2 -Ηέννοιατου περιβάλλοντος. Μαρία ασκολιά Τοµέας Παιδαγωγικής Τµήµα Φ.Π.Ψ. ΕΚΠΑ

Transcript

1 2 -Ηέννοιατου περιβάλλοντος Μαρία ασκολιά Τοµέας Παιδαγωγικής Τµήµα Φ.Π.Ψ. ΕΚΠΑ

2 ΠεριβαλλοντικήΕκπαίδευση Εκπαίδευση και περιβάλλον ΠΕ: Μία εκπαίδευση σχετικά µε το περιβάλλον(αντικείµενο µάθησης) από και µέσα στο περιβάλλον(πηγή/µέσο για τη µάθηση) για το περιβάλλον(σκοπός της µάθησης)

3 Ηέννοιατουπεριβάλλοντος Η έννοια«περιβάλλον» στην Περιβαλλοντική Εκπαίδευση: κεντρική έννοια, πλαίσιο αναφοράς Όµως το«περιβάλλον» και κάθε «περιβαλλοντικό» αποτελούν και όρους της καθηµερινότητάς µας Εκφράζουν τη σύγχρονη πραγµατικότητα Έχουν ποικιλία σηµασιών κυµαινόµενα όρια Ποιος τη χρησιµοποιεί Μέσασεποιοπλαίσιο

4 ιερευνώνταςτοεννοιολογικόµας πεδίογιατηνέννοια«περιβάλλον» ραστηριότητα 1: «Τι είναι για σας περιβάλλον;» ηµιουργείστε οµάδες των 4 ή 5 Συζητήστε και καταγράψτε τις περιπτώσεις«περιβαλλοντικών» θεµάτων που καταγράψατε από τον τύπο(έντυπο και ηλεκτρονικό) Σηµειώστε και όλες τις λέξεις/ έννοιες που σας έρχονται στο µυαλό όταν ακούτε ή σκέφτεστε την έννοια«περιβάλλον» Οµαδοποιείστε τις έννοιες που έχουν κοινά στοιχεία µεταξύ τους ώστεαπόέναόνοµαήτίτλοσεκάθεοµάδα Πώς συνδέονται µεταξύ τους οι οµάδες, οι έννοιες µέσα στις οµάδες και όλες αυτές µε την έννοια του«περιβάλλοντος»; ηµιουργήσατε έναν εννοιολογικό χάρτη για την έννοια «περιβάλλον» Μήπως µπορείτε µε βάση αυτόν να διατυπώσετε και έναν πρώτο ορισµό

5 Το«περιβάλλον»ωςέννοια Σύγχρονη πολυχρησιµοποιηµένη έννοια Ταυτίζεται µε: τη φύση, κοινωνικός περίγυρος, Έχεισυνδεθείµετηνέννοια«πρόβληµα»(κίνδυνος, απειλή προστασία µέτρα) Αναφέρεταισεδιαφορετικάεπίπεδα: πλανητικό/ τοπικό, συλλογικό/ προσωπικό Προσδιορίζεται και οριοθετείται από επίθετα και ιδιότητες (φυσικό, αστικό, πολιτικό, υδάτινο, δασικό, / καθαρό, ευχάριστο, επικίνδυνο, ) Έννοια πολυσήµαντη και πολυδιάστατη εν υπάρχει ένας ορισµός µία επιστηµονική θεωρία να προσεγγίζει την φύση του στην ολότητά της

6 Το«περιβάλλον»ωςέννοια Ποικιλία χρήσεων και σηµασιών Χώροςζωής Χώρος διαβίωσης, µάθησης, κοινωνικοποίησης Πεδίοδράσης, δηµιουργίας, παραγωγής, κατανάλωσης Σύστηµα σχέσεων Έκφραση πολιτισµού/ κουλτούρας Αγαθό προς εκµετάλλευση..

