2013 Βιβλιοθήκη & Κέντρο Πληροφόρησης, Πανεπιστήμιο Πατρών

Transcript

1

2 Βιβλιοθήκη & Κέντρο Πληροφόρησης, Πανεπιστήμιο Πατρών Εκτύπωση προγράμματος: Τμήμα Εκδόσεων Τυπογραφείου Σχεδιασμός-επιμέλεια: Γιάννης Τσάκωνας

3 ο Πανελλήνιο Συνέδριο Ακαδημαϊκών Βιβλιοθηκών Πρόγραμμα & Περιλήψεις

4 4

5 5 ΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΣ Με ιδιαίτερη χαρά σας καλωσορίζω στο 22 ο Πανελλήνιο Συνέδριο Ακαδημαϊκών Βιβλιοθηκών. Το γεγονός ότι το Πανεπιστήμιό μας είναι για τέταρτη φορά ο διοργανωτής του, καταδεικνύει τη σημασία που αποδίδει στο θεσμό των βιβλιοθηκών και την αναγνώριση του έργου του προσωπικού που απασχολείται σε αυτές. Το φετεινό συνέδριο αποτελεί ορόσημο. Βρισκόμαστε στο χρονικό σημείομεταίχμιο για τη μετάβαση σε ένα μέλλον που προδιαγράφεται άδηλο, όχι μόνο για τις ακαδημαϊκές βιβλιοθήκες αλλά και για τα ίδια τα Πανεπιστήμια. Είναι βέβαιο ότι έχουν παρέλθει ανεπιστρεπτί οι εποχές της αφθονίας. Το γεγονός ότι οι ακαδημαϊκές βιβλιοθήκες υπήρξαν ένας από τους ελάχιστους χώρους του ελληνικού δημοσίου που αξιοποίησαν επί κοινή ωφελεία και το τελευταίο λεπτό από τους πακτωλούς των ευρωπαϊκών χρημάτων με απτά και υποδειγματικά αποτελέσματα, τις τιμά. Η ελληνική εκπαιδευτική και ερευνητική κοινότητα βρέθηκε να απολαμβάνει υπηρεσίες εφάμιλλες με αυτές των βιβλιοθηκών του εξωτερικού και μέσω του Συνδέσμου των Ελληνικών Ακαδημαϊκών Βιβλιοθηκών να χρησιμοποιεί ένα πλούτο ηλεκτρονικών πηγών που η διάθεσή του θα ήταν αδιανόητη τα προηγούμενα χρόνια ακόμα και για τα μεγαλύτερα Πανεπιστήμια της χώρας. O θεσμοθετημένος Σύνδεσμος των Ελληνικών Ακαδημαϊκών Βιβλιοθηκών, ένα πρωτοφανές υπόδειγμα συνεργασίας ανάμεσα στα ΑΕΙ, τα ΤΕΙ και τα ερευνητικά κέντρα της χώρας, παρά τις επίπονες διαδικασίες και τις τεράστιες γραφειοκρατικές δυσκολίες που έπρεπε να αντιμετωπίσει για την εκταμίευση της απαιτούμενης χρηματοδότησης, ελάμβανε μέχρι και πριν από δυο χρόνια, ανελλιπή χρηματοδότηση από το Υπουργείο για να υλοποιεί τη δράση των ηλεκτρονικών πηγών. Δυστυχώς, μέσα στη δίνη της νέας εποχής, το έργο του ΣΕΑΒ φαίνεται να γίνεται κάθε χρόνο όλο και πιο δύσκολο και όταν τριγύρω σε κάθε επίπεδο και σε κάθε χώρο οι ελλείψεις αυξάνονται, η παροχή πληροφορίας μοιάζει να θεωρείται πολυτέλεια. Δεν πρέπει όμως να είναι έτσι τα πράγματα. Οι βιβλιοθήκες και οι άνθρωποί τους έχουν ζήσει εποχές μίζερες αλλά είχαν οράματα και θέληση. Κι έτσι κατώρθωσαν, εκτός των άλλων, να διατηρήσουν αυτό το συνέδριο επί 22 χρόνια ως μια σταθερά του χώρου τους. Σήμερα καλούμαστε να σκύψουμε πάνω στις διαχρονικές αξίες της βιβλιοθηκονομίας και των βιβλιοθηκών για να φωτίσουμε λίγο και να αρχίσουμε να δίνουμε σχήμα στο μέλλον. Εκ μέρους της Οργανωτικής Επιτροπής, της Διευθύντριας και του προσωπικού της Βιβλιοθήκης σας εύχομαι καλή παραμονή και καλή επιτυχία. Καθηγητής Παύλος Κορδοπάτης Πρόεδρος της Εφορείας της ΒΚΠ και της Οργανωτικής Επιτροπής του Συνεδρίου

6 6 ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Γαρουφάλλου Μανώλης, ΤΕΙ Θεσσαλονίκης Γιαννακόπουλος Γιώργος, ΤΕΙ Αθήνας Ζάχος Γιώργος, Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων Θεοδώρου Ρωξάνα, Ιόνιο Πανεπιστήμιο Καπιδάκης Σαράντος, Ιόνιο Πανεπιστήμιο Κατσιρίκου Ανθή, Πανεπιστήμιο Πειραιά Κουλούρης Αλέξανδρος, ΤΕΙ Αθήνας Κυριλλίδου Μάρθα, ARL, ΗΠΑ Κωσταγιόλας Πέτρος, Ιόνιο Πανεπιστήμιο Λουρδή Ειρήνη, Εθνικό Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών Μάλλιαρη Αφροδίτη, ΤΕΙ Θεσσαλονίκης Μαρτζούκου Κωνσταντίνα, University of Malta, Μάλτα Μονόπωλη Μαρία, Τράπεζα της Ελλάδας Μπάνου Χριστίνα, Ιόνιο Πανεπιστήμιο Παπαθεοδώρου Χρήστος, Ιόνιο Πανεπιστήμιο Πολυδωράτου Παναγιώτα, ΤΕΙ Θεσσαλονίκης Σφακάκης Μιχάλης, Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης Τοράκη Κατερίνα, Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδος Τσάκωνας Γιάννης, Πανεπιστήμιο Πατρών Τσάφου Σταματίνα, ΤΕΙ Αθήνας Τσιμπόγλου Φίλιππος, Πανεπιστήμιο Κύπρου

7 7 ΟΡΓΑΝΩΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Προεδρείο Παύλος Κορδοπάτης, Καθηγητής, Πρόεδρος της Εφορείας της ΒΚΠ Κατερίνα Συνέλλη, Διευθύντρια της ΒΚΠ Πρόγραμμα Συνεδρίου Γιάννης Τσάκωνας Παναγιώτης Γεωργίου Χορηγίες - 'Εκθεση - Οικονομική Διαχείριση Παναγιώτης Γεωργίου Αγγελική Γιαννοπούλου Ιστότοπος - Δημοσιότητα - Εκδόσεις Παναγιώτης Γεωργίου Γιάννης Τσάκωνας Αριάδνη-Ειρήνη Σκουληκάρη Γραμματεία και Γραμματειακή υποστήριξη Φιερούλα Παπαδάτου Λίλα Χαρμπίλα Νίκη Σακελάρη Κωνσταντίνα Σύψα Μαρία Φραντζή Δέσποινα Γκόγκου Αγγελική Γιαννοπούλου Άλκης Μπούρας Ακριβή Αθανασοπούλου Μαρία Χαρίτου Τεχνική Υποστήριξη Νίκος Κάτρης Στυλιανός Μυστακίδης

8 8 ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ Πέμπτη, 24 Οκτωβρίου :00-09:30 Εγγραφές 09:30-11:00 Συνεδρία 1: Έναρξη συνεδρίου και προσκεκλημένη ομιλία [Ακρόπολις 1] 09:30-10:00 Χαιρετισμοί 10:00-11:00 Βιβλιοθήκες του Μέλλοντος: υλοποιώντας το παλιό όραμα με νέα εργαλεία Maja Zumer 11:00-11:30 Διάλειμμα 11:30-13:00 Παράλληλες συνεδρίες Συνεδρία 2A: Μεταδεδομένα [Ακρόπολις 1] Προεδρείο: Μάριος Ζέρβας 11:30-12:00 Παραγωγή μεταδεδομένων ψηφιακού ηχητικού αρχείου: η περίπτωση του αρχείου της ελληνικής υπηρεσίας του B.B.C. Ασπασία Παπακωνσταντίνου, Χρήστος Παπαθεοδώρου 12:00-12:30 Ακαδημαϊκές μουσικές βιβλιοθήκες: Βιβλιοθήκη Τμήματος Μουσικών Σπουδών Ιονίου Πανεπιστημίου Καθιερωμένοι όροι αναφορικά με τη μουσική γενικά και την ελληνική μουσική Ευστάθιος Μακρής, Ιωάννης Παπαδάκης, Κωνσταντίνος Καρδάμης, Μαρία Ασλανίδη, Κώστας Κυπριανός 12:30-13:00 Οι ακαδημαϊκές βιβλιοθήκες ως πάροχοι δεδομένων στο σημασιολογικό ιστό: μετάβαση από τη μία εγγραφή ανά πόρο στα δίκτυα σχέσεων μεταξύ αυτόνομων οντοτήτων Μανόλης Πεπονάκης Συνεδρία 2A: Υπηρεσίες στήριξης χρηστών [Ακρόπολις 3] Προεδρείο: Φίλιππος Χ. Τσιμπόγλου 11:30-12:00 Εκπαιδευτική Πλατφόρμα Πληροφοριακής Παιδείας για τελικούς χρήστες: πρότυπα, σχεδιασμός και προτάσεις αξιοποίησής της Ιωάννης Κλαψόπουλος, Μάριος Μπαλατζάρας, Δημήτριος Πατρινός, Σοφία Ζαπουνίδου, Βασίλειος Σουλικιάς, Γεώργιος Γιαννίκης, Άννα Γκουνή, Ιωάννης Αλεβίζος, Δημήτριος Παπαδόπουλος, Ανάργυρος Σκαρλάς 12:00-12:30 Πλοηγός Πληροφοριακού Γραμματισμού: ένα Web εργαλείο που ηγείται της διαδρομής

