«Ζ ΔΠΗΓΡΑΖ ΣΖ ΖΛΔΚΣΡΟΝΗΚΖ ΓΖΜΟΗΟΓΡΑΦΗΑ ΚΑΗ

Transcript

1 ΑΡΙΣΟΣΔΛΔΙΟ ΠΑΝΔΠΙΣΗΜΙΟ ΘΔΑΛΟΝΙΚΗ ΓΠΜ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗ ΚΑΙ ΓΙΟΙΚΗΗ «Ζ ΔΠΗΓΡΑΖ ΣΖ ΖΛΔΚΣΡΟΝΗΚΖ ΓΖΜΟΗΟΓΡΑΦΗΑ ΚΑΗ ΚΤΡΗΧ ΣΧΝ BLOGS ΣΖΝ ΔΛΛΖΝΗΚΖ ΚΟΗΝΖ ΓΝΧΜΖ» ΠΣΤΥΗΑΚΖ ΔΡΓΑΗΑ ηνπ θνηηεηή ΜΤΛΧΝΑ ΒΑΗΛΔΗΟΤ ΑEΜ: 294 Δπηβιέπνπζα Καζεγήηξηα Γξ. Κατηαηδή νθία Γνπίηινθ Αλαπιεξψηξηα Καζεγήηξηα Μέιε Δμεηαζηηθήο Δπηηξνπήο 1) Πεηξίδνπ Δπγελία, Καζεγήηξηα 2) Ηληδεζίινγινπ Νηθφιανο, Καζεγεηήο ΘΔΑΛΟΝΗΚΖ - ΜΑΡΣΗΟ 2011

2 Ππόλογορ Ζ παξνχζα δηπισκαηηθή έρεη σο αληηθείκελν κειέηεο ην θαηλφκελν ηεο δηαδηθηπαθήο δεκνζηνγξαθίαο, γλσζηήο θαη σο "δεκνζηνγξαθία ησλ πνιηηψλ" ζηελ Διιάδα. Παξνπζηάδνληαη θαη αλαιχνληαη νη ηερλνινγηθέο, πνιηηηθέο θαη ηδενινγηθέο εμειίμεηο πνπ ζπλέβαιαλ ζηε ξαγδαία αλάπηπμε λέσλ ππεξεζηψλ κέζσ ηνπ δηαδηθηχνπ. Πσο ήηαλ ε δεκνζηνγξαθία πξηλ απφ θάπνηα ρξφληα θαη πσο είλαη ηψξα. Αξρηθά ζα γίλεη κηα εηζαγσγή γηα λα εμεγεζνχλ νξηζκέλεο βαζηθέο πηπρέο ηεο δεκνζηνγξαθίαο γεληθφηεξα. Βαζηθά ραξαθηεξηζηηθά φπσο νη αμίεο θαη ηα ήζε ηεο δεκνζηνγξαθίαο ζα αλαιπζνχλ θαη ζα εμεηάζνπκε θαηά πφζν ηζρχνπλ γηα ηελ δηαδηθηπαθή δεκνζηνγξαθία. Θα αλαθεξζνχλ ηα είδε ηεο δεκνζηνγξαθίαο δίλνληαο βάξνο ζηελ δηαδηθηπαθή. Έπεηηα ε εξγαζία ζα επηθεληξσζεί ζηελ επίδξαζε ηεο ηερλνινγίαο ζηε δεκνζηνγξαθία. Θα αλαπηπρζνχλ νη ζέζεηο ηεο ζρεηηθήο βηβιηνγξαθίαο θαη ζα παξαηεζνχλ πξνζσπηθέο εθηηκήζεηο θαη ηα ζπκπεξάζκαηα. Σν ηειεπηαίν θνκκάηη ηεο δηπισκαηηθήο ζα ιεηηνπξγήζεη σο εηζαγσγή γηα ηα blogs. Γίλεηαη κηα εθηελήο πεξηγξαθηθή αλαθνξά ζε απηά, απφ ην πσο μεθίλεζαλ θαη πνπ έθηαζαλ, πνηα είλαη ηα ραξαθηεξηζηηθά ηνπο. Δπηρεηξνχκε λα εμεγήζνπκε γηαηί είλαη ηφζν δεκνθηιή, πνηα είλαη ε ζρέζε ηνπο κε ηε δεκνζηνγξαθία. Σέινο, γίλεηαη παξάζεζε εξεπλεηηθψλ επξεκάησλ γηα ηελ επηξξνή ησλ blogs ζηε θνηλή γλψκε, εθηηκήζεηο γηα ην πνηα κνξθή ζα έρνπλ ζην κέιινλ θαη πφζν αθφκα ππνινγίδεηαη ζα επεξεάδνπλ ηε δεκνζηνγξαθία. 2

3 Πεπιεσόμενα ΚΔΦΑΛΑΗΟ 1ο Διζαγωγικά για ηην Γημοζιογπαθία γενικόηεπα. 1.1 Πνην ην Αληηθείκελν θαη νη Δπζχλεο ηνπ Γεκνζηνγξάθνπ; Ζ Γεκνζηνγξαθία ζηε Νέα Δπνρή Ζ κεηάιιαμε ηεο δεκνζηνγξαθίαο Φεθηαθή Γεκνζηνγξαθία Ζ Γεκνζηνγξαθία ηνπ Γηαδηθηχνπ Δίδε Γηαδηθηπαθήο Γεκνζηνγξαθίαο Οη Σερλνινγίεο ηεο Φεθηαθήο Γεκνζηνγξαθίαο Πσο ε Φεθηαθή Γεκνζηνγξαθία Έρεη Αιιάμεη ηνλ Σξφπν Δπαθήο κε ηηο Δηδήζεηο Ζ δηαδξαζηηθφηεηα ηεο δηαδηθηπαθήο δεκνζηνγξαθίαο Ζ Παξνπζίαζε ζην Κνηλφ Ζ Ακεζφηεηα ηεο Γηαδηθηπαθήο Γεκνζηνγξαθίαο Εεηήκαηα Αμηψλ θαη Ζζηθήο ζηελ Φεθηαθή Γεκνζηνγξαθία Γεκνζηνγξαθηθή Ννκνζεζία Λνγνθξηζία θαη Διεπζεξία ηνπ Λφγνπ Ζ ρέζε ηεο Γεκνζηνγξαθίαο κε ηε Γεκνθξαηία Ζ Έλλνηα ηεο Ζιεθηξνληθήο Γεκνθξαηίαο Ο Δπεξεαζκφο ηεο Κνηλήο Γλψκεο απφ ηα ΜΜΔ. 21 ΚΔΦΑΛΑΗΟ 2ο Ζ Δπίδπαζη ηηρ Σεσνολογίαρ ζηην Ανάπηςξη ηηρ Ζλεκηπονικήρ Γημοζιογπαθίαρ. 2.1 Πψο ζα εμειηρζεί ε δεκνζηνγξαθία; 21 3

4 2.1.1 Μήπσο ήξζε ην Σέινο γηα ηελ Έληππε Γεκνζηνγξαθία; Σν Γηαδίθηπν είλαη Δρζξφο ή ην Μέιινλ ηεο Γεκνζηνγξαθίαο; Μπνξεί ην Γηαδίθηπν λα Αληαπνθξηζεί ζηελ Αλάγθε γηα Πνηφηεηα; 27 ΚΔΦΑΛΑΗΟ 3ο Blogs: Ζ Γημοζιογπαθία ηηρ Νέαρ Δποσήρ ή Μήπωρ Όσι; 3.1 Ση είλαη ηα Blogs Ζ Ηζηνξία ησλ Blogs Μνξθνινγία θαη Υαξαθηεξηζηηθά ησλ blog Σα Γηθαηψκαηα ησλ Bloggers Ζ ρέζε ησλ Blogs κε ηε Γεκνζηνγξαθία Σα Blogs ζηελ Διιάδα Ζ Λνγνθξηζία ζηα Blogs Έρνπλ ηα Blogs ζρέζε κε ηε Γεκνζηνγξαθία; Γεκνζηνγξαθία, Blogging θαη Πνιηηηθή Ζ Αληίζηαζε ηεο Καηεζηεκέλεο Γεκνζηνγξαθίαο ζηα Blogs Ζ Αλσλπκία θαη ε δενληνινγία ζηα Blogs Ζ Αμηνπηζηία ησλ Blogs ζε ζρέζε κε ηα άιια ΜΜΔ Οη Κίλδπλνη ησλ Blogs Ζ Ηζηνξία ηεο Γεκνζηνγξαθίαο ζην Διιεληθφ Γηαδίθηπν. 49 ΚΔΦΑΛΑΗΟ 4ο Ζ Δπιπποή ηων Blogs ζηη Κοινωνία. 4.1 Ο αληίθηππνο ησλ Blogs Πξφζθαηεο Μειέηεο θαη ηαηηζηηθά ζηνηρεία Σα Απνηειέζκαηα ηεο Γεκνζθφπεζεο ηεο εηαηξίαο Interview Δπίινγνο. 4

5 Βιβλιογπαθία Κεθάλαιο 1 ο ΔΗΑΓΧΓΗΚΑ ΓΗΑ ΣΖΝ ΓΖΜΟΗΟΓΡΑΦΗΑ ΓΔΝΗΚΟΣΔΡΑ 5

6 1.1 Ποιο ηο Ανηικείμενο και οι Δςθύνερ ηος Γημοζιογπάθος; Οη δεκνζηνγξάθνη δίλνπλ ηε δπλαηφηεηα ζηε θνηλσλία λα δεη ηνλ εαπηφ ηεο ζηνλ θαζξέπηε. Μεηαδίδνπλ θαη δηαδίδνπλ πιεξνθνξίεο, δηαθνξεηηθέο ηδέεο θαη γλψκεο. Γηεξεπλνχλ, απνθαιχπηνπλ, θαηαγξάθνπλ, θάλνπλ εξσηήζεηο, ςπραγσγνχλ θαη ζρνιηάδνπλ. Κξαηνχλ ελήκεξνπο ηνπο πνιίηεο γηα ηα ζέκαηα ηεο επηθαηξφηεηαο θαη εληζρχνπλ ηε δεκνθξαηία. Δίλαη νη εθπξφζσπνη θαη νη ππεξαζπηζηέο ηεο ειεπζεξίαο ηνπ ιφγνπ. Αζθνχλ θξηηηθή ζηελ εμνπζία αιιά ηαπηφρξνλα ηελ αζθνχλ επίζεο θαη γηα απηφ ζα πξέπεη λα αλαιακβάλνπλ ηελ επζχλε απηψλ πνπ ιέλε (Tapsall, 2001). 1.2 Ζ Γημοζιογπαθία ζηη Νέα Δποσή. Οη λέεο ηερλνινγίεο έρνπλ κεηαβάιεη ηηο αληηιήςεηο ησλ πνιηηψλ θαη ηηο απαηηήζεηο ηνπο φζνλ αθνξά ηηο δηάθνξεο ππεξεζίεο πξνο απηνχο. Βέβαηα νη ηερλνινγίεο απηέο έρνπλ άκεζε ζρέζε κε ηνλ ηξφπν κε ηνλ νπνίν νη δεκνζηνγξάθνη αζθνχλ ην επάγγεικά ηνπο ζηε ζεκεξηλή επνρή. Ζ πξφνδνο ζηηο λέεο ηερλνινγίεο έρεη ζπληειέζεη ζηε δξακαηηθή αιιαγή ηνπ ηξφπνπ κε ηνλ νπνίν δηελεξγείηαη ην ιεηηνχξγεκα ηεο δεκνζηνγξαθίαο. Σν δηαδίθηπν, θαζψο θαη άιιεο ηερλνινγίεο, επηηξέπνπλ ηελ άκεζε επηθνηλσλία κεηαμχ δηαθνξεηηθψλ ζεκείσλ ζε φιν ην θφζκν. Σν απνηέιεζκα είλαη κηα πνιιαπιή δεκνζηνγξαθία, φπνπ νη εηδήζεηο κεηαδίδνληαη κε έλαλ πνιπζχλζεην ηξφπν. Ζ ηθαλφηεηα ησλ δεκνζηνγξάθσλ λα ρξεζηκνπνηνχλ ηηο λέεο ηερλνινγίεο, λα επηθνηλσλνχλ θαη λα έρνπλ πξφζβαζε ζε πιεξνθνξίεο απφ νπνηαδήπνηε ηνπνζεζία ηνπ πιαλήηε έρεη κεγάιεο επηπηψζεηο ζην ίδην ην επάγγεικα ηεο δεκνζηνγξαθίαο θαη θπξίσο ζηελ ζπιινγή θαη δηαρείξηζε πιεξνθνξηψλ. Απηέο νη ηερλνινγηθέο εμειίμεηο έρνπλ επηθέξεη αιιαγέο ζηνλ ξφιν πνπ θαινχληαη λα παίμνπλ ζηηο κέξεο καο νη δεκνζηνγξάθνη ζηε θνηλσλία θαη ζηνλ ηξφπν κεηάδνζεο ησλ εηδήζεσλ (Alysen, 2003). 6

