ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ ΧΩΡΩΝ ΕΞΕΤΑΣΤΕΑ ΥΛΗ Β ΕΞΑΜΗΝΟΥ : ΚΕΦ. 1, 2, 3

Transcript

1 1 ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ ΧΩΡΩΝ ΕΞΕΤΑΣΤΕΑ ΥΛΗ Β ΕΞΑΜΗΝΟΥ : ΚΕΦ. 1, 2, 3 1. Ο ΕΣΩΤΕΡΙΚΟΣ ΧΩΡΟΣ Ο ΧΩΡΟΣ Είναι το κύριο υλικό στην παλέτα του σχεδιαστή και το αναγκαίο στοιχείο στον εσωτερικό σχεδιασμό. Ο χώρος κληρονομεί τα αισθησιακά και αισθητικά χαρακτηριστικά των στοιχείων που βρίσκονται μέσα στη σφαίρα του : μέσα στο χώρο δεν κινούμαστε μόνο, αλλά ακούμε ήχους, μυρίζουμε τα αρώματα των λουλουδιών, νιώθουμε απαλά ρεύματα, τη ζέστη του ήλιου, κλπ. Ο χώρος είναι μια υλική ουσία, όπως η πέτρα ή το ξύλο, αλλά είναι εξ ορισμού άμορφος και συγκεχυμένος. Ο παγκόσμιος χώρος δεν προσδιορίζεται, όταν όμως ένα στοιχείο τοποθετηθεί μέσα σ αυτόν, τότε δημιουργείται μια οπτική σχέση. Καθώς άλλα στοιχεία εισάγονται στη σφαίρα του χώρου, δημιουργούνται πολλαπλές σχέσεις ανάμεσα στο χώρο και στα στοιχεία, αλλά και ανάμεσα στα στοιχεία. Ο χώρος μορφοποιείται από τις σχέσεις αυτές, αλλά κι από εμάς που τις αντιλαμβανόμαστε. Ο ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΟΣ ΧΩΡΟΣ Πώς εκφράζεται και ορίζεται ο αρχιτεκτονικός χώρος? Τα γεωμετρικά στοιχεία η γραμμή, το επίπεδο και ο όγκος μπορούν να τοποθετηθούν έτσι, ώστε να εκφράσουν και να ορίσουν το χώρο. Στην αρχιτεκτονική κλίμακα τα στοιχεία αυτά γίνονται γραμμικοί κίονες και δοκάρια, επίπεδοι τοίχοι, πατώματα και στέγες. Στον αρχιτεκτονικό σχεδιασμό, τα στοιχεία αυτά οργανώνονται έτσι ώστε να μορφοποιούν ένα χώρο, να διαφοροποιούν το «μέσα» από το «έξω», και να οριοθετούν τον εσωτερικό χώρο. Μια κολόνα σημαδεύει ένα στοιχείο στο χώρο και το κάνει ορατό. Δύο κολόνες ορίζουν μια χωρική μεμβράνη που μπορούμε να διασχίσουμε. Οι κολόνες που στηρίζουν ένα δοκάρι, σκιαγραφούν τις ακμές ενός διάφανου επίπεδου Ένας τοίχος οριοθετεί ένα χώρο και διαχωρίζει το «εδώ» απ το «εκεί». Ένα δάπεδο προσδιορίζει ένα πεδίο του χώρου με τοπικά όρια. Ο ΕΣΩΤΕΡΙΚΟΣ ΧΩΡΟΣ Η μορφή, η κλίμακα και η οργάνωση των χώρων ενός κτιρίου, πρέπει να ανταποκρίνονται σε μια σειρά από συνθήκες, λειτουργικές απαιτήσεις σχεδιασμού, τεχνολογικές απόψεις δόμησης και κατασκευής, οικονομικούς περιορισμούς κόστους, εκφραστικές ιδιότητες εικόνας και στιλ. Η αρχιτεκτονική ενός κτιρίου πρέπει ν ανταποκρίνεται στο φυσικό περίγυρο της τοποθεσίας και να δίνει λύσεις στο ζήτημα του εξωτερικού χώρου. Ένα κτίριο μπορεί ν ανταποκρίνεται στον περίγυρό του με διάφορους τρόπους: Μπορεί να συγχωνεύεται με το περιβάλλον του, να προσπαθεί να του επιβληθεί, να περιβάλει και να αιχμαλωτίζει ένα κομμάτι του. Μπορεί ακόμα μια όψη του να απευθύνεται σ ένα χαρακτηριστικό της τοποθεσίας ή να οριοθετεί την άκρη του εξωτερικού χώρου.

