ΒΙΟΛΟΓΙΑ Β ΛΥΚΕΙΟΥ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "ΒΙΟΛΟΓΙΑ Β ΛΥΚΕΙΟΥ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ"

Transcript

1 ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗΡΙΑ ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΠΑΙΔΕΙΑ ΒΙΟΛΟΓΙΑ Β ΛΥΚΕΙΟΥ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

2 ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ:Ν.ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΗΣ 2

3 3

4 Η ΧΗΜΕΙΑ ΤΗΣ ΖΩΗΣ 1. Ποια είναι τα επίπεδα οργάνωσης της ζωής και ποια τα χημικά χαρακτηριστικά της; Στην πορεία αυτής της μελέτης από το μέρος (μόρια) προς το όλο (κύτταρο... οργανισμός... οικοσύστημα) θα διαπιστώσεις ότι: α. Η δομή των συστατικών του κυττάρου είναι τέτοια, ώστε να εξυπηρετεί τη συγκεκριμένη λειτουργία που αυτό επιτελεί, β. Κάθε επίπεδο οργάνωσης εμφανίζει φαινόμενα και ιδιότητες που δεν υπήρχαν στο προηγούμενο, ούτε μπορούν να εξηγηθούν από τις ιδιότητες των επιμέρους συστατικών ή δομών τους. Έτσι το κύτταρο, για παράδειγμα, που αποτελεί το πρώτο επίπεδο οργάνωσης, είναι κάτι πολύ περισσότερο από το άθροισμα των μερών του, όπως και ένα ρολόι, από λειτουργική άποψη, είναι κάτι πολύ περισσότερο από το άθροισμα των εξαρτημάτων του. γ. Η έμβια ύλη διέπεται από τους ίδιους φυσικοχημικούς νόμους που διέπουν και την άβια. δ. Όλοι οι οργανισμοί, από τον πιο απλό μέχρι τον πιο σύνθετο, αποτελούνται από το ίδιο είδος χημικών μορίων, πράγμα που υποδηλώνει την κοινή προέλευσή τους. 2. Με ποια αναλογία εμφανίζονται τα χημικά στοιχεία στα έμβια και στα άβια; Αν και στο φλοιό της Γης απαντώνται 92 χημικά στοιχεία (στην άβια ύλη), μόνο τα 27από αυτά είναι απαραίτητα στα έμβια όντα. Τέσσερα από αυτά, ο άνθρακας, το υδρογόνο, το οξυγόνο και το άζωτο, είναι τα επικρατέστερα στους οργανισμούς και μάλιστα σε ποσοστό 96% κ.β. Από το υπόλοιπο 4% κ.β. των οργανισμών, το μεγαλύτερο μέρος καταλαμβάνεται από τα στοιχεία φώσφορο (Ρ), θείο (S), νάτριο (Na), κάλιο (Κ), ασβέστιο (Ca),μαγνήσιο (Mg), Χλώριο (CI) και ένα μικρό μέρος, περίπου το 0,01%, από μια σειρά χημικών στοιχείων, που ονομάζονται ιχνοστοιχεία. Τα τελευταία, αν και σε μικρό ποσοστό, είναι απαραίτητα για σημαντικές λειτουργίες των οργανισμών. Όμως, μεταξύ των διαφόρων ειδών οργανισμών υπάρχουν διαφορές στα χημικά στοιχεία που χρειάζονται. Για παράδειγμα το Ι δεν φαίνεται να χρειάζεται στα φυτά, και το Β δεν φαίνεται να χρειάζεται στα ζώα κτλ. 4

5 3. Γιατί υπάρχουν διαφορές στις αναλογίες των χημικών στοιχείων μεταξύ άβιων και έμβιων οργανισμών; Τα βιομόρια, τα μόρια που συνθέτουν οι οργανισμοί πρέπει να έχουν: α)σταθερότητα, ώστε να είναι σταθερές οι δομές κυττάρων και οργανισμών, και β) ποικιλομορφία, ώστε να εξυπηρετούν τις ποικίλες λειτουργίες των έμβιων οργανισμών. Όμως, ιδιότητες που να εξασφαλίζουν τη δημιουργία βιομορίου με αυτά τα χαρακτηριστικά έχουν μόνον ορισμένα χημικά στοιχεία, κυρίως τα Η, Ο, C και Ν. Χάρη στις ιδιότητες τους αυτές μπορούν: ί. να σχηματίζουν ισχυρούς, άρα σταθερούς, ομοιοπολικούς δεσμούς μεταξύ τους, ii. να συνδέονται με απλούς ή, εκτός του Η, πολλαπλούς δεσμούς με άλλα στοιχεία, iii. να σχηματίζουν και πολλούς άλλους, μη ομοιοπολικούς, ασθενείς δεσμούς. Ειδικά ο άνθρακας σχηματίζει εύκολα σταθερές, απλές ή διακλαδισμένες, αλυσίδες. 4. Γιατί είναι σημαντικό το νερό για τα κύτταρα; Το νερό είναι σημαντικό για τα κύτταρα για τους εξής λόγους: i. Αποτελεί το εξωτερικό περιβάλλον για όλα τα κύτταρα, άμεσα, π.χ. μονοκυτταρη αμοιβάδα, ή έμμεσα (ως μεσοκυττάριο υγρό, π.χ. για τα ανθρώπινα κύτταρα). Το κύτταρο με το νερό ανταλλάσσει ουσίες (απορροφάει αναγκαίες και εκκρίνει προϊόντα του μεταβολισμού του). ii. To εσωτερικό περιβάλλον του κυττάρου είναι υδατικό (το 80% της μάζας του είναι Η2Ο).Τα περισσότερα κυτταρικά συστατικά είναι ευδίάλυτα στο νερό. Έτσι μετακινούνται εύκολα και έρχονται σε επαφή με άλλα, με τα οποία αντιδρούν παράγοντας χρήσιμα προϊόντα. iii. Συμμετέχει σε ορισμένες χημικές αντιδράσεις (όπως στην υδρόλυση μακρομορίων, δηλαδή στη διάσπαση ενός δεσμού με προσθήκη Η2Ο). 5. Τι είδους ουσίες συμμετέχουν στη συγκρότηση του κυττάρου; i. Στη συγκρότηση του κυττάρου συμμετέχουν: απλά ανόργανα μόρια που βρίσκονται διαλυμένα στο νερό: οξέα, βάσεις, άλατα. Αν και σε μικρή συγκέντρωση, έχουν εξαιρετική αξία για τη ζωή, γιατί διατηρούν το ρη σταθερό και συμβάλλουν σε πολλές λειτουργίες. ii. σύνθετα οργανικά μόρια με μεγάλο μοριακό βάρος: πρωτεΐνες, νουκλεϊνικά οξέα, υδατάνθρακες και λιπίδια. Το καταλληλότερο για τις λειτουργίες ενός κυττάρου ρη είναι συνήθως γύ ρω στο 7 (ουδέτερο). 6. Από ποια μόρια δομούνται τα μακρομόρια και πώς; 5

6 Τα μακρομόρια συγκροτούνται με το μηχανισμό της συμπύκνωσης: οι δομικοί λίθοι (μόρια) ενωνονται με ομοιοπολικό δεσμό. Το ένα μόριο χάνει υδροξύλιο (ΟΗ) και το άλλο υδρογόνο (Η). Έτσι αφαιρείται ένα μόριο νερού. Οι πρωτεΐνες, τα νουκλεϊνικά οξέα και οι πολυσακχαρίτες είναι πολυμερή, διότι συνίστανται από αλυσίδες επαναληπτικά συνδεδεμένων δομικών μορίων (μονομερών). Τα μακρομόρια διασπώνται στα δομικά μόρια τους με υδρόλυση, δηλαδή με προσθήκη νερού. 7. Ποιοι δεσμοί συναντώνται στα μακρομόρια; Τα δομικά μόρια των μακρομορίων συνδέονται με ομοιοπολικούς δεσμούς που, χάρη στη σταθερότητα τους, είναι οι πιο διαδεδομένοι στην έμβια ύλη. Όμως, στη χωροδιάταξη των μακρομορίων επιδρούν κυρίως μη ομοιοπολικοί δεσμοί: δεσμοί υδρογόνου, δυνάμεις Van der Waals και υδρόφοβοι δεσμοί. ΠΡΩΤΕΙΝΕΣ 1. Πόσο διαδεδομένες και σημαντικές είναι οι πρωτεΐνες; Οι πρωτεΐνες είναι τα πιο διαδεδομένα και ποικιλόμορφα μακρομόρια που υπάρχουν στα κύτταρα. Ακόμα και σε ένα απλό κύτταρο βακτηρίου υπάρχουν εκατοντάδες πρωτεΐνες, είτε ως δομικά συστατικά είτε ως υπηρέτες κάποιας λειτουργίας. 6

7 2.Σε τι οφείλεται η ποικιλία των πρωτεϊνών; Οι πρωτεΐνες όλων των οργανισμών δομούνται από τα ίδια 20 αμινοξέα. Όμως διαφέρουν μεταξύ τους στην αλληλουχία (σειρά σύνδεσης) και στο πλήθος των αμινοξέων από τα οποία δομείται η καθεμιά τους. 3. Πόσα αμινοξέα υπάρχουν και ποια είναι η δομή τους; Σε διάφορους οργανισμούς έχουν εντοπιστεί πάνω από 170 είδη αμινοξέων, όμως μόνο 20 από αυτά εντοπίζονται στις πρωτεΐνες. Τα αμινοξέα έχουν 2 τμήματα: α. το σταθερό, το οποίο περιλαμβάνει ένα άτομο άνθρακα που συνδέεται με ένα άτομο υδρογόνου, μία αμινομάδα (-ΝΗ-,) και μία καρβοξυλομάδα (-COOH), αλλά και με β. το μεταβλητό, την πλευρική ομάδα (R), που είναι διαφορετική για κάθε αμινοξύ. 4. Πώς συνδέονται τα αμινοξέα για να σχηματίσουν πεπτίδια (και πρωτεΐνες); Για να συνδεθούν δύο αμινοξέα, αντιδρά η καρβοξυλομάδα του ενός με την αμινομάδα του επόμενου με απόσπαση Η2Ο (συμπύκνωση). Ο δεσμός που σχηματίζεται λέγεται πεπτιδικές. Έτσι παράγεται ένα διπεπτίδιο.αν σε αυτό συνδεθεί τρίτο αμινοξύ, σχηματίζεται τριπεπτίδιο κ.ο.κ. Όταν συνδέονται πάνω από 50 αμινοξέα, σχηματίζεται ένα πολυπεπτίδιο. 6. Γιατί είναι απαραίτητη η οργάνωση των πεπτιδίων; Ένα πεπτίδιο αμέσως μετά τη σύνθεση του συνήθως δεν είναι ενεργό. Για να γίνει ενεργό, πρέπει πρώτα να αποκτήσει την οριστική χωροδιάταξη (στερεοδιάταξη), η οποία έχει 4 επίπεδα οργάνωσης. 7. Ποια είναι τα επίπεδα οργάνωσης των πρωτεϊνών; Τα επίπεδα οργάνωσης των πρωτεϊνών είναι τέσσερα: Ιο επίπεδο. Η πρωτοταγής δομή, δηλαδή η συγκεκριμένη σειρά με την οποία συνδέονται (με πεπτιδικό δεσμό)τα αμινοξέα.2ο επίπεδο. Η δευτεροταγής δομή, που προκύπτει όταν η πολυπεπτιδική αλυσίδα παίρνει μια συγκεκριμένη (ελικοειδή ή πτυχωτή) μορφή. 3ο επίπεδο. Η τριτοταγής δομή, δηλαδή η μορφή που παίρνει το πεπτίδιο στο χώρο (εξαιτίας της διαπλοκής των πτυχωτών και ελικοειδών τμημάτων). Οι αναδιπλώσεις 7

8 καθορίζονται και σταθεροποιούνται από διάφορους τύπους δεσμών μεταξύ των πλευρικών ομάδων R των αμινοξέων. Αν η πρωτεΐνη αποτελείται μόνο από ένα πεπτίδιο, η τριτοταγής δομή είναι η τελική μορφή της. 4ο επίπεδο. Η τεταρτοταγής δομή, δηλαδή η μορφή που αποκτούν οι πρωτεΐνες οι οποίες αποτελούνται από δυο ή περισσότερα πεπτίδια όταν αυτά συναρμόζουν (π.χ. η αιμοσφαιρίνη, που συνίσταται από 4, ανά 2 όμοια, πολυπεπτίδια). 8. Από τι καθορίζεται η χωροδιάταξη της πρωτεΐνης; Η μορφή της πρωτείνης καθορίζεται από την αλληλουχία των αμινοξέων, δηλαδή από την πρωτοταγή δομή. Σε κάθε πρωτοταγή δομή υπάρχουν διαφορετικές δυνατότητες δημιουργίας μη πεπτιδικών δεσμών μεταξύ τμημάτων, π.χ. των πλευρικών αλυσίδων (R), των αμινοξέων. Έτσι δημιουργούνται πρωτεΐνες με διαφορετική χωροδιάταξη. 9.Πώς καταφέρνουν οι πρωτεΐνες να εξυπηρετούν ποικίλες λειτουργίες; Η δομή των πρωτεϊνικών μορίων καθορίζει τη λειτουργία τους. Στο ανθρώπινο σώμα εντοπίζονται τουλάχιστον διαφορετικές πρωτεΐνες που υπηρετούν διαφορετικές λειτουργίες (π.χ. η αιμοσφαιρίνη είναι υπεύθυνη για τη μεταφορά Ο2 αλλά και CO2, το κολλαγόνο είναι δομική πρωτεΐνη ιστών, όπως του συνδετικού ιστού, και τα ένζυμα καταλύουν αντιδράσεις). Όλες αυτές οι πρωτεΐνες διαφέρουν στην πρωτοταγή δομή τους, συνεπώς και στη χωροδιάταξη τους και τελικά στη λειτουργία τους. 10. Ποια επίδραση έχει η αλλαγή της χωροδιάταξης στη λειτουργικότητα της πρωτεΐνης; Αν μια πρωτεΐνη εκτεθεί σε ακραίες θερμοκρασίες ή σε ακραίες τιμές ρη, τότε καταστρέφονται οι μη πεπτιδικοί δεσμοί και αλλοιώνεται η χωροδιάταξή της. Αυτό λέγεται μετουσίωση και επιφέρει αδρανοποίηση της πρωτεΐνης. Έτσι, για παράδειγμα, όταν θερμανθεί η αλβουμίνη (πρωτεΐνη του «ασπραδιού» του αβγού), καταστρέφονται οι δεσμοί υδρογόνου και μετουσιώνεται. Η μεταβολή της τριτοταγούς δομής της φαίνεται από το ότι το διαυγές διάλυμα των πρωτεϊνών πήζει και γίνεται αδιαφανές και λευκό. Προφανώς χάνεται και η λειτουργικότητα της πρωτεΐνης. 11. Πώς κατατάσσονται οι πρωτεΐνες; Με βάση τη δράση τους οι πρωτεΐνες κατατάσσονται σε δύο κατηγορίες: Στις δομικές, που συνιστούν δομές των οργανισμών. Στις λειτουργικές, που επιτελούν διάφορες λειτουργίες. 8

9 ΝΟΥΚΛΕΙΝΙΚΑ ΟΞΕΑ 1. Ποια μόρια ελέγξουν τις λειτουργίες και τα κληρονομικά γνωρίσματα των οργανισμών; Τα νουκλεϊνικά οξέα απομονώθηκαν από τον Ελβετό Φ. Μίσερ αρκετά χρόνια πριν (το 1868). Όμως, η δομή τους και ο ρόλος τους κατανοήθηκαν οχετικά πρόσφατα. Τα νουκλεϊνικά οξέα ελέγχουν τις λειτουργίες και τα κληρονομικά γνωρίσματα των εμβίων καθορίζοντας την πρωτοταγή δομή των πρωτεϊνών, συνεπώς τη μορφή και τη λειτουργία τους. 2. Ποια είναι τα είδη των νουκλεϊνικών οξέων; Υπάρχουν δύο είδη νουκλεϊνικών οξεών: 1. Το δεσοξυριβονουκλεϊνικό οξύ: DNA. 2. Το ριβονουκλεϊνικό οξύ: RNA. Και τα δύο παράγονται με πολυμερισμό μονοφωσφορικών νουκλεοτιδίων. 3. Ποια είναι η σύσταση των νονκλεοτιδίων; Τα νουκλεοτίδια των νουκλεϊνικών οξέων συνίστανται από μια οργανική αζωτούχα βάση, μια πεντόζη (μονοσακχαρίτης με 5 άτομα C) και ένα φωσφορικό οξύ (Η3ΡΟ4), που συνδέονται με ομοιοπολικό δεσμό. Υπάρχουν 5 αζωτούχες βάσεις: η αδενίνη (Α), η γουανίνη (G), η θυμίνη (Τ), η κυτοσίνη (C) και η ουρακίλη (U). πεντόζη (δεσοξυριβόζη και ριβόζη αντιστοίχως) και σε μία από τις βάσεις (θυμίνη και ουρακίλη αντιστοίχως). To DNA και το RNA διαφέρουν στην 9

10 4. Πώς πολυμερίζονται τα νουκλεοτίδια; Ένα μονοφωσφορικό νουκλεοτίδιο συνδέεται με ομοιοπολικό δεσμό με ένα δεύτερο, σχηματίζοντας δινουκλεοτίδιο. Αν συνδεθεί και τρίτο, σχηματίζεται τρινουκλεοτίδιο, κ.ο.κ. Έτσι συγκροτείται πολυνουκλεοτίδιο (κλώνος), που μπορεί να συνίσταται από χιλιάδες νουκλεοτίδια. 5. Ποια ποικιλία και ποια σημασία έχονν οι πολυνουκλεοτιδικές αλυσίδες; Οι αλυσίδες των νουκλεϊνικών οξέων συνήθως έχουν μεγάλο μήκος, άρα και μεγάλο μοριακό βάρος. Το μεγάλο μήκος επιτρέπει στο DNA να φέρει όλες τις αναγκαίες πληροφορίες για τη δόμηση και τη λειτουργία ενός οργανισμού. Κάθε νουκλεοτίδιο, π.χ. του DNA, μπορεί να περιέχει οποιαδήποτε από τις 4 βάσεις. Έτσι ένας κλώνος από νουκλεοτίδια μπορεί να εμφανίσει διαφορετικές αλληλουχίες. Κάθε αλληλουχία είναι και διαφορετική πληροφορία. 6. Ποια είναι η στερεοδιάταξη τον DNA; Η αλληλουχία των νουκλεοτιδίων αποτελεί την πρωτοταγή δομή του DNA. Η στερεοδιάταξη του DNA (δευτεροταγής δομή) έχει τη μορφή της διπλής έλικας, όπως έδειξαν το 1953οιΓουάτσονκαιΚρικ. 7. Ποια είναι τα χαρακτηριστικά τον DNA; Το μόριο του DNA έχει τα εξής βασικά χαρακτηριστικά: 1. Αποτελείται από δυο κλώνους που σχηματίζουν δεξιόστροφη έλικα. 2. Οι αζωτούχες βάσεις κάθε κλώνου είναι κάθετες στον επιμήκη άξονα της έλικας και εξέχουν προς το εσωτερικό της. 3. Μεταξύ των αζωτούχων βάσεων των απέναντι κλώνων αναπτύσσονται δεσμοί υδρογόνου, οι οποίοι κρατούν σταθερούς τους κλώνους στη θέση τους και ταυτόχρονα επιτρέπουν στο DNA να αυτοδιπλασιάζεται με ακρίβεια. 10

