ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΒΟΤΑΝΑ ΤΟΥ ΟΛΥΜΠΟΥ

Transcript

1 15ο ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΛΑΡΙΣΑΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΒΟΤΑΝΑ ΤΟΥ ΟΛΥΜΠΟΥ Υπεύθυνοι καθηγητές: Σπανός Στυλιανός - Κόνιαρη Αικατερίνη - Κασσίδα Ασπασία ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ

2 ΣΤΟΧΟΙ Να έρθουµε σε άµεση επαφή µε κάποια πολύ κοινά φυτά που χρησιµοποιούνται καθηµερινά στις διατροφικές µας συνήθειες Να γνωρίσουµε τις φαρµακευτικές ιδιότητες γνωστών βοτάνων Να µάθουµε µεθόδους που χρησιµοποιούσαν οι παλαιότεροι για να γιατρέψουν κάποιες ασθένειες Να αναπτύξουµε τα στοιχεία της οµαδικότητας, της συνεργασίας και της αλληλοβοήθειας Να αναγνωρίσουµε την αισθητική και συναισθηµατική αξία της φύσης

3 Ο ΟΛΥΜΠΟΣ Ο Όλυµπος βρίσκεται στη ΒΑ πλευρά της Θεσσαλίας και στο Ν άκρο της κεντρικής Μακεδονίας. Είναι το ψηλότερο βουνό της Ελλάδας γνωστό παγκοσµίως για το µυθολογικό του πλαίσιο καθώς στην κορυφή του (Μύτικας 2918µ.) κατοικούσαν οι 12 θεοί της θρησκείας των αρχαίων Ελλήνων. Επίσης είναι το δεύτερο ψηλότερο βουνό των Βαλκανίων αλλά και σε ολόκληρη την περιοχή της Ευρώπης. Ο συµπαγής ορεινός του όγκος χαρακτηρίζεται µε µια σειρά από ψηλές κορυφές που αυλακώνουν βαθιές χαράδρες γύρω από τις οποίες εκτείνεται µε µια περιοχή ιδιαίτερης βιοποικιλότητας. Για την προστασία της µοναδικής αυτής κληρονοµιάς ανακηρύχτηκε από το 1938 ως ο πρώτος Εθνικός ρυµός της Ελλάδας.

4 Η ΧΛΩΡΙ Α ΤΟΥ ΟΛΥΜΠΟΥ Η έρευνα των φυτών του Ολύµπου άρχισε πριν 150 χρόνια: το 1836 ο Γάλλος βοτανολόγος Aucher-Eloy µελέτησε τα φυτά του Ολύµπου. Σύµφωνα µε τις µελέτες, ο Εθνικός ρυµός χαρακτηρίζεται από τις πλουσιότερες σε χλωρίδα περιοχές της Ελλάδας, µε περίπου 1700 είδη και υποείδη, που αντιστοιχούν περίπου στο 25% της ελληνικής χλωρίδας. Από αυτά, τα 187 χαρακτηρίζουν ως σηµαντικά, 56 είναι ενδηµικά ελληνικά εκ των οποίων 23 τοπικά ενδηµικά, δηλαδή βρίσκονται µόνο στον Όλυµπο και 16 είναι σπάνια στην Ελλάδα ή και εµφανίζουν τα ακραία όρια εξάπλωσής τους στη Βόρεια Ελλάδα. Το είδος Jankaea heldreichii, φυτικό λείψανο από την εποχή των παγετώνων, παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τους επιστήµονες. Η βλάστηση του Ολύµπου και ιδιαίτερα η κατατοµή της, παρουσιάζει πολλές ιδιαιτερότητες.

5 ΖΩΝΕΣ ΒΛΑΣΤΗΣΗΣ Υπάρχουν γενικά τέσσερις διαδοχικές ζώνες βλάστησης που παρατηρούνται στον Όλυµπο χωρίς σαφή όρια µεταξύ τους, και είναι οι εξής: Μεσογειακή ζώνη βλάστησης Ζώνη δασών οξιάς-ελάτης και ορεινών κωνοφόρων Ζώνη ψυχρόβιων κωνοφόρων Εξωδασική ζώνη υψηλών ορέων(αλπική ζώνη) Στα λιβάδια, στους βράχους και στις απότοµες πλαγιές της αλπικής ζώνης ζουν τα περισσότερα ενδηµικά φυτά του Ολύµπου, κυρίως µερικά από τα ωραιότερα ελληνικά αγριολούλουδα.

6 ΒΟΤΑΝΑ Το λεξικό της Αγγλικής της Οξφόρδης, αναφέρει πως ο όρος βότανο αφορά φυτά των οποίων τα φύλλα ή οι µίσχοι χρησιµεύουν ως τροφή ή θεραπεία χάρη στη µυρωδιά ή το άρωµα τους.

