Πρωτοπαθείς - Δευτεροπαθείς

Transcript

1

2 Καλοήθεις - Κακοήθεις Πρωτοπαθείς - Δευτεροπαθείς Απλή α/α: αναδεικνύει τα γενικά χαρακτηριστικά μιας οστικής βλάβης ΑΠΕΙΚΟΝΙΣΤΙΚΗ ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ CT: εκτίμηση της υφής, του φλοιού έλεγχος απομακρυσμένων μεταστάσεων MRΙ:αναδεικνύει τη μυελική και εξωφλοιική διήθηση, τη σχέση της βλάβης με τις νευροαγγειακές δομές ( τοπική σταδιοποίηση)

3 Διαγνωστική προσέγγιση 1. Ιστορικό Ηλικία Άλγος Πυρετός Ιστορικό κακοήθειας 2. Ακτινολογική ανάλυση Υφή Όρια Εντόπιση Περιοστική αντίδραση Συνεκτίμηση όλων των απεικονιστικών μεθόδων

4 ΕΦΗΒΟΙ ΕΤΩΝ ΚΑΛΟΗΘΕΙΣ ΟΓΚΟΙ ΟΣΤΩΝ Μη οστεοποιό ίνωμα Ινώδης Δυσπλασία Απλή οστική κύστη Ανευρυσματική κύστη Οστεοχόνδρωμα (Εξόστωση) Οστεοειδές Οστέωμα Οστεοβλάστωμα Χονδροβλάστωμα Χονδρομυξοειδές ίνωμα ΚΑΚΟΗΘΕΙΣ ΟΓΚΟΙ Οστεοσάρκωμα Σάρκωμα Ewing s Αδαμαντίνωμα ΗΛΙΚΙΑ ΕΤΩΝ ΚΑΛΟΗΘΕΙΣ ΟΓΚΟΙ Γιγαντοκυτταρικός Όγκος Εγχόνδρωμα ΚΑKΟΗΘΕΙΣ ΟΓΚΟΙ ΟΣΤΩΝ ΣΕ Λέμφωμα Χονδροσάρκωμα ΕΝΗΛΙΚΕΣ ΑΝΩ ΤΩΝ 40 ΕΤΩΝ ΚΑΛΟΗΘΕΙΣ ΟΓΚΟΙ ΚΑΚΟΗΘΕΙΣ ΟΓΚΟΙ Οστέωμα Μεταστάσεις Αιμαγγείωμα Πολλαπλούν Μυέλωμα Λευχαιμία - Λέμφωμα Χονδροσάρκωμα Οστεοσάρκωμα Paget`s Χόρδωμα

5 Εντόπιση

6 Εντόπιση ΣΥΝΗΘΕΙΣ ΕΝΤΟΠΙΣΕΙΣ (γενικά) Επίφυση: χονδροβλαστώματα, μερικοί γιγαντοκυτταρικοί όγκοι. Διάφυση: εγχονδρώματα, μερικές απλές κύστεις, μερικά χονδροσαρκώματα, Ewing s, ηωζινόφιλο κοκκίωμα, αδαμαντίνωμα, μεταστάσεις. Μετάφυση: όλοι οι άλλοι πρωτοπαθείς όγκοι. (τα οστεώματα αναπτύσσονται σε φλοιώδη οστά στο πρόσωπο. Το πολλαπλούν μυέλωμα αναπτύσσεται σε όλη την έκταση του οστού.

7 Το οστεοσάρκωμα αποτελεί το συχνότερο κακοήθη πρωτοπαθή οστικό όγκο με συχνότητα εμφάνισης 30% σε σχέση με τους άλλους κακοήθεις πρωτοπαθείς όγκους των οστών στις Ηνωμένες Πολιτείες (με εξαίρεση ίσως το πολλαπλούν μυέλωμα το οποίο αποτελεί το συχνότερο πρωτοπαθή όγκο των οστών των ενηλίκων). Το χονδροσάρκωμα αποτελεί το δεύτερο σε συχνότητα κακοήθη πρωτοπαθή όγκο με συχνότητα 15% περίπου. Το σάρκωμα Ewing s αντιπροσωπεύει περίπου το 6% των κακοήθων οστικών όγκων. Το κακόηθες ινώδες ιστιοκύττωμα έχει συχνότητα < 1% Το οστεοχόνδρωμα (εξόστωση) αποτελεί το συχνότερο καλοήθη οστικό όγκο. (Bone sarcomas. Alan W. Yasko, MD, and Warren Chow, MD. Chapter )

