Αλλεργία και Άσθμα. Χρυσάνθη Σκευάκη, MD, PhD. Ειδικευόμενη Ιατρός Βιοπαθολογίας, Βιοχημικό Τμήμα Νοσοκομείο Παίδων «ΗΑγίαΣοφία»

Transcript

1 Αλλεργία και Άσθμα Χρυσάνθη Σκευάκη, MD, PhD Ειδικευόμενη Ιατρός Βιοπαθολογίας, Βιοχημικό Τμήμα Νοσοκομείο Παίδων «ΗΑγίαΣοφία»

2 Αλλεργία: μείζονα απειλή για τη δημόσια υγεία 60 ΜστηνΕυρώπη 1 δις παγκοσμίως 15 20% ασθενών βαριά νόσος σε <15 έτη θα πλήττει > τους μισούς Ευρωπαίους Επίπτωση σε ποιότητα ζωής, κοινωνικο οικονομικό κόστος (άσθμα/έκζεμα>18 δις /έτος, ρινίτιδα 100 δις/έτος Ευρώπη) Προσοχή για τις παιδιατρικές αλλεργίες: πρώτα έκζεμα, μετά άσθμα και αλλεργική ρινίτιδα (allergic march) Πρώιμη διάγνωση και αποτελεσματική θεραπεία

3 Διάγνωση αλλεργίας Ιατρικό ιστορικό & αντικειμενική εξέταση (συμπτώματα & έκθεση, παράγοντες κινδύνου) οδηγούν σε διαγνωστική ακρίβεια 50% Οι αλλεργίες συχνά σχετίζονται με sige για το ένοχο αλλεργιογόνο in vivo δερματικές ή in vitro αιματολογικές δοκιμασίες επιβεβαιώνουν ευαισθητοποίηση Πρόκληση (ρινική, βρογχική, placebocontrolled τροφική, in vitro δοκιμασίες)

4 sige χαρακτηριστικά 1967, υπερευαισθησία τύπου Ι Επίπεδα sige εξαρτώνται από ηλικία ειδικότητα για αλλεργιογόνο ολική IgE ορού για τα αεροαλλεργιογόνα από την εποχή του χρόνου

5 Δοκιμασίες ανίχνευσης sigε: χρήσεις

6 Επιλογή και ερμηνεία δοκιμασίας Ανίχνευση sige πρέπει να γίνεται με επικυρωμένες μεθόδους Ανάγκη για λεπτομερές ιατρικό ιστορικό και γνώση των χαρακτηριστικών της συγκρεκριμένης αλλεργικής νόσου Οι δοκιμασίες μπορεί να επηρεάζονται από διασταυρούμενες πρωτεϊνες που έχουν ή δεν έχουν σχέση με κλινική νόσο (ψευδώς θετικά αποτελέσματα) Δεν υπάρχει gold standard δοκιμασία για όλες τις αλλεργίες Τα αλλεργιογόνα που εξετάζονται ορίζονται και από τα γεωγραφικά προφίλ ευαισθητοποίησης Eigenmann PA et al Pediatr Allergy Immunol (2013)

7 Söderström L et al, Allergy (2003); 58:921 8

8 In vivo SPT In vitro IgE FcRI Μέθοδος ανίχνευσης ελεύθερης IgE στον ορό Σιτευτικό κύτταρο Μεγάλη ευαισθησία (Ενδοδερμικά για μεγαλύτερη) Υψηλή Αρνητική Προγνωστική Αξία (NPV>95%) Σχετικά εύκολη διαδικασία Άμεσα αποτελέσματα (10 20 ) Σχετικά χαμηλό κόστος Χαμηλή ειδικότητα Επηρεάζεται από φάρμακα (αντιισταμινικά, TCAs, OCS) Ανάγκη για δέρμα χωρίς εξανθήματα Κίνδυνος συστηματικής αντίδρασης Στη βρεφική ηλικία ασθενέστερη απάντηση Σύνθεση Ποιότητα Σταθερότητα Ερμηνεία αποτελεσμάτων Μεγάλη ευαισθησία Υψηλή Αρνητική Προγνωστική Αξία (NPV>95%) Ποσοτική μέθοδος με ακρίβεια στην απάντηση Προτιμάται σε παιδιά<1 έτους υνατότητα επανάληψης εαν χρειαστεί υνατότητα παρακολούθησης της νόσου υνατότητα ειδικής στοιχειακής διάγνωσης εν επηρεάζεται από φάρμακα ή εκτεταμένη δερματίτιδα Θεωρητικά, πιο ασφαλές Υψηλό κόστος υσκολία της αιμοληψίας στα παδιά Όχι άμεσα αποτελέσματα (ημέρες εβδομάδα) Αδυναμία σύγκρισης αποτελεσμάτων διαφορετικής μεθόδου