9 9 Μαργαρίτα Χατζηλία, Βασιλική Μολέ, Κώστας Παρασκευόπουλος, Εμμανουήλ Γαρουφάλλου 12:30-13:00 Η μουσική πληροφόρηση στον ακαδημαϊκό χώρο, προτάσεις κοινωνικής στήριξης των μουσικών δημιουργών Χαρίλαος Λαβράνος, Πέτρος Κωσταγιόλας, Ιωσήφ Παπαδάτος 13:00-14:30 Γεύμα 14:30-15:30 Συνεδρία 3: Εμπορικές παρουσιάσεις [Ακρόπολις 1] Προεδρείο: Πάνος Γεωργίου Open Access: Are you going for Gold? Tolga Bakkaloglu, SWETS The Library is OPEN: Welcome to Sierra Maryvonne Enjolras, Innovative Interfaces The Future: Supporting Greek Research, Cathy Boylan, American Chemical Society Physics books for a digital world Kathryn Zerboni, IOP Publishing Technology in the Library Wendy Knox, Emerald 15:30-16:00 Διάλειμμα Καφέ 16:00-17:30 Παράλληλες συνεδρίες Συνεδρία 4A: Μέσα και τεχνολογίες αναβάθμισης παρεχόμενων υπηρεσιών [Ακρόπολις 1] Προεδρείο: Πέτρος Κωσταγιόλας 16:00-16:30 Μοντέλα μέτρησης ποιότητας βιβλιοθηκών: μια εφαρμογή του μοντέλου SERVQUAL σε εθνική κλίμακα Αγγελική Γιαννοπούλου 16:30-17:00 Αναφορά αξιολόγησης για συστήματα επεξεργασίας και εξόρυξης κειμένου χρησιμοποιώντας την ανάλυση SWOT Δημήτρης Ρουσίδης, Πάνος Μπαλατσούκας, Εμμανουήλ Γαρουφάλλου 17:00-17:30 Οι Βιβλιοθήκες στο Μέλλον: Χρήση τεχνολογίας Ραδιοσυχνικής Αναγνώρισης (RFID) και Διαδικτυακών Yπηρεσιών Κλεοπάτρα Μπαρδάκη, Παναγιώτης Γεωργίου, Ιωάννης Μούρτος Συνεδρία 4B: Ψηφιακα αποθετήρια και βιβλιοθήκες [Ακρόπολις 3] Προεδρείο: Δημήτρης Κουής 16:00-16:30 Η μετεξέλιξη ενός αποθετηρίου κοινωνικών επιστημών:

10 10 το παράδειγμα του Πάνδημου σε περιβάλλον Fedora Παρασκευάς Καμάτσος, Αφροδίτη Σωτηροπούλου, Άννα Θεοφιλάτου, Ελευθερία Μπογιατζή, Κωνσταντία Κακάλη 16:30-17:00 Ε-ΒΙΒΑ: Ελληνική Βιβλιοθηκονομική βάση δεδομένων Φίλιππος X. Τσιμπόγλου, Ελένη Κ. Σακκά, Βασιλική Β. Κουκουνίδου, Πάνος Β. Ράπτης 17:00-17:30 Συγκεντρώνοντας την επιστημονική παραγωγή του ΑΠΘ: όραμα, στρατηγική και συνεργασίες Θοδωρής Θεοδωρόπουλος, Αργυρώ Παπούλια, Ελευθερία Κοσέογλου, Αντώνης-Ιωάννης Πατρινός, Ηλιάνα Αρακά Παρασκευή, 25 Οκτωβρίου :30-11:00 Συνεδρία 5: Προσκεκλημένη ομιλία & Παρουσίαση αναρτημένων εργασιών [Ακρόπολις 1] Προεδρείο: Κατερίνα Συνέλλη 09:30-10:30 Μετά είκοσι (και πλέον) έτη: Το τοπίο των Ακαδημαϊκών Βιβλιοθηκών πριν από και κατά την κρίση Μιχάλης Τζεκάκης 10:30-11:00 Παρουσίαση αναρτημένων εργασιών 11:00-11:30 Διάλειμμα Καφέ [αναρτημένες εργασίες] 11:30-13:00 Παράλληλες συνεδρίες Συνεδρία 6A: Πτυχές της κοινωνικής προσφοράς των βιβλιοθηκών [Ακρόπολις 1] Προεδρείο: Κατερίνα Τοράκη 11:30-12:00 Πολυπολιτισμικότητα, μετανάστες και βιβλιοθήκες: η ελληνική πραγματικότητα Γεωργία Ζέρβα, Πανωραία Γαϊτάνου 12:00-12:30 AMELib: μια προσβάσιμη πολυτροπική ηλεκτρονική βιβλιοθήκη Ειρήνη-Μαρίνα Δαφέρμου, Βασιλική Μελά, Γεράσιμος Ξυδάς 12:30-13:00 Η χρήση του Facebook από τις ελληνικές Δημοτικές Βιβλιοθήκες ως μέσο επικοινωνίας με την Τοπική Κοινωνία: μια ανάλυση περιεχομένου Ευγενία Βασιλακάκη, Παναγιώτα Γκόγκου Συνεδρία 6B: Διοίκηση και διαχείριση βιβλιοθηκών [Ακρόπολις 3] Προεδρείο: Ρωξάνα Θεοδώρου 11:30-12:00 Διοίκηση ακαδημαϊκών βιβλιοθηκών υπό το καθεστώς της δημοσιονομικής κρίσης: Συρρικνώσεις και

11 11 συγχωνεύσεις σε αντιδιαστολή με την ανάπτυξη και τις συμμαχίες Στυλιανή Βαζαίου, Πέτρος Κωσταγιόλας 12:00-12:30 20 Χρόνια Πνευματικής Ιδιοκτησίας: όλα τριγύρω αλλάζουνε κι όλα τα ίδια μένουν Ηλιάνα Αρακά, Πρόδρομος Τσιαβός 12:30-13:00 Παλιές συνέργειες με νέο περιεχόμενο: η συμβολή των φοιτητών Βιβλιοθηκονομίας στην έρευνα και την καθημερινή λειτουργία μιας ακαδημαϊκής βιβλιοθήκης μέσα από το παράδειγμα της Βιβλιοθήκης και Κέντρου Πληροφόρησης του Χαροκοπείου Πανεπιστημίου Φανή Συρταριώτη, Ιφιγένεια Βαρδακώστα, Εμμανουήλ Γαρουφάλλου 13:00-15:30 Συνεδρία 7: ΣΕΑΒ [Ακρόπολις 1] Προεδρείο: Γιώργος Ζάχος 13:00-13:15 Ηλεκτρονικές πηγές: πεπραγμένα Κλωντίνη Ξενίδου-Δέρβου, Άννα Φράγκου, Μερσίνη Κακούρη, Παναγιώτης Γεωργίου, Μαρία Νταουντάκη, Πόπη Φλώρου 13:15-13:30 HEAL Legal: ανάπτυξη υπηρεσίας νομικής συμβουλευτικής για θέματα Πνευματικής Ιδιοκτησίας που αφορούν στα Ελληνικά Ακαδημαϊκά Ιδρύματα Ηλιάνα Αρακά, Μάριος Μαυρίδης, Πρόδρομος Τσιαβός, Άννα Φράγκου 13:30-14:30 Γεύμα 14:30-15:00 Οι δράσεις της κεντρικής ομάδας του ΣΕΑΒ στο πλαίσιο του ΕΣΠΑ Γεώργιος Βεράνης, Βάσια Μολέ, Παντελής Μπράττης, Απόστολος Παλαιός, Ευγενία Σισαμάκη 15:00-15:30 Ολοκληρωμένο περιβάλλον για την δημιουργία και προβολή σύγχρονων ηλεκτρονικών ακαδημαϊκών συγγραμμάτων Δημήτριος Κουής, Νικόλαος Κωνσταντίνου, Χαριτίνη Μπλιάτσιου, Νικόλαος Μήτρου 15:30-16:30 Καταληκτική συνεδρία [Ακρόπολις 1] 15:30-16:30 Στρογγυλή τράπεζα - Συμπεράσματα Συνεδρίου/Ψηφίσματα - Κλείσιμο συνεδρίου

12 12 ΠΡΟΣΚΕΚΛΗΜΕΝΕΣ ΟΜΙΛΙΕΣ Βιβλιοθήκες του Μέλλοντος: υλοποιώντας το παλιό όραμα με νέα εργαλεία Maja Žumer, University of Ljubljana, Σλοβενία Ο σημερινός ανταγωνιστικός κόσμος της πληροφορίας ωθεί την κοινότητα των βιβλιοθηκών να επανεξετάσει και να βελτιώσει τον τρόπο παροχής της πληροφορίας στους χρήστες. Τα σαφή πλεονεκτήματα του καταλόγου της βιβλιοθήκης, όπως ο έλεγχος καθιερωμένων όρων, η συνοχή και ο πλούτος των πληροφοριών, προφανώς δεν χρησιμοποιούνται στο μέγιστο των δυνατοτήτων τους. Συνεπώς αυτό που χρειάζεται να γίνει επειγόντως είναι ένα βήμα πιο πέρα από το παράδειγμα του παραδοσιακού καταλόγου. Οι βιβλιοθήκες θα πρέπει να αξιοποίησουν στο μέγιστο τα πλούσια και υψηλής ποιότητας δεδομένα τους, καθώς και τους αιώνες εμπειρίας τους και να παρέχουν τις πληροφορίες στους χρήστες τους με έναν αποτελεσματικό και φιλικό προς αυτούς τρόπο. Οι Λειτουργικές Απαιτήσεις για τις Βιβλιογραφικές Εγγραφές (Functional Requirements for Bibliographic Records, FRBR) παρέχουν μια νέα οπτική που δεν επιτρέπει μόνο την πιο έξυπνη παρουσίαση των βιβλιογραφικών πληροφοριών, αλλά επιπλέον ανοίγει αυτές τις πληροφορίες χρησιμοποιώντας εργαλεία του Σημασιολογικού Ιστού και των υπηρεσιών του και συνεπώς προωθεί την ανταλλαγή και την επαναχρησιμοποίηση τους σε διάφορους τομείς. Η συγκεκριμένη ομιλία θα παρουσιάσει ορισμένες από τις τρέχουσες ερευνητικές δραστηριότητες, οι οποίες ανοίγουν το δρόμο για καλύτερα βιβλιογραφικά πληροφοριακά συστήματα, τα οποία θα πρέπει να αναπτυχθούν δίχως περαιτέρω καθυστέρηση. Βιογραφικό σημείωμα Η Δρ Maja Žumer είναι Καθηγήτρια Βιβλιοθηκονομίας και Πληροφόρησης στο Πανεπιστήμιο της Λιουμπλιάνα (Σλοβενία). Μετά την ολοκλήρωση του πτυχίου της στα μαθηματικά, κατείχε διάφορες θέσεις ως προγραμματιστής ηλεκτρονικών υπολογιστών και αναλυτής συστημάτων, όπου επίσης εμπλεκόταν στο σχεδιασμό, την ανάπτυξη και εφαρμογή συστημάτων ανάκτησης πληροφοριών. Το μεταπτυχιακό της δίπλωμα από το Πανεπιστήμιο της Πολιτείας του Κέντ των Η.Π.Α. Το 1993 ήταν μια κρίσιμη καμπή στην καριέρα της. Έγινε η πρώτη βιβλιοθηκονόμος συστημάτων, επικεφαλής του Τμήματος Έρευνας και Ανάπτυξης στην Εθνική και Πανεπιστημιακή Βιβλιοθήκη της Λιουμπλιάνα. Αφού ολοκλήρωσε το διδακτορικό της στην πληροφορική το 1999 (Πανεπιστήμιο του Ζάγκρεμπ, Κροατία), έγινε μέλος του Τμήματος Βιβλιοθηκονομίας, Επιστήμης της Πληροφόρησης και των Μελετών του Βιβλίου στο Πανεπιστήμιο της Λιουμπλιάνα.Τα ερευνητικά της ενδιαφέροντα περιλαμβάνουν το σχεδιασμό και την αξιολόγηση των συστημάτων ανάκτησης πληροφοριών, οι διεπαφές των