11 8. Πώς αναπτύσσονται οι δεσμοί υδρογόνου μεταξύ των αζωτούχων βάσεων; Δεσμούς υδρογόνου αναπτύσσουν η αδενίνη με τη θυμίνη (δύο) και η γουανίνη με την κυτοσίνη (τρεις). Γι' αυτό στους κλώνους του DNA η αδενίνη και η θυμίνη βρίσκονται πάντα απέναντι, όπως και η γουανίνη με την κυτοσίνη. Οι βάσεις που αναπτύσσουν μεταξύ τους δεσμούς υδρογόνου λέγονται συμπληρωματικές. 9. Ποιος είναι ο ρόλος του DNA; Ο ρόλος του DNA είναι πολύ σημαντικός. Συγκεκριμένα: 1. OL αλληλουχίες των νουκλεοτιδίων του φέρουν τις γενετικές πληροφορίες. 2. Οι πληροφορίες που περιέχει ελέγχουν τη δομή και τη λειτουργία του κυττάρου. 3. Μεταβιβάζει τις πληροφορίες από τη μια γενιά στην άλλη. 4. Επιτρέπει τη δημιουργία γενετικής ποικιλότητας. 10. Πού εντοπίζεται DNA στο κύτταρο; Στα ευκαρυωτικά κύτταρα (κύτταρα που έχουν πυρήνα) το DNA εντοπίζεται: 1. Στον πυρήνα, ως συστατικό των χρωμοσωμάτων. 2. Στα μιτοχόνδρια και οπούς χλωροπλάστες σε μικρό ποσοστό. Εξαιτίας της παρουσίας του DNA, τα μιτοχόνδρια και οι χλωροπλάστες πολλαπλασιάζονται ανεξάρτητα από το κύτταρο και συνθέτουν μερικές πρωτεΐνες τους. Το σύνολο του DNA αποτελεί το γενετικό υλικό του κυττάρου. 11. Ποια είναι τα χαρακτηριστικά της δομής τον RNA; To RNA δομείται από ριβονουκλεοτίδια. Αυτά περιέχουν φωσφορικό οξύ που είναι συνδεδεμένο με ριβόζη και η οποία, με τη σειρά της, είναι συνδεδεμένη με μία από τις ακόλουθες αζωτούχες βάσεις: αδενίνη, ουρακίλη, γουανίνη ή κυτοσίνη. Είναι συνήθως μονόκλωνο. Όμως σε ορισμένα RNA (όπως π.χ. στο trna) ο κλώνος σχηματίζει κάποιες αναδιπλώσεις, επειδή μερικά τμήματα του είναι συμπληρωματικά. Σε αυτά οι βάσεις αναπτύσσουν δεσμούς Η (A-U, G-C). 12. Ποια είδη RNA νπάρχονν και ποιος είναι ο ρόλος τους; Υπάρχουν τρία είδη RNA, που το καθένα έχει έναν συγκεκριμένο ρόλο. 1. Το αγγελιαφόρο RNA (mrna), το οποίο μεταφέρει γενετικές πληροφορίες από το DNA στα ριβοσώματα και καθοδηγεί τη σύνθεση των πρωτεϊνών. 2. Το μεταφορικό RNA (trna), το οποίο, χάρη στην ακολουθία CCA, προσάγει αμινοξέα στα ριβοσώματα. 11

12 3. Το ριβοσωμικό RNA (rrna), το οποίο μαζί με πρωτεΐνες συνιστά τα ριβοσώματα. 13. Πού εντοπίζεται RNA στο κύτταρο και σε ποια κατάσταση; Μόρια RNA εντοπίζονται είτε στη δομή των ριβοσωμάτων (rrna), είτε ελεΰθερα στον πυρήνα, στο κυτταρόπλασμα αλλά και στα μιτοχόνδρια και στους χλωροπλάστες που πρωτεϊνοσυνθέτουν (mrna και trna). Ακόμη, ορισμένοι ιοί έχουν για γενετικό υλικό RNA αντί DNA. ΔΙΑΦΟΡΕΣ DNA-RNA Δομικές διαφορές a. To DNA είναι δίκλωνο, ενώ το RNA είναι συνήθως μονόκλωνο. β. To DNA σχηματίζει δεξιόστροφη έλικα, ενώ το RNA δεν σχηματίζει. γ. Η πεντόζη στο μεν DNA είναι η δεσοξυριβόζη, ενώ στο RNA είναι η ριβόζη. δ. To DNA περιέχει τις αζωτούχες βάσεις αδενίνη (Α), θνμίνη (Τ), κντοσίνη (C) και γονανίνη (G), ενώ το RNA περιέχει τις βάσεις αδενίνη (Α),ονρακίλη (U), κντοσίνη (C) και γονανίνη (G). ε. Η αναλογία Α/Τ και G/C στο DNA είναι 1:1, ενώ στο RNA (επειδή δεν είναι ποτέ πλήρως δίκλωνο) δεν υπάρχουν τέτοιες αναλογίες μεταξύ συμπληρωματικών βάσεων. δ. To DNA έχει συνήθως μεγαλύτερο μήκος από το RNA. Λειτουργικές διαφορές Ο ρόλος τον DNA είναι διαφορετικός από αυτόν τον RNA. Ρόλος του DNA α. Φέρει τις γενετικές πληροφορίες. β. Ελέγχει μέσω των γενετικών πληροφοριών κάθε κυτταρική δραστηριότητα. γ. Μεταβιβάζει αναλλοίωτες τις πληροφορίες από γενιά σε γενιά. δ. Επιτρέπει τη δημιουργία γενετικής ποικιλότητας. ε. Υπάρχει ένας μόνο τύπος DNA. Ρόλος τον RNA α. Το αγγελιαφόρο RNA (mrna) μεταφέρει τη γενετική πληροφορία από το DNA στα ριβοσώματα, όπου γίνεται η σύνθεση των πρωτεϊνών. β. Το μεταφορικό RNA (trna) μεταφέρει τα αμινοξέα στα ριβοσώματα κατά την πρωτεϊνοσύνθεση. γ. Το ριβοσωμικό RNA (rrna) αποτελεί (μαζί με πρωτεΐνες) δομικό συστατικό των ριβοσωμάτων. Διαφορές ως προς τις περιοχές τον κνττάρον όπου απαντώνται To DNA συναντάται στον πυρήνα του κυττάρου, στα μιτοχόνδρια και στους χλωροπλάστες. To RNA συναντάται στον πυρήνα, στα μιτοχόνδρια, στους χλωροπλάστες αλλά και στο κυτταρόπλασμα. 12

13 ΥΔΑΤΑΝΘΡΑΚΕΣ 1. Ποιος είναι ο ρόλος των υδατανθράκων στα κύτταρα; Οι υδατάνθρακες αποτελούν: 1. την κύρια πηγή ενέργειας του κυττάρου (π.χ. γλυκόζη, άμυλο, γλυκογόνο), 2. δομικά συστατικά του κυττάρου (π.χ. η κυτταρίνη αποτελεί δομικό συστατικό των τοιχωμάτων των φυτικών κυττάρων). 2. Σε ποια είδη διακρίνονται οι υδατάνθρακες; Οι υδατάνθρακες διακρίνονται σε μονοσακχαρίτες, δισακχαρίτες και πολυσακχαρίτες. 3. Ποια είναι τα είδη και ποιος ο ρόλος των μονοσακχαριτών; Διακρίνονται σε τριόζες (με 3 άτομα C), πεντόζες (με 5 άτομα C) και εξόζες (με 6 άτομα C). Από τους μονοσακχαρίτες πιο διαδεδομένες είναι οι πεντόζες και οι εξόζες (βλ. πίνακα). Γενικώς, εκτός του ότι αποτελούν πηγή ενέργειας για τα κύτταρα, συμμετέχουν και στη σύνθεση δι- και πολυσακχαριτών. Ειδικά οι πεντόζες ριβόζη και δεσοξυριβόζη συμμετέχουνστη σύνθεση του RNA και DNA αντίστοιχα.. 4.Ποια είναι η σύσταση και ποιος ο ρόλος των κύριων δισακχαριτών; Προκύπτουν από τη συνένωση δύο μονοσακχαριτών. Οι κυριότεροι δισακχαρίτες είναι η μαλτόζη, η σακχαρόζη και η λακτόζη.η μαλτόζη προκύπτει από τη διάσπαση του αμύλου,κατά τη διαδικασία της πέψης. Η σακχαρόζη είναι συστατικό των φρούτων και αποτελεί την κύρια πηγή γλυκόζης για τους ζωικούς οργανισμούς. Η λακτόζη είναι το σάκχαρο του γάλακτος. 5. Ποιοι είναι οι κύριοι πολυσακχαρίτες και ποιες οι διαφορές τους; Οι πολυσακχαρίτες είναι πολυμερή μονοσακχαριτών που συνδέονται με συμπύκνωση. Οι πολυσακχαρίτες προκύπτουν από τη συνένωση πολλών μορίων μονοσακχαριτών. Οι κύριοι πολυσακχαρίτες είναι η κυτταρίνη, το άμυλο και τογλυκογόνο. Παρά το ότι και οι τρεις αυτοί πολυσακχαρίτες οικοδομούνται από το ίδιο μονομερές, το μόριο της γλυκόζης, διαφέρουν ως προς το μέγεθος, τη μορφή που παίρνει το μόριό τους στο χώρο και το βιολογικό τους ρόλο. Η κυτταρίνη και το άμυλο συναντώνται στα φυτικά κύτταρα, η πρώτη ως συστατικό του κυτταρικού τοιχώματος (δομικός πολυσακχαρίτης) και το δεύτερο ως αποταμιευτική ουσία. Το γλυκογόνο υπάρχει στα ζωικά κύπαρα και στα κύτταρα των μυκήτων ως αποταμιευτική ουσία. 13

14 Λ Ι Π Ι Δ Ι Α 1. Ποιος είναι ο ρόλος των λιπιδίων στα κύτταρα; Ποια είναι τα είδη τους και ποιο το κοινό χαρακτηριστικό τους; Ο ρόλος των λιπιδίων στα κύτταρα είναι ο εξής: 1. Αποτελούν δομικά συστατικά (π.χ. των μεμβρανών). 2. Επιτελούν συγκεκριμένες λειτουργίες (π.χ. αποθήκευση ενέργειας). Τα λιπίδια διακρίνονται κυρίως σε: ουδέτερα λίπη, φωσφολιπίδια και στεροειδή. Όλα είναι αδιάλυτα στο νερό. 2.Ποια είναι η σύσταση των ουδέτερων λιπών και σε τι διακρίνονται αυτά; Ένα ουδέτερο λίπος (ή τριγλυκερίδιο) αποτελείται από ένα μόριο γλυκερόλης που έχει αναπτύξει δεσμούς με τρία μόρια λιπαρών οξέων. Τα ουδέτερα λίπη διακρίνονται σε αυτά που περιέχουν: 1. κορεσμένα λιπαρά οξέα (έχουν μόνο απλούς δεσμούς), 2. ακόρεστα λιπαρά οξέα (έχουν και διπλούς δεσμούς). 3. Ποια ουδέτερα λίπη εντοπίζονται στα φυτά και στα ζώα και ποιος είναι ο ρόλος τους; Όσον αφορά στην κατανομή των ουδέτερων λιπών υπερτερούν: 1. τα ακόρεστα στα φυτά, που συνήθους είναι υγρά (ελαιόλαδο, αραβοσιτέλαιο κ.ά.), 2. τα κορεσμένα στα ζώα, που συνήθως είναι στερεά (βούτυρο κ.ά.). 14

15 Τα λίπη είναι πολύ σημαντικά για τα έμβια όντα διότι στο ίδιο βάρος αποταμιεύουν διπλάσιο ποσό ενέργειας απ' ό,τι οι υδατάνθρακες. Σε πολλά ζώα λίπος αποθηκεύεται στον υποδόριο ιστό και παίζει, επιπλέον, θερμομονωτικό ρόλο. 4. Ποια είναι η σύσταση των φωσφολιπιδίων; Τα συνήθη φωσφολιπίδια (π.χ. η φωσφατιδυλοχολίνη) περιέχουν: 1. Υδρόφιλη κεφαλή: φωσφορικό οξΰ και ένα μικρό πολικό μόριο. 2. Υδρόφοβη ουρά: δυο μόρια λιπαρού οξέος και τη γλυκερόλη που συνδέεται με την κεφαλή. 5. Ποια ιδιορρυθμία έχουν τα φωσφολιπίδια σε σχέση με το νερό; Η κεφαλή των φωσφολιπιδίων είναι υδρόφιλη, ενώ η ουρά τους υδρόφοβη. Έτσι, αν έρθουν σε επαφή με το νερό, σχηματίζουν ένα στρώμα όπου οι κεφαλές βυθίζονται στο νερό, ενώ οι ουρές εξέχουν από την επιφάνεια του νερού. 6. Πώς διατάσσονται τα φωσφολιπίδια στο κύτταρο; Επειδή το περιβάλλον (εσωτερικό και εξωτερικό) των κυττάρων είναι υδατικό, τα φωσφολιπίδια διατάσσονται αυθόρμητα σε διπλοστιβάδα όπου: 1. Οι υδρόφιλες κεφαλές τους συνιστούν τις επιφάνειες της διπλοστιβάδας. 2. Οι υδρόφοβες ουρές τους, για να αποφύγουν το νερό, αποσύρονται στο εσωτερικό της διπλοστιβάδας. Έτσι συγκροτείται μια σταθερή δομή με πολΰ σημαντική λειτουργικότητα. 15

16 7. Ποια είναι η σύσταση των στεροειδών; Τα στεροειδή ξεχωρίζουν λόγω του χαρακτηριστικού σκελετού τους ο οποίος αποτελείται από τέσσερις ανθρακικούς δακτυλίους. 8. Ποιο είναι το γνωστότερο στεροειδές και γιατί; Το γνωστότερο στεροειδές είναι η χοληστερόλη, η οποία είναι γνωστή για τις αρνητικές δράσεις της (αρτηριοσκλήρυνση). Όμως είναι σημαντικό συστατικό των ζωικών κυτταρικών μεμβρανών. 9. Ποια κατηγορία λιπιδίων συμμετέχει κυρίως στη δομή των μεμβρανών; Ποιο χαρακτηριστικό τους παίζει καθοριστικό ρόλο στη διαμόρφωση της συγκεκριμένης δομής; Η κατηγορία των λιπιδίων που συμμετέχει κυρίως στη δομή των μεμβρανών είναι τα φωσφολιπίδια. Τα φωσφολιπίδια εμφανίζουν ένα ιδιαίτερο χαρακτηριστικό σε σχέση με το νερό. Η κεφαλή τον μορίου τους είναι υδρόφιλη, ενώ αντίθετα, η ουρά του μορίου τους είναι υδρόφοβη. Έτσι, όταν μόρια φωσφολιπιδίων τοποθετηθούν στην επιφάνεια νερού, τείνουν να σχηματίσουν ένα λεπτό στρώμα στο οποίο, οι μεν υδρόφιλες κεφαλές βρίσκονται μέσα στο νερό, οι δε υδρόφοβες ουρές προβάλλουν έξω από την ελεύθερη επιφάνεια. Μέσα στο νερό τα μόρια των φωσφολιπιδίων σχηματίζουν μια διπλοστιβάδα, με τις υδρόφιλες κεφαλές τους στραμμένες προς την πλευρά του νερού και τις υδρόφοβες ουρές τους να συγκλίνουν στο εσωτερικό της διπλοστιβάδας, προκειμένου να μην έρχονται σε επαφή με το νερό. Το χαρακτηριστικό αυτό των φωσφολιπιδίων διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση της κυτταρικής μεμβράνης. Επειδή το εσωτερικό και το εξωτερικό περιβάλλον των κυττάρων είναι υδατικό, τα φωσφολιπίδια σχηματίζουν αυθόρμητα διπλοστιβάδα. Οι υδρόφιλες κεφαλές των φωσφολιπιδίων στρέφονται προς τον εξωκυττάριο και τον ενδοκυττάριο χώρο, ενώ οι υδρόφοβες ουρές τους προς to εσωτερικό της διπλοστιβάδας. Στις ζωικές κυτταρικές μεμβράνες συμμετέχει και η χοληστερόλη (στεροειδές). 16

17 ΤΟ ΠΟΡΤΡΕΤΟ ΤΟΥ ΕΥΚΑΡΥΩΤΙΚΟΥ ΚΥΤΤΑΡΟΥ.1.Ποιο είναι το περιεχόμενο της κυτταρικής θεωρίας; Η κυτταρική θεωρία περιγράφει τις θεμελιώδεις ιδιότητες της έμβιας ΰλης. Μελέτες που ξεκίνησαν το 1665 από τον Ρ. Χουκ, ο οποίος πρωτοδιατύπωσε τον όρο «κύτταρο», κατέδειξαν ότι όλοι οι οργανισμοί συνίστανται από κύτταρα. Έτσι, το 1839 οι Μ. Σλάιντεν και Τ. Σβαν υποστήριξαν ότι «η θεμελιώδης δομική και λειτουργική μονάδα όλων των έμβιων οργανισμών είναι το κύτταρο». Την κυτταρική θεωρία ολοκλήρωσε το 1855 ο Ρ. Βίρχοφ με το συμπέρασμα ότι «κάθε κύτταρο προέρχεται από ένα κύτταρο». 2. Τι υποστηρίζει η κυτταρική θεωρία στη σύγχρονη εκδοχή της; Η κυτταρική θεωρία στη σύγχρονη εκδοχή της υποστηρίζει ότι: 1. Όλοι οι οργανισμοί συνίστανται από κύτταρα και από προϊόντα τους. 2. Όλα τα κύτταρα δομούνται από τα ίδια χημικά μόρια και μοιάζουν στο μεταβολισμό τους. 3. Η λειτουργία των οργανισμών είναι η συνισταμένη της δράσης και της αλληλεπίδρασης των κυττάρων τους. 4. Κάθε κύτταρο προέρχεται από διαίρεση προϋπάρχοντος κυττάρου. 3. Ποιοι είναι οι κύριοι τύποι κυττάρων; Με κριτήριο την πολυπλοκότητα της κατασκευής τους και κυρίως το αν το γενετι κό τους υλικό περικλείεται ή όχι από μεμβράνη, τα κύτταρα διακρίνονται σε: 1. Προκαρυωτικά κύτταρα. Είναι τα κύτταρα βακτηρίων και υανοβακτηρίων (μονοκύτταροι οργανισμοί), που το γενετικό υλικό τους είναι γυμνό, δηλαδή δεν υπάρχει πυρήνας. Εξελικτικά θεωρούνται τα πιο πρωτόγονα. 2. Ευκαρυωτικά κύτταρα. Είναι τα κύτταρα των πολυκύτταρων οργανισμών και ορισμένων μονοκύτταρων. Έχουν πιο σύνθετη δομή από τα προκαρυωτικά και το γενετικό υλικό μαζί με τη μεμβράνη που 17

