Ενεργό Γήρανση Ευρωπαϊκό Βιβλιάριο

Transcript

1

2

3 RePlaY Re-Plan-Years Ενεργό Γήρανση Ευρωπαϊκό Βιβλιάριο facebook.com/replayreplan Αριθμός έργου: / Ευρώπη για τους Πολίτες

4

5 Περιεχόμενα Ευχαριστίες Εισαγωγή Το έργο Μέσα από το θέμα Πρόσθετες παρατηρήσεις Door to Store ASLECT Active Seniors Learn, Educate, Communicate and Transmit SECOT Senior Volunteer Business Assesment Senior, piedalies! / Senior participate! ECIL The Development of a European Certificate in Intergenerational Learning ALCE - Appetite for Learning comes with Eating Το νέο Πρόγραμμα Ευρώπη για τους Πολίτες I. Ιστορικό II. Η δομή του νέου προγράμματος III. Κριτήρια ανάθεσης για όλες τις επιχορηγήσεις δράσης Συμβουλές για τους αιτούντες της ΕΕ Συμπεράσματα βιβλιογραφια Συνεργασιες

6 Ευχαριστίες Αυτό το βιβλιάριο έχει γραφτεί από τη Letizia Portera, Roshnara Corby και Giuseppe La Farina. Θα θέλαμε να ευχαριστήσουμε την εταιρική σχέση που συμμετείχε ενεργά στην ανάπτυξη του περιεχομένου της παρούσας έκδοσης κατά τη διάρκεια του έργου, ονομαστικά: Blendi Dibra και Saimir Beqiraga (IRSH από Αλβανία), Karl Donert (EUROGEO από Βέλγιο), Fiorentina Poulli (LCEducational από Κύπρο), Anna Ditta (ALDA από Γαλλία), Nebojsha Zaharieski και Laszlo Kocsis (YAT από FYROM), Ieva Upseleja (Positiva Doma από Λετονία), Andrzej Bialko από Wioletta Sosniak (MULTIKULTURA από Πολωνία), Ariana Vacaretu (ACNER από Ρουμανία), Joaquim Aiguabella (GES από Ισπανία), Deborah Fogden και Mark Mitchell (Community Action Dacorum από Ηνωμένο Βασίλειο). Η συμβολή και η δέσμευσή τους κατά τη διάρκεια κάθε σταδίου του έργου ήταν βασικά στοιχεία για την όλη επιτυχία. 4

7 Εισαγωγή Η γήρανση είναι μια από τις μεγαλύτερες κοινωνικές και οικονομικές προκλήσεις του 21ου αιώνα για τις Ευρωπαϊκές Κοινωνίες. Αυτό θα επηρεάσει όλες τις χώρες της Ε.Ε και πολλούς τομείς της πολιτικής. Μέχρι το 2025 περισσότερο από το 20% των Ευρωπαίων θα είναι 65 ετών και άνω, με μια σημαντική αύξηση του αριθμού των άνω των 80 ετών 1. Η Ευρώπη έχει τη δυνατότητα να είναι ένας παγκόσμιος ηγέτης στην παροχή καινοτόμων λύσεων. Ως ενεργό η υγιή γήρανση είναι μια πρόκληση από κοινού για όλες τις ευρωπαϊκές χώρες, προσφέρει στην Ευρώπη την ευκαιρία να εδραιωθεί ως παγκόσμιος ηγέτης ικανός να παρέχει καινοτόμες απαντήσεις σε αυτή την πρόκληση. Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει αναγνωρίσει τη σημασία του θέματος της γήρανσης, προωθώντας διάφορα μέτρα στον τομέα της πολιτικής 2. Η ανακήρυξη του 2012 ως Ευρωπαϊκού Έτους για την Ενεργό Γήρανση και την Αλληλεγγύη μεταξύ των Γενεών 3 αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα βήματα προς την κατεύθυνση της αναγνώρισης της σημασίας της προώθησης μιας Ευρώπης φιλικής προς την ηλικία. Αντιπροσώπευσε την τέλεια ευκαιρία για να προωθήσει τον προβληματισμό για το γεγονός ότι, ενώ ένα μεγάλο ποσό από τις ευκαιρίες είναι διαθέσιμα για τους ηλικιωμένους και τους οργανισμούς χρηματοδοτούμενα από την Ε.Ε προγράμματα και πρωτοβουλίες, πολλοί από αυτούς δεν γνωρίζουν τις διάφορες δυνατότητες και είναι αβέβαιοι για το πού θα βρουν πληροφορίες σχετικά με αυτές. Το 2013 έτος των πολιτών 4 Της Ε.Ε αποτελεί πλέον το τέλειο πλαίσιο για την προώθηση της όλης διαδικασίας Για περιληπτική παρουσίαση των μέτρων και των πρωτοβουλιών όπως θεσπίστηκαν από την ΕΕ, «Active ageing and solidarity between generations, a statistical portrait of the European Union», 2012, pp. 9-12, available at epp.eurostat.ec.europa.eu/cache/ity_offpub/ks-ep /en/ks-ep en.pdf. 3 Απόφαση No 940/2011/EU, διαθέσιμο στο LexUriServ/LexUriServ.do?uri=CELEX:32011D0940:EN:NOT 4 Απόφαση No 1093/2012/EU,διαθέσιμο στό LexUriServ/LexUriServ.do?uri=CELEX:32012D1093:EN:NOT 5

8 Το έργο Η ιδέα του έργου RePlaY 5 γεννήθηκε συνδυάζοντας τις προτεραιότητες που έχουν καθοριστεί μέχρι το 2012 και 2013 της Ε.Ε και επικεντρώνονται σε διαφορετικά και αλληλένδετα θέματα: Στην προώθηση της ενεργού γήρανσης και διάλογου μεταξύ των γενεών, με την ενίσχυση του ρόλου των ηλικιωμένων στην Ε.Ε. Στην ανταλλαγή τεχνογνωσίας, εμπειριών και βέλτιστων πρακτικών σχετικά με την ενεργό γήρανση και διάλογο μεταξύ των γενεών, μεταξύ των έμπειρων οργανώσεων που εργάζονται στον τομέα της συνεργασίας της Ε.Ε. Στην ενίσχυση της ανάπτυξης των ικανοτήτων των οργανώσεων χωρίς εμπειρία σε έργα χρηματοδοτούμενα από την Ε.Ε, που εργάζονται σε τοπικό επίπεδο για την ενεργό γήρανση και διάλογο μεταξύ των γενεών. Η εισαγωγή του προγράμματος Ευρώπη για τους Πολίτες , χρηματοδοτείται ως ευκαιρία για την ανάπτυξη νέων ευρωπαϊκών προγραμμάτων,για την προώθηση της ένταξης και της συμμετοχής των ηλικιωμένων στην κοινωνία. Είναι αυτό το βιβλιαράκι για μένα Το βιβλιαράκι αυτό είναι το αποτέλεσμα της συνεργασίας των εταίρων του έργου που έγινε το Μάιο του 2013 οι οποίοι συναντήθηκαν στο Παλέρμο (Ιταλία). Κατά τη διάρκεια του προγράμματος RePlaY ΙnfoShare αντάλλαξαν ορθές πρακτικές σχετικά με την ενεργό γήρανση και διάλογο μεταξύ των γενεών. Την ίδια στιγμή, οι εταίροι συζήτησαν σχετικά με τις οδηγίες και συμβουλές, για να παρέχουν καθοδήγηση και ιδέες για ενώσεις και ιδρύματα που λειτουργούν με τους ηλικιωμένους ανθρώπους. Τέλος, ανέλυσαν την πρόταση για το νέο πρόγραμμα Ευρώπη για τους Πολίτες Re-Plan-Years , Ευρώπη για τους Πολίτες,Δράση 1,Μέτρο

9 A Το βιβλιαράκι αυτό έχει ως στόχο: να μοιραστεί την εμπειρία και τις γνώσεις της κοινοπραξίας RePlaY στον τομέα της ενεργού ιδιότητας του πολίτη, της ενεργού γήρανσης και το διάλογο μεταξύ των γενεών με τη συλλογή καλών πρακτικών στον τομέα αυτό. την εισαγωγή του προγράμματος Ευρώπη για τους Πολίτες ως ένα από τα προγράμματα για τα οποία εφαρμόζονται για την ανάπτυξη έργων, την προώθηση της συμμετοχής των ευρωπαίων πολιτών. δίνει μερικές συμβουλές σε οργανισμούς που θα ήθελαν να αναπτύξουν προγράμματα συνεργασίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Έτσι, εάν: ενδιαφέρονται για την προώθηση της ενεργού γήρανσης, το διάλογο μεταξύ των γενεών και την ένταξη των ηλικιωμένων στην κοινωνία. ήθελαν να αναπτύξουν ευρωπαϊκά προγράμματα που προωθούν την ενεργό ιδιότητα του πολίτη, αλλά δεν ξέρουν πως. ψάχνουν για νέες ιδέες και προτάσεις για να συνεργαστούν με τους ηλικιωμένους ανθρώπους ή / και την ενίσχυση του διαλόγου μεταξύ των γενεών. ήθελαν να μάθουν για ένα από τα πιο κατάλληλα και πιο εύκολα προγράμματα για την προώθηση της ενεργού ιδιότητας του πολίτη. Ας ξεκινήσουμε να διαβάζουμε! Το βιβλιάριο αυτό είναι μόνο για εσάς! 7

