ΒΟΤΑΝΑ ΓΙΑ ΤΟ ΚΡΥΟΛΟΓΗΜΑ

Transcript

1 ΒΟΤΑΝΑ ΓΙΑ ΤΟ ΚΡΥΟΛΟΓΗΜΑ Δίκταμος Ο δίκταμος είναι φρύγανο ενδημικό της Κρήτης με φαρμακευτικές ιδιότητες γνωστές ήδη από την αρχαιότητα. Χρησιμοποιείται ως φάρμακο με τη μορφή συνήθως του αφεψήματος. Χρησιμοποιείται σαν αντισπασμωδικό, τονωτικό, αντιδιαβητικό και επουλωτικό των πληγών Ιστορικά στοιχεία για το δίκταμο: Ο Δίκταμος ή έρωντας (Origanum dictamnus) είναι το πιο φημισμένο από τα κρητικά ενδημικά φυτά. Είναι χαμηλός ημιξυλώδης θάμνος, που οι βλαστοί του φθάνουν τα 40 εκ. Το φυτό είναι τριχωτό και έχει μια βελούδινη υφή. Τα φύλλα είναι πρασινόλευκα, τα λουλούδια του ροζ, και το άρωμα του θεσπέσιο. Φυτό της οικογένειας των Xειλανθών (Labiate). O Πλίνιος αναφέρεται σ` αυτό το φυτό: «Tο φυτόν καλούμενον δίκταμον εις ουδέν άλλο μέρος φύεται ειμη εν τη νήσω Kρήτη». O Θεόφραστος στο έργο του "Περί Φυτών ιστορίες" γράφει: «Tο δίκταμο είναι φυτό που βγαίνει μόνο στη Κρήτη». Είναι σπάνιο, διότι ο τόπος που το παράγει είναι μικρός και οι κατσίκες το βόσκουν επειδή τους αρέσει. Ο Δίκταμος ήταν γνωστός από την αρχαιότητα και οι αρχαίοι γιατροί του απέδιδαν πολλές θεραπευτικές ιδιότητες. Kατά την αρχαιότητα το άγαλμα της θεάς Aρτέμιδος, η οποία εκτός των άλλων ήταν και προστάτης των επιλόχων γυναικών, έφερε στο κεφάλι της στεφάνι από δίκταμο. Eπίσης, κατά την αρχαιότητα θεωρούσαν το δίκταμο ικανό να απορρίπτει τα σιδερένια τόξα από τα πληγωμένα σώματα. Σύμφωνα με τους αρχαίους συγγραφείς αυτό έγινε γνωστό από τα αγριοκάτσικα της Kρήτης [τους Kρητικούς Aίγαγρους (Capra aegagrus)] τα οποία όταν πληγώνονταν και έμενε το βέλος στο σώμα τους, έτρωγαν δίκταμο και αυτό έπεφτε αμέσως. Σ` αυτό αναφέρονται πολλοί συγγραφείς, όπως ο Θεόφραστος, ο Διασκουρίδης, ο Πλούταρχος, ο Πλίνιος, ο Aπούλιος και άλλοι. O Aριστοτέλης στο έργο του "Περί των ζώων ιστορίαι" αναφέρει τα εξής: "Tας δε εν τη Kρήτη αίγας τας αγρίας όταν τοξευθώσι ζητείν το δίκταμνον δοκεί γαρ

2 εκβλητικόν είναι των βελών". Κατά την αρχαιότητα θεωρούσαν το δίκταμο ικανό να απορρίπτει τα σιδερένια τόξα από τα πληγωμένα σώματα. O Bιργίλιος στο 12 ο βιβλίο της "Aινειάδας" του, διηγείται ότι όταν πληγώθηκε ο Aινείας από βέλος, η μητέρα του η Aφροδίτη πήγε και μάζεψε δίκταμο στο όρο Ίδη της Kρήτης "φυτόν ύπερ επιζητεί η άγρια αίξ, όταν το ταχύ βέλος του κυνηγού την πληγώση". Ενεργά συστατικά του δίκταμου: Tο φυτό δίκταμο (δίχταμος) περιέχει καμφορά, ενώ το βασικό συστατικό του αιθέριου ελαίου του είναι η καρβακρόλη. Η θυμόλη αποτελεί κύριο συστατικό του αιθερίου ελαίου σε ποσοστό 78% (v/v). Ακόμα, σε αυτό υπάρχουν τα 3 θουγένιο (0.3%), α πινένιο (0.3%), β πινένιο (0.3%), α τερπινένιο (0.9%), π κυμένιο (10.1%), γ τερπινένιο (7.9%), β καρυοφυλλένιο (0.4%), λιναλοόλη (0.4%) και τερπινεν 4 όλη (0.3%). Προσδιορίστηκαν και τα ακόλουθα συστατικά: τρικυκλένιο, σαβινένιο, λιμονένιο, λιναλοόλη και καμφορά. Επιπλέον, παρατηρήθηκε μια αύξηση στο ποσοστό του π κυμενίου που συνοδευόταν από μια μείωση του ποσοστού της καρβακρόλης, ιδιαίτερα στα φύλλα, όταν χρησιμοποιούταν ο φώσφορος στο θρεπτικό υλικό, από ότι όταν χρησιμοποιούταν το άζωτο σε αυτό. Ακόμα, είναι αξιοσημείωτο ότι προέκυψαν συστατικά τα οποία δεν υπήρχαν όταν χρησιμοποιούταν το άζωτο, ή ο άγριος τύπος του φυτού, γεγονός που μπορεί να οφείλεται στο ότι η παρουσία φωσφόρου ενεργοποιούσε κατάλληλα βιοσυνθετικά ένζυμα τα οποία στις άλλες περιπτώσεις ήταν λιγότερο ενεργά. Θεραπευτικές ιδιότητες του δίκταμου: Το πιο γνωστό είδος είναι το Ορίγανον ο δίκταμος (Οriganum dictamnus) ή δίκταμο της Κρήτης, με τα γκριζοπράσινα, χνουδωτά φύλλα, το οποίο πολλοί βράζουν και πίνουν αντί για τσάι. Εκτός από εξαιρετικό αφέψημα, το δίκταμο έχει και θεραπευτικές ιδιότητες. Ο δίκταμος είναι φυτό τονωτικό και διεγερτικό του πεπτικού συστήματος, σπασμολυτικό, στυπτικό, επουλωτικό, καταπραϋντικό των πόνων του στομαχιού και των εντέρων. Είναι ακόμη διουρητικό, χολαγωγικό, έμμηναγωγό, καταπολεμά τις αμοιβάδες, καταπραΰνει τον πονοκέφαλο και τον πονόδοντο. Ευεργετικό σε