7 1.3 Ζ μεηάλλαξη ηηρ δημοζιογπαθίαρ. Ζ αξρή ηνπ 21νπ αηψλα είλαη κηα πεξίνδνο δξακαηηθψλ αλαθαηαηάμεσλ γηα ηνπο δεκνζηνγξάθνπο. Ζ εκθάληζε ησλ λέσλ ηερλνινγηψλ έρεη αλαπξνζδηνξίζεη ηνλ ξφιν ησλ δεκνζηνγξάθσλ θαη ηελ ζεκαζία ηνπ φξνπ "δεκνζηνγξαθία". Χο απνηέιεζκα απηήο ηεο ξαγδαίαο ηερλνινγηθήο πξνφδνπ ην επάγγεικα απηφ έρεη εμειηρζεί ζεκαληηθά, σο πξνο ηνλ ηξφπν παξνπζίαζεο ησλ γεγνλφησλ.. "Οη πην πξψηκεο γλσζηέο κνξθέο δεκνζηνγξαθίαο εκθαλίζηεθαλ ζηελ αξραία Ρψκε ηνλ 1ν αηψλα π.υ. φηαλ ν Ηνχιηνο Καίζαξαο δηέηαμε λα δεκνζηεχνληαη νη εηδήζεηο ζηνλ ρψξν ζπλεδξηάζεσλ ηεο ζπγθιήηνπ" (Wikipedia). Απφ ηφηε έσο ζήκεξα ε παξνρή πιεξνθνξηψλ ζην θνηλφ έρεη γίλεη αλαπφζπαζην ζηνηρείν θάζε δεκνθξαηίαο θαη έρεη επεξεαζηεί απφ ζεκαληηθέο ηερλνινγηθέο εμειίμεηο. Ζ εμέιημε ησλ κεραλψλ καδηθήο εθηχπσζεο έθεξε επαλάζηαζε θαη θαζηέξσζε ην επάγγεικα ηνπ δεκνζηνγξάθνπ. "Ζ πξψηε εθηππσκέλε εθεκεξίδα (ζε μχιηλεο πιάθεο) εθεπξέζεθε ην 1041 ζηε Κίλα. To 1450 o Johann Gutenberg αλέπηπμε έλα επαλαζηαηηθφ ζχζηεκα κε ην νπνίν κπνξνχζε λα γίλεη αθξηβήο ηχπσζε" (Wikipedia). Ζ εθεχξεζε απηή άιιαμε άξδελ ηνλ ηξφπν κε ηνλ νπνίν νη δεκνζηνγξάθνη ηεο επνρήο κεηέδηδαλ ηηο εηδήζεηο επηηξέπνληαο ηελ γξήγνξε θαη επξεία δηάδνζή ηνπο. Σν επάγγεικα ηνπ δεκνζηνγξάθνπ επεξεάζηεθε απφ ζεκαληηθέο ηερλνινγηθέο αιιαγέο θαηά ηνλ 20ν αηψλα φπσο ήηαλ ην ξαδηφθσλν. Ζ εμέιημε ησλ δειηίσλ εηδήζεσλ πξνζέθεξε πξφζθαηεο εηδήζεηο θαηά ηνλ Β Παγθφζκην Πφιεκν. Παξφια απηά νη αξρέο ηνπ 21νπ αηψλα είλαη ε πεξίνδνο ζηελ νπνία εθηπιίζζνληαη νη ζεκαληηθφηεξεο επηδξάζεηο γηα ην επάγγεικα ηεο δεκνζηνγξαθίαο. ε αληίζεζε κε ηα πξψηα ρξφληα ηεο δεκνζηνγξαθίαο, φπνπ ππήξραλ ειάρηζηεο πεγέο εηδήζεσλ, ε ζεκεξηλή επνρή ραξαθηεξίδεηαη απφ ηελ πιεζψξα απηψλ ησλ πεγψλ. χκθσλα κε πξφζθαηεο ζηαηηζηηθέο αλαιχζεηο πνπ γίλνληαη ζπρλά ζε πνιιέο ρψξεο, νη άλζξσπνη μνδεχνπλ πνιχ ιηγφηεξν ρξφλν δηαβάδνληαο κηα εθεκεξίδα ή έλα πεξηνδηθφ απφ φηη φηαλ βιέπνπλ ηειεφξαζε. Έλαο ηππηθφο εκεξήζηνο ρξφλνο ηειεζέαζεο είλαη νη ηξεηο ψξεο. Καζψο νη λέεο ηερλνινγίεο βειηηψλνπλ ηηο πξαθηηθέο ζπιινγήο εηδήζεσλ, νη πξνζδνθίεο γηα αλψηεξε πνηφηεηα κεηάδνζήο ηνπο έρνπλ αλέβεη (Tapsall, 2001). Σν απνηέιεζκα είλαη φηη νη ζεκεξηλνί δεκνζηνγξάθνη πξέπεη λα γίλνπλ πην δεκηνπξγηθνί ζην ηξφπν πνπ θάλνπλ ηηο κεηαδφζεηο ηνπο. Ζ αλάγθε γηα δεκνζηνγξάθνπο πνιιαπιψλ ηθαλνηήησλ είλαη ηδηαίηεξα επηηαθηηθή ζηε ζεκεξηλή επνρή. Οη λέεο 7

8 ηερλνινγίεο επηηξέπνπλ ηελ αλάκημε ηνπ δεκνζηνγξάθνπ θαη ζε πην ηερληθά ζέκαηα πέξα απφ ηελ απιή κεηάδνζε ησλ εηδήζεσλ (Alysen et al, 2003). Γηα παξάδεηγκα πιένλ κπνξνχλ λα καγλεηνζθνπνχλ γεγνλφηα κε ςεθηαθέο θάκεξεο θαη αξγφηεξα λα ηα επεμεξγάδνληαη (editing) ρξεζηκνπνηψληαο ινγηζκηθφ. Δίλαη επίζεο ζεκαληηθφ νη δεκνζηνγξάθνη λα έρνπλ θάπνηεο γλψζεηο πάλσ ζηε ρξήζε ζρεηηθνχ ινγηζκηθνχ, ην δηαδίθηπν θαη γεληθέο γλψζεηο πιεξνθνξηθήο, θαζψο πξέπεη λα είλαη ηθαλνί γηα εχξεζε, αλάιπζε θαη κεηάδνζε εηδήζεσλ κέζσ ειεθηξνληθνχ ππνινγηζηή (Computer Assisted Reporting) (Herbert, 2000). Απηή πιένλ έρεη γίλεη ε θχξηα ηερληθή ησλ δεκνζηνγξάθσλ. Οη εμειίμεηο ηεο ςεθηαθήο ηερλνινγίαο επηθέξνπλ ακεζφηεηα ζηε κεηάδνζε ησλ γεγνλφησλ. Οη κεηαδφζεηο κπνξνχλ λα γίλνπλ απφ νπνηαδήπνηε ηνπνζεζία θαη νη δεκνζηνγξάθνη κπνξνχλ λα ζηείινπλ εηθφλεο θαη βίληεν απεπζείαο ζηηο βάζεηο ηνπο κέζσ βηληενηειεθψλσλ. Απηφ επηηξέπεη ηελ άκεζε θάιπςε έθηαθησλ ή κε γεγνλφησλ. Δπίζεο νη ηερλνινγίεο απηέο επηηξέπνπλ ηελ επεμεξγαζία ήρνπ θαη βίληεν επηηφπνπ κέζσ θνξεηνχ ππνινγηζηή θαη ηελ απνζηνιή ηνπο ζηα θαλάιηα κέζσ ηνπ δηαδηθηχνπ. Δίλαη ινηπφλ θαλεξφ πσο απηέο νη ηερλνινγίεο έρνπλ αιιάμεη ξηδηθά φιεο ηηο πιεπξέο ηνπ δεκνζηνγξαθηθνχ επαγγέικαηνο, φπσο απηή ηνπ πνιεκηθνχ αληαπνθξηηή. Υαξαθηεξηζηηθφ παξάδεηγκα είλαη ν πφιεκνο ζην Ηξάθ ην 2003, φπνπ νη δσληαλέο αλακεηαδφζεηο απφ ηα πνιεκηθά κέησπα ήηαλ θνηλή πξαθηηθή (Young, 1992). Απφ ηε κηα κεξηά βέβαηα βιέπνπκε ηα πιενλεθηήκαηα ησλ λέσλ ηερλνινγηψλ. Απφ ηελ άιιε φκσο ππάξρνπλ κεξηθά δεηήκαηα φπσο είλαη νη εζηθνί θαλφλεο θαη ε δηαζηαχξσζε ησλ πιεξνθνξηψλ. 1.4 Φηθιακή Γημοζιογπαθία. Οη εμειίμεηο ζηνλ ηνκέα ησλ θνξεηψλ δνξπθνξηθψλ ζπζηεκάησλ άιιαμαλ δξακαηηθά ηηο ζπλήζεηο πξαθηηθέο θαη έδσζαλ ηελ δπλαηφηεηα ζηνπο εηδεζενγξαθηθνχο νξγαληζκνχο λα κεηαδίδνπλ εχθνια θαη άκεζα πιεξνθνξηαθφ πιηθφ ζην θνηλφ ηνπο. 8

9 1.4.1 Ζ Γημοζιογπαθία ηος Γιαδικηύος. Ζ εμέιημε ηεο δεκνζηνγξαθίαο ζην δηαδίθηπν ήηαλ ζηαδηαθή. Καζψο λέεο ηερλνινγίεο γίλνληαη δηαζέζηκεο, νη εηδεζενγξαθηθνί νξγαληζκνί ζπεχδνπλ λα ηηο πηνζεηνχλ θαη λα ηηο ρξεζηκνπνηνχλ κε απψηεξν ζηφρν ηε ζπλερή, ηελ άκεζε θαη ηελ πην αμηφπηζηε κεηάδνζε ησλ γεγνλφησλ ζην δηαδίθηπν. ηα κέζα ηεο δεθαεηίαο ηνπ 1990 νη νξγαληζκνί απηνί άξρηζαλ λα αμηνπνηνχλ ηηο δπλαηφηεηεο πνπ έρεη ην δηαδίθηπν ζηελ κεηάδνζε ησλ εηδήζεσλ. Μέρξη ηφηε ε κεηάδνζε γηλφηαλ κέζσ ηεο ηειεφξαζεο, ην ξαδηφθσλν θαη ηνλ έληππν ηχπν. Σα πιενλεθηήκαηα απφ ηε ρξήζε ησλ λέσλ ηερλνινγηψλ ήηαλ θπξίσο ηξία (Flew, 2002): Ζ κείσζε ηνπ θφζηνπο απνζήθεπζεο θαη κεηάδνζεο ησλ πιεξνθνξηψλ. Ζ παξνπζία ζην δηαδίθηπν. Μέζσ απηνχ κπνξνχζε λα γίλεη ε αλάδεημε θαη ηνλ άιισλ ηκεκάησλ ηνπ νξγαληζκνχ (ηειεφξαζε, εθεκεξίδεο θιπ). Ζ πξνζαξκνγή ηεο ξνήο θαη ηνπ πεξηερνκέλνπ ησλ εηδήζεσλ ζηηο αλάγθεο ηνπ εθάζηνηε πνιίηε. Ζ αλάπηπμε ηεο δηαδηθηπαθήο δεκνζηνγξαθίαο είρε πνιιαπιά νθέιε θαη γηα ηνλ νξγαληζκφ αιιά θαη γηα ηνπο πνιίηεο. Ζ πνηφηεηα ησλ κέζσλ κεηάδνζεο ήηαλ πςειή θαη επίζεο κεηαδίδνληαλ κε πνιινχο ηξφπνπο ζηνπο ηειηθνχο απνδέθηεο Δίδη Γιαδικηςακήρ Γημοζιογπαθίαρ. χκθσλα κε ηελ θαηάζηαζε πνπ επηθξαηεί ζηηο κέξεο καο, έρνπλ επηθξαηήζεη ηέζζεξα είδε δηαδηθηπαθήο δεκνζηνγξαθίαο. ε απηά πεξηιακβάλνληαη ηζηνζειίδεο εηδήζεσλ φισλ ησλ θαηεγνξηψλ, κεραλέο αλαδήηεζεο φπσο ε Google, Yahoo, ε Bing θαη άιιεο, ηδησηηθέο ηζηνζειίδεο αλζξψπσλ ησλ ΜΜΔ, θαζψο θαη ηζηνζειίδεο ζπδεηήζεσλ δηαθφξσλ ζεκάησλ (Reuven, 2002). ηε πξψηε θαηεγνξία ππάγνληαη νη ηζηνζειίδεο εηδήζεσλ θάζε ινγήο. Δδψ πξνζθέξεηαη κηα ζπιινγή απφ εηδήζεηο πνηθίινπ ελδηαθέξνληνο φπσο πνιηηηθά, νηθνλνκηθά, πνιηηηζηηθά, αζιεηηθά θαη άιια ζέκαηα. Υαξαθηεξηζηηθφ ειιεληθφ παξάδεηγκα είλαη ην ελψ αλάινγν δείγκα ζην δηεζλή ρψξν έρνπκε ηηο ηζηνζειίδεο κεγάισλ εηδεζενγξαθηθψλ πξαθηνξείσλ φπσο ην Reuters αιιά θαη θαλαιηψλ φπσο ην CNN θαη ην BBC. 9