8 οστεοχόνδρωμα

9 Οι 5 ερωτήσεις Ποιό οστούν έχει προσβληθεί; Σε ποιό τμήμα εντοπίζεται η βλάβη; Τι προκαλεί η βλάβη στο οστούν, θεμελιώδη ουσία; Ποιά η μορφή της περιοστικής αντίδρασης; Ποιός ο τύπος των αποτιτανώσεων; Ηλικία του ασθενούς Bone tumors A.M.Davies Eur Radiol11 (Suppl),S259-s251(2001)

10 1 ο Περιστατικό Άνδρας ηλικίας 41 ετών Ελεύθερο ατομικό ιστορικό Άλγος κνήμης- Διόγκωση

11 1 ο Περιστατικό 1. Φλεγμονή 2. Μετάσταση 3. Χονδροσάρκωμα 4. Λέμφωμα

12 1 ο Περιστατικό 1. Φλεγμονή 2. Μετάσταση 3. Χονδροσάρκωμα 4. Λέμφωμα

13 Λέμφωμα Ο πρωτοπαθής όγκος του σκελετού. Στη νόσο του Hodgkin και non Hodgkin η οστική προσβολή είναι συνήθως δευτεροπαθής. Ηλικία... Μέση, peak 3 η -5 η δεκαετία Εντόπιση... Μηριαίο, κνήμη, πύελο, ΣΣ, πλευρές μετάφυση, διάφυση Υφή... Οστεολυτική, οστεοβλαστική, μικτή. Παρυφή ασαφής, σκοροφαγωμένη Περιοστ. Αντίδραση... Σπάνια Ειδικά χαρακτηριστικά.. Διάβρωση και λύση φλοιού σε προχωρημένο στάδιο, Συνοδός μάζα χωρίς ασβεστώσεις. Ivory bone

14 Φλεγμονή: μονήρης βλάβη οφείλεται στο χρυσίζοντα σταφυλόκοκκο, επί αιματογενούς διασποράς εντοπίζεται στις μεταφύσεις των μακρών οστών Αιφνίδια εμπύρετος εισβολή, άλγος Στους ενήλικες αποτελεί επιπλοκή καταγμάτων, ορθοπεδικών επεμβάσεων, άτονων ελκών κλπ. Περιοστική αντίδραση, οστεοαραίωση, σκοροφαγωμένη όψη, στη χρόνια μορφή απόλυμα, οστούν εντός οστού Μετάσταση: μονήρης ή πολυεστιακή βλάβη προσβάλλει κάθε σημείο του σκελετού Λυτικές, βλαστικές, μικτές βλάβες συχνά με συνοδό μάζα μαλακού ιστού Χονδροσάρκωμα: Συνήθης εντόπιση στα οστά της πυέλου και μηριαίο. Λυτική βλάβη με δακτυλιοειδείς οστικές νησίδες και ασαφή παρυφή.

15 Χονδροσάρκωμα Μετάσταση

16 2 ο Περιστατικό Γυναίκα ηλικίας 65 ετών Ελεύθερο ατομικό ιστορικό Άλγος αρ ισχύου

17 2 ο Περιστατικό 1. Οστεοσάρκωμα 2. Χονδροσάρκωμα 3. Μετάσταση 4. Εγχόνδρωμα

18 2 ο Περιστατικό 1. Οστεοσάρκωμα 2. Χονδροσάρκωμα 3. Μετάσταση 4. Εγχόνδρωμα

19 Χονδροσάρκωμα (Ενδομυελικό) Κακοήθης πρωτοπαθής όγκος Αποτελεί το δεύτερο σε συχνότητα κακοήθη πρωτοπαθή όγκο με συχνότητα 15% περίπου. Ηλικία... μέση και προχωρημένη >50 Εντόπιση... Πύελο, αυχένα μηριαίου μετάφυση, διάφυση Υφή... Λυτική, σκληρυντικά όρια, ασαφή σε προχωρημένο στάδιο, συνοδός μάζα Περιοστ. Αντίδραση... - Ειδικά χαρακτηριστικά.. Διάβρωση και λύση φλοιού, ενδοοστική πάχυνση του φλοιού σε απόσταση από τη βλάβη Δακτυλιοειδείς ασβεστώσεις