10 Μέσα από το θέμα Τι σημαίνει ενεργός γήρανση «Η ενεργός γήρανση είναι η διαδικασία βελτιστοποίησης των ευκαιριών για την υγεία, τη συμμετοχή και την ασφάλεια, προκειμένου να βελτιωθεί η ποιότητα της ζωής καθώς οι άνθρωποι γερνούν» 6. Η ενεργός γήρανση έχει ως στόχο να προωθήσει την ιδέα των ηλικιωμένων πολιτών ως πλήρες μέλος της κοινωνίας τόσο από επαγγελματική όσο και από προσωπική άποψη και να διαδραματίσει ενεργό ρόλο, όσο το δυνατόν περισσότερο ανεξάρτητο 7. Η Ε.Ε επιδιώκει να προωθήσει τη δυνατότητα αυτή στους ακόλουθους τομείς: Απασχόληση Οι ηλικιωμένοι είναι ιδιαίτερα ευάλωτοι με τα πρόσφατα γεγονότα που συνδέονται με την οικονομική κρίση. Αυτό, σε συνδυασμό με τη γενική αύξηση του προσδόκιμου ζωής, που οδηγεί σε μεταγενέστερη ηλικία συνταξιοδότησης, σημαίνει ότι πολλοί φοβούνται την ανεργία στα χρόνια που μεσολαβούν μέχρι τη συνταξιοδότηση. Συμμετοχή στην κοινωνία Η συνταξιοδότηση μπορεί να είναι μια δύσκολη περίοδος για πολλούς ηλικιωμένους ανθρώπους. Αυτό οδηγεί σε αισθήματα αχρηστίας και αποστασιοποίησης από την κοινωνία. Η Ε.Ε επιθυμεί να εξασφαλίσει την αναγνώριση της συμβολής των ηλικιωμένων, είτε στην επαγγελματική σταδιοδρομία, είτε ως εθελοντές. Την ίδια στιγμή δημιουργεί πιο ευνοϊκές συνθήκες για τις δραστηριότητές τους. 6 Ορισμός από Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, διαθέσιμος στην ιστοσελίδα 7 Για περισσότερες πληροφορίες: INTERSHOP.enfinity/WFS/EU-Bookshop-Site/en_GB/-/EUR/ViewPublication- Start?PublicationKey=KE

11 Ανεξάρτητη διαβίωση Οι ηλικιωμένοι, με μερικές μικρές αλλαγές στις φυσικές και συναισθηματικές συνθήκες, μπορούν να παραμείνουν ανεξάρτητοι για ένα ορισμένο χρονικό διάστημα. Η ενεργός γήρανση επιτρέπει στους ανθρώπους να αναλάβουν τη δική τους ζωή και να γεράσουν με αξιοπρέπεια. Αλληλεγγύη μεταξύ των γενεών Στη σύγχρονη ευρωπαϊκή κοινωνία φαίνεται να είναι λίγες οι ευκαιρίες για νέους και ηλικιωμένους ανθρώπους, να συναντηθούν και να ανταλλάξουν ιδέες, γνώσεις, απόψεις πράγμα που θα μπορούσε να συμβάλει στην αύξηση της κοινωνικής συνοχής. Η αλληλεγγύη μεταξύ των γενεών θεωρήθηκε προτεραιότητα από τη Συνθήκη της Λισαβόνας 8, να προωθούνται μέσω διαφόρων διαύλων, όπως τα μέσα μαζικής ενημέρωσης, την ακαδημαϊκή κοινότητα και την κοινωνία των πολιτών. Ο ρόλος των διαφόρων παραγόντων που διαπράχθηκαν σε τοπικό επίπεδο για την προώθηση της ενεργού συμμετοχής των ηλικιωμένων πολιτών είναι ζωτικής σημασίας για την ανάπτυξη των φιλικών μεταξύ των ατόμων τρίτης ηλικίας. Ωστόσο, η καθοδήγηση και η υποστήριξη είναι πάντα ευπρόσδεκτοι να βοηθήσει τους τοπικούς φορείς, να μετατρέψει τις ιδέες σε συγκεκριμένες δράσεις. 8 Το άρθρο 3.3 αναφέρει ότι η αλληλεγγύη μεταξύ των γενεών είναι ένας από τους βασικούς στόχους της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την προώθηση της ευημερίας των ευρωπαίων πολιτών: «Η Ευρωπαϊκή Ένωση πρέπει να καταπολεμά τον κοινωνικό αποκλεισμό και τις διακρίσεις και να προωθεί την κοινωνική δικαιοσύνη και προστασία, την ισότητα μεταξύ γυναικών και ανδρών, την αλληλεγγύη μεταξύ των γενεών και την προστασία των δικαιωμάτων του παιδιού». 9

12 Καλές πρακτικές Σε αυτή την ενότητα, θα βρείτε μερικές καλές πρακτικές που θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν ως μέσα για την ανάπτυξη σχεδίων, για την προώθηση της ενεργού γήρανσης και το διάλογο μεταξύ των γενεών. «Μια καλή πρακτική είναι ένα έργο που έχει επηρεάσει θετικά όσον αφορά τις πρακτικές εφαρμογές σε όλες τις δραστηριότητες και τα αποτελέσματά του, το πρόγραμμα αξίζει να αξιοποιηθεί και να εφαρμοστεί σε διαφορετικές χώρες» 9. Υπάρχουν πολλοί λόγοι, γιατί το να χρησιμοποιούν καλές πρακτικές είναι μια εξαιρετική ιδέα, ειδικά μέσα σε ένα ευρωπαϊκό πλαίσιο. Αυτές βοηθούν στο να πετύχουν τους στόχους τους πιο γρήγορα και πιο αποτελεσματικά, για να δώσει στο προσωπικό ένα πλαίσιο στο οποίο να επικεντρώνουν τις δραστηριότητές τους για να διευκολυνθεί η ανταλλαγή μεθοδολογιών και να υπάρξουν θετικά αποτελέσματα μεταξύ των εταίρων σε ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο. Πιθανές βελτιώσεις μέσω της χρήσης ορθών πρακτικών μπορεί να είναι οτιδήποτε μεταξύ μικρών βημάτων που οδηγούν σε δραματικές εξελίξεις. Το έργο Replay θεωρεί ότι η προώθηση των βέλτιστων πρακτικών, ως ένας από τους τρόπους για να βελτιώσουν την ποιότητα της εργασίας με τους ηλικιωμένους και για την ενδυνάμωση των οργανώσεων σε όλη την Ευρώπη, συμβάλλει στην αύξηση της ευαισθητοποίησης σχετικά με αυτά τα ζητήματα και την προώθηση της ευρωπαϊκής συνεργασίας. Οι ακόλουθες πρακτικές έχουν επιλεγεί από την εταιρική σχέση 9 EAC Γλωσσάριο με ορολογίες, διαθέσιμο στην ιστοσελίδα 10

13 REPLAY αφού θεωρούνται ιδιαίτερα ενδιαφέρον, προκειμένου να ενισχυθεί η συνεργασία στον τομέα της ενεργού γήρανσης και διάλογου μεταξύ των γενεών. Πριν ξεκινήσετε την ανάγνωση, κάποια πράγματα που αξίζει να έχουμε κατά νου όταν εξετάζουμε τις ορθές πρακτικές για τη χρήση: Η πρακτική βγάζει νόημα στο συγκεκριμένο πλαίσιο; Είναι προσαρμόσιμη στις τοπικές πραγματικότητες; Έχει ο οργανισμός τους απαιτούμενους πόρους; Μήπως η πρακτική συνάδει με τη φιλοσοφία και τη γενική διάρθρωση του οργανισμού σας; Είναι αποδοτικό; Μην υποτιμάτε καμία από αυτές τις πτυχές! Μια καλή πρακτική δεν λειτουργεί αυτόματα! 11

14 Τίτλος Τοποθεσία / Γεωγραφική κάλυψη Συνεργάτες Περίληψη Door to Store Borough of Dacorum within Hertfordshire (Ηνωμένο Βασίλειο) Hertfordshire Συμβούλιο της Κομητείας Λόγω ανεπαρκών δημόσιων μέσων μεταφοράς και λόγω της απομόνωσης των ηλικιωμένων κατοίκων στις αγροτικές περιοχές της Dacorum, υπάρχει ανάγκη να υποστηριχτεί η πρόσβαση των ατόμων αυτών σε δημόσιες και ιδιωτικές υπηρεσίες και κτίρια. Door to Store είναι μια υπηρεσία αγορών για τους ηλικιωμένους και τα άτομα με σωματική αναπηρία ή αισθητηριακή αναπηρία που έχουν δυσκολίες στη χρήση των δημόσιων μεταφορών για να πάνε για ψώνια. Χρησιμοποιώντας ένα προσιτό μίνι λεωφορείο της υπηρεσίας το οποίο θα πάρει τους ανθρώπους από τα σπίτια τους και να τους μεταφέρουν στο τοπικό σούπερ μάρκετ. Εθελοντές θα βοηθούν τα άτομα με τα ψώνια και τις τσάντες τους. Η υπηρεσία επιτρέπει στα άτομα αυτά να παραμείνουν ανεξάρτητοι στα σπίτια τους, επίσης είναι μια ευκαιρία για ένα ταξίδι έξω, συνάντηση με νέους φίλους και την απόλαυση ενός ποτού ή ενός σνακ στο καφέ του σούπερ μάρκετ. Παρέχονται επίσης πληροφορίες σχετικά με την υγιεινή διατροφή και προτεινόμενες συνταγές για μαγείρεμα για ένα άτομο. Το κόστος είναι 4 ανά άτομο για το 12

