Αθήνα 21/1/ ΠΕΡΙΛΗΨΗ

Transcript

1 Αθήνα 21/1/2014 Θέμα: Κείμενο για τη Δημόσια Διαβούλευση στο Προσχέδιο Νόμου «Περί Ενιαίου Θεσμικού και Κανονιστικού Πλαισίου Σύναψης Δημοσίων Συμβάσεων Έργων, Υπηρεσιών και Προμηθειών» 1.0 ΠΕΡΙΛΗΨΗ Το προσχέδιο νόμου σύμφωνα με το Εισαγωγικό Σημείωμα, φιλοδοξεί να ανταποκριθεί στο ενωσιακό κεκτημένο και στις διεθνείς βέλτιστες πρακτικές, «τροποποιώντας» το υφιστάμενο θεσμικό πλαίσιο, που διέπει τη σύναψη Δημοσίων Συμβάσεων Έργων, Υπηρεσιών και Προμηθειών. Προς τούτο περιλαμβάνει σε ενιαίο κείμενο τις Οδηγίες 2004/17/ΕΚ και 2004/18/ΕΚ και αποδίδει στην Ενιαία Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Συμβάσεων σοβαρές αρμοδιότητες για την εφαρμογή του γράμματος και του πνεύματος των Οδηγιών. Η κριτική μας στο προσχέδιο νόμου εστιάζεται στις διατάξεις που αφορούν τους Επίσημους Καταλόγους Εγκεκριμένων Εργοληπτών και Παρόχων Υπηρεσιών στα Δημόσια Έργα (Άρθρο 63 και Άρθρο 195, παρ. (15) και (21)). Και τούτο διότι οι διατάξεις αυτές σχετίζονται όχι μόνον με τις αρχές της διαφάνειας και της ισότητας πρόσβασης των συμμετεχόντων στις διαδικασίες σύναψης Δημοσίων Συμβάσεων Μελετών και Έργων, υπό καθεστώς ελεύθερου και υγιούς ανταγωνισμού, αλλά και με τη δημιουργία προϋποθέσεων ανάπτυξης και καινοτομίας από το «επιχειρείν». Αρχές και προϋποθέσεις που έχουν καταστρατηγηθεί βάναυσα ή παραμεληθεί ασυγχώρητα μέχρι σήμερα, για τους ακόλουθους λόγους: Με τον Κανονισμό 2195/2002 όπως έχει τροποποιηθεί, και η τήρηση του οποίου είναι υποχρεωτική με βάση τις Οδηγίες 2004/17/ΕΚ και 2004/18/ΕΚ, καθιερώθηκε Ενιαίο Σύστημα Ταξινόμησης (Κοινό Λεξιλόγιο CPV) για Έργα, Υπηρεσίες και Προμήθειες που αποσκοπεί στην περιγραφή του αντικειμένου των συμβάσεων από τις αναθέτουσες αρχές, αλλά συγχρόνως εξυπηρετεί την δραστηριότητα για επιχειρηματικές ευκαιρίες από τους οικονομικούς φορείς (Εργολήπτες, Μελετητές/Παρόχους Υπηρεσιών, Προμηθευτές). Στο υφιστάμενο στη χώρα μας θεσμικό πλαίσιο το Κοινό Λεξιλόγιο χρησιμοποιείται μεν για την περιγραφή του αντικειμένου των συμβάσεων, αλλά όχι για την ταξινόμηση των δραστηριοτήτων των οικονομικών φορέων. Είναι γνωστά τα Μητρώα με Πτυχία Μελετητών και Εργοληπτών (Ελληνικό Λεξιλόγιο) που έχουν συνταχθεί στη βάση συντεχνιακών παρεμβάσεων, υποχρεωτικών στελεχώσεων Εταιρειών, αδικαιολόγητων και αυθαίρετων διακρίσεων σε κατηγορίες Μελετητών και Εργοληπτών, μακράν των κατηγοριών του Κοινού Λεξιλογίου, απαράδεκτων διακρίσεων σε τάξεις που συνεπάγονται δικαίωμα συμμετοχής Μελετητών και Εργοληπτών σε μελέτες ή έργα ορισμένου προϋπολογισμού και γενικότερα Μητρώων, που προσανατολίζουν και μεθοδεύουν την ανάθεση μελετών και έργων σε προνομιούχους σε βάρος άλλων, καθιστώντας αδύνατη την εφαρμογή του Κανονισμού 2195/2002 και - 1 -