20 Χονδροσάρκωμα

21 Μετάσταση: μονοεστιακή ή πολυεστιακή βλάβη προσβάλλει ολόκληρο το σκελετό Λυτικές βλαστικές μικτές βλάβες συχνά με συνοδό μάζα μαλακού ιστού Οστεοσάρκωμα: εντοπίζεται στις μεταφύσεις, διαφύσεις των μακρών οστών (μηριαίο, παρά το γόνατο, στο βραχιόνιο), σε ενήλικες συχνότερα στα πλατιά οστά Έχει συχνά μεγάλο μέγεθος. Άλγος, διόγκωση Παράγει οστίτη ιστό Νεώτερους ασθενείς Περιοστική αντίδραση, σημείο Codman, ψηκτροειδής παρυφή Εγχόνδρωμα: εντοπίζεται στις διαφύσεις των οστών, συχνά στα μικρά οστά αλλά και στο μηριαίο, βραχιόνιο, κνήμη. Ασυμπτωματικό Δεν εμφανίζει περιοστική αντίδραση Δεν επεκτείνεται στα μαλακά μόρια

22 Εγχόνδρωμα μηριαίου

23 Εγχόνδρωμα βραχιονίου

24 Οστεοσάρκωμα Χονδροβλαστικό

25

26 3 ο Περιστατικό Νέα γυναίκα ηλικίας 18 ετών Ελεύθερο ατομικό ιστορικό άλγος κνήμης

27 3 ο Περιστατικό

28 3 ο Περιστατικό 1. Σάρκωμα Ewing 2. Οστεοσάρκωμα 3. Ινώδης Δυσπλασία 4. Αδαμαντίνωμα

29 3 ο Περιστατικό 1. Σάρκωμα Ewing 2. Οστεοσάρκωμα 3. Ινώδης Δυσπλασία 4. Αδαμαντίνωμα

30 Ινώδης Δυσπλασία Καλοήθης πάθηση, μονοστική και πολυοστική μορφή. Συνήθως πρώτη διάγνωση πριν την 3 η δεκαετία. Μονοστική ( ασυμπτωματική) Εντόπιση... Πλευρές, εγγύς μηριαίο, κνήμη Διάφυση, μετάφυση, κεντρική. Υφή... Οστεολυτική με σκληρυντικά όρια Περιοστ. Αντίδραση... - Ειδικά χαρακτηριστικά.. Διόγκωση και παραμόρφωση του οστού, ομότιμα υπέρπυκνο στρώμα

31 Αδαμαντίνωμα: τοπικά επιθετική κακοήθης μονοεστιακή ή πολυεστιακή βλάβη. Εκδηλώνεται με άλγος και οίδημα. Ηλικία 3 η - 5 η δεκαετία Συχνή εντόπιση στη διάφυση της κνήμης αλλά και κερκίδα, ωλένη, Έκκεντρη, πρόσθιο φλοιό. Προκαλεί διόγκωση του οστού. Οστεόλυση με σκληρυντικά όρια. Τοπική υποτροπή, πνευμονικές μεταστάσεις Οστεοσάρκωμα: κακοήθης μονοεστιακή βλάβη. Άλγος, διόγκωση. Ηλικία 2η- 3η δεκαετία. Στις μεταφύσεις, διαφύσεις των μακρών οστών μηριαίο, παρά το γόνατο (55%), στο βραχιόνιο, σε ενήλικες συχνότερα στα πλατιά οστά Έχει συχνά μεγάλο μέγεθος. Διάβρωση φλοιού και συνοδός μάζα Περιοστική αντίδραση, σημείο Codman, ψηκτροειδής παρυφή Σάρκωμα Ewing: κακοήθης μονοεστιακή βλάβη. Άλγος, διόγκωση. Peak 16 ετών υπεροχή αρρένων. Στις μεταδιαφύσεις των μακρών οστών και στα οστά πυέλου. Διάβρωση φλοιού, ευμεγέθης μάζα. Περιοστική αντίδραση τύπου φλοιού κρεμμυδιού και ανατέλοντος ήλιου

32 Αδαμαντίνωμα STIR T1 + C

33 Σάρκωμα Ewing s

34 Σάρκωμα Ewing s

35 Ασθενής του Αγ. Σάββα ηλικίας 46 έτων προσέρχεται με άλγος και διόγκωση πτέρνης. 4 ο Περιστατικό