10 ηε δεχηεξε θαηεγνξία έρνπκε ηηο κεραλέο αλαδήηεζεο. Δδψ γίλεηαη κηα επηιεθηηθή αλαθνξά ζεκάησλ πνηθίινπ ελδηαθέξνληνο πνπ απεπζχλνληαη ζηνπο επηζθέπηεο/ρξήζηεο ηνπο. Σα ζέκαηα απηά φπσο είλαη θπζηθφ πξνθχπηνπλ απφ ηηο ηζηνζειίδεο ηηο πξνεγνχκελεο θαηεγνξίαο. ε απηή ηε θαηεγνξία ζπλαληάκε ηηο πξνζσπηθέο ηζηνζειίδεο θαη ηα blogs. ηε ηξίηε θαηεγνξία πεξηιακβάλνληαη ηζηνζειίδεο φπνπ ζρνιηάδνληαη θαη αλαιχνληαη γεγνλφηα. Σέινο ζηε ηέηαξηε θαηεγνξία αλήθνπλ νη ηζηνζειίδεο πνπ εζηηάδνπλ ην ελδηαθέξνλ ηνπο ζε ζέκαηα εηδηθνχ ελδηαθέξνληνο φπσο γηα παξάδεηγκα ε νηθνινγία (Reuven, 2002) Οι Σεσνολογίερ ηηρ Φηθιακήρ Γημοζιογπαθίαρ. Παξαηεξνχκε ζπλεπψο πσο νη ηερλνινγίεο ηεο ςεθηαθήο επνρήο έρνπλ δψζεη ηε δπλαηφηεηα ζηνπο δεκνζηνγξάθνπο λα παξέρνπλ κε πάξα πνιινχο ηξφπνπο ζηνπο αλαγλψζηεο θαη ηειεζεαηέο ηνπο εηδήζεηο ζε πξαγκαηηθφ ρξφλν. Έλα ραξαθηεξηζηηθφ παξάδεηγκα είλαη ην φηη νη θσηνγξαθίεο θαη ηα βίληεν ρξεηάδνληαη ειάρηζην ρξφλν γηα λα δεκνζηεπζνχλ ζηελ ηζηνζειίδα ηνπ νξγαληζκνχ. Μηα άιιε πνιχ ζεκαληηθή ηερλνινγία είλαη ε αμηνπνίεζε ππνινγηζηψλ γηα ηνλ εκπινπηηζκφ ησλ εηδήζεσλ κε επηπιένλ ζρεηηθά ζηνηρεία. νη δεκνζηνγξάθνη πιένλ έρνπλ ηελ δπλαηφηεηα λα έρνπλ πξφζβαζε ζε έλα πιήζνο πιεξνθνξηψλ απφ δηαδηθηπαθέο βάζεηο δεδνκέλσλ θαη άιια κέζα Πωρ Γίνεηαι η Μεηάδοζη ηων Διδήζεων ζηη Φηθιακή Γημοζιογπαθία. Ζ αλάπηπμε ηεο ςεθηαθήο δεκνζηνγξαθίαο έρεη αιιάμεη άξδελ ηνλ ηξφπν πξφζβαζεο ηνπ θνηλνχ ζηηο εηδήζεηο. Ζ είζνδνο ηνπ δηαδηθηχνπ άλνημε λένπο δξφκνπο θαη έηζη είρακε ηελ άλζεζε ηεο δηαδηθηπαθήο δεκνζηνγξαθίαο. Μέζσ απηήο νη πνιίηεο απέθηεζαλ ηελ - άγλσζηε έσο πξφζθαηα - δπλαηφηεηα ηεο επηινγήο ηνπ πσο θαη πφηε ζα ελεκεξσζνχλ. Σν θαηλνηφκν ζηνηρείν ζπλίζηαηαη ζην φηη ζην δηαδίθηπν δελ ππάξρνπλ θαζνξηζκέλεο ψξεο δειηίσλ εηδήζεσλ νχηε θαη πξφθεηηαη λα ηειεηψζνπλ πνηέ φπσο ζηηο εθεκεξίδεο. Πξφθεηηαη γηα θάηη πξαγκαηηθά επαλαζηαηηθφ. Δπίζεο ε αλαπαξαγσγή ησλ εηδήζεσλ ζηε ηειεφξαζε ζην ξαδηφθσλν θαη ζε άιια παξαδνζηαθά ΜΜΔ γίλεηαη ζχκθσλα κε ηε ζεηξά θαη ην θηιηξάξηζκα πνπ επηιέγνπλ νη εηδεζενγξαθηθνί νξγαληζκνί. Δλψ ην ίδην ηζρχεη θαη γηα ην βάζνο 10

11 ηεο αλάιπζεο ησλ εηδήζεσλ. Απελαληίαο ζην δηαδίθηπν απηφο πνπ ελδηαθέξεηαη γηα θάηη θαη έρεη θάπνηεο βαζηθέο γλψζεηο κπνξεί λα βξεη πνιιαπιάζην αξηζκφ πιεξνθνξηψλ ρσξίο πεξηνξηζκνχο. Βέβαηα απηά ηα άηνκα εμαθνινπζνχλ λα αληηπξνζσπεχνπλ αθφκα έλα κηθξφ πνζνζηφ ηνπ θνηλνχ Ζ διαδπαζηικόηηηα ηηρ διαδικηςακήρ δημοζιογπαθίαρ. Οη ηερλνινγηθέο εμειίμεηο πνπ πξναλαθέξζεθαλ πξφζθεξαλ ζηνπο ρξήζηεο πνιχ πςειά επίπεδα δηαδξαζηηθφηεηαο (DeWolk, 2001). Πιένλ ν θαζέλαο κπνξεί λα θάλεη εγγξαθή ζε κηα ηέηνηα ππεξεζία φπνπ θαζνξίδνληαο ηα ελδηαθέξνληά ηνπ κπνξεί λα ιακβάλεη ηηο εηδήζεηο πνπ ηνλ αθνξνχλ ή ηνλ ελδηαθέξνπλ. Δπίζεο κπνξεί λα ιακβάλεη κελχκαηα ειεθηξνληθνχ ηαρπδξνκείνπ γηα ζέκαηα πνπ ηνλ απαζρνινχλ! Άιισζηε νη ρξήζηεο κπνξνχλ λα έρνπλ αθφκα θαη γλψκε γηα ηα ζέκαηα πνπ δηαβάδνπλ, θαζψο κπνξνχλ λα πνπλ ηελ άπνςή ηνπο γηα ην άξζξν ζηνλ δεκνζηνγξάθν, λα δεκνζηεχνπλ ζρφιηα ή λα ζπδεηνχλ κε άιινπο αλαγλψζηεο γηα απηφ Ζ Παποςζίαζη ζηο Κοινό. Πξφζθαηεο κειέηεο έρνπλ δείμεη φηη ην θνηλφ αθνκνηψλεη δηαθνξεηηθά ηηο πιεξνθνξίεο ζην δηαδίθηπν ζε ζρέζε κε ηα θιαζζηθά ΜΜΔ. ηα πξψηα βήκαηα ηεο δηαδηθηπαθήο δεκνζηνγξαθίαο νη πεξηζζφηεξεο ηζηνζειίδεο απιά αληέγξαθαλ απηνχζηα ηελ είδεζε, έηζη φπσο είρε δεκνζηεπζεί ζηε ηειεφξαζε ή ην ξαδηφθσλν. Απηφ απνδείρηεθε φηη ήηαλ ιάζνο, θαζψο ε δεκνζίεπζε εηδήζεσλ ζην δηαδίθηπν είλαη εληειψο δηαθνξεηηθή ππφζεζε απ' φηη ζηα ζπλεζηζκέλα ΜΜΔ. Υαξαθηεξηζηηθά νη άλζξσπνη δηαβάδνπλ ζηελ νζφλε πην αξγά ζε ζρέζε κε ην ραξηί. Δπίζεο ζην δηαδίθηπν δηαβάδνπλ απξφζεθηα θαη αλ δελ βξνπλ γξήγνξα απηφ πνπ ςάρλνπλ ηφηε ζα θχγνπλ. Γηα λα ιπζεί απηφ ην πξφβιεκα αλαπηχρζεθε έλα δηαθνξεηηθφ ζηπι ζρεδηαζκνχ ηεο κνξθνπνίεζεο ησλ εηδήζεσλ. Ζ ηζηνξία ηεο είδεζεο "ζπάεη" ζε θνκκάηηα έηζη ψζηε ν αλαγλψζηεο λα ηελ θαηαιάβεη εχθνια θαη λα αθνζησζεί ζηα ζεκεία πνπ ηνλ ελδηαθέξνπλ. Γηα παξάδεηγκα ην κνίξαζκα κηαο είδεζεο ζε αξηζκεκέλε ιίζηα, δηαγξάκκαηα θαη άιινπ είδνπο γξαθηθά επηηξέπνπλ ζηνλ αλαγλψζηε λα πάξεη γξήγνξα ηηο πιεξνθνξίεο πνπ ζέιεη. Δπίζεο ν επίινγνο ηεο 11

12 είδεζεο δελ ζα πξέπεη λα ηελ ηεξκαηίδεη αιιά λα δίλεη ζηνλ αλαγλψζηε ην εξέζηζκα λα ςάμεη θαη αιινχ γηα ην ίδην ζέκα. ηα ζπλεζηζκέλα ΜΜΔ κηα είδεζε παξνπζηάδεηαη γξακκηθά ζηνλ ζεαηή. Οη δεκνζηνγξάθνη είλαη απηνί πνπ απνθαζίδνπλ πσο ζα είλαη δνκεκέλε ε είδεζε θαη πσο ζα παξνπζηαζηεί. Ζ κφλε επηινγή πνπ έρεη ν δέθηεο είλαη λα αθνχζεη ή φρη. Αληίζεηα, ε δνκή ηεο πιεξνθνξίαο ζην δηαδίθηπν επηηξέπεη ζηνλ αλαγλψζηε λα δηαβάζεη ηκήκαηα ηεο είδεζεο, λα επηζθεθηεί άιιεο ζρεηηθέο ζειίδεο, λα δεη βίληεν θιπ. Ζ δηαδηθηπαθή δεκνζηνγξαθία είλαη ην ζεκείν φπνπ ζπλδπάδνληαη ε ηειεφξαζε, ην ξαδηφθσλν θαη νη λέεο ηερλνινγίεο ηνπ δηαδηθηχνπ (Hall, 2001: 6) Ζ Αμεζόηηηα ηηρ Γιαδικηςακήρ Γημοζιογπαθίαρ. Ζ ακεζφηεηα ηεο κεηάδνζεο ησλ εηδήζεσλ ήηαλ πάληα έλα βαζηθφ ζηνηρείν ηεο δεκνζηνγξαθίαο. Οη εθπνκπέο ηνπ ξαδηνθψλνπ θαη ηεο ηειεφξαζεο ήηαλ παξαδνζηαθά νη πην άκεζεο κνξθέο ελεκέξσζεο. Παξφια απηά δεζκεχνληαη απφ ρξνληθνχο πεξηνξηζκνχο θαη δελ κπνξνχλ λα αλαιχζνπλ ζε βάζνο έλα ζέκα. ηηο παξαδνζηαθέο εθεκεξίδεο βέβαηα κπνξεί λα γίλεη απηφ αιιά, ε είδεζε δεκνζηεχεηαη ηελ επφκελε κέξα. Ζ δηαδηθηπαθή δεκνζηνγξαθία πξνζθέξεη ηελ θαιχηεξε πιαηθφξκα γηα ηελ γξήγνξε θαη ιεπηνκεξή κεηάδνζε ησλ εηδήζεσλ, θαζψο ζπλδπάδεη ηελ ακεζφηεηα ηεο ηειεφξαζεο θαη ηνπ ξαδηνθψλνπ κε ηελ αλάιπζε ηεο εθεκεξίδαο (DeWolk, 2001). Έλα πξφβιεκα πνπ πξνθχπηεη γηα ηνπο εηδεζενγξαθηθνχο νξγαληζκνχο φκσο είλαη ζε πνην κέζν ζα κεηαδνζεί πξψηα κηα είδεζε. Τπάξρεη θίλδπλνο λα πξνθχςεη κηα κνξθή απαμίαο ησλ παξαδνζηαθψλ κέζσλ εάλ νη αλαγλψζηεο-ζεαηέο κάζνπλ πξψηα ηελ είδεζε απφ ην δηαδίθηπν (DeWolk, 2001). Απηφ βέβαηα είλαη θάηη πνπ έηζη θαη αιιηψο ζα γίλεηαη, θαζψο κε ην θαηξφ ην θχξην κέζν ελεκέξσζεο πνπ ζα επηθξαηεί είλαη ην δηαδίθηπν Εηηήμαηα Αξιών και Ζθικήρ ζηην Φηθιακή Γημοζιογπαθία. Σν κέγεζνο ησλ πιεξνθνξηψλ φπσο θαη ε ηαρχηεηα πνπ απηά κεηαδίδνληαη έρνπλ απμεζεί πάξα πνιχ. Δμαηηίαο απηψλ ησλ λέσλ ραξαθηεξηζηηθψλ δεκηνπξγνχληαη αλεζπρίεο γηα δηάθνξα ζέκαηα. 12

13 Γηα αηψλεο ε δεκνζηνγξαθία ήηαλ έλαο απφ ηνπο θχξηνπο ηξφπνπο κε ηνλ νπνίν ε θνηλσλία ελεκεξσλφηαλ. Με ηελ πξφνδν ηεο ηερλνινγίαο ε ηθαλφηεηα ησλ δεκνζηνγξάθσλ λα κεηαδίδνπλ εηδήζεηο έρεη βειηησζεί ζεκαληηθά. Απηή ε επηηάρπλζε ηνπ ξπζκνχ κεηάδνζεο ησλ γεγνλφησλ επεξεάδεη ηελ αληίιεςή καο ζε κεγάιν βαζκφ θαη ην πην ζεκαληηθφ είλαη φηη επεξεάδεη ηηο απνθάζεηο απηψλ πνπ καο θπβεξλάλε. Πνιχ είλαη νη πνιηηηθνί νη νπνίνη πξνζπαζψληαο λα είλαη κέζα ζηηο εμειίμεηο ζπρλά παίξλνπλ βηαζηηθέο απνθάζεηο. Δπίζεο εθκεηαιιεχνληαη ηε λέα ηερλνινγία πξνθεηκέλνπ λα πξνσζήζνπλ ηηο ηδέεο ηνπο θαη λα επεξεάζνπλ φζν ην δπλαηφ πεξηζζφηεξν θφζκν. Απφ ηελ άιιε κεξηά ε δεκνζηνγξάθνη απνθηνχλ κηα φιν θαη κεγαιχηεξε δχλακε ζηε θνηλσλία, θαζψο κπνξνχλ λα επεξεάδνπλ εχθνια ηηο κάδεο (Neuman J., 1996). Ζ δεκνζηνγξαθία δηέπεηαη δηεζλψο απφ θάπνηεο αμίεο, αμίεο φπσο είλαη: 1. Ζ Αληηθεηκεληθφηεηα. Πξέπεη λα ππάξρεη ζαθήο δηαρσξηζκφο αλάκεζα ζηε πξνζσπηθή γλψκε θαη ηελ είδεζε. Πξέπεη λα ππάξρεη ζαθήο δηαρσξηζκφο αλάκεζα ζηελ είδεζε θαη ηελ δηαθήκηζε. Ο δεκνζηνγξάθνο πξέπεη λα κελ επεξεάδεηαη απφ εμσγελείο παξάγνληεο. Γηα παξάδεηγκα δελ πξέπεη λα δσξνδνθείηαη, ψζηε λα εθθξάζεη επλντθή άπνςε γηα θάπνην ζέκα. Σα άηνκα ηα νπνία επεξεάδνληαη απφ θάπνην δεκνζίεπκα ζα πξέπεη λα ηνπο παξέρεηαη ε δπλαηφηεηα λα ππεξαζπηζηνχλ ηνλ εαπηφ ηνπο. ε πεξίπησζε ινγνθξηζίαο ή άιιεο παξεκβνιήο ζα πξέπεη απηφ λα αλαθέξεηαη. (πεγή: 2. Πξνζηαζία ησλ Πεγψλ. Πξέπεη λα ππάξρεη πξνζηαζία ηεο αλσλπκίαο ησλ πεγψλ. Πξέπεη λα απνθεχγνληαη νη αλψλπκεο ζηνλ δεκνζηνγξάθν πεγέο. Πξέπεη λα είλαη αθξηβήο ε δηαηχπσζε ησλ φζσλ ιέρζεθαλ απφ άιια πξφζσπα. 13