2 συνακόλουθα την λειτουργία των Οδηγιών, υπέρ των αρχών της διαφάνειας και της ίσης μεταχείρισης διαγωνιζομένων. Σε Παράρτημα αυτού του κειμένου αναφερόμεθα λεπτομερέστερα, για όσους επιθυμούν να εμβαθύνουν, στις διακρίσεις και αποκλεισμούς που υφίστανται διάφορες ειδικότητες διπλωματούχων μηχανικών και μεταξύ αυτών και οι διπλωματούχοι Χημικοί Μηχανικοί, καθώς και οι Eταιρείες που στελεχώνονται μ αυτούς στις διαδικασίες σύναψης Δημοσίων Συμβάσεων Μελετών και Κατασκευών. Είναι οι λόγοι που πολλοί Eπιστημονικοί και Επαγγελματικοί Φορείς κατατρίβονται σε συνεχείς προσφυγές σε Δικαστήρια, αντί να πρωτοστατήσουν σε ενέργειες που προωθούν την παραγωγικότητα, την ανταγωνιστικότητα και την καινοτομία. Και ταύτα δέκα ολόκληρα χρόνια μετά την θέση σε εφαρμογή των Οδηγιών 2004/17/ΕΚ και 2004/18/ΕΚ. Στη σημερινή συγκυρία οι διατάξεις του προσχεδίου νόμου στις οποίες αναφερόμαστε, πρέπει να εξετάζονται και να κρίνονται σε συσχετισμό με τα ακόλουθα: Την καταγγελία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής με αριθμό 2011/4083 για το Μητρώο Εργοληπτικών Επιχειρήσεων (ΜΕΕΠ) και ειδικότερα για τις θεσμοθετημένες διακρίσεις που επιβάλλονται για την συμμετοχή τους σε Δημόσιες Συμβάσεις Έργων. Την διαδικασία αξιολόγησης στα πλαίσια των απαραίτητων διαρθρωτικών αλλαγών, που βρίσκεται σε εξέλιξη, των νομοθετικά κατοχυρωμένων επαγγελματικών δραστηριοτήτων των διπλωματούχων μηχανικών και συνακόλουθα των επαγγελματικών δραστηριοτήτων των Τεχνικών Εταιρειών Μελετητών και Εργοληπτών που στελεχώνονται υποχρεωτικά με βάση τα Ελληνικά Μητρώα με διπλωματούχους μηχανικούς. Θεωρούμε ότι πρέπει πλέον να έχουν ενημερωθεί από τη διαδικασία αξιολόγησης όλοι οι αρμόδιοι και οι ενδιαφερόμενοι, ότι το υφιστάμενο θεσμικό πλαίσιο για την άσκηση του επαγγέλματος του μηχανικού, είναι αναχρονιστικό, αναποτελεσματικό και ανασφαλές και επιπλέον χορηγεί επαγγελματικά δικαιώματα σε ορισμένους σε βάρος άλλων. Την Οδηγία 2005/36/ΕΚ για την αναγνώριση των επαγγελματικών προσόντων. Με το προσχέδιο νόμου (Άρθρο 63) εξουσιοδοτούνται οι ΥΠΑΝ και ΥΠΟΜΕΔΙ να ρυθμίσουν θέματα κατάρτισης και λειτουργίας «Επίσημων Καταλόγων Εγκεκριμένων Οικονομικών Φορέων» και ενδεχόμενα να αντικαταστήσουν τα υφιστάμενα Μητρώα Μελετητών/ Παρόχων Υπηρεσιών και Εργοληπτών μετά γνωμοδότηση της νέας Ενιαίας Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Συμβάσεων. Όμως στο προσχέδιο δεν υφίστανται ρητές δεσμεύσεις και κριτήρια για τις διατυπώσεις εγγραφής οικονομικών φορέων στου Καταλόγους (Μητρώα), ενώ παραμένουν (με ορισμένες εξαιρέσεις) έως την κατάργηση τους ή ενδεχόμενη τροποποίηση τους οι διατάξεις των Ν. 3316/05 και Ν. 3669/2008 που αναφέρονται στα Πτυχία Μελετητών και Εργοληπτών (Άρθρο 195, παρ (15) και (21)). Οι εξαιρέσεις αφορούν και ορθά την κατάργηση διατάξεων των νόμων αυτών στη βάση όμως αποσπασματικής συμμόρφωσης με την καταγγελία 2011/4083 της ΕΕ. Ουδεμία συμμόρφωση ή ρητή πρόβλεψη συμμόρφωσης με την γνωστή αξιολόγηση των νομοθετικά κατοχυρωμένων επαγγελματικών δραστηριοτήτων των διπλωματούχων μηχανικών. Ουδεμία συμμόρφωση ή - 2 -