13 13 τελικών χρηστών, η χρηστικότητα και η εννοιολογική μοντελοποίηση. Έχει συμμετάσχει σε ομάδες εργασίας της IFLA και σε διάφορα ευρωπαϊκά προγράμματα. Είναι μέλος του FRBR Review Group και υπήρξε μια από τους επικεφαλής του Functional Requirements for Subject Authority Data. Μετά είκοσι (και πλέον) έτη: Το τοπίο των Ακαδημαϊκών Βιβλιοθηκών πριν από και κατά την κρίση Μιχάλης Τζεκάκης Κατά την περίοδο από το 1985 μέχρι περίπου το 2003 σε μια περίπου εικοσαετία οι Ακαδημαϊκές Βιβλιοθήκες γνώρισαν μια απροσδόκητη άνοδο σε όλα τα επίπεδα, ως προς τη στελέχωσή τους με προσωπικό, ως προς τις πιστώσεις και τις χρηματοδοτήσεις, ως προς τις τεχνολογικές τους υποδομές, Ως προς το προφίλ και το status τους στον ακαδημαϊκό χώρο. Από το 2003 μέχρι περίπου το 2009 αρχίζει μια περίοδο στασιμότητας. Οι στρόφιγγες των αναπτυξιακών προγραμμάτων κλείνουν, οι πιστώσεις περιορίζονται, τα στελέχη που αποχωρούν λόγω συνταξιοδότησης δεν αναπληρώνονται και δημιουργούνται ερωτηματικά για το κατά πόσο θα μπορέσουν οι Ακαδημαϊκές Βιβλιοθήκες να διατηρήσουν το επίπεδο των υπηρεσιών που πέτυχαν να αναπτύξουν μέχρι τότε. Στις μέρες αυτές η κρίση έχει φτάσει στο αποκορύφωμά της και το ερώτημα μετακινείται από το πώς θα διατηρήσουμε αυτά που φτιάξαμε με κόπο και προσπάθεια, στο τι θα μπορέσουμε να περισώσουμε από το τσουνάμι που μας πλάκωσε. Για ένα πράγμα είμαστε σίγουροι από δω και πέρα: τίποτα πια δε θα είναι το ίδιο, ούτε στο άμεσο, ούτε καν στο απώτερο μέλλον. Στην εισήγηση επιχειρείται: μια κριτική προσέγγιση της πορείας των Ακαδημαϊκών και στις τρεις προηγούμενες περιόδους, την περίοδο της ευφορίας, την περίοδο της στασιμότητας και την τωρινή περίοδο της μεγάλης κρίσης, μια χαρτογράφηση της σημερινής κατάστασης, η διατύπωση μιας ρεαλιστικής πρότασης για τη διαχείριση της σημερινής κρίσης με βάση τις εμπειρίες, τις επιτυχίες και τις αποτυχίες της μέχρι τώρα πορείας μας και της μετά λόγου γνώσης των σημερινών αδιεξόδων.

14 14 Βιογραφικό σημείωμα Ο Μιχάλης Τζεκάκης γεννήθηκε στο Ρέθυμνο το Το 1962 αποφοίτησε από τη Θεολογική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, ενώ το 1969 αποφοίτησε από το Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών. Κατά το χρονικό διάστημα έκανε μεταπτυχιακές σπουδές στη Βιβλιοθηκονομία στην Αγγλία (North London Polytechnic), στο Department of Library and Information Studies, ως υπότροφος του Βρετανικού Συμβουλίου. Από το 1966 έως το 1975 υπήρξε Διευθυντής της Δημοσίας Κεντρικής Βιβλιοθήκης Ρεθύμνης, ενώ κατά την περίοδο αποσπάστηκε στην Κεντρική Υπηρεσία του Υπουργείου ως προϊστάμενος του Τμήματος Βιβλιοθηκών της Γενικής Διεύθυνσης Πολιτιστικών Υποθέσεων. Από το 1976 έως και το 2001 υπηρέτησε στο Παεπιστήμιο Κρήτης ως Διευθυντής της Βιβλιοθήκης του. Κατά την διάρκεια των ετών πριν και μετά το 2002 εργάζεται ως σύμβουλος για την οργάνωση πολλών σημαντικών Βιβλιοθηκών (Βιβλιοθήκη Πανεπιστημίου Κύπρου, Βιβλιοθήκη της Βουλής, Βιβλιοθήκη της εν Αθήναις Αρχαιολογικής Εταιρείας κ.ά.). Ο Μιχάλης Τζεκάκης υπήρξε υπεύθυνος σε πολλά ερευνητικά και αναπτυξιακά έργα (HELEN, ΕΠΕΑΕΚ Ι & ΙΙ κλπ.). Είναι ο άνθρωπος που βρίσκεται πίσω από το πρώτο ελληνικό σύστημα μηχανογράφησης βιβλιοθηκών, τον «Πτολεμαίο», από τους εμπνευστές της συνεργασίας ανάμεσα στις ακαδημαϊκές Βιβλιοθήκες και από τους πρωτοπόρους του Πανελληνίου Συνεδρίου και του ΣΕΑΒ.

15 15 ΑΝΑΡΤΗΜΕΝΕΣ ΕΡΓΑΣΙΕΣ Μεταδεδομένα Μαθησιακών Αντικειμένων: Προκλήσεις, δυνατότητες και διαθέσιμες επιλογές Νικόλαος Κωνσταντίνου, Δημήτριος Κουής, Ειρήνη Βούλγαρη, Κανέλλα Πουλή, Νικόλαος Μήτρου Η πληροφοριακή παιδεία ως προϋπόθεση για τη διά βίου μάθηση: έρευνα σε τελειόφοιτους φοιτητές του Τμήματος Νοσηλευτικής του Τεχνολογικού Πανεπιστημίου Κύπρου Χρυσάνθη Σταύρου Το Μάρκετινγκ στο χώρο των ακαδημαϊκών βιβλιοθηκών: προώθηση υπηρεσιών στη Βιβλιοθήκη του Τεχνολογικού Πανεπιστημίου Κύπρου Αθηνά Ευαγόρου Αυτοαπόθεση εργασιών στο ιδρυματικό αποθετήριο ΕΣΤΙΑ: πολιτικές, διαδικασίες και αξιολόγησή τους από τους χρήστες Ιφιγένεια Βαρδακώστα, Ευτυχία Κουφάκου, Μάριος Μπεκατώρος Η Επαγγελματική Επιμόρφωση των Βιβλιοθηκονόμων για την εξυπηρέτηση ΑμεΑ: μια συγκριτική μελέτη Ευγενία Βασιλακάκη, Νικόλαος Βαΐτσης, Μαρία Κοζάνη

16 16 ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΕΣ ΕΝΟΤΗΤΕΣ Όλες οι εκπαιδευτικές ενότητες θα λάβουν χώρα στο κτίριο της ΒΚΠ (Τέρμα οδού Αριστοτέλους, Πανεπιστημιούπολη) την Τετάρτη 23 Οκτωβρίου Το βιβλίο ως έργο τέχνης (artists book) και ο δημιουργικός ρόλος των βιβλιοθηκών Μαρίνα Γεραλή 1ο Σκέλος - Το βιβλίο ως έργο τέχνης: Το πεδίο των artists book χαρτογραφείται απο διάφορους μελετητές και κριτικούς μέσα από μια τρομέρα πλούσια βιβλιογραφία και ξεπροβάλλει χωρίς κάποιο συγκεκριμένο σημείο προέλευσης μεσα από την ιστορία της τυπογραφίας. Στη σημερινή εποχή το artists book έχει αναδειχθεί ως μια πολύμορφη έκφραση τέχνης, η οποία κατά τη διάρκεια των τελευταίων σαράντα ετών βρισκεται σε συνεχή εξέλιξη. Αν και το artists book εξακολουθεί με δυσκολία να ταξινομείται με σαφήνεια στη λογοτεχνική κοινότητα και στην τέχνη, δεν παύει να θεωρεί ότι ένα «βιβλίο» είναι κάτι περισσότερο από ένα βιβλίο, όταν κάποιος το επεξεργάζεται ως ένα έργο τέχνης. Το artists book εμφανίζεται σε κάθε σημαντικό κίνημα στην τέχνη και τη λογοτεχνία και η ιδιομορφη αυτή σύσταση του χαρακτηρίζεται από μια σειρά καλλιτεχνών, οι οποίοι όλο και πιο ενεργά και πιο σοβαρά άρχιζουν να εξερευνούν το βιβλίο πέρα από την χρηστική του ιδιότητα. Στην εισαγωγή του βιβλίου, Artists Books in the modern era , o Robert F. Johnson πολύ εύστοχα τοποθετεί την εμπειρία ξεφυλλισματος ενός artists book ως μια αποκαλύψη, σελίδα προς σελίδα, μέσα από μια προσεκτική χορογραφία της εικόνας, του κείμενου και της τυπογραφίας. Έτσι, αντί να επιχειρήσω έναν άκαμπτο ή οριστικό χαρακτηρισμό των artists book, θα σκιαγραφήσω μια ζώνη δραστηριότητας, η οποία χαρακτηρίζεται μέσα από την ιστορία της τυπογραφίας ως artists book. Αντί να βασιστώ σε μια αυστηρή χρονολογική σειρά, θα επιδιώξω με κάθε έργο που θα παρουσιαστεί να εκτιμηθεί, σύμφωνα με τους δικού του όρους, η πρωτοτυπία και κατασκευή του. 2ο σκέλος - Ο δημιουργικός ρόλος των Βιβλιοθηκών: Η βιβλιοθήκη, ως μια κοιτίδα γνώσης, αποζητά την προσοχή μας σε μια δύσκολη επόχη που διανύουμε για έναν από τους πολλούς λόγους για τον οποίο είναι σημαντική, τόσο για τις κοινότητές, όσο και για τον πολιτισμό μας. Σκοπός της συγκεκριμένης παρουσίασης είναι να αναδειξει τρόπους με τους οποίους οι βιβλιοθήκες και καλλιτέχνες μπορούν να εργαστούν μαζί, και πως μέσω των δύο μπορούν να δημιουργηθούν εταιρικές σχέσεις. Η συνεργασία αναμεταξύ πολιτιστικών φορέων και βιβλιοθήκων για την ανάπτυξη κοινών προγραμμάτων είναι ο κεντρικός άξονας της παρουσίασης. Σε μια εποχή στην οποία οι βιβλιοθήκες και πολιτιστικοί φορείς έχουν να πορευτούν με λιγοστά μέσα, είναι λογικό ότι αυτά τα δύο τμήματα του πολιτισμού θα πρεπει να βρούν μια κοινή πλατφόρμα συνεργασίας.