9 RAST Η πρώτη εμπορικά διαθέσιμη δοκιμασία, 1972 Χάρτινος δίσκος με αλλεργιογόνα Επώαση με ορό, πρόσδεση αντισωμάτων όλων των ισοτύπων Πλύση για απομάκρυνση πρωτεϊνών που δεν έχουν προσδεθεί Επώαση με φθορίζον (radioiodinated ) πολυκλωνικό antihuman IgE και πλύση Προσδεδεμένος φθορισμός ποσοτικοποιείται με gamma counter Αρχικά η βαθμονόμηση γινόταν με έναν ορό αναφοράς που είχε sige στη σημύδα και που προσδενόταν σε βαθμιαία αυξανόμενη ποσότητα σε σημύδα σε στερεή φάση. Η βαθμολόγηση γινόταν σε τάξεις με βάση τους βαθμούς από δερματικές δοκιμασίες.

10 Μετάβαση στη σύγχρονη τεχνολογία IgE αντισωμάτων Array (Abbot), Magic Lite (Ciba) Οι καινούργιες δοκιμασίες: ελαχιστοποιούν την απώλεια αλλεργιογονικών επιτόπων φροντίζουν ώστε τα αλλεργιογόνα σε στερεή φάση να είναι σε περίσσεια

11 Σύγχρονη τεχνολογία προσδιορισμού sige Enzyme Immuno assay Fluorometric Enzyme Immunoassay Enhanced Chemiluminescence Assay Hamilton RG et al J Allergy Clin Immunol (2010); 126:33 8 Αλλεργιογόνο προσδένεται στην IgE ορού & το σύμπλοκο ανιχνεύεται με σημασμένο anti IgE

12 Ημιποσοτικές τάξεις: από χαμηλό (Class I, II) σε υψηλό/τερο (Class V, VI) επίπεδο ευαισθητοποίησης & πιθανότητας ΙgE μεσολαβούμενης κλινικής αντίδρασης

13 Αποτελέσματα από διαφορετικές τεχνολογίες δεν είναι συγκρίσιμα sige για οικιακά & τροφικά αλλεργιογόνα 3 αναλυτές, 3 αραιώσεις Καλή γραμμικότητα & επαναληψιμότητα ιαφορές στις απόλυτες τιμές Hamilton RG et al Arch Pathol Lab Med (2010)

14 Τρόφιμα Γάλα, αυγά & φυστίκια: παιδιά Φυστίκια, ξηροί καρποί, ψάρια & οστρακοειδή: ενήλικες Κάποιες αλλεργίες περνούν Η επιβεβαίωση βοηθά στην επιλογή επιπλέον δοκιμασιών, οδηγίες αποφυγής & επανεισαγωγής στη διατροφή Αποτελέσματα dbpc δοκιμών για προσδιορισμό cut off τιμών sige εξαρτώνται από το σχεδιασμό, τον επιπολασμό της τροφικής αλλεργίας στον πληθυσμό & τη στατιστική ανάλυση Panels τροφίμων: ψευδώς + >50%

15 Αερο αλλεργιογόνα Ακάρεα σκόνης, ζωικό τρίχωμα, σπόρια μυκήτων (ολοετή), κατσαρίδα, δέντρα, γρασίδι, αγριόχορτο (εποχιακά) Ταυτόχρονη φλεγμονή, λοίμωξη, σωματικό ή ψυχολογικό στρες, έκθεση σε αλλεργιογόνα, ορμονικές αλλαγές κάνουν αναξιόπιστα τα cutoffs της sige γιαταεισπνεόμενα αλλεργιογόνα 0.35kU/L θετικό αποτέλεσμα, Ευαισθησία 70 75% vs SPTs SPTs προτιμούνται για τα αεροαλλεργιογόνα αν και νεότερες in vitro τεχνικές δείχνουν μεγαλύτερη συμφωνία