14 Δηθφλα θαη ήρνο δελ ζα πξέπεη λα παξνπζηάδνληαη κε ηξφπν πνπ λα κπεξδεχεη ή λα δεκηνπξγεί ιάζνο εληππψζεηο ζηε θνηλή γλψκε. Ζ αληηγξαθή εηδήζεσλ θαη ζεκάησλ απφ αιινχ απαγνξεχεηαη. (πεγή: 3. Ζ Αθξίβεηα. Ο δεκνζηνγξάθνο πξέπεη λα είλαη φζν πην αθξηβήο γίλεηαη, αθηεξψλνληαο ηνλ ρξφλν πνπ ρξεηάδεηαη γηα ηελ έξεπλά ηνπ δηαζηαπξψλνληαο ηηο πεγέο. Κάηη γηα ην νπνίν ππάξρεη κφλν έλαο απηφπηεο κάξηπξαο ζα πξέπεη λα κεηαδίδεηαη κε επηθχιαμε. Σν αληίζεην ηζρχεη φηαλ ππάξρνπλ πάλσ απφ δπν. Θα πξέπεη λα ππάξρεη έιεγρνο απηψλ πνπ ζα δεκνζηεπηνχλ θαη απφ θάπνηνλ άιιν δεκνζηνγξάθν ηνπ εηδεζενγξαθηθνχ νξγαληζκνχ. ηαλ δηαπηζηψλνληαη ιάζε ζε δεκνζίεπκα ζα πξέπεη λα εθδίδνληαη θαη νη αληίζηνηρεο δηνξζψζεηο. ε πεξηπηψζεηο θαηεγνξνπκέλσλ ζε δίθε ζα πξέπεη λα πηνζεηνχλ ζηάζε αλακνλήο θαη λα κε βγάδνπλ θαηαδηθαζηηθά ή φρη ζπκπεξάζκαηα. Σα ζηαηηζηηθά απνηειέζκαηα απφ δηάθνξεο έξεπλεο ζα πξέπεη λα αλαιχνληαη ιακβάλνληαο ππφςε ηηο ζπλζήθεο θάησ απφ ηηο νπνίεο δηελεξγήζεθαλ. (πεγή: 4. Απνθπγή Κηηξηληζκνχ ηνπ Σχπνπ. Ζ ππεξάζπηζε ηεο αιήζεηαο δελ είλαη ζπθνθαληία. Οη άλζξσπνη έρνπλ δηθαίσκα λα πξνζηαηεχζνπλ ηελ ηδησηηθή ηνπο δσή αιιά φηαλ πξνέρεη ην δεκφζην ζπκθέξνλ ηφηε απηφο ν πεξηνξηζκφο αίξεηαη. Δπίζεο ηα δεκφζηα πξφζσπα έρνπλ ιηγφηεξα ηέηνηα δηθαηψκαηα. Οη εθδφηεο ησλ ΜΜΔ ζα πξέπεη λα παξέρνπλ θάιπςε ζηνπο δεκνζηνγξάθνπο ηνπο. (πεγή: 14

15 5. Διαρηζηνπνίεζε ησλ επηπηψζεσλ ηεο Γεκνζηνπνίεζεο. Καηά ηε δηάξθεηα κηαο έξεπλαο ν δεκνζηνγξάθνο ζα ςάμεη γηα πιεξνθνξίεο, ζα πάξεη ζπλεληεχμεηο, ζα εξεπλήζεη ην παξειζφλ ησλ αηφκσλ, ζα καγλεηνζθνπήζεη θαη άιια. Σν εξψηεκα είλαη αλ φια απηά πνπ ζα έρεη αλαθαιχςεη ν δεκνζηνγξάθνο πξέπεη λα δεκνζηεπζνχλ θαη αλ λαη ηφηε πσο; Θα πξέπεη λα δνζεί βάξνο ζηηο αξλεηηθέο ζπλέπεηεο πνπ κπνξεί λα έρεη ε δεκνζηφηεηα. Οη βαζηθέο νδεγίεο πνπ ζα πξέπεη λα αθνινπζνχληαη ζε απηέο ηηο πεξηπηψζεηο είλαη: Να ππάξρεη ζπκπφληα γηα απηνχο πνπ κπνξεί ζα επεξεαζηνχλ αξλεηηθά θαη θπξίσο πξνο ηα παηδηά. Να ππάξρεη επαηζζεζία θαη θαηαλφεζε πξνο απηνχο πνπ έρνπλ δήζεη έλα δπζάξεζην γεγνλφο. Ζ ζπιινγή πιεξνθνξηψλ θαη ζπλεληεχμεσλ κπνξεί λα είλαη δπζάξεζηε ή λα πξνθαιέζεη θαη θαθφ ζηνπο άιινπο. Σν φηη πξέπεη λα δεκνζηεχεηαη ε αιήζεηα δελ ζεκαίλεη φηη ν δεκνζηνγξάθνο κπνξεί λα ζπκπεξηθέξεηαη κε αιαδνληθφ ηξφπν. ινη έρνπλ ην δηθαίσκα ζηελ πξνζηαζία ηεο ηδησηηθήο ηνπο δσήο θαη θπξίσο ηα κε δεκφζηα πξφζσπα. Μφλν αλ ππάξρεη ζπκθέξνλ γηα ηε θνηλσλία επηηξέπεηαη λα αξζεί απηφ ην δηθαίσκα. Να απνθεχγεηαη ην θνπηζνκπνιηφ. Να κε βγαίλνπλ ζπκπεξάζκαηα γηα ηελ αζσφηεηα ή φρη θάπνηνπ πνπ θαηεγνξείηαη. (πεγή: Τπάξρνπλ ζνβαξέο ελδείμεηο φηη απηνί νη θαλφλεο ηεο δεκνζηνγξαθίαο ζπρλά αγλννχληαη αθφκα θαη ζε δεκνθξαηηθέο ρψξεο. Υαξαθηεξηζηηθφ παξάδεηγκα είλαη ηα πνιηηηθά δεηήκαηα, φπνπ πνιινί εθδφηεο ησλ ΜΜΔ παίξλνπλ μεθάζαξα ζέζε ππέξ ελφο θφκκαηνο θαη πξνζπαζνχλ λα επεξεάζνπλ ηε θνηλή γλψκε. Δπίζεο πνιιέο θνξέο ρξεζηκνπνηείηαη ε ππεξβνιή σο κέζν πξνζέιθπζεο ηνπ θνηλνχ. Απηά ηα ραξαθηεξηζηηθά δίλνπλ ηελ αίζζεζε φηη νη εηδήζεηο πνπ κεηαδίδνληαη απφ ηα ΜΜΔ πνιιέο θνξέο είλαη επίηεδεο παξαπνηεκέλεο. πγθξίλνληαο ηνπο κεγαιχηεξνπο εηδεζενγξαθηθνχο νξγαληζκνχο νη νπνίνη ππνηίζεηαη φηη είλαη αμηφπηζηνη θαη ηεξνχλ ηνπο θαλφλεο πνπ πξναλαθέξζεθαλ ζπκπεξαίλεηαη φηη ε πξνζήισζε ζε απηνχο θαζψο θαη ε πνηφηεηα ησλ εηδήζεσλ 15

16 δηαθέξεη ζεκαληηθά. Ο επαγγεικαηηζκφο, ε αμηνπηζηία θαη ε ππεπζπλφηεηα απέλαληη ζην θνηλφ είλαη ηξία απφ ηα πην ζεκαληηθά ραξαθηεξηζηηθά ελφο ηέηνηνπ νξγαληζκνχ. Σεξψληαο απηέο ηηο αξρέο ν νξγαληζκφο - θαη καδί ηνπ ε δεκνζηνγξαθία - απνθηά θαιή θήκε. 1.5 Γημοζιογπαθική Νομοθεζία. ηηο πεξηζζφηεξεο πεξηπηψζεηο ε ιεηηνπξγία ησλ δηαθφξσλ κνξθψλ δεκνζηνγξαθίαο ειέγρεηαη απφ θάπνην ζεζκφ φπσο γηα παξάδεηγκα ε θπβέξλεζε κηαο ρψξαο. θνπφο απηνχ ηνπ ειέγρνπ - ηνπιάρηζηνλ ζηηο δεκνθξαηηθέο ρψξεο - είλαη λα εμαζθαιηζηεί ε αλελφριεηε ιεηηνπξγία ηεο δεκνζηνγξαθίαο, ε ακεξνιεςία ηεο θαη ε ειεχζεξε πξφζβαζε ζε φινπο. ηελ Διιάδα ππεχζπλνο νξγαληζκφο γηα ηελ ηήξεζε ηεο δεκνζηνγξαθηθήο δενληνινγίαο είλαη ην ΔΡ (Δζληθφ πκβνχιην Ραδηνηειεφξαζεο) φπνπ κε έλα ζχλνιν θαλφλσλ πνπ ςεθίζηεθαλ ην 1998 ειέγρεηαη ε ιεηηνπξγία ηεο δεκνζηνγξαθίαο. Ζ αξρέο θαη νη θαλφλεο εζηθήο θαη δενληνινγίαο είλαη ζρεδηαζκέλα έηζη ψζηε ν δεκνζηνγξάθνο λα κπνξέζεη λα αληεπεμέιζεη ζε δπζθνιίεο νη νπνίεο κπνξνχλ λα αιινηψζνπλ ην ιεηηνχξγεκά ηνπ. χκθσλα ινηπφλ κε ην πξψην άξζξν δεκνζηνγξαθηθήο δενληνινγίαο: "Σν δηθαίσκα ηνπ αλζξψπνπ θαη ηνπ πνιίηε λα πιεξνθνξεί θαη λα πιεξνθνξείηαη ειεχζεξα είλαη αλαθαίξεην. Ζ πιεξνθφξεζε είλαη θνηλσληθφ αγαζφ θαη φρη εκπφξεπκα ή κέζν πξνπαγάλδαο. Ο δεκνζηνγξάθνο δηθαηνχηαη θαη νθείιεη: α. Να ζεσξεί πξψηηζην θαζήθνλ ηνπ πξνο ηελ θνηλσλία θαη ηνλ εαπηφ ηνπ ηε δεκνζηνπνίεζε φιεο ηεο αιήζεηαο. β. Να ζεσξεί πξνζβνιή γηα ηελ θνηλσλία θαη πξάμε κεησηηθή γηα ηνλ εαπηφ ηνπ ηε δηαζηξέβισζε, ηελ απφθξπςε, ηελ αιινίσζε ή ηελ πιαζηνγξάθεζε ησλ πξαγκαηηθψλ πεξηζηαηηθψλ. γ. Να ζέβεηαη θαη λα ηεξεί ην δηαθξηηφ ηεο είδεζεο, ηνπ ζρνιίνπ θαη ηνπ δηαθεκηζηηθνχ κελχκαηνο, ηελ αλαγθαία αληηζηνηρία ηίηινπ θαη θεηκέλνπ θαη ηελ αθξηβή ρξεζηκνπνίεζε θσηνγξαθηψλ, εηθφλσλ, γξαθηθψλ απεηθνλίζεσλ ή άιισλ παξαζηάζεσλ. δ. Να κεηαδίδεη ηελ πιεξνθνξία θαη ηελ είδεζε αλεπεξέαζηα απφ ηηο πξνζσπηθέο πνιηηηθέο, θνηλσληθέο, ζξεζθεπηηθέο, θπιεηηθέο θαη πνιηηηζκηθέο απφςεηο ή πεπνηζήζεηο ηνπ. ε. Να εξεπλά πξνθαηαβνιηθά, κε αίζζεκα επζχλεο θαη κε επίγλσζε ησλ ζπλεπεηψλ, ηελ αθξίβεηα ηεο πιεξνθνξίαο ή ηεο είδεζεο πνπ πξφθεηηαη λα κεηαδψζεη. ζη. Να επαλνξζψλεη ρσξίο ρξνλνηξηβή, κε αλάινγε παξνπζίαζε θαη ελδεδεηγκέλν ηνληζκφ, αλαθξηβείο πιεξνθνξίεο θαη ςεπδείο ηζρπξηζκνχο, πνπ πξνζβάιινπλ ηελ ηηκή θαη ηελ ππφιεςε ηνπ αλζξψπνπ θαη ηνπ πνιίηε θαη λα δεκνζηεχεη ή λα κεηαδίδεη ηελ αληίζεηε άπνςε, ρσξίο, αλαγθαζηηθά, αληαπάληεζε, ε νπνία ζα ηνλ έζεηε ζε πξνλνκηαθή ζέζε έλαληη ηνπ ζηγνκέλνπ." Λογοκπιζία και Δλεςθεπία ηος Λόγος. Φπζηθά δελ είλαη φιεο νη ρψξεο ίδηεο. ρη φηη ζηελ Διιάδα είλαη φια θαιά αιιά ραξαθηεξηζηηθφ παξάδεηγκα είλαη ε Κίλα. Δθεί ε επηηήξεζε ησλ ΜΜΔ θαη 16