36 4 ο Περιστατικό 1. Πλασματοκύττωμα 2. Ινοσάρκωμα 3. Οστεομυελίτις 4. Λέμφωμα

37 4 ο Περιστατικό 1. Πλασματοκύττωμα 2. Ινοσάρκωμα 3. Οστεομυελίτις 4. Λέμφωμα

38 Οστεομυελίτις Mονήρης βλάβη, στους ενήλικες οφείλεται στο χρυσίζοντα σταφυλόκοκκο (60%) Αιφνίδια εμπύρετος εισβολή, άλγος, διόγκωση των μαλακών μορίων. Εντόπιση... Επί αιματογενούς διασποράς στις μεταφύσεις των μακρών οστών, των κάτω άκρων κυρίως. Στους ενήλικες αποτελεί επιπλοκή καταγμάτων, ορθ/κών επεμβάσεων, άτονων ελκών κλπ. Υφή... Οστεοαραιωτική, σκοροφαγωμένη Περιοστ. Αντίδραση... Κατά στρώματα Ειδικά χαρακτηριστικά.. απόλυμα, οστούν εντός οστού (involucrum), κλοάκη Προσβολή των αρθρώσεων, συρίγγιο

39 Οστεομυελίτις

40 Λέμφωμα: Ασθενής με ιστορικό λεμφώματος Πλασμοκύττωμα: Ενήλικες >40. Μονήρης οστεολυτική βλάβη με σαφή παρυφή, συνοδός μάζα χωρίς σχηματισμό νέου οστού. Προσβάλει τα πλατιά οστά και σπανιότερα το βραχιόνιο και μηριαίο. Πρώιμο στάδιο του πολ/πλού μυελώματος. Ινοσάρκωμα: Ενήλικες 3 η -6 η δεκαετία. Σπάνιος όγκος (4% επί όλων των όγκων). Στους νέους εντοπίζεται στα μακρά οστά (διάφυση- μετάφυση) στους μεγαλύτερους στα πλατιά οστά. Οστεολυτική βλάβη με μορφολογία γεωγραφικού χάρτου, καταστροφή του φλοιού και μάζα εκ μαλακού ιστού. Απολυματικά οστικά θραύσματα και δυστροφικές αποτιτανώσεις. Απουσία περιοστικής αντίδρασης και οστεοσκλήρυνσης

41 Ινοσάρκωμα

42 5 ο Περιστατικό 1. Ανευρυσματική κύστη Γυναίκα ηλικίας 18 ετών Ελεύθερο ατομικό ιστορικό Άλγος επιδεινούμενο 2. Γιγαντοκυτταρικός όγκος 3. Μετάσταση 4. Οστική Κύστη

43 5 ο Περιστατικό 1. Ανευρυσματική κύστη 2. Γιγαντοκυτταρικός όγκος 3. Μετάσταση 4. Οστική Κύστη

44 Ανευρυσματική κύστη Καλοήθης πρωτοπαθής όγκος, πρώτη διάγνωση έτη Εντόπιση... 30% στη ΣΣ, το υπόλοιπο στα μακρά οστά μετάφυση, έκκεντρα Υφή... Λυτική, καλώς αφοριζόμενη με διαφραγμάτια Περιοστ. Αντίδραση... σπάνια σε επιπλοκή κατάγματος Ειδικά χαρακτηριστικά.. Διόγκωση του οστού, λέπτυνση φλοιού, διαφραγμάτια, στην Τ2 υδροϋδρικά επίπεδα γρήγορη αύξηση

45 Γιγαντοκυτταρικός όγκος: εντοπίζεται στις μεταφύσεις των μακρών οστών 50-60% γύρω από το γόνατο, έκκεντρη θέση, παρά την επίφυση. Διόγκωση του οστού, λέπτυνση φλοιού 15% εξαλλάσονται μέσα στην 5ετία Οστική κύστη: Συνήθης εντόπιση κεντρικά στις μεταφύσεις των μικρών οστών, μηριαίο βραχιόνιο, σπάνια σε πλευρές λαγόνια και δάκτυλα. Μέγεθος 2-3 εκ περίπου.λυτική με σκληρυντικά όρια. Απουσία περιοστικής αντίδρασης.