2 ΣΕ ΚΑΘΕ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ, πρέπει να λαμβάνεται υπόψη η δυναμική σχέση που ορίζεται από τους εξωτερικούς τοίχους του κτιρίου, ανάμεσα στον εσωτερικό κι εξωτερικό χώρο. 2 ΑΠΟ ΤΟ ΕΣΩΤΕΡΙΚΟ ΣΤΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ 1. Οι εξωτερικοί τοίχοι ενός κτιρίου καθορίζουν τη μετάβαση από το εσωτερικό στο εξωτερικό περιβάλλον. Η οριοθέτηση αυτή καθορίζει το χαρακτήρα του καθενός περιβάλλοντος: - Οι χοντροί και βαριοί τοίχοι, οπότε εκφράζουν μια σαφή διάκριση ανάμεσα στο εσωτερικό και το εξωτερικό περιβάλλον, από το οποίο το απομονώνουν - Οι λεπτοί ή οι διάφανοι τοίχοι, προσπαθούν να ενοποιήσουν το εσωτερικό με το εξωτερικό περιβάλλον. 1. Τα παράθυρα και οι πόρτες, τα ανοίγματα που διαπερνούν τους εξωτερικούς τοίχους, είναι οι χωρικές μεταβάσεις ανάμεσα στον εσωτερικό κι εξωτερικό χώρο. Η κλίμακα, ο χαρακτήρας τους και η σύνθεσή τους, μας δίνουν στοιχεία για τους εσωτερικούς χώρους. 2. Οι ειδικοί μεταβατικοί χώροι ανήκουν ταυτόχρονα στον εσωτερικό & τον εσωτερικό χώρο και χρησιμεύουν σαν ενδιάμεσο ανάμεσά τους. Ένα οικείο παράδειγμα είναι η σκεπαστή βεράντα. Πολιτιστικές και κλιματικές παραλλαγές της, τη διαφοροποιούν σε βεράντα, λανάι και αψιδοστοιχία. ΕΣΩΤΕΡΙΚΟΣ ΧΩΡΟΣ Τα αρχιτεκτονικά στοιχεία του εσωτερικού χώρου είναι : ΠΑΤΩΜΑΤΑ ΟΡΟΦΕΣ ΤΟΙΧΟΙ Τα στοιχεία αυτά : Ορίζουν τα όρια των δωματίων Περιβάλλουν το χώρο Διαχωρίζουν από τους γύρω εσωτερικούς χώρους και το ύπαιθρο Επιπλέον : Η μορφή και το σχέδιο θυρών & παραθύρων δίνουν στο χώρο αρχιτεκτονικές & χωρικές ιδιότητες. Λέγοντας «μεγάλο χολ», «ηλιακό δωμάτιο»,δεν περιγράφουμε απλώς το χώρο, αλλά χαρακτηρίζουμε την κλίμακα και τις αναλογίες, την ποιότητα του φωτισμού, τη φύση των γύρω επιφανειών και τη σχέση του χώρου με τους γειτονικούς του χώρους. Ο ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΤΩΝ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ ΧΩΡΩΝ : 1. Αφορά το σχεδιασμό της διάταξης, της επίπλωσης και των χαρακτηριστικών κάποιου χώρου 2. Απαιτεί : Απόλυτη γνώση του αρχιτεκτονικού χαρακτήρα και των δυνατοτήτων για μετατροπές Κατανόηση του τρόπου μορφοποίησής τους από τα συστήματα δόμησης, αλλά και του τρόπου που περιορίζεται το κτίριο. Έτσι, ο σχεδιαστής μπορεί να συνεργαστεί, να συνεχίσει ή και να προσφέρει ένα αντιστάθμισμα ή μια αντίθεση στις βασικές ιδιότητες του αρχιτεκτονικού χώρου.

3 3 ΔΟΜΩΝΤΑΣ ΤΟ ΧΩΡΟ ΔΟΜΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ : 1. Σύστημα θεμελίωσης : Είναι η βάση ενός κτιρίου, που το «αγκιστρώνει» στο έδαφος και στηρίζει τα υπερκείμενα δομικά στοιχεία και τους υπερκείμενους χώρους 2. Ανωδομή : Είναι τα δομικά συστήματα πατωμάτων, τοίχων, υποστυλωμάτων και στεγών. ΦΟΡΤΙΑ : Τα συστήματα θεμελίωσης & ανωδομής συνεργάζονται για να στηρίζουν τα εξής φορτία: 1. Νεκρά φορτία : Καθορίζονται από τον τρόπο κατασκευής του κτιρίου και είναι : Το βάρος των δομικών & μη δομικών στοιχείων, καθώς και κάθε σταθερού εξοπλισμού 2. Κινητά φορτία : Καθορίζονται από τη χρήση του κτιρίου και είναι: Τα βάρη των ενοίκων και κάθε κινητού εξοπλισμού και επίπλωσης. Στα ψυχρά κλίματα, το χιόνι αποτελεί ένα πρόσθετο στοιχείο για το κτίριο. 