18 το περιβάλλει συγκροτεί τον πυρήνα (ευ=καλώς, κάρυο= «σφαίρα», πυρήνας, δηλαδή καλοσχηματισμένος πυρήνας). 4. Ποια είναι τα κοινά χαρακτηριστικά των κυττάρων; Το κύτταρο είναι μια τρισδιάστατη δομή με αδιάκοπη δραστηριότητα. Για παράδειγμα μερικά κύτταρα συλλαμβάνουν την τροφή τους κινούμενα ή αλλάζοντας το σχήμα τους. Όλα τα κύτταρα μπορούν: 1. Να μεταφέρουν ουσίες στο εσωτερικό τους. 2. Να αναπροσαρμόζουν τη θέση των δομών τους. 3. Να επιτελούν περίπλοκες βιοχημικές διεργασίες. 5. Ποια ποικιλομορφία έχουν τα κύτταρα; Η ποικιλομορφία των κυττάρων είναι μεγάλη. Στον άνθρωπο για παράδειγμα, διακρίνουμε κάπου 100 διαφορετικά είδη κυττάρων, που το καθένα τους έχει χαρακτηριστική μορφή κατάλληλη για συγκεκριμένη λειτουργία: επίμηκες σχήμα ικανότητα σύσπασης, λεπτές αποφυάδες - διαβίβαση και λήψη μηνυμάτων, μεγάλο πλάτος - κάλυψη επιφανειών. 6. Ποιο ονομάζεται «τυπικό κύτταρο»; Οι βιολόγοι καλούν «τυπικό κύτταρο» ένα υποθετικό πρότυπο που περιλαμβάνει τα κοινά γνωρίσματα όλων των ευκαρυωτικών κυττάρων. 7. Ποια χαρακτηριστικά έχει η μορφή των κυττάρων και γιατί; 18

19 Η μορφή των κυττάρων συνδυάζει: το μικρό όγκο, που διευκολύνει τη μεταβίβαση μηνυμάτων στο εσωτερικό του, με τη μεγάλη επιφάνεια, που επαυξάνει ως προς το περιβάλλον: α. την αποβολή άχρηστων ουσιών και την πρόσληψη χρήσιμων, ώστε να διατηρείται ο μεταβολισμός του και συνεπώς η λειτουργικότητα του, β, την ανταλλαγή μηνυμάτων, ώστε να αναπροσαρμόζει έγκαιρα τις λειτουργίες του. 8. Ποια σημασία έχει η οργάνωση του κυττάρου; Μόνο μία οργανωμένη δομή μπορεί μέσα από τη συνεργασία των μελών της να επιτύχει μια συγκεκριμένη λειτουργία. Γι' αυτό ένα υδατικό διάλυμα που περιέχει όλα τα κυτταρικά συστατικά στη σωστη αναλογία, αδυνατεί να εκδηλώσει τα φαινόμενα της ζωής. 9. Πώς συμβάλλουν οι μεμβράνες στην οργάνωση του ευκαρυωτικου κυττάρου; Οι μεμβράνες συμβάλλουν στην οργάνωση του κυττάρου με τους εξής τρόπους; 1. Η οριοθέτηση του κυττάρου εξασφαλίζεται από μεμβράνη. 2.0 πυρήνας περιβάλλεται από διπλή μεμβράνη. 3. Το κυτταρόπλασμα, δηλαδή ο χώρος μεταξύ της πυρηνικής και της εξωτερικής (πλασματικής) μεμβράνης, διαμερισματοποιείται από μεμβράνες. Κάθε διαμέρισμα έχει ειδική μορφή και λειτουργία και συνιστά ένα κυτταρικό οργανίδιο. ΠΛΑΣΜΑΤΙΚΗ ΜΕΜΒΡΑΝΗ 1.Ποιο μοντέλο είναι σήμερα αποδεκτό για τις κυτταρικές μεμβράνες; Το σύγχρονο μοντέλο για τις κυτταρικές μεμβράνες είναι του «ρευστού μωσαικού», που προτάθηκε το 1972 και προβλέπει ότι κάθε μεμβράνη συνίσταται από: 1. μία διπλοστιβάδα λιπιδίων, κυρίως φωσφολιπιδίων, στα οποία παρεμβάλλονται: 19

20 2. στεροειδή και πρωτεΐνες, που ορισμένες αναπτύσσονται και στην επιφάνεια της. 3. Πώς και γιατί διατάσσονται τα φωσφολιπίδια στα κύτταρα; 4. Όπως είδαμε, και το εξωτερικό και το εσωτερικό περιβάλλον των κυττάρων είναι υδατικο.τα υδρόφιλα τμήματα (κεφαλές) των φωσφολιπιδίων έλκονται από το νερό. Τα υδρόφοβα τμήματα (ουρές) των φωσφολιπιδίων απωθούνται από το νερό. Συνεπώς οι κεφαλές των φωσφολιπιδίων βρίσκονται στις δυο επιφάνειες της διπλοστιβάδας, ενώ οι ουρές στο εσωτερικό. Έτσι οι μεμβράνες σταθεροποιούνται από τις έλξεις μεταξύ του νερού και των κεφαλών και από τις έλξεις μεταξύ των ουρών. 4. Γιατί η μεμβράνη χαρακτηρίζεται ως ρευστό μωσαϊκό; Παρά τη σταθερότητα της η μεμβράνη δεν είναι στατική. Λιπίδια και πρωτεΐνες αλλάζουν διαρκώς θέσεις με διπλανά τους μόρια. Ένα λιπίδιο μπορεί να διατρέξει την περιφέρεια ενός ευκαρυωτικού κυττάρου σε δέκα περίπου δευτερόλεπτα. Δομικά μόρια της μεμβράνης μπορούν να κάνουν και κάθετες κινήσεις. 5. Ποια είναι η σημασία της ρευστότητας της μεμβράνης και πώς διατηρείται; OΙ στερεοποιημένες μεμβράνες δεν είναι λειτουργικές, διότι πολλές πρωτεινες τους αδρανοποιούνται. Η ρευστότητα των μεμβρανών διατηρείται κυρίως από τη χοληστερόλη.. 6. Ποιος είναι ο ρόλος των πρωτεϊνών της μεμβράνης; Οι πρωτεΐνες των μεμβρανών έχουν τον εξής ρόλο: 1. Εξυπηρετούν λειτουργίες, π.χ. διακίνηση ουσιών και μηνυμάτων. 2. Αποτελούν δομικά συστατικά. 20

21 7. Ποια μεμβράνη λέγεται: 1. απλή στοιχειώδης, 2. κυτταρική, 3. πλασματική; 1. Απλή στοιχειώδης χαρακτηρίζεται οποιαδήποτε μεμβράνη περιλαμβάνει μια διπλοστιβάδα φωσφολιπιδίων και πρωτεΐνες. 2. Κυτταρική ονομάζεται οποιαδήποτε μεμβράνη περιλαμβάνεται στη δομή του κυττάρου, είτε ως περίβλημα είτε στο εσωτερικό του. 3. Πλασματική ονομάζεται η μεμβράνη που περιβάλλει και οριοθετεί το κύτταρο! Όλες οι κυτταρικές μεμβράνες είναι στοιχειώδεις, διαφοροποιούνται, όμως κυρίως στα είδη των πρωτεϊνών της δομής τους, ανάλογα με το ποιες λειτουργίες εξυπηρετούν. 8. Ποιες είναι οι λειτουργίες της πλασματικής μεμβράνης; Η πλασματική μεμβράνη έχει τις ακόλουθες λειτουργίες: 1. Έλεγχος των ουσιών που εισέρχονται και εξέρχονται από το κύτταρο. 2. Λήψη και ερμηνεία μηνυμάτων από το περιβάλλον του κυττάρου. 9. Γιατί η πλασματική μεμβράνη είναι εκλεκτικά διαπερατή; Η δομή της μεμβράνης πρέπει να καθορίζει ποιες ουσίες και σε ποιο βαθμό θα τη διαπερνούν. Αν η πλασματική μεμβράνη ήταν: 1. τελείως αδιαπέραστη, το κύτταρο δεν θα μπορούσε να προσλάβει τα αναγκαία θρεπτικά υλικά και να απομακρύνει τα άχρηστα προϊόντα του μεταβολισμού ή ουσίες χρήσιμες αλλού, 2. τελείως διαπερατή, το κύτταρο δεν θα μπορούσε να διατηρήσει την υψηλή συγκέντρωση ουσιών αναγκαίων για την εκδήλωση ζωής και την υπόσταση του, διότι, λόγω διάχυσης, θα γινόταν ένα με το περιβάλλον. Και στις δύο περιπτώσεις το κύτταρο θα αδυνατούσε να λειτουργήσει. Άρα η πλασματική μεμβράνη πρέπει να είναι εκλεκτικά διαπερατή. 10. Ποιοι είναι οι κύριοι τρόποι διακίνησης ουσιών μέσω της μεμβράνης; Τρεις είναι οι κύριοι τρόποι διακίνησης ουσιών μέσω της μεμβράνης: 1. Παθητική μεταφορά, 2. Ενεργητική μεταφορά 3. Με κυστίδια (ενδοκύττωση, εξωκύττωση). 21

22 11. Πώς διακινούνται οι ουσίες με παθητική μεταφορά; Γενικά, η διακίνηση των ουσιών γίνεται με το φαινόμενο της διάχυσης, δηλαδή την τάση των σωματιδίων (π.χ. μορίων) να διασπείρονται προς τα εκεί όπου η συγκέντρωση τους είναι μικρότερη. Έτσι, το εξωκυτταρικό Ο2 διεισδύει στο κύτταρο, όπου η συγκέντρωση του είναι χαμηλότερη, επειδή καταναλώνεται σε βιολογικές οξειδώσεις. Αντίθετα, το CO2 εξέρχεται από το κύτταρο, όπου η συγκέντρωση του είναι υψηλότερη, αφού παράγεται από βιολογικές οξειδώσεις. 12. Ποια σημασία έχει η διάχυση του νερού; Η διάχυση μορίων νερού μέσω ημιπερατής μεμβράνης λέγεται ώσμωση. Έχει μεγάλη σημασία, διότι η πλασματική μεμβράνη, ενώ επιτρέπει τη δίοδο νερού, εμποδίζει (εν μέρει ή πλήρως) τη δίοδο μεγάλων μορίων. Έτσι, όταν η συγκέντρωση ενός τέτοιου μορίου μέσα στο κύτταρο είναι: 1. υψηλότερη τότε εισέρχεται νερό που προκαλεί διόγκωση του κυττάρου. 2. χαμηλότερη τότε εξέρχεται νερό και προκαλείται συρρίκνωση του κυττάρου. 13. Ποια είναι η αξία της ενεργητικής μεταφοράς; Το κύτταρο έχει διαφορετική σύσταση (συγκέντρωση ουσιών) από το περιβάλλον. Επομένως, για να διατηρηθεί και να μην εξομοιωθεί με το περιβάλλον του πρέπει να έχει μηχανισμούς ελέγχου της διάχυσης. Ένας τέτοιος μηχανισμός είναι η ενεργήτική μεταφορά. Κατ' αυτήν, ειδικές πρωτεΐνες της μεμβράνης διακινούν ουσίες με δαπάνη ενέργειας. Η ενεργητική μεταφορά μπορεί να εξυπηρετεί τη μετακίνηση ουσιών: 1. αντίθετα προς τη διάχυση όταν: α. οι εισερχόμενες είναι άχρηστες ή βλαπτικές, β. οι εξερχόμενες είναι χρήσιμες, όταν το μέγεθος ή το φορτίο εμποδίζει τη διάχυση τους. 2. συνεργατικά με τη διάχυση όταν αυτή είναι βραδεία. 14. Πώς λειτουργούν οι μηχανισμοί ενεργητικής μεταφοράς; Χαρακτηριστικό μηχανισμό αποτελεί η «αντλία K + -Na +». Πρόκειται για μια διαμεμβρανική πρωτεΐνη η οποία για κάθε 3 ιόντα Na + που εξάγει από το κύτταρο εισάγει 2 ιόντα Κ +. Έτσι: 1. Η συγκέντρωση του Na + μέσα στο κύτταρο είναι πιο μικρή από ό,τι έξω. 22

23 2. Η συγκέντρωση του Κ+ μέσα στο κύτταρο είναι πιο μεγάλη από ό,τι έξω. Η δίαμεμβρανική αυτή πρωτεΐνη ενεργεί σε 4 φάσεις με μεταβολές της μορφής της: 1η φάση. Τρία Na + δεσμεύονται από την ενδοκυτταρική πλευρά της. 2η φάση. Η μορφή αλλάζει με δαπάνη ενέργειας (ΑΤΡ). Η θέση σύνδεσης Na + αρχίζει να τα απωθεί, ενώ η θέση σύνδεσης Κ αρχίζει να προσελκύει τα Κ +. 3η φάση. Τα 3 Na + έχουν αποβληθεί, ενώ έχουν δεσμευθεί 2 Κ +. 4η φάση. Η πρωτεΐνη ελευθερώνει τα 2 Κ + στο εσωτερικό του κυττάρου επανερχόμενη στην αρχική μορφολογία της στο χώρο, οπότε μπορεί να επαναλάβει τον προηγούμενο κύκλο. Η αντλία K + -Na + υπάρχει σε όλα τα ζωικά κύτταρα και έχει ιδιαίτερη σημασία στη λειτουργία των νευρικών κυττάρων. 15. Τι εξυπηρετούν η ενδοκύττωση και η εξωκύττωση; 1. Η ενδοκύττωση εξυπηρετεί την πρόσληψη από το κύτταρο: α. ουσιών μεγάλου μοριακού βάρους, π.χ. πρωτεΐνες, πολυσακχαρίτες κ.ά. β. μικροβίων. Έτσι τρέφονται άλλα μικρόβια, π.χ. τα πρωτόζωα (Didinium, αμοιβάδα), ή αμύνονται στις προσβολές οι πολυκύτταροι οργανισμοί με τα λευκά αιμοσφαίρια τους. 2. Η εξωκύττωση απομακρύνει άχρηστα υπόλοιπα τροφών, τοξικές ουσίες ή προϊόντα χρήσιμα αλλού (π.χ. ορμόνες, πρωτεΐνες, υδατάνθρακες). 16. Πώς εξελίσσεται η ενδοκύττωση; Η ενδοκύττωση πραγματοποιείται σε τρία στάδια: Ιο στάδιο: Οι προεκβολές του κυτταροπλάσματος, τα ψευδοπόδια, περικυκλώνουν,σχηματίζοντας εγκόλπωμα, κάποια ουσία. 2ο στάδιο: Τα άκρα των ψευδοποδίων ενώνονται, οπότε σχηματίζεται ένα κυστίδιοόπου περιέχεται η εισαγόμενη ουσία. 3ο στάδιο: Τα χείλη της μεμβράνης του εγκολπώματος ενώνονται, οπότε το κυστίδιο 23

24 αποκόπτεται και διεισδύει στο κυτταρόπλασμα. Για να γίνει η ενδοκύττωση, αλλά και η εξωκύττωση, καταναλώνεται ενέργεια. 17. Πώς εξελίσσεται η εξωκύττωση; Η εξωκύττωση εξελίσσεται σαν αντιστροφή της ενδοκύττωσης. Η ουσία που θα απομακρυνθεί κλείνεται σε ένα κυστίδιο. Αυτό προσεγγίζει την πλασματική μεμβράνη\ και η μεμβράνη του ενσωματώνεται σε αυτήν, οπότε απελευθερώνεται η ουσία στο περιβάλλον του κυττάρου. Όπως προκύπτει από τα παραπάνω κατά την ενδοκύττωση μειώνεται η επιφάνεια της πλασματικής μεμβράνης, διότι τμήμα της αποκόπτεται για να σχηματιστεί κυστίδιο. Με την εξωκύττωση όμως η μεμβράνη του κνστιδίου ενσωματώνεται στην πλασματική, λειτουργώντας αναπληρωματικά. 18. Τι εξυπηρετεί η ανταλλαγή μηνυμάτων μεταξύ κυττάρων; Τα κύτταρα (κυρίως των πολυκύτταρων οργανισμών), εκτός από ουσίες, ανταλλάσσουν και μηνύματα με το περιβάλλον τους (με τα κύτταρα ή με το μεσοκυττάριο υγρό), βίε αυτόν τον τρόπο τα κύτταρα: 1. Αναγνωρίζονται και εάν είναι οικεία, συνδέονται συνιστώντας ιστούς. Εάν όχι, τo ξένο κύτταρο εκτίθεται σε μηχανισμούς απόρριψης ή εξόντωσης. 2.Σνντονίζονται και έτσι ο ιστός ή το όργανο λειτουργεί εύρυθμα. 3. Αναπροσαρμόζουν τη λειτουργία τους εξυπηρετώντας τις ανάγκες του οργανισμου ανάλογα με τις μεταβολές του περιβάλλοντος. 24

25 19. Ποια μόρια εξυπηρετούν την υποδοχή μηνυμάτων; Τα μόρια που εξυπηρετούν την υποδοχή μηνυμάτων είναι οι γλυκοπρωτεΐνες και τα γλυκολιπίδια.πολλές πρωτεΐνες και λιπίδια της πλασματικής μεμβράνης συνδέονται με σάκχα ρα συνθέτοντας γλυκοπρωτεΐνες και γλυκολιπίδια αντιστοίχως. Όμως οργανισμοί διαφορετικών ειδών, αλλά ακόμα και κύτταρα διαφορετικών τύπων του ίδιου οργάνισμού, διαθέτουν διαφορετικά σάκχαρα. Έτσι σχηματίζονται ποικίλα μόρια -υποδοχείς, που λειτουργούν διαφορετικά. 20. Πώς λειτουργούν τα μόρια - υποδοχείς μηνυμάτων; Τα μόρια-υποδοχείς μηνυμάτων λειτουργούν με τον ακόλουθο τρόπο: 1. Αναγνωρίζουν αντίστοιχα μόρια στην επιφάνεια άλλων κυττάρων, οπότε μπορούν τα κύτταρα αυτά να συγκροτήσουν ιστό. 2. Συνδέονται με χημικές ουσίες - μηνύματα που διασπείρονται συνήθως σε όλους τους μεσοκυττάριους χώρους του οργανισμού. Ως υποδοχείς λειτουργούν κάποιες γλυκοπρωτεΐνες της μεμβράνης. Επειδή διαφορετικά κύτταρα έχουν διαφορετικούς υποδοχείς, ένα χημικό μήνυμα (π.χ. μια ορμόνη) επηρεάζει μόνο συγκεκριμένα κύτταρα. Η σύνδεση ορμόνης - υποδοχέα ενεργοποιεί συγκεκριμένο ενδοκυτταρικό μηχανισμό τροποποιώντας τη λειτουργία του κυττάρου - στόχου. Έτσι δεν επηρεάζονται κύτταρα που δεν έχουν κάποιον υποδοχέα, ενώ οι ουσίες - μηνύματα, όταν επιδρούν, δεν χρειάζεται να περάσουν τη μεμβράνη. ΜΙΑΠΕΡΙΗΓΗΣΗ ΣΤΟ ΕΣΩΤΕΡΙΚΟ ΤΟΥ ΚΥΤΑΡΡΟΥ 1. Ποια εικόνα δίνει ένα ευκαρυωτικό κύτταρο; Στο οπτικό μικροσκόπιο ένα ευκαρυωτικό κύττταρο φαίνεται σαν οριοθετημένη, ομοιογενής ημίρρευστη μάζα, μέσα στην οποία συνήθως ξεχωρίζει ο πυρήνας. Έτσι δημιουργήθηκε αρχικά η εντύπωση ότι αυτή η μάζα εκδηλώνει ζωή και γι' αυτό την ονόμασαν πρωτόπλασμα. Με το 25