3 ρητή πρόβλεψη συμμόρφωσης με την Οδηγία 2005/36/ΕΚ σύμφωνα με την οποία οι κατασκευαστικές δραστηριότητες οικονομικών φορέων, ασκούνται με βάση κριτήρια επαγγελματικής εμπειρίας. Είμαστε επομένως απαισιόδοξοι από την εμπειρία των δέκα τελευταίων ετών για το περιεχόμενο των ΠΔ που προβλέπονται στο Άρθρο 63 του προσχεδίου νόμου. Άλλωστε θεωρούμε ότι δεν πρωτοτυπούμε αν ισχυριστούμε ότι έως σήμερα, οι ρυθμίσεις των εγχώριων νομικών πλαισίων απέχουν μακράν του πνεύματος και του γράμματος του ενωτικού κεκτημένου καθώς και των διεθνώς αναγνωρισμένων βέλτιστων πρακτικών

4 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Θέμα: Ν. 3316/05 και Ν.3669/08: Καταργούμενες και παραμένουσες διατάξεις στο Προσχέδιο Νόμου «Περί Ενιαίου Κανονιστικού και Θεσμικού Πλαισίου Σύναψης Δημοσίων Συμβάσεων Έργων, Προμηθειών και Υπηρεσιών». 1.0 ΜΕΛΕΤΕΣ-ΠΑΡΟΧΗ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ Δ.Ε. (Ν.3316/05) 1.1 Σύντομο Ιστορικό Με το ν. 716/77 και το Π.Δ. 541/78 θεσπίστηκαν οι κατηγορίες μελετών κατά τρόπο εν πολλοίς αόριστο, καθώς και τα πτυχία αναγνωρισμένων μελετητών του Μητρώου Μελετητών Δ.Ε. Η απαιτούμενη θεσμοθετημένη αντιστοίχιση πτυχίων και κατηγοριών μελετών εκκρεμεί έως σήμερα, δεδομένου ότι δεν έχει εκδοθεί η Υ.Α., σύμφωνα με την παρ. 3 του Άρθρου 2 του ν.3316/05, ο οποίος αντικατέστησε το ν.716/77 και ενσωμάτωσε στο Άρθρο 2 τις κατηγορίες μελετών του Π.Δ. 541/78 με μικρές αλλαγές και ορισμένες προσθήκες. Η εκκρεμότητα αντιμετωπίσθηκε από τη Γνωμοδοτική Επιτροπή Μελετών (ΓΕΜ) του ΥΠΕΧΩΔΕ, που «ανέλαβε» το έργο της αντιστοίχισης ακαδημαϊκών αντί επαγγελματικών τίτλων και των κατηγοριών μελετών, προκειμένου να εισηγείται την χορήγηση πτυχίου μελετητή για τις διάφορες κατηγορίες μελετών. Και τίθεται το ερώτημα: Ποιοι ευνοήθηκαν από το προηγούμενο καθεστώς? Με το ΠΔ 696/74 θεσμοθετήθηκαν προδιαγραφές σχεδιασμού και αμοιβές για ορισμένες μόνο κατηγορίες μελετών-μελετητών και η ίδια λογική επικράτησε με τον Κανονισμό Προεκτιμώμενων Αμοιβών και Υπηρεσιών (ΚΠΑΜΥ), που εκδόθηκε κατ εφαρμογή της παρ. 7 του Άρθρου 4 του Ν.3316/05. Ήταν επόμενες οι ακόλουθες επιπτώσεις: Να καταστεί διακοσμητικό το πτυχίο Μελετητών για όσες κατηγορίες μελετών δεν θεσμοθετήθηκαν προδιαγραφές και προεκτιμώμενες αμοιβές (π.χ. Ενεργειακές και Βιομηχανικές Μελέτες, Μελέτες Χημικής Μηχανικής ή Χημικών Εγκαταστάσεων, Μελέτες Συστημάτων Πληροφορικής και Δικτύων, Μεταλλευτικές Μελέτες και έρευνες κ.τ.λ) Ο προσανατολισμός των αναθετουσών αρχών κατά τις προκηρύξεις πλήθους εξειδικευμένων μελετών, στον υποχρεωτικό αλλά αδόκιμο χαρακτηρισμό των μελετών σύμφωνα με το ΠΔ 696/74 και τον ΚΠΑΜΥ και στην πρόσκληση στους διαγωνισμούς αντίστοιχων προνομιούχων πτυχίων μελετητών, οι οποίοι με τον τρόπο αυτό απολαμβάνουν την μερίδα του λέοντος από τις προβλεπόμενες αμοιβές. 1.2 Ειδικότερες Παρατηρήσεις για τις κατηγορίες μελετών Η κατηγορία «Μηχανολογικές, Ηλεκτρολογικές, Ηλεκτρονικές Μελέτες», που αναφέρεται δια μέσου των προδιαγραφών του Π.Δ. 696/74 σε κάθε κατηγορία ή είδος εγκατάστασης, πέραν της αοριστίας της συγκρούεται με τον ορισμό του «Μελετητή ή Παρόχου υπηρεσιών» και επί - 4 -