3. Δυναμικά φορτία : Καθορίζονται από τη θέση του κτιρίου και αφορούν τις δυνάμεις του αέρα και του σεισμού που δέχονται. Το περίβλημα του κτιρίου αποτελείται από τους εξωτερικούς τοίχους, τα παράθυρα, τις πόρτες και τη στέγη, που καλύπτουν και προστατεύουν τους εσωτερικούς χώρους από το εξωτερικό περιβάλλον. Οι μη φέροντες τοίχοι, τα διαχωριστικά και οι οροφές υποδιαιρούν & οριοθετούν τον εσωτερικό χώρο. Γενικά, φέρουν μόνο το δικό τους βάρος. Τα μηχανολογικά & ηλεκτρολογικά συστήματα παρέχουν τις αναγκαίες συνθήκες για τους εσωτερικούς χώρους, ώστε να είναι κατοικήσιμοι : ζέστη, εξαερισμό, κλιματισμό, καθαρό νερό, αποχετευτικό σύστημα, ηλεκτρική ενέργεια & φως. Τα πολύπλοκα μηχανολογικά & ηλεκτρολογικά συστήματα είναι συνήθως αφανή, όμως οι σχεδιαστές εσωτερικών χώρων πρέπει να γνωρίζουν τα εμφανή στοιχεία που επηρεάζουν άμεσα το εσωτερικό περιβάλλον, όπως :φωτιστικά εξαρτήματα, ηλεκτρικές υποδοχές, στόμια & γρίλιες εξαερισμού, σκεύη υγιεινής, υδραυλικές & ηλεκτρικές παροχές & αεραγωγούς. Το δομικό σύστημα ενός κτιρίου μορφοποιείται ανάλογα με : - Τη γεωμετρία των στοιχείων του και - Τον τρόπο που αυτά αντιδρούν στις δυνάμεις που εφαρμόζονται επάνω τους. Αυτή η δομική μορφή και γεωμετρία επηρεάζει με τη σειρά της : - Τις διαστάσεις - Τις αναλογίες και - Τη διάταξη των εσωτερικών χώρων του κτιρίου.

4 4 ΤΑ ΓΡΑΜΜΙΚΑ ΔΟΜΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ: - Υποδηλώνουν τη διάταξη επαναλαμβανόμενων χώρων - Σκιαγραφούν χωρικούς όγκους. - Είναι αθροιστικά από τη φύση τους και ιδιαίτερα ευέλικτα : επιτρέπουν την επέκταση, την αλλαγή και την προσαρμογή μεμονωμένων χώρων στη συγκεκριμένη χρήση τους 1. Το υποστύλωμα : μια κατακόρυφη στήριξη, που μεταβιβάζει τις θλιπτικές δυνάμεις προς τα κάτω, κατά μήκος του κορμού του. - Όσο πιο χοντρό είναι το υποστύλωμα σε σχέση με το ύψος του τόσο μεγαλύτερη είναι η ικανότητά του να φέρει φορτία και η αντοχή του στο λύγισμα, το οποίο οφείλεται στις έκκεντρες φορτίσεις ή στις κατακόρυφες δυνάμεις. - Τα υποστυλώματα σημαδεύουν σημεία στο χώρο και παρέχουν το μέτρο για τις οριζόντιες υποδιαιρέσεις του χώρου. 2. Τα υποστυλώματα συνεργάζονται μαζί με τα δοκάρια, ώστε να σχηματίζουν ένα σκελετό-πλαίσιο Το δοκάρι : Οριζόντιο μέλος που μεταβιβάζει δυνάμεις κάθετες σ αυτό, κατά την έννοια του μήκους του προς τις στηρίξεις. - Το δοκάρι υφίσταται κάμψη, που έχει σαν αποτέλεσμα το συνδυασμό θλιπτικών και εφελκυστικών δυνάμεων. Οι δυνάμεις αυτές, στην άνω & κάτω επιφάνεια του δοκαριού, είναι αναλογικά μεγαλύτερες. Γι αυτό, εκεί όπου οι δυνάμεις είναι μεγαλύτερες,πρέπει να τοποθετείται υλικό και να αυξάνεται το πάχος, ώστε να βελτιώνεται η απόδοσή του. - Τα δοκάρια πραγματοποιούν δομικές και οπτικές συνδέσεις στο χώρο ΤΑ ΕΠΙΠΕΔΑ ΓΡΑΜΜΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ : - Αναγκαία για τη στήριξη και την περιβολή των εσωτερικών χώρων