26 ηλεκτρονικό μικροσκόπιο και με σύγχρονες βιοχημικές μεθόδους αποδεικνύεται ότι η οργάνωση των κυττάρων είναι πολύπλοκη. 2.Τι είναι τα οργανίδια; Στο κυτταρόπλασμα υπάρχει πλήθος ποικίλων δομών, τα οργανίδια, που το καθένα ειδικεύεται σε συγκεκριμένη λειτουργία. Τα οργανίδια μπορούν να διακριθούν σε όσα: 1. αξιοποιούν πηγές εξωτερικής ενέργειας: μιτοχόνδρια, χλωροπλάστες, 2. παράγουν πρωτεΐνες, γενικότερα συνθέτουν, τροποποιούν και μεταφέρουν ουσίες, 3. ενεργούν για τις κινήσεις του κυττάρου - και τη σταθερότητα του - ενώ 4. ο πυρήνας αποτελείτο «κέντρο ελέγχου» όλων. 3. Πόσους πυρήνες έχει ένα ενκαρυωτικό κύτταρο; Ο πυρήνας είναι το πιο ευδιάκριτο ργανίδιο. Τα ευκαρυωτικά κύτταρα έχουν: 1. έναν πυρήνα κατά κανόνα, 2. δυο πυρήνες, π.χ. το μονοκύτταρο πρωτόζωο Παραμέτσιουμ (Paramccium), 3. πολλούς πυρήνες, π.χ. τα - γραμμωτά- μυϊκά κύτταρα, 4. κανέναν πυρήνα, αφού τον χάνουν κατά τη διαφοροποίηση τους (π.χ. ερυθρά αιμοσφαίρια). Δηλαδή τα ανώριμα ερυθρά αιμοσφαίρια έχουν πυρήνα, τον οποίο όμως αποβάλλουν, ώστε στην ώριμη μορφή τους να έχουν ευλυγισία και να χωρούν μεγαλύτερες ποσότητες αιμοσφαιρίνης. 4. Ποια είναι η μορφή και το ποιο σχήμα του πυρήνα; Ο πυρήνας είναι συνήθως σφαιρικός ή ωοειδής και έχει διάμετρο περί τα 5 μm. Βρίσκεται συνήθως στο κέντρο του κυττάρου, αν και σε πολλά κύτταρα δεν έχει συγκεκριμένη θέση. 5. Πώς διαχωρίζεται αλλά και πώς επικοινωνεί ο πυρήνας με το κυτταρόπλασμα; 26

27 Ο πυρήνας περιορίζεται από τον πυρηνικό φάκελο ή πυρηνική μεμβράνη, που συνίσταται από δυο διαδοχικές στοιχειώδεις μεμβράνες. Στο ηλεκτρονικό μικροσκόπιο φαίνεται ότι η εσωτερική και η εξωτερική μεμβράνη ενώνονται κατά διαστήματα, σχηματίζοντας πόρους. Οι πυρηνικοί πόροι συντελούν στην επικοινωνία πυρήνα - κυτταροπλάσματος ελέγχοντας τα μακρομόρια που ανταλλάσσονται. ( Στον πυρήνα εισέρχονται νουκλεοτίδια, πρωτεΐνες κ.ά., ενώ εξέρχονται διάφοροι τύποι RNA (m, t, r) κ.ά.) 6. Τι περιλαμβάνει το εσωτερικό τον πυρήνα; Εσωτερικά ο πυρήνας περιέχει το πυρηνόπλασμα, μια ημίρρευστη ουσία μέσα στην οποία εντοπίζονται: 1. Η χρωματίνη. Είναι ένα σύμπλεγμα όλου σχεδόν του DNA ενός ευκαρυωτικού κυττάρου με RNA και πρωτεΐνες. Η χρωματίνη συνήθως έχει τη μορφή ενός ακανόνιστου δικτύου νημάτων και κοκκίων. Στην αρχή της διαίρεσης του κυττάρου η χρωματίνη σχηματίζει συμπαγείς μεμονωμένες δομές, τα χρωμοσώματα. 2. Ο πυρηνίσκος (ένας ή πιο πολλοί). Είναι ευδιάκριτος στο μικροσκόπιο. Έχει σφαιρικό σχήμα και πυκνή υφή. Συνίσταται κυρίως από RNA και DNA. Αποτελεί τον τόπο σύνθεσης του rrna. 3. Διάφορες χημικές ενώσεις, π.χ. νουκλεοτίδια, ένζυμα, άλλες πρωτεΐνες κ.ά. (Το μέγεθος του πyρηνίσκου ποικίλει. Κύτταρα με υψηλό ρυθμό πρωτεϊνο-σύνθεσης, δηλαδή κύτταρα που έχουν ανάγκη από πολλά ριβοσώματα, έχουν συνήθως μεγάλους πυρηνίσκους.) 7. Ποιος είναι ο ρόλος του πυρήνα; Ο πυρήνας είναι σημαντικός για το κύτταρο, διότι είναι ο χώρος όπου: 1. φυλάσσεται το γενετικό υλικό (DNA). Οι πληροφορίες που είναι καταγραμμενες στο DNA καθορίζουν τις ιδιότητες και τις ειτουργίες του κυττάρου, συνεπώς και του οργανισμοί). 2. αντιγράφεται το γενετικό υλικό και ετσι μεταβιβάζονται αναλλοίωτες οι γενετικές πληροφορίες στα θυγατρικά κύτταρα και άτομα. 3. συντίθενται τα διάφορα είδη RNA με βάση το DNA. Γι' αυτό κύτταρα που χάνουν τον πυρήνα τους, είτε όταν διαφοροποιούνται (π.χ. ερυθρά αιμοσφαίρια) ή τεχνητά, δεν αναπαράγονται ούτε μεταβολίζουν και ζουν λιγότερο. 8. Τι είναι το ενδομεμβρανικό σύστημα; 27

28 Με βάση τις σύγχρονες απόψεις, οι μεμβράνες του κυττάρου αποτελούν ενα ενιαίο δομικά και λειτουργικά σύνολο, το ενδομεμβρανικό σύστημα, που περιλαμάνει τα εξής οργανίδια: ενδοπλασματικό δίκτυο, σύμπλεγμα Golgi, λυσοσώματα, υπεροξειδιοσώματα και κενοτόπια. 9. Ποια είναι τα μορφολογικά χαρακτηριστικά του ενδοπλασματικού δικτύου; Το ενδοπλασματικό δίκτυο έχει τα ακόλουθα μορφολογικά χαρακτηριστικά: 1. Σχηματίζει ε'να πολύπλοκο δίκτυο αγωγών και κύστεων σε όλο το κυτταρόπλασμα. 2. Οι μεμβράνες του αποτελούν πάνω από το 50% των μεμβρανών του κυττάρου και φαίνονται να συνδέονται με την πλασματική μεμβράνη, την πυρηνική μεμβράνη και τις μεμβράνες των άλλων οργανιδίων. 3. Έχει δυο μορφές: το αδρό ενδοπλασματικό δίκτυο, που φερει στην εξωτερική επιφάνεια των αγωγών του ριβοσώματα, και το λείο ενδοπλασματικό δίκτυο, που δεν φέρει ριβοσώματα και είναι περισσότερο σωληνοειδές. 10. Ποιος είναι ο ρόλος του ενδοπλασματικού δικτύου; Ο ρόλος του ενδοπλασματικού δικτύου είναι πολύ σημαντικός. Συγκεκριμένα: 1.Μέσω των αγωγών του και σχηματίζοντας κυστίδια ), διακινεί ουσίες: α. μεταξύ των διαφόρων τμημάτων (και οργανιδίων) του κυτταροπλάσματος. β. (πιθανώς) μεταξύ του πυρήνα και του εξωκυτταρικού περιβάλλοντος. 2. Εξυπηρετεί την επιτέλεση πολυποίκιλων βιοχημικών αντιδράσεων χάρη στα διάφορα ένζυμα που εδράζονται στις επιφάνειες των μεμβρανών του. 11. Τι είναι τα ριβοσώματα και πού εντοπίζονται; Τα ριβοσώματα είναι μικροί σχηματισμοί από rrna και πρωτεΐνες, που δεν περιβάλλονται από μεμβράνη και είναι υπεύθυνοι για τη σύνθεση των πρωτεϊνών. 28

29 Ριβοσώματα εντοπίζονται στην επιφάνεια των μεμβρανών του αδρού ενδοπλασματικού δικτύου, ελεύθερα στο κυτταρόπλασμα, στα μιτοχόνδρια και στους χλωροπλάστες. 12.Ποιες βιοχημικές αντιδράσεις επιτελούν το αδρό και το λείο ενδοπλασματικό δίκτυο; 1. Το αδρό ενδοπλασματικό δίκτυο τροποποιεί (π.χ. προσθήκη σακχάρων) κά ποιες από τις πρωτεΐνες που συντίθενται στα ριβοσώματα των αγωγών του. 2. Το λείο ενδοπλασματικό δίκτυο σχετίζεται με τη σύνθεση λιπιδίων και με την εξουδετέρωση τοξικών ουσιών. (Πάντως, τα λιπίδια των μεμβρανών (π.χ. φωσφολιπίδια, χοληστερόλη) συντίθενται στο αδρό ενδοπλασματικό δίκτυο και όχι στο λείο.) 13. Ποια μορφή έχει το σύμπλεγμα Golgi και ποιος είναι ο ρόλος του; Το σύμπλεγμα Golgi αποτελείται από συστοιχίες πεπλατυσμένων σάκων από στοιχειώδη μεμβράνη. Η λειτουργία του έχει σχέση με τις πρωτεΐνες, τις οποίες: 1. συγκεντρώνει μετά τη σύνθεση τους, που γίνεται στο ενδοπλασματικό δίκτυο. 2. υποβάλλει σε τελική χημική επεξεργασία (π.χ. προσθήκη μη πρωτεϊνικών τμημάτων), 3. μεταφέρει σε άλλα σημεία του κυττάρου ή του οργανισμού με εξωκύττωση. 14. Πώς διακινούνται οι πρωτείνες προς και από το σύμπλεγμα Golgi; 1. Από το ενδοπλασματικό δίκτυο προς το σύμπλεγμα Golgi οι πρωτεΐνες μεταφερονται είτε από τις συνδέσεις των μεμβρανών τους είτε (συνηθεστέρα) με κυστίδια.τα κυστίδια που περιεχουν πρωτεΐνες αποκόπτονται από το ενδοπλασματικό δίκτυο και οδεύουν προς το σύμπλεγμα Golgi, όπου συγχωνεύονται με τις μεμβράνες του. 2. Το σύμπλεγμα Golgi διοχετεύει τις πρωτεΐνες, αφού τις ξαναπακετάρει σε κυστίδια: α. με εξωκύττωση σε άλλα κύτταρα του οργανισμού που τις χρειάζονται, β. σε άλλα σημεία του κυττάρου, όπου χρειάζονται. 29

30 15. Ποια μορφή έχουν και πώς δρουν τα λυσοσώματα; Τα λυσοσώματα είναι σφαιρικά κυστίδια, περιβάλλονται από απλή στοιχειώδη μεμβράνη. Περιέχουν υδρολυτικά ένζυμα με τα οποία το κύτταρο πεπτει: 1. μακρομόρια από το περιβάλλον του ή και άχρηστα πια βιομόριά του, 2. μικροοργανισμούς που έχουν εισβάλει - «ενδοκυττωθεί» από το κύτταρο. Αν τα ενζυμα των λυσοσωμάτων μείνουν ελεύθερα στο κυτταρόπλασμα θα διασπάσουν τάχιστα τα συστατικά του, καταστρεφοντας το ίδιο το κύτταρο. Στα φυτικά κύτταρα σαν λυσοσώματα δρουν ορισμενα χυμοτόπια. 16. Ποια μορφή έχουν και πώς δρουν τα υπεροξειδιοσώματα; Τα υπεροξειδιοσώματα είναι μικρά σφαιρικά κυστίδια που περιβάλλονται από απλή στοιχειώδη μεμβράνη. Περιέχουν οξειδωτικά ένζυμα τα οποία επιτυγχάνουν: 1. την οξείδωση των λιπαρών οξέων, 2. τη μετατροπή σε Η2Ο και Ο2 του υπεροξειδίου του υδρογόνου (Η2Ο2) που παράγεται κατά το μεταβολισμό και είναι ιδιαίτερα τοξικό. 3. επιπλεον, στα κύτταρα του ήπατος και των νεφρών, τη μετατροπή του οινοπνεύματος σε ακεταλδεϋδη, ώστε να αποτοξινωθεί ο οργανισμός. 30

31 17. Τι είναι τα κενοτόπια και ποιοι οι τύποι τους; Κενοτόπιο λεγεται κάθε κυστίδιο που περιβάλλεται από απλή στοιχειώδη μεμβράνη και περιέχει ένα υδατώδες υγρό: 1. Ζωικά κύτταρα: Έχουν διάφορα είδη κενοτοπίων, όπως τα πεπτικά που σχηματίζονται κατά τη φαγοκυττάρωση μικροβίων ή σωματιδίων τροφής. 2. Φυτικά κύτταρα: Τα κενοτόπιά τους λέγονται χυμοτόπια. Λειτουργούν: α. συνήθως ως αποθήκες θρεπτικών ουσιών (π.χ. σακχαρόζη), χρωστικών και ιόντων διαλυμένων στο υδατώδες υγρό, β. ως αποθήκες άχρηστων προϊόντων του μεταβολισμού, γ. σαν λυσοσώματα, όσα περιέχουν υδρολυτικά ένζυμα. 17. Γιατί είναι αναγκαία η ενέργεια για τα κύτταρα και πώς την εξασφαλίζουν αυτά; Τα κύτταρα, για να διατηρούν τη δομή τους, άρα τη λειτουργικότητα τους - και αντίστροφα - αποσπούν συνεχώς από το περιβάλλον τους ενέργεια. Όμως η ενέργεια πρέπει να πάρει και μορφή αξιοποιήσιμη στην παραγωγή έργου (μηχανικού, χημικού, μεταφοράς ουσιών κ.ά.). Αυτό το εξασφαλίζουν οι χλωροπλάστες και τα μιτοχόνδρια. Ως γνωστόν, σε οποιαδήποτε μετατροπή ενέργειας υπάρχουν πάντα απώλειες υπό μορφή θερμότητας. Συνεπώς, για να τις αντισταθμίσει το κύτταρο, πρέπει να μπορεί να «υποκλέψει» ενέργεια από το περιβάλλον. 18.Τι είναι τα πλαστίδια; Τα πλαστίδια είναι οργανίδια μόνο των φυτικών κυττάρων. Διακρίνονται σε: Ι,αμυλοπλάστες. Άχρωμα πλαστίδια των κυττάρων των ριζων που αποθηκεύουν άμυλο. 2. χρωμοπλάστες. Περιεχουν χρωστικές. Βρίσκονται σε άνθη, φύλλα και καρπούς. 31

32 3.χλωροπλάστες. Βρίσκονται μόνο στα φωτοσυνθετικά κύτταρα (π.χ. πράσινα μέρη των φυτών). Επιτελούν τη φωτοσύνθεση (μετατροπή φωτεινής ενέργειας σε χημική). 19. Ποια είναι η δομή των χλωροπλαστών και ποιες οι ιδιαιτερότητες τους; Οι χλωροπλάστες περιβάλλονται από δύο ομαλές (χωρίς πτυχές), στοιχειώδεις μεμβράνες. Το εσωτερικό των χλωροπλαστών καταλαμβάνεται από μια ρευστή μάζα, το στρώμα, μέσα στο οποίο εντοπίζονται: 1. θυλακοειοδή. Πεπλατυσμένα κυστίδια που στοιβαγμένα το ένα πάνω στο άλλο σχηματίζουν σωρούς, τa grana. 2. ελασμάτια. Μεμονωμένες μεμβρανώδεις δομές που συνδέουν τα grana. 3. DNA, ένζυμα και ριβοσώματα. Χάρη σε αυτά ο χλωροπλάστης αναπαράγεται και συνθέτει ορισμένες πρωτεΐνες του, δηλαδή έχει μερική ανεξαρτησία από τον πυρήνα. Όλα τα πλαστίδια περιβάλλονται από διπλή στοιχειώδη μεμβράνη. Το θυλακοειδές, όπως και το ελασμάτιο, έχουν απλή (μονή) μεμβράνη. Τα grana (ενικός: το granum) στα ελληνικά αποδίδονται με τον όρο κοκκίο (ή κόκκος). 20. Ποια είναι η λειτουργία των μιτοχονδρίων; Τα μιτοχόνδρια δίνουν στην ενέργεια μορφή κατάλληλη για τις κυτταρικές λείτουργίες (π.χ. κίνηση). Κύτταρα με αυξημένες ανάγκες (π.χ. μυϊκά) έχουν πιο πολλά μιτοχόνδρια. Μιτοχόνδρια έχουν όλα τα ευκαρυωτικά κύτταρα, εκτός από τα ερυθρά αιμοσφαίρια. Το σχήμα των μιτοχονδρίων ποικίλλει (επίμηκες, σφαιρικό ή ωοειδες). 21. Ποια είναι η δομή των μιτοχονδρίων και ποιες οι ιδιαιτερότητες τους; 32

33 Περιβάλλονται από διπλή στοιχειώδη μεμβράνη, όπως οι χλωροπλάστες. Η εξωτέρική είναι ομαλή (χωρίς πτυχές), ενώ η εσωτερική έχει αναδιπλώσεις προς τα έσω. εσωτερικό των μιτοχονδρίων καταλαμβάνεται από μια παχύρευστη μάζα, τη μήτρα όπου εντοπίζονται DNA, ένζυμα και ριβοσώματα. Έτσι μπορούν τα μιτοχόνδρια να αναπαράγονται και να συνθέτουν ορισμένες πρωτεΐνες τους εν μέρει, ανεξάρτητη από τον πυρήνα. 22. Ποια είναι η δομή του κυτταρικού σκελετού; To κυτταρόπλαομα δεν είναι μια ημίρρευστη άμορφη μάζα,αλλα διασχίζεται από ένα πλέγμα (πρωτεϊνικών) ινιδίων, τον κυτταρικό σκελετό. Αυτός συνίσταται από μικροσωληνίσκους, μικροϊνιδια, και ενδιάμεσα ινίδια. 23.Ποιος είναι ο ρόλος του κυτταρικού σκελετού; Ο κυτταρικός σκελετός έχει τον ακόλουθο ρόλο: 1.Στηρίζει μηχανικά το κύτταρο, ώστε να διατηρεί ή να αλλάζει το σχήμα του. 2.Συγκρατεί τα οργανίδια σε συγκεκριμένες θέσεις και τα βοηθά να κινηθούν. 3.Συμμετέχεί στην κίνηση του ίδιου του κυττάρου. 4. Στα ζωικά κύτταρα, μικροσωληνίσκοι συγκροτούν το κεντροσωμάτιο, που συνίσταται από δύο κεντρίλια και βοηθά στην κυτταροδιαίρεση. 24. Τι είναι το κυτταρικό τοίχωμα; Τα φυτικά κύτταρα εχουν γύρω από την πλασματική μεμβράνη ένα πρόσθετο περίβλημα, το κυτταρικό τοίχωμα. Πρόκειται για μια αρκετά ανθεκτική δομή από πολύ σακχαρίτες, κυρίως κυτταρίνη Ποιος είναι ο ρόλος τον κυτταρικού τοιχώματος; Το κυτταρικό τοίχωμα είναι συμπαγές και αντέχει σε ισχυρές πιέσεις, προστατεύοντας το φυτικό κύτταρο από διάρρηξη σε υπότονο περιβάλλον (ώσμωση), και λειτουργεί σαν εξωτερικός σκελετός για το φυτό. 33

