γηα ηελ Οξζνινγηθή Φξήζε ηωλ Αληηβηνηηθώλ

Transcript

1 Αζήλα, 20 Ννεκβξίνπ 2014 ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ 18 ε Ννεκβξίνπ: Επξωπαϊθή Ηκέξα Ελεκέξωζεο θαη Επαηζζεηνπνίεζεο γηα ηελ Οξζνινγηθή Φξήζε ηωλ Αληηβηνηηθώλ Η «Επξωπαϊθή Ηκέξα Ελεκέξωζεο θαη Επαηζζεηνπνίεζεο γηα ηελ Οξζνινγηθή Φξήζε ηωλ Αληηβηνηηθώλ» (European Antibiotic Awareness Day - EAAD) απνηειεί Επξσπατθή Πξσηνβνπιία πνπ νξγαλώζεθε γηα πξώηε θνξά από ην ECDC ην 2008 γηα ηηο ρώξεο ηεο Επξώπεο θαη έθηνηε επαλαιακβάλεηαη θάζε ρξνληά ηε 18 ε Ννεκβξίνπ. Η θεηηλή ρξνληά είλαη αθηεξσκέλε ζηελ πξνζπάζεηα θαηαπνιέκεζεο ηεο ρξήζεο αληηβηνηηθώλ από ηνπο ίδηνπο ηνπ αζζελείο (self-medication), ρσξίο ηε γλώκε ηνπ ηαηξνύ, είηε γηαηί ηνπο έρνπλ πεξηζζέςεη από πξνεγνύκελε ρξήζε είηε γηαηί κόλνη ηνπο αγνξάδνπλ αληηβηνηηθά από ην θαξκαθείν ηεο πεξηνρήο ηνπο ρσξίο ηαηξηθή ζπληαγή. Έξεπλα ζηε ρώξα καο έδεημε όηη έλαο ζηνπο ηέζζεξηο πνπ ιακβάλεη αληηβηνηηθό ην παίξλεη ρσξίο ζπληαγή, είηε αγνξάδνληαο είηε έρνληάο ην ζην ζπίηη από πξηλ. Ελδεηθηηθό ηεο πξαγκαηηθόηεηαο είλαη ην απνηέιεζκα ηνπ πξνγξάκκαηνο ζπιινγήο θαη θαηαζηξνθήο απνθιεηζηηθώο νηθηαθώλ θαξκαθεπηηθώλ ζθεπαζκάησλ πνπ πινπνηεί ε ΙΦΕΤ Α.Ε. ππό ηελ επνπηεία ηνπ Ε.Ο.Φ. ζε ζπλεξγαζία κε ηνλ Π.Φ.Σ., ηελ Ο.Σ.Φ.Ε., θαη ην ΚΕ.ΕΛ.Π.ΝΟ., θαζώο από ηνλ Μάξηην ηνπ 2012 έσο ζήκεξα έρνπλ ζπιιερζεί, κόλν από ηα ζπίηηα, πάλσ από 240 ηόλνη νηθηαθώλ θαξκαθεπηηθώλ ζθεπαζκάησλ θαη ππνιεηκκάησλ θαξκάθσλ νηθηαθήο ρξήζεσο. Σθνπόο ηεο Ηκέξαο απηήο είλαη λα ππνζηεξίμεη ηηο εζληθέο θαη νξγαλσκέλεο πξνζπάζεηεο ελεκέξσζεο ζε όιεο ηηο ρώξεο ηεο Επξώπεο γηα ηελ Οξζνινγηθή Φξήζε ησλ Αληηβηνηηθώλ, έλαλ όξν πνπ ζηελ θιηληθή πξάμε κεηαθξάδεηαη σο «ζπληαγνγξαθία ησλ αληηβηνηηθώλ κόλνλ όηαλ πξαγκαηηθά ρξεηάδνληαη, κε ζσζηή επηινγή, δνζνινγία θαη δηάξθεηα ζεξαπείαο». Αθνξά