5 - Καθορίζουν τα φυσικά όρια του χώρου - Δημιουργούν μια αίσθηση περίκλεισης και απομόνωσης - Χρησιμεύουν σαν προστατευτικοί φράχτες Πατώματα 2. Τοίχοι και 3. Οροφές - Πατώματα & οροφές ορίζουν τα κατακόρυφα όρια του χώρου και στηρίζονται με σιδηροδοκούς, δοκάρια και τεγίδες - Οι τοιχοποιίες ορίζουν τις στατικές διαστάσεις του χώρου, σύμφωνα με τις ανάγκες, τις επιθυμίες ή τις περιστάσεις. - Οι δύο κύριοι τύποι επίπεδων δομικών στοιχείων είναι : Η φέρουσα τοιχοποιία & η οριζόντια πλάκα. Ένας φέρων τοίχος μεταβιβάζει στο έδαφος τις θλιπτικές τάσεις που εφαρμόζονται στην άνω επιφάνειά του, Ένας εξωτερικός τοίχος πρέπει να είναι ανθεκτικός σε κατακόρυφες δυνάμεις, όπως ο αέρας πάνω από το έδαφος, το νερό και το χώμα κάτω από αυτό - Το σχήμα μιας συνηθισμένης φέρουσας τοιχοποιίας είναι μια παράλληλη διάταξη που γεφυρώνεται με τις τεγίδες τους πατώματος και τους αμείβοντες της στέγης ή με οριζόντιες πλάκες. Για κατακόρυφη ευστάθεια χρησιμοποιούνται συχνά κάθετοι τοίχοι που στερεώνουν τη φέρουσα τοιχοποιία. - Τα ανοίγματα παραθύρων και θυρών πάνω στη φέρουσα τοιχοποιία αποδυναμώνουν τη στατικότητά της. Γι αυτό κάθε άνοιγμα πρέπει να γεφυρώνεται μ ένα πρέκι, το υπέρθυρο, το οποίο παραλαμβάνει τα φορτία της υπερκείμενης τοιχοποιίας, αλλά και σενάζια σε όλο το μήκος με σύνδεση στα φέροντα κατακόρυφα στοιχεία Η πλάκα είναι ένα οριζόντιο δομικό στοιχείο από οπλισμένο σκυρόδεμα. - Μπορεί να φέρει και συγκεντρωμένα και κατανεμημένα φορτία, εφόσον οι δυνάμεις μπορούν ν απλώνονται ακτινωτά πάνω στην επιφάνεια της πλάκας και ν ακολουθούν διάφορες διαδρομές προς τα στηρίγματα της πλάκας. - Η διέρειστη πλάκα στηρίζεται στις δύο πλευρές της και θεωρείται ένα πλατύ δοκάρι που εκτείνεται σε μια κατεύθυνση. - Η τετραέρειστη πλάκα στηρίζεται και στις τέσσερις πλευρές τις και θεωρείται ένας τρισδιάστατος στατικός φορέας. - Για μεγαλύτερη επάρκεια και μειωμένο βάρος, μια πλάκα μπορεί να έχει ενσωματωμένες νευρώσεις - Οι πλάκες μπορούν να στηριχθούν χωρίς δοκάρια, όταν συνδέονται με υποστυλώματα από οπλισμένο σκυρόδεμα με έδραση περιορισμένης επιφάνειας. Αποτελούν οριζόντια στρώματα χώρου και τονίζονται μόνο από τους κορμούς των φερόντων υποστυλωμάτων.

6 ΟΓΚΟΜΕΤΡΙΚΟ ΔΟΜΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ : Αποτελείται από μια τρισδιάστατη μάζα. Η μάζα του στοιχείου που χρησιμοποιείται γεμίζει το κενό του χώρου. Από τη μάζα αυτή αφαιρείται ο όγκος του εσωτερικού χώρου. - Τα καθαρά ογκομετρικά συστήματα σήμερα είναι σπάνια, λόγω της επάρκειας σύγχρονων κατασκευαστικών μεθόδων. Σε μικρή κλίμακα όμως, η τοιχοποιίες από πέτρα και κονίαμα (σοβά), θεωρούνται ογκομετρικά δομικά στοιχεία. Σε μεγαλύτερη κλίμακα, κάθε κτίριο που περιβάλλει εσωτερικό χώρο, μπορεί να θεωρηθεί σαν τρισδιάστατη κατασκευή, που πρέπει να είναι ανθεκτική κατά μήκος, πλάτος και πάχος 6 Τα περισσότερα δομικά συστήματα είναι συνθέσεις γραμμικών, επίπεδων και ογκομετρικών στοιχείων. Κανένα σύστημα δεν υπερέχει του άλλου σ όλα τα σημεία. Καθένα έχει πλεονεκτήματα & μειονεκτήματα, ανάλογα με το μέγεθος, τη θέση και τη χρήση του κτιρίου. Στον εσωτερικό σχεδιασμό, πρέπει να γνωρίζουμε τοn «χαρακτήρα» των εσωτερικών χώρων που το κάθε σύστημα καθορίζει. Το δομικό σύστημα οργανώνει τη βασική μορφή και το σχήμα των εσωτερικών χώρων. Οι χώροι αυτοί σε τελική ανάλυση δομούνται από τον