3 περιπτώσεις νευρικών διαταραχών, στο σκορβούτο, σε διαλείποντες πυρετούς. Το δίκταμο έχει αντισηπτική δράση, τονωτική και αντισπασμωδική. Χρησιμοποιείται για την επούλωση των τραυμάτων, ως καταπραϋντικό του πεπτικού συστήματος, καθώς και κατά της γρίπης και του κρυολογήματος. Δρα σπασμολυτικά και συμβάλει στην πρόληψη και στην αντιμετώπιση των κυκλοφορικών και καρδιολογικών προβλημάτων, ανακουφίζει από πονοκεφάλους, και στομαχικές διαταραχές, πονόδοντους και αποστήματα. Ενεργεί επίσης, ως αντιδιαβητικό, εμμηναγωγό αλλά και ως αφροδισιακό (στην Κρήτη το αναφέρουν και ως «έρωντα»). Ενδείξεις, θεραπευτική χρήση, εθνοφαρμακολογία Το φυτό του δικτάμνου από την αρχαιότητα έβρισκε πολλές χρήσεις σε αρκετά προβλήματα υγείας. Στις μέρες μας, στις ήδη γνωστές θεραπευτικές ιδιότητές του προστέθηκαν και ορισμένες ακόμα που διαπιστώθηκαν είτε από μελέτες είτε από τις αναφορές τους στη λαϊκή θεραπευτική. Ο δίκταμνος εμφανίζει επουλωτικές και στυπτικές ιδιότητες και για το λόγο αυτό θεωρείται φάρμακο για το στομάχι, αλλά και για τα αποστήματα και τα σπυριά (σαν κατάπλασμα). Καταπραΰνει τους πόνους του στομάχου και των εντέρων. Για τους παραπάνω λόγους συστήνεται σε διαταραχές, κολικούς και φλεγμονές του γαστρεντερικού συστήματος. Είναι ευστόμαχο και πολύ χωνευτικό. Σε πονοκεφάλους και πονόδοντους, κάνει καλό όταν μασάει κανείς για πολλή ώρα φύλλα δικτάμνου. Καταπολεμά την κακοσμία του στόματος και βοηθάει στην αντιμετώπιση ουλίτιδων. Το αφέψημά του είναι διουρητικό [Μπαζαίος 1986]. Ως εμμηναγωγό φημίζεται ότι βοηθάει σε περιπτώσεις αμηνόροιας, που προέρχεται από εξάντληση του οργανισμού (έλλειψη περιόδου). Συνιστάται σε νευρικές διαταραχές, νευρικούς πονοκεφάλους και άλλα νοσήματα του νευρικού συστήματος, εξαιτίας των καταπραϋντικών ιδιοτήτων που εμφανίζει. Για τις αντισηπτικές του ιδιότητες χρησιμοποιείται σε διαλείποντες πυρετούς, γρίπες και κρυολογήματα. Η ρίζα του ως αλοιφή βρίσκει χρήση κατά της ισχυαλγίας, ενώ ο χυμός του καταναλώνεται μέσα σε κρασί για να θεραπεύσει τα δαγκώματα

4 φιδιού.μερικοί συνιστούν τη χρήση του στο σκορβούτο. Η πιο γνωστή από παλιά χρήση του ήταν να βοηθάει τις γυναίκες να γεννούν πιο εύκολα και γρήγορα (οι επίτοκες έπιναν μερικά αφεψήματα άγριου δικτάμνου), ενώ συνήθως χρησιμοποιούταν και ως εκτρωτικό μέσο [Πρινέας κ.α. 1983, Μπαζαίος 1986, Γκανιάτσας 1966, Gunther 1968]. Συχνά γίνεται χρήση του λόγω των ανθελμινθικών, αντιμικροβιακών και αντισπασμωδικών ιδιοτήτων του [Οντι Μνιμη 1994, Σκρουμπής 1990, Γκανιάτσας 1966]. Τέλος, χρησιμοποιείται ως αιμοστατικό σε μώλωπες [Ζαχαρόπουλος 1959], και ως τονωτικό. Παρενέργειες από τη χρήση δίκταμου: Λίγα είναι τα στοιχεία που αναφέρονται στη βιβλιογραφία για τις πιθανές παρενέργειες που μπορεί να έχει η χρήση του φυτού. Έτσι, συνιστάται, να μη γίνεται καθημερινή χρήση του γιατί προκαλεί τοξικές παρενέργειες. Επιπλέον, θεωρείται ότι μπορεί να προκαλέσει διακοπή της κύησης όταν πίνεται συχνά από μια έγκυο. Γενικότερα, όμως, όπως συμβαίνει στην περίπτωση κάθε φυτού που έχει θεραπευτικές ιδιότητες, δεν πρέπει να γίνεται αλόγιστη χρήση του, γιατί τότε η δράση του αναστρέφεται και από θεραπευτική γίνεται τοξική λόγω υπερδοσολογίας των δραστικών συστατικών του. Σκευάσματα με δίκταμο: Αρκετά είναι τα σκευάσματα του φυτού αυτού που είτε χρησιμοποιούνται από παλιά και ως τις μέρες μας και προέρχονται από τη λαϊκή θεραπευτική, είτε έχουν τη βάση τους στις σημερινές γνώσεις των επιστημόνων. Αυτά διακρίνονται σε εγχύματα, βάμματα, οίνους, αφεψήματα, επιθέματα καταπλάσματα, σκόνες, μίγματα, αλοιφές και λουτρά. Ακολουθούν διάφορες συνταγές για κάθε σκεύασμα. Εγχύματα * Το φυτό μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως έγχυμα βάζοντας 1/2 5 δράμια του φυτού σε 150 δράμια νερό [Πρινέας κ.α. 1983]. * Για την παρασκευή του εγχύματος αρκεί να τοποθετήσουμε 5 10gr σε 1 λίτρο βραστού νερού και να τα αφήσουμε εκεί για περίπου 10 λεπτά. Στη συνέχεια

5 μπορούμε να πίνουμε δύο φλιτζάνια την ημέρα [Μπαζαίος 1986, * Χρησιμοποιούνται 20 30gr από ολόκληρο το φυτό σε ένα λίτρο νερό για να καταπολεμηθούν η ατονία και οι σπασμοί. Βάμματα * Ως βάμμα σε δόση 1 ½ 3 δραμιών μέσα σε ποτό [Πρινέας κ.α. 1983]. * Το βάμμα λαμβάνεται όταν τοποθετήσουμε 15 20gr μέσα σε κρασί ή ρακί. Ύστερα από λίγες μέρες μπορεί να χρησιμοποιηθεί λίγο λίγο (το πολύ 50 γραμμάρια τη μέρα για 3 4 μέρες) [Μπαζαίος 1986, * Φτιάχνετε σε κρασί ή ρακί με 15 20gr βότανο και χρησιμοποιείται όπως και το αραιωμένο αφέψημα [Οντι Μνιμη 1994]. * Είναι δυνατό να παρασκευασθεί αφήνοντας 40gr ανθισμένες κορυφές να χωνευτούν σε μισό λίτρο καθαρό οινόπνευμα ή ζιβανία ή κρασί για λίγες μέρες και κατόπιν σουρώνουμε και φυλάμε το υγρό. Πίνουμε ένα μικρό ποτηράκι μετά από κάθε φαγητό για τις ευστόμαχες και χωνευτικές του ιδιότητες. Αφεψήματα * Για να παρασκευάσουμε το αφέψημα βάζουμε 10 15gr φύλλα του φυτού σε μισό λίτρο νερό, το αφήνουμε να φτάσει στη θερμοκρασία βρασμού και το αφήνουμε να κρυώσει για περίπου 20 λεπτά πριν το φιλτράρουμε και το χρησιμοποιήσουμε [Μπαζαίος 1986, * Βάζουμε 20 30gr βότανο σε ένα λίτρο νερό για ένα τονωτικό ρόφημα που καταπραϋνει τους πονοκέφαλους, τις νευραλγίες και τις στομαχικές διαταραχές. Επιπλέον, λαμβάνεται για τις παθήσεις του συκωτιού, αλλά και ως εμμηναγωγό. Επιθέματα καταπλάσματα * Για να δημιουργήσουμε ένα κατάπλασμα αφήνουμε φύλλα του σε μικρή ποσότητα βραστού νερού έτσι ώστε να υγρανθούν και μετέπειτα τα τυλίγουμε σε γάζες.

