ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗ ΝΟΜΙΚΩΝ, ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΜΗΜΑ ΝΟΜΙΚΗΣ

Transcript

1 ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗ ΝΟΜΙΚΩΝ, ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΜΗΜΑ ΝΟΜΙΚΗΣ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΟ ΤΜΗΜΑ ΤΟΜΕΑΣ ΑΣΤΙΚΟΥ- ΑΣΤΙΚΟΥ ΔΙΚΟΝΟΜΙΚΟΥ ΚΑΙ ΕΡΓΑΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ ΑΣΤΙΚΟ ΔΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ «Η προσωρινή ρύθμιση κατάστασης επί οικογενειακών σχέσεων κατά το άρθρο 735 ΚΠολΔ» Επιβλέπων καθηγητής: Πάρις Αρβανιτάκης Άννα Κ. Οβσεπιάν (ΑΕΜ: ) Θεσσαλονίκη, Δεκέμβριος 2015 [0]

2 ΠΙΝΑΚΑΣ ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΩΝ ΑΚ ΑΠ αρ. Αρμ. ΑρχΝ Βλ. ΕλλΔνη ΕΕργΔ ΕφΑΔ Επ. ΕΠολΔ ΕρμΑΚ ΕΣΔΑ ΕφΘες ΕφΠειρ Δ κ.α. ΚΠολΔ ΝοΒ Αστικός Κώδικας Άρειος Πάγος Αριθμός Αρμενόπουλος Αρχείο Νομολογίας Βλέπε Ελληνική Δικαιοσύνη Επιθεώρηση Εργατικού Δικαίου Εφαρμογές Αστικού Δικαίου Επόμενα Επιθεώρηση Πολιτική Δικονομίας Ερμηνεία Αστικού Κώδικα Ευρωπαϊκή Σύμβαση Δικαιωμάτων Ανθρώπου Εφετείο Θεσσαλονίκης Εφετείο Πειραιώς Δίκη και άλλα Κώδικας Πολιτικής Δικονομίας Νομικό Βήμα Ν. Νόμος ν.δ. ΟλΑΠ οπ. π. παρ. ΠΠρ πρβλ Σ σελ. υποσ. ΧρΙΔ Νομοθετικό Διάταγμα Ολομέλεια Αρείου Πάγου όπως παραπάνω Παράγραφος Πολυμελές Πρωτοδικείο παράβαλε Σύνταγμα Σελίδα Υποσημείωση Χρονικά Ιδιωτικού Δικαίου [1]

3 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΠΙΣΗΜΑΝΣΕΙΣ σελ. 4 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ Η ΠΡΟΣΩΡΙΝΗ ΡΥΘΜΙΣΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΣΤΙΣ ΣΧΕΣΕΙΣ ΣΥΖΥΓΩΝ Ι. Η έννοια της προσωρινής ρύθμισης κατάστασης σελ. 7 ΙΙ. Η προσωρινή διαταγή σελ. 8 ΙΙΙ. Η προσωρινή ρύθμιση σε θέματα οικογενειακού δικαίου σελ. 11 IV. Ρύθμιση χρήσης της οικογενειακής στέγης σελ Έννοια και προϋποθέσεις του άρθρου 1386 ΑΚ σελ Μετοίκηση σελ Διαδικαστικές προϋποθέσεις σελ Η απόφαση, τα ένδικα μέσα και η εκτέλεση σελ Η έγερση της κύριας αγωγής σελ. 20 V. Κατανομή των κινητών πραγμάτων σελ Κατανομή των κινητών πραγμάτων του άρθρου 1394 ΑΚ σελ Κατανομή των κινητών πραγμάτων του άρθρου 1395 ΑΚ σελ Προσωρινή ρύθμιση των κινητών πραγμάτων σελ Διαδικαστικές προϋποθέσεις σελ Η απόφαση, τα ένδικα μέσα και η εκτέλεση σελ Η έγερση της κύριας αγωγής σελ. 27 VI. Προσωρινή προστασία της αξίωσης συμμετοχής στα αποκτήματα σελ Η έννοια και η φύση της αξίωσης συμμετοχής στα αποκτήματα σελ Οι προϋποθέσεις της αξίωσης συμμετοχής στα αποκτήματα σελ Η κατοχύρωση της αξίωσης με παροχή ασφάλειας σελ Η κατοχύρωση της αξίωσης με ασφαλιστικά μέτρα σελ Διαδικαστικές προϋποθέσεις και έγερση της κύριας αγωγής σελ. 36 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ Η ΠΡΟΣΩΡΙΝΗ ΡΥΘΜΙΣΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΣΤΙΣ ΣΧΕΣΕΙΣ ΓΟΝΕΩΝ- ΤΕΚΝΩΝ Ι. Η έννοια και η φύση της γονικής μέριμνας σελ Η αφαίρεση της άσκησης της γονικής μέριμνας σελ Η προσωρινή ρύθμιση της άσκησης της γονικής μέριμνας σελ. 43 [2]

4 3. Διαδικαστικές προϋποθέσεις σελ Η απόφαση, τα ένδικα μέσα και η εκτέλεση σελ Η έγερση της κύριας αγωγής σελ. 47 ΙΙ. Η έννοια και η φύση της επιμέλειας του τέκνου σελ Η προσωρινή ρύθμιση της επιμέλειας του τέκνου σελ Διαδικαστικές προϋποθέσεις σελ Η απόφαση, τα ένδικα μέσα και η εκτέλεση σελ Η έγερση της κύριας αγωγής σελ. 52 ΙΙΙ. Η επικοινωνία του γονέα με το τέκνο σελ Η προσωρινή ρύθμιση της επικοινωνίας με το τέκνο σελ Διαδικαστικές προϋποθέσεις σελ Η απόφαση, τα ένδικα μέσα και η εκτέλεση σελ Η έγερση της κύριας αγωγής σελ. 58 IV. Επί ενδοοικογενειακής βίας σελ. 59 V. Ρυθμίσεις επί συμφώνου συμβίωσης σελ. 60 VI. Προσωρινή ρύθμιση κατάστασης στις διασυνοριακές σχέσεις σελ. 62 ΕΠΙΛΟΓΟΣ σελ. 64 ΓΕΝΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ σελ. 65 ΕΙΔΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ-ΜΕΛΕΤΕΣ σελ. 67 [3]

5 ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΠΙΣΗΜΑΝΣΕΙΣ Τα ασφαλιστικά μέτρα που ρυθμίζονται στον ΚΠολΔ στα άρθρα έως 738, αποτελούν έκφανση του δικαιώματος της δικαστικής προστασίας του άρθρου 20 Σ 2, καθότι ο προσωρινός ή ο προληπτικός έλεγχος με τη λήψη του κατάλληλου μέτρου εξασφαλίζει την αξίωση προς έννομη προστασία του διαδίκου, όταν υπάρχει κίνδυνος δημιουργίας πραγματικών καταστάσεων, που μπορούν να ματαιώσουν ή να αναιρέσουν το δικαίωμα της δικαστικής του προστασίας. Με το άρθρο 20 παρ. 1 Σ ανατίθεται στον κοινό νομοθέτη η υποχρέωση να διασφαλίσει την αποτελεσματική άσκηση του δικαιώματος της έννομης προστασίας από τα δικαστήρια, η οποία πρέπει να γίνεται και σε ένα προγενέστερο στάδιο πριν από την οριστική κρίση της εριζόμενης υπόθεσης, με τη λήψη ασφαλιστικών μέτρων. Θεμέλιο αυτής της σκέψης είναι η αποσόβηση της ανεπανόρθωτης βλάβης που μπορεί να προκληθεί στο διάδικο εάν δε ληφθεί το κατάλληλο και πρόσφορο ασφαλιστικό μέτρο. Άλλωστε, η δικαστική προστασία πρέπει όχι μόνο να είναι δίκαιη αλλά και ταχεία κατά το άρθρο 6 ΕΣΔΑ. Συνεπώς, τα ασφαλιστικά μέτρα, που εξασφαλίζουν προσωρινή δικαστική προστασία, η οποία θα ισχύει μέχρι να εκδοθεί η απόφαση επί της κύριας δίκης 3, είναι αναγκαία για την αντιμετώπιση της βραδύτητας της απονομής της δικαιοσύνης. Τα ασφαλιστικά μέτρα θέλουν να προστατεύσουν το διάδικο από την απώλεια των δικαιωμάτων του κατά τη μακρά διάρκεια μιας δίκης, εφόσον υπάρχει αξίωση για παροχή οριστικής δικαστικής προστασίας και μπορούν να ληφθούν για κάθε αξίωση, υπό την προϋπόθεση βέβαια ότι από τη λήψη τους δε δημιουργείται μη αναστρέψιμη δικαστική κρίση. Δεν επιτρέπεται, όμως, η λήψη ασφαλιστικού μέτρου να οδηγεί σε ανεπανόρθωτες καταστάσεις 4. Ως 1 Βλ. Ν. 4335/2015, ΦΕΚ Α 87/ με έναρξη ισχύος την και τις σφόδρες αλλαγές που επέφερε. Για τις αλλαγές στα ασφαλιστικά μέτρα βλ. ιδίως Β. Τσαμπάζη, Εισήγηση στο Συνέδριο της Ένωσης Δικαστών και Εισαγγελέων και του Δικηγορικού Συλλόγου Καλαμάτας με θέμα «Οι πρόσφατες τροποποιήσεις του Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας, Παρουσίαση Κριτική προσέγγιση», Ειδικά για τη συνταγματική κατοχύρωση των ασφαλιστικών μέτρων βλ. Κλαμαρή Ν., Το δικαίωμα δικαστικής προστασίας κατά το άρθρο 20 παρ. 1 Συντάγματος 1975, 1989, σελ. 159 επ, όπου γίνεται δεκτό ότι το δικαίωμα δικαστικής προστασίας περιλαμβάνει και το δικαίωμα λήψης ασφαλιστικών μέτρων. 3 Κατράς Ι., Σύστημα Ασφαλιστικών μέτρων, Αναγκαστικής εκτέλεσης, Διαταγών πληρωμής και απόδοσης, Β Έκδοση, 2010, σελ Κράνης Δ. σε Κεραμέα Κ./Κονδύλη Δ/Νίκα Ν., ΙΙ, 2000, άρθρο , αρ. 11, σελ [4]