17 φισλ ησλ επαγγεικαηηψλ ηνπ ρψξνπ είλαη αζθπθηηθή θαη αξθεηνί έρνπλ θπιαθηζηεί ιφγσ ηνπ φηη δεκνζίεπζαλ γεγνλφηα ή γλψκεο πνπ δελ άξεζαλ ζην θαζεζηψο (Glover T., 2004). 1.6 Ζ σέζη ηηρ Γημοζιογπαθίαρ με ηη Γημοκπαηία. Παξφιν φηη νη λέεο ηερλνινγίεο γίλνληαη φιν θαη πην δεκνθηιείο, εληνχηνηο κεηψλεηαη ν αξηζκφο απηψλ πνπ ζέινπλ λα ελεκεξσζνχλ. Οη θιαζζηθέο κνξθέο ΜΜΔ δηέξρνληαη πιένλ κηα θξίζε ε νπνία απνηππψλεηαη ζε ζηνηρεία πνπ δείρλνπλ κείσζε ησλ αλαγλσζηψλ-αθξναηψλ ηνπο. Γηθαηνινγείηαη επίζεο ζε έλα βαζκφ απφ ηελ είζνδν λέσλ κνξθψλ επηθνηλσλίαο θαη ελεκέξσζεο φπσο ην δηαδίθηπν, θηλεηή ηειεθσλία, ειεθηξνληθά βηβιία, θνηλσληθή δηθηχσζε (Facebook, Tweeter θιπ), θπξίσο ζηα ζηξψκαηα ησλ λέσλ επηζηεκφλσλ θαη ηεο λενιαίαο γεληθφηεξα (Γνπαηδήο Γ., 2010). Ζ κείσζε ηνπ ελδηαθέξνληνο γηα ελεκέξσζε δελ είλαη έλα θαηλφκελν πνπ παξαηεξείηαη κφλν ζηε ρψξα καο. Τπάξρνπλ ελδείμεηο απηνχ ηνπ θαηλνκέλνπ ζε νιφθιεξε ηελ Δπξψπε. ε έλα κεγάιν βαζκφ νθείιεηαη ζηηο αιιαγέο πνπ έγηλαλ ηα ηειεπηαία ρξφληα ζε δηάθνξεο πηπρέο ηεο θνηλσλίαο καο φπσο ηελ νηθνλνκία, ηελ πνιηηηθή θαη αιινχ. Οη έξεπλεο δείρλνπλ φηη ζηαδηαθά απμάλεηαη ν κέζνο φξνο ειηθίαο ησλ αλαγλσζηψλ ησλ έληππσλ εθεκεξίδσλ. Οη λεφηεξνη θαίλεηαη φηη αδηαθνξνχλ γηα ηελ γεληθήο - θπξίσο πνιηηηθήο - θχζεο ελεκέξσζε θαη ζηξέθνληαη ζε εμεηδηθεπκέλα ζέκαηα φπσο αζιεηηθά, πιεξνθνξηθή, ρφκπη, επαγγεικαηηθά, αηζζεκαηηθά θιπ. Λφγσ ηεο αδηαθνξίαο πνπ ππάξρεη πξνο ηα παξαδνζηαθά ΜΜΔ, πνιινί είλαη απηνί πνπ πξνζπαζνχλ λα επεξεάζνπλ ηηο εμειίμεηο ζηε πνιηηηθή ζθαθηέξα. Πνιινί πνιηηηθνί εληζρχνληαη απφ αλζξψπνπο πνπ ειέγρνπλ ηελ νηθνλνκηθή δσή ηεο ρψξαο. Έηζη ζίγνπξα δελ ζα ζηαζνχλ εκπφδην ή κεξηθέο θνξέο κπνξεί λα πξνσζήζνπλ θαη νη ίδηνη ηα ζπκθέξνληα ησλ επεξγεηψλ ηνπο (Γνπαηδήο Γ., 2010). Ζ πξνζπάζεηα ειέγρνπ ηεο πνιηηηθήο δσήο πεξηιακβάλεη θπξίσο ηελ πξνζπάζεηα επηξξνήο ζηα ΜΜΔ, κε δηάθνξνπο ηξφπνπο. Τπάξρνπλ επηρεηξεκαηίεο νη νπνίνη δηαθεκίδνπλ ππεξεζίεο ή πξντφληα θαη δαπαλνχλ ηεξάζηηα πνζά κε ηε κνξθή ηεο δηαθεκηζηηθήο δαπάλεο ζπρλά κε αληάιιαγκα εμππεξεηήζεηο πνπ ηηο πεξηζζφηεξεο θνξέο γίλνληαη δπζηπρψο απνδεθηέο. Άιινη θξνληίδνπλ λα ππεξεηήζνπλ ηα ζπκθέξνληά ηνπο κε ακεζφηεξεο ελέξγεηεο, φπσο κε ηελ εμαγνξά εηδεζεσγξαθηθψλ νξγαληζκψλ. 17

18 Με ηε δηείζδπζε ζηα θιαζζηθά ΜΜΔ, νη ηζρπξνί επηρεηξεκαηίεο ηνπ ρψξνπ θαηάθεξαλ λα παξέκβνπλ ζε κεγάιν βαζκφ ζηελ άζθεζε πνιηηηθήο ζηελ ρψξα καο, εθκεηαιιεπφκελνη ηελ αδηαθνξία ησλ πεξηζζνηέξσλ γηα ηα θνηλά δεηήκαηα θαη ηηο θνηλσληθέο δηεθδηθήζεηο. Αλζξψπσλ ζπκβηβαζκέλσλ κε ην φηη "ηίπνηα δελ αιιάδεη ζε απηφ ην ηφπν" θαη ηνπ "φινη νη πνιηηηθνί είλαη ίδηνη" (Γνπαηδήο Γ., 2010). Ζ χπαξμε ελφο επξχηαηνπ κνλνπσιίνπ ζηελ κεηάδνζε ηεο είδεζεο απφ ηα θιαζζηθά ΜΜΔ είλαη πηζαλφ λα επζχλεηαη ζε κεγάιν βαζκφ γηα ηελ απαμησηηθή απηή ζηάζε δσήο, ησλ λέσλ αλζξψπσλ θπξίσο, θάηη πνπ βνεζά ζηελ ρεηξαγψγεζή ηνπο. Με ηελ είζνδν ησλ λέσλ ηερλνινγηψλ απηή ε άζρεκε πξαγκαηηθφηεηα ίζσο αιιάμεη ππφ πξνυπνζέζεηο. χκθσλα κε ηελ θ. Κατηαηδή-Γνπίηινθ "Σν δεκνθξαηηθφ πνιίηεπκα κπνξεί λα ππνζηεξηρζεί βειηησηηθά απφ ηελ ηερλνινγηθή ζπληζηψζα, ππφ ηνλ φξν ηεο ζπιινγηθά θαη αηνκηθά ππεχζπλεο θαη πξνζεθηηθήο ρξήζεο ηεο. Ζ δπλαηφηεηα πνπ πξνζθέξεη ε ειεθηξνληθή ηερλνινγία δε κεηαθξάδεηαη απηφκαηα ζε εθηθηφηεηα. Οχηε έπεηαη αληίζηξνθα φηη ε απνπζία ηεο ζπγθεθξηκέλεο ηερλνινγηθήο ππνζηήξημεο αθαηξεί ηηο πξννπηηθέο εθδεκνθξαηηζκνχ ησλ πνιηηηθψλ ζεζκψλ. Ζ θαηάθηεζε ηέηνησλ ζηφρσλ ππφθεηηαη ζην ζπζρεηηζκφ δπλάκεσλ θαη ζηελ ελ δπλάκεη πνιηηηθή δηακάρε γηα ηηο θνηλσληθά ρξήζηκεο θαη ππέξ ηνπ δεκνζίνπ ζπκθέξνληνο αμηνπνηήζεηο ηεο εθάζηνηε ηερλνινγίαο". Ζ πνηθηιία θαη ε πνζφηεηα ηεο πιεξνθνξίαο πνπ δηαρέεηαη ζην δηαδίθηπν, ε ακεζφηεηα θαη ε επθνιία ηεο πξφζβαζεο ζε απηή, ε δηαηχπσζε ιφγνπ θαη ειεχζεξνπ αληηιφγνπ πξνζθέξεη ζηνπο ελεξγνχο πνιίηεο ηε δπλαηφηεηα ιήςεο ηεο πιεξνθνξίαο θαη ηαπηφρξνλα ειέγρνπ ηεο αμηνπηζηίαο ηεο. Έηζη θαίλεηαη φηη ζα αθνινπζήζνπλ κεγάιεο αιιαγέο. Απηφ ην νπνίν πξέπεη λα παξακείλεη ακεηάβιεην είλαη ην ζχλνιν ησλ αξρψλ θαη ησλ αμηψλ πνπ δηέπνπλ απηφ πνπ ελλννχκε δεκνζηνγξαθία. Δηδηθά ν νξηζκφο ηεο έλλνηαο ηεο είδεζεο, ηνπ ξεπνξηάδ, ηεο έξεπλαο θαη ησλ ππνινίπσλ δνκηθψλ ζηνηρείσλ ηνπ δεκνζηνγξαθηθνχ ιφγνπ. Ζ θπξίαξρε αληίιεςε είλαη φηη ην πεξηερφκελν ηεο δεκνζηνγξαθίαο δελ πξφθεηηαη λα αιιάμεη, ζε αληίζεζε κε ηνλ ηξφπν παξνπζίαζεο ησλ εηδήζεσλ θαη ηνλ ηξφπν δηάρπζήο ηνπο. Πξνθαλψο θάπνηα ζηηγκή ην ραξηί ζα εγθαηαιεηθηεί θαη ζα πεξάζνπκε ζε πην εμειηγκέλεο ηερλνινγηθά κνξθέο δεκνζηνγξαθίαο, φπνπ ηα γεγνλφηα ζα θηάλνπλ σο εηδήζεηο ζε ειάρηζην ρξφλν ζηνπο αθξναηέο-αλαγλψζηεο. Δίλαη ηδηαίηεξα ζεκαληηθφ λα κελ ππάξρεη αιιαγή ηνπ πεξηερνκέλνπ ησλ ελλνηψλ ηεο εζηθήο, ηεο δενληνινγίαο, ηεο ειεπζεξίαο ηνπ ιφγνπ, θαζψο θαη ηεο ηαχηηζεο ησλ ελλνηψλ απηψλ κε ηηο αξρέο ηεο Γεκνθξαηίαο. 18

19 Σν ζεκαληηθφηεξν είλαη φηη κέζα απφ απηή ηε θξίζε θαίλεηαη λα δεκηνπξγείηαη θάηη θαηλνχξην. Κάηη ην νπνίν κπνξεί λα κεηαηξέςεη ηα θιαζζηθά ΜΜΔ ζε κέζα πξαγκαηηθήο επηθνηλσλίαο, έηζη ψζηε ν πνιίηεο λα κελ είλαη έλαο παζεηηθφο δέθηεο κελπκάησλ, ζπκκεηέρνληαο ζηε λέα επνρή ηεο δηαδξαζηηθφηεηαο. Με απηφ ην ηξφπν ν πνιίηεο ζα κπνξεί λα έρεη ιφγν, άπνςε θαη λα ακθηζβεηεί ελεξγά ηα κεηαδηδφκελα κελχκαηα. Με δπλαηφηεηα κάιηζηα λα κεηαηξέπεηαη ν ίδηνο ζε έλα είδνο "ξεπφξηεξ", ν νπνίνο ζα κεηαδίδεη ηηο εηδήζεηο ζηνπο ππνινίπνπο. Ήδε κέζσ ηνπ δηαδηθηχνπ έρνπλ θαηαξγεζεί νη ρξφλνη, ηα ζχλνξα, νη πεξηνξηζκνί ησλ θαζεζηψησλ, (φπσο γηα παξάδεηγκα ζηελ Αίγππην). Βέβαηα απηφ πξνθαιεί ηελ ζζελαξή αληίδξαζε απηψλ ησλ νπνίσλ ηα ζπκθέξνληα πιήηηνληαη. Έηζη ινηπφλ ζα ζειήζνπλ λα απνηξέςνπλ κε θάζε κέζν ηε λέα θαηάζηαζε πνπ ηείλεη λα δεκηνπξγεζεί ζην ρψξν ηνπ ηχπνπ. Θα ζειήζνπλ θαη ζα πξνζπαζήζνπλ λα ζέζνπλ εκπφδηα ζηελ απξφζθνπηε δηάζεζε ησλ πιεξνθνξηψλ, ζε φινλ ηνλ θφζκν, πξνζπαζψληαο λα πνηληθνπνηήζνπλ θαη λα βξνπλ ηξφπνπο ειέγρνπ ηεο δηαθίλεζεο εηδήζεσλ θαη ηδεψλ ζην δηαδίθηπν. "Χο επηρεηξεκαηίεο θπζηθά, νη ηδηνθηήηεο ησλ παξαδνζηαθψλ ΜΜΔ επηζπκνχλ λα θεξδίδνπλ. Οη νηθνλνκηθνί απηνί νξγαληζκνί ζέινπλ ηα ζπκθέξνληά ηνπο λα εμππεξεηνχληαη. Ζ πνιηηηθνί άξρνληεο ηνπ θάζε ηφπνπ επηδηψθνπλ ρεηξαγψγεζε ησλ ΜΜΔ πξνο ίδην φθεινο θπζηθά. Σν αλ ε πξνζπάζεηα ειέγρνπ ηνπ ηχπνπ, ε νπνία ήδε βξίζθεηαη ζε εμέιημε, ζα έρεη θάπνην ζεκαληηθφ απνηέιεζκα ζα θαλεί ζην θνληηλφ κέιινλ" (Γνπαηδήο Γ., 2010). Σν κφλν ζίγνπξν είλαη φηη ηα λέα δεδνκέλα δεκηνπξγνχλ ηελ ππνρξέσζε ζηνπο δεκνζηνγξάθνπο λα αλαπξνζαξκφζνπλ ηηο πξνζπάζεηεο ηνπο γηα ηελ πξνζηαζία ηνπ ιεηηνπξγήκαηφο ηνπο ζηηο λέεο ζπλζήθεο Ζ Έννοια ηηρ Ζλεκηπονικήρ Γημοκπαηίαρ. Μέζα απφ ηελ εμέιημε ησλ ηερλνινγηψλ πιεξνθνξηθήο πξνθχπηνπλ νξηζκέλα δεηήκαηα δεκνθξαηηθήο θχζεο. Τπάξρνπλ πνιινί ππνζηεξηθηέο ηεο ιεγφκελεο θπβεξλνδεκνθξαηίαο, πνπ πηζηεχνπλ φηη ε ρξήζε ησλ λέσλ ηερλνινγηψλ ζα καο επηηξέςεη λα πεξάζνπκε ζε έλα αλψηεξν επίπεδν δεκνθξαηίαο. Καηά έλα κέξνο απηφ θαίλεηαη ζσζηφ κε ηελ έλλνηα φηη ε ηερλνινγία κπνξεί λα ιεηηνπξγήζεη βνεζεηηθά, φρη φκσο θαη λα παίμεη θαηαιπηηθφ ξφιν πξνο απηή ηε θαηεχζπλζε. 'Έλαο νξηζκφο πνπ έρεη επηθξαηήζεη γηα ηελ ειεθηξνληθή δεκνθξαηία είλαη ν παξαθάησ: 19