15 ταξίδι της επιστροφής. Στοχευόμενες ομάδες Μεθοδολογική προσέγγιση Αντίκτυπος και καινοτομία Ηλικιωμένοι κάτοικοι και τα άτομα με σωματική αναπηρία ή αισθητηριακές διαταραχές. Η αρχική έρευνα για τις μεταφορικές ανάγκες των ατόμων πραγματοποιήθηκε χρησιμοποιώντας μεθόδους πρόσωπο με πρόσωπο, τηλεφωνικές κλήσεις και ερωτηματολόγια. Όταν μια πιθανή ανάγκη είχε εντοπιστεί μέσα σε ένα αγροτικό χωριό, υλοποιήθηκε μια πιο λεπτομερής έρευνα, σε επαφή με κοινοτικές ομάδες και άτομα που ζητούν συνέχεια να ενταχθούν στο σχεδιασμό της υπηρεσίας. Από αυτή την αξιολόγηση η υπηρεσία σχεδιάστηκε για να καλύψει τις ανάγκες και τις απαιτήσεις του χρήστη όσον αφορά την ημέρα της εβδομάδας, την ώρα της ημέρας και το σούπερ μάρκετ για να χρησιμοποιηθεί. Μια πιλοτική υπηρεσία είχε εφαρμοστεί και θα αξιολογηθεί μετά από 6 μήνες για να επανεξετάσει τη μορφή. Η υπηρεσία μεταφορών της κοινότητας θεωρείται, μια γραμμή ζωής από τους χρήστες. Χωρίς αυτή πολλά άτομα θα συνεχίσουν να αισθάνονται απομονωμένα και δεν θα μπορούν να έχουν πρόσβαση σε δημόσιους χώρους ή υπηρεσίες. Ως αποτέλεσμα της υπηρεσίας, οι ιδιώτες μπορούν να παραμείνουν ανεξάρτητοι στα σπίτια τους για μεγαλύτερο χρονικό 13

16 διάστημα, η υγεία τους και η ψυχική ευεξία είναι βελτιωμένη λόγω της αύξησης στην κοινωνική αλληλεπίδραση με άλλους. Επιπλέον, υπάρχει ένα θετικό αντίκτυπο στους εθελοντές που παρέχουν τις υπηρεσίες, τόσο γιατί στην πραγματικότητα τείνουν να είναι οι ηλικιωμένοι και επειδή έχουν περισσότερο διαθέσιμο χρόνο για να περάσουν. Με τον εθελοντισμό, τα άτομα αυτά παραμένουν σωματικά ενεργοί και υγιείς και συμμετέχουν ενεργά στις κοινότητές τους. Διδάγματα το πρόσωπο επαφής ή Σχετική ιστοσελίδα Ο σχεδιασμός της υπηρεσίας πρέπει να πληροί τις ανάγκες των χρηστών. Ως εκ τούτου, ο χρόνος και η ενέργεια θα πρέπει να επενδυθεί στην αρχική φάση της έρευνας. Τα περισσότερα ενδιαφερόμενα μέρη να συμμετάσχουν στην ανατροφοδότηση, και σχεδίαση του έργου. Είναι σημαντικό ότι οι εθελοντές που προσλαμβάνονται πρέπει να έχουν επαρκείς γνώσεις για να οδηγήσουν το λεωφορείο και να βοηθήσουν τους χρήστες με τα ψώνια τους και να μεταφέρουν τσάντες για το ταξίδι. Η υπηρεσία πρέπει να δημοσιεύεται και να προωθείται σε τακτική βάση μέσω διαφόρων διαύλων, όπως δημόσια κτίρια, τις δημοσιεύσεις του χωριού και από στόμα σε στόμα. Deborah Fogden 14

17 Τίτλος Τοποθεσία / Γεωγραφική κάλυψη Συνεργάτες περιληψη ASLECT Active Seniors Learn, Educate, Communicate and Transmit 6 ευρωπαϊκές χώρες: Ρουμανία, Βουλγαρία, Ιταλία, Τουρκία, Γερμανία, Αυστρία. Κέντρο Επαγγελματικής Κατάρτισης στον Πολιτισμό (Ρουμανία). Integra Association (Βουλγαρία). Amitie Srl (Ιταλία). Eğitimve Gençlik Çalışmaları Enstitüsü Derneği (Τουρκία). ISIS - InstitutfürSozialeInfrastrukturGbR (Γερμανία). INMAD - Institut für Internationales Διευθύνων Διαφορετικότητα (Αυστρία). Στην εποχή της παγκοσμιοποίησης και της δημογραφικής αλλαγής, είναι αναγκαίο να επικεντρωθούμε σε ηλικιωμένους με ειδικές ικανότητες. Με βάση τις γνώσεις που έχουν ήδη συγκεντρωθεί σε άλλα ευρωπαϊκά προγράμματα, το ASLECT αποσκοπεί στη δημιουργία συνθηκών που θα ευνοούν την πλήρη ενσωμάτωση των ηλικιωμένων στην πολιτιστική και κοινωνική ζωή, καθώς και στο εκπαιδευτικό σύστημα. Πολιτιστικές και εκπαιδευτικές οργανώσεις συγκεκριμένα πρέπει να εκπαιδεύονται στην αντιμετώπιση των ηλικιωμένων. Από την άποψη του ASLECT, οι ηλικιωμένοι είναι πηγή γνώσεων μάθησης και συνάμα ευεργετούμενοι από τη μάθηση, ενώ οι πολιτιστικές οργανώσεις πρέπει να ενισχύσουν το δυναμικό τους για να τους αντιμετωπίσουν 15

18 με τέτοιο τρόπο ούτος ώστε, να υποστηρίξουν και να προωθήσουν την ένταξή τους ως ενεργοί πολίτες στις τοπικές κοινότητες. ASLECT εντόπισε 15 παραδείγματα καλών πρακτικών σε συμμετοχή Ηλικιωμένων στην εκπαίδευση και την πολιτιστική ζωή, και παράγεται εκπαιδευτικό υλικό με σκοπό να βοηθήσει τους επαγγελματίες στον πολιτιστικό τομέα να συνεργαστούν με τους ηλικιωμένους και να αναπτυχθούν εκπαιδευτικά προγράμματα και γι αυτούς. Στοχευόμενες ομάδες Μεθοδολογική προσέγγιση Ηλικιωμένοι άνθρωποι και οργανώσεις που ασχολούνται με αυτούς (δημόσιες και ιδιωτικές δομές). Επαγγελματίες από πολιτιστικές και εκπαιδευτικές οργανώσεις. Ερευνητές και φορείς λήψης αποφάσεων από τους τομείς της εκπαίδευσης, του πολιτισμού και των κοινωνικών υπηρεσιών. Το πρόγραμμα επικεντρώνεται στην αξιοποίηση και εκμετάλλευση των προηγούμενων αποτελεσμάτων της ευρωπαϊκής συνεργασίας. Η κοινοπραξία έψαξε για προσεγγίσεις που αφορούν τους ηλικιωμένους ως εκπαιδευόμενοι με τον παραδοσιακό τρόπο, την αξιοποίηση εμπειρίας, δεξιοτήτων και ικανοτήτων των ηλικιωμένων, με ενεργό τρόπο, δίνοντάς τους το ρόλο του εκπαιδευτή / εμπειρογνώμονα. Τα υλικά και οι εμπειρίες μάθησης, συγκεντρώθηκαν στο πλαίσιο στάδιο της συλλογής καλών πρακτικών, χρησιμοποιήθηκαν 16

19 για την κατάρτιση των πολιτιστικών και εκπαιδευτικών επαγγελματιών και τους ηλικιωμένους άνω των 50 ετών και θεωρούνταν κατά τη διατύπωση συστάσεων στους φορείς λήψης αποφάσεων στους τομείς του πολιτισμού, της εκπαίδευσης και των κοινωνικών υπηρεσιών. Αντίκτυπος και καινοτομία Διδάγματα Αποτέλεσμα Οι δημοσιεύσεις του έργου παρέχουν πρακτικές ιδέες για το πώς να αναπτύξουν δραστηριότητες που αφορούν τους ηλικιωμένους, για να εξασφαλιστεί η μεταφορά δεξιοτήτων και γνώσεων, η δημιουργία κατάλληλων περιβαλλόντων μάθησης για τους ηλικιωμένους και να δημιουργηθούν ευκαιρίες για τους ηλικιωμένους να μοιραστούν τις γνώσεις και την εμπειρία τους με τις νεότερες γενιές. Οι Ηλικιωμένοι είναι εξίσου εξαιρετική μαθητές και εκπαιδευτικοί. Πρέπει να δημιουργήσουμε ευκαιρίες για μια καλύτερη συμμετοχή των ηλικιωμένων στην εκπαίδευση και τον πολιτισμό. Δημοσίευση «Προς μια καλύτερη συμμετοχή των ηλικιωμένων στην εκπαίδευση και πολιτισμός» Σχετική ιστοσελίδα 17