46 Γιγαντοκυτταρικός όγκος Γιγαντοκυτταρικός όγκος: στις μεταφύσεις των μακρών οστών 50-60% γύρω από το γόνατο, έκκεντρη θέση, παρά την επίφυση. Διόγκωση του οστού, λέπτυνση φλοιού 15% εξαλλάσονται μέσα στην 5ετία

47 Απλή οστική κύστη Τ1 Οστική κύστη: κεντρικά στις μεταφύσεις μικρών οστών, μηριαίο βραχιόνιο, σπάνια σε πλευρές λαγόνια, δάκτυλα. Μέγεθος 2-3 εκ περίπου. Λυτική με σκληρυντικά όρια. Απουσία περιοστικής αντίδρασης. Τ2

48 6 o Περιστατικό Έφηβος ηλικίας 14 ετών, άλγος κατόπιν τραυματισμού

49 6 o Περιστατικό 1. Οστοοειδές οστέωμα 2. Μη οστεοποιό ίνωμα 3. Μετάσταση 4. Οστεοβλάστωμα

50 6 o Περιστατικό 1. Οστοοειδές οστέωμα 2. Μη οστεοποιό ίνωμα 3. Μετάσταση 4. Οστεοβλάστωμα

51 Μη οστεοποιό ίνωμα Καλοήθης πρωτοπαθής όγκος των εφήβων ασυμπτωματικός Τυχαίο εύρημα Εντόπιση... στα μακρά οστά κυρίως των κάτω άκρων μετάφυση, έκκεντρα στο φλοιό Υφή... Λυτική, καλώς αφοριζόμενη με σκληρυντικά όρια Περιοστ. Αντίδραση... Σπάνια κάταγμα ως επιπλοκή Ειδικά χαρακτηριστικά.. Επιμήκης άξονας 2εκ.περίπου, αποτιτανώνεται με την πάροδο της ηλικίας

52 Μη οστεοποιό ίνωμα

53 Οστεοειδές οστέωμα: στις διαφύσεις και μεταφύσεις των μακρών οστών εγγύς μηριαίο, έκκεντρη θέση. Άλγος νυκτός παρέρχεται μετά τη λήψη ασπιρίνης. Οστεολυτική φωλεά < 1 εκ., σκληρυντική παρυφή, συμπαγής περιοστ. αντίδραση Οστεοβλάστωμα: ΣΣ τόξο, στις διαφύσεις και μεταφύσεις των μακρών οστών. Έκκεντρη θέση, ενδοφλοιική. Σπάνια περιοστική αντίδραση. Οστεολυτική βλάβη > 1,5 εκ.,διογκώνει και διασπά το φλοιο. Στην ΑΤ αναδεικνύεται μάζα εκ μαλακού ιστού.

54 Οστοοειδές οστέωμα

55 Οστοοειδές οστέωμα θεραπεία με RF( ραδιοσυχνότητες) υπό CT Μετά 11 μήνες (χωρίς άλγος)

56 Διαγνωστική προσέγγιση 1. Ιστορικό Ηλικία Άλγος Πυρετός Ιστορικό κακοήθειας 2. Ακτινολογική ανάλυση Υφή Όρια Εντόπιση Περιοστική αντίδραση CT και MRI συμπληρώνουν τα ευρήματα και χρησιμεύουν στην τοπική και γενική σταδιοποίηση. Συνεκτίμηση όλων των απεικονιστικών μεθόδων

57 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 1. DIAGNOSTIK IMAGING, ORTHOPAEDICS.Stoller, Tirman, Bredella. 2. A TEXTBOOK OF RADIOLOGY AND IMAGING. David Sutton. 3. AIDS TO RADIOLOGICAL DIFFERENTIAL DIAGNOSIS. S.Chapman, R. Nakielny 4. Rad Clin N Am,Dec DIFFERENTIAL DIAGNOSIS IN CONVENTIONAL RADIOLOGY. F. Burgener, M. Kormano 6. ΚΑΛΟΗΘΕΙΣ ΟΓΚΟΙ ΟΣΤΩΝ. ΑΚΤΙΝΟΛΟΓΙΚΗ ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ, ΑΠΕΙΚΟΝΙΣΤΙΚΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ. Ι. Α. Τσιτουριδης 7. Radiology of Bone Tumors. Kenneth Buckwalter, M.D.Indiana University. kbuckwal@iupui.edu 8. Washington Musculoskeletal Tumor Center - Orthopedic Pathology Review Course Benign, malignant and metastatic bone tumors. Daria Brooks, MD; Radiology: James Jelinek, MD; Pathology: Dhruv Kumar, MD. ( 9. Scintigraphically negative skip metastasis in osteosarcoma. S. M. Bhagia, R. J. Grimer, A.M. Davies, D.C. Mangham. Eur. Radiol. 7, 1446±1448 (1997) 10.Bone tumors introductory course. Violetta Barbashina, MD, Joseph Benevenia, MD, Meera Hameed, MD Benign bone tumors and tumor-like lesions: value of cross-sectional imaging. Klaus Woertler. Eur Radiol (2003) 13:

58