εθζηξαηεία πνπ πξέπεη λα βαζίδεηαη ζε πινπνίεζε δξάζεσλ ζε εζληθό επίπεδν κε ζπγθεθξηκέλνπο ζηόρνπο θαη ρξνλνδηάγξακκα πνπ θάζε Ννέκβξην ζα αλαλεώλνληαη κε αθνξκή ηελ Επξσπατθή Ηκέξα Αληηβηνηηθώλ ζπγθεθξηκέλν ζηόρν θάζε Ννέκβξην θαη λα ζπλερίδεηαη όιν ην ρξόλν πνπ αθνινπζεί. [1]

2 Πξόθεηηαη γηα έλα ζεζκό πνπ μεθίλεζε ην 2008 θαη πνπ θάζε ρξόλν αθηεξώλεηαη ζηελ επαηζζεηνπνίεζε ηόζν ησλ επαγγεικαηηώλ πγείαο πνπ ζπληαγνγξαθνύλ ηα αληηβηνηηθά (ηαηξνί πξσηνβάζκηαο πεξίζαιςεο θαη λνζνθνκείσλ) όζν θαη ησλ πνιηηώλ πνπ απνηεινύλ ηνπο άκεζνπο θαηαλαισηέο ηνπο κε ζθνπό λα ζπλερίδεηαη ζε όιε ηε δηάξθεηα ηνπ έηνπο. Με αθνξκή ηελ EAAD δόζεθε όπσο θάζε ρξόλν ζπλέληεπμε ηύπνπ ζην Υπνπξγείν Υγείαο ζηηο 20/11/2014 παξνπζία ηεο Γεληθήο Γξακκαηέαο Δεκόζηαο Υγείαο Φξηζηίλαο Παπαληθνιάνπ θαη ηεο Πξνέδξνπ ηνπ ΚΕ.ΕΛ.Π.ΝΟ. θαο Τδέλεο Κξεκαζηηλνύ. Καηά ηε ζπλέληεπμε ηύπνπ αλαπηύρζεθαλ ηα πξνβιήκαηα ηεο κηθξνβηαθήο αληνρήο από ηνλ θαζεγεηή ΕΚΠΑ θ. Γ. Λ. Δαΐθν, ηεο θαηαλάισζεο ησλ αληηβηνηηθώλ από ηελ Υπεύζπλν ηνπ Γξαθείνπ Μηθξνβηαθήο Αληνρήο ηνπ ΚΕ.ΕΛ.Π.ΝΟ. θ. Φ. Κνληνπίδνπ ελώ ε θ. Α. Αλησληάδνπ, Αλ. Καζεγήηξηα ΕΚΠΑ, παξνπζίαζε ηελ ηειεπηαία δεκνζθόπεζε πνπ έγηλε από ην ΚΕ.ΕΛ.Π.ΝΟ. ζηε ρώξα καο κε αληηθείκελν: «Πώο θαη γηαηί θαηαλαιώλνπλ νη Έιιελεο ηα Αληηβηνηηθά;». Τέινο, παξνπζηάζηεθαλ από ηελ θαζεγήηξηα ΕΚΠΑ θ. Ε. Γηακαξέιινπ (εθπξόζσπνο γηα ζέκαηα Μηθξνβηαθήο Αληνρήο ζην ECDC) πξνηάζεηο πνπ έρνπλ εθαξκνζηεί κε επηηπρία από δηάθνξεο ρώξεο, νη νπνίεο θαηάθεξαλ λα πεξηνξίζνπλ ηελ θαηαλάισζε ησλ αληηβηνηηθώλ θαη ζπγρξόλσο ηελ αληνρή ηόζν ζηα λνζνθνκεία όζν θαη ζηελ θνηλόηεηα, θαη [2]