20 Τίτλος Τοποθεσία / Γεωγραφική κάλυψη Συνεργάτες περίληψη SECOT - Senior Volunteer Business Assesment Βαρκελώνη (Ισπανία) Τμήμα Εργασίας της αυτόνομης κυβέρνησης της Καταλονίας. SECOT είναι ένα μη κερδοσκοπικό σωματείο που δηλώθηκε σαν επιχείρηση κοινής ωφελείας, το 1995, η σύνθεση του οποίου αποτελείται από συνταξιούχους, προ-συνταξιούχος ή ενεργό καταρτισμένους επαγγελματίες οι οποίοι προσφέρουν ανιδιοτελώς εμπειρία και τις γνώσεις τους για τη διαχείριση των επιχειρήσεων σε νέους επαγγελματίες. SECOT προσφέρει στους πρώην επαγγελματίες και διαχειριστές τη δυνατότητα να συνεχίσουν να είναι δραστήριοι, αναπτύσσοντας έμπυρα καθήκοντα Εθελοντών Συμβούλων Επιχειρήσεων έφερε σε πέρας σύμφωνα με ένα αυστηρό κώδικα δεοντολογίας και εμπιστευτικότητας. Παράλληλα, αντιμετωπίζει τις ανάγκες των νέων επιχειρηματιών που θέλουν να επωφεληθούν από το έμπειρο προσωπικό, αλλά δεν έχουν οικονομικά μέσα για να έχουν συμβούλους που παρέχονται από καταρτισμένες και εξειδικευμένες εταιρείες. Στην Καταλονία υπάρχουν πάνω από 250 ηλικιωμένοι που εμπλέκονται. Ανάλογα με την 18

21 περίπτωση και τη διαβούλευση που έλαβε, σχηματίζουν ομάδες εργασίας, λαμβάνοντας υπόψη τις ιδιαίτερες ανάγκες των ατόμων που έρχονται στο SECOT, με έναν τρόπο που μπορούμε να παρέχουμε υψηλού επιπέδου εκτιμήσεις. Στοχευόμενες ομάδες Αντίκτυπος και καινοτομία Διδάγματα το πρόσωπο επαφής ή Σχετική ιστοσελίδα Οι νέοι επιχειρηματίες που θέλουν να επωφεληθούν από το έμπειρο προσωπικό, αλλά δεν έχουν τους οικονομικούς πόρους για να έχουν την καθοδήγηση από εξειδικευμένες εταιρείες. Στην Καταλονία, SECOT υποστηρίζεται περισσότερα από 20 χρόνια ύπαρξης, με ετήσιο μέσο όρο περισσότερα από 420 αιτήματα αξιολόγησης και παροχής συμβουλών. Η εμπειρογνωμοσύνη Ηλικιωμένων είναι μια πηγή πλούτου και βοηθώντας τους να αισθάνονται ακόμα χρήσιμοι για την κοινωνία που συμβάλλει στην καταπολέμηση του αισθήματος της μοναξιάς. Μέσα από μια συμβουλή για να ταιριάζουν στις ανάγκες των χρηστών και να επιτευχθούν οι προτεινόμενοι στόχοι. Ramon Brugada Baviera, Adjunt Direcció Comercia 19

22 Τίτλος Senior, piedalies! / Senior participate! Τοποθεσία / Γεωγραφική κάλυψη Συνεργάτες περίληψη Στοχευόμενες ομάδες Λετονία Σύνδεσμος Jelgava και της Λετονίας Συνταξιοδοτικής Ομοσπονδίας. Το Έργο χρηματοδοτείται από το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο. Ο στόχος του έργου ήταν να επιτευχθεί ενώσει συμμετοχής στις διαδικασίες λήψης αποφάσεων για την ενίσχυση των εθνικών και περιφερειακών συνταξιοδοτικών οργανώσεων και ικανότητα όσον αφορά τις αρχές της Ε.Ε και της συμμετοχής των πολιτών. Οι κύριες δραστηριότητες ήταν σεμινάρια σχετικά με την ποιότητα ζωής των συνταξιούχων στη Λετονία, την κοινωνική ζωή και την προστασία της υγείας και της κοινωνικής βοήθειας. Εκπαίδευση IT και Δεξιότητες Επικοινωνίας για την ποιοτική συμμετοχή στην διαδικασία λήψης αποφάσεων, η ανταλλαγή εμπειριών με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Υπουργικό Συμβούλιο της Λετονίας και το ταξίδι στην Πολωνία και πάνελς. Το αποτέλεσμα του έργου είναι το εγχειρίδιο «Μάθε τα δικαιώματά σου». Δραστηριότητες και τα αποτελέσματα του προγράμματος παρουσιάστηκαν σε 4 περιφερειακά σεμινάρια σε όλη τη Λετονία. Ηλικιωμένα άτομα στη Λετονία. 20

23 Μεθοδολογική προσέγγιση Αντίκτυπος και καινοτομία Διδάγματα Αποτέλεσμα Σχετικά ιστοσελίδα Σεμινάρια, πρόγραμμα κατάρτισης, ανταλλαγής εμπειριών στη Λετονία και την Πολωνία, πάνελ, εγχειρίδιο για τα δικαιώματα των ηλικιωμένων και σεμινάρια διάδοσης σε διάφορες περιοχές της Λετονίας. Το πρόγραμμα περιελάμβανε ένα ευρύ φάσμα δραστηριοτήτων για τους ηλικιωμένους για να αναπτυχθεί ένα ολοκληρωμένο εγχειρίδιο με τα δικαιώματα των ηλικιωμένων. Κατά τη διάρκεια του έργου, αναπτύχθηκαν πρωτοβουλίες για ηλικιωμένους (Κοινωνική Οικονομική Συνηγορία ) και εφαρμόζονται στο Κοινοβούλιο, στη Πρεσβεία του Προέδρου και επίσης αναπτύσσει Συμβούλιο Συνεργασίας, για τη συνεργασία με το Υπουργείο Πρόνοιας και του Υπουργείου Υγείας. Οι ηλικιωμένοι μπορούν να είναι ενεργοί, να αναλάβουν πρωτοβουλίες και να προστατεύσουν τα δικαιώματά τους σε κρατικό επίπεδο. Βιβλιαράκι Know your rights 21

24 Τίτλος Τοποθεσία / Γεωγραφική κάλυψη Συνεργάτες περίληψη ECIL The Development of a European Certificate in Intergenerational Learning Ευρωπαϊκό Beth Ίδρυμα Johnson (UK) Τρίτη Ηλικία Πανεπιστήμιο (Σλοβενία), Universidad de Granada (Ισπανία), Encell - Εθνικό Κέντρο για τη διά βίου μάθηση (Ολλανδία) και Association Generations (Βουλγαρία). Πειραματισμός με μια συλλογή των γενεών προσεγγίσεις κατάρτισης δια βίου μάθησης που αναπτύχθηκε με τον αριθμό των εταίρων σε ολόκληρη την Ευρώπη. Η βασική ομάδα των ενοτήτων κατάρτισης αποτελείται από: Εισαγωγή στην ηλικιακή Πρακτική Φέρνοντας τις γενεές πλησιέστερα Αρχές και καταλήξεις: αξιολόγηση της γενεαλογικής πρακτικής Μέσω αυτής της διαδικασίας, τα υλικά έχουν ελεγχθεί για ευρύτερο ευρωπαϊκό ενδιαφέρον. Το βιβλίο εργασιών διαρθρώνεται γύρω από τις δραστηριότητες μάθησης και περιλαμβάνει εργασίες ή γραπτές ασκήσεις που συνδέονται με την επαγγελματική πρακτική μαθητή να αποδείξει την απόκτηση της βελτίωσης της ικανότητας και της κατανόησης όσον αφορά την υλοποίηση των προγραμμάτων μάθησης μεταξύ 22

25 των γενεών. Το βιβλίο εργασιών περιλαμβάνει επίσης διαδικτυακές ασκήσεις και οι χρήστες μπορούν να τις χρησιμοποιήσουν για να δοκιμάσουν την κατανόηση τους προς τις αρχές, συμπεριλαμβανομένης της χρήσης των μελετών και των πόρων αναφοράς ως εργαλεία μάθησης, αλλά επίσης συνδέεται με webinars και οπτικά μέσα ενημέρωσης τα οποία παρέχουν ποικιλία μαθησιακού υλικού. Η πιλοτική πλατφόρμα φιλοξενεί το βιβλίο διαδικτυακά και επίσης παρέχει ένα chat room για συζήτηση και ανταλλαγή ιδεών και προσωπική συζήτηση μεταξύ των μαθητών και των καθηγητών τους. Παιδαγωγοί εντοπίστηκαν στις τέσσερις πιλοτικές χώρες για την παροχή διαδικτυακής υποστήριξης για να αξιολογήσουν τα καθήκοντά. Το μάθημα on-line ξεκίνησε πιλοτικά με ένα ελάχιστο αριθμό 10 χρηστών σε κάθε μία από τις 4 χώρες εταίρους. Δοκιμάστηκαν διαφορετικών μηχανισμών διανομής και τα υλικά ενσωματώθηκαν σε ένα πακέτο εξ αποστάσεως εκπαίδευσης. Στοχευόμενες ομάδες Μεθοδολογική προσέγγιση Οι παροχής της εκπαίδευσης Οι νέοι Σχετικές Στέγαση Εθελοντική κοινότητα Οικογένεια Διαδραστική μάθηση και έρευνα δράσης. Σχέδιο προγράμματος κατάρτισης και της 23