7 ΜίαέρευναστηΓαλλία(Ined, 1999) Η ερώτηση: Όταν ακούτε τη λέξη«περιβάλλον», τι σκέφτεστε; Ποιες είναι οι διαστάσεις των αναπαραστάσεων (representations) που έχουν οι Γάλλοι για το περιβάλλον; ύο άξονες: το περιβάλλον ως πλαίσιο ζωής κοινωνικό πρόβληµα αστικός χώρος φυσικός χώρος

8 ΜίαέρευναστηΓαλλία(Ined, 1999) αστικό πόλη πράσινο τόπος θόρυβος άνθρωποι πλαίσιο προβλήµατα κατοικία τοσπίτιµου δάσος χώρος ζωής κοινωνία κοινωνία ό,τι βρίσκεται γύρω εξοχή/ ύπαιθρος (όχι) ρύπανση Φύση φυσικό

9 Ευροβαρόµετρο2011 Τι στάσεις διατηρούν οι Ευρωπαίοι πολίτες για το περιβάλλον; Όταν ακούτε να µιλούν για το περιβάλλον, τι σας έρχεται πρώτο στο µυαλό; Προστασία της φύσης Τι περιβάλλον θα κληρονοµήσουν τα παιδιά µας Η κλιµατική αλλαγή Ρύπανση Καταστροφές που έχουν προκληθεί από τον άνθρωποι πυρηνικά ατυχήµατα Ποιότητα ζωής Εξάντληση των φυσικών πόρων Πράσινα και ευχάριστα τοπία Σεισµοί, πληµµύρες και άλλες φυσικές καταστροφές Τι απαντούν οι Έλληνες;

10 Το«περιβάλλον»ωςέννοια ύο προσεγγίσεις: Η οικολογική προσέγγιση Η προσέγγιση του συνολικού περιβάλλοντος του ανθρώπου

11 Η«οικολογική»προσέγγιση τουπεριβάλλοντος Περιβάλλον: ταυτίζεται µε την έννοια του οικοσυστήµατος ή µε την Οικόσφαιρα Περιβάλλον: ένα δυναµικό και αυτοεξελισσόµενο σύστηµα που οργανώνεται από τις αλληλεπιδράσεις ανάµεσασεκαθένακαισεόλατα στοιχεία που το συγκροτούν, βιολογικά και φυσικοχηµικά.

12 Τοπεριβάλλον«τουανθρώπου» Άνθρωπος: οργανισµός, βιολογικός παράγοντας Όµως, ακόµα: δηµιουργός και φορέας πολιτισµού Περιβάλλον του ανθρώπου: σύστηµα που διαµορφώνεται από τη συνδυασµένη δράση και αλληλεπίδραση παραγόντων που δεν είναι µόνο βιο-φυσικοί αλλά και κοινωνικοί και ευρύτερα πολιτισµικοί

13 Υποσυστήµατα/ τρόποιδιάκρισης τουσυνολικούπεριβάλλοντος ιάκριση σε: Βιόσφαιρα Γεώσφαιρα Τεχνόσφαιρα Κοινωνική σφαίρα...ήσε: (Βιο-)φυσικό Ανθρωπογενές(κοινωνικέςδοµές/ θεσµοί, τεχνητά κατασκευάσµατα)

14 Υποσυστήµατα/ τρόποιδιάκρισης τουσυνολικούπεριβάλλοντος Φυσικό περιβάλλον βιο-συστήµατα(δάση, ποτάµια, λιβάδια, λίµνες, θάλασσες, ωκεανοί ) αυτοσυντηρούµενα, αυτάρκη χωρίς ενεργειακές και οικονοµικές εισροές ρυθµιζόµενες από τον άνθρωπο φυσικές διαδικασίες και κύκλοι απορροφούν τις όποιες εκροές χωρίς να επιβαρύνουν χρησιµοποιούνται και από άνθρωπο ανθρώπινες δραστηριότητες διαταραχές: αλλαγές στη δοµή, τη λειτουργία τους και στην ικανότητα αναπαραγωγής τους