20 "Έλα ζχλνιν πξνζπαζεηψλ ζηελ εμάζθεζε ηεο Γεκνθξαηίαο ρσξίο πεξηνξηζκνχο ρξφλνπ, ρψξνπ θαη άιισλ θπζηθψλ ζπλζεθψλ, κε ηελ ρξήζε ηερλνινγηψλ πιεξνθνξηθήο θαη επηθνηλσληψλ, ή επηθνηλσληψλ κε ηελ κεζνιάβεζε ινγηζκεηήξσλ, επηπξνζζέησο, αιιά φρη ζε αληηθαηάζηαζε ησλ παξαδνζηαθψλ «αλαινγηθψλ» δηαδηθαζηψλ" (Hacker, K. 1996). πσο θαίλεηαη θαη απφ ηνλ νξηζκφ, νη λέεο ηερλνινγίεο εηζάγνπλ πιενλεθηήκαηα φπσο ε εμάιεηςε ησλ πεξηνξηζκψλ ρξφλνπ, ρψξνπ θιπ. Γίλεηαη φκσο ιφγνο θαη γηα "κε αληηθαηάζηαζε ησλ παξαδνζηαθψλ, αλαινγηθψλ δηαδηθαζηψλ." Δπνκέλσο εάλ ζπλδπάζνπκε ην ηειεπηαίν κε ηα πιενλεθηήκαηα ησλ λέσλ ηερλνινγηψλ ζα πξέπεη λα ππνζέζνπκε φηη ε ιεηηνπξγία ηεο θνηλσλίαο καο είλαη ζε πνιχ θαιφ επίπεδν. 'κσο δελ είλαη έηζη. Οη λέεο ηερλνινγίεο ιεηηνπξγνχλ ζαλ έλαο εληζρπηήο ("the computer acts as a structure amplifier" (Μ. Γεξηνχδνο)). Γελ κπνξνχλ λα αιιάμνπλ ηηο είδε ππάξρνπζεο αληηιήςεηο θαη πξαθηηθέο αιιά λα ηηο εληζρχζνπλ. Έηζη ν παξαπάλσ νξηζκφο πξνυπνζέηεη φηη ε θνηλσλία καο ιεηηνπξγεί ήδε δεκνθξαηηθά. ηελ Διιάδα είλαη γλσζηφ φηη πάζρνπκε απφ έιιεηςε νξγάλσζεο θαη δηαθάλεηαο. Υαξαθηεξηζηηθά ε λπλ θπβέξλεζε είρε απφ ηελ αξρή σο ζεκαία ηεο ηε δηαθάλεηα δίλνληαο ππνζρέζεηο γηα δεκηνπξγία ππνδνκψλ, ψζηε λα γίλεη πξαγκαηηθφηεηα. Έλα απνηέιεζκα ήηαλ ην πξφγξακκα "Γηαχγεηα". Απηφ είλαη κηα ηζηνζειίδα, φπνπ "ν πνιίηεο κπνξεί λα έρεη πξφζβαζε, απφ έλα ζεκείν, ζην ζχλνιν ησλ λφκσλ θαη απνθάζεσλ πνπ εθδίδνπλ ηα θπβεξλεηηθά φξγαλα, νη θνξείο ηνπ ζηελνχ θαη ηνπ επξχηεξνπ δεκφζηνπ ηνκέα θαη νη Αλεμάξηεηεο Αξρέο" (diavgeia.gov.gr). Δίλαη αθφκα λσξίο γηα λα βγνχλε ζπκπεξάζκαηα αιιά ζίγνπξα είλαη έλα βήκα πξνο ηε ζσζηή θαηεχζπλζε. Σν ζίγνπξν είλαη φηη ε Ζιεθηξνληθή Γεκνθξαηία δελ ζα έρεη ηα αλακελφκελα απνηειέζκαηα εάλ δελ αιιάμνπλ λννηξνπίεο θαη πξαθηηθέο δεθαεηηψλ. 1.7 Ο Δπηπεαζμόρ ηηρ Κοινήρ Γνώμηρ από ηα ΜΜΔ. Δίλαη γεληθά απνδεθηφ αλ φρη γλσζηφ φηη ηα ΜΜΔ απνηεινχζαλ πάληα ην θχξην φξγαλν επεξεαζκνχ ηεο θνηλήο γλψκεο ζε δηάθνξεο κνξθέο πνιηηεπκάησλ. Τπάξρνπλ κεξηθέο ζεσξίεο ζχγρξνλσλ θηινζφθσλ γηα ην πσο γίλεηαη ν επεξεαζκφο 20

21 ηεο θνηλήο γλψκεο. Αλ ρσξίδακε ζε ζρνιέο απηέο ηηο ζεσξίεο ζα ήηαλ νη εμήο παξαθάησ: 1. Ζ ζρνιή ηνπ Μαξμηζκνχ θαη ηεο θξηηηθήο ζθέςεο. Δδψ ε δεκνζηνγξαθία δηαρσξίδεηαη ζε ηξία είδε φπνπ ν ηχπνο κπνξεί λα δηακνξθψζεη ηελ θνηλή γλψκε αλαιφγσο θαη απηφο κε ηε ζεηξά ηνπ λα δηακνξθσζεί αληηζηξφθσο αλάινγα. Απηφ ζχκθσλα πάληα κε ηηο θνηλσληθνπνιηηηθέο θαη νηθνλνκηθέο ζπλζήθεο πνπ επηθξαηνχλ ηελ δεδνκέλε ζηηγκή (Υξήζηνπ Η., 2007). ε απηή ηε ζεσξία ινηπφλ, ην πξψην ζηάδην ηεο δεκνζηνγξαθίαο πεξηιακβάλεη ηελ απιή παξάζεζε ησλ εηδήζεσλ απφ ηνπο δεκνζηνγξάθνπο, πξνο ην θνηλφ ρσξίο λα αλαθέξνπλ ηελ πξνζσπηθή ηνπο άπνςε. κσο εδψ πξέπεη λα ζεκεησζεί φηη εθείλε ηελ πεξίνδν (ηνπ Μαξμ), ππήξρε έληνλα ην ζηνηρείν ηεο ινγνθξηζίαο θαη πσο νη εθδφηεο είραλ ζαλ κνλαδηθφ ηνπο ζηφρν ην θέξδνο απφ ηηο πσιήζεηο ηεο εθεκεξίδαο ηνπο. Σν είδνο απηφ είρε ηδηαίηεξε άλζεζε θπξίσο θαηά ηελ επνρή πνπ άξρηζε λα εδξαηψλεηαη ν θαπηηαιηζκφο αιιά δελ πξνζπαζνχζε λα επεξεάζεη ηελ άπνςε ηεο θνηλήο γλψκεο. Σν δεχηεξν είδνο είλαη ε αγσληζηηθή δεκνζηνγξαθία, ε νπνία πξνζπαζεί κέζσ ησλ δεκνζηεπκάησλ, λα παξνπζηάζεη θάπνηεο ηδέεο γηα δηάθνξα ζέκαηα ηεο επηθαηξφηεηαο, έηζη ψζηε λα πξνβιεκαηίζεη ηνπο αλαγλψζηεο ηεο. ε απηφ ην είδνο κπνξνχκε λα θαηαηάμνπκε θαη ηηο θνκκαηηθέο εθεκεξίδεο, εθφζνλ θαηαβάινπλ πξνζπάζεηα γηα λα επεξεάζνπλ ηελ θνηλή γλψκε. Οη πεξηζζφηεξεο απφ απηέο εθδίδνληαη κε νηθνλνκηθφ ξίζθν. Σν είδνο απηφ παξαηεξείηαη θπξίσο ζε πεξηφδνπο ηαξαρψλ, ή ηηο επνρέο φπνπ ε δεκνθξαηία είλαη πεξηνξηζκέλε θαη νη δεκνζηνγξάθνη πξνζπαζνχλ κέζα απφ ηα θείκελα θαη ηα άξζξα ηνπο λα κεηαδψζνπλ ζην ιαφ ην πλεχκα ηεο επαλαζηαηηθήο λννηξνπίαο θαη λα απαιιαγνχλ απφ ηε ινγνθξηζία πνπ ηνπο επηβάιινπλ (Υξήζηνπ Η., 2007). Απηφ ην είδνο έρεη λα θάλεη άκεζα κε ηε δεκφζηα ζθαίξα, δηφηη νη εθδφηεο κέζα απφ ηα άξζξα ηνπο πξνζπαζνχζαλ λα πξνζειθχζνπλ ηνλ θφζκν κε ζθνπφ λα ηνπ επηβάινπλ ηηο απφςεηο ηνπο θαη λα δηακνξθψζνπλ ηε θνηλή γλψκε αλάινγα κε ηα δηθά ηνπο ζπκθέξνληα. ηελ ζπλέρεηα, κε ηελ εμάπισζε ηνπ θαπηηαιηζηηθνχ ζπζηήκαηνο, παξαηεξήζεθε ην θαηλφκελν ηεο ζπγρψλεπζεο έληππσλ (θαη ειεθηξνληθψλ έπεηηα) ΜΜΔ κε απνηέιεζκα ηε δεκηνπξγία θνινζζψλ ζην ρψξν ηεο δεκνζηνγξαθίαο. Απηή είλαη θαη ε πεξίνδνο φπνπ άξρηζε λα γίλεηαη αληηιεπηφ θαη θαηαλνεηφ ην πφζν ζεκαληηθφ ξφιν κπνξνχλ λα έρνπλ ηα ΜΜΔ ζηε δηακφξθσζε θαη θαζνδήγεζε ηεο 21

22 θνηλήο γλψκεο. Έηζη θαίλεηαη φηη ην ηξίην είδνο δεκνζηνγξαθίαο ζηεξίδεηαη ζε απηά. Δίλαη έλα είδνο εκπνξηθήο δεκνζηνγξαθίαο, ην νπνίν βαζίδεηαη θπξίσο ζηηο δηαθεκίζεηο εθκεηαιιεπφκελν ηελ θαηαλαισηηθή καλία πνπ δηαθαηέρεη ηηο ζεκεξηλέο θνηλσλίεο. Δδψ είλαη πνπ θάλνπλ ηελ εκθάληζή ηνπο θαη νη δηαθεκίζεηο. Οη εθεκεξίδεο ζηεξίδνπλ ηελ χπαξμε ηνπο ζε απηέο. Καη γηα απηφ ην είδνο δεκνζηνγξαθίαο ηζρχεη φηη πξνζπαζεί λα επεξεάζεη κε δηάθνξεο κεζφδνπο ηε θνηλή γλψκε. Δίλαη θαλεξή ε δπλαηφηεηα πνπ έρνπλ ηα ΜΜΔ ζην λα δηακνξθψλνπλ ηελ άπνςε ηεο θνηλήο γλψκεο. Σα ΜΜΔ κπνξνχλ λα θαηεπζχλνπλ ηηο κάδεο θαη απηφ ζεκαίλεη πσο έρνπλ ηε δχλακε λα ειέγρνπλ θαη ηηο θπβεξλήζεηο. Απηφ ην θαηάιαβαλ πνιχ θαιά νη πνιηηηθνί θαη πξνζπάζεζαλ λα ζέζνπλ ηα ειεθηξνληθά κέζα ελεκέξσζεο ππφ ηελ θεδεκνλία ηνπο (Υξήζηνπ Η., 2007). 2. Ζ ζρνιή ηεο ειίη. χκθσλα κε ηνπο εθπξνζψπνπο απηήο ηεο θαηεγνξίαο, ε εμέιημε ηεο ηερλνινγίαο ησλ ΜΜΔ ζπλνδεχηεθε απφ ηελ αχμεζε ηεο δχλακεο ησλ αλζξψπσλ πνπ ηα έρνπλ ππφ ηνλ έιεγρφ ηνπο. ε απηή ηε πεξίπησζε πξνζπαζνχλ κε δηάθνξνπο ηξφπνπο θαη ηερλάζκαηα λα επεξεάζνπλ ηε θνηλή γλψκε. Μέζσ ηεο πξνπαγάλδαο πξνζπαζνχλ λα δηακνξθψζνπλ ηηο αληηιήςεηο ηεο θνηλήο γλψκε, αλάινγα κε ηα ζπκθέξνληά ηνπο, έηζη ψζηε λα κελ ηνπο ελαληηψλεηαη θαλείο θαη λα θάλνπλ φ,ηη ζέινπλ. Σαπηφρξνλα ζέινπλ λα απνκνλψζνπλ φζνπο ηνπο ελαληηψλνληαη θαη ηελ ίδηα ψξα λα θαιιηεξγνχλ ηνλ θφβν θαη ηελ πζηεξία ζηε θνηλσλία δηαδίδνληαο φηη δήζελ θηλδπλεχεη είηε απφ εζσηεξηθνχο είηε απφ εμσηεξηθνχο ερζξνχο. Άξα ζέινπλ λα δεκηνπξγήζνπλ έλα λέν κνληέιν εμνπζίαο φπνπ νη ιίγνη ζα απνθαζίδνπλ γηα ηνπο πνιινχο. Έηζη αληί ηεο δεκνθξαηηθφηεηαο, ηεο πνιηηηθήο ηζφηεηαο θαη ηεο ζπκκεηνρήο ησλ πνιηηψλ εθαξκφδνπλ ηελ δεκνθξαηία ηνπ ζεαηή θαη ηεο νιηγαξρίαο. 3. Ζ θηιειεχζεξε ζρνιή. Mηα άιιε ζεσξία είλαη απηή ηεο θηιειεχζεξεο ζρνιήο. χκθσλα κε απηή ηε ζεσξία ην ζθεπηηθφ κηαο θνηλσλίαο πεγάδεη απφ ηελ ίδηα ηεο ηελ θνπιηνχξα ε νπνία δηακνξθψλεηαη απφ ηα ΜΜΔ. "Ζ Γεκνθξαηία ζαλ πνιηηηθφ ζχζηεκα ζηεξίδεηαη ζηελ χπαξμε ελφο εληαίνπ πιαηζίνπ αλαθνξάο" (Υξήζηνπ Η., 2007) θαη ε ζχγρξνλε θνπιηνχξα θαη νη κνξθέο δεκνθξαηίαο βαζίδνληαη ζηελ επέθηαζε ηεο ηερλνινγίαο ηδηαίηεξα ζηνλ ηνκέα ηεο επηθνηλσλίαο. 22