εσωτερικό σχεδιασμό. Ο όρος «ΔΟΜΗ» σημαίνει την επιλογή και τη διάταξη εσωτερικών στοιχείων, που οι σχέσεις τους καθορίζουν και οργανώνουν τον εσωτερικό χώρο. Μη φέροντες τοίχοι και ψευδοροφές οροθετούν και προσδιορίζουν το χώρο μέσα στο περίβλημα του κτιρίου. Μέσα σ ένα μεγάλο χώρο, η μορφή και η διάταξη των επίπλων μπορεί να λειτουργήσει σαν τοιχοποιία ή σαν περίβλημα και να ορίσει τα χωρικά σχήματα. Αλλά και ένα μόνο στοιχείο, με τη μορφή, την κλίμακα και το στυλ του, μπορεί να επιβληθεί στο χώρο και να οργανώσει μια έκταση γύρω από αυτό. Το φως, με τα φωτεινά & σκούρα χρώματα που δημιουργεί, μπορεί να «τραβήξει» την προσοχή μας σε μια περιοχή του δωματίου, υποβαθμίζοντας άλλες περιοχές και έτσι υποδιαιρεί το χώρο. Το χρώμα, η υφή και το σχήμα τοίχων, πατωμάτων και οροφών επηρεάζουν την αντίληψή μας για τις διαστάσεις, την κλίμακα και τις αναλογίες του δωματίου. Οι μαλακές κι απορροφητικές επιφάνειες «πνίγουν» τους θορύβους και επεκτείνουν έτσι τα χωρικά όρια του δωματίου. Οι σκληρές επιφάνειες, που αντανακλούν ήχους, τονίζουν τα φυσικά όρια του δωματίου. Τελικά, ο χώρος δομείται με τον τρόπο που τον χρησιμοποιούμε : η φύση των δραστηριοτήτων μας και ο τρόπος που τις πραγματοποιούμε επηρεάζουν τη διάταξη και την οργάνωση του εσωτερικού χώρου. Η ΧΩΡΙΚΗ ΜΟΡΦΗ Οι εσωτερικοί χώροι διαμορφώνονται από το δομικό σύστημα του κτιρίου,οριοθετούνται από τις επιφάνειες των τοίχων και των οροφών και τέλος επικοινωνούν με τους άλλους χώρους με τα παράθυρα και τις πόρτες. Κάθε κτίριο έχει ένα αναγνωρίσιμο σχήμα και μια έμφυτη γεωμετρία που «πλάθει» ένα χωρικό όγκο κατά το γούστο της. Στη σχέση «φιγούρας εδάφους», που δημιουργείται ανάμεσα στα στοιχεία του χώρου και του οριοθετημένου χώρου, μπορεί να επιβληθεί είτε η δομή είτε ο χώρος. Όποιος όμως κι αν επικρατεί, θεωρείται κι ο άλλος ως ισότιμο μέλος της σχέσης αυτής. - Όταν μια καρέκλα μπαίνει σ ένα δωμάτιο, δεν καταλαμβάνει μόνο χώρο, αλλά δημιουργεί και μια χωρική σχέση ανάμεσα στην ίδια και στον περίγυρο. Από τη μορφή της καρέκλας, αναγνωρίζουμε τη μορφή του χώρου που την περιβάλλει. - Καθώς εντάσσονται περισσότερα στοιχεία σ ένα χώρο, οι χωρικές σχέσεις πολλαπλασιάζονται. Τα στοιχεία οργανώνονται σε ομάδες και κάθε σύνολο εκφράζει τη μορφή του χώρου. - Η θέση ενός στοιχείου και η σύνθεσή του με άλλα στοιχεία αλλάζουν τη μορφή του χώρου και τη χρήση του.

7 7 ΔΙΑΣΤΑΣΕΙΣ ΤΟΥ ΧΩΡΟΥ Οι διαστάσεις του εσωτερικού χώρου συνδέονται άμεσα με : 1. Το δομικό σύστημα του κτιρίου 2. Την αντοχή των υλικών του 3. Το μέγεθος και τις αποστάσεις των μελών του Οι διαστάσεις του εσωτερικού χώρου καθορίζουν τις αναλογίες και την κλίμακα ενός δωματίου και επηρεάζουν τη χρήση του. Μια οριζόντια διάσταση, π.