5 πλέον δημιουργεί συνθήκες άνισης μεταχείρισης. Η αοριστία έγκειται στο γεγονός ότι δεν συνδέεται με το αντικείμενο ή με την τεχνική ή οικονομική λειτουργία ενός συγκεκριμένου έργου ή εγκατάστασης, όπως το έργο ορίζεται στο Άρθρο 1 των Οδηγιών 2004/17/ΕΚ και 2004/18/ΕΚ. Αφετέρου, ο Ν.3316/06 προέβλεπε ότι οι μελετητές φυσικά πρόσωπα πρέπει να κατατάσσονται στα Μητρώα αρχικά και ύστερα από αξιολόγηση, σε κατηγορίες μελετών «βάσει των εξειδικευμένων επιστημονικών και τεχνικών γνώσεων τους που αποδεικνύονται από τον τίτλο και τον τομέα σπουδών τους». Όμως οι τίτλοι και τομείς σπουδών των διπλ. μηχανολόγων, ηλεκτρολόγων και ηλεκτρονικών είναι απολύτως διακριτοί όπως προκύπτει από τα προγράμματα σπουδών και την κοινή πείρα. Η ενιαία όμως κατηγορία οδηγεί την εγγραφή τους σ αυτή την κατηγορία με αποτέλεσμα την αναίρεση του πιο πάνω ορισμού, αλλά και την άνιση μεταχείριση άλλων ειδικοτήτων διπλ. μηχανικών, αφού οι εγγραφόμενοι στην ενιαία ως άνω κατηγορία αποκτούν δικαιώματα ειδικοτήτων μηχανικών, που δεν τους ανήκουν. Το πρακτικό αποτέλεσμα της κατάστασης, που έχει δημιουργηθεί είναι να προσκαλούνται σε προκηρύξεις μελετών Δ.Ε., σχεδόν αποκλειστικά μελετητές με πτυχία αυτής της ενιαίας κατηγορίας για το βασικό και λεπτομερή σχεδιασμό κάθε είδους εγκατάστασης, στους οποίους κατευθύνονται και οι προβλεπόμενες από σχετικές διατάξεις αμοιβές. Όμως ειδικά ο λειτουργικός σχεδιασμός των εγκαταστάσεων διαφόρων τεχνολογιών, τόσο σε επίπεδο βασικού όσο και σε επίπεδο λεπτομερούς σχεδιασμού, αποτελεί αντικείμενο πλήθους άλλων εξειδικευμένων διπλ. μηχανικών ή επιστημόνων, που με το ισχύον σύστημα αντί να αναλαμβάνουν τη κύρια ευθύνη στην εκπόνηση των μελετών αποκλείονται να δραστηριοποιηθούν και να συμβάλλουν στον ορθό σχεδιασμό και στην αποδοτική λειτουργία των διαφόρων εγκαταστάσεων. Στη Κατηγορία Μελετών Υδραυλικών Έργων περιλαμβάνονται εμμέσως διά μέσου των προδιαγραφών του Π.Δ. 696/74 και του ΚΠΑΜΥ και οι μελέτες επεξεργασίας νερού και των σταθμών βιολογικού καθαρισμού αποβλήτων. Έτσι όσοι αποκτούν Πτυχίο Μελετητή Υδραυλικών Έργων και είναι αυθαίρετα (λόγω θεσμικής έλλειψης σχ. ειδικότητας) όσοι ανήκουν στην ειδικότητα των Πολιτικών ή Τοπογράφων Μηχανικών, νομιμοποιούνται να δραστηριοποιούνται και στις μελέτες επεξεργασίας νερού και βιολογικών σταθμών, ενώ το δικαίωμα αυτό δεν το απολαμβάνουν π.χ. οι Χημικοί Μηχανικοί, ή οι Μηχανικοί Περιβάλλοντος που είναι όχι μόνον αρμόδιοι με βάση τις σπουδές τους για τα αντικείμενα αυτά, αλλά (ειδικά για τους Χημικούς Μηχανικούς) και κατά άλλο νόμο υπεύθυνοι (ν.6422/34 και Π.