ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ «ΥΓΕΙΑ - ΠΡΟΝΟΙΑ»

Transcript

1 ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΥΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ «ΥΓΕΙΑ - ΠΡΟΝΟΙΑ» Γ ΚΟΙΝΟΤΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΣΤΗΡΙΞΗΣ ΑΘΗΝΑ Νοέμβριος

2 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 1. ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΥΠΑΡΧΟΥΣΑΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ II ΚΠΣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ, ΣΤΟΧΟΙ ΚΑΙ ΑΞΟΝΕΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ ΤΟΥ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ

3 ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ «ΥΓΕΙΑ-ΠΡΟΝΟΙΑ» ΣΥΝΟΠΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ Ε.Π. Τίτλος Ε.Π.: «Υγεία-Πρόνοια» Διάρκεια: Τύπος Ε.Π.: Κράτος Μέλος: Εθνική αρχή υπεύθυνη για την υλοποίηση του Ε.Π.: Εθνικό Σκέλος Τομέα «Υγεία-Πρόνοια» ΕΛΛΑΔΑ Υπουργείο Υγείας & Κοινωνικής Αλληλεγγύης Ημερομηνία αρχικής υποβολής του Ε.Π. 22/12/2000 Άξονας προτεραιότητας του ΣΠΑ/ΚΠΣ όπου αναφέρεται το Ε.Π.: Χρηματοοικονομικά Στοιχεία: «Ποιότητας Ζωής» Συνολικό Κόστος: 498,778 MEuro Δημόσια Δαπάνη: 100 % Συμμετοχή ΕΤΠΑ: 34.42% Συμμετοχή ΕΚΤ: 44.16% 3

4 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΥΠΑΡΧΟΥΣΑΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ 4

5 1. ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΥΠΑΡΧΟΥΣΑΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ 1.1 Βασικά μεγέθη - Διαχρονικές εξελίξεις Υγεία Το σημαντικότερο πρόβλημα από πλευράς δημογραφικών εξελίξεων, που αντιμετωπίζει ο τομέας της υγείας στη χώρα, αλλά και οι τομείς κοινωνικής ασφάλισης και κοινωνικής προστασίας, είναι η γήρανση του πληθυσμού. Το ποσοστό ηλικιωμένων (65 ετών και άνω), που ανέρχεται ήδη (1996) σε 15,8% του πληθυσμού, είναι μεγαλύτερο από τον αντίστοιχο μέσο όρο (15,5%) της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ). Το ποσοστό του νεαρού πληθυσμού κάτω των 15 ετών (16,6%) είναι ήδη μικρότερο του ευρωπαϊκού μέσου όρου (17,4%), ενώ ο αντίστοιχος μέσος όρος των χωρών του ΟΟΣΑ ανέρχεται σε 21,5%. Η Ελλάδα κατατάσσεται ήδη ανάμεσα στις χώρες με τους χαμηλότερους δείκτες γεννητικότητας (μέσος αριθμός τέκνων ανά γυναίκα 1,31) όπως και σε αυτές με τον υψηλότερο ρυθμό μείωσης της γεννητικότητας. Σε αντίθεση με τα δημογραφικά δεδομένα, οι δείκτες νοσηρότητας του ελληνικού πληθυσμού κινούνται σε ικανοποιητικά επίπεδα. Μάλιστα, το προσδόκιμο επιβίωσης των ανδρών κατά τη γέννηση παρουσιάζει διαχρονικά αυξητική τάση και ανέρχεται σε 75 έτη (1996), το υψηλότερο στην Ε.Ε., ενώ το προσδόκιμο επιβίωσης των γυναικών ανέρχεται σε 80,3 έτη. Οι γενικές τάσεις θνησιμότητας του πληθυσμού ακολουθούν φθίνουσα πορεία. Όμως, η βρεφική θνησιμότητα (7,3 ανά 1000 γεννήσεις κατά το 1996 σύμφωνα με τα στοιχεία του ΟΟΣΑ), παρά τη σημαντική διαχρονική μείωσή της (12,2 ανά γεννήσεις κατά το 1986), παραμένει από τις υψηλότερες στην ΕΕ. Η ανάλυση των στοιχείων της διαχρονικής εξέλιξης των δαπανών και δεικτών υγείας στις χώρες της ΕΕ της περιόδου (Πίνακας 1), οδηγεί στις ακόλουθες διαπιστώσεις: Η συνολική δαπάνη υγείας της εθνικής οικονομίας εμφανίζει αυξητική τάση, όπως και στις υπόλοιπες χώρες της ΕΕ, παραμένει όμως από τις χαμηλότερες της ΕΕ. Η δημόσια δαπάνη υγείας αυξάνει διαχρονικά, ενώ η ιδιωτική δαπάνη υγείας αυξάνει με ταχύτερο ρυθμό της δημόσιας δαπάνης (ανερχόμενη σε ποσοστό 23,5% της συνολικής δαπάνης υγείας κατά το 1996), χωρίς να συνυπολογίζεται η μη καταγεγραμμένη ιδιωτική δαπάνη. 5

6 Ο δείκτης νοσοκομειακών κλινών ανά κάτοικο (συμπεριλαμβανομένων των ψυχιατρικών κλινών) παρουσιάζει ελαφρά μείωση και για το 1996 ανέρχεται σε 5 κλίνες ανά 1000 κατοίκους. Η μέση διάρκεια νοσηλείας εμφανίζει διαχρονική μείωση, όπως και στις άλλες χώρες της ΕΕ, και ανέρχεται σε 7 ημέρες το Η Ελλάδα υπολείπεται μόνο της Ιταλίας και της Ισπανίας σε αναλογία ιατρών ανά κάτοικο, ενώ η διαχρονική τάση είναι αυξητική. Όσον αφορά τις σημαντικότερες εξελίξεις που σημειώθηκαν κατά την προαναφερόμενη περίοδο και διαμόρφωσαν το Ελληνικό Υγειονομικό Σύστημα, στη μορφή που έχει σήμερα, σημειώνονται τα ακόλουθα: Η εγκαθίδρυση του Εθνικού Συστήματος Υγείας (ΕΣΥ) το 1983 σηματοδοτεί την απαρχή σημαντικών διαρθρωτικών αλλαγών στο επίπεδο παροχής και κατανομής των υπηρεσιών υγείας της χώρας. Οι αρχικές επενδύσεις που κατά προτεραιότητα πραγματοποιήθηκαν ( ), αποσκοπούσαν στην άμβλυνση ενός εκ των σημαντικότερων χρόνιων διαρθρωτικών προβλημάτων του ελληνικού υγειονομικού συστήματος, την ύπαρξη δηλαδή μεγάλων περιφερειακών ανισοτήτων σχετικά με την παροχή υπηρεσιών υγείας και τη χωροταξική τους κατανομή, ιδιαίτερα σε βάρος του αγροτικού πληθυσμού. Οι επενδύσεις αυτές αφορούσαν στην: δημιουργία πανελλαδικής κλίμακας δικτύου παροχής υπηρεσιών πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας στις μη αστικές περιοχές, για την κάλυψη των αναγκών του μόνιμου πληθυσμού αυτών των περιοχών (25% του συνολικού πληθυσμού της χώρας), αλλά και των αναγκών που παρουσιάζονται κατά τη διάρκεια αιχμής της τουριστικής περιόδου, αναβάθμιση των υποδομών των δευτεροβάθμιων και τριτοβάθμιων νοσηλευτικών μονάδων, κατασκευή και λειτουργία τριών Περιφερειακών Πανεπιστημιακών Νοσοκομείων (Ιωαννίνων, Πάτρας, Ηρακλείου), υλοποίηση του Προγράμματος «μεταρρύθμισης» των Υπηρεσιών Ψυχικής Υγείας με την αντικατάσταση του ιδρυματικού συστήματος από ένα δίκτυο προληπτικών και θεραπευτικών εξωνοσοκομειακών δομών με την εφαρμογή του Ν.1397/83 και του Καν.815/84 των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων, βελτίωση της λειτουργίας των νοσοκομείων με την αναβάθμιση των υποδομών και την ανανέωση και συμπλήρωση του ιατρικού και ξενοδοχειακού εξοπλισμού, με μικρής κλίμακας παρεμβάσεις που πραγματοποιήθηκαν κυρίως μέσω των ΜΟΠ και 6

7 του Α ΚΠΣ σε διάφορους νομούς και περιφέρειες της χώρας, με εξαίρεση τα μεγάλα αστικά κέντρα των νομών Αττικής και Θεσσαλονίκης. Συγκρινόμενες με τα στοιχεία αφετηρίας (1980), οι διαχρονικές διακυμάνσεις των διαπεριφερειακών ροών ασθενών (Πίνακας 2) της περιόδου είναι ενδεικτικές της συμβολής των επενδύσεων που προαναφέρθηκαν στην: άμβλυνση των περιφερειακών ανισοτήτων, με αρχική δραστική μείωση της ροής των ασθενών προς την Αττική, σημαντική σταθερή μείωση των διαρροών (Δυτική Ελλάδα, Κρήτη) ή και σταθερή αυξητική εισροή ασθενών (Ήπειρος) στις περιφέρειες των τριών νέων Περιφερειακών Πανεπιστημιακών Νοσοκομείων. Όμως, η αρχική δραστική μείωση των διαπεριφερειακών ροών προς την Αττική δεν είχε ανάλογη συνέχεια, γεγονός που αποδίδεται κυρίως στη μεταβολή των συνθηκών προσφοράς και ζήτησης υπηρεσιών υγείας σε σχέση με την αρχική κατάσταση. Σήμερα, η διάρθρωση του ελληνικού υγειονομικού συστήματος, στα βασικά επίπεδα φροντίδας υγείας διαμορφώνεται ως εξής: Η Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας (ΠΦΥ) στις μη αστικές περιοχές παρέχεται κυρίως από τα 190 Κέντρα Υγείας και 1351 Περιφερειακά Ιατρεία που ανήκουν στο Εθνικό Σύστημα Υγείας, στα οποία και πραγματοποιείται το 12,5% περίπου του συνόλου των επισκέψεων στις μονάδες της ΠΦΥ. Στις λοιπές περιοχές η ΠΦΥ παρέχεται κυρίως από τα Πολυϊατρεία του ΙΚΑ (38,8%) και άλλων ασφαλιστικών ταμείων (2,5%), ιδιώτες ιατρούς (34,4%) εργαστήρια και διαγνωστικά κέντρα του ιδιωτικού τομέα, εξωτερικά ιατρεία των νοσοκομείων του ΕΣΥ (11,2%). Από τα ανωτέρω στοιχεία διαπιστώνεται ότι οι υπηρεσίες ΠΦΥ που παρέχει το ΕΣΥ απέκτησαν σημαντικό μερίδιο και καλύπτουν σημαντικό ποσοστό της ζήτησης υπηρεσιών ΠΦΥ στις μη αστικές περιοχές, αλλά και στα μεγάλα αστικά κέντρα, μέσω κυρίως των εξωτερικών ιατρείων των νοσοκομείων. Η Δευτεροβάθμια και Τριτοβάθμια Φροντίδα Υγείας παρέχεται από (α) 114 δημόσια νοσοκομεία του ΕΣΥ, (β) 28 δημόσια νοσοκομεία εκτός ΕΣΥ (στρατιωτικά, ΙΚΑ) και (γ) 229 ιδιωτικές κλινικές. 7