χ το πλάτος, περιορίζεται από τα υλικά και τον τρόπο γεφύρωσής του. Σήμερα, εφόσον υπάρχουν οι οικονομικοί πόροι, είναι δυνατή κάθε αρχιτεκτονική κατασκευή : - Ξύλινα ή χαλύβδινα δοκάρια γεφυρώνουν ανοίγματα 9μ. - Ξύλινα ή χαλύβδινα δικτυώματα γεφυρώνουν ανοίγματα 18μ και πάνω - Τα χωροδικτυώματα και οι κυρτές κατασκευές γεφυρώνουν μεγαλύτερα ανοίγματα (κυρτές κατασκευές = τρούλοι, συστήματα ανάρτησης και μεμβράνες που στηρίζονται από την πίεση του αέρα) - Μήκος και πλάτος καθορίζουν τις αναλογίες της κάτοψης - Ένα τετράγωνο δωμάτιο εκφράζει στατικότητα και έχει επίσημο χαρακτήρα. Η ισότητα των 4 πλευρών του προβάλλει το κέντρο του. Η κεντρικότητα αυτή μπορεί να τονιστεί με μια στέγη πυραμίδα ή τρούλο ή να υποτονιστεί με μια ασύμμετρη στέγη ή με μια διαφορετική αντιμετώπιση των επιφανειών των τοίχων. ΟΡΘΟΓΩΝΙΟΙ ΧΩΡΟΙ Τα τετράγωνα δωμάτια είναι σπάνια σήμερα. Συνήθως είναι ορθογώνια που είναι και αρκετά ευέλικτα: - Όταν το μήκος είναι μεγαλύτερο διπλάσιο του πλάτους, τότε το μήκος ρυθμίζει τη διάταξη και τη χρήση του δωματίου. - Όταν το μήκος υπερβαίνει κατά πολύ το πλάτος, αυτό διευκολύνει την κατά μήκος κίνηση. Είναι χώροι κατάλληλοι για γαλαρίες ή για σύνδεση με άλλους χώρους. Και οι τετράγωνοι και οι ορθογώνιοι χώροι μπορούν να τροποποιηθούν προσθέτοντας, αφαιρώντας ή ενσωματώνοντάς σε άλλους χώρους. Π.χ με τη δημιουργία μιας εσοχής ή με την επανάληψη ενός χαρακτηριστικού του χώρου. ΧΩΡΟΙ ΜΕ ΚΑΜΠΥΛΕΣ

8 8 Η φύση των δομικών υλικών και οι τεχνικές συναρμολόγησης καθιερώνουν τους ορθογώνιους χώρους σαν πρότυπα. Οι καμπυλόγραμμοι χώροι αποτελούν εξαίρεση και χρησιμοποιούνται σε ειδικές περιστάσεις. 1. Ο απλούστερος καμπυλόγραμμος χώρος είναι ο κυκλικός. Συμπαγής και κεντρομόλος, εστιάζει την προσοχή στο κέντρο του, αλλά και συνδέεται ταυτόχρονα με το γύρω χώρο προς όλες τις κατευθύνσεις : δεν έχει μπρος, πίσω ή πλάι, εκτός αν αυτά ορίζονται από άλλα στοιχεία. 2. Ο ελλειψοειδής χώρος, είναι πιο δυναμικός, αφού έχει δύο κέντρα και άνισους άξονες 3. Άλλοι καμπυλόγραμμοι χώροι είναι συνδυασμοί κυκλικών ή ελλειψοειδών χώρων με αλληλοεπικάλυψη - Μέσα σ ένα ορθογώνιο περιβάλλον, ένα ς καμπυλόγραμμος χώρος είναι έντονα εμφανής. Η αντίθετη γεωμετρία μπορεί να εκφράζει τη σημασία της λειτουργίας του : μπορεί να ορίζει έναν όγκο ελεύθερο, να χρησιμεύει σαν κεντρικός χώρος με άλλα δωμάτια γύρω του, να εκφράζει το όριο ενός χώρου ή να αντικατοπτρίζει ένα στοιχείο του εξωτερικού περιβάλλοντος του κτιρίου. - Οι κυρτοί τοίχοι είναι δυναμικοί και ενεργά οπτικοί, καθώς οδηγούν τα μάτια μας πάνω στην καμπυλότητά τους. Η κοίλη πλευρά τους εστιάζει την προσοχή μας στο εσωτερικό τους, ενώ η κυρτή ωθεί το χώρο προς τα έξω. - Ένας τρόπος ενσωμάτωσης της επίπλωσης σε έναν καμπυλόγραμμο χώρο, είναι η διάταξή των επίπλων σαν ελεύθερα αντικείμενα, ή η ενοποίηση της φόρμας των εντοιχισμένων επίπλων με τα κυρτά όρια του χώρου. Η ΕΝΤΥΠΩΣΗ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΩΝ ΥΨΩΝ ΟΡΟΦΗΣ Η τρίτη διάσταση του χώρου, το ύψος, επιβάλλεται από τη στάθμη της οροφής. - Η κατακόρυφη αυτή διάσταση είναι το ίδιο σημαντική με τις οριζόντιες, μήκος & πλάτος, καθώς διαμορφώνουν τη χωρική ποιότητα του δωματίου. - Οι οριζόντιες διαστάσεις γίνονται αντιληπτές με παραποιημένο τρόπο, λόγω της προοπτικής βράχυνσης που έχουν υποστεί, ενώ το ύψος το αντιλαμβανόμαστε με μεγαλύτερη ακρίβεια στη σχέση ανάμεσα σο ύψος ενός χώρου και στο ύψος ου σώματός μας. - Μια διαφορά στο ύψος μιας οροφής μας εντυπωσιάζει ιδιαίτερα, από μια διαφορά στο πλάτος ή στο μήκος ενός χώρου. - Οι