7 ΕΝ ΡΟΛΙΒΑΝΟ Άλλα ονόµατα: Λιβανόδεντρο, υοσµαρίνι Rosmarinus officinalis Είναι πολυετής, αειθαλής θάµνος, ύψους εκ. Καλλιεργείται ως καλλωπιστικός θάµνος σε ανθόκηπους και πάρκα. Άνθηση: Αργά τον χειµώνα νωρίς την άνοιξη. Συλλογή: Υπέργειο τµήµα (άνθη- φύλλα στην άνθηση). Είναι στυπτικό, αντισηπτικό, διουρητικό, διεγερτικό, σπασµολυτικό, καρδιοτονωτικό. Τρόποι χρήσης - Παθήσεις: Τα Επίγεια Τµήµατα ωςέγχυµα (κρυολογήµατα, γρίπη, δυσπεψία, Ρευµατικούς πόνους, πονοκέφαλο, κόπωση, ξέπλυµα µαλλιών, πιτυρίδα), ως βάµµα (τονωτικό, καρδιοτονωτικό), ως κοµπρέσα (εξανθήµατα). Χρησιµοποιείται επίσης ως καρύκευµα στην µαγειρική.

8 ΒΑΣΙΛΙΚΟΣ Επιστηµονικό όνοµα: Ocimun basilicum Ιστορικό: Κατάγεται από την Ινδία και ήλθε Στην Ευρώπη κατά την αρχαιότητα. Ο ιοσκουρίδης έλεγε ότι δεν πρέπει να λαµβάνεται εσωτερικά και ο Πλίνιος συνιστούσε εισπνοή σε ξύδι για τις λιποθυµίες. Είναι ετήσια πόα. Ύψους εκ. Τα φύλλα του έχουν βαθύ πράσινο χρώµα και έντονη ευχάριστη µυρωδιά Είναι βότανο, αντισηπτικό, τονωτικό, καταπραϋντικό, αποχρεµπτικό, αντιπυρετικό. Τρόποι Χρήσεις - Παθήσεις: Τα Φύλλα ως Έγχυµα καιβάµµα (νεύρα, βήχα, βραγχάδα), ως έλαιο (στο νερό του µπάνιου για την νευρική εξάντληση, την πνευµατική κόπωση, την µελαγχολία, το φόβο). Χρησιµοποιείται επίσης ως καρύκευµα στη µαγειρική και τη θρησκευτική Τελετή του αγιασµού, καθώς και ως εντοµοαπωθητικό.

9 Τσάι του βουνού Επιστηµονικό όνοµα: Sideritis scardica Το τσάι αποτελεί στις µέρες µας το ρόφηµα που ακολουθεί το νερό σε κατανάλωση, ενώ οι λάτρεις του αυξάνονται διαρκώς. Έχει πλούσια κι ευχάριστη γεύση είναι πλούσιο σε πολυφαινόλες και κατεχίνες είναι ένα από τα ισχυρότερα αντιοξειδωτικά, ενώ όλο και περισσότεροι άνθρωποι αντικαθιστούν µε την παρότρυνση του γιατρού τους τον καθηµερινό καφέ µε καλής ποιότητας τσάι. Το τσάι µε τις αντιοξειδωτικές ιδιότητες που περιέχει ενισχύει το ανοσοποιητικό σύστηµα στη µάχη των µικροβίων και των ελεύθερων ριζών, καταπολεµά την πρόωρη γήρανση, βοηθά δραστικά στην αποτοξίνωση του οργανισµού, ενώ συµβάλλει στον έλεγχο της κακής χοληστερόλης και των επιπέδων του σακχάρου στο αίµα, βοηθά την καρδιά και το κυκλοφορικό. Υποστηρίζει την πέψη, δυναµώνει τα οστά και προστατεύει το σµάλτο των δοντιών, Τέλος καταπολεµώντας τις ελεύθερες ρίζες µειώνει την πιθανότητα εµφάνισης καρικνογενέσεων

10 ΒΑΛΕΡΙΑΝΑ Επιστηµονικό όνοµα: Valeriana officinalis. Βοτανική οικογένεια: Valerianaceae Ιστορικό: Είναι φυτό γνωστό από την αρχαιότητα. Επειδή έχει έντονη και µάλλον δυσάρεστη µυρωδιά, ο Έλληνας γιατρός Γαληνός, πολύ ταιριαστά, την ονόµασε «Φου», έκφραση που λέγεται για κάτι µε δυσάρεστη µυρωδιά. Φυτό πολυετές µε ρίζωµα και µε Όρθιο βλαστό που φθάνει σε ύψος πάνω από 1 µέτρο. Τα άνθη του είναι ροζ ή κόκκινα. Αναπτύσσεται σε δασικές κυρίως περιοχές, σε συστάδες θάµνων και σε υγρά εδάφη. Άνθηση: Άνοιξη Καλοκαίρι. Οι ρίζες συλλέγονται τον Οκτώβριο. Χρησιµοποιείται κυρίως η ρίζα σαν ηρεµιστικό καταπραϋντικό. Τρόποιχρήσης -Παθήσεις: Η Ρίζα ως έγχυµα καιβάµµα (άγχος, αϋπνία, ηµικρανίες, νευρασθένεια), ωςκοµπρέσα σε βάµµα (για µυϊκές κράµπες).