8 Διαχρονικά παρατηρείται βελτίωση της παραγωγικότητας των δημόσιων νοσηλευτικών μονάδων (μείωση της μέσης διάρκειας νοσηλείας από 13,5 ημέρες το 1977, σε 11,6 το 1987 και 7 το 1994) και αύξηση των εισαγωγών (από 11,1 ανά κατοίκους το 1977, σε 12,1 το 1987 και 13,8 το 1994). Η δευτεροβάθμια και τριτοβάθμια περίθαλψη χαρακτηρίζεται επίσης από την ανάπτυξη ιδιωτικών κλινικών, κυρίως στα δύο μεγάλα αστικά κέντρα, με σύγχρονη υποδομή και μεθόδους οργάνωσης και λειτουργίας, αλλά και προσανατολισμό των υπηρεσιών τους επιλεκτικά σε συγκεκριμένες περιοχές της ζήτησης. Οι ραγδαίες διεθνείς τεχνολογικές εξελίξεις στους τομείς της υψηλής βιοϊατρικής τεχνολογίας, της πληροφορικής και των τηλεπικοινωνιών, σε στενή, ανοικτή και αμφίδρομη σχέση με την πρόοδο της ιατρικής και των βασικών επιστημών που την υποστηρίζουν, έχουν ήδη μεταβάλλει ριζικά ολόκληρο το φάσμα παραγωγής και διανομής των υπηρεσιών υγείας στις αναπτυγμένες χώρες. Ο ρυθμός διείσδυσης των νέων τεχνολογιών και προσαρμογής της χώρας στις διεθνείς εξελίξεις και τάσεις υπήρξε ασυνήθιστα υψηλός για τις διαγνωστικές και σχετικά ικανοποιητικός για τις επεμβατικές και τριτοβάθμιες εφαρμογές της βιοϊατρικής τεχνολογίας, εξαιρετικά όμως βραδύς για τα πληροφοριακά συστήματα. Μάλιστα, η κατά κεφαλήν αναλογία των εγκατεστημένων στη χώρα συστημάτων υψηλής βιοϊατρικής τεχνολογίας και ιδιαίτερα της αξονικής τομογραφίας, υπερβαίνει τον μέσο όρο των χωρών της ΕΕ, γεγονός που οφείλεται κατά κύριο λόγο στην ανάληψη επενδυτικών πρωτοβουλιών εκ μέρους του ιδιωτικού τομέα. Ενδεικτικά κατά το 1994 αναλογούσαν 12,5 αξονικοί τομογράφοι και 21,5 μηχανήματα υπερήχων ανά κατοίκους, ενώ στις υπόλοιπες χώρες της ΕΕ οι αντίστοιχοι δείκτες ήταν 5 και 13 αντίστοιχα. Η διαχρονική εξέλιξη των συστημάτων υψηλής ιατρικής τεχνολογίας στην Ελλάδα παρουσιάζεται στον Πίνακα 6. Ο ιδιωτικός τομέας που το 1980 κατείχε το 33% των αξονικών τομογράφων, το 1992 έφθασε να κατέχει το 80%, ενώ ο συνολικός αριθμός κατά την αντίστοιχη χρονική περίοδο 20πλασιάστηκε. Ο μεγάλος αριθμός ιδιωτικών διαγνωστικών κέντρων με σύγχρονο εξοπλισμό, κάλυψε υπάρχουσες ανάγκες στο επίπεδο παροχής διαγνωστικών υπηρεσιών, αλλά επηρέασε αρνητικά την επιδιωκόμενη ισόρροπη σχέση μεταξύ πραγματικών αναγκών και ζήτησης. Επίσης, παρά τη συνολική επάρκεια σε συστήματα υψηλής ιατρικής τεχνολογίας, η γεωγραφική κατανομή των συστημάτων είναι άνιση τόσο μεταξύ νοσοκομείων και περιφερειών όσο και σε σχέση με τον εξυπηρετούμενο πληθυσμό (Πίνακας 7). Ο 8

9 Πίνακας 8 παρουσιάζει την περιφερειακή κατανομή των πρωτοβάθμιων μονάδων υγείας και των αναπτυγμένων νοσοκομειακών κλινών του Εθνικού Συστήματος Υγείας. Η Ψυχιατρική Περίθαλψη καλύπτεται από ένα σύνολο περίπου κλινών στα ψυχιατρικά νοσοκομεία του δημοσίου και ιδιωτικού τομέα και υποστηρίζεται από τη σχετική ανάπτυξη ψυχιατρικών τμημάτων στα Γενικά Νοσοκομεία και ένα δίκτυο εξωνοσοκομειακών και κοινοτικών δομών του δημόσιου τομέα που λειτουργεί στο σύνολο της χώρας. Διαπιστώνεται διαχρονικά ότι διανύουμε ένα στάδιο ριζοσπαστικής μεταρρύθμισης του συστήματος παροχής υπηρεσιών ψυχικής υγείας του δημόσιου τομέα η οποία χαρακτηρίζεται από την επικράτηση νέων αντιλήψεων. Η διαπίστωση αυτή ενισχύεται από τις μεταβολές των σχετικών δεικτών που χαρακτηρίζουν τη ψυχιατρική μεταρρύθμιση (Πίνακες 3, 4 και 5: Μείωση του αριθμού των κλινών στα ψυχιατρικά νοσοκομεία του δημόσιου τομέα κατά 40% και του ιδιωτικού κατά 23%, αύξηση των ψυχιάτρων κατά 84% και των επαγγελματιών ψυχικής υγείας κατά 36% στην περίοδο , μείωση του μέσου χρόνου παραμονής στα δημόσια ψυχιατρικά νοσοκομεία από 207 ημέρες το 1983 σε 117 το 1994, ενώ αντίθετα παρατηρείται αύξηση στις ιδιωτικές κλινικές, από 66,1 ημέρες το 1983 σε 97 ημέρες το 1994). Τέλος, στον τομέα των Ανθρώπινων Πόρων, την τελευταία εικοσαετία τα ποσοστά γιατρών και νοσηλευτών στο σύνολο των απασχολούμενων στον υγειονομικό τομέα διπλασιάστηκαν. Έτσι, η χώρα βρίσκεται στις πρώτες θέσεις όσον αφορά το παραπάνω ποσοστό γιατρών, είναι όμως στις τελευταίες όσον αφορά στο νοσηλευτικό προσωπικό. Τα ποσοστά αυτά καθώς και η κατανομή του υγειονομικού προσωπικού ανά κλάδο εμφανίζονται στον Πίνακα 9. Πρόνοια Οι νέες κοινωνικές και οικονομικές συνθήκες όπως διαμορφώνονται τα τελευταία χρόνια, οι κοινωνικές και πολιτισμικές ανακατατάξεις και η δημογραφική εξέλιξη στη χώρα μας, καθιστούν αναγκαία την εφαρμογή πολιτικών κοινωνικής στήριξης μέσα από ένα σύγχρονο «μοντέλο» κοινωνικών προσεγγίσεων και παρεμβάσεων. Η καθυστέρηση της ανάπτυξης ενός ολοκληρωμένου εθνικού σχεδιασμού στον τομέα της Πρόνοιας (την τελευταία εικοσαετία για πρώτη φορά οργανώνεται ο χώρος της Πρόνοιας και αναπτύσσονται κεντρικές πολιτικές, πέραν της επιδοματικής) είχε σαν αποτέλεσμα την ανεπάρκεια κυρίως δομών αποκατάστασης καθώς και υποστηρικτικών υπηρεσιών. 9