17 17 Ανοικτή Πρόσβαση: Η επόμενη μέρα είναι εδώ! Παναγιώτης Γεωργίου, Φιόρη Παπαδάτου Η Ανοικτή Πρόσβαση στην επιστημονική πληροφορία έχει διεισδύσει σε σημαντικό βαθμό στις συνειδήσεις και πρακτικές μεγάλου μέρους της παγκόσμιας επιστημονικής κοινότητας. Πλέον παρέχεται πλήθος επιλογών δημοσίευσης των ερευνητικών αποτελεσμάτων σε καθεστώς ΑΠ τόσο μέσα από νέες εμπορικές ή μη εκδοτικές πρωτοβουλίες, όσο και μέσα από αντίστοιχες πρωτοβουλίες των παραδοσιακών εκδοτών. Δημιουργείται έτσι ένα μεγάλης έκτασης τοπίο όπου οι ερευνητές που ενδιαφέρονται να δημοσιεύσουν σε καθεστώς ανοικτής πρόσβασης καλούνται να βρούν απαντήσεις και υποστήριξη σε σειρά πρακτικών ζητήματων που άπτονται των πολιτικών, των απαιτήσεων και των δυνατοτήτων των οργανισμών χρηματοδότησης της έρευνάς τους, των πολιτικών και πρακτικών ΑΠ των εκδοτικών οίκων, του κόστους δημοσίευσης και της οικονομικής υποστήριξης, της διαχείρισης και προστασίας των πνευματικών δικαιωμάτων των δημοσιεύσεών τους. Το ελληνικό επιστημονικό/ερευνητικό δυναμικό, παρακολουθεί και να συμμετέχει ενεργά πλέον στις διαδικασίες ανοικτής πρόσβασης, αναδεικνύοντας τις ίδιες ανάγκες συνεχούς ενημέρωσης και υποστήριξης. Οι ακαδημαϊκές βιβλιοθήκες πρωτοπορώντας στην προώθηση, υλοποίηση και υποστήριξη της ανοικτής πρόσβασης στην Ελλάδα αποτελούν μέχρι στιγμής τους βασικούς οργανισμούς υποστήριξης της επιστημονικής κοινότητας στα θέματα ανοικτής πρόσβασης. Στο πλαίσιο αυτό, κατά τη διάρκεια του εργαστηρίου θα παρουσιαστούν και συζητηθούν θέματα που αφορούν την υφιστάμενη κατάσταση και πρόοδο της ανοικτής πρόσβασης στη χώρα μας και τις διάφορες εθνικές και διεθνείς πρωτοβουλίες στο χώρο, ζητήματα διαχείρισης πνευματικών δικαιωμάτων, θέματα ιδρυματικών και εθνικών πολιτικών, πρακτικές, δυνατότητες και μοντέλα δημοσιεύσεων ανοικτής πρόσβασης στην Ελλάδα και σε διεθνείς εκδοτικούς οίκους με στόχο την ενημέρωση της κοινότητας των βιβλιοθηκών και επακόλουθα την ενίσχυση του έργου τους για την προώθηση του ζητήματος της ανοικτής πρόσβασης τόσο εντός των ιδρυμάτων τους όσο και σε εθνικό επίπεδο, αλλά και την υποστήριξη των ερευνητών στις διαδικασίες δημοσίευσης υπό καθεστώς ανοικτής πρόσβασης. Τεχνολογίες RFID & Υπηρεσίες WEB στις βιβλιοθήκες: το έργο ΣΕΛΙΔΑ Ομάδα έργου ΣΕΛΙΔΑ Η τεχνολογία RFID έχει μελετηθεί σε αρκετά πεδία και διαθέτει ήδη πληθώρα εφαρμογών. Η χρήση της στη διαχείριση και ταυτοποίηση έντυπου υλικού, αν και διαρκώς αυξανόμενη, παραμένει συνολικά περιορισμένη με ανάγκες για νέες καινοτόμες εφαρμογές. Τα πάσης φύσης έντυπα (έγγραφα, βιβλία, φωτογραφίες κλπ) μπορούν να διαχειριστούν με τη χρήση ενός RFID tag έτσι ώστε αυτό ανά πάσα στιγμή να μπορεί να ανιχνευθεί σε διάφορα επίπεδα (τόπος, χρόνος, κάτοχος κλπ), επιτρέποντας στα έντυπα να κληρονομήσουν μία ψηφιακή ταυτότητα και δίνοντας ταυτόχρονα τη δυνατότητα στα πληροφοριακά

18 18 συστήματα, είτε αυτά είναι διαχείρισης πόρων, είτε είναι διαχείρισης διαδικασιών, είτε είναι ειδικού σκοπού (βλ. Library Management Systems), να τα αναγνωρίσουν και να τα διαχειριστούν. Βασικά ζητήματα που χρήζουν περαιτέρω μελέτης και έρευνας για την αποτελεσματική και ασφαλή χρήση της RFID τεχνολογίας στην διαχείριση έντυπου υλικού αποτελούν, η διαχείριση των «φυσικών» τεκμηρίων (εντύπων) σε πλήρη αντιστοιχία με τα ηλεκτρονικά, η ενοποίηση/ολοκλήρωση των εμπλεκόμενων πληροφοριακών συστημάτων διαχείρισης των τεκμηρίων με ένα κεντρικό σύστημα διαχείρισης της εφαρμογής RFID για αύξηση της ασφάλειας, βελτίωση της λειτουργικότητας και παραγωγικότητας και μείωση του λειτουργικού κόστους, η ανάπτυξη και λειτουργία «ανοικτών» διαδικτυακών υπηρεσιών ταυτοποίησης, αναζήτησης και ιχνηλάτησης των τεκμηρίων στο πλαίσιο ενός συνεργατικού δικτύου (αλυσίδα επιχειρήσεων/καταστημάτων, δίκτυο βιβλιοθηκών κλπ) Τα ζητήματα αυτά θα παρουσιαστούν και συζητηθούν κατά την διάρκεια του εργαστηρίου υπό το πρίσμα του έργου ΣΕΛΙΔΑ: Σύστημα Διαχείρισης Έντυπου Υλικού με Χρήση Τεχνολογίας Ραδιοσυχνικής Αναγνώρισης. Αντικείμενο του έργου είναι η ανάπτυξη ενός ολοκληρωμένου και καινοτόμου συστήματος για τη διαχείριση έντυπου υλικού, το οποίο θα βασίζεται στην RFID, στην αποδοτική διασύνδεσή της με συστήματα Back Office αλλά και στις τεχνολογίες διαδικτύου και υπηρεσιών για την διάχυση της πληροφορίας που χαρακτηρίζει κάθε έντυπο υλικό, μέσω διαδικτυακών υπηρεσιών. Πρόγραμμα Εισαγωγή - Το έργο ΣΕΛΙΔΑ, Νίκος Γιαλελής (ΙΝΒΙΣ) Η αρχιτεκτονική του συστήματος ΣΕΛΙΔΑ - EPC Global, Νίκος Μαυρομάτης (Ergologic), Ηλίας Πολύταρχος (ΟΠΑ) Σενάρια χρήσης του συστήματος σε βιβλιοθήκες και άλλα περιβάλλοντα, Παναγιώτης Γεωργίου (Βιβλιοθήκη & Κέντρο Πληροφόρησης Πανεπιστημίου Πατρών) Προδιαγραφές και απαιτήσεις λειτουργίας του συστήματος στο περιβάλλον των βιβλιοθηκών, Γιάννης Τσάκωνας (Βιβλιοθήκη & Κέντρο Πληροφόρησης Πανεπιστημίου Πατρών) Μοντέλο αξιολόγησης/αποτίμησης συστήματος, Κλεοπάτρα Μπαρδάκη (ΟΠΑ) Μελέτες περιπτώσεων, Νίκος Μαυρομάτης (Ergologic), Πέτρος Σβωλόπουλος (Orasys) Ερωτήσεις Συζήτηση