26 μεθοδολογίας παράδοσης σε 4 χώρες μέσω διαδραστικών πιλότων με πιθανούς τελικούς χρήστες. Πρόσληψη δυνητικού δασκάλου για να στηρίξει την ανάπτυξη της εκπαίδευσης ως πακέτο εξ αποστάσεως μάθησης. Την επικύρωση του εκπαιδευτικού υλικού μέσω τόσο των εσωτερικών όσο και των εξωτερικών αξιολογήσεων και παράγει ένα τροποποιημένο σύνολο εκπαιδευτικού υλικού για διαδικτυακές δοκιμές. Αντίκτυπος και καινοτομία Διδάγματα Υπάρχει μια αυξανόμενη αναγνώριση της ανάγκης για τη διαγενεακή προσέγγιση για την επαγγελματική εκπαίδευση που εξερευνούν το σύνολο των στάσεων και δεξιοτήτων από διάφορες πληθυσμιακές ομάδες των εκπαιδευομένων. Ωστόσο, δεν υπήρξε καμία συστηματική προσπάθεια μέχρι σήμερα για την ανάπτυξη μιας δομημένης προσέγγισης σε προγράμματα διά βίου μάθησης, ιδίως για την επαγγελματική παράδοση αυτών των προγραμμάτων. Αυτή η σειρά μαθημάτων προσφέρει προσιτή και αποτελεσματική εκπαίδευση, ως μέρος της προσέγγισής της για συνεχή επαγγελματική ανάπτυξη που οδηγεί σε οργανισμούς, κοινότητες και υποδομές που δίνουν τη δυνατότητα στους ανθρώπους να είναι οικονομικά επιτυχής και ευτυχισμένοι. Πώς να ενσωματώσει τη διαγενεακή μάθηση 24

27 στη διαδικασία της δια βίου μάθησης? Πόσο σημαντική είναι η αναγνώριση των ηλικιωμένων για τα νέα τους καθήκοντα? Πώς να προωθήσει την κοινωνική συμμετοχή των ηλικιωμένων Πώς μπορεί να τους βοηθήσει να είναι προετοιμασμένοι για τα νέα τους καθήκοντα όπως η γήρανση του εργατικού δυναμικού Αποτέλεσμα το πρόσωπο επαφής ή Σχετική ιστοσελίδα Βιβλίο εργασίας για γενεών προσεγγίσεις στη δια βίου μάθηση. Ένας χώρος όπου θα έχουν πρόσβαση στο διαδίκτυο και θα συνδέονται με τις πανευρωπαϊκές Resource Βιβλιοθήκες. Simona Hristova - Manging Director Association Generations 25

28 Τίτλος Τοποθεσία / Γεωγραφική κάλυψη Συνεργάτες Περίληψη ALCE - Appetite for Learning comes with Eating 5 ευρωπαϊκές χώρες: Ιταλία, Ηνωμένο Βασίλειο, Αυστρία, Γαλλία, Λιθουανία. CESIE (Ιταλία), Merseyside Expanding Horizons (Ηνωμένο Βασίλειο), Verein Multikulturell (Αυστρία), Élan Interculturel (Γαλλία), Seniors Initiative Centre (Λιθουανία). Κύριες προκλήσεις ALCE είναι: να ενθαρρύνει τη μετάδοση της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς που συνδέονται με τα τρόφιμα από τις παλιές στις νέες γενιές. να ενθαρρύνει την πολιτιστική ανταλλαγή των τοπικών και των μεταναστών και οι γυναίκες που πάσχουν από πολλαπλές διακρίσεις να ενδυναμώσει τις ικανότητες μαγειρική τους. να αναγνωρίζουν τις δεξιότητες και τις ικανότητές τους μέσα από μια περίοδο μάθησης που να βασίζεται σε μη τυπικές μεθόδους εκπαίδευσης. Οι συμμετέχοντες είχαν εμπλακεί σε μια περίοδο εργαστήριων όπου αντάλλαξαν τις πολιτιστικές γνώσεις τους και βελτίωσαν τις ικανότητες και τις δεξιότητές τους. Το κύριο αποτέλεσμα του έργου είναι ένα βιβλίο μαγειρικής με όλες τις παραδοσιακές συνταγές τους, τις φυσικές θεραπείες και συνταγές 26

29 σύντηξης (δημιουργήθηκε αναμειγνύοντας συστατικών από διαφορετικές κουλτούρες). Επιπλέον, οργάνωσαν μια πολιτιστική εκδήλωση που σχετίζονται με τα τρόφιμα σε κάθε πόληεταίρο. Στοχευόμενες ομάδες Μεθοδολογική προσέγγιση Η πρώτη ομάδα-στόχος αποτελείται από νεαρές γυναίκες μετανάστες ετών και ντόπιες γυναίκες άνω των 60 ετών. Οι δύο ομάδες βρίσκονται σε μειονεκτικές οικονομικές και κοινωνικές συνθήκες. Η δεύτερη ομάδα-στόχος, εκπροσωπήθηκε από τους εκπαιδευτές οι οποίοι εκπαίδευαν τις ομάδες των γυναικών. Οι εκπαιδευτές που ήταν αρμόδιοι ενδυνάμωσαν τις επαγγελματικές τους ικανότητες για την αντιμετώπιση με τους ανθρώπους που υποφέρουν από διακρίσεις. Η μεθοδολογική προσέγγιση βασίστηκε σε μη τυπική εκπαίδευση. Οι δραστηριότητες βελτιώθηκαν για ενήλικες εκπαιδευόμενους και εστίασε κυρίως στην διαγενεακή και διαπολιτισμική επικοινωνία. Η συμμετοχή των τοπικών κέντρων φιλοξενίας για τους μετανάστες ήταν θεμελιώδης, γιατί χάρη σ αυτούς, οι συντονιστές του έργου θα μπορούσαν να έρθουν σε επαφή με τις γυναίκες των μεταναστών που συμμετέχουν στα εργαστήρια. 27

30 Αντίκτυπος και καινοτομία Διδάγματα Αποτέλεσμα το πρόσωπο επαφής ή Σχετική ιστοσελίδα Οι περισσότεροι συμμετέχοντες της ομάδας έχουν εξουσιοδοτήσει τις επικοινωνιακές τους δεξιότητες και των πολιτιστικών τους γνώσεων. Το καινοτόμο στοιχείο αποτελείται από τη συλλογή των γυναικών όχι μόνο από διαφορετικές γενιές, αλλά και από διαφορετικούς πολιτισμούς. Ο συνδυασμός αυτός εμπλουτίζει την ανταλλαγή των διαφορετικών πλαισίων που συνήθως δεν θα συναντηθούν και δεν θα συνεργαστούν μαζί. Μία άλλη καινοτομία επικεντρώθηκε στους εκπαιδευτές με στόχο τη βελτίωση των ικανοτήτων τους στην εργασία με ανθρώπους από διαφορετικές γενιές και πολιτισμούς. Λαμβάνοντας υπόψη την έλλειψη γνώσεων σχετικά με την άυλη κληρονομιά στις επόμενες γενιές, το έργο αυτό έδωσε την ευκαιρία στους νέους και τις γυναίκες μεγαλύτερης ηλικίας να κατανοήσουν καλύτερα τις δικές τους παραδόσεις και να αναπτύξουν την ικανότητα τους στο να μεταδίδουν τις γνώσεις και εμπειρίες τους. ALCE cookbook alce_book/alce_book_en.pdf Active learning Training Course Guideline altc_guidelines_english.pdf Maja Brkusanin - Project manager maja.brkusanin@cesie.org 28

31 Πρόσθετες παρατηρήσεις Οι περισσότερες ευρωπαϊκές κυβερνήσεις αναφέρουν ότι η γήρανση του πληθυσμού είναι το μεγαλύτερο ζήτημα κατά τα προσεχή έτη. Ειδικότερα, αποτελεί ένα από τους παράγοντες που μπορεί να απειλήσει την οικονομική σταθερότητα της οικονομίας του κράτους, λαμβάνοντας υπόψη την αύξηση των δημόσιων δαπανών που απαιτούνται για την παροχή βοήθειας κοινωνικής φροντίδας και υπηρεσιών υγείας στον αυξανόμενο αριθμό των ηλικιωμένων. Οι ορθές πρακτικές που σημειώθηκαν αποσκοπούν στο να ενθαρρύνουν τους ανθρώπους να δουν το ζήτημα της γήρανσης του πληθυσμού από μια διαφορετική σκοπιά. Φυσικά είναι μια πρόκληση, αλλά το κλειδί για την αντιμετώπιση σχετικά με αυτό είναι η κατανόηση ότι οι ηλικιωμένοι μπορούν ακόμα να προσφέρουν στην κοινωνία. Τρεις τελικές συμβουλές: Δεν χρειάζεται να εφεύρουμε ξανά τον τροχό! Ρίξτε μια ματιά σε ό, τι έχει ήδη πραγματοποιηθεί, για πρώτη φορά. Το πρώτο βήμα προς την επιτυχία είναι να αξιοποιήσουμε τα διδάγματα που αντλήθηκαν από προηγούμενα έργα. Κοιτάξτε γύρω σας! Μάλλον, δεν υπάρχει ένας «θησαυρός» που ζητάει μόνο να αξιοποιηθεί. Εργασία με τους ηλικιωμένους και όχι για τους ηλικιωμένους! 29