34 ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ 1.Πώς αντιλαμβανόμαστε την ύπαρξη ενέργειας στο περιβάλλον; Ο όρος ενέργεια σημαίνει δυνατότητα παραγωγής έργου και συνήθως ασχολούμαστε με αυτή επειδή καλύπτει καθημερινές ανάγκες μας. Όμως, πολλά φυσικά φαινόμενα (κεραυνοί, ηφαίστεια, σεισμοί) δηλώνουν έντονα την παρουσία της. Αλλά και στις λειτουργίες των οργανισμών σαφώς χρησιμοποιείται ενέργεια, π.χ. κατά το διπλασιασμό των χρωμοσωμάτων και τη διανομή τους στα θυγατρικά κύτταρα. Γι* αυτό και η ενέργεια έγινε αντικείμενο μελέτης από τους βιολόγους και αναδείχτηκε η πολύτροπη συμβολή της στη διατήρηση της ζωής. Ο κλάδος της Βιολογίας που μελετά πώς τα έμβια όντα χρησιμοποιούν την ενέργεια κατά τη λειτουργία τους λέγεται Βιοενεργητική. 2.Πώς εξασφαλίζουν την αναγκαία ενέργεια οι οργανισμοί; Οι οργανισμοί, ανάλογα με το πώς εξασφαλίζουν ενέργεια από το περιβάλλον, ; διακρίνονται: 1. σε αυτούς που παίρνουν έτοιμες θρεπτικές ουσίες (από τροφές) και τις διασπούν, 2. σε αυτούς που παίρνουν ηλιακή ενέργεια και απλές ανόργανες ουσίες και (φωτο)συνθέτουν θρεπτικές ουσίες. 3. Ποιο γνώρισμα (ικανότητα) των οργανισμών ονομάζουμε μεταβολισμό; Τα κύτταρα, και κατ' επέκταση οι οργανισμοί, για να αξιοποιήσουν την ενέργεια και τα υλικά που αντλούν από το περιβάλλον, πρέπει να τα μετατρέψουν σε ενώσεις οι οποίες στη συνέχεια: 1. είτε θα οξειδωθούν με παραγωγή ενέργειας, 2. είτε θα αποτελέσουν την «πρώτη ύλη» για τη σύνθεση δομικών και λειτουργικών μορίων. Το σύνολο των χημικών αντιδράσεων που επιτελούνται (και προαναφέρθηκαν) αποτελούν το μεταβολισμό. Ο μεταβολισμός εξασφαλίζει στα κύτταρα, και κατά συνεπεια στους οργανισμούς, τη διατήρηση των συνθηκών λειτουργίας τους, παρά τις περιβαλλοντικές αλλαγές (θερμοκρασίας, συγκεντρώσεων ουσιών κ.ά.). 4.Ποια σκέλη διακρίνονται στο μεταβολισμό; Στον μεταβολισμό διακρίνονται δύο σκέλη: 1. Ο καταβολισμός. Περιλαμβάνει τις αντιδράσεις διάσπασης πολύπλοκων ουσιών οε πιο απλές. Οι αντιδράσεις αυτές συνήθως αποδίδουν ενέργεια εξώθερμες.η ενέργεια αυτή προέρχεται από τη διάσπαση χημικών δεσμών. 2. Ο αναβολισμός. Περιλαμβάνει τις αντιδράσεις σύνθεσης πολύπλοκων ουσιών από πιο απλές. Οι αντιδράσεις αυτές συνήθως απορροφούν ενέργεια (ενδόθερμες).η ενέργεια αυτή αποθηκεύεται με σχηματισμό χημικών δεσμών. 34

35 5.Πώς γίνεται η μεταφορά ενέργειας στα κύτταρα; Η ενέργεια παρέχεται από εξώθερμες αντιδράσεις και καταναλώνεται σε ενδόθερμες. Έτσι η μεταβίβαση της εξυπηρετείται με τη σύζευξη εξώθερμων με ενδόθερμες αντιδράσεις. Οι εξώθερμες αντιδράσεις απελευθερώνουν ενέργεια η οποία: 1. εν μέρει μετατρέπεται σε θερμότητα και διαχέεται στο περιβάλλον, 2. κυρίως τροφοδοτεί την επιτέλεση μιας άλλης αντίδρασης. Έτσι μια αντίδραση διάσπασης (εξώθερμη) τροφοδοτεί μια αντίδραση σύνθεσης (ενδόθερμη), κατά την οποία αποθηκεύεται ενέργεια στους χημικούς δεσμούς των προϊόντος της. Να επισημανθεί ότι ο καταβολισμός περιλαμβάνει συνήθως διάσπαση ουσιών που το κύτταρο έχει συνθέσει για το σκοπό αυτόν (π.χ. άμυλο, γλυκογόνο) ή έχει αποσπάσει από το περιβάλλον, και όχι δομικών ή λειτουργικών συστατικών του. Αλλιώς θα είχαμε ένα «παράδοξο» φαινόμενο: το κύτταρο να διασπά ζωτικά συστατικά του για να εξοικονομήσει ενέργεια με την οποία θα τροφοδοτήσει αντιδράσεις ανασύστασης τους. Αυτό, εκτός από παράλογο, θα ήταν και αδύνατο χωρίς εξωτερική πηγή ενέργειας, αφού πάντα υπάρχουν απώλειες σε μορφή θερμότητας. Πάντως, παρατηρείται και διάσπαση κυτταρικών συστατικών, είτε στις περιπτώσεις ανακύκλωσης φθαρμένων συστατικών είτε σε καταστάσεις ασιτίας. 6.Ποιο μόριο είναι ο κύριος μεταβιβαστής ενέργειας και ποια είναι τα χαρακτηριστικά της δομής του; 35

ΒΙΟΛΟΓΙΑ Β ΛΥΚΕΙΟΥ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

ΒΙΟΛΟΓΙΑ Β ΛΥΚΕΙΟΥ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗΡΙΑ ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΠΑΙΔΕΙΑ ΒΙΟΛΟΓΙΑ Β ΛΥΚΕΙΟΥ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ:Ν.ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΗΣ 2 Η ΧΗΜΕΙΑ ΤΗΣ ΖΩΗΣ 3 1. Ποια είναι τα επίπεδα οργάνωσης της ζωής και ποια τα χημικά χαρακτηριστικά της; Στην

Διαβάστε περισσότερα

Τα χημικά στοιχεία που είναι επικρατέστερα στους οργανισμούς είναι: i..

Τα χημικά στοιχεία που είναι επικρατέστερα στους οργανισμούς είναι: i.. ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΣΤΟ 1 ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ «XHMIKH ΣΥΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΚΥΤΤΑΡΟΥ» ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΚΑΙ Η ΧΗΜΕΙΑ ΤΗΣ ΖΩΗΣ Α. ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΜΕΣΑ ΣΤΗΝ ΤΑΞΗ 1. Όταν αναφερόμαστε στον όρο «Χημική Σύσταση του Κυττάρου», τί νομίζετε ότι

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΜΠΥΚΝΩΣΗ: αφαίρεση ενός μορίου νερού - σύνθεση ενός διμερούς ΥΔΡΟΛΥΣΗ : προσθήκη ενός μορίου νερού - διάσπαση του διμερούς στα συστατικά του

ΣΥΜΠΥΚΝΩΣΗ: αφαίρεση ενός μορίου νερού - σύνθεση ενός διμερούς ΥΔΡΟΛΥΣΗ : προσθήκη ενός μορίου νερού - διάσπαση του διμερούς στα συστατικά του ΣΥΜΠΥΚΝΩΣΗ: αφαίρεση ενός μορίου νερού - σύνθεση ενός διμερούς ΥΔΡΟΛΥΣΗ : προσθήκη ενός μορίου νερού - διάσπαση του διμερούς στα συστατικά του ΤΑ ΜΟΝΟΜΕΡΗ ΣΥΝΔΕΟΝΤΑΙ ΜΕ ΟΜΟΙΟΠΟΛΙΚΟ ΔΕΣΜΟ. 1. ΠΡΩΤΕΪΝΕΣ

Διαβάστε περισσότερα

Η ΧΗΜΕΙΑ ΤΗΣ ΖΩΗΣ. Καρβουντζή Ηλιάνα Βιολόγος

Η ΧΗΜΕΙΑ ΤΗΣ ΖΩΗΣ. Καρβουντζή Ηλιάνα Βιολόγος Η ΧΗΜΕΙΑ ΤΗΣ ΖΩΗΣ Χημικά στοιχεία που συνθέτουν τους οργανισμούς Ο C, το H 2, το O 2 και το N 2 είναι τα επικρατέστερα στους οργανισμούς σε ποσοστό 96% κ.β. Γιατί; Συμμετέχουν σε σημαντικό βαθμό στη σύνθεση

Διαβάστε περισσότερα

Θέματα πριν τις εξετάσεις. Καλό διάβασμα Καλή επιτυχία

Θέματα πριν τις εξετάσεις. Καλό διάβασμα Καλή επιτυχία Θέματα πριν τις εξετάσεις Καλό διάβασμα Καλή επιτυχία 2013-2014 Θέματα πολλαπλής επιλογής Μετουσίωση είναι το φαινόμενο α. κατά το οποίο συνδέονται δύο αμινοξέα για τον σχηματισμό μιας πρωτεΐνης β. κατά

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΚΡΙΣΗ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ ΜΑΚΡΟΘΡΕΠΤΙΚΑ (C, H, N, O) 96% ΜΙΚΡΟΘΡΕΠΤΙΚΑ (πχ. Na, K, P, Ca, Mg) 4% ΙΧΝΟΣΤΟΙΧΕΙΑ (Fe, I) 0,01%

ΔΙΑΚΡΙΣΗ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ ΜΑΚΡΟΘΡΕΠΤΙΚΑ (C, H, N, O) 96% ΜΙΚΡΟΘΡΕΠΤΙΚΑ (πχ. Na, K, P, Ca, Mg) 4% ΙΧΝΟΣΤΟΙΧΕΙΑ (Fe, I) 0,01% ΔΙΑΚΡΙΣΗ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ ΜΑΚΡΟΘΡΕΠΤΙΚΑ (C, H, N, O) 96% ΜΙΚΡΟΘΡΕΠΤΙΚΑ (πχ. Na, K, P, Ca, Mg) 4% ΙΧΝΟΣΤΟΙΧΕΙΑ (Fe, I) 0,01% Ο άνθρακας, το υδρογόνο, το οξυγόνο και το άζωτο συμμετέχουν, σε σημαντικό βαθμό, στη

Διαβάστε περισσότερα

ΚΥΤΤΑΡΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΕΚΔΟΧΗ

ΚΥΤΤΑΡΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΕΚΔΟΧΗ ΚΥΤΤΑΡΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΕΚΔΟΧΗ Όλοι οι οργανισμοί αποτελούνται από κύτταρα και από κυτταρικά παράγωγα. Όλα τα κύτταρα δομούνται από τις ίδιες χημικές ενώσεις και εκδηλώνουν παρόμοιες μεταβολικές διεργασίες.

Διαβάστε περισσότερα

Βιολογία Γενικής Παιδείας Β Λυκείου

Βιολογία Γενικής Παιδείας Β Λυκείου Απρίλιος Μάιος 12 Βιολογία Γενικής Παιδείας Β Λυκείου Βιολογία Γενικής Παιδείας Β Λυκείου (Ερωτήσεις που παρουσιάζουν ενδιαφέρον) 1. Τι είναι τα βιομόρια και ποια είναι τα βασικά χαρακτηριστικά τους; Βιομόρια

Διαβάστε περισσότερα

ΧΗΜΙΚΗ ΣΥΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΚΥΤΤΑΡΟΥ. Τα χημικά μόρια που οικοδομούν τους οργανισμούς

ΧΗΜΙΚΗ ΣΥΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΚΥΤΤΑΡΟΥ. Τα χημικά μόρια που οικοδομούν τους οργανισμούς ΧΗΜΙΚΗ ΣΥΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΚΥΤΤΑΡΟΥ Τα χημικά μόρια που οικοδομούν τους οργανισμούς Μελέτη φαινομένου της ζωής o Η μελέτη του φαινομένου της ζωής ξεκινά από το μοριακό επίπεδο δηλαδή από τα χημικά μόρια που οικοδομούν

Διαβάστε περισσότερα

KΕΦΑΛΑΙΟ 1ο Χημική σύσταση του κυττάρου. Να απαντήσετε σε καθεμιά από τις παρακάτω ερωτήσεις με μια πρόταση:

KΕΦΑΛΑΙΟ 1ο Χημική σύσταση του κυττάρου. Να απαντήσετε σε καθεμιά από τις παρακάτω ερωτήσεις με μια πρόταση: KΕΦΑΛΑΙΟ 1ο Χημική σύσταση του κυττάρου Ενότητα 1.1: Χημεία της ζωής Ενότητα 2.1: Μακρομόρια Να απαντήσετε σε καθεμιά από τις παρακάτω ερωτήσεις με μια πρόταση: 1. Για ποιο λόγο θεωρείται αναγκαία η σταθερότητα

Διαβάστε περισσότερα

ΚΥΤΤΑΡΟ. Η θεμελιώδης μονάδα της ζωής

ΚΥΤΤΑΡΟ. Η θεμελιώδης μονάδα της ζωής ΚΥΤΤΑΡΟ Η θεμελιώδης μονάδα της ζωής Κύτταρο Η βασική δομική και λειτουργική μονάδα που εκδηλώνει το φαινόμενο της ζωής. Πρώτος ο Βρετανός Robert Hooke το 1665 παρατηρώντας με το μικροσκόπιο λεπτές τομές

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1. Οργάνωση της ζωής βιολογικά συστήματα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1. Οργάνωση της ζωής βιολογικά συστήματα ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 Οργάνωση της ζωής βιολογικά συστήματα 1.2 Κύτταρο: η μονάδα της ζωής Ιστορικά 1665: Ο Ρ.Χουκ μιλά για κύτταρα. Σύγχρονη κυτταρική θεωρία: Το κύτταρο είναι η θεμελιώδης δομική και λειτουργική

Διαβάστε περισσότερα

ΤΡΑΠΕΖΑ ΘΕΜΑΤΩΝ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 ΚΥΤΤΑΡΟ: Η ΘΕΜΕΛΙΩΔΗΣ ΜΟΝΑΔΑ ΤΗΣ ΖΩΗΣ ΘΕΜΑ Β 1. Η εικόνα απεικονίζει τμήμα μιας δομής του κυττάρου.

ΤΡΑΠΕΖΑ ΘΕΜΑΤΩΝ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 ΚΥΤΤΑΡΟ: Η ΘΕΜΕΛΙΩΔΗΣ ΜΟΝΑΔΑ ΤΗΣ ΖΩΗΣ ΘΕΜΑ Β 1. Η εικόνα απεικονίζει τμήμα μιας δομής του κυττάρου. ΤΡΑΠΕΖΑ ΘΕΜΑΤΩΝ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 ΚΥΤΤΑΡΟ: Η ΘΕΜΕΛΙΩΔΗΣ ΜΟΝΑΔΑ ΤΗΣ ΖΩΗΣ ΘΕΜΑ Β 1. Η εικόνα απεικονίζει τμήμα μιας δομής του κυττάρου. I. Πώς ονομάζεται η κυτταρική δομή που απεικονίζεται στην εικόνα; Οι αριθμοί:

Διαβάστε περισσότερα

αποτελούν το 96% κ.β Ποικιλία λειτουργιών

αποτελούν το 96% κ.β Ποικιλία λειτουργιών ΧΗΜΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΠΟΥ ΣΥΝΘΕΤΟΥΝ ΤΟΥΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥΣ 92 στοιχεία στο φλοιό της Γης 27 απαραίτητα για τη ζωή H, Ο, Ν, C αποτελούν το 96% κ.β S, Ca, P, Cl, K, Na, Mg αποτελούν το 4% κ.β. Fe, I Ιχνοστοιχεία αποτελούν

Διαβάστε περισσότερα

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΤΩΝ ΕΡΩΤΗΣΕΩΝ.-ΑΣΚΗΣΕΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΩΝ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ ΤΟΥ ΜΑΘΗΤΗ

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΤΩΝ ΕΡΩΤΗΣΕΩΝ.-ΑΣΚΗΣΕΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΩΝ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ ΤΟΥ ΜΑΘΗΤΗ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΤΩΝ ΕΡΩΤΗΣΕΩΝ.-ΑΣΚΗΣΕΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΩΝ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ ΤΟΥ ΜΑΘΗΤΗ 1. Τοποθετείστε στο διάγραμμα που ακολουθεί, τους όρους: σύνθεση, υδρόλυση, μακρομόριο, μονομερή. Ερμηνεύστε το διάγραμμα. Η -Q-

Διαβάστε περισσότερα

ΠΤΡΗΝΑ ΣΟΤ ΚΤΣΣΑΡΟΤ: ΔΟΜΗ, ΛΕΙΣΟΤΡΓΙΑ, ΔΙΑΚΙΝΗΗ ΤΣΑΣΙΚΩΝ ΔΙΑΜΕΟΤ ΣΗ ΠΤΡΗΝΙΚΗ ΜΕΜΒΡΑΝΗ

ΠΤΡΗΝΑ ΣΟΤ ΚΤΣΣΑΡΟΤ: ΔΟΜΗ, ΛΕΙΣΟΤΡΓΙΑ, ΔΙΑΚΙΝΗΗ ΤΣΑΣΙΚΩΝ ΔΙΑΜΕΟΤ ΣΗ ΠΤΡΗΝΙΚΗ ΜΕΜΒΡΑΝΗ ΠΤΡΗΝΑ ΣΟΤ ΚΤΣΣΑΡΟΤ: ΔΟΜΗ, ΛΕΙΣΟΤΡΓΙΑ, ΔΙΑΚΙΝΗΗ ΤΣΑΣΙΚΩΝ ΔΙΑΜΕΟΤ ΣΗ ΠΤΡΗΝΙΚΗ ΜΕΜΒΡΑΝΗ ΓΤΜΝΑΙΟ ΚΕΡΑΣΕΑ ΦΟΛ. ΕΣΟ 2011-12 ΣΜΗΜΑ Γ3 ΟΡΥΑΝΙΔΗ ΓΙΩΡΓΟ ΙΔΕΡΗ ΒΑΓΓΕΛΗ Σο κύτταρο είναι η μικρότερη ζωντανή μονάδα,

Διαβάστε περισσότερα

ΤΡΑΠΕΖΑ ΘΕΜΑΤΩΝ 2014-15

ΤΡΑΠΕΖΑ ΘΕΜΑΤΩΝ 2014-15 ΤΡΑΠΕΖΑ ΘΕΜΑΤΩΝ 2014-15 Θέμα 2ο 2ο ΓΕΛ Χαλανδρίου Βιολογία Β Λυκείου Περιεχόμενα ΘΕΜΑ 14306... 2 ΘΕΜΑ 14351... 2 ΘΕΜΑ 14360... 3 ΘΕΜΑ 14363... 3 ΘΕΜΑ 14364... 4 ΘΕΜΑ 14366... 5 ΘΕΜΑ 14367... 5 ΘΕΜΑ 14369...