6 * Με τον πολτό του βοτάνου ή με το βάμμα φτιάχνονται καταπλάσματα ή επιθέματα για τους πονοκέφαλους, τους πόνους του στομάχου, τις παθήσεις του συκωτιού, τις φλεγμονές του δέρματος, για εξελκώσεις και δοθιήνες. Τα επιθέματα στο υπογάστριο βοηθούν κατά τον τοκετό, ενώ το κατάπλασμα από πολτό είναι πολύ αποτελεσματικό για τις εκχυμώσεις κατά της δυσοσμίας του στόματος (μάσημα φύλλων) [Οντι Μνιμη 1994]. Σκόνες * Όταν τρίψουμε τα ξερά φύλλα του σε σκόνη και τη ρίξουμε σε πληγή σταματάει το αίμα [Μπαζαίος 1986, * Σκόνη: χρησιμοποιείται ως αντιμικροβιακό, αντισηπτικό, ανθελμινθικό, αντιαιμορραγικό και επουλωτικό φάρμακο [Οντι Μνιμη 1994]. * Από τη σκόνη μπορούμε να διαλύσουμε ένα κουταλάκι του καφέ σε ένα ποτήρι καυτό νερό, να το αφήσουμε για λίγα λεπτά και στη συνέχεια να το πιούμε με δοσολογία δύο ποτήρια την ημέρα. Μίγματα * Μερικοί χρησιμοποιούν το φυτό για να φτιάξουν το λεγόμενο Dictamus Creticus mixture, το οποίο αποτελείται από τις εξής δρόγες: Cortex Canella, Ocinum basilicum, Salvia officinalis, Mentha officinalis, Thymus vulgaris, Dictamnus creticus, Camelia sinensis, Sideritis officinalis, Rosa canina. Το μίγμα των παραπάνω τονωτικών δρογών μπορεί εύκολα να αντικαταστήσει τον καφέ. Αλοιφές * Πολλοί φτιάχνουν με τη δρόγη του φυτού την αλοιφή "Flying Ointment", η οποία παρασκευάζεται από ένα μέρος από καθεμιά από τις παρακάτω δρόγες: Dittany of Crete (Origanum dictamnus), Cinquefoil (Potentilla simplex, Rosaceae), Mugwort (Artemisia douglasiana, Asteraceae), Parsley (Petroselinum crispum, Apiaceae). Τα τέσσερα μέρη θερμαίνονται ήπια σε χαμηλή θερμοκρασία μέχρι να υγροποιηθούν, ενώ παρατηρούμε ότι δεν καίγονται. Προσθέτουμε ένα μέρος μίγματος αποξηραμένων δρογών, ανακατεύουμε με μια ξύλινη κουτάλα μέχρι να γίνει πλήρης ανάμιξη και συνεχίζουμε τη θέρμανση μέχρι να εξατμιστεί το αιθέριο

7 έλαιο, γεγονός που το καταλαβαίνουμε από την οσμή του αέρα. Πιέζουμε το μίγμα μέσα από κόσκινο και το βάζουμε σε γυάλινο βάζο. Προσθέτουμε σε αυτό μισό κουτάλι του τσαγιού βάμμα βενζόης ως φυσικό συντηρητικό. Το αποθηκεύουμε σε δροσερό και σκοτεινό μέρος, όπως μέσα στο ψυγείο. Η αλοιφή θα πρέπει να κρατήσει για εβδομάδες ή και μήνες ακόμα. Αν μαυρίσει η αλοιφή, τότε την πετάμε και στο βάζο, αφού καθαριστεί, τοποθετούμε νέα, πρόσφατα παρασκευασμένη αλοιφή. Λουτρά * Το φυτό μπορεί να χρησιμοποιηθεί και στο λουτρό. Βράζουμε σε μπόλικο νερό αρκετά φύλλα και ανθισμένες κορυφές και προσθέτουμε το νερό του σε ζεστό λουτρό. Μένουμε στο ζεστό λουτρό για λεπτά. Τα θεραπευτικά αυτά λουτρά είναι ηρεμιστικά, τονωτικά, αυξάνουν την ερωτική διάθεση και πιστεύεται ότι διατηρούν τη νεότητα. Καθεστώς προστασίας, εμπόριο δικτάμου: Το φυτό Origanum dictamnus περιλαμβάνεται στη Συνθήκη της Βέρνης, την Οδηγία 92/43/ΕΟΚ και το Π.Δ. 67/81, ενώ κομμάτι του πληθυσμού υπάγεται μέσα στον Εθνικό Δρυμό της Σαμαριάς, όπου και απαγορεύεται η συλλογή του [Παπαγεωργίου κ.α. 2001]. Το φυτό του δικτάμνου, εξαιτίας των φαρμακευτικών και αρωματικών του ιδιοτήτων, έγινε πασίγνωστο παγκοσμίως, γεγονός που οδήγησε στην εξαγωγή ποσοτήτων του στο εξωτερικό και ιδιαίτερα στην Ιταλία, Γαλλία, Βέλγιο, Αγγλία και Γερμανία. Το 1929 που οι ποσότητες που εξάγονταν προέρχονταν μόνο από τον αυτοφυή δίκταμνο, η τιμή του είχε φτάσει πολύ ψηλά. Αυτό συνέβαινε, γιατί η συλλογή του ήταν πολύ δύσκολη και επικίνδυνη εξαιτίας της ιδιαίτερης γεωγραφικής εξάπλωσης που το χαρακτηρίζει. Δίκταμο ιδιότητες Ιδιότητες του δίκταμου συμπερασματικά: Οι θαυματουργικές του ιδιότητες αναφέρονται από πολλούς αρχαίους συγγραφείς όπως είναι ο Όμηρος, οdictamo2 Αριστοτέλης, ο Ευριπίδης, ο Θεόφραστος, ο

8 Βιργίλιος, ο Πλούταρχος, ο Διοσκουρίδης, ο Γαληνός κ.ά Το αναφέρουν σαν αποτελεσματικό στις παθήσεις των νεφρών, των εντέρων για τις δηλητηριάσεις κ.ά., κάτι που έχει εξακριβωθεί από τους σύγχρονους μελετητές, γι' αυτό στην Κρήτη συνηθίζουν να το προσφέρουν σαν ρόφημα. Κατά την μυθολογία ήταν αφιερωμένος στη θεά Άρτεμη γιατί βοηθούσε, όπως κι εκείνη στον τοκετό. Για τον ίδιο λόγο οι αρχαίοι παρίσταναν το άγαλμα της θεάς με στεφάνι από δίκταμο. Οι παλαιότεροι το χρησιμοποιούσαν με τη μορφή καταπλάσματος σαν αιμοστατικό και επουλωτικό, γι' αυτό ακούγεται και με το όνομα σταματόχορτο. Διηγούνται ιστορίες γι' αγρίμια, που λαβωμένα από ία βέλη κυνηγών, έτρωγαν δίκταμο κι η ακίδα του βέλους έπεφτε από το σώμα τους. Εκτός από κυτταροτοξική, το αιθέριο έλαιο του Origanum dictamnus εμφανίζει και εντομοκτόνο δράση. Ο Δίκταμος χρησιμοποιείται παραδοσιακά ως αντιαιμορραγική, επουλωτική ουσία, τελευταία επιβεβαιώθηκε η δράση του κατά του έλκους του στομάχου. Η αντιοξειδωτική δράση του υδατικού εκχυλίσματος είναι ιδιαίτερα σημαντική καθώς είναι εμφανής η δυνατότητα εκμετάλλευσης της στη βιομηχανία τροφίμων ως συντηρητικού. Οι χρήσεις που αναφέρονται στην βιβλιογραφία είναι ως πεπτικό, αντιμικροβιακό, αντισηπτικό, ανθελμινθικό, αντιαιμορραγικό, επουλωτικό, εμμηναγωγό, σπασμολυτικό, καταπραϋντικό των στομαχικών πόνων και των νευρικών διεγέρσεων. Έχει αναφερθεί επίσης ότι διευκολύνει την κατάκλιση (έγκυες) και ως αντιεπιληπτικό. Το αιθέριο έλαιο έχει επίσης και οικονομική σημασία στην κοσμετολογία. Θεραπευτικές Ιδιότητες: Το δίκταμο έχει αντισηπτική δράση, τονωτική και αντισπασμωδική. Χρησιμοποιείται για την επούλωση των τραυμάτων, ως καταπραϋντικό του πεπτικού συστήματος, καθώς και κατά της γρίπης και του κρυολογήματος. Δρα σπασμολυτικά και συμβάλει στην πρόληψη και στην αντιμετώπιση των κυκλοφορικών και καρδιολογικών προβλημάτων, ανακουφίζει από πονοκεφάλους, και στομαχικές διαταραχές, πονόδοντους και αποστήματα. Ενεργεί επίσης, ως αντιδιαβητικό, εμμηναγωγό αλλά και ως αφροδισιακό. Ονoμάζεται στοματόχορτο, γιατί όταν μασάμε τα φύλλα του σταματά την κακοσμία του στόματος, στομαχόχορτο, γιατί βοηθάει στη χώνευση και καταπραΰνει τους πόνους του