32 Το νέο Πρόγραμμα Ευρώπη για τους Πολίτες I. Ιστορικό Το νέο πρόγραμμα Ευρώπη για τους Πολίτες είναι το αποτέλεσμα μιας μακράς διαδικασίας διαπραγμάτευσης και ανταλλαγής μεταξύ των διαφόρων ενδιαφερομένων. είναι το αποτέλεσμα μιας μακράς διαδικασίας διαπραγμάτευσης και ανταλλαγής μεταξύ των διαφόρων ενδιαφερομένων. Η ενδιάμεση αξιολόγηση 11 σχετικά με το πρόγραμμα Ευρώπη για τους πολίτες , που πραγματοποιήθηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή το 2010, πρόσφερε την πρώτη ευκαιρία για να προβληματιστούν σχετικά με τις ενισχύσεις και τις αδυναμίες του προηγούμενου προγράμματος. Από τη μία πλευρά, πρέπει να επισημανθεί μια αναμφίβολα προστιθέμενη αξία όσον αφορά την κλίμακα και το εύρος των δραστηριοτήτων που επετεύχθησαν από τις οργανώσεις που υποστηρίζονται από το πρόγραμμα. Από την άλλη, ανέδειξε τις ελλείψεις όσον αφορά τον προϋπολογισμό, την εφαρμογή και τη διάδοση των αποτελεσμάτων. Εν τω μεταξύ, μια σειρά συναντήσεων διαβούλευσης οργανώθηκαν για τη συμμετοχή εκπροσώπων των οργανώσεων της κοινωνίας των Οι πληροφορίες που περιλαμβάνονται στο παρόν τμήμα ισχύει κατά τη στιγμή της γραφής ( ). 11 Η πλήρης έκθεση αξιολόγησης είναι διαθέσιμη σε citizenship/pdf/ecorys-_final_report_europe_for_citizens_en.pdf. Τον Μάιο του 2013, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, Γενική Διεύθυνση Επικοινωνίας, δημοσίευσε την τελική έκθεση σχετικά με τον αντίκτυπο του προγράμματος: «Μέτρηση του αντίκτυπου του προγράμματος Ευρώπη για τους Πολίτες» διαθέσιμο στο ec.europa.eu/citizenship/pdf/final_report_efc_may_2013_eurevalppmi.pdf

33 πολιτών και διάφορα άλλα ενδιαφερόμενα μέρη για την ανάπτυξη του νέου προγράμματος 12. Η «Πρόταση κανονισμού του Συμβουλίου για τη θέσπιση, για την περίοδο το πρόγραμμα Ευρώπη για τους Πολίτες»» εγκρίθηκε επίσημα τον Δεκέμβριο του Η πρόταση της Επιτροπής αποτελεί μια συνέχεια του μέσα από μια τροποποιημένη μορφή. Στην πραγματικότητα, το νέο πρόγραμμα «θα πρέπει να αποτελείται από τα ακόλουθα δύο σκέλη: α. «Μνήμη και ευρωπαϊκή ιθαγένεια» β. «Δημοκρατική δέσμευση και συμμετοχή των πολιτών» Τα δύο σκέλη θα συμπληρώνονται από οριζόντιες δράσεις για την ανάλυση, τη διάδοση και την αξιοποίηση των αποτελεσμάτων του έργου («αξιοποίηση» δράσεις)»(άρθρο 3, 1 συν.). Η εφαρμογή του Προγράμματος υπόκειται στην έγκριση των ετήσιων προγραμμάτων εργασίας από την Επιτροπή, ενώ ο ρόλος του Εκτελεστικού Οργανισμού Πολιτισμού (EACEA) Εκπαίδευσης, Οπτικοακουστικών Θεμάτων και ως ο κύριος φορέας διαχείρισης έχει επιβεβαιωθεί (άρθρο 8). Τέλος, ο προτεινόμενος συνολικός προϋπολογισμός ήταν 229 εκατ. ευρώ (άρθρο 4 «Δημοσιονομικές επιπτώσεις») Στις 20 Ιουνίου 2010, την πρώτη συνάντηση των εταίρων πραγματοποιήθηκε στις Βρυξέλλες, με τα μέλη της ομάδας της τακτικής διαβούλευσης με τις ΜΚΟ και τον Εθνικό φορέα. 13 COM (2011) 884 φινάλε. Το επίσημο έγγραφο είναι διαθέσιμο σε 14 Πολλές επικρίσεις έχουν γίνει για το συνολικό ποσό του προϋπολογισμού, καθώς και την κατανομή του μεταξύ των διαφόρων πτυχών, η οποία φαίνεται ισορροπημένη. Για να μάθετε περισσότερα σχετικά με την προτεινόμενη κατανομή του προϋπολογισμού, αναφέρονται στην έκθεση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, Γενική Διεύθυνση Εσωτερικών Πολιτικών Ευρώπη για Πολίτες ( ), pp.20-21, join/2012/495822/ipol-cult_nt%282012% _en.pdf 31

34 Το Συμβούλιο της Ε.Ε συμφωνεί ουσιαστικά με την πρόταση της Επιτροπής 15. Τέλος, ο ρόλος του Κοινοβουλίου της Ε.Ε περιορίζεται στην επιλογή της αποδοχής ή απόρριψης, αλλά όχι για την τροποποίηση της θέσης του Συμβουλίου (διαδικασία σύμφωνης γνώμης) 16. II. Η δομή του νέου προγράμματος Στις 31 Οκτωβρίου 2013, η Επιτροπή ενέκρινε το πρόγραμμα εργασίας, συμπεριλαμβανομένης της απόφασης χρηματοδότησης, για την εφαρμογή του μελλοντικού προγράμματος Ευρώπη για τους Πολίτες» Το πρόγραμμα επιδιώκει γενικούς και ειδικούς στόχους. Γενικοί στόχοι αποσκοπούν: Στο να συμβάλλουν στην κατανόηση των πολιτών της Ένωσης, την ιστορία της και την πολυμορφία Στην ενίσχυση της ευρωπαϊκής ιθαγένειας και τη βελτίωση των συνθηκών για τα κοινά και της δημοκρατικής συμμετοχής σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ειδικοί στόχοι αποσκοπούν: Στην ευαισθητοποίηση της μνήμης, την κοινή ιστορία και αξίες, και στόχος της Ένωσης που είναι να προάγει την ειρήνη, τις αξίες της και την ευημερία του λαού της με το διάλογο, τον προβληματισμό και την ανάπτυξη των δικτύων Στο να ενθαρρύνει τη δημοκρατική και πολιτειακή συμμετοχή των πολιτών σε επίπεδο Ένωσης, με την ανάπτυξη της κατανόησης των πολιτών της σύνταξης στη διαδικασία χάραξης της πολιτικής της Ένωσης και την προώθηση ευκαιριών για κοινωνική και τη διαπολιτισμική δράση και εθελοντισμό σε επίπεδο Ένωσης Δείτε Συμβουλίου (9095/1/12) της 4ης Μαΐου 2012, διατίθεται στο 16 Το άρθρο 352 της Συνθήκης για τη Λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ανακηρύχθηκε η μόνη νομική βάση για τον προτεινόμενο κανονισμό του νέου προγράμματος Ευρώπη για τους Πολίτες.

35 Το πρόγραμμα προβλέπει τόσο την πράξη όσο και σε επιχειρησιακές επιχορηγήσεις18. Για τους σκοπούς της εν λόγω δημοσίευσης, μόνο επιχορηγήσεις δράσης θα αναλυθούν. Για να είναι επιλέξιμος για επιχορήγηση δράσης, οι αιτούντες για την οργάνωση εταίροι πρέπει να: να είναι είτε δημόσιοι οργανισμοί ή μη κερδοσκοπικές οργανώσεις με νομική προσωπικότητα. εδρεύει σε συμμετέχουσα χώρα έχουν μια αποστολή, όπως περιγράφεται στο καταστατικό της οργάνωσης, σε συνοχή με τους στόχους του προγράμματος Ευρώπη για τους Πολίτες, σκέλος και το μέτρο σύμφωνα με το οποίο έχει υποβληθεί η αίτηση του έργου. 17 Εκτελεστική Απόφαση της Επιτροπής της σχετικά με την έγκριση του προγράμματος εργασίας του 2014 και η χρηματοδότηση για την υλοποίηση του προγράμματος Ευρώπη για τους Πολίτες C (2013) 7160 τελικό. Ωστόσο, «το πρόγραμμα εργασίας υπόκειται στην τελική έγκριση του κανονισμού για τη θέσπιση του προγράμματος Ευρώπη για τους Πολίτες ( ) από τη νομοθετική αρχή, χωρίς σημαντική τροποποίηση, τη θετική γνωμοδότηση ή την έλλειψη της ένστασης από την επιτροπή που έχει συσταθεί στον κανονισμό για την ίδρυση της πρόγραμμα Ευρώπη για τους πολίτες ( ), και τη διαθεσιμότητα των πιστώσεων που προβλέπονται στο σχέδιο προϋπολογισμού για το 2014, μετά την έγκριση του προϋπολογισμού για το 2014 για τον προϋπολογισμό αρχή ή, όπως προβλέπεται στο σύστημα των προσωρινών δωδεκατημορίων»(άρθ. 2). Το έγγραφο είναι διαθέσιμο στο eu/dgs/communication/pdf/c work-programme-for-2014-europefor-citizens_en.pdf. 18 Σχέδιο χρηματοδότησης επιχορήγησης δράσης Αντί λειτουργική παρέχουν οικονομική στήριξη για την κάλυψη μέρους των εξόδων λειτουργίας που επιτρέπουν το σώμα να έχει μια ανεξάρτητη ύπαρξη. 33