16 PO, IV, τοπικά Περιορισμένο εύρος διαθέσιμων δοκιμασιών: ατελής χαρακτηρισμός μεταβολικών προϊόντων, πιθανόν ένα φάρμακο να έχει διαφορετικούς επιτόπους/ασθενή Φάρμακα Οι περισσότερες μελέτες έχουν γίνει για β λακταμικά αντιβιοτικά Η πενικιλλίνη μεταβολίζεται σε μείζονα και ελάσσονα αντιγονικά καθοριστικούς παράγοντες (determinants/haptens), απουσία δοκιμασιών για όλα. Επιπλέον διαθέσιμα: ινσουλίνη, κεφακλόρη Siles RI et al Clev Clin J Med (2011); 78 (9)

17 Λάτεξ Hevea brasiliensis: Hev b 1 13 πολυπεπτίδια Εργαζόμενοι στο χώρο της υγείας & ασθενείς με δισχιδή ράχη Μειώθηκε η επίπτωση με latex free περιβάλλον στα ιατρικά ινστιτούτα Ευαισθησία: 80%, Ειδικότητα: 95%, Θετικό >0 ku/l Διαθέσιμα φυσικά ή ανασυνδυασμένα αλλεργιογόνα μπορεί να αποτελούν μικρό ποσοστό του φυσικού εκχυλίσματος.

18 Δηλητήριο εντόμων

19 Προσυμπτωματικός έλεγχος (screening) για IgE πολλαπλών αλλεργιογόνων Ασθενείς με αρνητικό ή αμφίβολο ιστορικό για αλλεργική νόσο Panel αεροαλλεργιογόνων ή τροφικών αλλεργιογόνων σε μία μόνο ανάλυση: προσφέρει την υψηλότερη NPV για ατοπική νόσο

20 Από το εκχύλισμα αλλεργιογόνου σε στοιχειακή ανάλυση

21 Μικροσυστοιχία IgE για στοιχειακή ανάλυση

22 Μοριακός διαγνωστικός αλγόριθμος για την ανοσοθεραπεία γύρης στη Νότιο Ευρώπη Θεραπευτική προσέγγιση αλλεργιών με βάση τη στοιχειακή μοριακή ανάλυση Douladiris N, Skevaki CL et al, Int Arch Allergy Clin Immunol (2013) in press

23 Point of care IgE ανάλυση ImmunoCAP Rapid (Phadia) Μέγεθος πιστωτικής με δύο θέσεις Μία σταγόνα αίμα από το δάχτυλο δίνει ημιποσοτικό αποτέλεσμα σε 20 για 10 αλλεργιογόνα Για χρήση από γενικούς ιατρούς που μπορούν μετά να παραπέμψουν σε ειδικούς για ενδελεχή έλεγχο.

24 Παράμετροι της χυμικής ανοσίας σχετίζονται με την αποκοκκίωση των σιτευτικών κυττάρων

25 Συμπεράσματα Α Οι αλλεργίες και το άσθμα αποτελούν μείζονα απειλή για τη δημόσια υγεία Οι αλλεργίες συχνά σχετίζονται με sige έναντι του ένοχου αλλεργιογόνου In vivo δερματικές & in vitro αιματολογικές εξετάσεις Θετικό αποτέλεσμα για sige υποδεικνύει ευαισθητοποίηση, όχι κλινική διάγνωση αλλεργίας Σύγχρονες τεχνολογίες προσδιορισμού sige διαθέτουν εξαιρετική ακρίβεια, επαναληψιμότητα, γραμμικότητα & συγκρίσιμη αναλυτική ευαισθησία

26 Συμπεράσματα Β Αποτελέσματα από διαφορετικές τεχνολογίες ανίχνευσης sige δεν είναι συγκρίσιμα Τιμές πρόβλεψης κλινικής αντιδραστικότητας ποικίλλουν Στοιχειακή ανάλυση και μικροσυστοιχίες ανίχνευσης sige αποτελούν σύγχρονες τάσεις Μελλοντικός στόχος είναι η δοκιμασία να παρέχει περισσότερες πληροφορίες για τις παραμέτρους κλινικά σημαντικής IgE απόκρισης

27