15 Υποσυστήµατα/ τρόποιδιάκρισης τουσυνολικούπεριβάλλοντος Κατασκευασµένο περιβάλλον τεχνο-συστήµατα(πόλεις, συστήµαταµεταφοράς, βιοµηχανικά συγκροτήµατα, ) ενεργοβόρα- ενεργειακές εισροές: ορυκτά καύσιµα εκροές: µεγάλα ποσά αποβλήτων, ρύπανση Προσαρµοσµένο ή µικτό περιβάλλον βιο-τεχνο-συστήµατα(διαχειριζόµενες αγροτικές εκτάσεις, δασικές εκτάσεις, τεχνητές λίµνες, ) ενεργειακές εισροές: ήλιος, καύσιµα, εργασία (ενεργοβόρα) µεγάλη κατανάλωση πόρων(νερό, έδαφος) περιβαλλοντική υποβάθµιση(ρύπανση/ διάβρωση εδάφους, )

16 Υποσυστήµατα/ τρόποιδιάκρισης τουσυνολικούπεριβάλλοντος Φυσικό + Προσαρµοσµένο = Περιβάλλον υποστήριξης της ζωής Φυσικοίπόροι, βιοποικιλότητα, φυσικοίκύκλοι/ διεργασίες(παραγωγήςτροφής, ανακύκλωσης, νερού, απορρόφησης αποβλήτων, καθαρισµού αέρα, ) Σε αλληλεπίδραση µεταξύ τους καλύπτουν όλες τιςφυσικέςανάγκεςτηςζωής(ενέργεια, τροφή, αέρας, νερό, ) Ο άνθρωπος εξαρτάται από αυτό. Ο άνθρωπος παρεµβαίνει και το διαµορφώνει.

17 Τοσυνολικόπεριβάλλον Οι διακρίσεις και οι διαχωρισµοί σε υποσυστήµατα γίνονται για καθαρά λειτουργικούς λόγους: Τα όρια είναι δυσδιάκριτα Υπάρχει συνύφανση των υποσυστηµάτων(π.χ. βλέπε «αστικό περιβάλλον») Τα τεχνοσυστήµατα εξαρτώνται από τα φυσικά Τα φυσικά επηρεάζονται από τα τεχνοσυστήµατα Η περιβαλλοντική πραγµατικότητα = ένα σύνθετο και περίπλοκο οικο-κοινωνικό σύστηµα, που οργανώνεται από βιο-φυσικές και κοινωνικές διαδικασίες, και όπου όλα τα στοιχεία του επικαλύπτονται, αλληλεπιδρούν και αλληλοσυµπληρώνονται.

18 ιαφορετικέςκλίµακεςθεώρησηςτου «περιβάλλοντος» Το περιβάλλον υπό τη γενική του θεώρηση Η περιβαλλοντική πραγµατικότητα στο σύνολό της (πλανήτης): οικόσφαιρα + ανθρωπότητα Ανάλογα µε τα κριτήρια που χρησιµοποιούνται το περιβάλλον οριοθετείται διαφορετικά γεωγραφικά, κοινωνικά, πολιτισµικά, πολιτικά, οικονοµικά, οικολογικά,. γεωγραφικά, κοινωνικά, πολιτισµικά, πολιτικά, οικονοµικά, οικολογικά,. Ανάλογαµετηθέσηκαιτορόλοτουανθρώπου/ κοινωνίας σε αυτό ποια στοιχεία τον περιβάλλουν, ποιο το δίκτυο των σχέσεων, ποιο το είδος των δράσεων

19 Πώςορίζουµετώρατο «περιβάλλον»; ραστηριότητα 2: Συνεργατική επανεξέταση του ορισµού για το«περιβάλλον» Στόχος: νααξιολογηθείεκνέουοαρχικόςορισµός/ εννοιολογικόςχάρτηςκαινασυµπληρωθεί/ εµπλουτιστεί µε βάση τα νέα θεωρητικά δεδοµένα για την έννοια«περιβάλλον» Οδηγίες: Συζητήστε την αρχική σας προσέγγιση για το περιβάλλον και εάν υπάρχουν νέα δεδοµένα που εµπλουτίζουν την αρχικήσαςθεώρησηγιατηνέννοια«περιβάλλον». Στη συνέχεια επιστρέφετε στον αρχικό σας ορισµό ή τον εννοιολογικό χάρτη σας και τον αλλάζετε ή τον συµπληρώνετε ανάλογα.