6 συμπέρασμα από τα ανωτέρω είναι ότι τα ασφαλιστικά μέτρα έχουν παρεπόμενο χαρακτήρα και λαμβάνονται προκειμένου να εξασφαλιστεί ένα δικαίωμα μέχρι την οριστική κρίση από το κύριο δικαστήριο. Για το λόγο αυτό, τα ασφαλιστικά μέτρα εξοπλίζονται με προσωρινό δεδικασμένο, το οποίο συνίσταται στην αρνητική διαδικαστική προϋπόθεση, που εμποδίζει οποιοδήποτε μεταγενέστερο δικαστήριο να εκδώσει διαφορετική απόφαση επί της διαγνωσθείσας αλήθειας 5. Αυτονόητο είναι ότι για την άσκηση ασφαλιστικού μέτρου πρέπει να υπάρχει ασφαλιστέο δικαίωμα 6, το οποίο και χρειάζεται να εξασφαλιστεί ή να διατηρηθεί διότι υπάρχει επικείμενος κίνδυνος ή επείγουσα περίπτωση και για το λόγο αυτό χρήζει άμεσης ρύθμισης. Πάντως, τα ασφαλιστικά μέτρα δεν πρέπει να ικανοποιούν πλήρως τα ασφαλιστέο δικαίωμα 7, υποκαθιστώντας έτσι την τελεσίδικη και οριστική κρίση και για το λόγο αυτό έχουν προσωρινή ισχύ και υπόκεινται σε ανάκληση. Τα ασφαλιστικά μέτρα αποτελούν κατηγορία διαγνωστικής 8 δίκης της ειδικής διαδικασίας 9 και επί αυτών εφαρμόζεται το ανακριτικό σύστημα και όχι το συζητητικό (691 παρ. 1 ΚΠολΔ), ενώ ο βαθμός της απαιτούμενης δικανικής πεποίθησης είναι η πιθανολόγηση, ακριβώς λόγω της ταχύτητας που απαιτείται. Ο σκοπός, λοιπόν, των ασφαλιστικών μέτρων δεν είναι η πλήρης ικανοποίηση του δικαιώματος, όπως συμβαίνει με τις υποθέσεις που δικάζονται κατά τις ειδικές διαδικασίες, αλλά αυτά αποβλέπουν στη γρήγορη και λιγότερο δαπανηρή ρύθμιση των διαφορών που γεννώνται ενόψει μιας εκκρεμούς ή μέλλουσας δίκης, πεθαίνουν δε μόλις εκδοθεί η απόφαση για την κύρια υπόθεση 10. Επομένως, είναι εμφανής ο παρεπόμενος χαρακτήρας των ασφαλιστικών μέτρων σε σχέση με την κύρια δίκη. Τούτο άλλωστε επιβεβαιώνεται από το άρθρο 693 ΚΠολΔ, κατά τo οποίο ο δικαστής δικαιούται να ορίσει προθεσμία για την άσκηση της κύριας αγωγής, από τη δυνατότητα του δικαστηρίου να ανακαλέσει την εκδοθείσα απόφαση κατά τα άρθρα 696, Κονδύλης Δ., Το δεδικασμένο κατά τον Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας, έκδοση 2 η, 2007, σελ ΠΠρΑθ 108/1999 ΕλλΔνη 41 σελ ΜΠρΑθ 4525/2015 ΝΟΜΟΣ. 8 Βλ. σε Καργάδου Π., Ασφαλιστικά Μέτρα και Ουσιαστικόν Δίκαιον, 1986, σελ. 19, ο οποίος αναφέρει ότι η διάγνωση του εξασφαλιστέου δικαιώματος αποτελεί ουσιώδες και λειτουργικό στοιχείο της διαδικασίας των ασφαλιστικών μέτρων. 9 Κατράς Ι., Σύστημα Ασφαλιστικών μέτρων, Αναγκαστικής εκτέλεσης, Διαταγών πληρωμής και απόδοσης, Β Έκδοση, 2010, σελ Μπρακατσούλας Β., Ασφαλιστικά Μέτρα, 1994, σελ 17. [5]

7 ΚΠολΔ αλλά και από το γεγονός ότι τα ασφαλιστικά μέτρα διατάσσονται μόνο κατά τη διάρκεια ή πριν από την κύρια δίκη και ποτέ μετά από αυτήν 11. Στο σημείο αυτό αξίζει να σημειωθεί ότι οι πιο σημαντικές προϋποθέσεις της λήψης ασφαλιστικών μέτρων είναι η ύπαρξη του ασφαλιστέου δικαιώματος, η πιθανολόγηση επικείμενου κίνδυνου ή η πιθανολόγηση μιας επείγουσας περίπτωσης για την αποτροπή βλάβης αυτού ουσιαστικού δικαιώματος. Οι κατηγορίες των ασφαλιστικών μέτρων είναι τα «συντηρητικά» και τα «ρυθμιστικά» 12 ασφαλιστικά μέτρα. Στην παρούσα εργασία θα γίνει προσπάθεια ανάλυσης μιας ειδικότερης περίπτωσης των ρυθμιστικών ασφαλιστικών μέτρων, ήτοι της προσωρινής ρύθμισης κατάστασης στις σχέσεις συζύγων και στις σχέσεις γονέων και τέκνων. 11 ΕιρΑρτ 238/1972 ΝΔ 29, σελ Βλ. Μαργαρίτη Μ., Ερμηνεία Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας, 2012, σελ [6]

8 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ Η ΠΡΟΣΩΡΙΝΗ ΡΥΘΜΙΣΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΣΤΙΣ ΣΧΕΣΕΙΣ ΣΥΖΥΓΩΝ Ι. Η έννοια της προσωρινής ρύθμισης κατάστασης Η προσωρινή ρύθμιση κατάστασης 13 είναι έννοια που συνδέεται άμεσα με αυτή των ασφαλιστικών μέτρων και συνίσταται στη διαδικασία με την οποία λαμβάνονται πρόσφορα μέτρα, με τα οποία ορισμένη κατάσταση που έχει διαμορφωθεί ή τείνει να διαμορφωθεί στις έννομες σχέσεις των διαδίκων αντιμετωπίζεται προσωρινά, ωσότου κριθούν οριστικά οι έννομες σχέσεις τους, ως προς τις οποίες έχει ανακύψει έρις. Η προσωρινή ρύθμιση κατάστασης δεν αποτελεί ασφαλιστικό μέτρο με προκαθορισμένο περιεχόμενο αλλά συνιστά το πλαίσιο για τη λήψη πρόσφορων ασφαλιστικών μέτρων προκειμένου να αντιμετωπιστεί προσωρινά η επείγουσα περίπτωση (άμεση και πιεστική ανάγκη) με σκοπό να αποφευχθεί η δημιουργία αμετάκλητων ή δυσβάσταχτων συνεπειών για το πιθανολογούμενο αποτέλεσμα της κύριας δίκης 14. Ο θεσμός της προσωρινής ρύθμισης κατάστασης προβλέπεται στα άρθρα ΚΠολΔ και συμπληρώνεται από τις γενικές διατάξεις ασφαλιστικών μέτρων των άρθρων 682 επ. ΚΠολΔ. Αντικείμενο της προσωρινής ρύθμισης κατάστασης μπορεί να είναι ένα δικαίωμα, που προσβλήθηκε ή κινδυνεύει να προσβληθεί, ή έννομη σχέση του ουσιαστικού δικαίου και όχι η ρύθμιση απλών πραγματικών καταστάσεων 15. Η προσωρινή ρύθμιση κατάστασης διατάσσεται αν πιθανολογείται η ύπαρξη κάποιας απαίτησης ή κάποιου δικαιώματος 16. Η προσωρινή ρύθμιση κατάστασης δεν πρέπει να συνίσταται στην ικανοποίηση του δικαιώματος 17. Κατά συνέπεια, η προσωρινή ρύθμιση κατάστασης εμφανίζεται να έχει ευρύτερο περιεχόμενο από την απλή εξασφάλιση ή διατήρηση του δικαιώματος του άρθρου 682 ΚΠολΔ και μπορεί να αφορά οποιαδήποτε άλλη ρύθμιση με την 13 Βλ. εκτενώς σε μελέτη Μητσόπουλου Γ., Η έννοια της «προσωρινής ρύθμισης κατάστασης» ως μορφής ασφαλιστικού μέτρου, ΕλλΔνη 43 (2002), σελ ΜΠρΚεφαλ 138/2013 ΝΟΜΟΣ, ΜΠρΘεσ 17222/2004, ΧρΙΔ 2004, σελ. 817, ΜΠρΑθ 14443/1994, ΕΕργΔ 1995, σελ ΜΠρΘες 9697/2003, Αρμ 2005, σελ. 860, ΜΠρΑθ 29413/1998 Δ 1999, σελ.982, Κράνης Δ. σε Κεραμέα Κ./Κονδύλη Δ/Νίκα Ν., Ερμηνεία του Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας, ΙΙΙ, 2000, σελ Μπέης Κ., Πολιτική Δικονομία, Ασφαλιστικά Μέτρα, 16, 1973, σελ ΜΠρΑθ 5491/2015 ΝΟΜΟΣ. [7]