23 ηε ζεσξία απηή νη εμνπζίεο δηαρσξίδνληαη ζε πνιιαπιά θέληξα έηζη ψζηε λα κε δεκηνπξγείηαη νιηγαξρία. πλήζσο αζρνιείηαη κε ηελ αλάιπζε ζπγθεθξηκέλσλ γεγνλφησλ θαη ζπγθπξηψλ ησλ νπνίσλ ε εμήγεζε εμαξηάηαη απνθιεηζηηθά απφ ηελ ηδηνζπγθξαζία θαη ηελ θνπιηνχξα ησλ αηφκσλ πνπ απαξηίδνπλ ηελ ζπγθεθξηκέλε θνηλσλία. χκθσλα κε απηνχο ε νπνηαδήπνηε κνξθή ζπγθξνχζεσλ πεγάδεη απφ ηελ δηαθνξεηηθφηεηα ησλ αηφκσλ. Τπνζηεξίδεη φηη ππάξρνπλ δηάθνξεο νκάδεο πίεζεο φπσο εθθιεζία, θφκκαηα, νξγαληζκνί θαη νξγαλψζεηο πνπ ζπκκεηέρνπλ κε ηνλ ηξφπν ηνπο ζηελ εμνπζία. Σα Μέζα δελ ειέγρνληαη αιιά αζθνχλ έλα ζεηηθφ ξφιν δηακνξθψλνληαο ηελ θνηλή θνπιηνχξα. Έηζη δεκηνπξγείηαη ν πινπξαιηζκφο. Οη δηάθνξεο νκάδεο αζθνχλ έλα είδνο αιιεινεπίδξαζεο αλακεηαμχ ηνπο θαη έηζη θαηά θάπνην ηξφπν ζπκκεηέρνπλ ζηελ εμνπζία. Θεσξεί φηη κέζσ ηνπ πνιηηηζκνχ θαη ηεο απνδνρήο ηεο δηαθνξεηηθφηεηαο ηνπ αηφκνπ δεκηνπξγείηε έλα πνιππνιηηηζκηθφ θξάκα ην νπνίν κεηαηξέπεηε ζε γλψζε ε νπνία πξνβάιιεηαη απφ ηα ΜΜΔ. Σα ΜΜΔ ηελ πξνβάιινπλ κέζσ ησλ ληνθηκαληέξ παξάγνληαο έηζη κία νξζή θνπιηνχξα. Ζ άκεζε θαη παγθφζκηα πξνβνιή ηνπο επηηπγράλεηαη κέζσ ηεο αλάπηπμεο ηεο ηερλνινγίαο θαη έηζη ε νξζή θνπιηνχξα κεηαδίδεηαη παληνχ. Δίλαη δχζθνιν λα κπνξεί θάπνηνο δεκνζηνγξάθνο λα δηαδψζεη φιε ηελ αιήζεηα, θαζψο ππάξρνπλ άηνκα πνπ επηζπκνχλ ηελ δηαζηξέβισζε θαη ηελ απφθξπςή ηεο. Ο δεκνζηνγξάθνο πάληα γλσξίδεη ηελ αιήζεηα, αιιά είλαη αξθεηά δχζθνιν λα ηελ δηαδψζεη φπσο αθξηβψο ηελ μέξεη. Υαξαθηεξηζηηθφ είλαη ην παξάδεηγκα φπνπ πνιιέο θνξέο ιεηηνπξγεί ζαλ θαηεπζπλφκελνο πχξαπινο πνπ αγλνεί ην απνηέιεζκα ηεο απνζηνιήο θαη ηνλ ζθνπφ ηνπ ρεηξηζηή. Ο δεκνζηνγξάθνο θηλείηαη ζε ζπγθεθξηκέλα πιαίζηα γηα εμππεξέηεζε ησλ ζπκθεξφλησλ ησλ άηνκα πνπ θηλνχλ ηα λήκαηα ζην παξαζθήλην (πνιηηηθνί, εθπξφζσπνη θπβεξλήζεσλ, πνιπεζληθέο θιπ). Πνιιέο θνξέο ππάξρεη απφθξπςε γεγνλφησλ θάηη πνπ δεκηνπξγεί ζην θνηλφ ιαλζαζκέλεο εληππψζεηο. Αξθεί λα είλαη ζχκθσλα κε απηά πνπ νξηζκέλνη ζέινπλ λα κεηαθέξνπλ ζηνλ θφζκν. Έρεη αξρίζεη ήδε ε ηέηαξηε εμνπζία λα ειέγρεηαη ζρεδφλ νινθιεξσηηθά απφ ηελ θξαηηθή εμνπζία. "Οη αληηιήςεηο ηνπ θνηλνχ δεκηνπξγνχληαη κέζα απφ ζπκθέξνληα κηαο ζπγθεθξηκέλεο ηάμεο, κε απάηεο, ςεπδνγεγνλφηα θαη δηάθνξα είδε πξνπαγάλδαο, επαθφινπζν ηεο επηξξνήο ηνπ θαπηηαιηζκνχ ζηε δεκνζηνγξαθία" (Υξήζηνπ Η., 2007). 23

24 Κεθάλαιο 2 ο Ζ ΔΠΗΓΡΑΖ ΣΖ ΣΔΥΝΟΛΟΓΗΑ ΣΖΝ ΑΝΑΠΣΤΞΖ ΣΖ ΖΛΔΚΣΡΟΝΗΚΖ ΓΖΜΟΗΟΓΡΑΦΗΑ 24

25 2.1 Πώρ θα Δξελισθεί η Γημοζιογπαθία; Σν εξψηεκα πνπ απαζρνιεί φιν θαη πεξηζζφηεξνπο ζην ρψξν ηεο δεκνζηνγξαθίαο ηειεπηαία είλαη αλ ηειηθά ζα κπνξέζνπλ λα επηβηψζνπλ νη εθεκεξίδεο ζηελ επνρή ηεο ξαγδαίαο εμέιημεο ησλ ςεθηαθψλ ιεηηνπξγηψλ, ιακβάλνληαο ππφςε φηη παγθνζκίσο βξηζθφκαζηε ζε κηα πεξίνδν νηθνλνκηθήο θξίζεο. Δίλαη παζεθαλέο φηη ελψ άιιεο επηρεηξήζεηο πξνζπαζνχλ λα επηβηψζνπλ, νη εηδεζενγξαθηθνί νξγαληζκνί έρνπλ λα αληηκεησπίζνπλ θαη ηνλ αληαγσληζκφ πνπ πξνθαιείηαη απφ ην δηαδίθηπν. "Ο αλαπιεξσηήο γεληθφο δηεπζπληήο ηεο UNESCO γηα ζέκαηα εθπαίδεπζεο, Γξ. Πίηεξ κηζ, είρε δηεξσηεζεί ζε άξζξν ηνπ ζηνπο New York Times, κε ηίηιν «Τν ιάζνο ηνπ Τηηαληθνύ»: «Πνην ήηαλ ην βαζηθό πξόβιεκα ηνπ Τηηαληθνύ; Ο αιαδόλαο θαπεηάληνο ηνπ; Τν παγόβνπλν; Όρη. Αθόκε θαη αλ ν Τηηαληθόο είρε νινθιεξώζεη ην παξζεληθό ηνπ ηαμίδη, ζα ήηαλ θαη πάιη θαηαδηθαζκέλνο. Τν παγόβνπλν, ν θαπεηάληνο θαη ε ηξαγσδία απιώο κπέξδεςαλ ηελ θαηάζηαζε θαη καο εκπόδηζαλ λα δνύκε ην πξαγκαηηθό πξόβιεκα, ην νπνίν δελ ήηαλ άιιν από ην αεξνπιάλν. Οη ζπόξνη γηα ηελ εμαθάληζε ησλ ππεξσθεάλησλ είραλ κπεη κηα δεθαεηία λσξίηεξα από ην λαπάγην, κε ηηο πξώηεο δνθηκαζηηθέο πηήζεηο»" (Dunbar J, 2009). Μήπσο παξαηεξείηαη ην ίδην θαη κε ηνλ θιαζζηθφ ηχπν; Μήπσο ην δηαδίθηπν θαη ε ςεθηαθή ηερλνινγία έρνπλ ήδε ζθξαγίζεη ηε κνίξα ηνπο, φπσο ην αεξνπιάλν ππεξίζρπζε ηειηθά ησλ ππεξσθεάλησλ; Ζ απάληεζε πνπ ζα έπαηξλε ε παξνχζα βηνκεραλία ησλ ΜΜΔ γηα ηα παξαπάλσ εξσηήκαηα ζα ήηαλ "κάιινλ ζε κεξηθά ρξφληα" (Dunbar J, 2009). Αλ φκσο αθνξνχλ ην πεξηερφκελν ησλ εηδήζεσλ, ηφηε ε απάληεζε είλαη φρη. Οη δεκνζηνγξάθνη ζα πξέπεη λα δηεξεπλήζνπλ πνηεο είλαη νη δπλαηφηεηεο πνπ δίλεη ε λέα ηερλνινγία. Σν δηαδίθηπν δελ ζεκαίλεη απαξαίηεηα ην ηέινο ηεο δεκνζηνγξαθίαο αιιά ζεκαηνδνηεί νπσζδήπνηε ξηδηθέο αιιαγέο ζηνπο κεραληζκνχο δηαλνκήο θαη παξνπζίαζεο ησλ εηδήζεσλ θαη ηνπ ζρνιηαζκνχ ηεο επηθαηξφηεηαο γεληθφηεξα. Δπηπιένλ, νη αιιαγέο πνπ έξρνληαη πηζαλφλ λα πξνθαιέζνπλ ζπγρσλεχζεηο θαη εθθαζαξίζεηο ζηε βηνκεραλία ηνπ ηχπνπ φπνπ ζα επηβηψζνπλ κφλν φζνη επηκείλνπλ κε απνθαζηζηηθφηεηα ζηελ ηήξεζε ησλ πξνηχπσλ πνηφηεηαο ηνπ πεξηερνκέλνπ πνπ πξνζθέξνπλ, θαζψο θαη ζηηο αλάγθεο ηνπ θνηλνχ ηνπο. "Πνηέ ζην παξειζφλ δελ είρε ηφζν κεγάιε αμία ε γλψζε γηα ηνλ θφζκν πνπ καο πεξηβάιιεη θαη πνηέ επίζεο δελ ήηαλ ηφζν δχζθνιν ε απφθηεζή ηεο" (Dunbar J, 2009). Ζ πιεζψξα ησλ κέζσλ ελεκέξσζεο θαη ε επξεία εμάπισζε θαη ρξήζε ηνπ 25