Δ. 274/97). Το υφιστάμενο νομοθετικό πλαίσιο έχει σοβαρότατες αρνητικές συνέπειες στις επαγγελματικές δραστηριότητες των Ελλήνων Χημικών Μηχανικών που με βάση στις σπουδές τους προορίζονται να αναλαμβάνουν την κύρια τεχνική ευθύνη στο σχεδιασμό, την κατασκευή και τη λειτουργία εγκαταστάσεων φυσικοχημικών και βιολογικών διεργασιών, όπως είναι π.χ. οι εγκαταστάσεις προστασίας του περιβάλλοντος. Και όμως η κύρια αυτή τεχνική ευθύνη μεταφέρεται με ορολογίες και ονοματοδοσίες του υφιστάμενου νομοθετικού πλαισίου αποκλειστικά σε άλλους και παράλληλα ο ρόλος των Χημικών Μηχανικών υποβαθμίζεται ή απαξιώνεται. Θα μπορούσαμε να αναφερθούμε σε πλήθος άλλων παρόμοιων παραδειγμάτων, αλλά και τραγελαφικών καταστάσεων τις οποίες καθημερινά βιώνουμε στους διαγωνισμούς μελετών - 5 -

6 και κατασκευών έργων. Η προσπάθεια π.χ. προσανατολισμού των μελετών και των έργων προς ορισμένα συντεχνιακά συμφέροντα, οδηγεί σε σύνταξη προκηρύξεων, όπου το κύριο αντικείμενο μελέτης και κατασκευής ενός ΧΥΤΑ θεωρείται το υδραυλικό (!!). Πρέπει να τονίσουμε ότι εκατοντάδες διπλ. μηχανικοί και επιστήμονες έχουν τα τυπικά και τα ουσιαστικά προσόντα για να δραστηριοποιούνται σε υποκατηγορίες των γενικών κατηγοριών του Άρθρου 2 του Ν.3316/05 ή σ άλλες κατηγορίες, που όμως δεν περιλαμβάνονται στο νόμο, με αποτέλεσμα να αδυνατούν να σταδιοδρομήσουν ισότιμα με άλλους ως μελετητές όχι μόνο των Δημοσίων αλλά κατά προέκταση και των Ιδιωτικών έργων. Σύμφωνα με το ν.3316/2005 οι Έλληνες διπλ. μηχανικοί μπορούν να εγγράφονται σε δύο το πολύ κατηγορίες μελετών. Διερωτώμεθα ποιοί λόγοι δημοσίου συμφέροντος, που πρέπει να αιτιολογούνται επαρκώς κατά το Σύνταγμα, επιβάλλουν αυτό τον περιορισμό, όταν πρόκειται για πρόσβαση διπλ. μηχανικών σε διάφορες κατηγορίες μελετών και όχι βέβαια για δυνατότητα κατοχής διαφόρων επαγγελματικών τίτλων. Η προκαταβολική διαφοροποίηση των αντικειμένων και των αμοιβών των διαφόρων μελετητών ενός έργου κατά ειδικότητα, όπως τούτο έχει θεσμοθετηθεί με τα Μητρώα, έχει οδηγήσει όχι μόνον σε αδικίες αλλά σε τραγελαφικές καταστάσεις σ ότι αφορά διαχωρισμούς αντικειμένων, προδιαγραφών και προϋπολογισμών των έργων και των τμημάτων τους αλλά και των αμοιβών των διαφόρων μελετητών. Πως όμως θα ήταν ποτέ δυνατόν να προκύψει στοιχειωδώς και εκ των προτέρων, αντικειμενικός προσδιορισμός της συνεισφοράς και της αμοιβής κάθε μελετητή στη μελέτη ενός σύνθετου τεχνικού έργου; Και όμως το υφιστάμενο και ανθιστάμενο στις Οδηγίες 2004/17/ΕΚ και 2004/18/ΕΚ, Ελληνικό νομοθετικό πλαίσιο αδιαφορεί για την πραγματικότητα στην εκπόνηση μελετών αλλά κατ αντιστοιχία και στην κατασκευή των έργων. 