υψηλές οροφές δίνουν την αίσθηση της μεγαλοπρέπειας, οι χαμηλές ζεστασιά και οικειότητα. - Η αντίληψή μας για την κλίμακα ενός χώρου επηρεάζεται, όχι μόνο από το ύψος της οροφής, αλλά και από τη σχέση του με το πλάτος και το μήκος του χώρου. Γι αυτό, οι πολύ χαμηλές οροφές «πνίγουν» το χώρο. Μια οροφή, που δημιουργείται από το υπερκείμενο πάτωμα, είναι τυπικά επίπεδη, ενώ, όταν δημιουργείται από τη στέγη, γεφυρώνει το χώρο με διάφορες μορφές : Οι μονόρριχτες, δίρριχτες και θολωτές οροφές κατευθύνουν το χώρο, ενώ οι τρούλοι και οι πυραμίδες τονίζουν το κέντρο του. ΧΩΡΙΚΕΣ ΜΕΤΑΒΑΣΕΙΣ :

9 9 - Οι μεμονωμένοι χώροι σχεδιάζονται και διαμορφώνονται για συγκεκριμένο σκοπό ή για να φιλοξενήσουν συγκεκριμένες δραστηριότητες. - Η σχέση μεταξύ των εσωτερικών χώρων δεν καθορίζεται μόνο από τη θέση στη διάταξη του κτιρίου, αλλά και από τη φύση των χώρων που τους ενώνουν και τα όρια που μοιράζονται μ αυτούς. - Οι επιφάνειες των τοίχων, των οροφών και των πατωμάτων τους οριοθετούν και τους απομονώνουν. - Την ισχυρότερη εντύπωση δημιουργούν οι επιφάνειες των τοίχων που είναι κάθετες στην οπτική μας ευθεία, περιορίζουν το οπτικό μας πεδίο και χρησιμεύουν σαν παραπέτασμα των κινήσεών μας, ενώ οι πόρτες και τα παράθυρα στους τοίχους επιτρέπουν την επαφή με τους γειτονικούς χώρους. 1. ΟΙ ΠΟΡΤΕΣ αποτελούν δίοδο από τον ένα χώρο στον άλλο. - Όταν είναι κλειστές, απομονώνουν το δωμάτιο από τους γειτονικούς χώρους, ενώ όταν είναι ανοιχτές δημιουργούν οπτικούς, ακουστικούς και χωρικούς δεσμούς ανάμεσα στους χώρους. Οι μεγάλες κι ανοιχτές πόρτες διαβρώνουν το περίβλημα του δωματίου κι ενισχύουν τη σχέση του με τους γειτονικούς χώρους ή το ύπαιθρο. - Το πάχος ενός τοίχου που χωρίζει δύο δωμάτια αποκαλύπτεται στην πόρτα: καθώς περνάμε μέσα από την πόρτα, από το ένα δωμάτιο στο άλλο, αισθανόμαστε το πάχος αυτό. - Η κλίμακα της πόρτας μπορεί να αποτελέσει οπτική ένδειξη για το χώρο στον οποίο μπαίνουμε. - Ο αριθμός και η θέση των θυρών περιμετρικά σ ένα δωμάτιο επηρεάζει τη διάταξη των επίπλων, την οργάνωση των δραστηριοτήτων μας και τις κινήσεις μας. 2. ΤΑ ΠΑΡΑΘΥΡΑ επιτρέπουν την είσοδο φωτός κι αέρα στους εσωτερικούς χώρους των κτιρίων και αποκαλύπτουν τη θέα του εξωτερικού περιβάλλοντος ή των εσωτερικών χώρων. - Το μέγεθος και η θέση τους, σε σχέση με την επιφάνεια των τοίχων, επηρεάζει το βαθμό απομόνωσης από το εξωτερικό περιβάλλον. Τα παράθυρα που πλαισιώνονται από έναν τοίχο τραβούν την προσοχή μας με τη φωτεινότητα και τη θέα τους. Τα μεγάλα παράθυρα και οι γυάλινοι τοίχοι ενοποιούν οπτικά το ν εσωτερικό με τον εξωτερικό χώρο. Το πλαίσιο μπορεί οπτικά να τονίσει ή να ελαχιστοποιήσει τα όρια του εσωτερικού χώρου. - Τα εσωτερικά παράθυρα, με τον ίδιο τρόπο, επεκτείνουν ένα δωμάτιο πέρα από τα όριά του και το ενοποιούν με τον περιβάλλοντα χώρο. 3. ΟΙ ΣΚΑΛΕΣ αποτελούν κι αυτές χωρικές μεταβάσεις μεταξύ των δωματίων. - Η εξωτερική σκάλα που οδηγεί στην είσοδο ενός κτιρίου μπορεί ν απομονώνει έναν ιδιωτικό χώρο και ταυτόχρονα να επεκτείνει την είσοδο σ ένα μεταβατικό χώρο, π.