9 στομαχιού και σταματόχορτο, γιατί αν βάλουμε κοπανισμένα φύλλα πάνω σε πληγή σταματάει την αιμορραγία. Δίκταμος: Το βότανο από το Κρήτη με πολλές ευεργετικές ιδιότητες Ο Δίκταμος ή έρωντας (Origanum dictamnus) είναι ένα το πιο φημισμένα κρητικά ενδημικά φυτά και το βρίσκουμε σε όλο το νησί της Κρήτης σε βράχους με υψόμετρο μέτρα. Τα φύλλα του είναι πρασινόλευκα, τα λουλούδια του ροζ, και το άρωμα του θεσπέσιο. Εκτός από εξαιρετικό αφέψημα, το δίκταμο έχει και θεραπευτικές ιδιότητες. Είναι αντισηπτικό, επουλωτικό τραυμάτων, καταπραϋντικό του πεπτικού συστήματος, χρησιμοποιείται κατά της γρίπης και του κρυολογήματος. Ο Διοσκουρίδης αναφέρει ότι στην Κρήτη όταν οι Κρητικοί τόξευαν τα άγρια κατσίκια και δεν κατάφερναν να τα σκοτώσουν αλλά τα πλήγωναν, αυτά μασούσαν δίκταμο για να γλείψουν στη συνέχεια τις πληγές τους και έτσι να θεραπευθούν. Ακόμα δρα σπασμολυτικά και συμβάλει στην πρόληψη και στην αντιμετώπιση των κυκλοφορικών και καρδιολογικών προβλημάτων, ανακουφίζει από πονοκεφάλους, και στομαχικές διαταραχές, πονόδοντους και αποστήματα. Ενεργεί επίσης, ως αντιδιαβητικό, εμμηναγωγό αλλά και ως αφροδισιακό. Ονoμάζεται στοματόχορτο, γιατί όταν μασάμε τα φύλλα του σταματά την κακοσμία του στόματος, στομαχόχορτο, γιατί βοηθάει στη χώνευση και καταπραΰνει τους πόνους του στομαχιού και σταματόχορτο, γιατί αν βάλουμε κοπανισμένα φύλλα πάνω σε πληγή σταματάει την αιμορραγία. Επίσης από γιαγιάδες και παππούδες θα ακούσουμε ότι το δίκταμο είναι ένα βότανο που απογειώνει την ερωτική επιθυμία. Τέλος, λίγα είναι τα στοιχεία που αναφέρονται στη βιβλιογραφία για τις πιθανές παρενέργειες που μπορεί να έχει η χρήση του φυτού. Έτσι, συνιστάται, να μη γίνεται καθημερινή χρήση του γιατί προκαλεί τοξικές παρενέργειες. Επιπλέον, θεωρείται ότι μπορεί να προκαλέσει διακοπή της κύησης όταν πίνεται συχνά από μια έγκυο. Γενικότερα, όμως, όπως συμβαίνει στην περίπτωση κάθε φυτού που έχει θεραπευτικές ιδιότητες, δεν πρέπει να γίνεται αλόγιστη χρήση του, γιατί τότε η

10 δράση του αναστρέφεται και από θεραπευτική γίνεται τοξική λόγω υπερδοσολογίας των δραστικών συστατικών του. Ευκάλυπτος Ο ευκάλυπτος (Eucalyptus guniie) είναι αειθαλές δέντρο 12 15μ. που όμως βρίσκεται και σαν θάμνος πυκνά διακλαδισμένος. Τα άνθη του ευκαλύπτου είναι λευκά, αρωματισμένα. Τα φύλλα των καινούριων κλαδιών είναι πράσινα ωχρά και των παλιών κλαδιών γκριζο πράσινα. Χρησιμοποιούνται για την παρασκευή αφεψήματος με αντιπυρετικές ιδιότητες αλλά και για αρωματικά λουτρά. Η χρήση του, είτε ως αφεψήματος, είτε ως αιθέριου ελαίου, έχει σπουδαίες θεραπευτικές ιδιότητες, είναι κυρίως αντισηπτική, μικροβιοκτόνα, απολυμαντική και βοηθητική για το αναπνευστικό σύστημα. Θεραπευτικές ιδιότητες του ευκάλυπτου Το ευκαλυπτέλαιο που παράγεται από τον ευκάλυπτο έχει δράση αντισηπτική, σπασμολυτική, αντιπυρετική. Ο ευκάλυπτος έτσι χρησιμοποιείται για τις φλεγμονές του αναπνευστικού, το βήχα, τον πονόλαιμο, το άσθμα. Ακόμη διεγείρει το στομάχι, είναι ορεκτικό και χωνευτικό. Ο ευκάλυπτος σε εξωτερική χρήση είναι απολυμαντικό, αποσμημτικό, εντομοκτόνο, επουλωτικό των πληγών και των ελκών, των ελαφρών εγκαυμάτων και της πυόρροιας. Οι αντιβιοτικές του ιδιότητες το κάνουν χρήσιμο για όλες τις μολύνσεις του αναπνευστικού, πεπτικού και ουροποιητικού συστήματος. Είναι ακόμη ανθελμινθικό, εξουδετερώνει τα παράσιτα των εντέρων, τα σκουλήκια κ.ά. Τα φύλλα του ευκαλύπτου έχουν Αντιβιοτικές ιδιότητες και χρησιμοποιούνται σε όλες τις φλεγμονώδεις παθήσεις, σε εισπνοές αλλά και εσωτερικά με αφεψήματα κ.ά. Aντισηπτικό, αντιβιοτικό και βάλσαμο, πολύτιμο σε μολύνσεις πολλών ειδών, κυρίως όμως του ουροποιητικού και σε ελονοσία, τύφο, ιλαρά, οστρακιά

11 Ο ευκάλυπτος είναι ιδιαίτερα χρήσιμος για μολύνσεις του αναπνευστικού: Καταπραΰνει το βήχα (κάνοντας ρευστά τα φλέματα) και τις βρογχίτιδες (οξείες και χρόνιες), γρίπη, φυματίωση, άσθμα, πονόλαιμο. Έχει υπογλυκαιμική δράση γι' αυτό είναι χρήσιμο για τους διαβητικούς. Αντιρευματικό και καλό για τις νευραλγίες. Ανθελμινθικό: Διώχνει εντερικά παράσιτα, σκουλήκια και οξύουρους. Κατεβάζει τον πυρετό και ηρεμεί τον πονοκέφαλο. Επαλείψεις με αιθέριο λάδι ευκαλύπτου επουλώνουν πληγές και έλκη, κάνουν καλό στην πυόρροια και σε ελαφριά εγκαύματα (βοηθούν στο σχηματισμό του «καρκαδιού»). Ο ευκάλυπτος ως βότανο για κρυολόγημα: Αν το κρυολόγημα σας ταλαιπωρεί, ρίξτε φύλλα ευκαλύπτου σε νερό που βράζει αφήνοντας τους ατμούs να γεμίσουν το δωμάτιο ή εισπνεύστε κρατώντας το κεφάλι σας πάνω από την κατσαρόλα (αφού την κατεβάσετε από τη φωτιά) σκεπασμένο με μια πετσέτα. Μπορείτε να ρίξετε επίσης σταγόνες αιθέριο έλαιο σε ζεστό νερό και να κάνετε εισπνοές ή να προσθέσετε στο μπάνιο σας νερό όπου έχετε βράσει μερικά φύλλα ευκαλύπτου. Ευκάλυπτος, εναλλακτική θεραπεία για την αϋπνία: Αν έχετε αϋπνίες, ρίξτε στην μπανιέρα σας νερό όπου έχετε βράσει φύλλα ευκαλύπτου μαζί με πευκοβελόνες και κλωνάρια δεντρολίβανου και θυμαριού. Η ίδια «συνταγή» ενδείκνυται και σε περίπτωση που υποφέρετε από ρευματισμούς. Φύλλα ευκάλυπτου για γερά ούλα και τις παθήσεις των ούλων Αν τα ούλα σας ματώνουν κάποια φορές ή υποφέρετε από ουλίτιδα, ο ευκάλυπτος μπορεί να σας βοηθήσει να την αντιμετωπίσετε. Σε ένα φλιτζάνι νερό βράστε μερικά φύλλα και ξεπλύνετε το στόμα σας μετά το βούρτσισμα. Με το ίδιο αφέψημα μπορείτε επίσης να κάνετε γαργάρες σε περίπτωση πονόλαιμου.