1.3 Οι παρεμβάσεις του Προσχεδίου Νόμου στα Μητρώα Μελετητών Το Προσχέδιο Νόμου καταργεί την εν πολλές αμαρτίες περιπεσούσα Γνωμοδοτική Επιτροπή Μελετών (ΓΕΜ) του ΥΠΟΜΕΔΙ (παρ. 8 Άρθρου 39 του Ν.3316/05) και προνοεί με το Άρθρο 63 την έκδοση ΠΔ για την συγκρότηση επίσημων Καταλόγων Μελετητών. Το Προσχέδιο Νόμου καταργεί και ορθά κατόπιν της καταγγελίας αρ. 2011/4083 της ΕΕ, την παρ. 7(γ) του Άρθρου 39 του Ν.3316/05 που προέβλεπε «όρια αμοιβών μελετών ανάλογα με την κατηγορία και τάξη του πτυχίου των μελετητών». Όμως διατηρεί έως ενδεχόμενη τροποποίηση, το καθεστώς των Ελληνικών κατηγοριών μελετών και των τάξεων των πτυχίων ανά κατηγορία μελέτης. Αποτελεί επομένως η ανωτέρω κατάργηση αποσπασματική ενέργεια που θα δημιουργήσει στο μεσοδιάστημα σημαντικά προβλήματα, στη διαδικασία σύναψης δημοσίων συμβάσεων Μελετών Παροχής Υπηρεσιών. 1.4 Συμπεράσματα Η πρόβλεψη του Προσχεδίου Νόμου για ενδεχόμενη τροποποίηση του Μητρώου Μελετητών, χωρίς ρητές δεσμεύσεις για την εφαρμογή των Οδηγιών 2004/17/ΕΚ και 2004/18/ΕΚ, καθιστά - 6 -

7 ανενεργό το Άρθρο 3 δηλαδή τις θεμελιώδεις αρχές που πρέπει να διέπουν τη σύναψη Δημοσίων Συμβάσεων. Θεωρούμε ότι το θέμα αυτό πρέπει να απασχολήσει ιδιαίτερα τόσο την Κυβέρνηση όσο και την Βουλή. 2.0 ΚΑΤΑΣΚΕΥΕΣ ΔΗΜΟΣΙΩΝ ΕΡΓΩΝ (Ν.3669/08) 2.1 Σύντομο Ιστορικό Με το Ν. 3669/08 ενσωματώθηκαν σε ενιαίο κείμενο ο Ν.1418/84 και οι Κανονιστικές Πράξεις, πράξεις που εκδόθηκαν σε εφαρμογή του καθώς και η Οδηγία 2004/18/ΕΚ που έως τον Ν.3669/08 ίσχυε με Π.Δ. Πρέπει να επισημανθεί ως μη διεθνής βέλτιστη πρακτική το γεγονός ότι στο Ν.3669/08 υπήρχε διαφοροποίηση των ορισμών για τα τεχνικά έργα που εκτελούνται με βάση το Ν.1418/84 και των ορισμών για τα τεχνικά έργα που εκτελούνται με βάση το Ευρωπαϊκό δίκαιο (!). Ευτυχώς τούτο δεν ισχύει στο εξεταζόμενο Προσχέδιο Νόμου. Οι Κανονιστικές Πράξεις που ενσωματώθηκαν στο Ν.3669/08 και αφορούσαν τα Μητρώα των Εργοληπτών προβλέπεται με το υπό διαβούλευση Ν/Σ είτε να καταργηθούν, είτε να τροποποιηθούν με Π.Δ. (Άρθρα 63 και 195 παρ. 15). Στο σημείο αυτό επισημαίνουμε την ανάγκη να αποφασίσουν τελικά οι Κυβερνώντες τον τρόπο θεσμοθέτησης των Ευρωπαϊκών Οδηγιών και των Κανονιστικών Πράξεων. Το Ελληνικό Λεξιλόγιο (!) για τις κατηγορίες των έργων μακράν του Κοινού Λεξιλογίου CPV, περιλαμβάνει έξι βασικές κατηγορίες και ορισμένες εξειδικευμένες κατηγορίες. Οι εργοληπτικές επιχειρήσεις ανά κατηγορία έργου διακρίνονται σε τάξεις ανάλογα με το ύψος του προϋπολογισμού των έργων που επιτρέπεται να εκτελούν. Για κάθε τάξη επιβάλλεται ορισμένη οικονομική επιφάνεια και ορισμένη στελέχωση με αριθμό και ειδικότητα διπλωματούχων μηχανικών. Οποιοσδήποτε ενσκήψει στα κριτήρια στελέχωσης δεν μπορεί παρά να διαπιστώσεις αυθαιρεσίες στη βάση εξυπηρέτησης συντεχνιακών συμφερόντων. 2.2 Ειδικότερες παρατηρήσεις για τις κατηγορίες και τις τάξεις του Ελληνικού Μητρώου Εργοληπτών Στη χώρα μας οι εργολήπτες Δ.