Διαβάστε περισσότερα

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΕΡΩΤΗΣΕΩΝ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ Β ΛΥΚΕΙΟΥ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΕΡΩΤΗΣΕΩΝ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ Β ΛΥΚΕΙΟΥ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΕΡΩΤΗΣΕΩΝ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ Β ΛΥΚΕΙΟΥ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ Επειδή στο σχολικό βιβλίο Βιολογία Β Γενικού Λυκείου Γενικής παιδείας πρόσφατα προστέθηκαν ερωτήσεις και άλλαξε η αρίθμηση των προϋπαρχουσών ασκήσεων,

Διαβάστε περισσότερα

τα βιβλία των επιτυχιών

τα βιβλία των επιτυχιών Τα βιβλία των Εκδόσεων Πουκαμισάς συμπυκνώνουν την πολύχρονη διδακτική εμπειρία των συγγραφέων μας και αποτελούν το βασικό εκπαιδευτικό υλικό που χρησιμοποιούν οι μαθητές των φροντιστηρίων μας. Μέσα από

Διαβάστε περισσότερα

Γ. ΜΕΤΑ ΤΟ ΤΕΛΟΣ ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΘΑ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΕΙΣΑΙ ΣΕ ΘΕΣΗ ΝΑ:

Γ. ΜΕΤΑ ΤΟ ΤΕΛΟΣ ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΘΑ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΕΙΣΑΙ ΣΕ ΘΕΣΗ ΝΑ: ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΣΤΟ 2 ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ «ΚΥΤΤΑΡΟ: Η ΘΕΜΕΛΙΩΔΗΣ ΜΟΝΑΔΑ ΤΗΣ ΖΩΗΣ» ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΚΑΙ ΤΟ ΠΟΡΤΡΕΤΟ ΤΟΥ ΕΥΚΑΡΥΩΤΙΚΟΥ ΚΥΤΤΑΡΟΥ Α. ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΜΕΣΑ ΣΤΗΝ ΤΑΞΗ 1. Τα κύτταρα με κριτήριο την ύπαρξη ή όχι μεμβράνης

Διαβάστε περισσότερα

ΔΟΜΗ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΠΛΑΣΜΑΤΙΚΗΣ ΜΕΜΒΡΑΝΗΣ. Πετρολιάγκης Σταμάτης Τμήμα Γ4

ΔΟΜΗ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΠΛΑΣΜΑΤΙΚΗΣ ΜΕΜΒΡΑΝΗΣ. Πετρολιάγκης Σταμάτης Τμήμα Γ4 ΔΟΜΗ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΠΛΑΣΜΑΤΙΚΗΣ ΜΕΜΒΡΑΝΗΣ Πετρολιάγκης Σταμάτης Τμήμα Γ4 ΕΝΝΟΙΑ ΤΗΣ ΠΛΑΣΜΑΤΙΚΗΣ ΜΕΜΒΡΑΝΗΣ Η κυτταρική μεμβράνη ή πλασματική μεμβράνη είναι η εξωτερική μεμβράνη που περιβάλλει το κύτταρο

Διαβάστε περισσότερα

ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΕΣ ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ

ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΕΣ ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΕΣ ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ Στο φλοιό της Γης απαντώνται 92 χημικά στοιχεία, από τα οποία 27 μόνο είναι απαραίτητα για τη ζωή. ΠΟΣΟΣΤΟ ΣΤΟΙΧΕΙΑ 96% ο άνθρακας (C), το υδρογόνο (H), το οξυγόνο (O) και

Διαβάστε περισσότερα

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΤΩΝ ΕΡΩΤΗΣΕΩΝ-ΑΣΚΗΣΕΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΩΝ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ ΤΟΥ ΜΑΘΗΤΗ

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΤΩΝ ΕΡΩΤΗΣΕΩΝ-ΑΣΚΗΣΕΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΩΝ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ ΤΟΥ ΜΑΘΗΤΗ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΤΩΝ ΕΡΩΤΗΣΕΩΝ-ΑΣΚΗΣΕΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΩΝ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ ΤΟΥ ΜΑΘΗΤΗ 1. Περιγράψτε τη δομή της πλασματικής μεμβράνης. Στην απάντησή σας να α- ναφερθείτε στη διευθέτηση των χημικών μορίων που συνθέτουν

Διαβάστε περισσότερα

ΧΗΜΙΚΗ ΣΥΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΚΥΤΤΑΡΟΥ ΜΑΚΡΟΜΟΡΙΑ

ΧΗΜΙΚΗ ΣΥΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΚΥΤΤΑΡΟΥ ΜΑΚΡΟΜΟΡΙΑ ΧΗΜΙΚΗ ΣΥΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΚΥΤΤΑΡΟΥ ΜΑΚΡΟΜΟΡΙΑ ΕΙΣΑΓΩΓΗ Oι ζωντανοί οργανισμοί αποτελούνται από ένα ή περισσότερα κύτταρα. Χαρακτηρίζονται αντίστοιχα, μονοκύτταροι (μονοκυτταρικοί) και πολυκύτταροι (πολυκυτταρικοί)

Διαβάστε περισσότερα

Περιήγηση στο εσωτερικό του Κυττάρου. Φώτης Καρβέλης

Περιήγηση στο εσωτερικό του Κυττάρου. Φώτης Καρβέλης Περιήγηση στο εσωτερικό του Κυττάρου Φώτης Καρβέλης Όλα τα κύτταρα οριοθετούνται από την πλασματική μεμβράνη ή το κυτταρικό τοίχωμα που την περιβάλλει. Εσωτερικά της πλασματικής μεμβράνης υπάρχουν τα οργανίδια

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2ο Κύτταρο, η θεμελιώδης μονάδα της ζωής

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2ο Κύτταρο, η θεμελιώδης μονάδα της ζωής ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2ο Κύτταρο, η θεμελιώδης μονάδα της ζωής Ενότητα 2.1: Το πορτραίτο του ευκαρυωτικού κυττάρου Ενότητα 2.2: Πλασματική μεμβράνη: το λεπτό σύνορο ανάμεσα στην άβια ύλη και στη ζωή Ενότητα 2.3: Μια

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΜΑΤΑ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙ ΕΙΑΣ Β ΛΥΚΕΙΟΥ ΑΠΟ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΜΟΥ (YΠΟ ΕΚ ΟΣΗ): ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙ ΕΙΑΣ Β ΛΥΚΕΙΟΥ

ΘΕΜΑΤΑ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙ ΕΙΑΣ Β ΛΥΚΕΙΟΥ ΑΠΟ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΜΟΥ (YΠΟ ΕΚ ΟΣΗ): ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙ ΕΙΑΣ Β ΛΥΚΕΙΟΥ ΘΕΜΑΤΑ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙ ΕΙΑΣ Β ΛΥΚΕΙΟΥ ΑΠΟ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΜΟΥ (YΠΟ ΕΚ ΟΣΗ): ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙ ΕΙΑΣ Β ΛΥΚΕΙΟΥ (Περιέχει 67 ερωτήσεις θεωρίας µε απαντήσεις, 116 ασκήσεις ανοικτού- κλειστού τύπου µε µ

Διαβάστε περισσότερα

Βιολογία Β Λυκείου θέματα

Βιολογία Β Λυκείου θέματα Ι. Οι υδατάνθρακες διακρίνονται σε μονοσακχαρίτες, δισακχαρίτες και πολυσακχαρίτες. α) Να αναφέρετε από δύο παραδείγματα μονοσακχαριτών, δισακχαριτών και πολυσακχαριτών. (6μ) β) Σε ένα κύτταρο συναντώνται

Διαβάστε περισσότερα

Νουκλεϊκά οξέα: νήµατα και αγγελιαφόροι της ζωής

Νουκλεϊκά οξέα: νήµατα και αγγελιαφόροι της ζωής Νουκλεϊκά οξέα: νήµατα και αγγελιαφόροι της ζωής Αριστοτέλης Κωτίτσας Οι λειτουργίες των οργανισµών πραγµατοποιούνται χάρη στις πρωτεΐνες. Ο βιολογικός ρόλος των πρωτεϊνών καθορίζεται από τη µορφή τους.

Διαβάστε περισσότερα

1. Εισαγωγή στο Κύτταρο

1. Εισαγωγή στο Κύτταρο 1. Εισαγωγή στο Κύτταρο 1.1. Ορισμός του κυττάρου. Το κύτταρο είναι η δομική και λειτουργική μονάδα της ζωής (σχήμα 1). Το κύτταρο αποτελεί τη βάση της δομικής και λειτουργικής οργάνωσης ενός οργανισμού.

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΜΑ 1ο Α. Στις ερωτήσεις 1-5, να γράψετε στο τετράδιό σας τον αριθμό της ερώτησης και δίπλα το γράμμα που αντιστοιχεί στη σωστή απάντηση.

ΘΕΜΑ 1ο Α. Στις ερωτήσεις 1-5, να γράψετε στο τετράδιό σας τον αριθμό της ερώτησης και δίπλα το γράμμα που αντιστοιχεί στη σωστή απάντηση. ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γʹ ΤΑΞΗΣ ΕΣΠΕΡΙΝΟΥ ΕΝΙΑΙΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΤΡΙΤΗ 20 ΙΟΥΝΙΟΥ 2000 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ : ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΘΕΜΑ 1ο Α. Στις ερωτήσεις 1-5, να γράψετε στο τετράδιό σας τον αριθμό της ερώτησης

Διαβάστε περισσότερα

ΤΑ ΜΟΡΙΑ ΤΗΣ ΖΩΗΣ. Τι γνωρίζετε για τους υδατάνθρακες;

ΤΑ ΜΟΡΙΑ ΤΗΣ ΖΩΗΣ. Τι γνωρίζετε για τους υδατάνθρακες; 1 ΤΑ ΜΟΡΙΑ ΤΗΣ ΖΩΗΣ Το κύτταρο αποτελείται από χηµικές ενώσεις, στις οποίες περιλαµβάνονται τα µικρά βιολογικά µόρια και τα βιολογικά µακροµόρια. Στα µικρά βιολογικά µόρια ανήκουν, τα ανόργανα στοιχεία

Διαβάστε περισσότερα

Τράπεζα Θεμάτων Βιολογίας Β' Λυκείου 2014-2015 Κεφάλαιο 1 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1

Τράπεζα Θεμάτων Βιολογίας Β' Λυκείου 2014-2015 Κεφάλαιο 1 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ΓΗ_Β_ΒΙΟ_0_14306 - Β1 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 Ι. Στην ακόλουθη εικόνα παρουσιάζονται σχηματικά δύο χημικές αντιδράσεις. Να απαντήσετε στις ερωτήσεις: α) Πώς χαρακτηρίζονται τα χημικά μόρια Α και Β; Πώς χαρακτηρίζεται

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΓΑΣΙΑ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ 3.1 ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ

ΕΡΓΑΣΙΑ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ 3.1 ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ ΕΡΓΑΣΙΑ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ 3.1 ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ Οι οργανισμοί εξασφαλίζουν ενέργεια, για τις διάφορες λειτουργίες τους, διασπώντας θρεπτικές ουσίες που περιέχονται στην τροφή τους. Όμως οι φωτοσυνθετικοί

Διαβάστε περισσότερα

ΓENIKA ΣTOIXEIA. Η φυσιολογία του ανθρώπου μελετά τα χαρακτηριστικά και τους λειτουργικούς μηχανισμούς που κάνουν το ανθρώπινο σώμα ζωντανό οργανισμό.

ΓENIKA ΣTOIXEIA. Η φυσιολογία του ανθρώπου μελετά τα χαρακτηριστικά και τους λειτουργικούς μηχανισμούς που κάνουν το ανθρώπινο σώμα ζωντανό οργανισμό. 1 ΓENIKA ΣTOIXEIA Η φυσιολογία του ανθρώπου μελετά τα χαρακτηριστικά και τους λειτουργικούς μηχανισμούς που κάνουν το ανθρώπινο σώμα ζωντανό οργανισμό. ΤΑ ΚΥΤΤΑΡΑ Η βασική ζώσα μονάδα του σώματος είναι

Διαβάστε περισσότερα

ΒΟΤΑΝΙΚΗ ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΑΝΑΤΟΜΙΑ ΦΥΤΟΥ

ΒΟΤΑΝΙΚΗ ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΑΝΑΤΟΜΙΑ ΦΥΤΟΥ ΒΟΤΑΝΙΚΗ ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΑΝΑΤΟΜΙΑ ΦΥΤΟΥ Κύτταρο Θεμελιώδης δομική και λειτουργική μονάδα των ζωντανών οργανισμών Φυτικό κύτταρο Χαρακτηριστικά των κυττάρων των πολυκύτταρων φυτών: 1. Μερική ανεξαρτησία

Διαβάστε περισσότερα

Β. ΚΑΜΙΝΕΛΛΗΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑ. Είναι η επιστήμη που μελετά τους ζωντανούς οργανισμούς. (Αποτελούνται από ένα ή περισσότερα κύτταρα).

Β. ΚΑΜΙΝΕΛΛΗΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑ. Είναι η επιστήμη που μελετά τους ζωντανούς οργανισμούς. (Αποτελούνται από ένα ή περισσότερα κύτταρα). ΒΙΟΛΟΓΙΑ Είναι η επιστήμη που μελετά τους ζωντανούς οργανισμούς. (Αποτελούνται από ένα ή περισσότερα κύτταρα). Είδη οργανισμών Υπάρχουν δύο είδη οργανισμών: 1. Οι μονοκύτταροι, που ονομάζονται μικροοργανισμοί

Διαβάστε περισσότερα

ΒΙΟΛΟΓΙΑ Β ΛΥΚΕΙΟΥ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

ΒΙΟΛΟΓΙΑ Β ΛΥΚΕΙΟΥ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ Οι Βιολογικές Μεμβράνες Είναι δυναμικές και όχι στατικές δομές που επιτελούν πολλές λειτουργίες στα κύτταρα. Πρέπει να γνωρίζετε Τη σύσταση βιολογικών μεμβρανών Τι προβλέπει το μοντέλο του ρευστού μωσαϊκού

Διαβάστε περισσότερα

ΒΙΟΛΟΓΙΑ. Παραδόσεις του μαθήματος γενικής παιδείας (Β λυκείου) Επιμέλεια: ΑΡΓΥΡΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ Βιολόγος M.Sc. Καθηγητής 3 ου λυκ.

ΒΙΟΛΟΓΙΑ. Παραδόσεις του μαθήματος γενικής παιδείας (Β λυκείου) Επιμέλεια: ΑΡΓΥΡΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ Βιολόγος M.Sc. Καθηγητής 3 ου λυκ. ΒΙΟΛΟΓΙΑ Παραδόσεις του μαθήματος γενικής παιδείας (Β λυκείου) Επιμέλεια: ΑΡΓΥΡΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ Βιολόγος M.Sc. Καθηγητής 3 ου λυκ. Ηλιούπολης Κεφάλαιο 1ο ΒΙΟΛΟΓΙΚΑ ΜΑΚΡΟΜΟΡΙΑ Η ΙΕΡΑΡΧΙΑ ΤΩΝ ΒΙΟΜΟΡΙΩΝ ΠΡΟΔΡΟΜΕΣ

Διαβάστε περισσότερα

Εργασία για το μάθημα της Βιολογίας Περίληψη πάνω στο κεφάλαιο 3 του σχολικού βιβλίου

Εργασία για το μάθημα της Βιολογίας Περίληψη πάνω στο κεφάλαιο 3 του σχολικού βιβλίου Εργασία για το μάθημα της Βιολογίας Περίληψη πάνω στο κεφάλαιο 3 του σχολικού βιβλίου Τ. ΘΕΟΔΩΡΑ ΤΜΗΜΑ Β3 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΤΟ 3.1 ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ Ο όρος ενέργεια σημαίνει δυνατότητα παραγωγής έργου.

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1. Οργάνωση της ζωής βιολογικά συστήματα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1. Οργάνωση της ζωής βιολογικά συστήματα ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 Οργάνωση της ζωής βιολογικά συστήματα 1.1 Τα μόρια της ζωής Καινούριες γνώσεις Ποια μόρια συμμετέχουν στη δομή και στις λειτουργίες των οργανισμών. Ποια είναι η σημασία του νερού για τη ζωή

Διαβάστε περισσότερα

ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ_ Β ΛΥΚΕΙΟΥ

ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ_ Β ΛΥΚΕΙΟΥ Θα πρέπει να γνωρίζετε: Τη χημική σύσταση και τη δομή των νουκλεοτιδίων Πώς σχηματίζεται μια πολυνουκλεοτιδική αλυσίδα Πώς σταθεροποιείται η διπλή έλικα του DNA Τι υποδηλώνει ο όρος συμπληρωματικές αλυσίδες

Διαβάστε περισσότερα

ΤΟ ΚΥΤΤΑΡΟ ΠΥΡΗΝΑ ΚΥΤΤΑΡΟΠΛΑΣΜΑ ΟΡΓΑΝΥΛΛΙΑ ΥΑΛΟΠΛΑΣΜΑ ΠΥΡΗΝΙΟ ΠΥΡΗΝΙΚΗ ΜΕΜΒΡΑΝΗ ΠΥΡΗΝΙΚΟΣ ΦΛΟΙΟΣ

ΤΟ ΚΥΤΤΑΡΟ ΠΥΡΗΝΑ ΚΥΤΤΑΡΟΠΛΑΣΜΑ ΟΡΓΑΝΥΛΛΙΑ ΥΑΛΟΠΛΑΣΜΑ ΠΥΡΗΝΙΟ ΠΥΡΗΝΙΚΗ ΜΕΜΒΡΑΝΗ ΠΥΡΗΝΙΚΟΣ ΦΛΟΙΟΣ ΤΟ ΚΥΤΤΑΡΟ ΚΥΤΤΑΡΟΠΛΑΣΜΑ ΠΥΡΗΝΑ ΟΡΓΑΝΥΛΛΙΑ ΥΑΛΟΠΛΑΣΜΑ ΠΥΡΗΝΙΟ ΠΥΡΗΝΙΚΗ ΜΕΜΒΡΑΝΗ ΠΥΡΗΝΙΚΟΣ ΦΛΟΙΟΣ ΧΗΜΙΚΗ ΣΥΣΤΑΣΗ ΑΝΟΡΓΑΝΕΣ και ΟΡΓΑΝΙΚΕΣ ενώσεις ΑΝΟΡΓΑΝΕΣ C, O, N, H, P, S, Cl,, J, Fe, Cu Άλατα των παραπάνω

Διαβάστε περισσότερα

AN EXPERIMENTAL BIOLOGY MUSEUM «Προετοιμασία δειγμάτων για μικροσκοπία»

AN EXPERIMENTAL BIOLOGY MUSEUM «Προετοιμασία δειγμάτων για μικροσκοπία» Α ΤΑΞΗ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΜΟΙΡΩΝ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ 2ΟΥ ΤΕΤΡΑΜΗΝΟΥ AN EXPERIMENTAL BIOLOGY MUSEUM «Προετοιμασία δειγμάτων για μικροσκοπία» ΟΙ ΜΑΘΗΤΕΣ: Αδικημενάκη Καλλιόπη Ζαχαριουδάκη Χαρά Λαγουδάκη Αφροδίτη

