Η οριστική αορίστου - παρακειμένου / Il passato prossimo

Transcript

1 Η οριστική αορίστου - παρακειμένου / Il passato prossimo O αόριστος - παρακείμενος ( passato prossimo ) στην οριστική είναι ένας παρελθοντικός χρόνος ο οποίος εκφράζει: τόσο μια πράξη που έλαβε χώρα και ολοκληρώθηκε στο, συνήθως πρόσφατο, παρελθόν: Ieri ho visto un bel film al cinema. ( χθες είδα ένα ωραίο έργο στον κινηματογράφο ) Stamattina sono andata in centro. ( σήμερα το πρωί πήγα στο κέντρο ) όσο και μια πράξη που έγινε στο παρελθόν, κοντινό ή μακρινό, αλλά τα αποτελέσματά της έχουν σχέση με το παρόν: Questo film l'ho già visto. ( αυτό το έργο το έχω ήδη δει ) Non ho fame, ho già mangiato. ( δεν πεινάω, έχω ήδη φάει ) O passato prossimo είναι σύνθετος χρόνος. Σχηματίζεται, λοιπόν, με ένα από τα βοηθητικά ρήματα avere ή essere και τη μετοχή αορίστου - παρακειμένου. αόριστος - παρακείμενος / passato prossimo = ενεστώτας του avere ή essere + μετοχή αορίστου - παρακειμένου / presente di avere o essere + participio passato Oι ομαλές μετοχές σχηματίζονται με την προσθήκη στο θέμα του απαρεμφάτου των καταλήξεων -ato, -uto, -ito για την 1 η, 2 η και 3 η συζυγία αντίστοιχα. μετοχή αορίστου - παρακειμένου / participio passato Pήματα σε: - are - ato - ere* - uto - ire** - ito parlare parlato vendere finire finito *με πολλές εξαιρέσεις **με λίγες εξαιρέσεις O passato prossimo στα ελληνικά αντιστοιχεί, ανάλογα με την περίπτωση, σε αόριστο ή παρακείμενο. 97

2 αόριστος - παρακείμενος / passato prossimo lavorare vendere partire io ho ho sono partito / a tu hai hai sei partito / a lui, lei, Lei ha ha è partito / a noi abbiamo abbiamo siamo partiti / e voi, Voi avete avete siete partiti / e loro, Loro hanno hanno sono partiti / e επιλογή του βοηθητικού ρήματος στον αόριστο - παρακείμενο Ι ) ρήματα που συντάσσονται με AVERE: Τα μεταβατικά ( transitivi ), δηλαδή αυτά που παίρνουν άμεσο : Ho comprato un libro. ( αγόρασα, έχω αγοράσει ένα βιβλίο ) Abbiamo incontrato Daniela. ( συναντήσαμε, έχουμε συναντήσει την Ντανιέλα ) Mεταβατικά είναι τα ρήματα που απαντούν στην ερώτηση τι; ( che cosa?, che? ) ή ποιον; ( chi? ). Να διευκρινιστεί ότι το άμεσο μπορεί να εκφράζεται ρητώς στην πρόταση ή να εννοείται: Hai studiato? ( εννοείται π.χ. la lezione di storia ). Πολλά αμετάβατα ρήματα ( intransitivi ), που εκφράζουν κάποιου είδους σωματική ή πνευματική δραστηριότητα και, γενικά, ενέργεια όπως: dormire ( κοιμάμαι ), passeggiare ( κάνω βόλτα ), camminare ( περπατώ ), viaggiare ( ταξιδεύω ), giocare ( παίζω ), nuotare ( κολυμπώ ), sciare ( κάνω σκι ), navigare ( πλέω ), lottare ( παλεύω ), combattere ( μάχομαι ), bussare ( χτυπώ ), telefonare ( τηλεφωνώ ), chiacchierare ( φλυαρώ ), sognare ( ονειρεύομαι ), scherzare ( αστειεύομαι ), ridere ( γελώ ), sorridere ( χαμογελώ ), urlare ( ουρλιάζω ), gridare ( φωνάζω ), tossire ( βήχω ), sbadigliare ( χασμουριέμαι ), starnutire ( φτερνίζομαι ), rinunciare ( αρνούμαι ), sudare ( ιδρώνω ), piangere ( κλαίω ), ubbidire ( υπακούω ), κλπ. Ha camminato molto. ( περπάτησε... ) Avete molto? ( δουλέψατε...; ) 98