11 ΑΦΝΗ Άλλαονόµατα: άφνη η ευγενής, Βάγια, Βάϊα, αφνόφυλλα Επιστηµονικό όνοµα: Laurus nobilis L. Ιστορικό: Είναι φυτό γνωστό από την αρχαιότητα. Το αναφέρει ο Όµηρος στην Οδύσσεια, ενώ ο ιοσκουρίδης το θεωρούσε φαρµακευτικό. Με κλαδιά δάφνης στεφάνωναν οι αρχαίοι Έλληνες και αργότερα οι Ρωµαίοι τους ήρωες και τους νικητές. Είναι αειθαλές δένδρο. Έχει κορµό πολύκλαδο, βαθυπράσινο, λείο, ύψος 3-5 µ., φύλλα Εναλλασσόµενα δερµατώδη, λογχοειδή, µε πολλά νεύρα και άνθη εύοσµα, άσπρα, ή κιτρινοπράσινα. Φαρµακευτικές ιδιότητες - δράσεις Τα Άνθη του θεωρούνται αντιρρευµατικά, εφιδρωτικά, χολαγωγά, ηπατικά, αντιαρθριτικά, αντιδιαρροϊκά και τονωτικά της λειτουργίας της πέψης. Χρησιµοποιείται επίσης και το δαφνέλαιο που λαµβάνεται από τους καρπούς.

12 ΥΟΣΜΟΣ Επιστηµονικό όνοµα: Mentha Viridis Ιστορικό: -Περιγραφή: Είναι φυτό ποώδες, πολυετές µε υπόγειαριζώµατα. Ο βλαστός φθάνει σε ύψος εκ. και έχει φύλλα αντίθετα µε σκούρο πράσινο χρώµα και έντονη ευχάριστη µυρωδιά. Τα άνθη εµφανίζονται στις κορυφές των βλαστών είναι µικρά και έχουν ανοιχτό µωβ χρώµα. Τρόποι χρήσης - Παθήσεις: Οι Ανθοφόρες Κορυφές και Φύλλα ως έγχυµα (παθήσεις του δέρµατος µε πλύση, κολικούς, εµετούς, νευρικούς σπασµούς, κόπωση, έλκος στοµάχου, λειτουργία χολής), ως κατάπλασµα (αρθρίτιδα, ρευµατισµούς, πρηξίµατα του στήθους κατά το θηλασµό από γάλα, καψίµατα), ως κοµπρέσα (πονοκέφαλο).

13 ΘΥΜΑΡΙ Επιστηµονικό όνοµα: Thymus vulgaris Ιστορικό: Ήταν ένα από το βότανα που έκαιγαν ως θυµίαµα στους βωµούς των θεών οι αρχαίοι Έλληνες και οι Ρωµαίοι. Το όνοµά του προέρχεται από το ελληνικό «θύµο» που σηµαίνει θάρρος. Για τους αρχαίους Έλληνες το θυµάρι συµβόλιζε τη γενναιότητα. Περιγραφή: Είναι µικρό θαµνώδες, πολυετές φυτό µε ξυλώδεις βλαστούς, µε ύψος 30 εκ. Έχει φύλλα µικρά και τα άνθη του έχουν χρώµα ροζ. Όλο το φυτό έχει έντονη ευχάριστη µυρωδιά. Φαρµακευτικές ιδιότητες - Θεραπευτικές δράσεις: Είναι τονωτικό, αποχρεµπτικό, αντισηπτικό, αντισπασµωδικό και αντιβηχικό..