Διαβάστε περισσότερα

Ε νότητα 1 ΧΗΜΙΚΗ ΣΥΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΚΥΤΤΑΡΟΥ. Ενδεικτική διδακτική προσέγγιση ΓΕΝΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ

Ε νότητα 1 ΧΗΜΙΚΗ ΣΥΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΚΥΤΤΑΡΟΥ. Ενδεικτική διδακτική προσέγγιση ΓΕΝΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ Ενδεικτική διδακτική προσέγγιση Ε νότητα 1 ΧΗΜΙΚΗ ΣΥΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΚΥΤΤΑΡΟΥ ΓΕΝΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ 30 Στο τέλος της διδασκαλίας της ενότητας αυτής ο μαθητής θα πρέπει να έχει: Διαπιστώσει ότι τα χημικά στοιχεία που

Διαβάστε περισσότερα

ΒΙΟΧΗΜΕΙΑ ΧΗΜΙΚΗ ΣΥΣΤΑΣΗ ΤΩΝ ΒΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΜΟΡΙΩΝ. Στοιχείο O C H N Ca P K S Na Mg περιεκτικότητα % ,5 1 0,35 0,25 0,15 0,05

ΒΙΟΧΗΜΕΙΑ ΧΗΜΙΚΗ ΣΥΣΤΑΣΗ ΤΩΝ ΒΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΜΟΡΙΩΝ. Στοιχείο O C H N Ca P K S Na Mg περιεκτικότητα % ,5 1 0,35 0,25 0,15 0,05 ΒΙΟΧΗΜΕΙΑ Βιοχημεία: είναι η επιστήμη που ασχολείται με τη μελέτη των οργανικών ενώσεων που συναντώνται στον οργανισμό, καθώς και με τον μεταβολισμό τους. ΧΗΜΙΚΗ ΣΥΣΤΑΣΗ ΤΩΝ ΒΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΜΟΡΙΩΝ 108 στοιχεία

Διαβάστε περισσότερα

Βιολογία(Γενικής(Παιδείας Β Λυκείου

Βιολογία(Γενικής(Παιδείας Β Λυκείου Βιολογία(Γενικής(Παιδείας Β Λυκείου Ελληνογαλλική Σχολή Jeanne D Arc 2011-2012 Δημοσθένης Καρυοφύλλης email: dkariofi@e-biology.gr www.ibrain.gr Κεφ. 1 ο Χημική σύσταση του κυττάρου Χαρακτηριστικά των

Διαβάστε περισσότερα

ρευστότητα (εξασφαλίζεται µε τα φωσφολιπίδια)

ρευστότητα (εξασφαλίζεται µε τα φωσφολιπίδια) Λειτουργίες Πλασµατική µεµβράνη οριοθέτηση του κυττάρου εκλεκτική διαπερατότητα ή ηµιπερατότητα αναγνώριση και υποδοχή µηνυµάτων πρόσληψη και αποβολή ουσιών Πλασµατική µεµβράνη Ιδιότητες σταθερότητα ρευστότητα

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο 3 ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ

Κεφάλαιο 3 ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ Κεφάλαιο 3 ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ 3.1 Ενέργεια και οργανισμοί Όλοι οι οργανισμοί, εκτός από αυτούς από αυτούς που έχουν την ικανότητα να φωτοσυνθέτουν, εξασφαλίζουν ενέργεια διασπώντας τις θρεπτικές ουσιές που περιέχονται

Διαβάστε περισσότερα

PROJECT:ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΤΟ ΖΩΝΤΑΝΟ ΚΥΤΤΑΡΟ

PROJECT:ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΤΟ ΖΩΝΤΑΝΟ ΚΥΤΤΑΡΟ PROJECT:ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΤΟ ΖΩΝΤΑΝΟ ΚΥΤΤΑΡΟ ΤΜΗΜΑ Β1 2015-16 Υπεύθυνος Καθηγητής: Σταμάτης Διονύσης Τεχνική Επιμέλεια: Γκέκας Ηλίας Βλάχος Ευγένιος Συμμετείχαν οι Μαθητές της Β1 τάξης Είδη κυττάρων Τα κύτταρα

Διαβάστε περισσότερα

Τράπεζα Θεμάτων. Βιολογίας Β Γενικού Ημερήσιου Λυκείου

Τράπεζα Θεμάτων. Βιολογίας Β Γενικού Ημερήσιου Λυκείου 1 Τράπεζα Θεμάτων Βιολογίας Β Γενικού Ημερήσιου Λυκείου Χανιά 2014-2015 2 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Κεφάλαιο 1ο 4-21 σελ. Θέμα Β 22-33 σελ. Θέμα Δ Κεφάλαιο 2ο 35-55 σελ. Θέμα Β 56-72 σελ. Θέμα Δ Κεφάλαιο 3ο 74 76 σελ.

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο 2ο ΔΟΜΗ ΤΟΥ ΚΥΤΤΑΡΟΥ

Κεφάλαιο 2ο ΔΟΜΗ ΤΟΥ ΚΥΤΤΑΡΟΥ Κεφάλαιο 2ο ΔΟΜΗ ΤΟΥ ΚΥΤΤΑΡΟΥ 1. Κυτταρική μεμβράνη μοντέλο ρευστού μωσαϊκού κατά Singer και Nicolson Αποτελείται από διπλό στρώμα φωσφολιπιδίων με διάσπαρτα μόρια στεροειδών (χοληστερόλης) και μεγάλα

Διαβάστε περισσότερα

Οι αζωτούχες βάσεις των νουκλεοτιδίων είναι:

Οι αζωτούχες βάσεις των νουκλεοτιδίων είναι: 1 ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΝΟΥΚΛΕΙΚΩΝ ΟΞΕΩΝ ΑΣΚΗΣΗ 1 Ποια είναι η δομή των νουκλεοτιδίων; Τα νουκλεοτίδια προέρχονται από τη σύνδεση με ομοιοπολικό δεσμό, τριών διαφορετικών μορίων. Μιας πεντόζης (σάκχαρο με πέντε άτομα

Διαβάστε περισσότερα

ΒΑΣΙΚΕΣ ΔΟΜΕΣ - ΤΟ ΚΥΤΤΑΡΟ

ΒΑΣΙΚΕΣ ΔΟΜΕΣ - ΤΟ ΚΥΤΤΑΡΟ ΤΕΙ ΠΑΤΡΑΣ ΤΜΗΜΑ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ ΑΝΑΤΟΜΙΑ I ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ : Γεράσιμος Π. Βανδώρος ΒΑΣΙΚΕΣ ΔΟΜΕΣ - ΤΟ ΚΥΤΤΑΡΟ Οι βασικές δομές που εξετάζουμε στην ανατομία μπορούν ιεραρχικά να ταξινομηθούν ως εξής:

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡIΤΟ ΒΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΜΕΜΒΡΑΝΕΣ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡIΤΟ ΒΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΜΕΜΒΡΑΝΕΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡIΤΟ ΒΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΜΕΜΒΡΑΝΕΣ 2015 2 ΒΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΜΕΜΒΡΑΝΕΣ ΒΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΜΕΜΒΡΑΝΕΣ Λέξεις-κλειδιά Κυτταρική ή πλασματική μεμβράνη... Βασικές ιδιότητες της πλασματικής μεμβράνης... Βασικές λειτουργίες

Διαβάστε περισσότερα

ΤΟ DNA ΚΑΙ RNA. Θανος Εξαρχου Γ1

ΤΟ DNA ΚΑΙ RNA. Θανος Εξαρχου Γ1 ΤΟ DNA ΚΑΙ RNA Θανος Εξαρχου Γ1 ΤΟ DNA Το δε(σ)οξυριβο(ζο)νουκλεϊ(νι)κό οξu είναι νουκλεϊκό οξύ που περιέχει τις γενετικές πληροφορίες που καθορίζουν τη βιολογική ανάπτυξη όλων των κυτταρικών μορφών ζωής

Διαβάστε περισσότερα

Είναι σημαντικές επειδή: Αποτελούν βασικά δοµικά συστατικά του σώµατος Εξυπηρετούν ενεργειακές ανάγκες Ασκούν έλεγχο σε όλες τις βιοχηµικές διεργασίες

Είναι σημαντικές επειδή: Αποτελούν βασικά δοµικά συστατικά του σώµατος Εξυπηρετούν ενεργειακές ανάγκες Ασκούν έλεγχο σε όλες τις βιοχηµικές διεργασίες ΕΞΕΤΑΣΤΕΑ ΥΛΗ ΕΝΟΤΗΤΑ 2: Η ΧΗΜΕΙΑ ΤΗΣ ΖΩΗΣ 2.1 ΒΑΣΙΚΕΣ ΧΗΜΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ, 5 9 (απλή αναφορά) 2.2 ΤΟ ΝΕΡΟ ΚΑΙ Η ΒΙΟΛΟΓΙΚΗ ΤΟΥ ΣΗΜΑΣΙΑ, 9 14 (απλή αναφορά), 2.4 ΟΡΓΑΝΙΚΕΣ ΟΥΣΙΕΣ, σελ. 20 36 Οργανικές Ουσίες

Διαβάστε περισσότερα

ΒΙΟΛΟΓΙΑ B ΛΥΚΕΙΟΥ ΦΥΛΛΑΔΙΟ ΤΡΙΤΟ ΚΥΤΤΑΡΙΚΗ ΟΡΓΑΝΩΣΗ

ΒΙΟΛΟΓΙΑ B ΛΥΚΕΙΟΥ ΦΥΛΛΑΔΙΟ ΤΡΙΤΟ ΚΥΤΤΑΡΙΚΗ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΒΙΟΛΟΓΙΑ B ΛΥΚΕΙΟΥ ΦΥΛΛΑΔΙΟ ΤΡΙΤΟ ΚΥΤΤΑΡΙΚΗ ΟΡΓΑΝΩΣΗ 2016 2 ΚΥΤΤΑΡΙΚΗ ΟΡΓΑΝΩΣΗ Λέξεις-κλειδιά ΕΙΣΑΓΩΓΗ Τρία βασικά σημεία της κυτταρικής θεωρίας... Κύτταρο... Σχέση επιφάνειας και όγκου του κυττάρου...

Διαβάστε περισσότερα

BΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΒΙΟΧΗΜΕΙΑΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΚΑΙ ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ ΧΗΜΙΚΗ ΣΥΣΤΑΣΗ ΤΩΝ ΚΥΤΤΑΡΩΝ

BΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΒΙΟΧΗΜΕΙΑΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΚΑΙ ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ ΧΗΜΙΚΗ ΣΥΣΤΑΣΗ ΤΩΝ ΚΥΤΤΑΡΩΝ BΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΒΙΟΧΗΜΕΙΑΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΚΑΙ ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ ΧΗΜΙΚΗ ΣΥΣΤΑΣΗ ΤΩΝ ΚΥΤΤΑΡΩΝ 1. ΧΗΜΙΚΗ ΣΥΣΤΑΣΗ ΤΩΝ ΚΥΤΤΑΡΩΝ 2. BΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΒΙΟΧΗΜΕΙΑΣ Ι. ΑΤΟΜΑ ΚΑΙ ΜΟΡΙΑ ΙΙ. ΧΗΜΙΚΟΙ ΔΕΣΜΟΙ ΙΙΙ. ΜΑΚΡΟΜΟΡΙΑ ΣΤΑ ΚΥΤΤΑΡΑ

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ 2009

ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ 2009 ΤΑΞΗ Β ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ 2009 Α ΦΑΣΗ Να γράψετε στο τετράδιό σας τον αριθμό καθεμιάς από τις παρακάτω προτάσεις και δίπλα του το γράμμα που αντιστοιχεί στη σωστή απάντηση. 1. Στο πεπτίδιο

Διαβάστε περισσότερα

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΣΤΗ ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ Β ΛΥΚΕΙΟΥ

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΣΤΗ ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ Β ΛΥΚΕΙΟΥ ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΣΤΗ ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ Β ΛΥΚΕΙΟΥ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ 2012-2013 Σελίδα 2 από 35 Ενότητα πρώτη Η χημεία της ζωής Ενότητα πρώτη Η χημεία της ζωής Α. Σύντομη παρουσίαση της θεωρίας Χαρακτηριστικά

Διαβάστε περισσότερα

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ ΤΟ ΚΥΤΤΑΡΟ Δ.ΑΡΕΘΑ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ ΤΟ ΚΥΤΤΑΡΟ Δ.ΑΡΕΘΑ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ ΤΟ ΚΥΤΤΑΡΟ Δ.ΑΡΕΘΑ ΚΥΤΤΑΡΟ 2 Κατά την Βιολογία, κύτταρο ονομάζεται η βασική δομική και λειτουργική μονάδα που εκδηλώνει το φαινόμενο της ζωής. Έτσι, ως κύτταρο νοείται

Διαβάστε περισσότερα

ΟΡΓΑΝΙΚΕΣ ΟΥΣΙΕΣ. 1. (α) Ποιο μόριο απεικονίζεται στο σχεδιάγραμμα; (β) Ποια είναι η απλούστερη μορφή του R;

ΟΡΓΑΝΙΚΕΣ ΟΥΣΙΕΣ. 1. (α) Ποιο μόριο απεικονίζεται στο σχεδιάγραμμα; (β) Ποια είναι η απλούστερη μορφή του R; ΟΡΓΑΝΙΚΕΣ ΟΥΣΙΕΣ 1. (α) Ποιο μόριο απεικονίζεται στο σχεδιάγραμμα; (β) Ποια είναι η απλούστερη μορφή του R; (γ) Ποιο μέρος του μορίου προσδίδει σε αυτό όξινες ιδιότητες; (δ) Ποιο μέρος του μορίου προσδίδει

Διαβάστε περισσότερα

Χημική σύσταση του κυττάρου

Χημική σύσταση του κυττάρου 1 Χημική σύσταση του κυττάρου Τα χημικά στοιχεία, που συμμετέχουν στη δομή των βιολογικών μορίων, συγκαταλέγονται στα στοιχεία που συνθέτουν τον φλοιό της γης. Όλοι οι οργανισμοί από τον πιο απλό μέχρι

Διαβάστε περισσότερα

Οι δευτερογενείς µεταβολίτες

Οι δευτερογενείς µεταβολίτες Οι δευτερογενείς µεταβολίτες Είναιταπροϊόνταδευτερογενούςµεταβολισµού. Μερικοί γνωστοί δευτερογενείς µεταβολίτες είναι η µορφίνη, ήκαφεΐνη, το καουτσούκ κ.ά. Ο ρόλος τους φαίνεται να είναι οικολογικής

Διαβάστε περισσότερα

Κωνσταντίνος Π. (Β 2 ) ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3: ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ

Κωνσταντίνος Π. (Β 2 ) ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3: ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ Κωνσταντίνος Π. (Β 2 ) ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3: ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ Βιοενεργητική είναι ο κλάδος της Βιολογίας που μελετά τον τρόπο με τον οποίο οι οργανισμοί χρησιμοποιούν ενέργεια για να επιβιώσουν και να υλοποιήσουν τις

Διαβάστε περισσότερα

CO 2 H 2 O O 2 C 6 H 12 O 6 ATP ADP DNA NADPH - TAC AAA CAT CCC GGG TTT ATT

CO 2 H 2 O O 2 C 6 H 12 O 6 ATP ADP DNA NADPH - TAC AAA CAT CCC GGG TTT ATT ΘΕΜΑ ο Α. (Μ 5) Ποιο φαινόµενο ονοµάζεται «µετουσίωση των πρωτεινών»; Να αναφέρεις ένα παράδειγµα. Β. (Μ 5) Να περιγράψεις το φαινόµενο της «ενδοκύττωσης» Γ. (Μ 5) Στις παρακάτω ερωτήσεις -5 να γράψεις

Διαβάστε περισσότερα

ΕΝΟΤΗΤΑ 14: Ο ΦΟΡΕΑΣ ΤΗΣ ΓΕΝΕΤΙΚΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΣ (DNA) 14.1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ

ΕΝΟΤΗΤΑ 14: Ο ΦΟΡΕΑΣ ΤΗΣ ΓΕΝΕΤΙΚΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΣ (DNA) 14.1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ 1 ΕΝΟΤΗΤΑ 14: Ο ΦΟΡΕΑΣ ΤΗΣ ΓΕΝΕΤΙΚΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΣ (DNA) 14.1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Οι δύο πολυνουκλεοτιδικές αλυσίδες του DNA αποτελούνται από νουκλεοτίδια τα οποία ενώνονται με φωσφοδιεστερικούς δεσμούς. Πιο συγκεκριμένα

Διαβάστε περισσότερα

οµή και λειτουργία των µεγάλων βιολογικών µορίων

οµή και λειτουργία των µεγάλων βιολογικών µορίων οµή και λειτουργία των µεγάλων βιολογικών µορίων οµή και λειτουργία των µεγάλων βιολογικών µορίων κατηγορίες υδατάνθρακες πρωτεΐνες νουκλεϊνικά οξέα λιπίδια Οι πρωτεΐνες, υδατάνθρακες, νουκλεϊνικά οξέα

Διαβάστε περισσότερα

ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΣΤΙΣ ΟΡΓΑΝΙΚΕΣ ΟΥΣΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗ ΒΙΟΛΟΓΙΑ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ. 3. Πώς ονομάζεται η βιοχημική αντίδραση της συνένωσης των δύο μορίων; Συμπύκνωση

ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΣΤΙΣ ΟΡΓΑΝΙΚΕΣ ΟΥΣΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗ ΒΙΟΛΟΓΙΑ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ. 3. Πώς ονομάζεται η βιοχημική αντίδραση της συνένωσης των δύο μορίων; Συμπύκνωση ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΣΤΙΣ ΟΡΓΑΝΙΚΕΣ ΟΥΣΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗ ΒΙΟΛΟΓΙΑ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ Α ΖΗΤΗΜΑ: 1. Ποιο μόριο απεικονίζεται στο σχεδιάγραμμα; Γλυκόζη 2. Εάν δύο τέτοια μόρια ενωθούν μαζί τι θα προκύψει; Μαλτόζη 3. Πώς ονομάζεται η

Διαβάστε περισσότερα

ΚΥΤΤΑΡΙΚΗ ΑΝΑΠΝΟΗ. Καρβουντζή Ηλιάνα Βιολόγος

ΚΥΤΤΑΡΙΚΗ ΑΝΑΠΝΟΗ. Καρβουντζή Ηλιάνα Βιολόγος ΚΥΤΤΑΡΙΚΗ ΑΝΑΠΝΟΗ Η τροφή αποτελείται και από ουσίες μεγάλου μοριακού βάρους (πρωτεΐνες, υδατάνθρακες, λιπίδια, νουκλεϊνικά οξέα). Οι ουσίες αυτές διασπώνται (πέψη) σε απλούστερες (αμινοξέα, απλά σάκχαρα,

Διαβάστε περισσότερα

Τράπεζα Θεμάτων Βιολογίας Β' Λυκείου 2014-2015 Κεφάλαιο 2 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2

Τράπεζα Θεμάτων Βιολογίας Β' Λυκείου 2014-2015 Κεφάλαιο 2 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 ΓΗ_Β_ΒΙΟ_0_14306 - Β1 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 Στα ακόλουθα σχήματα απεικονίζονται δύο κύτταρα. Ι. Να ονομάσετε 3 δομές που υπάρχουν και στα δύο είδη κυττάρων. Να ονομάσετε επίσης μια δομή που ενώ υπάρχει στα κύτταρα