9 οποία εξυπηρετούνται έννομες σχέσεις των διαδίκων, που δεν επιδέχονται αναβολή, εξασφαλίζοντας με αυτόν τον τρόπο τη δικαιϊκή ειρήνη 18. Οι προϋποθέσεις της προσωρινής ρύθμισης κατάστασης είναι ίδιες με τις γενικές διατάξεις των ασφαλιστικών μέτρων των άρθρων ΚΠολΔ. Τα άρθρα 731 και 732 ΚΠολΔ είναι γενικές διατάξεις και τυγχάνουν εφαρμογής σε κάθε περίπτωση που χρήζει προσωρινής ρύθμισης κατάστασης. Πιο συγκεκριμένα, το άρθρο 732 ΚΠολΔ παρέχει ευρύτατη διακριτική ευχέρεια στο δικαστήριο για τη λήψη κάθε άλλου πρόσφορου μέτρου 19, ενώ το άρθρο 731 ΚΠολΔ προβλέπει για τη λήψη πρόσφορου ασφαλιστικού μέτρου την επιβολή υποχρέωσης για ενέργεια, παράλειψη ή ανοχή ορισμένης πράξης. Για να υπάρξει προσωρινή ρύθμιση κατάστασης, είναι αναγκαίο να συντρέξουν ορισμένες προϋποθέσεις, όπως είναι η πιθανολόγηση της ύπαρξης ενός ενεργού 20 ασφαλιστέου δικαιώματος και η πιθανολόγηση ύπαρξης επείγουσας περίπτωσης ή επικείμενου κινδύνου. Οι ίδιες ως άνω γενικές προϋποθέσεις ισχύουν και για τη ρύθμιση προσωρινής κατάστασης στα θέματα οικογενειακού δικαίου, όπως αυτές θα αναλυθούν λεπτομερώς παρακάτω ως μια προσπάθεια ανάδειξης των ζητημάτων που ανακύπτουν από τα οικογενειακού φύσεως θέματα. ΙΙ. Η προσωρινή διαταγή 21 Η προσωρινή διαταγή, όπως ρυθμίζεται με το άρθρο 691 ΚΠολΔ, εντάσσεται στην κατηγορία των ασφαλιστικών μέτρων και θα μπορούσαμε να πούμε ότι αποτελεί είδος αυτών που σκοπός της είναι να βελτιώσει την κατάσταση βραδυδικίας, που χαρακτηρίζει την ελληνική έννομη τάξη. Η δίκη των ασφαλιστικών μέτρων προσπαθεί να άρει τις όποιες δυσμενείς συνέπειες από μιας μακράς διάρκειας κύρια δίκη, εξασφαλίζοντας δικαιώματα ή έννομες σχέσεις και η προσωρινή διαταγή θα λέγαμε ότι επιτελεί τον ίδιο σκοπό αλλά με 18 Κράνης Δ. σε Κεραμέα Κ./Κονδύλη Δ/Νίκα Ν., οπ. π. ΙΙΙ, 2000, σελ Σχέδιον Πολιτικής Δικονομίας, Τόμος 5 ος, 1957, σελ ΠΠρΑρτ 11/1994 Αρμ 1995, σελ. 28, ΠΠρΘ 2597/1987 Αρμ 1998, σελ. 1028, κατά τις οποίες το ασφαλιστέο δικαίωμα της προσωρινής ρύθμισης κατάστασης δεν πρέπει να αναφέρεται σε αποσβεσμένη ή παραγραμμένη αξίωση. Βλ. και ΜΠρΤρικ 938/2003 Αρμ 2004, σελ. 558, κατά την οποία η αίτηση των ασφαλιστικών μέτρων δε διακόπτει την παραγραφή. 21 Βλ. τροποποιήσεις Ν. 4335/2015 και νέο άρθρο 691Α ΚΠολΔ. [8]

10 ακόμη πιο δραστικό τρόπο. Με την προσωρινή διαταγή παρέχεται έννομη προστασία πριν από την έκδοση της απόφασης των ασφαλιστικών μέτρων προκειμένου να αντιμετωπιστεί κατεπείγουσα περίπτωση ή άμεσος κίνδυνος με μέτρα που θα εξασφαλίζουν ή θα διαφυλάσσουν μέχρι τότε το ουσιαστικό δικαίωμα ή θα ρυθμίζουν την κατάσταση 22. Με άλλα λόγια, η προσωρινή διαταγή λειτουργεί ως εγγύηση διασφάλισης του επικείμενου ασφαλιστικού μέτρου 23. Η ομοιότητα της προσωρινής διαταγής με αυτή των ασφαλιστικών μέτρων εντοπίζεται στο ότι και εδώ ισχύει το ανακριτικό σύστημα συλλογής αποδεικτικών μέσων, όπως τούτο αποτυπώνεται στο άρθρο 691 παρ. 1 ΚΠολΔ. Ωστόσο, το συζητητικό σύστημα δεν εξοβελίζεται εντελώς, αφού δεν μπορούν να ληφθούν υπόψη από το δικάζονται δικαστή θεμελιωτικά γεγονότα αυτοτελών ισχυρισμών, τα οποία δεν επικαλέστηκαν οι διάδικοι 24. Έτσι, το ανακριτικό σύστημα δεν υποκαθιστά το συζητητικό αλλά συνδυάζεται με αυτό προς υποβοήθηση όλων των παραγόντων της δίκης και δεν εκτείνεται σε γεγονότα που δεν έχουν επικαλεστεί οι διάδικοι 25 Είναι αυτονόητο ότι απαιτείται να συντρέχει επείγουσα περίπτωση ή επικείμενος κίνδυνος, όπως και για τη λήψη ασφαλιστικών μέτρων. Η προσωρινή διαταγή μπορεί να ζητηθεί για οποιαδήποτε υπόθεση ασφαλιστικών μέτρων 26 με σκοπό να εξασφαλιστεί ή να διατηρηθεί το δικαίωμα ή η ρύθμιση της κατάστασης 27. Το αίτημα της προσωρινής διαταγής δύναται να υποβληθεί μαζί με την αίτηση των ασφαλιστικών μέτρων ή και προφορικά και η 22 Κράνης Δ., Η προβληματική της χορήγησης προσωρινής διαταγής μετά τις ρυθμίσεις του αρθ. 105 παρ.1 και 2 του Ν. 4172/2013, ΕΠολΔ 2014, σελ Για τη φύση της προσωρινής διαταγής βλ. αναλυτικά Κράνη Δ., Προσωρινή διαταγή, ανάκληση, μετενέργεια των ασφαλιστικών μέτρων, 2013, επ, αριθ , σελ Μητσόπουλος Γ., Προσωρινή Διαταγή του δικαστηρίου επί της αίτησης εγγραφής προσημείωσης υποθήκης, ΕλλΔνη, 1983, σελ ΜΠρΑθ 7803/2014 ΝΟΜΟΣ, ΜΠρΑΘ 5217/1999 Δ 1999, σελ. 759, ΜΠρΠειρ 2393/1992 ΕλλΔνη 1993, σελ Έτσι και Χαμηλοθώρης Ι., Ασφαλιστικά Μέτρα, 2010, σελ. 52. Αντίθετος Μπέης Κ., Πολιτική Δικονομία, Ασφαλιστικά Μέτρα, 14, 1973, άρθρο 691, σελ. 103, ο οποίος θεωρεί ότι ο δικαστής πρέπει με διασταλτική ερμηνεία της διάταξης 691 παρ. 1 ΚΠολΔ να λάβει υπόψη του γεγονότα που στηρίζουν μη προταθέντες από τους διαδίκους αυτοτελείς ισχυρισμούς, εφόσον προκύπτουν από τις αποδείξεις, υπό τους περιορισμούς ότι δε θα μεταβάλλεται η οριοθέτηση του ασφαλιστέου δικαιώματος όπως αυτό προσδιορίστηκε από τον αιτούντα και ότι θα δίνεται η δυνατότητα σε όλους τους διαδίκους να ακουστούν. 25 ΠρΑθ 7803/2014 ΝΟΜΟΣ, ΜΠρΘες 7880/2012 ΝΟΜΟΣ, ΜΠρΑθ 5217/1999 Δ 1999, σελ Αλλά και σε υποθέσεις της εκούσιας δικαιοδοσίας κατά το άρθρο 781 ΚΠολΔ, στις περιπτώσεις του άρθρου 938 παρ. 2 ΚΠολΔ το οποίο εφαρμόζεται αναλόγως και επί αναστολής εκτέλεσης διαταγής πληρωμής, διαταγής απόδοσης μισθίου, διαιτητικής απόφασης και δικαστικής απόφασης προσωρινά εκτελεστής. 27 ΑΠ 1198/ 2008 ΝοΒ 2008, σελ Όπως η προσωρινή μετοίκηση του συζύγου. [9]

11 συζήτησή της πρέπει να προσδιοριστεί εντός δυο ημερών κατά το άρθρο 691 παρ. 4 ΚΠολΔ 28. Η κλήτευση του αντιδίκου για τη συζήτησή της προσωρινής διαταγής δεν είναι υποχρεωτική ενώ η δυνατότητα έκδοσής της διαρκεί όσο διαρκεί η εκκρεμοδικία της αίτησης ασφαλιστικών μέτρων 29. Η ισχύς της προσωρινής διαταγής διαρκεί μέχρι την έκδοση της απόφασης των ασφαλιστικών μέτρων 30. Αξιοσημείωτο είναι ότι, αν γίνει δεκτό το αίτημα για έκδοση προσωρινής διαταγής, η σχετική αίτηση ασφαλιστικών μέτρων προσδιορίζεται για συζήτηση μέσα σε τριάντα (30) ημέρες, άλλως προσωρινή διαταγή δεν χορηγείται 31. Τούτο σημαίνει ότι αν δεν τηρηθεί η προθεσμία των 30 ημερών και προσδιοριστεί να συζητηθεί η αίτηση των ασφαλιστικών μέτρων σε απώτερο χρόνο, η προσωρινή διαταγή είναι ανίσχυρη. Η προσωρινή διαταγή δεν αποβάλλει την ισχύ της ακόμη και αν με την έκδοση των ασφαλιστικών μέτρων δεν επιλύθηκε η διαφορά αλλά παραπέμφθηκε η υπόθεση από το αρμόδιο στο αναρμόδιο δικαστήριο 32. Τέλος, όσον αφορά τη νομική φύση της προσωρινής διαταγής αυτή δεν είναι δικαστική απόφαση αλλά εκτελεστή πράξη της δικαστικής αρχής 33 και για την 28 Βλ. τροποποιήσεις του Ν. 4335/2015, που κατήργησε το άρθρο 691 παρ. 4 ΚΠολΔ διαγράφοντας την φράση για τον υποχρεωτικό προσδιορισμό εντός δυο ημερών, προφανώς διότι από την ίδια την πρακτική κατέστη αδύνατη η πραγμάτωση του, ιδίως στις περιφέρειες Αθηνών και Θεσσαλονίκης. 29 ΜΠρΘεσ 6249/2014 ΕλλΔνη 2014, σελ. 1056, Χαμηλοθώρης Ι., Ασφαλιστικά Μέτρα, 2010, σελ ΠΠρΘεσ 27759/2001 Αρμ 2002, σελ Βλ. άρθρο 691 παρ. 4 ΚΠολΔ, το οποίο είχε προστεθεί με την παρ.2 άρθρ.3ν.3327/2005,φεκ Α 70,και αντικατασταθεί διαδοχικά με το άρθρο 48 παρ.1 Ν.3994/2011,ΦΕΚ Α 165,και άρθρ. 16 παρ.1 και 110 παρ.20 Ν. 4055/2012, ΦΕΚ Α 51,αντικαταστάθηκε ως άνω με το άρθρο 105 παρ.1 Ν.4172/2013,ΦΕΚ Α 167/ Βλ. και μεταβατικές διατάξεις άρθρου 106 του αυτού νόμου. Βλ. και Κράνη Δ., Η προβληματική της χορήγησης προσωρινής διαταγής μετά τις ρυθμίσεις του αρθ. 105 παρ.1 και 2 του Ν. 4172/2013, ΕΠολΔ 2014, σελ. 686, υπ. 13, όπου αναφέρει ότι μέσα σε προθεσμία 30 ημερών πρέπει να προσδιοριστεί η συζήτηση των ασφαλιστικών μέτρων και όχι αναγκαστικά να συζητηθεί αυτή, το οποίο συνεπάγεται ότι σε περίπτωση αναβολής δεν εμποδιζόταν το δικαστήριο να παρατείνει την ισχύ της προσωρινής διαταγής. Αυτό πλέον δεν έχει σημασία μετά τη ρύθμιση του Ν. 4172/2013, αφού δεν μπορεί το δικαστήριο αναβάλλοντας την υπόθεση να παρατείνει την ισχύ της προσωρινής διαταγής, η οποία παράταση δύναται να δοθεί μόνο μετά το πέρας της κατ ουσίαν συζήτησης της υπόθεσης. 32 Χαμηλοθώρης Ι., Ασφαλιστικά Μέτρα, 2010, σελ. 59. Αντίθετος Κατράς Ι. Σύστημα Ασφαλιστικών μέτρων, αναγκαστικής εκτέλεσης, διαταγών πληρωμής, 2010, β εκδ, σελ ΟλΑΠ 17/2009 ΝοΒ 2010, σελ. 122, κατά την οποία αν το μέτρο που ορίστηκε με την προσωρινή διαταγή και παραβιάστηκε, συνίσταται στην απαγόρευση διάθεσης του πράγματος (μεταβολής της νομικής κατάστασης), η μεταγενέστερη της προσωρινής διαταγής διάθεση (εκποίηση) πλήττεται με την ακυρότητα της 176 ΑΚ κατ αναλογία με τα ισχύοντα επί δικαστικής απόφασης, με την οποία προσομοιάζει. Η προσωρινή διαταγή που διατάσσει την απαγόρευση νομικής μεταβολής ακινήτου ή εμπράγματου δικαιώματος σε αυτό, ισχύει έναντι των τρίτων με την προϋπόθεση ότι σημειώθηκε η προσωρινή διαταγή στα αντίστοιχα βιβλία κατασχέσεων. Εφαρμόζεται δηλαδή αναλογικά το άρθρο 715 παρ. 3 ΚΠολΔ., ΑΠ 1198/2008, ΝοΒ 2008, σελ. 129, κατά την οποία η προσωρινή διαταγή δεν είναι δικαστική απόφαση αλλά εκτελεστός τίτλος, ΑΠ 557, 558/2010 ΝΟΜΟΣ, ΜΠρΘες 17831/2011 [10]