Ε. δεν επιτρέπεται να εκπονούν Μελέτες. Η εκπόνησή τους επιβάλλεται να αποτελεί δραστηριότητα των Μελετητών. Σύμφωνα όμως με τις οδηγίες οι «Δημόσιες Συμβάσεις Έργων» έχουν ως αντικείμενο είτε την εκτέλεση, είτε συγχρόνως την μελέτη και την εκτέλεση έργων. Το ενωσιακό δηλαδή κεκτημένο και οι διεθνείς βέλτιστες πρακτικές, αναγνωρίζουν ότι ιδιαίτερα σε εξειδικευμένα έργα οι εργολήπτες διαθέτουν την τεχνογνωσία να μελετούν και να κατασκευάζουν έργα που πρόκειται να εξυπηρετήσουν μια τεχνική λειτουργία και προφανώς ανήκει στη δικαιοδοσία τους η τυχόν επιλογή Μελετητών ή Παρόχων Υπηρεσιών ως συνεργατών. Το Ν/Σ δεν αναγνωρίζει το γεγονός αυτό και διατηρεί σε ισχύ (έως την κατάργησή της??) την παρ. 2(ε) του Ν.3316/05, που επιβάλλει την σύμπραξη - 7 -

8 Εργοληπτών και Μελετητών των Ελληνικών Μητρώων. Επιβάλλεται επομένως σύμφωνα με τις Οδηγίες, η άμεση κατάργηση αυτής της διάταξης. Το Ελληνικό Λεξιλόγιο διαφοροποιεί τις έξι βασικές κατηγορίες των έργων σε έργα Οδοποιϊας, Οικοδομικά, Υδραυλικά, Λιμενικά, Ηλεκτρομηχανολογικά και Βιομηχανικά-Ενεργειακά. Παρατηρούμε: - Οικοδομικές εργασίες και Η/Μ εγκαταστάσεις περιλαμβάνονται πρόδηλα σε κάθε είδους έργο. Δεδομένου ότι εργολήπτες οικοδομικών εργασιών και Η/Μ εγκαταστάσεων δικαιούνται να είναι φωτογραφικά μόνο ορισμένες ειδικότητες μηχανικών ΑΕΙ και ΤΕΙ ανεξάρτητα από το αντικείμενο του έργου, η συγκεκριμένη αυτή κατηγοριοποίηση δημιουργεί διακρίσεις και άνιση μεταχείριση μεταξύ των διπλωματούχων μηχανικών διαφόρων ειδικοτήτων και προφανώς καταστρατηγεί τους ορισμούς για τις διάφορες εφαρμογές της Μηχανικής. - Οι σταθμοί επεξεργασίας νερού και αποβλήτων και ΧΥΤΑ δημοπρατούνται ως κυρίως Υδραυλικά και Η/Μ έργα και προσκαλούνται να λάβουν μέρος εργολήπτες των αντιστοίχων κατηγοριών. Παραμένει επομένως ανενεργό το πτυχίο εξειδικευμένων εργοληπτών για «Έργα επεξεργασίας νερού και αποβλήτων», δεδομένου ότι είτε δεν προσκαλούνται, είτε το αντικείμενό τους απαξιώνεται αφού θεωρείται ότι δεν αναφέρεται σε οικοδομικές ή Η/Μ εργασίες. - Η προηγούμενη περίπτωση πέραν της συντεχνιακής στρέβλωσης δεικνύει ότι στο υπάρχον πλαίσιο υφίσταται κατάτμηση των εργασιών πράγμα απαράδεκτο σύμφωνα με τις Οδηγίες και την παρ. 3 του Άρθρου 12 του Ν/Σ. Η κατάτμηση των εργασιών κατασκευής διακρίνει γενικότερα το Ελληνικό Σύστημα σύναψης Δημοσίων Συμβάσεων Μελετών και Κατασκευών και τούτο οφείλεται στον τρόπο κατηγοριοποίησης των Μελετών και των Έργων. Κατηγοριοποίησης μακράν του Κοινού Λεξιλογίου CPV, αλλά και του ορθολογισμού που επιβάλλει η ανάθεση μιας μελέτης ή ενός τεχνικού έργου σε οικονομικούς φορείς ικανούς να ανταποκριθούν στην λειτουργία του συνολικού έργου. - Η αντιστοίχιση πτυχίων εμπειρίας κατασκευαστών (ΜΕΚ) ανά κατηγορία έργου με τις διάφορες ειδικότητες διπλωματούχων και πτυχιούχων μηχανικών (Άρθρα 109 και 110 του Ν.3669/08) πέραν της αυθαιρεσίας που τη διακρίνει, έρχεται σε πλήρη αντίθεση με την Οδηγία 2005/36/ΕΚ για την αμοιβαία αναγνώριση επαγγελματικών προσόντων