36 Το πρόγραμμα υλοποιείται σε 2 σκέλη: Σκέλος 1 - Ευρωπαϊκή μνήμη Στόχοι Ετήσια προτεραιότητα το 2014 Υποστηρίζει δραστηριότητες που προσκαλούν τον προβληματισμό σχετικά με την ευρωπαϊκή πολιτιστική ποικιλομορφία και τις κοινές αξίες με την ευρύτερη έννοια με τη χρηματοδότηση έργων που αντανακλούν στα αίτια των απολυταρχικών καθεστώτων στη σύγχρονη ιστορία της Ευρώπης (κυρίως, αλλά όχι αποκλειστικά του ναζισμού που οδήγησε στο Ολοκαύτωμα, ο φασισμός, ο σταλινισμός και ολοκληρωτικών κομμουνιστικών καθεστώτων), και για να τιμήσουν τα θύματα των εγκλημάτων τους. Περιλαμβάνει επίσης, δραστηριότητες που αφορούν άλλες καθοριστικές στιγμές και σημεία αναφοράς στην πρόσφατη ευρωπαϊκή ιστορία. Θα δώσει προτεραιότητα σε δράσεις που ενθαρρύνουν την ανεκτικότητα, την αμοιβαία κατανόηση, τον διαπολιτισμικό διάλογο και τη συμφιλίωση ως μέσο υπέρβασης του παρελθόντος και οικοδόμησης του μέλλοντος, ιδίως με σκοπό την επίτευξη της νεότερης γενιάς. Η 100ή επέτειος από την έναρξη του Α Παγκοσμίου Πολέμου Η 25η επέτειος της πτώσης του Τείχους του Βερολίνου Τα 10 χρόνια της διεύρυνσης της Ευρωπαϊκής Ένωσης προς την Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη. 34

37 Επιλέξιμοι οργανισμοί Αριθμός εμπλεκόμενων οργανώσεων Μέγιστο ποσό της επιχορήγησης Δημόσιες τοπικές / περιφερειακές αρχές ή μη κερδοσκοπικούς οργανισμούς, συμπεριλαμβανομένων των οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών, τις ενώσεις επιζώντων, καθώς και την πολιτιστική, τη νεολαία, τα εκπαιδευτικά και ερευνητικά ιδρύματα, ενώσεις αδελφοποιημένων πόλεων. Ένα σχέδιο πρέπει να περιλαμβάνει οργανώσεις από τουλάχιστον ένα κράτος μέλος, αλλά δίνεται προτεραιότητα σε διακρατικά έργα Μέγιστο ποσοστό υγχρηματοδότησης μέγιστη διάρκεια Πρόσθετες πληροφορίες σχετικά με το % 18 μήνες ανά έργο Ενδεικτικός προϋπολογισμός: Αναμενόμενος αριθμός των επιχορηγήσεων δράσης: 56 35

38 Σκέλος 2 - Δημοκρατική δέσμευση και συμμετοχή των πολιτών Στόχοι Ετήσια προτεραιότητα το 2014 Υποστηρίζει δραστηριότητες που καλύπτουν τη συμμετοχή στα κοινά υπό την ευρύτερη έννοια, με ιδιαίτερη έμφαση στις δραστηριότητες που συνδέονται άμεσα με τις πολιτικές της Ένωσης, με σκοπό να συμμετάσχουν στη διαδικασία χάραξης πολιτικής της Ένωσης σε τομείς που συνδέονται με τους στόχους του προγράμματος. Καλύπτει επίσης τα σχέδια και τις πρωτοβουλίες που δημιουργούν ευκαιρίες για αμοιβαία κατανόηση, τη διαπολιτισμική μάθηση, την αλληλεγγύη, την κοινωνική δράση και εθελοντισμό σε επίπεδο Ένωσης. Οι εκλογές για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και τη συμμετοχή των πολιτών στη δημοκρατική ζωή της Ένωσης. Το σκέλος αυτό προβλέπει 3 διαφορετικά είδη δράσεων 1. Η ΑΔΕΛΦΟΠΟΊΗΣΗ ΠΌΛΕΩΝ Επιλέξιμοι οργανισμοί Υποστηρίζει έργα που συγκεντρώνει ένα ευρύ φάσμα πολιτών από αδελφοποιημένες πόλεις, με στόχο την προώθηση της συμμετοχής των πολιτών στη διαδικασία χάραξης πολιτικής της Ένωσης και την ανάπτυξη ευκαιριών για κοινωνική δράση και εθελοντισμό σε επίπεδο Ένωσης. Πόλεις / δήμοι ή επιτροπές αδελφοποίησης ή άλλες μη κερδοσκοπικές οργανώσεις που εκπροσωπούν τις τοπικές αρχές. 36

39 Αριθμός εμπλεκόμενων οργανώσεων Δήμους από τουλάχιστον 2 επιλέξιμες χώρες εκ των οποίων τουλάχιστον μία να είναι κράτος μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Μέγιστο ποσό της επιχορήγησης Μέγιστο ποσοστό συγχρηματοδότησης μέγιστη διάρκεια 2. ΔΊΚΤΥΟ ΤΩΝ ΠΌΛΕΩΝ Επιλέξιμοι οργανισμοί Αριθμός εμπλεκόμενων οργανώσεων Μέγιστο ποσό της επιχορήγησης ανά έργο 50% 21 ημέρες ανά έργο Υποστηρίζει τη βελτίωση και ενίσχυση των υφιστάμενων δικτύων αδελφοποιημένων πόλεων για να κάνουν τη συνεργασία τους πιο βιώσιμη και την ανταλλαγή ορθών πρακτικών. Πόλεις / δήμοι ή επιτροπές αδελφοποίησης ή δίκτυα, άλλα επίπεδα τοπικές / περιφερειακές αρχές, ομοσπονδίες / ενώσεις των τοπικών αρχών και των μη κερδοσκοπικών οργανώσεων που εκπροσωπούν τις τοπικές αρχές. Οι άλλες οργανώσεις που συμμετέχουν στο πρόγραμμα μπορεί επίσης να είναι μη κερδοσκοπικές οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών. Δήμους από τουλάχιστον 4 επιλέξιμες χώρες εκ των οποίων τουλάχιστον μία να είναι κράτος μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης

40 Μέγιστο ποσοστό συγχρηματοδότησης μέγιστη διάρκεια 3. ΈΡΓΑ ΤΗΣ ΚΟΙΝΩΝΊΑΣ ΤΩΝ ΠΟΛΙΤΏΝ Επιλέξιμοι οργανισμοί Αριθμός εμπλεκόμενων οργανώσεων Μέγιστο ποσό της επιχορήγησης Μέγιστο ποσοστό συγχρηματοδότησης 70% 24 μήνες ανά έργο Υποστηρίζει σχέδια που προωθούνται από διακρατικών εταιρικών σχέσεων και δικτύων με την άμεση συμμετοχή των πολιτών. Τα σχέδια αυτά έχουν στόχο να συγκεντρώσουν πολίτες από διάφορους ορίζοντες, σε δραστηριότητες που συνδέονται άμεσα με τις πολιτικές της Ένωσης, με σκοπό να τους δοθεί η ευκαιρία να συμμετέχουν συγκεκριμένα στη διαδικασία χάραξης της πολιτικής της Ένωσης σε τομείς που συνδέονται με τους στόχους του προγράμματος. Οι μη κερδοσκοπικές οργανώσεις, συμπεριλαμβανομένων των οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών, εκπαιδευτικών, πολιτιστικών ή ερευνητικά ιδρύματα. Οι άλλες οργανώσεις που συμμετέχουν στο πρόγραμμα μπορεί επίσης να είναι δημόσιες τοπικές / περιφερειακές αρχές. Οργανώσεις από τουλάχιστον 3 επιλέξιμες χώρες εκ των οποίων τουλάχιστον μία να είναι κράτος μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης % 38

41 μέγιστη διάρκεια Πρόσθετες πληροφορίες σχετικά με το μήνες ανά έργο Ενδεικτικός προϋπολογισμός: Αναμενόμενος αριθμός των επιχορηγήσεων δράσης: 373 σχέδια αδελφοποίησης πόλεων, περίπου 89 δίκτυα των πόλεων, περίπου 34 έργα για την κοινωνία των πολιτών. 39

42 III. Κριτήρια ανάθεσης για όλες τις επιχορηγήσεις δράσης Συνοχή με τους στόχους του Προγράμματος και του Strand 30% Καταλληλότητα του στόχου του υποβληθέντος σχεδίου σε σχέση με τους στόχους του προγράμματος Ευρώπη για τους Πολίτες, σκέλος και μέτρο.. Οι προτεινόμενες δραστηριότητες και τα αναμενόμενα αποτελέσματα θα πρέπει να συμβάλλουν στην επίτευξη των στόχων του προγράμματος Ευρώπη για τους Πολίτες, σκέλος και μέτρο. Η θεματική εστίαση πρέπει να είναι σύμφωνη με τους στόχους του προγράμματος Ευρώπη για τους Πολίτες, σκέλος και μέτρο και κατά προτίμηση λαμβάνοντας υπόψη τις ετήσιες προτεραιότητες. Ποιότητα του προγράμματος σχεδίου δραστηριοτήτων / εργασιών του έργου 35% Οι δραστηριότητες πρέπει να είναι κατάλληλες για την επίτευξη των αναγκών και των στόχων του έργου. Συνοχή: η αλληλογραφία μεταξύ των διαφόρων στόχων των προτεινόμενων δραστηριοτήτων και η προσαρμογή των προτεινόμενων εισροών και των πόρων για τους στόχους. Αποτελεσματικότητα: οι επιπτώσεις πρέπει να λαμβάνονται σε λογικό κόστος. 40 Τα σχέδια πρέπει να παρουσιάσουν μια σαφώς ευρωπαϊκή διάσταση.