12 εκτέλεσή της εφαρμόζεται η διάταξη του 700 ΚΠολΔ, ενώ δεν υποβάλλεται σε ένδικα μέσα 34 αλλά μόνο σε αίτηση ανάκλησης ή μεταρρύθμισης της απόφασης των ασφαλιστικών μέτρων δυνάμει των άρθρων 696 έως 698 ΚΠολΔ. ΙΙΙ. Η προσωρινή ρύθμιση σε θέματα οικογενειακού δικαίου. Σύμφωνα με το άρθρο 735 ΚΠολΔ, το δικαστήριο έχει τη δυνατότητα να διατάξει κάθε πρόσφορο ασφαλιστικό μέτρο που υπαγορεύεται από τις περιστάσεις, για τη ρύθμιση των σχέσεων των συζύγων από το γάμο και των σχέσεων γονέων και τέκνων. Το ίδιο άρθρο αναφέρει ειδικότερες περιπτώσεις που μπορεί να χρήζουν ρύθμισης (όπως η μετοίκηση, η κατανομή των κινητών κα) και η αναφορά αυτή είναι ενδεικτική 35. Η διάταξη του 735 ΚΠολδ εξειδικεύει ακόμη περισσότερο τη ρυθμιστική εξουσία του δικαστηρίου για τις υποθέσεις που αφορούν την προσωρινή ρύθμιση των σχέσεων των συζύγων από το γάμο και των σχέσεων γονέων και τέκνων. Συναφώς, εφαρμόζονται τα όσα ορίζονται στις γενικές διατάξεις των ασφαλιστικών μέτρων των άρθρων ΚΠολΔ όσον αφορά τις προϋποθέσεις χορήγησής τους όπως επίσης και τα άρθρα 731 και 732 ΚΠολΔ που αφορούν την προσωρινή ρύθμιση κατάστασης. Παρακάτω θα γίνει η προσπάθεια ανάλυσης των ειδικών αυτών περιστάσεων, που μπορεί να χρήζουν προσωρινής ρύθμισης. IV. Ρύθμιση χρήσης της οικογενειακής στέγης 1. Έννοια και προϋποθέσεις του άρθρου 1386 ΑΚ Η διαδικασία που τηρείται από τη δικονομία και τα μέτρα που μπορεί να λάβει το δικαστήριο συναρτώνται άμεσα με το ουσιαστικό δίκαιο. Έτσι, κατά το άρθρο 1386 ΑΚ υφίσταται αμοιβαία υποχρέωση των συζύγων να συμβιώνουν κατά τη διάρκεια του γάμου. Τούτο σημαίνει ότι οι σύζυγοι κατά την ομαλή εξέλιξη του γάμου διαμένουν επί κοινής οικίας, δηλαδή στην ίδια οικογενειακή Αρμ 2013, σελ Βλ. και ΜΠρΡοδ 59/2009 ΝΟΜΟΣ, κατά την οποία η παραβίαση προσωρινής διαταγής συνιστά αδικοπραξία και επιδικάζεται ηθική βλάβη. 34 Βλ. όμως άρθρο 734 ΚΠολΔ, που κατ εξαίρεση επιτρέπει την άσκηση έφεσης εντός δέκα ημερών κατά της απόφασης του Ειρηνοδικείου για τις υποθέσεις νομής ή κατοχής. 35 Μαργαρίτης Μ., Ερμηνεία Κώδικα Πολιτικής δικονομίας, τόμος ΙΙ, 2012, άρθρο 735, σελ [11]

13 στέγη 36. Η οικογενειακή στέγη αποτελεί το ακίνητο, αστικό ή αγροτικό, διαμέρισμα ή μονοκατοικία, που χρησιμεύει για την κύρια διαμονή των συζύγων και αποτελεί τον πραγματικό χώρο όπου οι σύζυγοι ζουν από κοινού κατά το μεγαλύτερο μέρος του χρόνου, εκπληρώνοντας έτσι την υποχρέωσή τους για έγγαμη συμβίωση 37. Το ακίνητο αυτό επιλέγεται από κοινού από τους συζύγους και δεν χρησιμοποιείται για δευτερεύουσα 38 διαμονή, δηλαδή ως το ακίνητο όπου στεγάζεται κανείς για μικρότερα χρονικά διαστήματα, αλλά για κύρια διαμονή 39. Το άρθρο 1393 ΑΚ ρυθμίζει τη χρήση της οικογενειακής στέγης σε περίπτωση διακοπής της έγγαμης συμβίωσης των συζύγων, δηλαδή την ανώμαλη κατάσταση που δημιουργείται κατά τη διάρκεια του γάμου. Συναφώς, το δικαστήριο μπορεί εφόσον το επιβάλλουν λόγοι επιείκειας ενόψει ειδικών συνθηκών του καθενός από τους συζύγους και του συμφέροντος των τέκνων, να παραχωρήσει στον έναν σύζυγο την αποκλειστική χρήση ολόκληρου ή τμήματος ακινήτου που χρησιμεύει για την κύρια διαμονή των ιδίων, δηλαδή για την οικογενειακή στέγη. Προϋπόθεση για την εφαρμογή του 1393 ΑΚ είναι η διακοπή της έγγαμης συμβίωσης των συζύγων, οι οποίοι τελούν σε νόμιμο γάμο. Η διακοπή της έγγαμης συμβίωσης των συζύγων δε σημαίνει αναγκαστικά και αποχώρηση του ενός από την οικογενειακή στέγη, αλλά η δικαστική ρύθμιση μπορεί να υπάρξει και στην περίπτωση που οι σύζυγοι συνεχίζουν να κατοικούν ή να διαμένουν στην ίδια οικία, σε διαφορετικούς όμως χώρους, οπότε φαινομενικά προκύπτει μεν έγγαμη συμβίωση, στην ουσία όμως αυτή έχει διακοπεί 40. Το άρθρο 1393 ΑΚ δεν εξειδικεύει τις συνθήκες που πρέπει να υπάρχουν για να παραχωρηθεί η οικογενειακή στέγη στον έναν ή στον άλλο σύζυγο. Οι ειδικές 36 Η αγωγή για τη ρύθμιση της οικογενειακής στέγης, ασκείται όσο διαρκεί η διάσταση των συζύγων και όχι μετά τη λύση του γάμου. Σε επείγουσες περιπτώσεις η ρύθμιση μπορεί να γίνει προσωρινά με αίτηση ασφαλιστικών μέτρων. 37 ΠΠρΒερ 32/1999 Αρμ 1999, σελ. 817, ΜΠρΣπαρτ 127/2005, ΕλλΔνη 2088, σελ. 633, ΜΠρΑγρ 455/1998 ΝοΒ 47 (1999), σελ. 268, το οποίο μεταξύ άλλων για τη ρύθμιση της οικογενειακής στέγης επικαλείται τη ρήτρα επιείκειας, Κουνουγέρη- Μανωλεδάκη Ε., Οικογενειακό Δίκαιο, 2009, τεύχος ΙΒ, σελ. 306, Παπαζήση Θ. σε Γεωργιάδη Απ./Σταθόπουλο Μ., Αστικό Κώδικα, VII, 2007, άρθρο 1393 αρ. 44, σελ Κουμάντου Γ., Οικογενειακό Δίκαιο, Τόμος Ι, 1988, σελ Βλ. Γεωργιάδη Απ., Η οικογενειακή στέγη, ΕλλΔνη 29 (1988), σελ επ, υπ. 3, κατά τον οποίο η έννοια της κύριας διαμονής συμπίπτει με την έννοια της κύριας κατοικίας. 40 ΑΠ 1504/2003 ΕλλΔνη 45, σελ. 414, ΕφΠειρ 694/2009 ΝΟΜΟΣ, ΕφΠατρ 153/2008 ΝΟΜΟΣ. [12]