10 Από την δεκαετία του 1980 η προνοιακή πολιτική της χώρας επικεντρώνεται κυρίως στην κάλυψη βασικών αναγκών αλλά και την υποστήριξη και αξιοποίηση δομών που ήδη είχαν αρχίσει να αναπτύσσονται από μη κυβερνητικές και φιλανθρωπικές οργανώσεις. Στον τομέα της προστασίας του παιδιού και της οικογένειας και για την διευκόλυνση της εργαζόμενης μητέρας δημιουργούνται κρατικοί παιδικοί σταθμοί σε αστικές, ημιαστικές αλλά και αγροτικές περιοχές. Για τα άτομα με ειδικές ανάγκες αναπτύσσονται στη δεκαετία του1980 δομές κλειστής φροντίδας και Κέντρα στήριξης και επαγγελματικής κατάρτισης, ενώ την τελευταία δεκαετία δίνεται ιδιαίτερο βάρος στην ανάπτυξη ανοιχτών δομών στήριξης με στόχο την παραμονή στο οικείο περιβάλλον και την κοινωνική και οικονομική ενσωμάτωση. Με την ανάπτυξη του πρωτοποριακού θεσμού των Κέντρων Ανοιχτής Προστασίας Ηλικιωμένων (ΚΑΠΗ), τα οποία άρχισαν να λειτουργούν στα μέσα της δεκαετίας 1980 πέρασε μια νέα αντίληψη, για τη κοινωνική συμμετοχή αλλά και την φροντίδα των ηλικιωμένων ατόμων. Παράλληλα η σταδιακή ανάπτυξη του προγράμματος «Βοήθεια στο σπίτι» στις αστικές, ημιαστικές και αγροτικές περιοχές συμβάλλει σημαντικά στην παραμονή τους στο οικογενειακό τους περιβάλλον. Για την αντιμετώπιση των αναγκών που προέκυψαν λόγω της αυξημένης προσέλευσης προσφύγων στη χώρα μας την τελευταία δεκαετία δημιουργήθηκαν κέντρα προσωρινής διαμονής και αναπτύχθηκαν ειδικά προγράμματα με στόχο την κοινωνική και οικονομική ένταξη. Στο πλαίσιο του εθνικού σχεδιασμού στον τομέα της κοινωνικής στήριξης και φροντίδας αναπτύσσονται και ενθαρρύνονται πολιτικές που στοχεύουν κατά κύριο λόγο στην πρόληψη και την εξάλειψη φαινομένων φτώχειας και κοινωνικού αποκλεισμού. Μεταξύ άλλων, προσανατολίζονται σε ενεργά μέτρα στήριξης και προώθησης στην απασχόληση, στην κοινωνική ένταξη στη βάση της εξατομικευμένης προσέγγισης και της ισότητας των ευκαιριών με έμφαση στη βελτίωση της πρόσβασης των ευπαθών ομάδων του πληθυσμού και των γυναικών στην αγορά εργασίας με την ανάπτυξη των αναγκαίων υποστηρικτικών μηχανισμών. Το νέο σύγχρονο κοινωνικό κράτος επαναπροσδιορίζεται με βάση τα νέα κοινωνικά, οικονομικά αλλά και δημογραφικά δεδομένα, ώστε μέσα από συγκεκριμένα προγράμματα και παρεμβάσεις κοινωνικής στήριξης - προστασίας να διασφαλίζει την κοινωνική συνοχή, την κοινωνική ένταξη και την αλληλεγγύη. Στην κατεύθυνση αυτή, κεντρικό στόχο αποτελεί η ολοκληρωμένη και συστηματική παρέμβαση για την πρόληψη αλλά και για την αντιμετώπιση των κοινωνικών αναγκών, 10

11 τόσο με την ανάπτυξη πολιτικών γενικής εφαρμογής στήριξης της οικογένειας και ενίσχυσης των δυνατοτήτων απασχόλησης, όσο και με την παροχή εξειδικευμένων υπηρεσιών που απευθύνονται σε συγκεκριμένες ομάδες του πληθυσμού. Οι προσανατολισμοί των παρεμβάσεων κοινωνικής προστασίας κατευθύνονται πλέον στην υιοθέτηση ενός νέου αποκεντρωμένου συστήματος με έμφαση στην παροχή υπηρεσιών από ανοιχτές δομές στήριξης και κοινωνικής φροντίδας. Το προστατευτικό «μοντέλο», που κυριαρχούσε μέχρι σήμερα, κρίνεται αναποτελεσματικό ενώ, παράλληλα, διαπιστώνονται οι αρνητικές του επιπτώσεις σε άτομα και ομάδες (οδηγεί στην απομόνωση, τον αποκλεισμό και τον ιδρυματισμό). Στόχος είναι η στήριξη του ατόμου ή των ομάδων μέσα στην κοινότητα, σε ένα πλαίσιο αυτοκαθορισμού και ενεργητικής στάσης απέναντι στα προβλήματα και τα θέματα που τους αφορούν. 11

12 1.2 Συγκριτικά πλεονεκτήματα, μειονεκτήματα. Διαφορές και αποκλίσεις Υγεία Το επίπεδο υγείας του ελληνικού πληθυσμού, όπως εκφράζεται μέσα από τους δείκτες προσδόκιμου επιβίωσης και θνησιμότητας, κρίνεται ικανοποιητικό καθώς κινείται στα επίπεδα των άλλων ευρωπαϊκών χωρών. Το ικανοποιητικό επίπεδο δικαιολογείται εν μέρει και από τις μεσογειακές συνθήκες διαβίωσης και διατροφής. Το ελληνικό μικτό (δημόσιο ιδιωτικό) υγειονομικό σύστημα χαρακτηρίζεται, ιδιαίτερα στα δύο μεγάλα αστικά κέντρα, από σχετικά ευρύ φάσμα εναλλακτικών επιλογών, από άποψη είδους, ποιότητας και εξειδίκευσης των παρεχόμενων υπηρεσιών αλλά και από άποψη εύρους τιμών λήψης των υπηρεσιών αυτών. Το επίπεδο όμως ικανοποίησης των Ελλήνων από το σύνολο των προσφερομένων από το υγειονομικό σύστημα υπηρεσιών υγείας, είναι από τα χαμηλότερα στην ΕΕ (μαζί με τους Ιταλούς και τους Πορτογάλους, σύμφωνα με σχετικά πρόσφατη δημοσκόπηση (1996) στις χώρες μέλη της ΕΕ). Ειδικότερα, η κατάσταση που έχει διαμορφωθεί στο χώρο της υγείας μπορεί συνοπτικά να αποδοθεί με τις παρακάτω διαπιστώσεις: Στον τομέα των υπηρεσιών πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας των αγροτικών και ημιαστικών περιοχών δεν έχουν πραγματοποιηθεί σημαντικές παρεμβάσεις μετά την αρχική ανάπτυξη του δικτύου των Κέντρων Υγείας. Τα κυριότερα προβλήματα που προκύπτουν είναι: Ανεπαρκής στελέχωση σε ιατρικό προσωπικό (μέσο ποσοστό κάλυψης των οργανικών θέσεων 45%). Σημαντικές διαπεριφερειακές ανισότητες στη στελέχωση. Ανεπαρκής επαγγελματική εμπειρία των υπηρετούντων στα περιφερειακά ιατρεία (ανειδίκευτοι ιατροί). Περιορισμένος βαθμός συντήρησης της ιατρικής υποδομής και ανανέωσης του ιατρικού εξοπλισμού. Στα αστικά κέντρα η έλλειψη ενός ολοκληρωμένου δικτύου υπηρεσιών Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας (ΠΦΥ), ο πολυκερματισμός και η αδυναμία συντονισμού μεταξύ των πολυάριθμων φορέων παροχής υπηρεσιών ΠΦΥ, παράλληλα με την έλλειψη οργανωμένου συστήματος διαχείρισης των ροών των ασθενών στο σύστημα, επιδρούν 12

13 αρνητικά στην ποιότητα, την επάρκεια και το συνολικό κόστος της παρεχόμενης φροντίδας. Ταυτόχρονα δε, προκαλούν σοβαρά προβλήματα και στη λειτουργία των νοσοκομείων, λόγω υπερφόρτωσης των εξωτερικών ιατρείων. Η ανάπτυξη επομένως των υπηρεσιών ΠΦΥ, σε συνάρτηση με τις υπηρεσίες Πρόνοιας και Ψυχικής Υγείας, θα αποτελέσει «ηθμό» μεταξύ πρωτοβάθμιων και δευτεροβάθμιωντριτοβάθμιων υπηρεσιών υγείας και αναμένεται να επηρεάσει θετικά τη συνολική προσπάθεια αναβάθμισης του νοσοκομειακού τομέα. Με τις παρεμβάσεις του ΙΙ ΚΠΣ και την έναρξη λειτουργίας των νέων νομαρχιακών νοσοκομείων αντιμετωπίζεται το πρόβλημα της άνισης περιφερειακής κατανομής των κλινών και δημιουργείται σημαντική επάρκεια δυναμικότητας νοσοκομειακών υποδομών στις Περιφέρειες της χώρας. Ωστόσο, οι παραδοσιακές δομές οργάνωσης και διοίκησης, σε συνδυασμό με την βραδύτητα εισαγωγής των αναγκαίων πληροφοριακών συστημάτων, για την βελτίωση της εξυπηρέτησης των ασθενών αλλά και για την παρακολούθηση των εξελίξεων της προσφοράς και ζήτησης υπηρεσιών με σκοπό τη διαμόρφωση των κατάλληλων πλαισίων για την υποστήριξη της λήψης αποφάσεων, περιορίζουν σε μεγάλο βαθμό την αποδοτικότητα και αποτελεσματικότητα του συστήματος. Γίνεται, λοιπόν, φανερή η ανάγκη εξορθολογισμού του συστήματος διοίκησης, διαχείρισης και ελέγχου των μονάδων Υγείας, μέσω της εφαρμογής νέου οργανωτικού και διαχειριστικού προτύπου. Οι μεγάλες διαπεριφερειακές ροές ασθενών προς τα νοσοκομεία των αστικών κέντρων Αθήνας και Θεσσαλονίκης εξακολουθούν να υφίστανται, με σημαντικές επιπτώσεις στη λειτουργία τους. Η λειτουργία των νέων Νομαρχιακών και Περιφερειακών Νοσοκομείων (ιδιαίτερα των Γενικών Περιφερειακών Πανεπιστημιακών Νοσοκομείων Λάρισας και Αλεξανδρούπολης) εκτιμάται ότι θα δράσει προς την κατεύθυνση συγκράτησης αυτών των ροών, κατά το προηγούμενο των περιφερειών Ηπείρου, Δυτικής Ελλάδας και Κρήτης. Η μεγάλη συγκέντρωση γενικών και ειδικών νοσοκομείων στο κέντρο των μεγάλων αστικών συγκροτημάτων της Αθήνας και Θεσσαλονίκης δημιουργεί ιδιαίτερα σοβαρό πρόβλημα, η σταδιακή αντιμετώπιση του οποίου γίνεται σε πρώτη φάση με την ανάπτυξη της λειτουργίας του νέου Περιφερειακού Πανεπιστημιακού Γενικού Νοσοκομείου (ΠΠΓΝ) Δυτικής Αττικής στην Αθήνα και του ΠΓΝ «Παπαγεωργίου» στη Θεσσαλονίκη. Η περαιτέρω αντιμετώπιση του προβλήματος μπορεί να επιδιωχθεί 13