3 II ) ρήματα που συντάσσονται με EssERE: Τα αμετάβατα ρήματα που εκφράζουν κίνηση, με την έννοια της μετάβασης από ένα σημείο σε ένα άλλο και άρα προϋποθέτουν ένα σημείο αναχώρησης ή άφιξης. Τέτοια είναι: andare ( πηγαίνω ), venire ( έρχομαι ), partire ( φεύγω ), arrivare ( φτάνω ), giungere ( φτάνω ), (ri)tornare ( επιστρέφω ), entrare ( μπαίνω ), uscire ( βγαίνω ), cadere ( πέφτω ), κλπ. Sono andato al ristorante. ( πήγα ) È uscita dall aula. ( βγήκε ) Τα αμετάβατα ρήματα που εκφράζουν στάση σε τόπο ή κατάσταση. Τέτοια είναι: essere ( είμαι ), stare ( βρίσκομαι ), restare ( μένω ), rimanere ( παραμένω ), diventare ( γίνομαι ), nascere ( γεννιέμαι ), morire ( πεθαίνω ), sembrare ( φαίνομαι ), parere ( φαίνομαι ), durare ( διαρκώ ), piacere ( αρέσω ), dispiacere ( δυσαρεστώ ), costare ( κοστίζω ), interessare ( ενδιαφέρομαι ), κλπ. Ieri è rimasta a casa. ( έμεινε ) È diventato medico. ( έγινε ) Tα απρόσωπα ρήματα ( βλ. σσ ): Che è successo? ( τι συνέβη; ) Come ti è sembrata? ( πώς σου φάνηκε; ) III ) ρήματα που συντάσσονται με AVERE ή EssERE: Όσα εκφράζουν ατμοσφαιρικά φαινόμενα συντάσσονται τόσο με το avere όσο και με το essere. Συνήθως, με το avere υπογραμμίζεται η ένταση ή η διάρκεια του φαινομένου: Ha piovuto tutta la notte. Ieri è piovuto. Αυτά που λειτουργούν στην πρόταση άλλες φορές ως μεταβατικά ( avere ) κι άλλες ως αμετάβατα ( essere ). Για να δούμε αν υπάρχει, κι άρα αν τα ρήματα είναι μεταβατικά, πρέπει να κάνουμε την ερώτηση: ποιον, τι. Τα πιο σημαντικά είναι: finire (τελειώνω) Abbiamo finito la lezione. La lezione è finita. υποκείμενο cominciare (αρχίζω) Paolo ha cominciato la lezione. La lezione è cominciata. υποκείμενο salire (ανεβαίνω) Ho salito le scale di corsa. Sono salito con l'ascensore. scendere (κατεβαίνω) Ho sceso le scale in fretta. Sono sceso al piano inferiore. vivere (ζω) Ha vissuto bei momenti. È vissuto ( ha vissuto) a Roma. passare (περνώ) Ho passato le vacanze in città. Sono passato da casa tua. cambiare (αλλάζω) Marco ha cambiato lavoro. Marco è cambiato, è nervoso. 99

4 Για το ρήμα correre ( τρέχω ) απαιτείται ιδιαίτερη προσοχή: όταν μέσα στην πρόταση δηλώνεται ρητώς η κατεύθυνση χρησιμοποιείται ως βοηθητικό το essere, ενώ σε αντίθετη περίπτωση το avere: Sono corso subito a casa. ενώ Ho corso 10 chilometri. Προσοχή: Tα βοηθητικά ρήματα essere και avere στον passato prossimo, χρησιμοποιούν ως βοηθητικό τον ίδιο τους τον εαυτό: Sono stato a casa tutto il giorno. Ieri ho avuto la febbre. Tα επιρρήματα già, quasi, sempre, mai, ancora, più, appena, subito τοποθετούνται συνήθως μεταξύ βοηθητικού και μετοχής, μπορεί όμως και να ακολουθούν: L'ho già visto. Non abbiamo ancora finito. Non ha mai offerto niente! Quel libro è stato sempre lì. IV ) συμφωνία μετοχής με το υποκείμενο: Όταν ο passato prossimo σχηματίζεται με βοηθητικό το essere, η μετοχή συμφωνεί με το υποκείμενο κατά γένος και αριθμό, ενώ, αντίθετα, όταν βοηθητικό είναι το avere, η μετοχή παραμένει αμετάβλητη: Mario ha comprato un libro. Maria ha comprato un libro. Mario e Paolo hanno comprato un libro. Maria e Caterina hanno comprato un libro. Mario e Maria hanno comprato un libro. Mario è andato a casa. Maria è andata a casa. Mario e Paolo sono andati a casa. Maria e Caterina sono andate a casa. Mario e Maria sono andati a casa. V ) ανώμαλες μετοχές: Πολλά ρήματα, κυρίως της 2 ης και λίγα της 3 ης συζυγίας, σχηματίζουν ανώμαλα τη μετοχή όπως: σχηματισμός των ανώμαλων μετοχών / formazione dei participi passati irregolari infinito participio passato prendere - ndere - so decidere, chiedere - dere - so, - sto vincere, dipingere - ncere, - ngere - nto leggere - ggere - tto mettere - ttere - sso scegliere - gliere - lto porre - orre - osto tradurre - urre - otto 100