19 19 ΠΕΡΙΛΗΨΕΙΣ Παραγωγή μεταδεδομένων ψηφιακού ηχητικού αρχείου: η περίπτωση του αρχείου της ελληνικής υπηρεσίας του B.B.C. Ασπασία Παπακωνσταντίνου, Χρήστος Παπαθεοδώρου Η Ελληνική Εκπομπή του B.B.C. ( ) προσέφερε για 66 χρόνια πληροφόρηση σε κρίσιμες στιγμές του ελληνικού έθνους. Η δημιουργία της εκπομπής οφείλεται στην αυτοκρατορική υπηρεσία British Broadcasting Corporation (B.B.C. 1932) που αρχικό σκοπό είχε να απευθύνεται σε αγγλόφωνους της Βρετανικής Αυτοκρατορίας, αλλά σύντομα τα προγράμματα παρέχονταν και σε άλλες γλώσσες, μια από αυτές ήταν και η ελληνική. Η Ελληνική Εκπομπή του BBC μετέδιδε πληροφόρηση από το εξωτερικό και το εσωτερικό της Ελλάδας, καθ όλη τη διάρκεια του Β παγκοσμίου πολέμου. Αλλά και κατά τη διάρκεια της δικτατορίας, η ελληνική εκπομπή διαδραμάτιζε σημαντικό ρόλο στη διάδοση της πολιτικής κατάστασης της χώρας δίνοντας βήμα στους εξόριστους πολιτικούς (διπλωμάτες, δημοσιογράφους κ.α.) που προσπαθούσαν να οργανώσουν την αντίσταση με σκοπό την προετοιμασία της πτώσης του καθεστώτος. Το Ελληνικό Τμήμα, μέχρι την ημερομηνία που έπαυσε να εκπέμπει, είχε ένα πλήθος συνεργατών με βάση το Bush House του Λονδίνου. Επιπλέον, το Τμήμα είχε το δικό του εκτεταμένο δίκτυο ανταποκριτών σε ολόκληρη την Ευρώπη και την Αμερική. Στις 25 Οκτωβρίου 2005, το Β.Β.C. ανακοίνωσε το κλείσιμο της Ελληνικής Υπηρεσίας. Στις 31 Δεκεμβρίου 2005 ακούστηκε για τελευταία φορά το B.B.C. στα ελληνικά. Το αρχείο παραχωρήθηκε στη Βιβλιοθήκη της Βουλής των Ελλήνων το 2006 σε ψηφιακή μορφή, αφού υπογράφηκε συμφωνία παροχής άδειας, σύμφωνα με τη νομοθεσία του Αγγλικού Δικαίου, για τη χρήση των ηχητικών αρχείων. Το αρχείο αριθμεί 2500 ψηφιακούς δίσκους (CD) που περιλαμβάνουν ηχητικά αρχεία οργανωμένα σε ομάδες που ανακλούν τον τρόπο αποθήκευσης των εκπομπών στο αρχείο του BBC. Το αρχείο αποτελεί σημαντική πηγή για την ιστορική έρευνα για τη νεώτερη Ελλάδα και επομένως η δυνατότητα πρόσβασης στο περιεχόμενό του θα υποστηρίξει πολλούς ερευνητικούς τομείς και θα πλαισιώσει τη δημιουργία νέων τεκμηρίων πολιτισμικής μας κληρονομιάς, αποτελώντας παρακαταθήκη για τις επόμενες γενιές. Για τους παραπάνω λόγους απαιτούνται σύγχρονες μέθοδοι διαχείρισής του βασισμένες στις αρχές της διαλειτουργικότητας και της διατήρησής του έτσι ώστε να εξασφαλισθεί η μακροπρόθεσμη πρόσβαση σε αυτό. Ωστόσο η επεξεργασία του υλικού και η παραγωγή μεταδεδομένων από το αρχείο αντιμετωπίζει αρκετά προβλήματα. Το υλικό δεν είναι ταξινομημένο χρονικά, ούτε κατά εκπομπή. Ένα ηχητικό αρχείο ενός ψηφιακού δίσκου μπορεί να περιλαμβάνει περισσότερα του ενός αποσπάσματα εκπομπών ή ολόκληρες εκπομπές. Τα αποσπάσματα μιας εκπομπής μπορεί να βρίσκονται σε περισσότερα του ενός ηχητικά αρχεία. Συχνά δεν υπάρχουν ολόκληρες εκπομπές, απουσιάζει η αρχή ή το τέλος τους, ή και τα δύο. Τα μεταδεδομένα

20 20 που υπάρχουν είναι τυπωμένα στα εξώφυλλα των δίσκων και αναγράφουν το χρονικό σημείο έναρξής ενός αποσπάσματος μέσα στο ηχητικό αρχείο (σε λεπτά και δευτερόλεπτα από την έναρξη ακρόασης του ηχητικού αρχείου). Η προσπέλαση ενός αποσπάσματος μιας εκπομπής γίνεται με αναζήτηση σε ένα έντυπο κατάλογο ή με την εξέταση των εξώφυλλων των ψηφιακών δίσκων. Ωστόσο από τη μελέτη (ακρόαση) μέρους του αρχείου παρατηρήθηκε ότι συχνά υπάρχουν λάθη συμβατότητας μεταξύ της πληροφορίας στο εξώφύλλο του δίσκου και του ηχητικού περιεχομένου. Τέλος τα πρόσωπα που συμμετέχουν στις εκπομπές δεν αναφέρονται στα εξώφυλλα των δίσκου και η ταυτοποίησή τους προϋποθέτει την ακρόαση των ηχητικών αρχείων που περιλαμβάνουν τα αποσπάσματα μιας εκπομπής. Η παρούσα εργασία παρουσιάζει τον τρόπο αντιμετώπισης των παραπάνω προβλημάτων και τη μέθοδο επεξεργασίας μέρους του ηχητικού αρχείου της ελληνικής εκπομπής του BBC, που αφορά στις συνεντεύξεις Ελλήνων και Κύπριων πολιτικών. Συγκεκριμένα παρουσιάζεται η μέθοδος ανάταξης του δεσμού των ηχητικών αρχείων σε επίπεδο εκπομπής και η θεματική επεξεργασία και διασύνδεσή τους. Τα μέχρι στιγμής αποτελέσματα της προσπάθειας είναι η δημιουργία συλλογής 124 συνεντεύξεων που περιγράφονται με το πρότυπο μεταδεδομένων M.O.D.S. (Metadata Object Description Schema). Επίσης δημιουργήθηκε αρχείο καθιερωμένων όρων βασισμένο στο πρότυπο M.A.D.S. (Metadata Authority Description Schema) που περιλαμβάνει 133 εγγραφές καθιερωμένων ονομάτων (πολιτικών προσώπων, μελών του κοινοβουλίου) και 54 εγγραφές καθιερωμένων θεμάτων. Η εργασία αναλύει τη δομή των M.O.D.S. (Metadata Object Description Schema) και των M.A.D.S. (Metadata Object Description Schema) εγγραφών και παρουσιάζει τον τρόπο σύνδεσής τους σε μια ολοκληρωμένη πηγή πληροφόρησης. Συγκεκριμένα ο κατάλογος των M.O.D.S. εγγραφών των συνεντεύξεων και το καθιερωμένο αρχείο συνδέονται με XLink αναφορές από τις εγγραφές των συνεντεύξεων προς τις καθιερωμένες εγγραφές, έτσι ώστε να σχηματίζουν μια ενιαία και ευρετηριασμένη συλλογή εκπομπών. Ακαδημαϊκές μουσικές βιβλιοθήκες: Βιβλιοθήκη Τμήματος Μουσικών Σπουδών Ιονίου Πανεπιστημίου Καθιερωμένοι όροι αναφορικά με τη μουσική γενικά και την ελληνική μουσική ειδικότερα Ευστάθιος Μακρής, Ιωάννης Παπαδάκης, Κωνσταντίνος Καρδάμης, Μαρία Ασλανίδη, Κώστας Κυπριανός Η συγκεκριμένη εργασία παρουσιάζει μια προσπάθεια που ξεκίνησε στο Τμήμα Μουσικών Σπουδών (ΤΜΣ) του Ιονίου Πανεπιστημίου (ΙΠ) από το 2010, στο πλαίσιο εκσυγχρονισμού της Βιβλιοθήκης του ΙΠ. Η δράση γίνεται σε συνεργασία με το ΤΜΣ και το Εργαστήριο Ελληνικής Μουσικής του ΤΜΣ, καθώς και με το Τμήμα Αρχειονομίας-Βιβλιοθηκονομίας (ΤΑΒ) του ΙΠ. Για την πραγματοποίησή της εργάζεται 4μελής επιστημονική ομάδα αποτελούμενη από 3 μέλη ΔΕΠ (2 από το ΤΜΣ, 1 από το ΤΑΒ) και έναν μουσικό βιβλιοθηκονόμο από το προσωπικό της Βιβλιοθήκης του ΙΠ. Στην παρούσα εργασία θα

21 21 παρουσιαστούν τα στάδια, τα αντικείμενα και οι στόχοι της δράσης. Πιο αναλυτικά, η δράση έχει τα εξής αντικείμενα: Θεματική ανάλυση (έλεγχος-εμπλουτισμός-ανάπτυξη αρχείων καθιερωμένων όρων, θεμάτων και ονομάτων). Μετάφραση-απόδοση των καθιερωμένων όρων της Βιβλιοθήκης του Κονγκρέσου (Library of Congress) που σχετίζονται με τη μουσική γενικά και την ελληνική μουσική ειδικότερα. Τη διάκριση της ελληνικής μουσικής σε θεματικές κατηγορίες, τη δημιουργία και ανάπτυξη αρχείων καθιερωμένων όρων που αφορούν όλα τα είδη της ελληνικής μουσικής. Τη δημιουργία υπηρεσίας Ανοιχτών Συνδεδεμένων Δεδομένων (Linked Open Data - LOD). Την ανάπτυξη συνεργασίας σε εθνικό επίπεδο μεταξύ των ακαδημαϊκών μουσικών βιβλιοθηκών Την ανάπτυξη συνεργασίας σε διεθνές επίπεδο με διεθνή κεντρικά αποθετήρια (π.χ. LC) ή συνεργατικά μοντέλα (π.χ. VIAF). Οι στόχοι της δράσης είναι: Ο εκσυγχρονισμός της Βιβλιοθήκης του ΙΠ. Ο βιβλιογραφικός έλεγχος των αρχείων καθιερωμένων όρων της μουσικής στον κατάλογο της βιβλιοθήκης του ΙΠ. Η εκπαίδευση της κοινότητας του ΤΜΣ στη διαμόρφωση στρατηγικών αναζήτησης βασισμένων στο ελεγχόμενο λεξιλόγιο. Η διαμόρφωση πρότασης ενιαίας πολιτικής καθιέρωσης-απόδοσης σε εθνικό επίπεδο όσον αφορά τη μουσική γενικά και την ελληνική μουσική ειδικότερα. Η διαμόρφωση αντίστοιχου θησαυρού. Οι ακαδημαϊκές βιβλιοθήκες ως πάροχοι δεδομένων στο σημασιολογικό ιστό : μετάβαση από τη μία εγγραφή ανά πόρο στα δίκτυα σχέσεων μεταξύ αυτόνομων οντοτήτων Μανόλης Πεπονάκης Η μελέτη εστιάζει στην κρίσιμη καμπή στην οποία βρίσκονται οι βιβλιοθήκες οι οποίες από διαχειριστές των τεκμηρίων των συλλογών τους καλούνται να γίνουν διαχειριστές της γνώσης που συνδέεται με κάθε είδους τεκμήρια εντός και εκτός των τειχών τους. Η εργασία χωρίζεται σε δύο βασικά μέρη. Στο πρώτο μέρος καταδεικνύονται οι αλλαγές που συντελούνται στο χώρο οργάνωσης της πληροφορίας. Από τη μία πλευρά η ανάπτυξη του σημασιολογικού ιστού (semantic web) και των συνδεδεμένων δεδομένων (linked data), έχοντας ως γλώσσα έκφρασης το Resource Description Framework (RDF), αλλάζει τις βασικές υποδομές αλλά και τις λογικές μέσω των οποίων μπορούν να εκφραστούν πλέον τα μεταδεδομένα. Από την άλλη πλευρά οι Functional