12 Η χρήση του ευκάλυπτου στην εναλλακτική ιατρική: Ο ευκάλυπτος είναι ισχυρό αντισηπτικό και μπορεί να βοηθήσει αποτελεσματικά σε βακτηριδιακές και ιογενείς προσβολές. Η επίδραση του ευκαλύπτου στο δέρμα είναι δροσιστική και αντιπυρετική. Είναι αντιφλεγμονώδες και καλός για εγκαύματα και επώδυνες αρθρώσεις. Είναι αποτελεσματικός στη θεραπεία των καλόγερων, των σπυριών, των ψειρών της κεφαλής και του απλού έρπητα. Η χρήση του έχει αποτέλεσμα και σε συναισθηματικό επίπεδο μιας και τονώνει, αναζωογονεί, καθαρίζει και διεγείρει το μυαλό και βοηθά στην αντιμετώπιση της υπνηλίας. Βοηθά επίσης, στην αντιμετώπιση κρυολογημάτων, γρίπης, λοιμώξεων του λαιμού, ιγμορίτιδας και πονοκεφάλων, ανακουφίζει από τον δυνατό, ξηρό βήχα, μετριάζει τη δύσπνοια του άσθματος και της βρογχίτιδας απελευθερώνοντας τη βλέννα. Ακόμη χρησιμοποιείται κατά του διαβήτη, των εντερικών παρασίτων και της πυόρροιας. Τρόπος χρήσης: Χρησιμοποιείται το αιθέριο έλαιο του ευκαλύπτου με κομπρέσες και επιθέματα, εισπνοές, γαργάρες, εξατμιστήρες, λουτρά, επαλείψεις και εντριβή θώρακα ή μασάζ. Ωστόσο η χρήση και η δοσολογία του θέλει προσοχή γιατί μπορεί να ερεθίσει ένα ευαίσθητο αναπνευστικό σύστημα ή τα νεφρά. Πρέπει επίσης να προσέχουμε να μην έρχεται σε επαφή το αδιάλυτο αιθέριο έλαιο με το δέρμα. Αφέψημα: 3 φύλλα (ή ένα κουτάλι σούπας αν είναι ψιλοκομμένα) για κάθε φλιτζάνι νερό. Αφήνουμε να κοχλάσει το νερό για ένα λεπτό, το βγάζουμε από τη φωτιά και το αφήνουμε για 10 λεπτά, να βγάλει τις ουσίες του. Πίνουμε 3 φλιτζάνια την ημέρα. Μία καλή συνταγή για εισπνοές σε περιπτώσεις βρογχικών και ιγμορίτιδας είναι να ρίξετε σε νερό που βράζει μια αναλογία από ένα μέρος λεβάντας, δύο μέρη πευκοβελόνες και θυμάρι και τέσσερα μέρη φύλλων ευκαλύπτου. Με εφαρμογή 2 3 φορές το 24ωρο μπορεί σε μία ως δύο βδομάδες να δείτε θαυμαστά αποτελέσματα.

13 Έγχυμα: Μουλιάζουμε 25 γραμμάρια φύλλα σε ένα λίτρο ζεστό νερό, για 10 λεπτά. Πίνουμε 3 4 φορές την ημέρα. Εξωτερική Χρήση: Αν ρίξουμε φύλλα ευκαλύπτου σε νερό που βράζει και τα αφήσουμε να γεμίσουν με ατμούς την ατμόσφαιρα του δωματίου όχι μόνο διευκολύνεται η αναπνοή του γριπιασμένου ή του ασθματικού, αλλά σκοτώνονται και τα περισσότερα μικρόβια σταφυλόκοκκου που βρίσκονται στον αέρα. Και προστατεύει από μεταδοτικές αρρώστιες. Άλλες ιδιότητες του ευκαλύπτου: O ευκάλυπτος έχει ανανεωτική, δροσιστική και αποσμητική επίδραση στο σώμα μας. Αυξάνει την αυτοσυγκέντρωσή μας ακόμη και σε περιπτώσεις που έχουμε υψηλό πυρετό. Χρησιμοποιούμενο σε μασάζ σε ζεστή μορφή, αντιμετωπίζει πόνους των μυών, την ρευματοειδή αρθρίτιδα, τους ρευματισμούς και την φτωχή κυκλοφορία του αίματος. Το αιθέριο λάδι ευκάλυπτου, ανανεώνει το μυαλό μας αυξάνοντας παράλληλα την αυτοσυγκέντρωσή μας. Οι ατμοί του ευκαλύπτου που βράζει ιονίζουν την ατμόσφαιρα του δωματίου και την κάνουν υποφερτή, όσο μολυσμένος κι αν είναι ο αέρας από το «νέφος». Προφυλάξεις και παρενέργειες από τη χρήση ευκαλυπτέλαιου Γενικά η εσωτερική χρήση σε μεγάλες δόσεις ερεθίζει τα νεφρά. Κι αν πιει κανείς 3 5ml ευκαλυπτέλαιο μπορεί να πάθει ναυτία και επιγαστρικό άλγος ή και να πεθάνει μέσα σε δύο ώρες. Αντίθετα, έχουν αναφερθεί περιπτώσεις ατόμων που συνήλθαν μετά από δόση 20 30ml. Δεν έχουν όμως ερευνηθεί αρκετά οι τυχόν παρενέργειες τόσο συμπυκνωμένων δόσεων. Η χρήση ευκαλύπτου και ευκαλυπτέλαιου δεν συστήνεται σε άτομα με υψηλή πίεση. Ο ευκάλυπτος είναι αγγειόσπερμο, δικότυλο, ιθαγενές φυτό και ανήκει στην τάξη Μυρτώδη και στην οικογένεια των Μυρτοειδών. Περιλαμβάνει 550 περίπου

14 είδη μεγάλων ως επί το πλείστον δέντρων που καλλιεργούνται στις εύκρατες περιοχές για εμπορική εκμετάλλευση και για τη σκιά τους. Τα φύλλα του είναι μακριά, δερματώδη και κρέμονται από το δέντρο. Ο καρπός είναι κάψα που περιβάλλεται από μία θήκη και περιέχει πολλά μικρά σπόρια ενώ τα άνθη όταν ανοίγουν ενώνονται μεταξύ τους σχηματίζοντας ένα μικρό δοχείο. Τα φύλλα πολλών ειδών περιέχουν ένα έλαιο γνωστό και ως ευκαλυπτέλαιο που χρησιμοποιείται στη φαρμακευτική σε διάφορα σπρέι κατά της ρινικής καταρροής. Από τον κορμό κάποιων άλλων ειδών λαμβάνεται η ρητίνη, χρήσιμη στη βυρσοδεψία και στη φαρμακευτική. Τα δέντρα είναι ψηλά και μπορούν να φτάσουν σε ύψος και τα 90 μέτρα και η περιφέρεια του κορμού τα 8 μέτρα. Είναι τα ψηλότερα ανθοφόρα φυτά. Ο φλοιός του ευκαλύπτου έχει χρήσεις στη βυρσοδεψία, ενώ το ξύλο του, επειδή έχει την ιδιότητα να είναι σκληρό και στερεό, έχει χρήσεις στη ναυπηγική σε βαριές και ελαφριές κατασκευές, στην κατασκευή αποβάθρων, στη γεφυροποιία, σε τηλεγραφικούς στύλους και σε οικοδομές. Στην Αυστραλία χρησιμοποιείται ως καύσιμο. Επίσης χρησιμοποιείται πολύ σε αναδασώσεις γιατί αναπτύσσεται πολύ γρήγορα ενώ παράλληλα δεν είναι ευαίσθητος στις διάφορες ασθένειες. Στην Ελλάδα βρίσκουμε το είδος Ευκάλυπτος ο σφαιρικός (Eucalyptus globulus) που φτάνει σε ύφος τα 80 μέτρα. Ο ευκάλυπτος εισήχθη στην Ελλάδα από τον βοτανολόγο και λόγιο Θεόδωρο Ορφανίδη το Έχει ξερό φλοιό που μαδάει βγάζοντας μακριές ταινίες αφήνοντας τον κορμό λείο και το χρώμα του σταχτίλευκο. Καλλιεργείται κυρίως στη νότια Ελλάδα και στη Χαλκιδική και βρίσκεται σε δάση και κήπους. Μερικοί τον φυτεύουν στον κήπο του σπιτιού τους αφού εκτός της σκιάς και της δροσιάς που παρέχει έχει τη δυνατότητα να απομακρύνει και τα κουνούπια. Τα πιο γνωστά είδη είναι: Eucalyptus accedens Ευκάλυπτος ο λευκός (Eucalyptus albens) Ευκάλυπτος ο Μπαουεριανός (Eucalyptus baueriana) Ευκάλυπτος του Μπάξτερ (Eucalyptus baxteri) Ευκάλυπτος ο βοτρυοειδής (Eucalyptus botryoides)