Διαβάστε περισσότερα

σελ 1 από 8 Τμήμα Τεχνολογίας Τροφίμων ΤΕΙ Αθήνας Εαρινό Εξάμηνο a 2 η Εξέταση στην Βιοχημεία

σελ 1 από 8 Τμήμα Τεχνολογίας Τροφίμων ΤΕΙ Αθήνας Εαρινό Εξάμηνο a 2 η Εξέταση στην Βιοχημεία Τμήμα Τεχνολογίας Τροφίμων ΤΕΙ Αθήνας Εαρινό Εξάμηνο 2006 2007 a 2 η Εξέταση στην Βιοχημεία σελ 1 από 8 Ονοματεπώνυμο : Τυπικό εξάμηνο : Αριθμός Μητρώου : Σε κάθε ερώτηση αντιστοιχούν πέντε απαντήσεις

Διαβάστε περισσότερα

CAMPBELL REECE, ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΤΟΜΟΣ Ι, ΠΕΚ 2010

CAMPBELL REECE, ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΤΟΜΟΣ Ι, ΠΕΚ 2010 CAMPBELL REECE, ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΤΟΜΟΣ Ι, ΠΕΚ 2010 CAMPBELL REECE, ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΤΟΜΟΣ Ι, ΠΕΚ 2010 CAMPBELL REECE, ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΤΟΜΟΣ Ι, ΠΕΚ 2010 Μεγεθυντική ικανότητα και διακριτική ικανότητα ή ανάλυση Μέγιστη ανάλυση

Διαβάστε περισσότερα

ΙΑΤΡΙΚΗ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΑΘΗΝΩΝ (ΕΚΠΑ) ΚΑΤΑΤΑΚΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΑΚ.ΕΤΟΥΣ 2014-2015 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΒΙΟΛΟΓΙΑ

ΙΑΤΡΙΚΗ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΑΘΗΝΩΝ (ΕΚΠΑ) ΚΑΤΑΤΑΚΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΑΚ.ΕΤΟΥΣ 2014-2015 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΙΑΤΡΙΚΗ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΑΘΗΝΩΝ (ΕΚΠΑ) ΚΑΤΑΤΑΚΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΑΚ.ΕΤΟΥΣ 2014-2015 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΒΙΟΛΟΓΙΑ Θέματα 1. Ποια είναι η δομή και τα βασικά χαρακτηριστικά των λιπαρών οξέων 2. Πώς απομακρύνονται

Διαβάστε περισσότερα

Ποιος είναι ο ρόλος των πρωτεϊνών στα κύτταρα και ποιες είναι οι δομικές τους μονάδες;

Ποιος είναι ο ρόλος των πρωτεϊνών στα κύτταρα και ποιες είναι οι δομικές τους μονάδες; Ποιος είναι ο ρόλος των πρωτεϊνών στα κύτταρα και ποιες είναι οι δομικές τους μονάδες; Οι πρωτεΐνες αποτελούν δομικά ή λειτουργικά συστατικά των κυττάρων και δομούνται από απλούστερες ενώσεις, τα αμινοξέα.

Διαβάστε περισσότερα

Περίληψη Βιολογίας Κεφάλαιο 3

Περίληψη Βιολογίας Κεφάλαιο 3 Περίληψη Βιολογίας Κεφάλαιο 3 ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ Η σημασία της ενέργειας στους οργανισμούς. Η ενέργεια είναι ένας παράγοντας σημαντικός για τους οργανισμούς γιατί όλες οι λειτουργίες τους απαιτούν

Διαβάστε περισσότερα

3.1 ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ

3.1 ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ 3.1 ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ Όλοι οι οργανισμοί προκειμένου να επιβιώσουν και να επιτελέσουν τις λειτουργίες τους χρειάζονται ενέργεια. Οι φυτικοί οργανισμοί μετατρέπουν την ηλιακή ενέργεια με τη διαδικασία

Διαβάστε περισσότερα

ΒΙΟΧΗΜΕΙΑ Ι. ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 ο Βιοχημική εξέλιξη

ΒΙΟΧΗΜΕΙΑ Ι. ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 ο Βιοχημική εξέλιξη ΒΙΟΧΗΜΕΙΑ Ι ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 ο Βιοχημική εξέλιξη ΣΥΝΔΕΣΗ ΜΕ ΤΑ ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΑ Τι είναι ΒΙΟΧΗΜΕΙΑ DNA ΠΡΩΤΕΙΝΕΣ ΑΛΛΑ ΣΥΝΔΕΣΗ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΧΗΜΕΙΑΣ (Δεσμοί, ενέργεια, δομή) ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΖΩΗΣ Υπάρχει μια συνεχή εξελικτική

Διαβάστε περισσότερα

1. Να οξειδωθούν και να παράγουν ενέργεια. (ΚΑΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ)

1. Να οξειδωθούν και να παράγουν ενέργεια. (ΚΑΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ) Θάνος Α. Β1 ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΤΟ 3.1 ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ Όλοι οι οργανισμοί προκειμένου να επιβιώσουν και να επιτελέσουν τις λειτουργίες τους χρειάζονται ενέργεια. Οι φυτικοί οργανισμοί μετατρέπουν

Διαβάστε περισσότερα

Βιολογία και αρχές Βιοδιάβρωσης Πολυμερές Μονομερές

Βιολογία και αρχές Βιοδιάβρωσης Πολυμερές Μονομερές Βιολογία και αρχές Βιοδιάβρωσης Τα χημικά στοιχεία που συνθέτουν τους οργανισμούς. Στον φλοιό της γης απαντώνται 92 στοιχεία, απαραίτητα για την ζωή είναι τα 27, από τα οποία τα πιο σημαντικά είναι τα

Διαβάστε περισσότερα

Σύντομη εισαγωγή στη βιολογία. Δρ. Μαργαρίτα Θεοδωροπούλου

Σύντομη εισαγωγή στη βιολογία. Δρ. Μαργαρίτα Θεοδωροπούλου Σύντομη εισαγωγή στη βιολογία Δρ. Μαργαρίτα Θεοδωροπούλου Εισαγωγή Το κύτταρο είναι η θεμελιώδης μονάδα της ζωής Όλα τα όντα αποτελούνται από κύτταρα (μεμβράνη με χημικό υλικό) Αυξάνονται με τη διαίρεση

Διαβάστε περισσότερα

Εργασία για το μάθημα της Βιολογίας. Περίληψη πάνω στο κεφάλαιο 3 του σχολικού βιβλίου

Εργασία για το μάθημα της Βιολογίας. Περίληψη πάνω στο κεφάλαιο 3 του σχολικού βιβλίου Εργασία για το μάθημα της Βιολογίας Περίληψη πάνω στο κεφάλαιο 3 του σχολικού βιβλίου Στο 3 ο κεφάλαιο του βιβλίου η συγγραφική ομάδα πραγματεύεται την ενέργεια και την σχέση που έχει αυτή με τους οργανισμούς

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο 1: Το Γενετικό Υλικό 1.

Κεφάλαιο 1: Το Γενετικό Υλικό 1. Κεφάλαιο 1: Το Γενετικό Υλικό 1. Ο πνευμονιόκοκκος είναι: α. μύκητας β. βακτήριο γ. ιός δ. πρωτόζωο 2. Στο πείραμα του Griffith τι αποτελέσματα είχε ο εμβολιασμός με βακτήρια, θάνατο(θ) ή επιβίωση (Ε),

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο 2. Copyright The McGraw-Hill Companies, Inc. 2011 Utopia Publishing, All rights reserved

Κεφάλαιο 2. Copyright The McGraw-Hill Companies, Inc. 2011 Utopia Publishing, All rights reserved Κεφάλαιο 2 1 Copyright The McGraw-Hill Companies, Inc. 2011 Utopia Publishing, All rights reserved ΟΡΓΑΝΙΚΗ ΜΟΡΙΑΚΗ ΔΟΜΗ ΤΩΝ ΖΩΝΤΑΝΩΝ ΟΡΓΑΝΙΣΜΩΝ «Οργανική» ένωση αναφέρεται σε ενώσεις του C Συμμετέχουν

Διαβάστε περισσότερα

πρωτεΐνες πολυμερείς ουσίες δομούν λειτουργούν λευκώματα 1.Απλές πρωτεΐνες 2.Σύνθετες πρωτεΐνες πρωτεΐδια μη πρωτεϊνικό μεταλλοπρωτεΐνες

πρωτεΐνες πολυμερείς ουσίες δομούν λειτουργούν λευκώματα 1.Απλές πρωτεΐνες 2.Σύνθετες πρωτεΐνες πρωτεΐδια μη πρωτεϊνικό μεταλλοπρωτεΐνες ΠΡΩΤΕΙΝΕΣ Οι πρωτεΐνες είναι πολυμερείς ουσίες με κυρίαρχο και πρωταρχικό ρόλο στη ζωή. Πρωτεΐνες είναι οι ουσίες που κυρίως δομούν και λειτουργούν τους οργανισμούς. Λέγονται και λευκώματα λόγω του λευκού

Διαβάστε περισσότερα

ΒΙΟΛΟΓΙΑ Β ΛΥΚΕΙΟΥ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

ΒΙΟΛΟΓΙΑ Β ΛΥΚΕΙΟΥ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ Α. Εισαγωγικές έννοιες ΜΕΣΑ ΣΤΑ ΚΥΤΤΑΡΑ Μπορούμε να διακρίνουμε δύο περιβάλλοντα ΥΔΡΟΦΙΛΟ υδατικό κυτταρόπλασμα ΥΔΡΟΦΟΒΟ λιπιδικο-μεμβρανικό Δηλαδή τα μόρια χαρακτηρίζονται έτσι λόγω της υδρόφοβης φύσης

Διαβάστε περισσότερα

Ι. Στην ακόλουθη εικόνα παρουσιάζονται σχηματικά δύο χημικές αντιδράσεις. Να απαντήσετε στις ερωτήσεις:

Ι. Στην ακόλουθη εικόνα παρουσιάζονται σχηματικά δύο χημικές αντιδράσεις. Να απαντήσετε στις ερωτήσεις: ΘΕΜΑ Β: Ι. Στην ακόλουθη εικόνα παρουσιάζονται σχηματικά δύο χημικές αντιδράσεις. Να απαντήσετε στις ερωτήσεις: α) Πώς χαρακτηρίζονται τα χημικά μόρια Α και Β; Πώς χαρακτηρίζεται η χημική αντίδραση Γ και

Διαβάστε περισσότερα

ΛΥΚΕΙΟ ΠΑΡΑΛΙΜΝΙΟΥ ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΣΤΗ ΒΙΟΛΟΓΙΑ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ. ΖΗΤΗΜΑ Α Το σχεδιάγραμμα δείχνει τμήμα κυτταρικής μεμβράνης.

ΛΥΚΕΙΟ ΠΑΡΑΛΙΜΝΙΟΥ ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΣΤΗ ΒΙΟΛΟΓΙΑ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ. ΖΗΤΗΜΑ Α Το σχεδιάγραμμα δείχνει τμήμα κυτταρικής μεμβράνης. ΛΥΚΕΙΟ ΠΑΡΑΛΙΜΝΙΟΥ ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΣΤΗ ΒΙΟΛΟΓΙΑ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΕΝΟΤΗΤΑ: ΒΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΜΕΜΒΡΑΝΕΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ: ΠΑΤΗΡ ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ ΙΣΑΑΚ ΖΗΤΗΜΑ Α Το σχεδιάγραμμα δείχνει τμήμα κυτταρικής μεμβράνης. (α) Να ονομάσετε τα

Διαβάστε περισσότερα

δημιουργία βιομορίων που αποτελούνται από πολυάριθμους δομικούς λίθους. Να απαντήσετε στις ερωτήσεις:

δημιουργία βιομορίων που αποτελούνται από πολυάριθμους δομικούς λίθους. Να απαντήσετε στις ερωτήσεις: 1) Στην ακόλουθη εικόνα παρουσιάζονται σχηματικά δύο χημικές αντιδράσεις. Να απαντήσετε στις ερωτήσεις: α) Πώς χαρακτηρίζονται τα χημικά μόρια Α και Β; Πώς χαρακτηρίζεται η χημική αντίδραση Γ και η χημική

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΚΑΤΑΝΟΗΣΗΣ

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΚΑΤΑΝΟΗΣΗΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΚΑΤΑΝΟΗΣΗΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 ο 1. Με ποιο μηχανισμό αντιγράφεται το DNA σύμφωνα με τους Watson και Crick; 2. Ένα κύτταρο που περιέχει ένα μόνο χρωμόσωμα τοποθετείται σε θρεπτικό υλικό που περιέχει ραδιενεργό

Διαβάστε περισσότερα

Η ζητούμενη σειρά έχει ως εξής: αδενίνη < νουκλεοτίδιο < νουκλεόσωμα < γονίδιο < χρωματίδα < χρωμόσωμα < γονιδίωμα.

Η ζητούμενη σειρά έχει ως εξής: αδενίνη < νουκλεοτίδιο < νουκλεόσωμα < γονίδιο < χρωματίδα < χρωμόσωμα < γονιδίωμα. ΚΕΦ. 1 ο ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΚΡΙΣΕΩΣ 1. Να κατατάξετε σε σειρά αυξανόμενου μεγέθους τις παρακάτω έννοιες που σχετίζονται με το γενετικό υλικό των οργανισμών: νουκλεόσωμα, χρωμόσωμα, αδενίνη, νουκλεοτίδιο, γονίδιο

Διαβάστε περισσότερα

Τράπεζα Θεμάτων Βιολογίας Β Γενικού. Ημερήσιου Λυκείου. Ομαδοποιημένα ανά κεφάλαιο. (σχολικό έτος 2014-2015)

Τράπεζα Θεμάτων Βιολογίας Β Γενικού. Ημερήσιου Λυκείου. Ομαδοποιημένα ανά κεφάλαιο. (σχολικό έτος 2014-2015) Τράπεζα Θεμάτων Βιολογίας Β Γενικού Ημερήσιου Λυκείου Ομαδοποιημένα ανά κεφάλαιο (σχολικό έτος 2014-2015) Ιωαννίδης Θωμάς Βιολόγος 11 ου ΓΕΛ Ηρακλείου 1 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Εξεταστέα Ύλη 2014-15.. σελ.3 1 ο Κεφάλαιο..σελ.

Διαβάστε περισσότερα

Τμήμα Βιολογίας Μάθημα: ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΚΥΤΤΑΡΟΥ Γ εξάμηνο 2014-2015 Διαλέξεις κάθε Τρίτη 13-15 μ.μ. και Παρασκευή 11-13

Τμήμα Βιολογίας Μάθημα: ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΚΥΤΤΑΡΟΥ Γ εξάμηνο 2014-2015 Διαλέξεις κάθε Τρίτη 13-15 μ.μ. και Παρασκευή 11-13 Τμήμα Βιολογίας Μάθημα: ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΚΥΤΤΑΡΟΥ Γ εξάμηνο 2014-2015 Διαλέξεις κάθε Τρίτη 13-15 μ.μ. και Παρασκευή 11-13 Ισιδώρα Παπασιδέρη, Καθηγήτρια...για περισσότερα... http://kyttariki.biol.uoa.gr, ttp://multimedia.biol.uoa.gr

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ Ι ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΚΥΤΤΑΡΟΥ ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ

ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ Ι ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΚΥΤΤΑΡΟΥ ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ Ι ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΚΥΤΤΑΡΟΥ ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ Φωτεινή Μάλλη Καλή ακαδημαϊκή χρονιά!! Σύγγραμμα 3 Εξεταστέα ύλη Σύγγραμμα Παραδόσεις SOS???? 4 Εξετάσεις Τελικές γραπτές

Διαβάστε περισσότερα

Ε νότητα 2 η : ΚΥΤΤΑΡΟ: Η ΘΕΜΕΛΙΩΔΗΣ ΜΟΝΑΔΑ ΤΗΣ ΖΩΗΣ ΓΕΝΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ

Ε νότητα 2 η : ΚΥΤΤΑΡΟ: Η ΘΕΜΕΛΙΩΔΗΣ ΜΟΝΑΔΑ ΤΗΣ ΖΩΗΣ ΓΕΝΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ Ε νότητα 2 η : ΚΥΤΤΑΡΟ: Η ΘΕΜΕΛΙΩΔΗΣ ΜΟΝΑΔΑ ΤΗΣ ΖΩΗΣ ΓΕΝΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ Στο τέλος της διδασκαλίας της ενότητας αυτής ο μαθητής θα πρέπει: Να αναγνωρίζει το κύπαρο ως τη δομική και λειτουργική μονάδας όλων

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΦΥΣΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ Ν. ΜΑΓΝΗΣΙΑΣ ( Ε.Κ.Φ.Ε ) ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΦΥΣΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ Ν. ΜΑΓΝΗΣΙΑΣ ( Ε.Κ.Φ.Ε ) ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΦΥΣΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ Ν. ΜΑΓΝΗΣΙΑΣ ( Ε.Κ.Φ.Ε ) ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ Θέμα: ΜΕΤΟΥΣΙΩΣΗ ΠΡΩΤΕΪΝΩΝ (άσκηση 7 του εργαστηριακού οδηγού) Μέσος χρόνος πειράματος: 45 λεπτά Α. ΑΝΑΛΩΣΙΜΑ Εργαλεία

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ 2006

ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ 2006 ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ 2006 Β φάση 18-3-2006 1. Ένα φυτό έχει ποτιστεί με νερό σημασμένο ραδιενεργά, του οποίου το οξυγόνο είναι το ισότοπο ( 18 Ο). Η ραδιενέργεια ανιχνεύεται μετά πάροδο ορισμένων

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΠΤΥΧΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΥΔΩΝ ΤΕΦΑΑ/ΔΠΘ ΜΑΘΗΜΑ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ ΠΡΟΠΟΝΗΤΙΚΗΣ. Φατούρος Γ. Ιωάννης, Επίκουρος Καθηγητής

ΠΡΟΠΤΥΧΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΥΔΩΝ ΤΕΦΑΑ/ΔΠΘ ΜΑΘΗΜΑ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ ΠΡΟΠΟΝΗΤΙΚΗΣ. Φατούρος Γ. Ιωάννης, Επίκουρος Καθηγητής ΠΡΟΠΤΥΧΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΥΔΩΝ ΤΕΦΑΑ/ΔΠΘ ΜΑΘΗΜΑ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ ΠΡΟΠΟΝΗΤΙΚΗΣ ΒΙΟΧΗΜΕΙΑ ΤΗΣ ΑΣΚΗΣΗΣ Φατούρος Γ. Ιωάννης, Επίκουρος Καθηγητής ΔΙΑΛΕΞΗ 1 - ΓΡΗΓΟΡΗ ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ ΒΑΣΙΚΩΝ ΓΝΩΣΕΩΝ A. Το Περιβάλλον του

Διαβάστε περισσότερα

ΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΘΕΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ

ΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΘΕΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΘΕΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1: Το γενετικό υλικό ΘΕΜΑ: 1 ο (Μονάδες 25 ) Να επιλέξετε τη σωστή απάντηση στις παρακάτω ερωτήσεις. 1. Το πείραµα των Hershey και Chase ήταν:

Διαβάστε περισσότερα