14 μέσω ανακατανομής των υφιστάμενων νοσηλευτικών μονάδων ή τμημάτων στα κέντρα των δύο πόλεων και της δημιουργίας νέων ολοκληρωμένων νοσοκομειακών υποδομών, σε αντικατάσταση εκείνων που ήδη λειτουργούν και προβλέπεται να καταργηθούν, και σε περιοχές των πόλεων που ικανοποιούν τους στόχους της ορθολογικής χωροταξικής κατανομής και τομεοποίησης των υπηρεσιών υγείας. Οι υποδομές των νοσηλευτικών μονάδων των μεγάλων αστικών κέντρων, που εξυπηρετούν σε μόνιμη βάση το ήμισυ και πλέον του πληθυσμού της χώρας, έχουν υποβαθμισθεί σημαντικά, καθώς οι παρεμβάσεις που έγιναν σ αυτές τα τελευταία έτη ήταν εξαιρετικά περιορισμένης κλίμακας (Πίνακας 10), σε σχέση με τον όγκο και την κρισιμότητα των αναγκών που αντιμετωπίζουν αυτές οι μονάδες, και κυρίως σε σχέση με την εξειδίκευση και μοναδικότητα σε πανελλήνια κλίμακα που χαρακτηρίζει ορισμένα τμήματά τους. Παρά την επάρκεια κλινών, η λειτουργική τους δομή και οι κτιριακές συνθήκες δεν ανταποκρίνονται πλέον στις σύγχρονες απαιτήσεις και αδυνατούν να εξυπηρετήσουν τις εφαρμογές των νέων τεχνολογικών και επιστημονικών μεθόδων, χωρίς νέες και σημαντικές επενδύσεις. Σοβαρές ελλείψεις εντοπίζονται σε κλίνες εξειδικευμένων νοσηλευτικών υπηρεσιών και αποκατάστασης. Διαπιστώνεται, όπως είναι φυσικό, υστέρηση στην ποιότητα των νοσηλευτικών χώρων, του εξοπλισμού και των υποδομών εξυπηρέτησης. Η παλαιότητα των κτιριακών εγκαταστάσεων και του ξενοδοχειακού εξοπλισμού των νοσοκομείων των μεγάλων αστικών κέντρων, αποτελεί ιδιαίτερα σημαντικό πρόβλημα, δεδομένου ότι δυσχεραίνει σε μεγάλο βαθμό την προσπάθεια εξασφάλισης συνθηκών νοσηλείας που χαρακτηρίζουν ένα σύγχρονο σύστημα παροχής υπηρεσιών υγείας. Αντίστοιχα, στον τομέα της δημόσιας υγείας στο σύνολο των ιεραρχημένων αναγκών και των παρεμβάσεων που ήδη υλοποιούνται, προτεραιότητα έχει η εξειδίκευση των παρεμβάσεων σε ειδικές ομάδες στόχους, η ανάπτυξη στοχευμένων προγραμμάτων αγωγής υγείας στην κοινότητα (π.χ. AIDS και χώροι εργασίας). Παρά την επάρκεια σε σύγχρονα συστήματα βιοϊατρικής τεχνολογίας, ελλείψεις εντοπίζονται σε νοσοκομεία με ιδιαίτερη λειτουργική σημασία (τριτοβάθμια περίθαλψη) στα μεγάλα αστικά κέντρα. Ο ρυθμός εισαγωγής των εφαρμογών της πληροφορικής αλλά και των τηλεπικοινωνιών στην υγεία είναι εξαιρετικά βραδύς. Οι μονάδες του ιδιωτικού 14

15 τομέα (διαγνωστικά και ιατρικά κέντρα) είναι εξοπλισμένες με διαχειριστικά πληροφοριακά συστήματα, ενώ η εισαγωγή αντίστοιχων συστημάτων στους δημόσιους φορείς παροχής υπηρεσιών υγείας προχωρεί με εξαιρετική βραδύτητα. Τα ιατρικά πληροφοριακά συστήματα βρίσκονται στη φάση της βασικής ανάπτυξης και δεν έχουν δοκιμασθεί σε αξιόλογη έκταση στην παραγωγική διαδικασία. Είναι χαρακτηριστικό ότι η εισαγωγή πληροφοριακών συστημάτων σε 15 νοσοκομεία με τη μορφή πιλοτικής εφαρμογής ενιαίου διαχειριστικού και ιατρικού πληροφοριακού συστήματος, που ξεκίνησε στα πλαίσια των ΜΟΠ και ΚΠΣ, εξακολουθεί να υλοποιείται στα πλαίσια του ΙΙ ΚΠΣ. Στον τομέα της ψυχικής υγείας εξακολουθεί να υπάρχει ανάγκη ενίσχυσης και εδραίωσης της ψυχιατρικής μεταρρύθμισης, τόσο στο επίπεδο αποασυλοποίησης ασθενών των μεγάλων ψυχιατρικών νοσοκομείων, με την ανάπτυξη υπηρεσιών ψυχικής υγείας και δομών κοινωνικής αποκατάστασης μέσα στην κοινότητα, όσο και στο επίπεδο της πρόληψης. Όσο αφορά στο ανθρώπινο δυναμικό του τομέα της υγείας, οι μεταβολές που διαπιστώνονται στο επιδημιολογικό επίπεδο και οι ραγδαίες τεχνολογικές εξελίξεις καθώς και οι νέες μέθοδοι στο επίπεδο των ιατρικών πράξεων αλλά και τα σύγχρονα πρότυπα παροχής υπηρεσιών υγείας καθιστούν αναγκαία τη δια βίου κατάρτιση όλου του προσωπικού. Επιπλέον, και παρά την επάρκεια σε ιατρικό προσωπικό, οι σημαντικές ελλείψεις εξειδικευμένων στελεχών (διοικητική οργάνωση) και νοσηλευτικού προσωπικού σε όλα τα επίπεδα παροχής υπηρεσιών υγείας (μόνο το 35,4% του νοσηλευτικού προσωπικού έχει περατώσει σπουδές τριετούς ή τετραετούς διάρκειας) καθιστούν αναγκαία τη βελτίωση και ενίσχυση των επαγγελματικών προσόντων στο πλαίσιο του γενικού στόχου για την αναβάθμιση της ποιότητας των παρεχόμενων υπηρεσιών. Πρόνοια Η μεγάλη ανεπάρκεια προνοιακών υποδομών στη δεκαετία του 80 και οι αδυναμίες σε επίπεδο σχεδιασμού και οργάνωσης των υπηρεσιών κοινωνικής φροντίδας, οδήγησαν στην αποσπασματική ανάπτυξη παραδοσιακών δομών κοινωνικής προστασίας και είχαν ως αποτέλεσμα : Την ανυπαρξία σε πολλές περιπτώσεις βασικών κοινωνικών υπηρεσιών αλλά και την επικάλυψη, με την πλεονασματική προσφορά παράλληλων υπηρεσιών από διάφορους φορείς για τις ίδιες ανάγκες. 15

16 Τη διατήρηση παραδοσιακών προτύπων παροχής υπηρεσιών, κυρίως ιδρυματικού χαρακτήρα, στην κατεύθυνση της περίθαλψης κυρίως και όχι της αποκατάστασης. Την ανεπάρκεια προνοιακής υποδομής που σχετίζεται με την άνιση ανάπτυξή της, τόσο σε γεωγραφικό επίπεδο όσο και σε επίπεδο κάλυψης αναγκών συγκεκριμένων ομάδων του πληθυσμού. Τη δυσκολία πρόσβασης του πληθυσμού στις υπηρεσίες και την αδυναμία καταγραφής των πραγματικών αναγκών. Την απουσία σύνδεσης των φορέων παροχής κοινωνικών υπηρεσιών με άλλους τομείς (υγείας, εκπαίδευσης). Κατά την προγραμματική περίοδο 94 99, η προνοιακή πολιτική της χώρας επικεντρώθηκε: στη δημιουργία δομών για την κάλυψη βασικών αναγκών που είτε υπήρχαν είτε προέκυψαν από τα νέα κοινωνικοοικονομικά δεδομένα της περιόδου αυτής όπως αύξηση προσφύγων, ανάπτυξη φαινομένων κοινωνικού αποκλεισμού, αύξηση αριθμού γυναικών που εντάσσονται στη αγορά εργασίας κλπ. Στις δομές αυτές περιλαμβάνονται βρεφονηπιακοί σταθμοί, κέντρα κατάρτισης ευπαθών ομάδων και προώθησης στην αγορά εργασίας, κέντρα προσωρινής διαμονής και στήριξης προσφύγων στην ανάπτυξη δικτύου παροχής υπηρεσιών κοινωνικής φροντίδας στο σύνολο της χώρας στην κατεύθυνση της δημιουργίας ανοιχτών δομών (ΚΕΚΥΚΑΜΕΑ Βοήθεια στο σπίτι κλπ), στην προσπάθεια βελτίωσης της αποτελεσματικότητας του συστήματος και της ποιότητας των παρεχόμενων υπηρεσιών κοινωνικής φροντίδας, με την υλοποίηση ενεργειών κατάρτισης του ανθρώπινου δυναμικού που στελεχώνει τις υπηρεσίες και με την πραγματοποίηση επενδύσεων για τη βελτίωση των δομών και των υποδομών. Οι δράσεις και οι υποδομές που αναπτύχθηκαν στα πλαίσια του II ΚΠΣ, ενταγμένες στο προαναφερόμενο πλαίσιο, συμβάλλουν ουσιαστικά στην μετεξέλιξη του συστήματος κοινωνικής φροντίδας. 1.3 Δυναμικό Ανάπτυξης Προοπτικές Υγεία 16