15 Ευκάλυπτος ο γαλάζιος (Eucalyptus caesia) Eucalyptus caliginosa Ευκάλυπτος ο Καμαλvτόλικος (Eucalyptus camaldulensis) Eucalyptus capitellata Ευκάλυπτος ο Τσαπμανιανός (Eucalyptus chapmaniana) κοιν. ευκάλυπτος του Μπόγκονγκ (Bogong gum) Ευκάλυπτος ο σταχτόχρωμος (Eucalyptus cinerea) Ευκάλυπτος ο κλαδοκάλυξ (Eucalyptus cladocalyx) Ευκάλυπτος ο κνεωρόφυλλος (Eucalyptus cneorifolia) Ευκάλυπτος ο κερατοφόρος (Eucalyptus cornuta) κοιν. γιέιτ (yate) Eucalyptus conferruminata Eucalyptus crenulata κοιν. ευκάλυπτος του Μπάξτον (Buxton gum) Ευκάλυπτος του Κέρτις (Eucalyptus curtisii) Ευκάλυπτος ο κυπελλόκαρπος (Eucalyptus cypellocarpa) Ευκάλυπτος ο Νταλριμπλεανός (Eucalyptus dalrympleana) Eucalyptus delegatensis Ευκάλυπτος ο πολύχρωμος (Eucalyptus diversicolor) κοιν. κάρι (karri) Eucalyptus dives Eucalyptus dumosa Eucalyptus elata Ευκάλυπτος ο ερημόφιλος (Eucalyptus eremophila) Eucalyptus fastigata Ευκάλυπτος ο ινώδης (Eucalyptus fibrosa) Ευκάλυπτος ο φικόφυλλος (Eucalyptus ficifolia) Ευκάλυπτος ο σφαιροειδής (Eucalyptus globoidea) Ευκάλυπτος ο σφαιρικός (Eucalyptus globulus) Ευκάλυπτος ο γομφοκέφαλος (Eucalyptus gomphocephala) Ευκάλυπτος ο γονιοκάλυξ (Eucalyptus goniocalyx) Ευκάλυπτος ο κομμιοφόρος (Eucalyptus gummifera) Ευκάλυπτος του Γκανν (Eucalyptus gunnii) κοιν. ευκάλυπτος μηλίτης (cider gum) Ευκάλυπτος του Τζάκσον (Eucalyptus jacksonii)

16 Ευκάλυπτος του Κοχ (Eucalyptus kochii) Ευκάλυπτος της Λαίλια (Eucalyptus laeliae) Ευκάλυπτος ο Λανστvταουνεανός (Eucalyptus lansdowneana) Eucalyptus largiflorens Ευκάλυπτος ο λευκόξυλος (Eucalyptus leucoxylon) Ευκάλυπτος ο μακρόκαρπος (Eucalyptus macrocarpa) Ευκάλυπτος ο κηλιδωτός (Eucalyptus maculata) Ευκάλυπτος του Μέιντεν (Eucalyptus maidenii) Ευκάλυπτος ο μαννοφόρος (Eucalyptus mannifera) Ευκάλυπτος ο κρασπεδωτός (Eucalyptus marginata) κοιν. τζάρα (jarrah) Ευκάλυπτος ο μεγάκαρπος (Eucalyptus megacarpa) Ευκάλυπτος ο μελανόφλοιος (Eucalyptus melanophloia) Ευκάλυπτος ο μελίτοσμος (Eucalyptus melliodora) Ευκάλυπτος ο Μαϊκλιανός (Eucalyptus michaeliana) Ευκάλυπτος ο μικρόκαρπος (Eucalyptus microcarpa) Ευκάλυπτος ο μικροθήκη (Eucalyptus microtheca) Ευκάλυπτος ο Μυλεριανός (Eucalyptus muelleriana) Ευκάλυπτος του Νίκολ (Eucalyptus nicholii) Ευκάλυπτος ο λάμψη (Eucalyptus nitens) Ευκάλυπτος ο Νέο αγγλικός (Eucalyptus nova anglica) Ευκάλυπτος ο λοξός, Ευκάλυπτος ο πλάγιος (Eucalyptus obliqua) Ευκάλυπτος ο ελαιώδης (Eucalyptus oleosa) Ευκάλυπτος ο βρωμερός (Eucalyptus olida) κοιν. ευκάλυπτος φράουλα (strawberry gum) Ευκάλυπτος του Όλσεν (Eucalyptus olsenii) κοιν. ευκάλυπτος του Ουόιλα (Woila gum) Ευκάλυπτος ο ωοειδής (Eucalyptus ovata) Ευκάλυπτος ο φοβοειδής (Eucalyptus paniculata) Ευκάλυπτος ο ανοικτός (Eucalyptus patens) κοιν. γιάρι (yarri) Ευκάλυπτος ο ολιγανθής (Eucalyptus pauciflora) κοιν. ευκάλυπτος του χιονιού Ευκάλυπτος ο περρινιανός (Eucalyptus perriniana)

17 Ευκάλυπτος ο πιπερώδης (Eucalyptus piperita) Ευκάλυπτος ο πλατύπους (Eucalyptus platypus) Ευκάλυπτος ο πολυανθεµος (Eucalyptus polyanthemos) Ευκάλυπτος ο πολυβράκτιος (Eucalyptus polybractea) Ευκάλυπτος ο λευκαδίσιος (Eucalyptus populnea) Ευκάλυπτος ο κονιορτόδης (Eucalyptus pulverulenta) Ευκάλυπτος ο διάστικτος (Eucalyptus punctata) Ευκάλυπτος ο ακτινωτός (Eucalyptus radiata) Ευκάλυπτος ο βασιλεύων (Eucalyptus regnans) Ευκάλυπτος ο εύρωστος (Eucalyptus robusta) Eucalyptus rubida Eucalyptus rudis Ευκάλυπτος ο υγιής (Eucalyptus salubris) Ευκάλυπτος ο ιτεόμορφος (Eucalyptus saligna) Ευκάλυπτος ο σκουπώδης (Eucalyptus scoparia) Ευκάλυπτος ο σιδηρόξυλος (Eucalyptus sideroxylon) Ευκάλυπτος ο Στεϊγκεριανός (Eucalyptus staigeriana) Eucalyptus tereticornis Ευκάλυπτος ο Τοντιανός (Eucalyptus todtiana) Ευκάλυπτος ο τρίκαρπος (Eucalyptus tricarpa) Ευκάλυπτος ο πλόκιμος (Eucalyptus viminalis) Ευκάλυπτος ο ουαντού (Eucalyptus wandoo) ουαντού (wandoo) Εικόνες Ευκάλυπτος ο σιδηρόξυλος

18 Δάσος ευκαλύπτων στην Τζίπσλαντ (Gippsland), στην Βικτώρια. Συνήθως Ευκάλυπτος ο λευκός. Δάσος ευκαλύπτων στην Τζίπσλαντ, Βικτώρια. Συνήθως Ευκάλυπτος ο λευκός. Eucalyptus πριτζεσιανός στην Επικράτεια Αυστραλιανής Πρωτεύουσας. Ευκάλυπτος του Γκανν, ένα φυτευμένο δέντρο στη νότια Αγγλία. Το κατώτερο τμήμα του κορμού καλύπτεται με κισσό. Ευκάλυπτος ο σταχτόχρωμος x κονιορτόδης National Botanical Gardens Canberra