14 ΜΕΛΙΣΣΟΧΟΡΤΟ Άλλαονόµατα: Μέλισσα η φαρµακευτική, Μελισσοβότανο,Μελισσάκι, Κιτροβάλσαµο. Επιστηµονικό όνοµα: Melissa officinalis L. Ιστορικό: Είναι φυτό γνωστό από την αρχαιότητα. Το αναφέρουν ο Θεόφραστος και ο ιοσκουρίδης ως «µελισσόφυλο». Από τον τελευταίο αναφέρεται επίσης ως µελιττίς, µελίττιο, µελίττοιον και µελόφυλλο. Είναι πολυετής πόα µε πυκνό υπόγειο Ρίζωµα.Έχει βλαστό τετραγωνικό, πολύκλαδο, ύψους 40-80εκ., φύλλα µεγάλα ωοειδή, λίγο πριονωτά, µε γλυκιά Οσµή λεµονιού και άνθη µικρά άσπρα ή ροδίζοντα. Αυτοφύεται σε δασώδη και χέρσα µέρη σε πολλές περιοχές της Ελλάδας. Ευδοκιµεί σε ηµιορεινές Και πεδινές δροσερές περιοχές και σε χωράφια πλούσια, ποτιστικά, στραγγερά. Άνθηση: Ιούνιος- Αύγουστος. Συλλογή: Το υπέργειο τµήµα (φύλλα, βλαστοί) σε Πλήρη άνθηση, δύο φορές το χρόνο. Χρησιµοποιείται ως τονωτικό αντισπασµωδικό, ορεκτικό, ευστόµαχο, εφιδρωτικό και εµµηναγωγό. Τρόποι χρήσης - Παθήσεις: Τα Φύλλα ως έγχυµα Ήβάµµα (κατάθλιψη, νευρική εξάντληση, δυσπεψία, ναυτία, κρυολογήµατα, γρίπη), ως κοµπρέσα (πρηξίµατα), ωςέλαιο (κατάθλιψη, νευρική ένταση, άσθµα, βρογχίτιδα). Χρησιµοποιείται επίσης στην Αρωµατοποιία και την παρασκευή ηδύποτων (λικέρ).

15 Αµβροσία Ηαµβροσία ήταν η τροφή των αθανάτων, σύµφωνα µε την Ελληνική µυθολογία. Η λέξη προέρχεται από το στερητικό α- και τη λέξη βροτός (θνητός) και δηλώνει καθετί που δίνει ή διατηρεί την αθανασία. Σύµφωνα µε τον Όµηρο, το ποτό των θεών ονοµάζεται νέκταρ και η τροφή τους αµβροσία. Όµως αµβροσία ονοµαζόταν και η τροφή των ίππων των θεών, καθώς και η αλοιφή µε την οποία διατηρούσαν το σώµα τους νέο και άλειφαν τους νεκρούς για να µην αποσυντεθούν. Άµβροτα ή αµβρόσια ονοµάζονταν και τα ρούχα, τα πέδιλα και άλλα αντικείµενα των θεών, µε την έννοια της αφθαρσίας τους. Οι θνητοί δεν µπορούσαν να γευτούν την αµβροσία - που ήταν «εννέα φορές πιο γλυκιά από µέλι» - εκτός αν απολάµβαναν της ιδιαίτερης εύνοιας των θεών

16 ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΕΣ ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ 1. Φτιάξαµε αφεψήµατα. 2. Συγκεντρώσαµε αποξηραµένα φυτά σε φακελάκια. 3. Φροντίσαµε γλάστρες. 4. ηµιουργήσαµε το ηµερολόγιο των βοτάνων. 5. Επιµεληθήκαµε φυτολόγια, φυτέψαµε φυτά στο κήπο του σχολείου. 6. Συγκεντρώσαµε οµαδικά πληροφορίες για φυτά που µας ενδιέφεραν φτιάχνοντας το δικό µας έντυπο. 7. Το σηµαντικότερο: το ταξίδι µας στο ΚΠΕ Ελασσόνας.

17 ΑΝΤΙΚΤΥΠΟΣ ΣΤΗΝ ΤΟΠΙΚΗ ΚΟΙΝΩΝΙΑ Επίσκεψη στο ήµαρχο Λαρισαίων. ιανοµή του «ηµερολογίουτωνβοτάνων» σε µαθητές, γονείς, εκπαιδευτικούς και φορείς. ιανοµή αφίσας. Έκθεση φυτολογίων και αποξηραµένων φυτών στο χώρο του σχολείου

18

19

20

21

22

23

24 Ριζοµάρκου Νικολέτα Σαγώνα Ευαγγελία Σιαµσιάρα Φανή Σκάθαρου Ευαγγελία Σουϊνκελς Μαργαρίτα - Μαρτίνα Σοφοπούλου Αθηνά Στεργιούλας Ευάγγελος Συντζιάκης Κωνσταντίνος Σωτήρης Βασίλειος Τάτση Ευτυχία Τσαντοπούλου Μερσίνα Τσεκούρα Αθανασία Τσικλητάρη Αικατερίνη Τσότσος Αθανάσιος Φαρµάκης Αθανάσιος Φιλίππου Ευαγγελία Φώλιας Λεωνιδας Φώσκολου Χριστίνα Χατζηεφραιµίδης Πέτρος Χριστοδουλάκη Μαρία

25 Ερωτήσεις???

26 Ευχαριστούµε πολύ!