17 Σύμφωνα με όσα προηγουμένως αναφέρθηκαν, προκύπτουν τα ακόλουθα συμπεράσματα: Η πρόοδος που έχει συντελεσθεί τόσο από πλευράς επαρκούς κάλυψης των αναγκών όσο και από πλευράς βελτίωσης των παρεχομένων υπηρεσιών υγείας κατά την τελευταία 15ετία είναι αδιαμφισβήτητη. Ο οργανωτικός και λειτουργικός εκσυγχρονισμός του συστήματος υγείας, ιδιαίτερα με την ανάπτυξη του συστήματος πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας στα αστικά κέντρα, αλλά και η θέση του συστήματος σε τροχιά σταθερής παρακολούθησης των εξελίξεων και η αποφυγή υστερήσεων και νέων ανισορροπιών στο μέλλον, απαιτούν την εφαρμογή ενός συνολικού μεταρρυθμιστικού προγράμματος που να περιλαμβάνει τις αναγκαίες θεσμικές ή άλλες ολοκληρωμένες παρεμβάσεις σε διάφορα επίπεδα. Πρόνοια Ο τομέας της κοινωνικής προστασίας αρχίζει να οργανώνεται στα πρότυπα των άλλων ευρωπαϊκών χωρών τόσο με τις παρεμβάσεις που υλοποιούνται στα πλαίσια του ΙΙ ΚΠΣ, όσο και με τις θεσμικές ρυθμίσεις που πραγματοποιήθηκαν στην κατεύθυνση της μεταρρύθμισης και αναδιοργάνωσης των υπηρεσιών κοινωνικής φροντίδας. Η ανάγκη αναμόρφωσης του προνοιακού χάρτη της χώρας καθώς και ο σχεδιαζόμενος λειτουργικός και οργανωτικός εκσυγχρονισμός των συστημάτων παροχής υπηρεσιών κοινωνικής φροντίδας με έμφαση στην πρόληψη, απαιτούν πρόσθετες ολοκληρωμένες παρεμβάσεις σε διάφορα επίπεδα, στη βάση των αρχών της διασφάλισης ενός αξιοπρεπούς επιπέδου διαβίωσης για όλους τους πολίτες και της εξασφάλισης προϋποθέσεων ένταξης των ευπαθών ομάδων στην κοινωνικο - οικονομική ζωή. Με δεδομένο τις διαρκείς ανακατατάξεις στο κοινωνικό και οικονομικό περιβάλλον, οι ανάγκες προσαρμογής του χώρου των κοινωνικών υπηρεσιών στις μεταβαλλόμενες συνθήκες θα προκύπτουν διαρκώς. Κρίνεται λοιπόν αναγκαίο, στη διάρθρωση και ανάπτυξη των υπηρεσιών να λαμβάνεται υπόψη η ανάγκη εναρμόνισής τους με τα νέα δεδομένα. 17

18 1.4 Επικαιροποίηση Περιγραφής Υφιστάμενης Κατάστασης Σύμφωνα με την Ενδιάμεση Έκθεση Αξιολόγησης του Ε.Π. (Σχέδιο), η συνολική ανάλυση της κοινωνικοοικονομικής κατάστασης των τομέων της Υγείας, Ψυχικής Υγείας, Πρόνοιας και Ανθρωπίνων Πόρων έδειξε ότι οι αλλαγές που έχουν επέλθει από το 2000 ήταν αναμενόμενες και είχαν προβλεφθεί από το σχεδιασμό του Προγράμματος. Αλλά και ειδικότερα, οι ανισότητες που καλείται να αντιμετωπίσει το ΕΠ «Υγεία Πρόνοια» δεν έχουν μεταβληθεί σημαντικά. Πιο συγκεκριμένα: Στον τομέα της Υγείας, οι αλλαγές που έχουν επέλθει τα τελευταία τρία χρόνια, δηλαδή από την περίοδο κατάρτισης του ΕΠ «Υγεία Πρόνοια» μέχρι σήμερα, αφορούν κυρίως στο διοικητικό και οργανωτικό επίπεδο του Εθνικού Συστήματος Υγείας. Οι βασικές αλλαγές συνίστανται σε: Θεσμοθέτηση και εφαρμογή της περιφερειακής συγκρότησης του συστήματος και των υπηρεσιών σε 17 Περιφερειακά Συστήματα Υγείας και Πρόνοιας (ΠΕΣΥΠ), με διοικητική και οργανωτική αυτοτέλεια. Εισαγωγή στα νοσοκομεία του θεσμού του διοικητή (manager) Εισαγωγή νέου συστήματος προμηθειών στα νοσοκομεία του Ε.Σ.Υ. για τη βελτίωση της οικονομικής διαχείρισης. Όλες οι παραπάνω ενέργειες εντάσσονται στο πλαίσιο της μεταρρύθμισης του Εθνικού Συστήματος Υγείας (Ε.Σ.Υ.), η οποία ήταν σε στάδιο τελικού σχεδιασμού όταν καταρτιζόταν το Πρόγραμμα. Επιπλέον, και όσον αφορά στις υποδομές των υπηρεσιών υγείας (κτίρια και εξοπλισμοί), δεν έχουν συντελεσθεί σημαντικές αλλαγές που να επηρεάζουν κατά πολύ τις δυνάμεις, τις αδυναμίες και τις προοπτικές του τομέα. Στον τομέα της Ψυχικής Υγείας, σημαντική εξέλιξη σε επίπεδο σχεδιασμού αποτέλεσε η ολοκλήρωση του Εθνικού Σχεδίου Δράσης για τη Ψυχιατρική Μεταρρύθμιση έως το Σε σχέση με τις αδυναμίες και τα προβλήματα του χώρου, δεν έχουν σημειωθεί σημαντικές αλλαγές στην υπάρχουσα κατάσταση, εκτός από τα θετικά αποτελέσματα των δράσεων του Προγράμματος. Όμως, θα πρέπει να σημειωθεί ότι σημειώνεται συνεχής αύξηση της ζήτησης για υπηρεσίες Ψυχικής Υγείας. 18

19 Στον τομέα της Πρόνοιας, έχουν επίσης συντελεσθεί αλλαγές στην οργάνωση και τη διοίκηση των υπηρεσιών σε περιφερειακό επίπεδο με τη δημιουργία των ΠΕΣΥΠ. Όμως, η εφαρμογή του νέου θεσμικού πλαισίου βρίσκεται σε αρχικά στάδια και δεν έχει παρουσιάσει ακόμη σημαντικά αποτελέσματα. Σε επίπεδο παρεχόμενων υπηρεσιών, από το 2000 έχει αρχίσει η σταδιακή στελέχωση και η έναρξη λειτουργίας των νέων δομών του δικτύου Κέντρων Κοινωνικής Υποστήριξης και Κατάρτισης Ατόμων με Αναπηρία (ΚΕΚΥΚΑΜΕΑ) και του Εθνικού Κέντρου Άμεσης Κοινωνικής Βοήθειας (ΕΚΑΚΒ), οι οποίες δημιουργήθηκαν από το Β ΚΠΣ. Στον τομέα των Ανθρώπινων Πόρων, θα πρέπει κυρίως να σημειωθεί ότι οι διοικητικές και οργανωτικές μεταρρυθμίσεις στην Υγεία και στην Πρόνοια αυξάνουν τη ζήτηση για εξειδίκευση του προσωπικού, τόσο σε διοικητικό και οργανωτικό επίπεδο όσο και σε επιστημονικό. Παρ όλα αυτά γίνεται ήδη φανερή η ανάγκη αποτίμησης και ενδεχομένως αναθεώρησης των προαναφερθέντων Σχεδίων των μεταρρυθμιστικών παρεμβάσεων, ώστε να ληφθούν υπόψη τα αποτελέσματα από τη μέχρι σήμερα εφαρμογή τους, αλλά και να ενσωματωθούν οι προτεραιότητες της εφαρμοζόμενης πολιτικής στους αντίστοιχους τομείς. Ιδιαίτερα όσον αφορά στο Εθνικό Σύστημα Υγείας (Ε.Σ.Υ.), κρίσιμα ζητήματα αποτελούν: Η βελτίωση της περιφερειακής συγκρότησης των υπηρεσιών υγείας και πρόνοιας, μέσω της αναθεώρησης του τρόπου οργάνωσης και λειτουργίας της περιφερειοποίησης μέχρι σήμερα και της μετατροπής των ΠΕΣΥΠ σε αντίστοιχες περιφερειακές Διευθύνσεις Η βελτίωση της λειτουργίας των νοσοκομείων του Ε.Σ.Υ., μέσω της εφαρμογής νέου συστήματος διοίκησης και διαχείρισης 19