19 Eucalyptus gall Φυτεία του ευκαλύπτου στη Γαλικία, στη βορειοδυτική Ισπανία. Συνήθως Ευκάλυπτος ο σφαιρικός Ένας Ευκάλυπτος του χιονιού (Ευκάλυπτος ο ολιγανθής), το χειμώνα στις αυστραλιανές Άλπεις Eucalyptus rubida στην Νέα Νότια Ουαλία. Ευκάλυπτοι δυτικά της Port Macquarie, Νέα Νότια Ουαλία Ευκάλυπτος ο τσαπμανιανός στο Royal Botanic Gardens, Λονδίνο

20 Δέντρα των Ευκάλυπτος ο βασιλεύων στην Βικτώρια Ευκάλυπτος του Ντην (Eucalyptus deanei), Blue Mountains National Park, Αυστραλία Λουίζα Λατινικό όνομα: "Aloysia triphylla" (οικογένεια Verbenaceae) Η λουίζα είναι ένα γένος της μεγάλης οικογένειας (περιλαμβάνει περίπου 250 είδη) των Verbenacea. Είναι ένας φυλλοβόλος και πολύ όμορφος θάμνος που φτάνει σε ύψος περίπου τα δύο μέτρα. Η "καταγωγή της" είναι από την Αμερική, έχει όμως εγκλιματιστεί πλήρως στην χώρα μας που πολλοί νομίζουν ότι είναι γηγενές βότανο της Ελλάδας Aloysia triphylla είναι η επιστημονική της ονομασία σήμερα και όπως επισημαίνουν οι σύγχρονοι βοτανολόγοι αυτή είναι και η σωστή ταυτότητα αυτού του είδους φυτών και όχι Lippia citriodora όπως ήταν γνωστή παλαιότερα... Το όνομα Aloysia triphylla το έδωσε στις αρχές του 20 ου αιώνα o Αμερικανός Nathaniel Lord Britton. Ωστόσο το όνομα Aloysia citrodora, που της δόθηκε από τον Antonio José Cavanilles στα τέλη του 18 ου αιώνα, είναι αυτό που πιο συχνά χρησιμοποιείται.

21 Aloysia είναι η λατινική εκδοχή του λουίζα. Όταν ακούμε lemon verbena να ξέρουμε ότι είναι το βότανο λουίζα. Σύμφωνα με το βιβλίο, "What Flower is That?" του Stirling Macoboy υπήρξαν κάποιες συζητήσεις ως προς το ποιος είναι ο θάμνος αυτός και γιατί ονομάστηκε έτσι. Ορισμένες πηγές επιμένουν ότι πήρε το όνομά του από τη Maria Aloysia, Βασίλισσα της Ισπανίας», λέει ο Macoboy. Άλλοι πάλι λένε από τη Maria Louisa, δούκισσα της Parma και χήρα του Ναπολέοντα. Δεν πρέπει συγχέουμε την λουίζα με το σταυροβότανο ή το γοργογιάνι ή τη βερβένα που είναι άλλα βότανα. Από όπου και αν πήρε όμως το όνομά του ο υπέροχος αυτός θάμνος δεν παύει να έχει υπέροχο άρωμα και πανέμορφα μικρά λευκά ή ανοιχτόχρωμα πράσινα έως μοβ άνθη, που αν τα πιάσουμε στα χέρια μας μυρίζουν έντονα λεμόνι... Τα φύλλα της είναι λογχοειδή, σκούρα πράσινα τα οποία περιέχουν αιθέριο έλαιο με μέγιστη απόδοση όταν είναι συνήθως μικρά. Το αιθέριο έλαιο της λουίζας χρησιμοποιείται ευρέως στην αρωματοθεραπεία για να ανακουφίσει από το άγχος την αϋπνία και την κατάθλιψη. Το αιθέριο έλαιο της λουίζας όμως α) δεν πρέπει να χρησιμοποιείται άμεσα στο δέρμα σε άτομα που είναι ευαίσθητα στο φως του ήλιου διότι η λουίζα είναι φωτοευαίσθητο βότανο και β) δεν πρέπει να χρησιμοποιείται κατά την διάρκεια της εγκυμοσύνης χωρίς την συμβουλή γιατρού ή ειδικού αρωματοθεραπευτή. Η λουίζα είναι ένα φαρμακευτικό και αρωματικό βότανο με φύλλα, άνθη και βλαστούς ιδιαίτερα ευεργετικά για τον οργανισμό μας. Όπως όλα τα βότανα όμως έτσι και η λουίζα πρέπει να χρησιμοποιείται με μέτρο διότι περιέχει καμφορά και όπως πολλές φορές τονίζεται "παν μέτρον άριστον"... Η υπερβολική και αλόγιστη

22 χρήση της μπορεί να επιφέρει προβλήματα στα νεφρά για αυτό χρειάζεται προσοχή στις ποσότητες. Το βότανο λοιπόν της λουίζας χρησιμοποιείται ευρύτερα για νοσήματα του στομάχου. Σταματά τη διάρροια και την αιμορραγία, είναι βοηθητικό του αδυνατίσματος καθώς λιώνει τα λίπη του οργανισμού, είναι αποτελεσματικό τονωτικό αλλά ταυτόχρονα και καταπραϋντικό. Είναι αντιπυρετικό, διουρητικό και συνίσταται σε περιπτώσεις νεφρολιθιάσεων. Βοηθάει αποτελεσματικά η λουίζα στην αποτοξίνωση του οργανισμού, την κυτταρίτιδα και στην αποβολή των περιττών υγρών. Το αφέψημά της είναι άκρως ευεργετικό για το πεπτικό σύστημα καθώς βοηθάει τα άτομα που υποφέρουν από δυσπεψία, μετεωρισμό, νευραλγίες και κολικούς του στομάχου και των εντέρων. Είναι δηλ. αντισπασμωδικό, αντιπυρετικό, ηρεμιστικό και άριστο στομαχικό με ισχυρές αντιοξειδωτικές ιδιότητες. Το ζεστό έγχυμα του μυρωδάτου βοτάνου της λουίζας είναι φημισμένο για της αφροδισιακές του ιδιότητες, όπως και το ότι ανακουφίζει όσα άτομα πάσχουν από ημικρανίες. Χρησιμοποιούμε το αφέψημα της λουίζας όταν α) ακολουθούμε διατροφή αδυνατίσματος και θέλουμε να κάψουμε τα περιττά λίπη του οργανισμού μας β) όταν υποφέρουμε από το στομάχι μας και έχουμε καούρες, δυσπεψίες και όταν έχουμε κολικούς γ) όταν υποφέρουμε από κακοσμία του στόματος χρησιμοποιούμε το έγχυμα του βοτάνου για να πλύνουμε και να καθαρίσουμε το πρόσωπό μας το πίνουμε ζεστό το βράδυ με λίγο μέλι για έναν ήρεμο και ευχάριστο ύπνο και αν μας βρίσκετε αιθέριο έλαιο λουίζας και τύχει και χτυπήσουμε, για να βοηθήσουμε την πληγή να κλείσει, σταλάζουμε πάνω της μερικές σταγόνες του.

23 Ματζουράνα Ορίγανον το μάρον Origanum Majorana Περιγραφή: Φυτό ποώδες με πολλές παραφυάδες, με φύλλα μικρά και μυρωδάτα, συγγενικό της ρίγανης. Τα άνθη της είναι φαιά με λέπια. Ανθίζει από Ιούλιο μέχρι Σεπτέμβριο. Στην Ελλάδα υπάρχει σαν αυτοφυές ωστόσο συνηθίζεται να καλλιεργείται από την αρχαιότητα. Οι αρχαίοι Έλληνες το εκτιμούσαν πολύ και γνώριζαν τις φαρμακευτικές του ιδιότητες. Ο Ιπποκράτης το χρησιμοποιούσε σαν αντισηπτικό. Η μαντζουράνα χρησιμοποιείται στην αρωματοποιία, την μαγειρική, την ζαχαροπλαστική και σαν θεραπευτικό υλικό. Η χρήση του είναι εσωτερική και εξωτερική. Εσωτερική: το ρόφημα καταπραΰνει τους πονοκεφάλους, ιλίγγους, βοηθά στις νευρικές παθήσεις, καταπραΰνει το βήχα και τον πόνο των δοντιών, βοηθά σε πόνους ρευματισμών, σε εντερικές διαταραχές και πόνους της κοιλιάς. Τρόπος παρασκευής ροφήματος Αφέψημα: βράζουμε λίγα λεπτά ένα κουταλάκι του γλυκού μαντζουράνα σε ένα μπρίκι νερό. Το σουρώνουμε και το πίνουμε ζεστό με μέλι. Έγχυμα: ένα κουταλάκι του γλυκού μαντζουράνα σε ένα μπρίκι με καυτό νερό. Το αφήνουμε 10 λεπτά, το σουρώνουμε και το πίνουμε ζεστό με μέλι.