χ σε μια βεράντα σκεπαστή ή σ ένα υπερυψωμένο δάπεδο. - Τα εσωτερικά κλιμακοστάσια συνδέουν τα διάφορα επίπεδα του κτιρίου. Με τον τρόπο που λειτουργούν επηρεάζουν τις κινήσεις μας και τον τρόπο που πλησιάζουμε ένα κλιμακοστάσιο, το βηματισμό μας, τον τρόπο που ανεβοκατεβαίνουμε: τα φαρδιά και ρηχά σκαλοπάτια μας προσκαλούν, ενώ τα στενά και κι απότομα μας αποξενώνουν από πιο ιδιωτικούς χώρους. Τα πλατύσκαλα, που διακόπτουν μια σειρά από σκαλοπάτια, μας επιτρέπουν ν αλλάξουμε κατεύθυνση, να σταματήσουμε, να ξεκουραστούμε και να δούμε τη θέα. - Το κλιμακοστάσιο σ ένα δωμάτιο, μπορεί να καταλαμβάνει χώρο, αλλά μπορεί να ταιριάξει με πολλούς τρόπους : μπορεί ν αποτελέσει το επίκεντρό του, μπορεί να βρίσκεται κατά μήκος μιας πλευρά του χώρου, να τυλιχτεί γύρω από το δωμάτιο, να μπλεχτεί στα όρια ενός χώρου ή να επεκταθεί σε μια σειρά από υπερυψωμένα δάπεδα ΤΡΟΠΟΠΟΙΩΝΤΑΣ ΤΟ ΧΩΡΟ

10 10 Ο αρχιτεκτονικός σχεδιασμός ενός κτιρίου λαμβάνει υπόψη του τη φύση των δραστηριοτήτων που θα αναπτυχθούν, τις χωρικές απαιτήσεις για μορφή, κλίμακα και φως, καθώς και τις επιθυμητές σχέσεις μεταξύ των εσωτερικών χώρων. Όταν όμως ένα κτίριο πρόκειται να χρησιμοποιηθεί για δραστηριότητες διαφορετικές από εκείνες για τις οποίες κατασκευάστηκε, τότε οι απαιτήσεις για τις δραστηριότητες πρέπει να συμφωνούν με τις υπάρχουσες συνθήκες. Αν δεν συμφωνούν, τότε πρέπει να γίνου τροποποιήσεις. Υπάρχουν δύο τύποι μετατροπών : Ο πρώτος αφορά δομικές αλλαγές των ορίων του εσωτερικού χώρου και έχει μονιμότερο χαρακτήρα από το δεύτερο που αφορά μη δομικές αλλαγές μέσα στο χώρο. Η ΔΟΜΙΚΗ ΜΕΤΑΒΟΛΗ αφορά : Την προσθήκη ή την αφαίρεση τοίχων, ώστε να μεταβληθεί το σχήμα και να αναδιαταχθούν οι χώροι ή να προστεθεί ένας νέος χώρος. Επίσης, μπορούν να προστεθούν παράθυρα ή να διευρυνθούν για καλύτερο φωτισμό και μεγαλύτερη θέα. Μια πόρτα μπορεί να μετακινηθεί ή να προστεθεί για ευκολότερη προσπέλαση στο δωμάτιο,να βελτιωθούν οι διάδρομοι κίνησης ή να ενοποιηθούν γειτονικοί χώροι. Κάθε όμως μεταβολή των φυσικών ορίων ενός κτιρίου πρέπει πρώτα να μελετηθεί προσεχτικά, ώστε να μην επηρεάσει την στατική επάρκεια του κτιρίου: - Μπορούμε να αφαιρέσουμε ένα κομμάτι ενός φέροντος τοίχου, αν το αντικαταστήσουμε με ένα σύστημα κολονών και δοκαριών και εφόσον το φέρον σύστημα από κάτω μπορεί να σηκώσει τα φορτία των νέων υποστυλωμάτων. - Μπορούμε να δημιουργήσουμε νέα παράθυρα σ έναν φέροντα τοίχο, αν τοποθετηθούν πρέκια ικανά να σηκώσουν τα φορτία της υπερκείμενης τοιχοποιίας. - Για να προσθέσουμε κλιμακοστάσιο, φεγγίτες ή να δημιουργήσουμε μια κατακόρυφη σχέση ανάμεσα σε δύο επίπεδα, απαιτούνται δομικές αλλαγές στο πάτωμα ή την οροφή. Για μεταβολές στις οριζόντιες αυτές επιφάνειες ενός κτιρίου θα πρέπει τα όρια κάθε ανοίγματος να ενισχύονται με δοκάρια, τα οποία θα πρέπει κι αυτά με τη σειρά τους να φέρονται από υποστυλώματα ή τοιχοποιίες. - Για μεγάλες δομικές αλλαγές απαιτείται η βοήθεια επαγγελματία μηχανικού, αρχιτέκτονα ή δομικού μηχανικού. Οι εσωτερικοί χώροι μπορούν να τροποποιηθούν και να βελτιωθούν με ΜΗ ΔΟΜΙΚΕΣ ΑΛΑΓΕΣ Ενώ οι δομικές αλλαγές αλλάζουν τα όρια του χώρου, οι μη δομικές βασίζονται στον τρόπο που αντιλαμβανόμαστε, χρησιμοποιούμε και κατοικούμε το χώρο.