20 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ II ΚΠΣ 20

21 2. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ II ΚΠΣ 2.1 Στόχοι - Διατιθέμενοι πόροι Οι παρεμβάσεις στους τομείς υγείας και πρόνοιας στο πλαίσιο του ΙΙ ΚΠΣ υλοποιούνται μέσω (α) του τομεακού Επιχειρησιακού Προγράμματος (ΕΠ) «Υγεία-Πρόνοια» του Εθνικού Σκέλους και (β) των Περιφερειακών Επιχειρησιακών Προγραμμάτων (ΠΕΠ) του ΙΙ ΚΠΣ. Οι βασικοί στόχοι των παρεμβάσεων του ΙΙ ΚΠΣ για την Υγεία ήταν οι ακόλουθοι: Μείωση των περιφερειακών ανισοτήτων στην προσφορά υπηρεσιών υγείας, μείωση των διαπεριφερειακών ροών και δημιουργία αυτοδύναμων υγειονομικών περιφερειών. Βελτίωση της αποδοτικότητας και αποτελεσματικότητας των υπηρεσιών υγείας. Προστασία της Δημόσιας Υγείας. Αντίστοιχα, οι βασικοί στόχοι των παρεμβάσεων του ΙΙ ΚΠΣ για την Πρόνοια ήταν: Βελτίωση του επιπέδου της κοινωνικής προστασίας των ευπαθών ομάδων του πληθυσμού, ιδίως μέσω μηχανισμών πρόληψης, θεραπείας και αποκατάστασης. Άμβλυνση των περιφερειακών και κοινωνικών ανισοτήτων και επίτευξη κοινωνικής και οικονομικής συνοχής των Περιφερειών, μέσω ορθολογικού χωροταξικού σχεδιασμού και αποκέντρωσης των προνοιακών υπηρεσιών. Ενίσχυση του εθελοντισμού και της εταιρικότητας μεταξύ κεντρικής διοίκησης, τοπικών φορέων και κοινωνικών εταίρων. Αντιμετώπιση του αποκλεισμού από την αγορά εργασίας των ομάδων - στόχων Ενίσχυση της αποτελεσματικότητας του προνοιακού συστήματος σε θέματα οργάνωσης, διαχείρισης και συντονισμού δραστηριοτήτων. O συνολικός προϋπολογισμός των παρεμβάσεων στους τομείς Υγείας και Πρόνοιας ανέρχεται (μετά τις τελευταίες αναθεωρήσεις) στο ύψος των 842,2 Μeuro και χρηματοδοτείται αποκλειστικά από κοινοτικούς και εθνικούς πόρους. Ως προς τη σχετική κατανομή των πόρων μεταξύ των δύο τομέων, ποσοστό 85% περίπου του συνολικού προϋπολογισμού διατίθεται για τη χρηματοδότηση των παρεμβάσεων στην Υγεία, ενώ το υπόλοιπο 15% διατίθεται για την Πρόνοια. Ως προς τη σχετική κατανομή των πόρων μεταξύ Περιφερειακού και Εθνικού Σκέλους, ποσοστό 21

22 62,5% περίπου του συνολικού προϋπολογισμού χρηματοδοτεί τις παρεμβάσεις των 13 ΠΕΠ του Περιφερειακού Σκέλους, ενώ ποσοστό 37,5% του συνολικού προϋπολογισμού χρηματοδοτεί τις παρεμβάσεις του ΕΠ «Υγεία - Πρόνοια» του Εθνικού Σκέλους. 2.2 Αποτελέσματα Το σημαντικότερο τμήμα των υποδομών που προγραμματίσθηκαν στο ΙΙ ΚΠΣ στους τομείς Υγείας Πρόνοιας, λόγω και των καθυστερήσεων που σημειώθηκαν, θα τεθεί σταδιακά σε λειτουργία κατά τα πρώτα δύο έτη της νέας προγραμματικής περιόδου. Χάρις όμως και στη συμβολή των κοινοτικών πολιτικών και χρηματοδοτήσεων για την διαρθρωτική προσαρμογή και ανάπτυξη των πλέον καθυστερημένων περιφερειών της ΕΕ, οι σημαντικές επενδύσεις της τελευταίας 15ετίας για τη δημιουργία σύγχρονων υποδομών νομαρχιακών και περιφερειακών νοσοκομείων έχουν από πλευράς δυναμικότητας επιτύχει την γεωγραφική κάλυψη των περιφερειών της χώρας και τη μείωση των περιφερειακών ανισοτήτων πρόσβασης καθώς και την επαρκή κάλυψη των αναγκών στο επίπεδο της δευτεροβάθμιας και τριτοβάθμιας περίθαλψης. Με την ολοκλήρωση των παρεμβάσεων του ΙΙ ΚΠΣ επιτυγχάνεται ένας σημαντικός ενδιάμεσος στρατηγικός στόχος όλων των εθνικών πολιτικών υγείας της τελευταίας 25ετίας. Ο στόχος αυτός αφορά τη δημιουργία ευνοϊκών συνθηκών αποκέντρωσης της παροχής υπηρεσιών υγείας, στο πλαίσιο της ουσιαστικής αναβάθμισης της ποιότητας ζωής στις Περιφέρειες της χώρας και της δραστικής μείωσης των περιφερειακών ανισοτήτων στην κατανομή και παροχή των υπηρεσιών υγείας, ως προϋπόθεση για την ισόρροπη κοινωνική και οικονομική ανάπτυξη των Περιφερειών. Η στρατηγική επίτευξης του στόχου αυτού συνίσταται αφενός στην συγκράτηση των διαπεριφερειακών ροών και αφετέρου στη δημιουργία κλίματος εμπιστοσύνης των ασθενών προς τις παρεχόμενες νοσηλευτικές υπηρεσίες στον τόπο διαμονής τους. Εκτός των παρεμβάσεων στον τομέα των νοσοκομειακών υποδομών και γενικότερα των υποδομών παροχής υπηρεσιών υγείας, σημαντική είναι η συμβολή του ΙΙ ΚΠΣ και στην προσπάθεια εκσυγχρονισμού και αξιοποίησης των πληροφοριακών συστημάτων καθώς και στην ανάπτυξη του ανθρώπινου δυναμικού. 22

23 Η ολοκλήρωση των πληροφοριακών υποδομών στα 15 νοσοκομεία των ΜΟΠ και η εγκατάσταση νέων υποδομών σε άλλα 10 νοσοκομεία θέτουν τις βάσεις για την εισαγωγή σε επόμενα στάδια ολοκληρωμένου συστήματος ηλεκτρονικού ιατρικού φακέλου ασθενούς. Οι αναλυτικές προδιαγραφές των πέντε επιπέδων οργάνωσης και διαχείρισης των δεδομένων και κινήσεων του φακέλου έχουν ήδη καθορισθεί και αποτελούν το υπόβαθρο για τη γενίκευση των εφαρμογών της πληροφορικής στο Εθνικό Σύστημα Υγείας αλλά και ευρύτερα στο ελληνικό υγειονομικό σύστημα. Επίσης, οι προβλεπόμενες δράσεις καλύπτουν εν μέρει και τις ανάγκες για το λειτουργικό εκσυγχρονισμό της κεντρικής υπηρεσίας του υπουργείου Υγείας και Πρόνοιας και του ΕΚΑΒ (εγκατάσταση ολοκληρωμένων πληροφοριακών συστημάτων) και για το συντονισμό και τον έλεγχο της αιμοδοσίας και των μεταμοσχεύσεων. Το επιχειρησιακό σχέδιο δράσης για την ολοκλήρωση των παρεμβάσεων της τρέχουσας προγραμματικής περιόδου και την προώθηση των επιδιώξεων της επόμενης έχει ήδη καταρτισθεί και προβλέπει την παραγωγική λειτουργία, περαιτέρω ανάπτυξη, ολοκλήρωση και διασύνδεση των υποδομών αυτών καθώς και τη σταδιακή επέκταση της χρήσης τους στους διάφορους φορείς παροχής υπηρεσιών υγείας σε όλα τα επίπεδα περίθαλψης. Η υλοποίηση των ενεργειών στηρίζεται σε συγκεκριμένους χρονικούς, ποσοτικούς και ποιοτικούς στόχους. Οι επιπτώσεις στην εξυπηρέτηση των πολιτών και τη βελτίωση της λειτουργίας των φορέων αναμένεται να είναι άμεσες, ενώ η ανάπτυξη εφαρμογών επεξεργασίας των κοστολογικών/ διαχειριστικών δεδομένων σε πρώτη φάση και των ιατρικών δεδομένων σε επόμενο στάδιο, αναμένεται να συμβάλλει καταλυτικά στη βελτίωση της αποδοτικότητας και αποτελεσματικότητας των χρησιμοποιούμενων πόρων, τη συγκράτηση του κόστους, αλλά και στην υποστήριξη της λήψης αποφάσεων στον τομέα της υγείας σε διάφορα επίπεδα. Στον τομέα του ανθρώπινου δυναμικού υλοποιήθηκαν δράσεις που είχαν στόχο τη βελτίωση των παρεχόμενων υπηρεσιών. Πρόκειται για ενέργειες κατάρτισης που απευθύνονταν σε όλες τις κατηγορίες εργαζομένων του τομέα της υγείας καθώς και σε ένα μικρό ποσοστό ανέργων. Πιο συγκεκριμένα, δημιουργήθηκαν 32 Κέντρα Συνεχιζόμενης Κατάρτισης σε αντίστοιχο αριθμό Νοσοκομείων του ΕΣΥ και στο ΕΚΑΒ με σχετικά ικανοποιητική γεωγραφική διασπορά. Τα Κέντρα αυτά έχουν ήδη υλοποιήσει περίπου 300 ενέργειες κατάρτισης (5.000 περίπου εργαζόμενοι και άνεργοι) για όλες τις κατηγορίες προσωπικού του τομέα της Υγείας, με προτεραιότητα στην κάλυψη των σχετικών αναγκών αιχμής, ιδιαίτερα του νοσηλευτικού προσωπικού (40% των ενεργειών σε νοσηλευτικό προσωπικό, 17% σε διοικητικό και το 21% σε ιατρικό). Οι ενέργειες έδωσαν τη δυνατότητα σε ικανό αριθμό επαγγελματιών της υγείας να βελτιώσει τις επαγγελματικές του δεξιότητες. Παράλληλα, σημαντικός αριθμός 23