24 Εξωτερική: βοηθά στην αντισηψία των τραυμάτων. Αφέψημα μαντζουράνας στο νερό του μπάνιου καταπραΰνει και τονώνει (βράζουμε 100γρ. ρίγανης σε 1 λίτρο νερό). Αιθέριο έλαιο: 3 4 σταγόνες σε μία κουταλιά μέλι, 2 3 φορές την ημέρα. Το έλαιο χρησιμοποιείται στην παρασκευή σαπουνιών, μύρων και οδοντόκρεμας. ΦΑΣΚΟΜΗΛΟ Ελελίσφακος ο φαρμακευτικός Salvia Officinalis Περιγραφή: Φυτό πολυετές με πολλά κλαδιά μέχρι 50 εκ. ύψος, ξυλώδη στη βάση τους και τρυφερά στις κορυφές. Τα φύλλα του είναι στενόμακρα μυτερά χνουδωτά και γκριζοπράσινα. Κάθε χειμώνα βγάζει καινούριους τρυφερούς βλαστούς. Στο τέλος της άνοιξης βγαίνουν τα λουλούδια με χρώμα πολύ ανοιχτό βιολετί. Το φασκόμηλο κυρίως βρίσκεται στην Νότια Ελλάδα (Πελοπόννησο Νησιά), αλλά γενικά στη χώρα μας υπάρχουν 20 είδη φασκόμηλου. Προτιμά ηλιόλουστες περιοχές και πετρώδη, άγονα εδάφη. Οι Κινέζοι το ονομάζουν ελληνικό βραστάρι και το θεωρούν καλύτερο από το τσάι. Οι Γάλλοι το ονομάζουν ελληνικό τσάι και το χρησιμοποιούν όπως και οι υπόλοιποι Ευρωπαίοι όχι μόνο για φαρμακευτικούς αλλά και για μαγειρικούς σκοπούς. Οι Άραβες θεωρούσαν ότι μπορούσε να θεραπεύσει τα πάντα. Στην

25 αρχαιότητα οι πρόγονοί μας το χρησιμοποιούσαν σαν πολυφάρμακο και έχει εκθειαστεί από τον Ιπποκράτη, τον Διοσκουρίδη τον Γαληνό και τον Αέτιο. Οι Λατίνοι το θεωρούσαν ιερό φυτό και το χρησιμοποιούσαν σε τελετές. Ήταν το φυτό της αθανασίας. Η χρήση του είναι εσωτερική και εξωτερική. Εσωτερική: είναι τονωτικό, βοηθά στην ατονία του στομάχου, στην ελάττωση μνήμης, στο κρυολόγημα, και στην έντονη εφίδρωση. Τρόπος παρασκευής ροφήματος: για αφέψημα βράζουμε μια κουταλιά του γλυκού φρέσκα ή αποξηραμένα φύλλα σε ένα μπρίκι νερό, το σουρώνουμε και το πίνουμε ζεστό ή κρύο ανάλογα με την εποχή. Εξωτερική: ανακούφιση προσφέρουν τα φρέσκα φύλλα, αν τα τρίψουμε σε περιοχές με τσιμπήματα εντόμων ή σε πληγές με πύο. Γαργάρες με το αφέψημα καταπραΰνουν τον ερεθισμό των ούλων και του λαιμού. Το συχνό λούσιμο με το αφέψημα είναι καλό για την τριχόπτωση, και οι με ζεστό βραστάρι είναι τονωτικές για το δέρμα του προσώπου. Χρησιμοποιείται επίσης στην μαγειρική για να νοστιμίζει κυρίως φαγητά με κρεατικά. Στο γένος Salvia υπάρχουν και ποικιλίες που καλλιεργούνται για διακοσμητικούς σκοπούς. Το φασκόμηλο έχει τις εξής ιδιότητες: Είναι σπασμολυτικό, αποχρεμπτικό, αντιαιμορραγικό, αντιιδρωτικό, αντιμικροβιακό, αντικαταθλιπτικό, αυξάνει τις θηλυκές ορμόνες, επουλωτικό, για πρηξίματα, ασθένειες ουρήθρας, δυνάμωμα του νευρικού συστήματος και βελτίωση του μεταβολισμού, κανονίζει την σεξουαλική δραστηριότητα, εξαλείφει την τρεμούλα των χεριών, χρησιμοποιείται στην παράλυση, στην αδύναμη μνήμη, στην εμμηνόπαυση, στα υπερβολικά έμμηνα, στην πολυαρθρίτιδα, στην τριχόπτωση, στους καλόγηρους, σπυριά, χτυπήματα, τσιμπήματα εντόμων, πληγές, καψίματα, κρυοπαγήματα και άλλα! Απαγορεύεται στις θηλάζουσες μητέρες ή έγκυες γυναίκες γιατί καταστέλλει την έκκριση γάλακτος και πικρίζει το γάλα.

26 Χαμομήλι Ματρικαρία το χαμαίμηλον Matricaria chamomilla L. Περιγραφή: Είναι φυτό μονοετές, ύψους μέχρι 35 εκατοστά. Έχει βλαστό λείο, πολύκλαδο, όρθιο. Τα φύλλα δις ή τρις φτεροσχιδή. Τα άνθη είναι σε ακραία κεφάλια, ασπροκίτρινα. Αυτοφύεται σε χέρσα και καλλιεργημένα μέρη σε όλη σχεδόν την Ελλάδα. Η άνθηση αρχίζει τον Απρίλιο και διαρκεί μέχρι και τον Ιούνιο. Οι θεραπευτικές του ιδιότητες είναι γνωστές από την αρχαιότητα και βέβαια ο Ιπποκράτης το θεωρούσε θαυματουργό για πολλές περιπτώσεις. Από το φυτό συλλέγονται τα άνθη, όταν ανοίξουν καλά. Η χρήση του είναι εσωτερική και εξωτερική. Εσωτερική: εξαιρετικό καταπραϋντικό για το στομάχι και θαυμάσιο μαλακτικό, βοηθά στην αϋπνία, στον παροξυσμό άσθματος, στις νευραλγίες και στις ημικρανίες. Τρόπος παρασκευής ροφήματος: τα άνθη του γίνονται έγχυμα. Βάζουμε μία κουταλιά της σούπας χαμομήλι σε 150γρ. βραστό νερό και το αφήνουμε 15 λεπτά. Το σουρώνουμε και το πίνουμε με μέλι. Εξωτερική: το έγχυμα (χωρίς μέλι) χρησιμοποιείται στο καθάρισμα μολυσμένων ματιών και πληγών του δέρματος. Στο μπάνιο: βάζουμε 300γρ. χαμομήλι, ή διάφορα αρωματικά βότανα (δυόσμο, δενδρολίβανο, φασκόμηλο κ.λπ.), σε μία κατσαρόλα με καυτό νερό και το

27 αφήνουμε για 15 λεπτά. Σουρώνουμε και ρίχνουμε το έγχυμα στο νερό του μπάνιου. Ξεκουράζει και ηρεμεί από το στρες. Προσοχή: η κατάχρηση της εσωτερικής χρήσης μπορεί να προκαλέσει δυσάρεστες καταστάσεις, όπως ζαλάδες, αύξηση των καρδιακών παλμών, κεφαλαλγίες, αϋπνίες κ.λπ.