14 συνθήκες σε συνδυασμό με τους λόγους επιείκειας οδηγούν στην παραχώρηση της οικογενειακής στέγης στον σύζυγο που δε θα είχε αυτό το δικαίωμα χρήσης κατά το εμπράγματο ή ενοχικό δίκαιο. Τέτοιοι λόγοι επιείκειας μπορεί να είναι οι λόγοι που αφορούν το συμφέρον των παιδιών στα οποία μπορεί να επέλθουν τραυματικές επιδράσεις με την αλλαγή του περιβάλλοντος, λόγοι σωματικής ή ψυχικής υγείας, οικονομικοί λόγοι 41, η απόσταση μεταξύ του ακινήτου και του τόπου εργασίας των συζύγων, προβλήματα υγείας, η απειρία και η ανικανότητα διαπραγμάτευσης για ένα άλλο ακίνητο 42. Το ζήτημα της εύλογης αιτίας της διακοπής της έγγαμης συμβίωσης δεν επιδρά στην παραχώρηση της οικογενειακής στέγης σε έναν από τους συζύγους. Η παραχώρηση της οικογενειακής στέγης αποτελεί μια ιδιόρρυθμη σχέση που προκύπτει από τη δικαστική απόφαση με προσωρινή διάρκεια, ήτοι μέχρι τη λύση του γάμου. Στην περίπτωση που το ακίνητο ανήκει κατά κυριότητα στον άλλο σύζυγο, τότε κατά την ορθότερη άποψη πρέπει ο άλλος σύζυγος στον οποίο παραχωρείται να καταβάλλει αντάλλαγμα 43 και τούτο διότι ο σκοπός του νομοθέτη δεν είναι να λύσει το οικονομικό πρόβλημα του φτωχότερου συζύγου αλλά να διατηρήσει ίδιο περιβάλλον για εκείνα τα μέλη της οικογένειας, για τα οποία η μετακόμιση θα ήταν δύσκολη ή αδύνατη. Έτσι, για την παραχώρηση της χρήσης εφαρμόζονται αναλόγως οι διατάξεις για τη μίσθωση πράγματος και όχι οι διατάξεις του χρησιδανείου 44. Συνεπώς, πρέπει να γίνεται διαχωρισμός αν η οικογενειακή στέγη ανήκει στον έναν σύζυγο ή και στους δυο συζύγους ή τέλος αν υφίσταται μίσθωση κύριας κατοικίας ως χρήση οικογενειακής στέγης. Στην περίπτωση που η οικογενειακή στέγη ανήκει στον ένα σύζυγο, τότε ο άλλος σύζυγος πρέπει να καταβάλλει κάποιο αντάλλαγμα, συνήθως τη 41 Κουμάντου Γ., Οικογενειακό Δίκαιο, Τόμος Ι, 1988, σελ Κουνουγέρη-Μανωλεδάκη Ε., Οικογενειακό δίκαιο, ΙΒ, 2009, σελ ΑΠ 1630/2002 ΕλλΔνη 2003,σελ. 775, ΕφΑθ 5040/2010, ΝΟΜΟΣ, ΕφΠατρ 432/2008 ΝΟΜΟΣ, ΕφΑθ 1073/ 2006 ΕλλΔνη 2007, σελ. 609, ΕφΑθ 9153/2005 ΝοΒ 2006, σελ. 657, Έτσι και Γαζής Αν., Το νέο οικογενειακό δίκαιο Τα προβλήματα, 1985, σελ. 27, Γεωργιάδη Απ., Η οικογενειακή στέγη, ΕλλΔνη 29 (1988), σελ. 1284, υπ. 30, Δασκαρόλης Γ., Παραδόσεις Οικογενειακού Δικαίου, Τόμος Ι, 1992, σελ. 262, Δεληγιάννης Ι., Οικογενειακό Δίκαιο, ΙΙ. 1987, σελ. 195, Κουμάντου Γ., Οικογενειακό Δίκαιο, Τόμος Ι, 1988, σελ. 177, Κουνούγερη Μανωλεδάκη Ε., οπ. π., ΙΒ, 2009, σελ. 308, Παπαζήση Θ., σε Γεωργιάδη Απ./Σταθόπουλο Μ., Αστικός Κώδικας, VII, 2007, άρθρο 1393, αρ. 87, σελ. 251, Φίλιος Π., Οικογενειακό Δίκαιο, Τρίτη έκδοση, 2009, σελ Τζίφρας Π., Ασφαλιστικά Μέτρα, 4 η έκδοση, 1985, σελ [13]

15 μισθωτική αξία του ακινήτου 45. Ο κύριος και ιδιοκτήτης του ακινήτου παραμένει κύριος και νομέας, όμως η νομή του πλέον ασκείται μέσω του συζύγου του 46, που έχει αποκτήσει το δικαίωμα κατοχής 47. Το μίσθωμα- αντάλλαγμα μπορεί να συμψηφίζεται με την υποχρέωση διατροφής που ενδεχομένως έχει ο σύζυγος κύριος της οικογενειακής στέγης 48. Εν προκειμένω, δε χάνεται η εξουσία διάθεσης του ακίνητου από το σύζυγο στον οποίο ανήκει το ακίνητο. Ωστόσο, σε περίπτωση που προβεί ο κύριος σε διάθεση του ακινήτου, τότε μπορεί να γεννηθεί αδικοπρακτική ευθύνη σε βάρος του κατά το άρθρο 919 ΑΚ 49. Στην περίπτωση που το ακίνητο ανήκει και στους δυο συζύγους, τότε ισχύουν ακριβώς τα ανωτέρω, δηλαδή η συννομή του ενός συζύγου ασκείται από τον σύζυγο στον οποίο παραχωρήθηκε η οικογενειακή στέγη και ο οποίος πλέον τυγχάνει ο αποκλειστικός κάτοχος αυτής. Στην περίπτωση, τέλος, που η οικογενειακή στέγη είναι μίσθια τότε γεννάται ζήτημα αν μεταβιβάζεται ολόκληρη η μισθωτική σχέση από τον έναν σύζυγο στον άλλο. Ορθότερη είναι μάλλον η άποψη 50 που αναφέρει ότι η μισθωτική σχέση εξακολουθεί να υπάρχει και μετά την παραχώρηση της χρήσης, κι έτσι διατηρούνται στο πρόσωπο του μισθωτή συζύγου τα δικαιώματα και οι υποχρεώσεις από τη μίσθωση. Ειδική περίπτωση παραχώρησης της οικογενειακής στέγης ρυθμίζεται στο άρθρο 1393εδ γ ΑΚ, όταν η παραχώρηση της οικογενειακής στέγης μπορεί να πηγάζει από σχέση εργασίας του ενός συζύγου με τρίτο πρόσωπο, όποτε και η παραχώρηση στον άλλο σύζυγο μπορεί να πραγματωθεί με τη συναίνεση του εργοδότη, δηλαδή του τρίτου. 45 Ως προς το ύψος του ανταλλάγματος βλ. σε Κουνουγέρη Μανωλεδάκη Ε., Οικογενειακό δίκαιο, 2009, σελ. 309, υπ Παπαζήση Θ., σε Γεωργιάδη Απ./Σταθόπουλο Μ., Αστικός Κώδικας, VII, 2007, άρθρο 1393, αρ. 108, σελ ΕιρΧαν 440/2015 ΝΟΜΟΣ. 48 ΕφΑθ 9153/2005 ΝοΒ 2006, σελ. 657, Τζίφρας Π., Ασφαλιστικά Μέτρα, 4 η έκδοση,1985, σελ ΑΠ 219/1999 ΕλλΔνη 1999, σελ. 628, η πώληση όμως του ακινήτου με πλειστηριασμό λόγω διανομής είναι επιτρεπτή, ΕφΑθ 9076/2003, ΕλλΔνη 2004, σελ. 896, ΕφΑθ 4585/2002 ΕλλΔνη 2003, σελ. 228, ΠΠρΠειρ 1878/2013, ΕλλΔνη 2013, σελ. 846, ΠΠρΘες 3324/2012 Αρμ 2013, σελ Έτσι και Γαζής Αν., Το νέο οικογενειακό δίκαιο Τα προβλήματα, 1985, σελ. 28,, Δεληγιάννης Ι., Οικογενειακό Δίκαιο, ΙΙ. 1987, σελ. 197, Γεωργιάδης Απ., Η οικογενειακή στέγη, ΕλλΔνη 29 (1988), σελ Βαθρακοκοίλης Β., Ερμηνεία Αστικού Κώδικα, 2004, άρθρο 1393, σελ. 281, Παπαζήση Θ. σε Γεωργιάδη Απ./Σταθόπουλο Μ., Αστικός Κώδικας, 2007, άρθρο 1393 αρ.130 σελ. 259, Πουλιάδης Αθ., Η δικαστική ρύθμιση της χρήσης της οικογενειακής στέγης επί διακοπής της συμβίωσης των συζύγων (ΑΚ 1393), Αρμ 1995, σελ 596. Κουνούγερη-Μανωλεδάκη Ε., Οικογενειακό Δίκαιο, 2009, σελ. 312, Σπυριδάκης Ι., Οικογενειακό Δίκαιο, 2006, σελ Αντίθετος Κουμάντος Γ., Οικογενειακό Δίκαιο, Τόμος Ι, 1988, σελ [14]