43 Προτεραιότητα δίνεται σε σχέδια συμπεριλαμβανομένων των διαφόρων τύπων οργανώσεων (τοπικές αρχές, οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών, ερευνητικά ιδρύματα, κλπ.) ή την ανάπτυξη διαφορετικών τύπων δραστηριοτήτων (έρευνα, μητυπικής εκπαίδευσης, δημόσιες συζητήσεις, εκθέσεις, κλπ.) ή της συμμετοχής των πολιτών προέρχονται από διαφορετικές ομάδεςστόχους. Προτεραιότητα δίνεται σε προγράμματα που χρησιμοποιούν νέες μεθόδους εργασίας ή προτείνοντας καινοτόμες δραστηριότητες. Διάδοση 15% Κάθε σχέδιο που υποστηρίζεται από το πρόγραμμα Ευρώπη για τους πολίτες πρέπει να καταβάλουν τις απαραίτητες προσπάθειες για να εξασφαλίζουν την εκμετάλλευση και τη διάδοση των αποτελεσμάτων του. Το προτεινόμενο πρόγραμμα εργασίας πρέπει να δημιουργήσει ένα πολλαπλασιαστικό αποτέλεσμα σε ένα ευρύτερο κοινό από αυτό που συμμετέχουν άμεσα στις δραστηριότητες. Ένα ρεαλιστικό και πρακτικό σχέδιο διάδοσης θα πρέπει να τεθεί σε εφαρμογή, προκειμένου να καταστεί δυνατή η αποτελεσματική μεταφορά και ανταλλαγή των αποτελεσμάτων που προέβλεπε το σχέδιο. Αντίκτυπος και συμμετοχή των πολιτών 20% Ο αριθμός των οργανισμών, οι συμμετέχοντες και συμμετέχουσες χώρες θα πρέπει να είναι αρκετά μεγάλος ώστε να εξασφαλιστεί μια πραγματική ευρωπαϊκή εμβέλεια του 41

44 προτεινόμενου έργου. Αντίκτυπος: Προτεραιότητα θα δοθεί σε επιχορηγήσεις για έργα με σημαντικές επιπτώσεις, ανεξάρτητα από το μέγεθός τους, ιδίως εκείνων που συνδέονται άμεσα με τις πολιτικές της Ένωσης, με σκοπό να συμμετάσχουν στη διαμόρφωση της πολιτικής ατζέντας της Ένωσης. Βιωσιμότητα: Τα προτεινόμενα έργα θα πρέπει να αποσκοπούν στην επίτευξη μεσοπρόθεσμα ή μακροπρόθεσμα αποτελέσματα. Οι προτεινόμενες δραστηριότητες θα πρέπει να δώσει στους συμμετέχοντες τη δυνατότητα να συμμετάσχουν ενεργά στο σχέδιο με το θέμα που τέθηκε. Θα πρέπει να επιδιωχθεί μια ισορροπία μεταξύ των πολιτών που δραστηριοποιούνται ήδη στο εσωτερικό των οργανισμών / φορέων και πολιτών οι οποίοι δεν ασχολούνται ακόμα. Προτεραιότητα θα δοθεί στα σχέδια που εμπλέκουν πολίτες από υποεκπροσωπούμενες ομάδες ή με λιγότερες ευκαιρίες. Τέλος, μια γεωγραφική ισορροπία θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη κατά τη διαδικασία επιλογής. 42

45 43

46 44 Συμβουλές για τους αιτούντες της ΕΕ1919 Γράφοντας ένα καλό σχέδιο μοιάζει συχνά κάτι εύκολο να το κάνουμε. Ωστόσο, δεν αρκεί να έχετε μια εξαιρετική ιδέα, αλλά το βασικό ζήτημα είναι να ταιριάζει και να προσαρμόσουν την αρχική ιδέα με τους στόχους, τις προτεραιότητες και τις δραστηριότητες που επιτρέπονται στο πλαίσιο του προγράμματος που θα θέλατε να υποβάλουν την αίτηση. Ως εκ τούτου, θα θέλαμε να σας υπενθυμίσουμε μερικές χρήσιμες συμβουλές για την ανάπτυξη ενός καλού έργου. 1. Προσδιορίστε με σαφήνεια την κατάσταση που θα θέλατε να επιμείνετε,μέσω του έργου σας και ελέγξτε ότι η ιδέα σας ανταποκρίνεται στις πραγματικές ανάγκες της ομάδας. 2. Προσδιορίστε το πρόγραμμα της Ε.Ε των οποίων οι στόχοι και οι προτεραιότητες συνάδουν με εκείνες που θα θέλατε να επιτευχθεί με το έργο σας Διαβάστε προσεκτικά τις οδηγίες τόσο του επιλεγμένου προγράμματος της Ε.Ε όσο και της πρόσκλησης υποβολής προτάσεων που θα θέλατε να υποβάλουν την αίτηση. Μάλλον, θα πρέπει να προσαρμόσουν την αρχική ιδέα σας για τα «αιτήματα» της πρόσκλησης της πρότασης. Αυτό είναι ένα κρίσιμο βήμα: η συνοχή μεταξύ του περιεχομένου του έργου και τους στόχους της πρόσκλησης υποβολής προτάσεων είναι πάντα το πρώτο στοιχείο αξιολογείται από τους αξιολογητές. 19 Αυτή η ενότητα έχει ως στόχο να δώσει μερικές σύντομες συμβουλές και δεν διεκδικεί να είναι διεξοδική. Για μια σε βάθος περιγραφή της προσέγγισης διαχείρισης του έργου να μην βιώσει το κοινό, θα αναφερθώ στην «Η do-ityourself Ευρώπη. Ένας πρακτικός οδηγός για την οικοδόμηση και τη διαχείριση»του έργου, μέρος του έργου SOLE (Ευρώπη Πολίτη - Δράση 1 - Μέτρο 2.2), σσ Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πραγματοποιεί άμεσες χρηματοδοτικές συνεισφορές με τη μορφή επιχορηγήσεων για τη στήριξη των έργων, τα οποία συμβάλλουν στην υλοποίηση του προγράμματος ή της πολιτικής της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να υποβάλουν αίτηση απαντώντας στις προσκλήσεις

47 4. Ελέγξτε τα κριτήρια επιλεξιμότητας. Τα κριτήρια αυτά είναι ένα σύνολο χαρακτηριστικών του αιτούντα και τους εταίρους (κατά περίπτωση), η φύση του έργου και η εφαρμογή πρέπει να επιτευχθεί Βεβαιωθείτε ότι για τα κριτήρια ανάθεσης,θα έχετε μια σαφή εικόνα για το πώς οι διάφορες συνιστώσες του έργου εκτιμάται από τους αξιολογητές. 6. Πάρτε το χρόνο σας και αναπτύξτε μια καλή συνεργασία. Καλοί εταίροι είναι οι «καλύτεροι φίλοι» για την καλύτερη ανάπτυξη και λειτουργία του έργου! 7. Μην ξεχάσετε να εκπληρώσετε όλα τα διαδικαστικά στάδια της διαδικασίας υποβολής: να επισυνάψετε όλα τα απαιτούμενα έγγραφα, σφραγίδες και υπογραφές (ανάλογα με την περίπτωση που μπορεί να είναι). Θα βρείτε όλες αυτές τις πληροφορίες κάτω από το συγκεκριμένο τμήμα των κατευθυντήριων γραμμών. 8. Να είναι μέσα στην προθεσμία! Τα διάφορα προγράμματα, συμπεριλαμβανομένης της Ευρώπης για τους πολίτες, έχουν εφαρμογή e-μορφή. Αυτό σημαίνει ότι η υποβολή πραγματοποιείται on-line. Ξεκινώντας την αποστολή της αίτησης εκ των προτέρων: αυτό θα πάρει χρόνο. Έτσι, είναι καλύτερο να αποφευχθεί η υποβολή της τελευταίας στιγμής! υποβολής προτάσεων. Στην ιστοσελίδα της Επιτροπής της ΕΕ eu/index_en.htm, τμήμα «επιχορηγήσεις», μπορείτε να βρείτε τον κατάλογο των τομέων που εμπλέκονται στη δράση της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Μπορείτε να επιλέξετε αυτό που σας ενδιαφέρει και θα σας ανακατευθύνει στην ιστοσελίδα που σχετίζονται με το αντίστοιχο πρόγραμμα (ες) χρηματοδότηση. 21 Παραδείγματα κριτηρίων επιλεξιμότητας είναι το νομικό καθεστώς του εταίρου ή του ελάχιστου αριθμού των εταίρων που συμμετέχουν στο έργο. Δείτε το πληροφοριακό φυλλάδιο για την Ευρώπη για τους πολίτες στην προηγούμενη ενότητα