24 στελεχών δραστηριοποιήθηκαν δημιουργικά ως εκπαιδευτές ή εκπαιδευόμενοι, ή με τη συμμετοχή τους στην επιστημονική και διοικητικοοικονομική διαχείριση/ υποστήριξη των προγραμμάτων. Έτσι, παρά τις αρχικές δυσκολίες που παρουσιάστηκαν κατά τη δημιουργία Κέντρων Επαγγελματικής Κατάρτισης στα νοσοκομεία του Ε.Σ.Υ. αλλά και τη δυσπιστία που εκφράστηκε πολλές φορές από την πλευρά των επαγγελματιών υγείας σχετικά με τις δυνατότητες προώθησης της ιδέας της συνεχιζόμενης κατάρτισης στο χώρο, η πορεία υλοποίησης του Υποπρογράμματος «Ανθρώπινοι Πόροι» οδήγησε αργά αλλά σταθερά σε αντιστροφή του αρνητικού κλίματος. Αυτό έγινε ιδιαίτερα φανερό κατά την τελευταία φάση υλοποίησης, στη διάρκεια της οποίας κορυφώθηκε το ενδιαφέρον των περισσότερων φορέων αλλά και των στελεχών τους για συμμετοχή στην υλοποίηση Ενεργειών Κατάρτισης. Όπως προκύπτει από τις επιμέρους αξιολογήσεις, πολλές από τις Ενέργειες αυτές ξεχώρισαν τόσο σε ποιότητα όσο και σε καινοτομία. Δημιουργήθηκαν, έτσι, οι βάσεις για την αποτελεσματικότερη προώθηση σχετικών εθνικών και κοινοτικών πολιτικών και προτεραιοτήτων στο συγκεκριμένο χώρο κατά την επόμενη προγραμματική περίοδο. Παρόλα αυτά, μέχρι σήμερα, δεν έγινε δυνατή η συνολική αξιολόγηση των ενεργειών κατάρτισης, όσον αφορά στις επιπτώσεις τους στην ποιότητα των παρεχόμενων υπηρεσιών υγείας. Επρόκειτο για ένα αρκετά πρώιμο στάδιο υλοποίησης προγράμματος συνεχιζόμενης κατάρτισης στο συγκεκριμένο χώρο και δεν θα ήταν δυνατό να διαπιστωθούν οι σχετικές επιπτώσεις στην ποιότητα των παρεχόμενων υπηρεσιών. Όσον αφορά στη δημόσια υγεία, κατά τη διάρκεια των τελευταίων δεκαετιών τα υγειονομικά προβλήματα έχουν μεταβληθεί ριζικά εξ αιτίας της δημογραφικής γήρανσης και της επικράτησης χρονίων και εκφυλιστικών νοσημάτων. Το θέμα της στήριξης της πρόληψης, της προστασίας της δημόσιας υγείας και της βελτίωσης της ποιότητας ζωής των πολιτών έχει αποκτήσει ιδιαίτερη σημασία και η ανάπτυξη των αναγκαίων νέων υγειονομικών μηχανισμών και ειδικών υπηρεσιών, με την κατάλληλη ερευνητική και επιστημονική στήριξη, έχει ήδη ξεκινήσει και προγραμματίζεται να επεκταθεί για να καλύψει τις ανάγκες του συνόλου των Περιφερειών. Ειδικότερα η λειτουργία του Εθνικού Κέντρου Ερευνών Υγείας και του Ινστιτούτου Έρευνας και Ελέγχου Ποιότητας Υπηρεσιών Υγείας, η ανάπτυξη του δικτύου των Περιφερειακών Εργαστηρίων Δημόσιας Υγείας (ΠΕΔΥ), η προαγωγή της έρευνας και η 24

25 εκπαίδευση στελεχών στη δημόσια υγεία από την Εθνική Σχολή Δημόσιας Υγείας (ΕΣΔΥ) είναι τα συγκεκριμένα μέτρα παρέμβασης που υλοποιούνται στο πλαίσιο του ΙΙ ΚΠΣ. Βασικός στόχος των παρεμβάσεων στον Τομέα της Πρόνοιας κατά το ΙΙ ΚΠΣ ήταν η συστηματική αντιμετώπιση των αναγκών προνοιακής κάλυψης, με προσανατολισμό στην υιοθέτηση ενός αποκεντρωμένου συστήματος κοινωνικής φροντίδας, ενώ για τις ευπαθείς ομάδες πληθυσμού δόθηκε ιδιαίτερη έμφαση στην ανάπτυξη υποδομών για την παροχή υπηρεσιών από ανοιχτές δομές στήριξης, ώστε να διασφαλιστεί η παραμονή στο οικείο περιβάλλον και η κοινωνική ένταξη. Συγκεκριμένα: Η ανάπτυξη των 23 Κέντρων Κοινωνικής Υποστήριξης και Κατάρτισης των Ατόμων με Ειδικές Ανάγκες (ΚΕ.Κ.Υ.Κ.ΑΜΕΑ) σε αντίστοιχους Νομούς της χώρας, όπως προβλέπεται μέσα από το θεσμικό πλαίσιο λειτουργίας τους, θα διασφαλίσει μια πολυδύναμη και πολυδιάστατη παρέμβαση με στόχο την αποκατάσταση. Η γεωγραφική κατανομή των Κέντρων και ο συντονιστικός τους ρόλος σε νομαρχιακό επίπεδο συμβάλλουν επίσης ουσιαστικά στην ανάπτυξη ενός, εθνικής εμβέλειας, προνοιακού δικτύου προστασίας και στήριξης των Ατόμων με Ειδικές Ανάγκες. Με τη λειτουργία των Κέντρων Φυσικής και Κοινωνικής Αποκατάστασης καλύπτονται σημαντικές ανάγκες που αφορούν κυρίως τα πρώτα στάδια αποκατάστασης και στην παροχή υπηρεσιών αυξημένης φροντίδας η οποία δεν θα έχει ιδρυματικό χαρακτήρα. Το δίκτυο επίσης του Εθνικού Κέντρου Άμεσης Κοινωνικής Βοήθειας (ΕΚΑΚΒ) αποτελεί έναν από τους κεντρικούς άξονες των προνοιακών υπηρεσιών δεδομένης της δυνατότητας παρέμβασης σε επείγουσες καταστάσεις που χρήζουν άμεσης στήριξης και προστασίας. Με το θεσμικό πλαίσιο λειτουργίας του ΕΚΑΚΒ διασφαλίζεται ο προληπτικός χαρακτήρας των υπηρεσιών, η ευελιξία και η ετοιμότητα για άμεση και αποτελεσματική παρέμβαση. Τα έργα υποδομής που χρηματοδοτούνται από εθνικούς πόρους τα τελευταία πέντε χρόνια για την κάλυψη αναγκών κοινωνικής προστασίας και φροντίδας αφορούν στη: δημιουργία Παιδικών και Βρεφονηπιακών Σταθμών σε όλες τις περιφέρειες δημιουργία Κέντρων Ανοιχτής Προστασίας Ηλικιωμένων (ΚΑΠΗ) σε ολόκληρη τη χώρα καθώς και προγραμμάτων «Βοήθειας στο σπίτι» για ηλικιωμένα μοναχικά άτομα. 25

26 δημιουργία Κέντρων επαγγελματικής κατάρτισης και υποστηρικτικών δομών για την ένταξη στην αγορά εργασίας ανανέωση και ενίσχυση του εξοπλισμού των μονάδων κοινωνικής φροντίδας δημιουργία Κέντρων Προστασίας Παιδιών με μειωμένη επίβλεψη. Οι δράσεις που υλοποιήθηκαν στα πλαίσια του ΙΙ ΚΠΣ και του ευρύτερου Εθνικού Προγράμματος είχαν εξαρχής προγραμματιστεί να ενταχθούν στο υπό σχεδιασμό τότε Εθνικό Σύστημα Κοινωνικής Φροντίδας, το οποίο θεσμοθετήθηκε με το Νόμο 2646/1998. Στον τομέα των ανθρώπινων πόρων επιχειρήθηκε για πρώτη φορά προώθηση της ιδέας της συνεχιζόμενης κατάρτισης ως εργαλείου για τη βελτίωση της ποιότητας των παρεχόμενων υπηρεσιών. Ωστόσο, η υλοποίηση των ενεργειών κατάρτισης καθυστέρησε σημαντικά (λόγω προβλημάτων στη διαδικασία πιστοποίησης των Κέντρων Επαγγελματικής Κατάρτισης των προνοιακών φορέων). Τα 9 Κέντρα Συνεχιζόμενης Κατάρτισης (8 στην Αθήνα και 1 στη Θεσσαλονίκη), τα οποία έχουν ήδη πιστοποιηθεί, αναμένεται να υλοποιήσουν, μέχρι την ολοκλήρωση του Β Κ.Π.Σ., ενέργειες κατάρτισης για περίπου εργαζομένους του τομέα, καθώς και για ένα μικρό αριθμό ανέργων. Το υπουργείο Υγείας και Πρόνοιας, αναγνωρίζοντας την ανάγκη για συνεχή αναβάθμιση των γνώσεων και των δεξιοτήτων του απασχολούμενου αλλά και του νεοπροσλαμβανόμενου προσωπικού του τομέα κινήθηκε στην κατεύθυνση αύξησης του αριθμού των Κέντρων Επαγγελματικής Κατάρτισης του τομέα καθώς και στην ορθολογική γεωγραφική κατανομή τους, αναθέτοντας, γι' αυτό το σκοπό σε στελέχη της Ο. Ε. ΜΟΔ του ΥΥΠ τη διενέργεια εμπειρογνωμοσύνης διάγνωσης των εκπαιδευτικών δυνατοτήτων των προνοιακών φορέων, προκειμένου να πιστοποιηθούν στη νέα προγραμματική περίοδο. Όπως ήδη αναφέρθηκε στον τομέα της υγείας, και στον τομέα της πρόνοιας, μέχρι σήμερα, δεν έγινε δυνατή η συνολική αξιολόγηση των ενεργειών κατάρτισης, όσον αφορά στις επιπτώσεις τους στην ποιότητα των παρεχόμενων υπηρεσιών. Η υλοποίηση του Μέτρου 3.2 «Ανάπτυξη ανθρώπινου δυναμικού για την Πρόνοια» αποτελούσε, ουσιαστικά, την πρώτη επαφή του τομέα με την ιδέα της συνεχιζόμενης επαγγελματικής κατάρτισης. Γι αυτό, δεν θα ήταν δυνατό να διαπιστωθούν οι επιπτώσεις της υλοποίησης ενεργειών κατάρτισης στην ποιότητα των παρεχόμενων υπηρεσιών. 26