22 22 Requirements of Bibliographic Records (FRBR) καταργούν τη λογική της επίπεδης περιγραφής όπου υπήρχε μία εγγραφή ανά πόρο και πλέον η περιγραφή του πόρου είναι ένα σύνολο οντοτήτων οι οποίες συνδέονται μεταξύ τους. Συνδυάζοντας την εκφραστικότητα που παρέχει το RDF με τη σημασιολογία των FRBR οι βιβλιοθήκες βρίσκονται σε μια εποχή όπου καλούνται να αναθεωρήσουν πολλές από τις πρακτικές τους. Στο δεύτερο μέρος τεκμηριώνεται πώς η εφαρμογή των παραπάνω μέσω της -ήδη δρομολογημένης- μετάβασης προς το σημασιολογικό ιστό έχει σημαντικές επιπτώσεις στην καταγραφή και κωδικοποίηση των δεδομένων. Στην ουσία επιφέρει αλλαγή του ρόλου των ακαδημαϊκών βιβλιοθηκών μετατρέποντάς τις σε παραγωγούς και εκδότες σημασιολογικής πληροφορίας. Σε αυτή την ενότητα εξετάζεται ο ρόλος των ακαδημαϊκών βιβλιοθηκών ως φορέων που μπορούν να εξασφαλίσουν την ακεραιότητα (integrity) της πληροφορίας και μέσω της πιστοποιημένης προέλευσής (provenance) της να αυξηθεί η εμπιστοσύνη (trust) των τρίτων σε αυτήν. Η εξασφάλιση των τριών αυτών στοιχείων (ακεραιότητα, προέλευση, εμπιστοσύνη) καθιστά την παραγόμενη πληροφορία αξιόπιστη βάση ώστε τρίτοι να επενδύσουν σε αυτήν είτε επαναχρησιμοποιώντας την αυτούσια είτε χτίζοντας πάνω σε αυτήν. Εκπαιδευτική Πλατφόρμα Πληροφοριακής Παιδείας για τελικούς χρήστες: πρότυπα, σχεδιασμός και προτάσεις αξιοποίησής της Ιωάννης Κλαψόπουλος, Μάριος Μπαλατζάρας, Δημήτριος Πατρινός, Σοφία Ζαπουνίδου, Βασίλειος Σουλικιάς, Γεώργιος Γιαννίκης, Άννα Γκουνή, Ιωάννης Αλεβίζος, Δημήτριος Παπαδόπουλος, Ανάργυρος Σκαρλάς Η παγίωση της οικονομικής δυσπραγίας στις ελληνικές ακαδημαϊκές βιβλιοθήκες προκαλεί τη συρρίκνωση των συνδρομών τους σε ηλεκτρονικές πηγές. Στον αντίποδα ο παγκόσμιος ιστός διαθέτει σήμερα μεγάλο όγκο πληροφοριών σε καθεστώς ελεύθερης ή και ανοικτής πρόσβασης. Ο εντοπισμός βιβλιογραφίας παραδοσιακά απαιτούσε την εφαρμογή δεξιοτήτων σχετικές με την αναζήτηση, συγκέντρωση, αξιολόγηση, διαχείριση και χρήση των σχετικών πληροφοριών. Στις μέρες μας, ωστόσο, η εργασία του εντοπισμού ελεύθερης και αξιόπιστης επιστημονικής πληροφορίας, επειδή γίνεται κάνοντας χρήση μεγάλης ποικιλίας διαθέσιμων πληροφοριακών πηγών, απαιτεί τη καλλιέργεια αυξημένων γνώσεων και δεξιοτήτων, δηλαδή απαιτεί την ανάπτυξη κουλτούρας πληροφοριακής παιδείας. Η Βιβλιοθήκη & Κέντρο Πληροφόρησης του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας στα πλαίσια της Δράσης 9.10 «Υπηρεσία Υποστήριξης Τελικών Χρηστών των Βιβλιοθηκών και Κέντρων Πληροφόρησης» της Οριζόντιας Δράσης του Σ.Ε.Α.Β. στο Ε.Π. «Ψηφιακή Σύγκλιση» έχει αναλάβει την ανάπτυξη Πληροφοριακού Συστήματος Εκπαιδευτικής Πλατφόρμας Πληροφοριακής Παιδείας για τελικούς χρήστες. Η πλατφόρμα, στην ανάπτυξη της οποίας συμμετέχουν στελέχη τριών βιβλιοθηκών Α.Ε.Ι. και εξωτερικοί συνεργάτες, φιλοδοξεί να συμβάλει στην παροχή μιας web υπηρεσίας υποστήριξης της διδασκαλίας της πληροφοριακής

23 23 παιδείας στους τελικούς χρήστες των ελληνικών ακαδημαϊκών βιβλιοθηκών. Η εισήγηση σύντομα παρουσιάζει το σχεδιασμό της εκπαιδευτικής πλατφόρμας πληροφοριακής παιδείας, περιγράφει το μαθησιακό μοντέλο που ακολουθείται και καταλήγει σε προτάσεις αξιοποίησης της υπηρεσίας αυτής, τόσο από εκπαιδευτές βιβλιοθηκονόμους σε προγράμματα πληροφοριακής παιδείας βιβλιοθηκών, όσο και από διδακτικό προσωπικό που ενδιαφέρεται να εντάξει δράσεις πληροφοριακής παιδείας σε μαθήματα της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης. Πλοηγός Πληροφοριακού Γραμματισμού: ένα Web εργαλείο που ηγείται της διαδρομής Μαργαρίτα Χατζηλία, Βασιλική Μολέ, Κώστας Παρασκευόπουλος, Εμμανουήλ Γαρουφάλλου Η παρούσα εργασία επικεντρώνεται στο νέο, σύγχρονο, πρωτότυπο και πολυσχιδές εργαλείο Πληροφοριακού Γραμματισμού (ΠΓ), την Καλλιστώ, που υλοποιείται μέσω τεχνολογιών του Διαδικτύου από τη Βιβλιοθήκη του Αλεξάνδρειου ΤΕΙ Θεσσαλονίκης (ΑΤΕΙΘ). Η Καλλιστώ υλοποιείται προκειμένου ν' ανταποκριθεί στις ολοένα αυξανόμενες ανάγκες και απαιτήσεις για ΠΓ της ακαδημαϊκής κοινότητας του ΑΤΕΙΘ. Ακολουθώντας τις σύγχρονες επιταγές για ενσωμάτωση τεχνολογικών εφαρμογών σε παραδοσιακές παιδαγωγικές διαδικασίες και δεδομένου του διεπιστημονικού χαρακτήρα ορισμένων θεματικών πεδίων, η Καλλιστώ έχει εφαρμόσει και υιοθετήσει ποικίλες πηγές. Λαμβάνοντας υπόψη πως ο ΠΓ έχει αποκτήσει μια πιο παιδαγωγική προσέγγιση κατά τη διάρκεια των τελευταίων ετών, βάσει εκπαιδευτικών θεωριών και πρακτικών, καθώς και με τη χρήση εργαλείων μέσω του Διαδικτύου, έχει πλέον υιοθετήσει εκείνα τα χαρακτηριστικά που επιτρέπουν στους χρήστες μεγαλύτερη ευελιξία και ανεξαρτησία, ενώ συγχρόνως αναβαθμίζονται τα μαθησιακά αποτελέσματα. Στην πράξη, η ηλεκτρονική εκπαίδευση ενισχύει τη μαθησιακή διαδικασία, δεδομένου ότι προωθεί την αλληλεπίδραση μεταξύ των εκπαιδευομένων, των εκπαιδευτών και των τεχνολογικών εργαλείων, ενώ την ίδια στιγμή, τα στενά όρια της αίθουσας διδασκαλίας και της βιβλιοθήκης έχουν επεκταθεί για να συμπεριλάβουν ολόκληρο τον κόσμο. Στο τεχνολογικά πλούσιο περιβάλλον του σήμερα, είναι σημαντικό για τους χρήστες να έχουν τις δεξιότητες και τα προσόντα για την επιλογή, την ανάκτηση, την ανάλυση, την αξιολόγηση, τη σύνθεση, τη δημιουργία και το διαμοιρασμό των πληροφοριών. Υπό αυτό το πρίσμα, η Καλλιστώ ακολουθώντας διεθνή πρότυπα διδασκαλίας του ΠΓ αναπτύχθηκε σε επιμέρους τομείς με εκπαιδευτικό υλικό που λειτουργούν μεμονωμένα και αυτόνομα, αλλά όλοι μαζί αποτελούν μια πλήρη εκπαιδευτική πύλη για τη χρήση των πληροφοριών. Η δημιουργία της Καλλιστούς έγκειται στην οπτική της ενδυνάμωσης της ανεξαρτησίας του χρήστη, προκειμένου να ενσωματωθεί εύκολα σε ένα