16 Η παραχώρηση χρήσης (και όχι νομής) της οικογενειακής στέγης του άρθρου 1393 ΑΚ δικάζεται ως προς την οριστική κρίση της από το Μονομελές Πρωτοδικείο με τις ειδικές διαδικασίες εργατικών διαφορών κατά το άρθρο 681Β παρ.1γ ΚΠολΔ 51 και άρθρο 17 ΚΠολΔ, του τόπου κατοικίας του εναγομένου κατά το άρθρο 22ΚΠολΔ. Κατά το άρθρο 681Β παρ.2 ΚΠολΔ, οι διαφορές αυτές μπορούν να ενωθούν με οποιαδήποτε από τις διαφορές των άρθρων 592 παρ.1 ή 614 παρ.1 και να δικάζονται από τα μονομελή 52 πρωτοδικεία με την ειδική διαδικασία των γαμικών διαφορών. Κατά την κρατούσα άποψη, το αίτημα της εν λόγω αγωγής είναι καταψηφιστικό 53 και όχι διαπλαστικό. Η εκδοθησόμενη απόφαση δε δημιουργεί δεδικασμένο, διότι μπορεί να μεταβληθούν οι περιστάσεις 54. Ωστόσο, δε σημαίνει ότι αυτή η απόφαση έχει τα χαρακτηριστικά της προσωρινότητας των ασφαλιστικών μέτρων, αλλά του ότι υπάρχει η δυνατότητα να αναθεωρηθεί 55 με νεότερη απόφαση 56, όπως τούτο προκύπτει από το άρθρο 1393 εδ. τελευταίο ΑΚ. Η ρύθμιση της οικογενειακής στέγης παύει να ισχύει αυτοδικαίως με τη λύση του γάμου 57. Δυνατή είναι και η λήψη ασφαλιστικών μέτρων για την παραχώρηση της οικογενειακής στέγης, η οποία στην ουσία θα επέλθει με την αποχώρησηαπομάκρυνση του συζύγου από την οικογενειακή στέγη και με την παραχώρηση της χρήσης της στον έναν σύζυγο. Συνεπώς, το άρθρο 735 ΚΠολΔ αναφέρει τον όρο «μετοίκηση» και εννοεί την ρύθμιση της οικογενειακής στέγης του άρθρου 1393 ΑΚ. 51 Βλ. Ν. 4335/2015 και τις τροποποιήσεις του. Ιδίως βλ. νέο άρθρο 592παρ.1 και 3 ΚΠολΔ που αναφέρει ότι οι διαφορές που πηγάζουν από τις σχέσεις των συζύγων κατά τη διάρκεια του γάμου δικάζονται κατά τις ειδικές διαδικασίες (οικογενειακής φύσεως διαφορές) και όχι πλέον με τις εργατικές. 52 Πριν το Ν. 4055/2012 η συνεκδίκαση γινόταν από τα πολυμελή πρωτοδικεία. Ήδη, μετά την εισαγωγή του νέου ΚΠολΔ η δυνατότητα συνεκδίκασης ρυθμίζεται στο άρθρο 610 ΚΠολΔ. 53 Βλ σε Κουνουγέρη Μανωλεδάκη Ε., Οικογενειακό Δίκαιο, 2009, σελ. 314, υπ. 91 με περαιτέρω παραπομπές σε βιβλιογραφία. 54 ΕφΠατρ 634/2007 ΝΟΜΟΣ, κατά την οποία η απόφαση δεν αποτελεί οριστικό δεδικασμένο και μπορεί να αναθεωρηθεί όταν το επιβάλλουν οι περιστάσεις. 55 ΕιρΝαυπ 58/1997 Αρμ 1998, σελ Βλ και ΕφΑθ 5040/2010 ΝΟΜΟΣ, ΕφΠατρ 634/2007 ΝΟΜΟΣ, ΕφΑθ 8306/1995 ΕλλΔνη 1996 (37), σελ. 1429, ΕφΑθ 335/1993 ΕλλΔνη 1994 (35), σελ. 485, κατά τις οποίες μετά την αμετάκλητη έκδοση της απόφασης περί διαζυγίου, όσον αφορά την οικογενειακή στέγη, εφαρμόζονται οι γενικές διατάξεις περί εμπραγμάτου και ενοχικού δικαίου. 57 ΕφΠατρ 634/2007 ΝΟΜΟΣ, ΕφΑθ 335/1993 ΕλλΔνη 1994 (35), σελ [15]

17 2. Μετοίκηση Κατά το άρθρο 735 ΚΠολΔ σε συνδυασμό με τα άρθρα 682 παρ.1, 683 παρ ΚΠολΔ και 1393 ΑΚ, το δικαστήριο μπορεί να διατάξει κάθε πρόσφορο ασφαλιστικό μέτρο που υπαγορεύεται από τις περιστάσεις για τη ρύθμιση των σχέσεων από το γάμο και ιδίως να διατάξει τη μετοίκηση ενός από τους συζύγους και να καθορίσει τον τρόπο με τον οποίο κάθε σύζυγος θα χρησιμοποιεί το ακίνητο όπου διαμένουν. Το άρθρο 735 ΚΠολΔ κάνοντας λόγο για μετοίκηση εννοεί τη ρύθμιση χρήσης οικογενειακής στέγης του άρθρου 1393 ΑΚ. Ο χωρισμός αυτός που διατάσσεται από το δικαστήριο λέγεται δικαστικός ή αναγκαστικός χωρισμός και διακρίνεται από τον αυτόβουλο εξώδικο χωρισμό, ο οποίος είναι χωρίς την επέμβαση του δικαστηρίου 58. Η μετοίκηση συνίσταται σε ένα απλό μέτρο πρόνοιας για την άρση των διενέξεων μεταξύ των συζύγων και επιφέρει μόνο χωριστή οίκηση και όχι αναγκαστικά αλλαγή κατοικίας, αφού μπορεί να διαταχθεί από το δικαστήριο η χωριστή μεν παραμονή των συζύγων σε διαφορετικά, όμως, τμήματα της οικίας 59. Ο δικαστικός ή αναγκαστικός χωρισμός παύει με την με οποιοδήποτε τρόπο λύση του γάμου, όπως για παράδειγμα με την ακύρωση του γάμου, τη λύση του με διαζύγιο, το θάνατο ενός από τους συζύγους κα. 3. Διαδικαστικές προϋποθέσεις Το καθ ύλην αρμόδιο δικαστήριο για τη χορήγηση του ασφαλιστικού μέτρου της μετοίκησης 60 ενός εκ των συζύγων είναι το Μονομελές Πρωτοδικείο κατά το άρθρο 683 παρ. 1 ΚΠολΔ ενώ το κατά τόπον αρμόδιο δικαστήριο είναι αφενός αυτό της γενικής δωσιδικίας του εναγομένου κατά τo άρθρo 22 ΚΠολΔ. Ενεργητικά και παθητικά νομιμοποιούμενοι είναι οι ίδιοι οι σύζυγοι, οι οποίοι τελούν σε νόμιμο γάμο 61. Οι τρίτοι δεν μπορούν να δικαιολογήσουν έννομο συμφέρον και να ζητήσουν τη μετοίκηση ενός των συζύγων από την 58 Τζίφρας Π., Ασφαλιστικά Μέτρα, 1985, σελ Τζίφρας Π., οπ. π., 1985, σελ Βλ. και ΠΠρΑθ 235/1996, Αρμ 1998, σελ. 857, ΜΠρΑγρ 455/1998, ΝοΒ 1999, σελ. 268, ΕιρΧαν 440/2015 ΝΟΜΟΣ, ΕιρΑργ 28/2007 ΝΟΜΟΣ, κατά τις οποίες η οικογενειακή στέγη δε ρυθμίζεται με βάση τα εμπράγματα δικαιώματα των συζύγων σε περίπτωση διάστασης τους αλλά με βάση το άρθρο 1393 ΑΚ. 61 Βαθρακοκοίλης Β., Κώδικας Πολιτικής Δικονομίας, Ερμηνευτική Νομολογιακή ανάλυση, τόμος Δ, 1996, άρθρο 735 αρ. 5, σελ [16]

18 οικογενειακή στέγη, ακόμη και αν διαμένουν μαζί τους 62. Το περιεχόμενο της ως άνω αιτήσεως πρέπει να αναφέρει α) την ύπαρξη του νόμιμου γάμου, β) τη διακοπή της έγγαμης συμβίωσης και τα περιστατικά που συνθέτουν τις ειδικές περιστάσεις του άρθρου 1393 ΑΚ, δηλαδή τα προβλήματα που ανέκυψαν κατά τη διάρκεια του γάμου και που καθιστούν πλέον αδύνατη τη συνέχιση της συμβίωσης των συζύγων, γ) την ύπαρξη της οικογενειακής στέγης και τη φύση αυτής, δ) τις ειδικές συνθήκες που στηρίζουν το αίτημά και το συμφέρον των τέκνων, ε) τα περιστατικά που δημιουργούν την επείγουσα περίπτωση, στ) το αίτημα να διαταχθεί η απομάκρυνση του καθ ου συζύγου από την οικογενειακή στέγη ή εξαιρετικά η απομάκρυνση του ίδιου του αιτούντος από αυτήν 63 και ζ) προσωρινή διαταγή του άρθρου 691 παρ. 2 ΚΠολΔ. Στο δικόγραφο της αίτησης μετοίκησης δύναται να σωρευτεί και αίτηση για την παραλαβή των κινητών πραγμάτων, για την ανάθεση τη επιμέλειας των τέκνων και για επιδίκαση προσωρινής διατροφής. Αν ο σύζυγος ο ίδιος διέκοψε την έγγαμη συμβίωση τότε δε δικαιούται να υποβάλλει αίτηση μετοίκησης, δηλαδή να του χορηγηθεί άδεια αποχώρησης από αυτήν, καθόσον αυτό προϋποθέτει τη συνοίκηση των συζύγων προκειμένου να θεραπεύσει την μεταξύ τους κατάσταση προστριβών και της λόγω αυτής αδυναμία συμβίωσης 64. Ωστόσο, ο σύζυγος που αποχώρησε μπορεί να ζητήσει από το δικαστήριο να διατάξει τον αντίδικο σύζυγο να εγκαταλείψει την οικογενειακή στέγη και να επιτρέψει τον αιτούντα την εγκατάστασή του σε αυτήν 65. Άλλωστε, βάσει της συνταγματικής ελευθερίας της κίνησης, ο σύζυγος είναι ελεύθερος να αποχωρήσει οποτεδήποτε από την οικογενειακή οικία και συνεπώς δε χρειάζεται να λάβει προηγουμένως δικαστική άδεια 66. Άρα, κατά την προηγούμενη λογική άποψη, δεν μπορεί ο σύζυγος να ζητήσει τη μετοίκηση του ιδίου. Έτσι, η αίτηση μετοίκησης είναι άνευ αντικειμένου όταν ζητείται να διαταχθεί ή να επιτραπεί η μετοίκηση συζύγου που έχει ήδη αποχωρήσει από την οικογενειακή στέγη 67, εκτός και αν πιθανολογείται η επάνοδός του. Υπάρχει, 62 Χαμηλοθώρης Ι., Ασφαλιστικά Μέτρα, 2010, σελ Για αυτό το αίτημα βλ. ανάλυση ακριβώς παρακάτω. 64 Τζίφρας Π., Ασφαλιστικά Μέτρα, 1985, σελ ΜΠρΚω 342/1988 ΕλλΔνη 1998, σελ Βλ. Φίλιου Π., Οικογενειακό Δίκαιο 2009, σελ Βλ. και Τζίφρα Π., Ασφαλιστικά Μέτρα, 1985 σελ. 432 και 435 με αντίθετες απόψεις του επί αυτού του ζητήματος. 67 ΜΠρΑθ 15280/1980, ΕλλΔνη 1981, σελ [17]