με βάση την εμπειρία. - Η υποχρεωτική στελέχωση των εργοληπτικών επιχειρήσεων (ΜΕΕΠ) με ορισμένο αριθμό ειδικοτήτων διπλωματούχων ή πτυχιούχων μηχανικών, προκειμένου να υπάρξει διαφοροποίηση των επιχειρήσεων σε τάξεις δημιούργησε «χρηματιστήριο πτυχίων», που ευνόησε προνομιούχες ειδικότητες σε βάρος άλλων. Πέραν τούτου, το σύστημα δεν είναι δυνατό να λειτουργήσει ορθολογικά αφού η προσήκουσα στελέχωση κάθε επιχείρησης εξαρτάται και προσδιορίζεται κάθε φορά από τον κύκλο εργασιών της και όχι από αδόκιμες νομοθετικές επιβολές. - Γενικότερα η λογική των Μητρώων Εργοληπτών ακολουθεί κατ εικόνα και ομοίωση την λογική του Μητρώου Μελετητών. Λογική όμως που επιβεβαιώνει αδικαιολόγητη και αναποτελεσματική παρέμβαση του Κράτους σε επιχειρηματικές δραστηριότητες. Τα αποτελέσματα είναι πλέον γνωστά σε όλους

9 2.3 Παραμένουσες έως την τροποποίησή τους ή την κατάργησή τους διατάξεις του Ν.3669/08 Με το προσχέδιο νόμου καταργούνται τα Άρθρα 102 και 104 του Ν.3669/08 που προβλέπουν αντιστοίχιση τάξης πτυχίου μίας εργοληπτικής επιχείρησης (βασικής ή εξειδικευμένης) και του δικαιώματός της να συμμετέχει σε διαγωνισμούς συμβάσεων έργων ορισμένου προϋπολογισμού. Η κατάργηση οφείλεται στην καταγγελία αρ. 2011/4083 της Ε.Ε. Οι λοιπές διατάξεις του Ν.3669/08 που αφορούν τα Μητρώα Κατασκευαστών και μνημονεύθηκαν στην προηγούμενη παρ. 2.2 παραμένουν σε ισχύ. Όμως η καταγγελία 2011/4083 σημειώνει: - Η διάταξη της παρ. 46 της Οδηγίας 2004/18/ΕΚ προβλέπει μόνο την δυνατότητα για τα Κράτη-Μέλη να θεσπίσουν μητρώα και να ζητούν από τους οικονομικούς φορείς που συμμετέχουν σε διαγωνιστικές διαδικασίες να είναι εγγεγραμμένοι σε αυτά και δεν αφορά το σύστημα τάξεων και τους εγγενείς περιορισμούς που αυτό δημιουργεί. - Σύμφωνα με τα Άρθρα 47 και 48 της Οδηγίας 2004/18/ΕΚ:..Η απόφαση μιας αναθέτουσας αρχής για το επίπεδο των ικανοτήτων που απαιτείται για μια συγκεκριμένη σύμβαση δεν μπορεί να είναι αυθαίρετη, αλλά πρέπει να βασίζεται σε αντικειμενικά κριτήρια, τα οποία πρέπει να τελούν σε συνάρτηση με το αντικείμενο της σύμβασης και της ειδικής ανάγκης του έργου, ώστε να τηρούνται η αρχή της αναλογικότητας, καθώς και οι αρχές της μη διάκρισης και της ίσης μεταχείρισης. - Οι υπηρεσίες της Επιτροπής θα επιθυμούσαν να υπογραμμίσουν ότι εφόσον μια εταιρεία πληροί τους όρους περί τεχνικής και οικονομικής επάρκειας που απαιτούνται από τη διακήρυξη συγκεκριμένης σύμβασης, θα πρέπει κατ αρχήν να έχει δικαίωμα συμμετοχής στη σχετική διαγωνιστική διαδικασία. 2.4 Συμπέρασμα Προκύπτει από τα προηγούμενα ότι η κατάργηση των Άρθρων 102 και 104 του Ν.3669/08 είναι αποσπασματική. Η διατήρηση των λοιπών Άρθρων περί Μητρώων του Ν.3669/08 έως την κατάργηση ή «ενδεχόμενη τροποποίηση» χωρίς ρητές προβλέψεις στο προσχέδιο νόμου, δεν πείθει ότι θα εφαρμοστεί και στη χώρα μας το πνεύμα και το γράμμα των Οδηγιών 2004/17/ΕΚ και 2004/18/ΕΚ