27 Στον τομέα της πληροφορικής οι σχετικές παρεμβάσεις ήταν μικρής κλίμακας και περιορίστηκαν στο επίπεδο του σχεδιασμού. Η αντιμετώπιση του προβλήματος με την εισαγωγή ολοκληρωμένων πληροφοριακών συστημάτων στο σύνολο των φορέων της Πρόνοιας, θα εξασφαλίσει τη δυνατότητα αποτελεσματικότερης διαχείρισης και άσκησης ελέγχου από τους αρμόδιους φορείς του συστήματος κοινωνικής φροντίδας και θα βελτιώσει το επίπεδο των παρεχόμενων υπηρεσιών προς τους πολίτες. 27

28 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΤΟ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ, ΣΤΟΧΟΙ ΚΑΙ ΑΞΟΝΕΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ ΤΟΥ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ 28

29 3. ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ, ΣΤΟΧΟΙ ΚΑΙ ΑΞΟΝΕΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ ΤΟΥ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ Εισαγωγή Προσανατολισμένο στην εξυπηρέτηση βασικών επιλογών κοινωνικής πολιτικής της χώρας και κυρίως στην εξυπηρέτηση των στόχων της μεταρρύθμισης του Εθνικού Συστήματος Υγείας και της εθνικής πολιτικής για την Υγεία και την Πρόνοια στην Ελλάδα, το Ε.Π. «Υγεία - Πρόνοια» που κατατίθεται στα πλαίσια του ΙΙΙ ΚΠΣ, στοχεύει στην: Ανάπτυξη της Δημόσιας Υγείας και βελτίωση της Υγείας και της Κοινωνικής Προστασίας του πληθυσμού. Αναβάθμιση της ποιότητας, της αποδοτικότητας και της αποτελεσματικότητας των υπηρεσιών Υγείας και Πρόνοιας. Ενίσχυση της αυτοδυναμίας των Περιφερειών, με την άρση των περιφερειακών ανισοτήτων στην κατανομή και παροχή υπηρεσιών υγείας και κοινωνικής φροντίδας. Άμβλυνση των κοινωνικών ανισοτήτων και καταπολέμηση του κοινωνικού αποκλεισμού σε σχέση με την παροχή υπηρεσιών υγείας και πρόνοιας στους πολίτες. Σημαντική βελτίωση του επιπέδου ικανοποίησης των πολιτών από την παροχή υπηρεσιών υψηλών προδιαγραφών που είναι φιλικές προς τους χρήστες και προσιτές σε όλους. Οι στόχοι αυτοί εναρμονίζονται πλήρως με τους βασικούς στόχους της εθνικής αναπτυξιακής πολιτικής, τη στρατηγική και τις βασικές επιδιώξεις του Σχεδίου Ανάπτυξης και εντάσσονται στον Άξονα Προτεραιότητας ΙV «Βελτίωση Ποιότητας Ζωής και Περιβάλλοντος». Στο πλαίσιο αυτό, οι παρεμβάσεις στον τομέα της Υγείας στοχεύουν συγκεκριμένα σε: Ανάπτυξη της Δημόσιας Υγείας. Ανάπτυξη της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας. Εκσυγχρονισμό των νοσοκομείων. Σχεδιασμό και ανάπτυξη νέων υπηρεσιών Δημιουργία ολοκληρωμένων συστημάτων (ΟΣΥ) κατά Περιφέρεια. Εισαγωγή σύγχρονων μορφών διοίκησης και οικονομικής διαχείρισης. 29

30 Διαμόρφωση ενός σύγχρονου νομοθετικού πλαισίου λειτουργίας του δημόσιου και του ιδιωτικού τομέα υπηρεσιών υγείας. Άσκηση αποτελεσματικού ελέγχου στην παροχή υπηρεσιών υγείας Ενίσχυση του ανθρώπινου δυναμικού. Αντίστοιχα, οι παρεμβάσεις στον τομέα της Πρόνοιας στοχεύουν σε: Εκσυγχρονισμό της λειτουργίας των φορέων που παρέχουν υπηρεσίες κοινωνικής φροντίδας. Πρόληψη της περιθωριοποίησης και του κοινωνικού αποκλεισμού ατόμων και ομάδων του πληθυσμού. Ενίσχυση του ανθρώπινου δυναμικού. Η στρατηγική επίτευξης των στόχων του Ε.Π. «Υγεία-Πρόνοια» προβλέπει την υλοποίηση δράσεων που εντάσσονται στους ακόλουθους Άξονες Προτεραιότητας: Άξονας Προτεραιότητας 1: «Υγεία». Άξονας Προτεραιότητας 2: «Ψυχική Υγεία». Άξονας Προτεραιότητας 3: «Πρόνοια». Άξονας Προτεραιότητας 4: «Ανθρώπινοι Πόροι». Στο πλαίσιο του Άξονα Προτεραιότητας 1, οι προβλεπόμενες παρεμβάσεις περιλαμβάνονται σε 3 βασικά Μέτρα: Μέτρο 1.1: «Ανάπτυξη υπηρεσιών Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας». Μέτρο 1.2: «Λειτουργικός εκσυγχρονισμός Νοσοκομειακών Μονάδων». Μέτρο 1.4: «Ανάπτυξη Δημόσιας Υγείας». Μέτρο 1.5: «Δράσεις Ωρίμανσης και Προετοιμασίας» Αντίστοιχα στον Άξονα Προτεραιότητας 2, περιλαμβάνονται 4 βασικά Μέτρα: Μέτρο 2.1: «Αποασυλοποίηση και κοινωνικο-οικονομική (επαν)ένταξη ψυχικά ασθενών» Μέτρο 2.2: «Ανάπτυξη/ συμπλήρωση/ επέκταση δομών στην κοινότητα, για την ολοκληρωμένη εφαρμογή της ψυχιατρικής μεταρρύθμισης» Μέτρο 2.3: «Ενέργειες πρόληψης, ενίσχυσης της κοινωνικής αλληλεγγύης και κοινωνικοοικονομική ένταξη» Μέτρο 2.4: «Κατάρτιση του προσωπικού για τη στήριξη της αποασυλοποίησης, της κοινωνικοοικονομικής επανένταξης και της συνεχούς υποστήριξης των ψυχικά ασθενών» 30

31 Στον Άξονα Προτεραιότητας 3, οι προβλεπόμενες παρεμβάσεις εξειδικεύονται σε 2 βασικά Μέτρα: Μέτρο 3.1: «Ενέργειες υποστήριξης ατόμων που απειλούνται ή πλήττονται με αποκλεισμό από την αγορά εργασίας στο πλαίσιο των δράσεων του Δικτύου κοινωνικών υποστηρικτικών υπηρεσιών σε τοπικό επίπεδο» Μέτρο 3.2: «Σταδιακή επανένταξη των ατόμων με ειδικές ανάγκες στην κοινωνικο οικονομική ζωή και προώθηση στην αυτόνομη διαβίωση» Στον Άξονα Προτεραιότητας 4, οι προβλεπόμενες παρεμβάσεις εξειδικεύονται σε 2 βασικά Μέτρα: Μέτρο 4.1: Μέτρο 4.2: «Ανάπτυξη Ανθρώπινου Δυναμικού του Τομέα της Υγείας». «Ανάπτυξη Ανθρώπινου Δυναμικού του Τομέα της Πρόνοιας». Για την εξασφάλιση της ορθολογικής εφαρμογής των δράσεων των βασικών Αξόνων Προτεραιότητας, στις διάφορες φάσεις υλοποίησής τους προβλέπεται ο Άξονας Προτεραιότητας 5 «Τεχνική Βοήθεια» ο οποίος περιλαμβάνει ένα Μέτρο: Μέτρο 5.1: «Υποστήριξη της εφαρμογής του Ε.Π.» Για την εκπλήρωση των στόχων που εξυπηρετούν τους βασικούς Άξονες Προτεραιότητας, θα πρέπει να ληφθεί υπόψη η συμπληρωματική διατομεακή σχέση του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Υγεία Πρόνοια» με τα Περιφερειακά Επιχειρησιακά Προγράμματα καθώς και με τα Τομεακά Προγράμματα «Κοινωνία της Πληροφορίας», «Απασχόληση Επαγγελματική Κατάρτιση», «Έρευνα Τεχνολογία» και «Περιβάλλον». Για το λόγο αυτό, η ανάπτυξη και εφαρμογή όλων των δράσεων των μέτρων του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Υγεία - Πρόνοια» που σχετίζονται με τα προαναφερθέντα Επιχειρησιακά Προγράμματα θα γίνει σε πλήρη συνέργια και συντονισμό με αυτά. 31

32 ΑΞΟΝΑΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ 1 «ΥΓΕΙΑ» ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ «ΥΓΕΙΑ - ΠΡΟΝΟΙΑ» Άξονας Προτεραιότητας 1 «ΥΓΕΙΑ» Διάρκεια Εφαρμογής Συνοπτικά Χρηματοοικονομικά Στοιχεία: Συνολικό Κόστος 206,26 Meuro Δημόσια Δαπάνη 100 % Συμμετοχή ΕΤΠΑ 74,03 % Συμμετοχή ΕΚΤ 3,58 % Χρηματική Βαρύτητα ως προς το Ε.Π. 41,35 % 32