5 ανώμαλες μετοχές / participi passati irregolari accendere ( ανάβω ) acceso Ho acceso la luce. apparire ( εμφανίζομαι ) apparso Èapparso all improvviso. apprendere ( μαθαίνω ) appreso Ho appreso la notizia oggi. aprire ( ανοίγω ) aperto Perché hai aperto la porta? assistere ( παρευρίσκομαι ) assistito Ha assistito allo spettacolo. assumere ( προσλαμβάνω ) assunto Ho assunto una commessa. bere ( πίνω ) bevuto Hanno bevuto molte birre. chiedere ( ζητώ / ρωτώ ) chiesto Ha chiesto scusa. chiudere ( κλείνω ) chiuso Hai chiuso la porta? cogliere ( μαζεύω ) colto Ha colto i fiori. comparire ( εμφανίζομαι ) comparso Ècomparso all improvviso. confondere ( μπερδεύω ) confuso Hanno confuso i libri. coprire ( σκεπάζω ) coperto Ho coperto tutto. correggere ( διορθώνω ) corretto Hai corretto gli esercizi? correre ( τρέχω ) corso Sono corso a casa. cuocere ( μαγειρεύω ) cotto Ho cotto la carne. decidere ( αποφασίζω ) deciso Cosa avete deciso? deludere ( απογοητεύω ) deluso Non ho deluso i miei. difendere ( υπερασπίζομαι ) difeso Ha difeso le sue scelte. dipingere ( ζωγραφίζω ) dipinto Hai dipinto un bel quadro! dire ( λέω ) detto Hai detto la verità? dirigere ( διευθύνω ) diretto Chi ha diretto l orchestra? 101

6 discutere ( συζητώ ) discusso Abbiamo discusso a lungo. distinguere ( διακρίνω ) distinto Non ha distinto bene i colori. dividere ( διαιρώ ) diviso Ha diviso il pane in fette. escludere ( αποκλείω ) escluso Ha escluso solo Marco. esistere ( υπάρχω ) esistito È mai esistito? esplodere ( εκρήγνυμαι ) esploso Èesplosa una bomba. esprimere ( εκφράζω ) espresso Ho espresso i miei sentimenti. essere ( είμαι ) stato Siete stati molto gentili con me. fare ( κάνω ) fatto Hai fatto un errore. giungere ( φτάνω ) giunto La nave è giunta in porto. includere ( περιλαμβάνω ) incluso Ha incluso tutto nella lettera. insistere ( επιμένω ) insistito Non ho insistito molto. leggere ( διαβάζω ) letto Ho letto due libri. mettere ( βάζω ) messo Non ho messo gli occhiali. mordere ( δαγκώνω ) morso Il cane ha morso un passante. morire ( πεθαίνω ) morto Il nonno è morto due anni fa. muovere ( κουνάω ) mosso Ha mosso la coda. nascere ( γεννιέμαι ) nato Sono nato il 26/3/1986. offrire ( προσφέρω ) offerto Chi ha offerto la cena? perdere ( χάνω ) perso / perduto Ho perso il treno. permettere ( επιτρέπω ) permesso Mi ha permesso di farlo. persuadere ( πείθω ) persuaso Non ho persuaso nessuno. piangere ( κλαίω ) pianto Il bambino ha pianto. porre ( θέτω ) posto Ho posto una domanda. 102

7 prendere ( παίρνω ) preso Hanno preso la metro. promettere ( υπόσχομαι ) promesso Ho promesso di venire. proporre ( προτείνω ) proposto Ha proposto di uscire. ridere ( γελώ ) riso Ho riso molto con lui. rimanere ( μένω ) rimasto Èrimasto al verde. rispondere ( απαντώ ) risposto Cos hai risposto? rompere ( σπάω ) rotto Chi ha rotto la finestra? scegliere ( διαλέγω ) scelto Hai scelto la gonna? scendere ( κατεβαίνω ) sceso Quando sei scesa, Maria? scrivere ( γράφω ) scritto Avete scritto i temi? soffrire ( υποφέρω ) sofferto Hanno sofferto molto. spegnere ( σβήνω ) spento Ho spento la luce. spendere ( ξοδεύω ) speso Ha speso molti soldi? spingere ( σπρώχνω ) spinto Abbiamo spinto la macchina. stringere ( σφίγγω ) stretto Mi ha stretto la mano. succedere ( συμβαίνω ) successo Èsuccesso un grave incidente. tendere ( τείνω ) teso Ha teso la mano. tradurre ( μεταφράζω ) tradotto Avete tradotto i brani? trarre ( βγάζω ) tratto Ha tratto le conclusioni sbagliate. uccidere ( σκοτώνω ) ucciso Chi ha ucciso quella persona? vedere ( βλέπω ) visto / veduto Avete visto i miei occhiali? venire ( έρχομαι ) venuto Raffaella è venuta in orario. vincere ( νικώ ) vinto Ha vinto l Inter? vivere ( ζω ) vissuto È( ha ) vissuto in Spagna? 103