19 όμως, και αντίθετη άποψη κατά την οποία μπορεί να επιτραπεί στον ίδιο τον αιτούντα σύζυγο να μετοικήσει ο ίδιος από την οικογενειακή στέγη Η απόφαση, τα ένδικα μέσα και η εκτέλεση Το ασφαλιστικό μέτρο της μετοίκησης, δηλαδή της απομάκρυνσης κάποιου συζύγου από τη συζυγική στέγη, μπορεί να διατάσσεται όταν συντρέχει ουσιαστική διακοπή της συμβίωσης που έχει σκοπό, όχι να ρυθμίσει τη χρήση της συζυγικής στέγης, αλλά να ρυθμίσει τις σχέσεις των συζύγων που έχουν διαταραχθεί. Γι` αυτό, προς το σκοπό διατήρησης της ειρήνης και τάξης στη συζυγική οικία, διατάζεται από το δικαστήριο η μετοίκηση ενός από τους συζύγους ως μέσο πρόνοιας, εφόσον κρίνεται ότι η εξακολούθηση της συμβίωσης χειροτερεύει την κατάσταση και οδηγεί σε περαιτέρω όξυνση και εκτράχυνση των ήδη τεταμένων συζυγικών σχέσεων 69. Το δικαστήριο μπορεί να εκδώσει απόφαση και να αποφανθεί ελεύθερα διατάσσοντας όσα κατά την κρίση του επιβάλλονται από τις περιστάσεις, χωρίς να δεσμεύεται από το αιτητικό 70. Συνεπώς, το δικαστήριο ανάλογα με την κρίση του, μπορεί να διατάξει να αποχωρήσει είτε ο αιτών από την οικογενειακή στέγη, είτε ο αντίδικος του αιτούντα είτε ακόμη μπορεί να διατάξει την χωριστή παραμονή και των δυο συζύγων στην οικογενειακή στέγη, εφόσον τούτο είναι εφικτό. Έτσι, το δικαστήριο μπορεί να αποφασίσει την προσωρινή σύγχρηση της οικογενειακής στέγης από τους συζύγους σε ολόκληρο το ακίνητο με τα έπιπλα και τα σκεύη του, καθορίζοντας και τον ειδικότερο τρόπο συγχρήσεως, ή μπορεί να κατανείμει στους συζύγους την χρήση αυτοτελών χώρων του όλου ακινήτου, με αντίστοιχη κατανομή της χρήσης των κινητών πραγμάτων τους, η οποία κατά τα άρθρα 1394, 1395, 1398 ΑΚ σκόπιμο είναι να γίνεται σε κάθε περίπτωση που διατάσσεται ή επιτρέπεται η μετοίκησή τους. Αν γίνει δεκτή η αίτηση μετοίκησης, είναι δυνατό να επιδικαστεί προσωρινά χρηματικό ποσό ως 68 Κράνης Δ. σε Κεραμέα Κ./Κονδύλη Δ/Νίκας Ν., Ερμηνεία του Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας, ΙΙΙ, 2000, σελ ΜΠρΑθ 4525/2010 ΝΟΜΟΣ, ΜΠρΟρεστ 419/2009 ΝΟΜΟΣ, ΜΠρΒολ 2878/2001, τα οποία αναφέρουν ότι εξ αυτού του λόγου το ασφαλιστικό μέτρο της ρύθμισης της χρήσης οικογενειακής στέγης είναι διαφορετικό από το περιεχόμενο και τον επιδιωκόμενο σκοπό από εκείνο της μετοίκησης. 70 Μπρακατσούλας Β., Ασφαλιστικά Μέτρα, 2005, σελ. 853, Χαμηλοθώρης Ι., Ασφαλιστικά Μέτρα, 2010, σελ [18]

20 αποζημίωση χρήσης, ανάλογα με το ποσοστό της τυχόν υπάρχουσας συγκυριότητας 71. Πάντως, το δικαστήριο δεν πρέπει να διαγνώσει κάποιον νομικό ή πραγματικό γεγονός που συνεπάγεται ενδεχομένως τη λύση του γάμου 72. Σε περίπτωση που η εν λόγω απόφαση αποφαίνεται μόνο για την μετοίκηση του καθ ου η αίτηση συζύγου χωρίς να διατάσσεται παράλληλα και η υποχρέωση παράδοσης της κατοικίας, τότε αυτή θα πρέπει να συμπληρωθεί 73. Εξυπακούεται ότι είναι δυνατή και η έκδοση προσωρινής διαταγής κατά το άρθρο 691 ΚΠολΔ, εφόσον συντρέχουν οι προϋποθέσεις. Ως απόφαση των ασφαλιστικών μέτρων, αυτή δεν υπόκειται σε ένδικα μέσα βάσει του άρθρου 699 ΚΠολΔ παρά μόνο σε ανάκληση και μεταρρύθμιση κατά τα άρθρα 696 επ. και 699 ΚΠολΔ, εφόσον βέβαια πληρούνται οι προϋποθέσεις που αναγράφονται σε αυτά. Η εκτέλεση της απόφασης των ασφαλιστικών μέτρων γίνεται κατά το άρθρο 700 παρ. 1 και 2 ΚΠολΔ 74. Πιο συγκεκριμένα, για την εκτέλεση των ασφαλιστικών μέτρων που διατάσσονται κατά τα άρθρα 731, 732 και 735 ΚΠολΔ δεν απαιτείται η έκδοση απογράφου αλλά απαιτείται η επίδοση επιταγής με απλό αντίγραφο ή απόσπασμα της απόφασης προς εκούσια συμμόρφωση, ενώ κάθε άλλη πράξη της εκτέλεσης δεν μπορεί να γίνει αν δεν περάσουν είκοσι τέσσερις ώρες από αυτήν 75. Η αποβολή από το ακίνητο γίνεται με τις γενικές διατάξεις της άμεσης αναγκαστικής εκτέλεσης του άρθρου 943 ΚΠολΔ. Οι διαφορές περί την εκτέλεση που διατάζει ασφαλιστικό μέτρο δικάζονται βάσει του άρθρου 702 ΚΠολΔ, δηλαδή από το δικαστήριο που εξέδωσε την απόφαση. Εν προκειμένω, αξίζει να σημειωθεί ότι είναι δυνατό να γεννηθεί ποινική ευθύνη του άρθρου 334 ΠΚ (παραβίαση οικιακής ειρήνης) του συζύγου που ενώ διατάχθηκε να μετοικήσει, ωστόσο εισβάλλει στη χωριστή διαμονή του άλλου συζύγου ή ενοχλεί ή διαταράσσει το ασφαλιστικό μέτρο. Έτσι, είναι δυνατό ο 71 ΜΠρΘες 2196/2005 Αρμ 2005, σελ ΕφΑθ 7133/1986, ΕλλΔνη 38, σελ. 671, Τζίφρας Π., Ασφαλιστικά Μέτρα, 1985, σελ ΜΠρΑθ 3135/1987 Δ 18, σελ. 838, ενημερωτικό σημ. Παναγόπουλου. 74 ΜΠρΘες 12654/1999 Αρμ 1999, σελ. 1250, που αναφέρει ότι η απόφαση ακόμη και αν δεν έχει σαφώς καταψηφιστικό χαρακτήρα, αποτελεί εκτελεστό τίτλο. Σε συνάρτηση με την εύκαμπτη διαδικασία των ασφαλιστικών μέτρων θεσπίζεται μια λείαν απλή και ταχεία διαδικασία εκτέλεσης και επίλυσης των διαφορών από την εκτέλεση. Βλ. εκτενώς σε Κράνη Δ. σε Κεραμέα Κ./Κονδύλη Δ./Νίκα Ν., Ερμηνεία του Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας, ΙΙ, 2000, άρθρο 700 αρ.1-8 και άρθρο 702 αρ.1-7, σελ. 1374, ΕφΑθ 3574/1992 ΕλλΔνη 1994, σελ. 1445, ΜΠρΧαλκ 25/2004, Αρμ 2005, σελ. 84, ΜΠρΘες 15501/2003, Αρμ 2004, σελ. 1592, ΜΠρΘεσ 12654/1999 Αρμ 1992, σελ [19]