24 24 συνεχώς μεταβαλλόμενο και πολύπλοκο περιβάλλον πληροφόρησης. Η διάταξη ακολουθεί μία επαγωγική λογική, χωρίς συνηθισμένη δομή και μορφοποίηση, αλλά με ένα αρκετά σύγχρονο και διαδραστικό περιβάλλον. Η βασική ιδέα της υπηρεσίας είναι η «κατασκευή της γνώσης», επιτρέποντας έτσι μεγαλύτερη ευελιξία και ανταπόκριση από τους χρήστες, προκειμένου να επιτευχθεί μια μαθητοκεντρική εκπαιδευτική διαδικασία. Η διαρκής αξιολόγηση της νέας αυτής υπηρεσίας καταδεικνύει την ικανοποίηση των χρηστών από το νέο μοντέλο εκπαίδευσης αλλά και την ανάγκη να βασιστούν οι χρήστες των ακαδημαϊκών βιβλιοθηκών σε νέα εργαλεία μάθησης. Η μουσική πληροφόρηση στον ακαδημαϊκό χώρο, προτάσεις κοινωνικής στήριξης των μουσικών δημιουργών Χαρίλαος Λαβράνος, Πέτρος Κωσταγιόλας, Ιωσήφ Παπαδάτος Τις τελευταίες δεκαετίες, η ραγδαία ανάπτυξη των τεχνολογιών της πληροφορίας και της επικοινωνίας δημιούργησε έντονα την ανάγκη παροχής υπηρεσιών πληροφόρησης σε όλο το φάσμα των ανθρωπιστικών επιστημών, μεταξύ των οποίων και αυτού της μουσικής δημιουργίας - σύνθεσης. Το πεδίο της μουσικής δημιουργίας, αποτελεί ειδική και ιδιαιτέρως σημαντική ενότητα στον τομέα της πληροφόρησης και ως εκ τούτου, η σύσταση, η λειτουργία και ο εμπλουτισμός των πληροφοριακών υπηρεσιών μουσικής, αποτελεί απόρροια της ανάγκης για έναν σύγχρονο τομέα μουσικής πληροφόρησης. Για την αποτελεσματικότητα των υπηρεσιών που παρέχει ο τομέας αυτός, θεωρείται απαραίτητος ο συνδυασμός και η συνεργασία μεταξύ των δυο επιστημονικών κλάδων, των επιστημόνων της πληροφόρησης και των μουσικών δημιουργών. Η μελέτη αυτή, αποσκοπεί στον προσδιορισμό της ισχύουσας κατάστασης όσον αφορά στην παρουσίαση της τυπολογίας και της λειτουργίας των ακαδημαϊκών βιβλιοθηκών μουσικής όπως αυτές εμφανίζονται στον ελληνικό χώρο τα τελευταία χρόνια, των υπηρεσιών πληροφόρησης που παρέχουν για την υποστήριξη των μουσικών δημιουργών, ακαδημαϊκών και μη, καθώς και η διατύπωση προτάσεων κοινωνικής στήριξης αυτών στη δύσκολη χρονική περίοδο της οικονομικής κρίσης που διανύουμε. Μοντέλα μέτρησης ποιότητας βιβλιοθηκών: μια εφαρμογή του μοντέλου SERVQUAL σε εθνική κλίμακα Αγγελική Γιαννοπούλου Ο σκοπός της παρούσας έρευνας είναι η αξιολόγηση των παρεχόμενων υπηρεσιών και η μελέτη του βαθμού ικανοποίησης των ακαδημαϊκών βιβλιοθηκών όλων των ελληνικών ΑΕΙ. Η αλήθεια είναι ότι έχει υλοποιηθεί πληθώρα ερευνών σχετικών με την αξιολόγηση των υπηρεσιών των ακαδημαϊκών βιβλιοθηκών στην Ελλάδα. Οι μελέτες που έχουν γίνει όμως, αφορούν σε κάθε βιβλιοθήκη ξεχωριστά. Δεν έχει γίνει κάποια συνολική προσπάθεια μέτρησης αξιολόγησης υπηρεσιών των ακαδημαϊκών βιβλιοθηκών και ικανοποίησης των χρηστών τους. Στην έρευνα συμμετέχουν εγγεγραμμένοι

25 25 χρήστες (950) των ελληνικών ακαδημαϊκών βιβλιοθηκών όλων των ΑΕΙ της χώρας και γίνεται προσπάθεια να αποτυπωθούν αξιόπιστα οι αντιλήψεις, οι προσδοκίες και η πραγματική κατάσταση διάφορων θεμάτων των βιβλιοθηκών αυτών. Ο καθορισμός του ερευνητικού προβλήματος της συγκεκριμένης εργασίας ορίζεται από: 1. γνώση και χρήση παραδοσιακών και ηλεκτρονικών υπηρεσιών των ακαδημαϊκών βιβλιοθηκών, καθώς και μέτρηση αξιολόγησης και σημαντικότητας των υπηρεσιών αυτών από την μεριά των χρηστών. 2. εντοπισμός προσδοκιών των χρηστών και πραγματικής κατάστασης σχετικά με τη συλλογή, το προσωπικό και τις εγκαταστάσεις των ακαδημαϊκών βιβλιοθηκών της χώρας. Βασίζεται στις διαστάσεις του εργαλείου μέτρησης ποιότητας SERVQUAL, σχετικά με την ποιότητα στις βιβλιοθήκες. 3. καθορισμός παραγόντων ικανοποίησης χρηστών, καθώς και επιβεβαίωση του μοντέλου που χρησιμοποιήθηκε στην παρούσα εργασία. Από τα ευρήματα προκύπτουν σημαντικά στοιχεία κατάλληλα για την διοίκηση της κάθε ακαδημαϊκής βιβλιοθήκης, προς βελτίωση των παρεχόμενων υπηρεσιών και κατ επέκταση παροχή ποιοτικότερων υπηρεσιών και τελικά ικανοποίηση των χρηστών τους. Είναι σημαντικό να πραγματοποιούνται παρόμοιες έρευνες κατά τακτά χρονικά διαστήματα, ώστε να εντοπίζονται και να αντιμετωπίζονται έγκαιρα τυχών αδυναμίες και προβλήματα, κυρίως σε περίοδο κρίσης που η βιωσιμότητα των ακαδημαϊκών βιβλιοθηκών είναι σημαντική. Αναφορά αξιολόγησης για συστήματα επεξεργασίας και εξόρυξης κειμένου χρησιμοποιώντας την Ανάλυση SWOT Δημήτρης Ρουσίδης, Πάνος Μπαλατσούκας, Εμμανουήλ Γαρουφάλλου Επί σειρά ετών έχει παρατηρηθεί η συνεχόμενα εκθετική αύξηση των ακαδημαϊκών άρθρων, γεγονός που έχει προκαλέσει αντιστοίχως μια διακαή ανάγκη για αποτελεσματικά εργαλεία λογισμικού επεξεργασίας κειμένου. Στην προσπάθεια ανταπόκρισης στην ανάγκη αυτή μια πληθώρα από εργαλεία εξόρυξης κειμένου δημιουργήθηκαν, κάποια γενικής χρήσεως και άλλα πιο εξειδικευμένα για συγκεκριμένους κλάδους, κυρίως για τις βιολογικές και ιατρικές επιστήμες. Από τα υπολογιστικά αυτά εργαλεία απαιτείται να επεξεργάζονται, να αναλύουν, να ερμηνεύουν, να ενσωματώνουν και να παράγουν πληροφορίες διαχειριζόμενα μεγάλες αποθήκες δεδομένων. Τα εργαλεία πρέπει να είναι λειτουργικά και να ανταποκρίνονται στις απαιτήσεις του επιστημονικού αλλά και του πραγματικού κόσμου. Σκοπός αυτού του άρθρου είναι η αναφορά αξιολόγησης (benchmark evaluation) ενός επιλεγμένου συνόλου από τα πιο επαγγελματικά, λειτουργικά, ανοικτού κώδικα (open source) εργαλεία λογισμικού (GATE, KNIME, Rapid Miner, κ.τ.λ.) τα

26 26 οποία μέσω της επεξεργασίας κειμένου παράγουν πληροφορίες χρησιμοποιώντας τεχνικές εξόρυξης δεδομένων. Στόχος αυτής της έρευνας είναι να προτείνει ένα κοινό πλαίσιο αξιολόγησης το οποίο να προσδιορίζει, να βοηθάει στη λήψη αποφάσεων και να αποτιμά τα παραπάνω συστήματα στο χώρο των ακαδημαϊκών βιβλιοθηκών. Για το σκοπό αυτής της έρευνας εφαρμόστηκε η τεχνική αξιολόγησης και ανάλυσης SWOT (Πλεονεκτήματα, Αδυναμίες, Ευκαιρίες και Απειλές) για να προσδιοριστούν ενδογενείς και εξωγενείς παράγοντες (όπως αποτελεσματικότητα αλγορίθμων, βάθος σημασιολογικής ανάλυσης, ποιότητα δεδομένων, επεκτασιμότητα, διαλειτουργικότητα με άλλα συστήματα, κ.α.) ως κριτήρια για μια «δοκιμή πρόσκρουσης» μεταξύ των σημαντικότερων εργαλείων. Η ανάλυση αυτή θα χρησιμοποιηθεί ως εφαλτήριο και οδηγός κατανόησης και λήψης αποφάσεων για τη δημιουργία ενός πρότυπου εργαλείου εξόρυξης δεδομένων το οποίο θα εντοπίζει σημασιολογικές ομοιότητες μεταξύ ακαδημαϊκών συγγραμμάτων. Ταυτόχρονα θα αναγνωρίζει τις κύριες μεθοδολογίες έρευνας που χρησιμοποιήθηκαν και κύριος σκοπός του εργαλείου θα είναι η διευκόλυνση της ακαδημαϊκής μελέτης και έρευνας και η αύξηση της ικανότητας άντλησης πληροφοριών και συσχετισμών από τα ακαδημαϊκά περιεχόμενα. Οι βιβλιοθήκες στο μέλλον: χρήση τεχνολογίας Ραδιοσυχνικής Αναγνώρισης (RFID) και διαδικτυακών υπηρεσιών Κλεοπάτρα Μπαρδάκη, Παναγιώτης Γεωργίου, Ιωάννης Μούρτος Αυτή η εργασία παρουσιάζει ένα καινοτόμο πληροφοριακό σύστημα διαχείρισης έντυπου υλικού για βιβλιοθήκες που στηρίζεται στην τεχνολογία RFID. Διασυνδέεται με το υπάρχον oλοκληρωμένο πληροφοριακό σύστημα της βιβλιοθήκης (ILS) από το οποίο αντλεί την πληροφορία που χαρακτηρίζει κάθε έντυπη πηγή και την οποία αξιοποιεί και διαχέει στους χρήστες ή/και σε ένα δίκτυο συνεργαζόμενων βιβλιοθηκών, μέσω διαδικτυακών υπηρεσιών (web services). Οι βασικοί στόχοι του συστήματος είναι η βελτίωση της διαχείρισης της πληροφορίας, η αυτοματοποίηση των διαδικασιών διαχείρισης του έντυπου υλικού και γενικά η διασφάλιση της ποιότητας των υπηρεσιών της βιβλιοθήκης. Η τεχνολογία της ραδιοσυχνικής αναγνώρισης χρησιμοποιεί ραδιοκύματα για αυτόματη, σε πραγματικό χρόνο αναγνώριση και ιχνηλάτηση αντικειμένων. Ένα τυπικό RFID σύστημα περιλαμβάνει έναν RFID αναγνώστη που σκανάρει την ταυτότητα του αντικειμένου (μοναδικός σειριακός αριθμός αναγνώρισης) που είναι αποθηκευμένη στην RFID ετικέτα πάνω στο αντικείμενο. Ο αναγνώστης μετατρέπει την πληροφορία από την RFID ετικέτα σε μορφή κατανοητή και διαχειρίσιμη από πληροφοριακά συστήματα. Αυτή η εφαρμογή χρησιμοποιεί RFID ετικέτες επικολλημένες σε βιβλία της βιβλιοθήκης. H αρχιτεκτονική της εφαρμογής είναι ανοικτή, κατανεμημένη και επεκτάσιμη. Χτίζεται πάνω στις δυνατότητες των διαδικτυακών υπηρεσιών, οι οποίες εξασφαλίζουν τη