26 δηαδηθηχνπ, ησλ θηλεηψλ ηειεθψλσλ θαη ηεο ηειεφξαζεο ζεκαίλεη φηη θάζε πφιεκνο, θπζηθή θαηαζηξνθή ή ζθάλδαιν κεηαδίδεηαη αθαξηαία ζε φινλ ηνλ πιαλήηε, θαζ' φιε ηε δηάξθεηα ηεο εκέξαο. Ο πιήζνο ησλ εηδήζεσλ πνπ κεηαδίδνληαη φκσο δεκηνπξγεί έλαλ άλεπ πξνεγνπκέλνπ ζφξπβν. Δίλαη ζαλ λα πξνζπαζείο λα αθνχζεηο ηη ζνπ ιέεη θάπνηνο ζε έλα δσκάηην γεκάην θφζκν, φπνπ φινη κηιάλε ηαπηφρξνλα. Γηα παξάδεηγκα, ήηαλ πξάγκαηη εληππσζηαθφ πψο κεηαδφζεθαλ ηα πξφζθαηα γεγνλφηα ζην Ηξάλ θαη ζηηο Αξαβηθέο ρψξεο κέζσ ηνπ Σwitter θαη άιισλ ηζηνζειίδσλ θνηλσληθήο δηθηχσζεο. Πψο φκσο κπνξεί θαλείο λα θαηαιάβεη ηελ αιήζεηα γηα ην ηη ζπλέβε κέζα ζε απηφ ην ηεξάζηην πιήζνο πιεξνθνξηψλ; "Οη εηδεζενγξαθηθνί νξγαληζκνί ζα έρνπλ ειπίδεο ζηε λέα ςεθηαθή επνρή κφλν φηαλ θαηαθέξνπλ λα επηκείλνπλ ζε πςειά επίπεδα πνηφηεηαο" (Dunbar J, 2009). Πψο είλαη εθηθηφ φκσο λα ζπζηεκαηνπνηεζεί θαη λα απνζαθεληζεί ε ξνή ησλ εηδήζεσλ θαη ηαπηφρξνλα λα ηθαλνπνηεζεί ε απαίηεζε ηνπ θνηλνχ γηα ζπλερή πιεξνθφξεζε ησλ γεγνλφησλ; ηελ πεξίπησζε ησλ θιαζζηθψλ ΜΜΔ θαη θπξίσο ησλ εθεκεξίδσλ, ην θνηλφ δεηά πςειήο πνηφηεηαο ξεπνξηάδ, δηεζλείο εηδήζεηο θαη αξζξνγξαθία πνπ θαιχπηνπλ φιεο ηηο νπηηθέο γσλίεο θαη φια απηά καδί ζε έλα εππαξνπζίαζην παθέην (Dunbar J, 2009). Γηα κία επηρείξεζε είλαη απηνλφεην φηη ζα πξέπεη πάληνηε λα κειεηά ηη ζέινπλ νη πειάηεο ηεο. Κη φκσο, γηα θάπνην ιφγν πνιινί εηδεζενγξαθηθνί νξγαληζκνί πέθηνπλ ζηελ παγίδα λα ζεσξνχλ ηνπο πειάηεο ηνπο δεδνκέλνπο. ιεο νη θαηεγνξίεο αλαγλσζηψλ είλαη ηδηαίηεξα απαηηεηηθέο. Θέινπλ άκεζα ηηο πιεξνθνξίεο πνπ ηνπο ελδηαθέξνπλ γηα λα κπνξνχλ λα παίξλνπλ ηηο ζσζηέο απνθάζεηο ζε θάζε ηνκέα ηεο δσήο ηνπο. Σα ΜΜΔ πνπ ζα πξνζθέξνπλ απηή ηε δπλαηφηεηα ζηνπο αλαγλψζηεο ηνπο ζα επηβηψζνπλ ζηελ ςεθηαθή επνρή. Ζ πνηφηεηα φκσο δελ αξθεί απφ κφλε ηεο. Έλα αθφκα ζεκαληηθφ ζέκα είλαη λα αμηνπνηεζεί φζν γίλεηαη παξηζζφηεξν ε λέα ηερλνινγία. Αθφκε θαη ζήκεξα, φηαλ θάπνηνο αθνχεη ηε ιέμε εθεκεξίδα έξρεηαη ζην κπαιφ ηνπ ην ραξηί. Απηφ βέβαηα πνπ πξνζδηνξίδεη ηα θιαζζηθά ΜΜΔ δελ είλαη ν ηξφπνο παξνπζίαζεο ησλ εηδήζεσλ αιιά ην πεξηερφκελφ ηνπο. Ζ λέεο ηερλνινγίεο ινηπφλ καο δίλνπλ λέεο δπλαηφηεηεο γηα ηελ πην απνηειεζκαηηθή δηαλνκή απηνχ ηνπ πεξηερνκέλνπ. Δθηφο απφ ην ραξηί, ην δηαδίθηπν, ηα θηλεηά ηειέθσλα θαη ηηο ηζηνζειίδεο θνηλσληθήο δηθηχσζεο, ηδηαίηεξε έκθαζε πξέπεη λα δνζεί ζηηο ζπζθεπέο αλάγλσζεο ειεθηξνληθψλ βηβιίσλ (e-books), φπσο είλαη ην Kindle. Μάιηζηα ππάξρνπλ κεγάιεο ηερλνινγηθέο εμειίμεηο ζε απηφλ ηνλ ηνκέα. Ήδε βξίζθνληαη ζην 26

27 ζηάδην ηεο αλάπηπμεο εηδηθέο κεκβξάλεο νη νπνίεο κπνξνχλ λα ιεηηνπξγήζνπλ ζαλ νζφλεο αιιά ζπγρξφλσο λα δηαηεξνχλ ηηο ηδηφηεηεο ηνπ ραξηηνχ. Οη κέξεο φπνπ νη εθεκεξίδεο ζηελ Διιάδα ζα κνηξάδνπλ δσξεάλ ηέηνηεο ζπζθεπέο ζηνπο ζπλδξνκεηέο ηνπο ίζσο λα κελ είλαη θαη πνιχ καθξηά. χκθσλα κε ηνλ Dunbar νη εηδεζενγξαθηθνί νξγαληζκνί πξέπεη λα κεηεμειηρζνχλ ζε δηαδηθηπαθνχο, θάηη πνπ θαίλεηαη λα ηζρχεη θαη ζηε πεξίπησζε ηεο Διιάδαο Μήπωρ ήπθε ηο Σέλορ για ηην Ένηςπη Γημοζιογπαθία; H παγθφζκηα νηθνλνκηθή θξίζε, ηεο νπνίαο νη ζπλέπεηεο είλαη βαξχηαηεο γηα ηελ Διιάδα, έρεη θέξεη ηνλ ηχπν ζε πνιχ δχζθνιε ζέζε, ψζηε πνιινί λα αλαξσηηνχληαη γηα ην κέιινλ ηνπ. Αξθεηέο εθεκεξίδεο δπζθνιεχνληαη πιένλ λα αληεπεμέιζνπλ ζηηο νηθνλνκηθέο ππνρξεψζεηο ηνπο θαη ζεκεηψλνπλ κείσζε πσιήζεσλ θαη θεξδψλ. Έηζη φιν θαη πεξηζζφηεξνη εθδφηεο εμεηάδνπλ ή έρνπλ ήδε πξνρσξήζεη ζε ελέξγεηεο εμάπισζεο ησλ επηρεηξήζεψλ ηνπο θαη ζην δηαδίθηπν. Φαίλεηαη ππάξρεη ε πεπνίζεζε φηη νη ζπλζήθεο γηα θάηη ηέηνην έρνπλ σξηκάζεη, αλ θαη νη κλήκεο απφ ηε θαηάξξεπζε ησλ επηρεηξήζεσλ ηεο Νέαο Οηθνλνκίαο πξηλ απφ κηα δεθαεηία είλαη αθφκα λσπέο (Υαιβαηδάθεο, 2003). Δδψ παξαηεξείηαη ην εμήο παξάδνμν: ελψ ηα έζνδά ηνπο κεηψλνληαη, ηελ ίδηα ζηηγκή ν αξηζκφο ησλ αλαγλσζηψλ ηνπο κέζσ ησλ δσξεάλ ηζηνζειίδσλ ηνπο ζην δηαδίθηπν απμάλεηαη (Δθεκεξίδα "Σν Βήκα", 2009). Έρνπλ πξνηαζεί αξθεηέο ιχζεηο γηα λα επηβηψζνπλ απηνί νη νξγαληζκνί αιιά απηέο αθνξνχλ θπξίσο ην δηαδίθηπν. Έηζη θαίλεηαη φηη μεθηλά ή ζα μεθηλήζεη κηα λέα επνρή, φπνπ ζα ππάξμεη ζεσξεηηθά κηα αλαγέλλεζε απηνχ ηνπ θιάδνπ ηεο δεκνζηνγξαθίαο. χκθσλα κε κειεηεηέο ηξία θαίλεηαη λα είλαη ηα πηζαλφηεξα ζελάξηα: 1. Μφλν ςεθηαθή έθδνζε ηεο εθεκεξίδαο θαη αλαδήηεζε εζφδσλ απφ εθεί. Λφγσ ηνπ ηδηαίηεξα πςεινχ θφζηνπο ηνπ ραξηηνχ αιιά θαη ηεο δηαλνκήο ησλ εθεκεξίδσλ ηα ρξέε έρνπλ δηνγθσζεί. Έηζη αξθεηέο απφ απηέο πξνζαλαηνιίδνληαη ζηελ ςεθηαθή ηνπο κεηάιιαμε. Πηζηεχεηαη φηη, ιφγσ ηνπ ρακεινχ θφζηνπο δηαλνκήο κέζσ ηνπ δηαδηθηχνπ, νξηζκέλεο εθεκεξίδεο ζα πάςνπλ λα ππάξρνπλ κε ηε θιαζζηθή κνξθή ηνπο θαη νη αλαγλψζηεο ζα κπνξνχλ λα έρνπλ πξφζβαζε ζε απηέο κέζσ ππνινγηζηή ή κέζσ θηλεηνχ ηειεθψλνπ πξνεγκέλεο ηερλνινγίαο (smartphones). 27

28 Χζηφζν γηα λα έρεη βησζηκφηεηα απηφ, νη ηζηνζειίδεο ησλ εθεκεξίδσλ δελ ζα είλαη δσξεάλ, φπσο ζπκβαίλεη κε ηε ζπληξηπηηθή ηνπο πιεηνλφηεηα ζήκεξα. Έρνπλ αθνπζηεί δηάθνξα ζελάξηα, φπσο γηα παξάδεηγκα ε επηβνιή θάπνηαο ζπλδξνκήο, θάηη πνπ ήδε εθαξκφδεηαη ζε εθεκεξίδεο ηνπ εμσηεξηθνχ, κε κέηξηα φκσο αθφκε νθέιε (κειινληηθά αλακέλεηαη δξαζηηθή αχμεζε ησλ εζφδσλ απφ ζπλδξνκέο), ελψ έλα κεγάιν κέξνο ησλ εζφδσλ ησλ εθεκεξίδσλ ζα πξνθχπηνπλ θαη απφ ηε δηαθήκηζε. Δπίζεο ππάξρεη θαη ε ηδέα ησλ κηθξνπιεξσκψλ, απφ ηνλ Γνπφιηεξ Ατδαθζνλ, πξψελ δηεπζπληή ηνπ πεξηνδηθνχ «Σime». Γειαδή κε απιφ ηξφπν, ζα κπνξεί θαλείο λα "θαηεβάζεη" φρη νιφθιεξε ηελ εθεκεξίδα, αιιά ην άξζξν πνπ ηνλ ελδηαθέξεη, θαηαβάιινληαο έλα πνιχ κηθξφ αληίηηκν. Γηα λα έρεη απνηέιεζκα φκσο θάηη ηέηνην νη δηαδηθηπαθέο εθδφζεηο ησλ εθεκεξίδσλ ζα πξέπεη λα έρνπλ αξθεηή δηαθήκηζε (Δθεκεξίδα "Σν Βήκα", 2009) θαη ήδε μεθίλεζε κηα πξνζπάζεηα πξνο απηή ηε θαηεχζπλζε. Ζ γξακκή πνπ δίλεηαη πιένλ ζηα εκπνξηθά ηκήκαηα ησλ εθεκεξίδσλ θαη ησλ πεξηνδηθψλ είλαη λα κε δίλνπλ πιένλ πξνηεξαηφηεηα ζηηο έληππεο εθδφζεηο θαη λα εμαζθαιίζνπλ φζν ην δπλαηφ πεξηζζφηεξε δηαθήκηζε γηα ηηο δηαδηθηπαθέο. Βάδνπλ κάιηζηα ζηφρν έλα κεγάιν πνζνζηφ ησλ δηαθεκίζεσλ πνπ εμαζθαιίδνληαη απφ ηνπο πειάηεο λα έρεη λα θάλεη κε ηε δηαθήκηζε ζην δηαδίθηπν. Ζ άιιε ιχζε πνπ εμεηάδεηαη φπσο πξναλαθέξζεθε είλαη απηή ηεο ζπλδξνκήο. Δίλαη θάηη παξαπάλσ απφ πξνθαλέο φηη ν θχξηνο αληαγσληζηήο ηνπ ηχπνπ είλαη ηα blogs. Πνηέ άιινηε δελ είρε ν θφζκνο ηελ δπλαηφηεηα λα εθθξαζζεί δεκνζίσο ζε ηέηνην βαζκφ. ίγνπξα ππάξρνπλ πνιιά ζεκεία ζηα νπνία δηαθέξνπλ νη δπν πιεπξέο αιιά ην ζεκαληηθφηεξν είλαη φηη ππάξρεη κηα ηζρπξή ηάζε πξνο ηα blogs. Τπάξρνπλ ηφζνη ηξφπνη λα ελεκεξσζεί θάπνηνο πιένλ, ψζηε ε επηβνιή ζπλδξνκψλ λα θαίλεηαη αλνχζηα. Πνηφο ζα έδηλε ιεθηά φηαλ ζα κπνξνχζε λα ελεκεξσζεί δσξεάλ; ε απηφ ην ζεκείν έξρεηαη λα βνεζήζεη ε δηαθνξνπνίεζε ηνπ πεξηερνκέλνπ. Δπίζεο κηα ιχζε ζα ήηαλ λα κεηαηξαπνχλ ζε ηζηνζειίδεο εηδήζεσλ γεληθνχ ελδηαθέξνληνο φπσο είλαη ην (ηα γλσζηά portals). 2. Μφλν ςεθηαθή έθδνζε ηεο εθεκεξίδαο εθηφο ηνπ αββαηνθχξηαθνπ. Απηφ ην κέηξν έρεη εθαξκνζηεί ήδε θαη ζηελ Διιάδα ζε εθεκεξίδεο παλειιαδηθήο θπθινθνξίαο. Δίλαη έλαο θαιφο ηξφπνο κείσζεο ηνπ θφζηνπο ρσξίο λα απεηιεζνχλ ζέζεηο εξγαζίαο. Έηζη, κηα εθεκεξίδα αληί λα εθδίδεηαη ζε έληππε κνξθή 28