21 σύζυγος να αξιώσει την απομάκρυνση του συζύγου από τον συζυγικό οίκο, εφόσον το δικαίωμα της νομής ή της κατοχής της συζυγικής στέγης ανήκει στον ίδιο Η έγερση της κύριας αγωγής Η παύση ισχύος της απόφασης των ασφαλιστικών μέτρων περί μετοίκησης είναι λογικό να επέρχεται με την ακύρωση του γάμου, με τη λύση του γάμου με διαζύγιο, με το θάνατο ενός εκ των συζύγων, την αποκατάσταση του γάμου και τη δικαστική άρση του χωρισμού και την ανάκληση του ασφαλιστικού μέτρου. Στο σημείο αυτό πρέπει να τονιστεί ότι η μετοίκηση μπορεί να διαταχθεί προσωρινά όχι μόνο πριν από την έναρξη της δίκης του διαζυγίου αλλά και μετά την έγερση της αγωγής διαζυγίου, αφού έχει ήδη διασαλευτεί η οικογενειακή συνοχή και η ψυχική απόσταση που χωρίζει τους συζύγους είναι μεγαλύτερη. Κατά το άρθρο 693 παρ. 1 ΚΠολΔ 77 «αν το ασφαλιστικό μέτρο έχει διαταχθεί πριν από την άσκηση της αγωγής για την κύρια υπόθεση, ο αιτών οφείλει μέσα σε τριάντα (30) ημέρες να ασκήσει τη σχετική αγωγή, εκτός αν το δικαστήριο ορίσει επιπλέον προθεσμία μέχρι είκοσι (20) ημερών». Το ζήτημα που προκύπτει από το παραπάνω άρθρο είναι ο καθορισμός της κύριας υπόθεσης. Για το πρόβλημα αυτό έχει προκύψει διαφωνία στη θεωρία, όπως θα αναλυθεί κατωτέρω. Μια πρώτη άποψη δέχτηκε ότι αυτή η κύρια υπόθεση αφορά την άσκηση αγωγής για την παραχώρηση της οικογενειακής στέγης του άρθρου 1393 ΑΚ 78. Μια άλλη άποψη θεωρεί ότι ο αιτών την μετοίκηση οφείλει να εγείρει αγωγή διαζυγίου διότι δεν αναγνωρίζεται στο δίκαιο μας ο θεσμός του χωρισμού των συζύγων 79. Τέλος, η κρατούσα άποψη και μάλλον η ορθότερη τάσσεται υπέρ της έγερσης αρνητικής αναγνωριστικής αγωγής, με την οποία ο σύζυγος που 76 Τούσης Αν., Οικογενειακόν Δίκαιον, 1979, παρ. 127, σελ. 413, Χαμηλοθώρης Ι., Ασφαλιστικά Μέτρα, 2010, σελ Βλ. νέο άρθρο 693 ΚΠολΔ κατόπιν των τροποποιήσεων που επέφερε ο Ν. 4335/2015, πλέον το Δικαστήριο μπορεί, δηλαδή δεν είναι υποχρεωτικό αλλά βρίσκεται στη διακριτική του ευχέρεια, να καθορίσει χρονικό διάστημα πάνω από τριάντα ημέρες για την άσκηση της αγωγής της κύριας υπόθεσης. 78 Πρβλ. ΜΠρΑθ 15573/1969 Δ 1 (1970), σελ. 168, η οποία εμφιλοχωρούμενη από τις διατάξεις του προϊσχύσαντος δικαίου δέχεται ότι σε περίπτωση διακοπής της εγγάμου συμβίωσης των συζύγων και μέχρι την οριστική επίλυση των σχετικών διαφορών, μπορούν να διαταχθούν ασφαλιστικά μέτρα πριν αλλά και κατά τη διάρκεια της σχετικής δίκης του άρθρου 1393 ΑΚ. 79 Βλ. σχετικές απόψεις σε Τζίφρα Π., Ασφαλιστικά Μέτρα, 1985, σελ 439. [20]

22 διέκοψε την έγγαμη συμβίωση από εύλογη αιτία και με δική του ευθύνη, ζητά να αναγνωριστεί ότι η διακοπή της έγγαμης συμβίωσης υπήρξε δικαιολογημένη 80. Νομικό έρεισμα της κρατούσας άποψης είναι τα άρθρα 70, 693 παρ. 1 ΚΠολδ και 281, 1386 ΑΚ, διότι ο αιτών τη μετοίκηση δεν εξαναγκάζεται να εγείρει αμέσως αγωγή διαζυγίου, καθόσον δεν είναι απίθανο να υπάρχει συμφέρον προς τη διατήρησή του γάμου. Έτσι, το ορθό είναι η δικαστική αναγνώριση της ανυπαρξίας συνδρομής των όρων συμβίωσης και τούτο διότι, μια τέτοια αξίωση θα ήταν καταχρηστική άσκηση του δικαιώματος, μετά τα εκτεθέντα πραγματικά περιστατικά 81. Η αγωγή αυτή δικάζεται κατά τις ειδικές διαδικασίες του άρθρου 581Β παρ1 γ ΚΠολΔ 82. Ωστόσο, αν πριν την άσκηση της κύριας αγωγής ο αιτών εγείρει αγωγή διαζυγίου εντός της ταχθείσας προθεσμίας και κατόπιν τούτου εγείρει την κύρια αγωγή, ήτοι την προαναφερθείσα αρνητική αναγνωριστική, τότε αυτή η τελευταία θα απορριφθεί ως ελλείψει εννόμου συμφέροντος 83. Όπως αναφέρθηκε και ανωτέρω, εάν ζητείται η παραχώρηση της οικογενειακής στέγης με το άρθρο 1393 ΑΚ, τότε ασκείται καταψηφιστική αγωγή στο Μονομελές Πρωτοδικείο του τόπου κατοικίας του εναγομένου και εκδικάζεται κατά την ειδική διαδικασία των εργατικών διαφορών (άρθρα 17 παρ.1, 22, 681Β ΚΠολΔ) 84. Συμπερασματικά, λοιπόν, φαίνεται το ρόλο της κύριας αγωγής να διαδραματίζουν η αγωγή διαζυγίου, η αρνητική αναγνωριστική αγωγή και η καταψηφιστική αγωγή παραχώρησης της οικογενειακής στέγης. V. Κατανομή κινητών πραγμάτων Στο ουσιαστικό δίκαιο ρυθμίζεται η κατανομή των κινητών πραγμάτων των συζύγων 85, σε περίπτωση διακοπής της έγγαμης συμβίωσης. Ειδικότερα, τα 80 ΠΠρΘες 1517/1989 Αρμ 1990, σελ. 352, ΠΠρΑθ 4759/1973 ΝοΒ 22, σελ. 248, Τζίφρας Π., Ασφαλιστικά Μέτρα, 1985, σελ. 440, Μπρακατσούλας Β., Ασφαλιστικά Μέτρα, 1994, σελ. 431 με εκεί παραπομπές. Η αγωγή αυτή δικάζεται κατά την ειδική διαδικασία των γαμικών διαφορών. 81 Τζίφρας Π., οπ. π., 1985, σελ Βλ. νέο άρθρο 592 παρ. 1 και 2 ΚΠολΔ μετά το Ν. 4335/2015, που προβλέπει την εκδίκαση αυτών των διαφορών με τις ειδικές διαδικασίες των οικογενειακών διαφορών. 83 Τζίφρας Π., οπ. π., 1985, σελ Βλ. Κουνουγέρη- Μανωλεδάκη Ε. Οικογενειακό Δίκαιο 2009, σελ Βλ. ανωτέρω, IV,1, σελ. 14. Βλ. και νέο άρθρο 592 παρ.3 ΚΠολΔ μετά την θεσμοθέτηση του Ν. 4335/ Προ του Ν. 1329/1983 υπήρχε σχετική ρύθμιση για τα κινητά πράγματα που συγκροτούσαν το νοικοκυριό, που είτε ανήκαν στον έναν είτε στον άλλο σύζυγο, χρησιμοποιούνταν και από τους δυο ή ακόμη και από μόνο τον ένα. Η ρύθμιση αυτή ανέφερε ότι η γυναίκα σε περίπτωση διακοπής της [21]

23 άρθρα 1394 και 1395 ΑΚ ρυθμίζουν τη χρήση των κινητών πραγμάτων του οίκου των συζύγων ανάλογα με το αν αυτά ανήκουν στον έναν σύζυγο ή και στους δυο συζύγους. Είναι αυτονόητο ότι οι σύζυγοι μπορούν κατ αρχάς να ρυθμίσουν οι ίδιοι την κατανομή των κινητών πραγμάτων και εφόσον δεν υπάρχει συμφωνία, τότε να καταφύγουν στο δικαστήριο. Τα κινητά πράγματα των παραπάνω άρθρων μπορεί να είναι έπιπλα, σκεύη, ηλεκτρικές ή ηλεκτρονικές συσκευές (λ.χ. ηλεκτρική κουζίνα, ηλεκτρικό ψυγείο, ηλεκτρονικός υπολογιστής), ζωγραφικοί πίνακες ή και μουσικά όργανα. Επιπλέον, κινητά πράγμα είναι οι μηχανές, τα σκάφη, τα αυτοκίνητα, τα κοσμήματα, τα ενδύματα, οι συλλογές κάθε είδους και οι βιβλιοθήκες 86. Αρχικά θα γίνει προσπάθεια να αναλυθεί η κατηγορία των κινητών πραγμάτων που ανήκουν στον έναν σύζυγο και πώς αυτά κατανέμονται σε περίπτωση διάστασης και αργότερα θα αναλυθεί η κατηγορία των κινητών πραγμάτων που ανήκουν και στους δυο συζύγους. 1. Κατανομή κινητών του άρθρου 1394 ΑΚ Το άρθρο 1394 εδ. α ΑΚ ρυθμίζει την κατανομή κινητών πραγμάτων που ανήκουν στον ένα σύζυγο. Κριτήριο διάκρισης είναι το δικαίωμα κυριότητας 87 που έχει ο ένας σύζυγος πάνω στα πράγματα, ασχέτως του γεγονότος ότι τα χρησιμοποιούσαν και οι δυο σύζυγοι κατά τη διάρκεια της έγγαμης συμβίωσης. Το άρθρο 1394 εδ.β ΑΚ ρυθμίζει την χρήση των οικιακών αντικειμένων που δύναται να παραχωρηθούν στον άλλο σύζυγο ακόμη και αν ανήκουν κατά κυριότητα 88 στον άλλον. Βασική προϋπόθεση είναι τα οικιακά αυτά αντικείμενα να είναι απολύτως απαραίτητα για τη χωριστή εγκατάσταση του άλλου συζύγου, αν το επιβάλλουν οι περιστάσεις για λόγους επιείκειας και ότι βεβαίως έγγαμης συμβίωσης, δικαιούταν να παραλάβει από το συζυγικό οίκο τα πράγματα που ήταν για αυτήν αναγκαία για την χωριστή της εγκατάσταση εκτός και αν αυτά ήταν απαραίτητα για τον άνδρα ή αν η γυναίκα είχε αυτά τα πράγματα στην ίδια της την περιουσία. Η ρύθμιση αυτή ήταν προφανέστατα αντισυνταγματική ως αντιβαίνουσα στο άρθρο 4 παρ.2 Σ. 86 Κουνουγέρη- Μανωλεδάκη Ε., Οικογενειακό Δίκαιο, ΙΒ, 2009, σελ Βλ. Κουμάντου Γ., Οικογενειακό Δίκαιο, Τόμος Ι., 1988, σελ. 181, Γεωργιάδη Απ., Τα κινητά του συζυγικού οίκου, ΕλλΔνη 30 (1989) σελ. 4, Βουρβούρη Θ., Η κατανομή των κινητών κατά τη διακοπή της έγγαμης συμβίωσης, Αρμ 53 (1999), σελ Δεν επηρεάζεται αυτό το δικαίωμα ακόμη και αν ο ένας εκ των συζύγων έχει την επικαρπία ή την κατοχή πάνω στα πράγματα. 88 Τα ειδικά τεκμήρια του άρθρου 1389 παρ. 2ΑΚ θα τύχουν εφαρμογής για την απόδειξη της κυριότητας των πραγμάτων. [22]