27 27 διαλειτουργικότητα του RFID συστήματος με το oλοκληρωμένο σύστημα της βιβλιοθήκης και υποστηρίζουν τις προσφερόμενες on-line υπηρεσίες. Το σύστημα διαχείρισης του έντυπου υλικού προσφέρει μέσω μια φιλικής στο χρήστη διεπαφής υπηρεσίες εισαγωγής, δανεισμού, επιστροφής, αναζήτησης, αναγνώρισης, εύρεσης θέσης και απογραφής των βιβλίων με RFID ετικέτα τα οποία διαβάζονται από φορητούς ή σταθερούς RFID αναγνώστες. Tο σύστημα θα εφαρμοσθεί πιλοτικά στη βιβλιοθήκη του Πανεπιστημίου Πατρών. Πέρα από την τεχνική αξιολόγηση, το σύστημα θα εκτιμηθεί ως προς τη χρηστικότητα (usability), την ικανοποίηση των χρηστών, το αντίκτυπο στις διαδικασίες διαχείρισης του έντυπου υλικού, την ακρίβεια της προσφερόμενης πληροφορίας κ.α. Αναπτύξαμε το σύστημα έτσι ώστε να μπορεί να εφαρμοσθεί σε οποιοδήποτε περιβάλλον (πχ. μια μικρομεσαία επιχείρηση ή ένα δημόσιο οργανισμό) που επιθυμεί να βελτιώσει τη διαχείριση των «φυσικών» εγγράφων του σε πλήρη αντιστοιχία με τα ηλεκτρονικά (πχ. τιμολόγια). Η μετεξέλιξη ενός αποθετηρίου κοινωνικών επιστημών: το παράδειγμα του Πάνδημου σε περιβάλλον Fedora Παρασκευάς Καμάτσος, Αφροδίτη Σωτηροπούλου, Άννα Θεοφιλάτου, Ελευθερία Μπογιατζή, Κωνσταντία Κακάλη Η υλοποίηση ενός Ιδρυματικού Αποθετηρίου αποτελεί μία σύνθετη διαδικασία ανάλυσης των αναγκών του ακαδημαϊκού ιδρύματος που εξυπηρετεί, αξιολόγησης και επιλογής λογισμικού εφαρμογής, καθορισμού πολιτικών τεκμηρίωσης, αξιοποίησης μοντέλων διαλειτουργικότητας και μακροπρόθεσμης διατήρησης του περιεχομένου. Στην περίπτωση της Βιβλιοθήκης του Παντείου Πανεπιστημίου, προτάθηκε ένα πλαίσιο ανάπτυξης της Ψηφιακής Βιβλιοθήκης «Πάνδημος», που βασίζεται στην επιλογή του λογισμικούfedora για την εγκατάσταση και λειτουργία του. Η επιλογή τουfedora έγινε λόγω των προηγμένων δυνατοτήτων διαχείρισης και αναπαράστασης συλλογών και αντικειμένων, που σε συνδυασμό με την ευέλικτη αρχιτεκτονική του επέτρεψε την ενσωμάτωση ετερογενούς ψηφιακού υλικού (γκρίζα βιβλιογραφία, φωτογραφικό και ιστορικό αρχείο, ψηφιοποιημένο υλικό συνεδρίων, περιοδικών κ.α.), την υπηρεσία ηλεκτρονικής κατάθεσης υλικού, τεκμηρίωσης και δημοσίευσης του, καθώς και την περαιτέρω βελτίωση και προβολή του περιεχομένου (SEO), απόδοσης του σε πολλαπλά σχήματα μεταδεδομένων κ.α. Στην παρούσα εισήγηση περιγράφονται τα στάδια επιλογής λογισμικού, διαχείρισης και οργάνωσης συλλογών και η υλοποίησή τους με ανάπτυξη χωριστών περιβαλλόντων εισαγωγής δεδομένων (editors). Επιπλέον αναλύονται τα πρότυπα διαλειτουργικότητας που εφαρμόζονται και ο καθορισμός πολιτικών περιγραφής του υλικού με την επιλογή σχημάτων μεταδεδομένων. Παράλληλα, επισημαίνονται τα προβλήματα που επιλύθηκαν σε κάθε στάδιο υλοποίησης του ιδρυματικού αποθετηρίου, τα βήματα που ακολουθήθηκαν για την αντιμετώπιση τους, καθώς και οι συνεργασίες που αναπτύχθηκαν με τα

28 28 εμπλεκόμενα μέλη του προσωπικού της Βιβλιοθήκης (πληροφορικών & βιβλιοθηκονόμων) και ο βαθμός αλληλεξάρτησης των εργασιών τους. Τέλος, παρουσιάζεται η ιδιαιτερότητα της ανάπτυξης μίας ψηφιακής βιβλιοθήκης σε λογισμικό Fedora σε ελληνικό ακαδημαϊκό ίδρυμα, η τεχνογνωσία που αποκτήθηκε και οι προοπτικές για το μέλλον. Ε-ΒΙΒΑ: Ελληνική Βιβλιοθηκονομική βάση δεδομένων Φίλιππος Χ. Τσιμπόγλου, Ελένη Κ. Σακκά, Βασιλική Β. Κουκουνίδου, Πάνος Β. Ράπτης Σκοπός της ανακοίνωσης είναι να παρουσιάσει στους Βιβλιοθηκονόμους- Επιστήμονες Πληροφόρησης την Ελληνική Βιβλιοθηκονομική Βάση δεδομένων (ΕΒΙΒΑ), η οποία έχει αναπτυχθεί με πρωτοβουλία της Βιβλιοθήκης του Πανεπιστημίου Κύπρου. Στους στόχους της δημιουργίας της ΕΒΙΒΑ είναι η κάλυψη του κενού που υπάρχει στην καταγραφή της ερευνητικής παραγωγής που πραγματοποιείται στην Ελλάδα και στην Κύπρο στα επιστημονικά πεδία της Αρχειονομίας, Βιβλιοθηκονομίας-Επιστήμης της Πληροφόρησης. Στις διαδικασίες δημιουργίας περιλαμβάνονται η σύνταξη πολιτικής ανάπτυξης, ο εντοπισμός, η συλλογή, η οργάνωση, η ψηφιοποίηση, η ανάδειξη και διάθεση με ανοικτή πρόσβαση, ώστε να καταστεί μια ολοκληρωμένη και χρήσιμη βάση δεδομένων, ελεύθερα προσβάσιμη από κάθε ενδιαφερόμενο. Η μεθοδολογία της παρουσίασης περιλαμβάνει μια ιστορική αναδρομή από την αναγνώριση της ανάγκης και την απόφαση δημιουργίας της μέχρι τα στάδια που ακολουθηθήκαν στην πορεία ανάπτυξης της βάσης, δηλαδή τη μετατροπή της από βιβλιογραφική (παραπεμπτικού τύπου) βάση δεδομένων σε περιβάλλον ΑΒΕΚΤ και μορφότυπο UNIMARC με (απλή) διασύνδεση στο ψηφιακό ή ψηφιοποιημένο πλήρες κείμενο (στάδιο ένα), σε μια ψηφιακή συλλογή και την μετεγκατάσταση της σε περιβάλλον διαχείρισης ψηφιακών συλλογών της πλατφόρμας DSPACE και μορφότυπο Dublin Core (στάδιο δύο). Στην ανακοίνωση γίνεται αναφορά για την χρονολογική και γεωγραφική κάλυψη του περιεχομένου, τα είδη των δημοσιευμάτων που καλύπτει, τις πολιτικές που ακολουθούνται για την ευρετηρίαση του περιεχομένου. Για την κατανόηση των μεγεθών και το κενό που καλύπτει γίνεται μια περιεκτική σύγκριση όσον αφορά το περιεχόμενο της ΕΒΙΒΑ με το σχετικό περιεχόμενο πέντε βάσεων δεδομένων LISA, LISTA, E-LIS, WOS και SCOPUS. Έμφαση δίνεται στη ευρήματα που εντοπίστηκαν από τη σύγκριση των χαρακτηριστικών των δύο διαφορετικών μορφοτύπων που χρησιμοποιήθηκαν στα δύο στάδια ανάπτυξης της ΕΒΙΒΑ, στην ανάδειξη των θετικών και αρνητικών σημείων εκάστου, στα αντίστοιχα θετικά και προβληματικά χαρακτηριστικά των δύο περιβαλλόντων υλοποίησης, καθώς και στις τεχνικές προκλήσεις που κλήθηκε να επιλύσει η ομάδα ανάπτυξης για τη μετάβαση από το UNIMARC στο DC. Τα ευρήματα αυτά μπορούν να φανούν χρήσιμα και να αποτρέψουν προβλήματα σε μελλοντικές μετατροπές και μετεγκαταστάσεις ανάλογων βάσεων δεδομένων και συλλογών. Περαιτέρω έρευνα μπορεί να ακολουθήσει με