3 εηδηθόηεξα πξνηάζεηο γηα ην ηη είλαη εθηθηό λα εθαξκνζηεί κε ηνπο δηαζέζηκνπο πόξνπο ζηε ρώξα καο. Τα ζεκαληηθόηεξα ζεκεία από ηηο ζπγθεθξηκέλεο εηζεγήζεηο είλαη ηα αθόινπζα: 1. Η Ειιάδα αλήθεη ζηηο ρώξεο πνπ έρνπλ πιεγεί πεξηζζόηεξν από ηέηνηα πνιπαλζεθηηθά κηθξόβηα, θπξίσο όζνλ αθνξά ηνπο ρώξνπο παξνρήο ππεξεζηώλ πγείαο θαζώο θαη ζηελ θνηλόηεηα. Σπγθεθξηκέλα, ην 25% ησλ θνινβαθηεξηδίσλ πνπ πξνθαινύλ νπξνινηκώμεηο ζε αζζελείο ηεο θνηλόηεηαο παξάγνπλ επξένο θάζκαηνο β- ιαθηακάζεο πνπ ηα θαζηζηνύλ αλζεθηηθά ζρεδόλ ζε όιεο ηηο θεθαινζπνξίλεο θαη ηα πεληθηιιηλνύρα αληηβηνηηθά, ελώ ην 10% είλαη αλζεθηηθό ζε αθόκε πην πξνσζεκέλα αληηβηνηηθά όπσο νη θηλνιόλεο. Τα πνζνζηά ησλ πλεπκνληνθόθθσλ, βαζηθό αίηην ζνβαξώλ ινηκώμεσλ αλαπλεπζηηθνύ, πνπ δελ είλαη επαίζζεηα ζηελ πεληθηιιίλε μεπεξλνύλ ην 40% θαη ηα κηζά εμ απηώλ είλαη αλζεθηηθά ζε πεξηζζόηεξεο από δύν δηαθνξεηηθέο νκάδεο αληηβηνηηθώλ (πνιπαλζεθηηθά ζηειέρε). Σηα λνζνθνκεία καο ηα επηθξαηνύληα πνιπαλζεθηηθά είδε κηθξνβίσλ είλαη: ε Klebsiella, ην Acinetobacter θαη ε Pseudomonas. Σύκθσλα κε δεδνκέλα από ην Εζληθό Δίθηπν Μειέηεο Μηθξνβηαθήο Αληνρήο WHONET, ην 30% ησλ λνζνθνκεηαθώλ ζηειερώλ Klebsiella, ην 30% ησλ ζηειερώλ Pseudomonas θαη ην 80% ησλ Acinetobacter είλαη αλζεθηηθά ζηηο θαξβαπελέκεο, ηα πιένλ πξνσζεκέλα αληηβηνηηθά. Τα πνζνζηά αληνρήο ζηηο θαξβαπελέκεο είλαη αθόκα πςειόηεξα ζε ζηειέρε πνπ πξνέξρνληαη από αζζελείο ησλ κνλάδσλ εληαηηθήο ζεξαπείαο. Τα πξναλαθεξζέληα πνιπαλζεθηηθά κηθξόβηα πξνθαινύλ πεξίπνπ 5000 ζνβαξέο λνζνθνκεηαθέο ινηκώμεηο θαη πεξηζζόηεξνπο από 1000 ζαλάηνπο εηεζίσο. 2. Η Ειιάδα ζύκθσλα κε ηα ηειεπηαία δεκνζηεπκέλα δεδνκέλα ηνπ ESAC (2012) παξακέλεη πξώηε ζηελ θαηαλάισζε αληηβηνηηθώλ ζηελ θνηλόηεηα, παξόιε ηελ ζηαζεξή ζεκαληηθή κείσζε ηεο θαηαλάισζεο ηδηαίηεξα ηα ηξία ηειεπηαία ρξόληα ηεο επηηήξεζεο. Όζνλ αθνξά ηελ θαηαλάισζε ζηα λνζνθνκεία ε ρώξα καο εκθαλίδεη θη εδώ ζεκαληηθή κείσζε θαη βξίζθεηαη από ηελ 4 ε ζέζε ην 2011 ζηελ 7 ε ζέζε ην 2012, πίζσ από ηελ Φηιαλδία, Ιηαιία, Ληζνπαλία, Λεηνλία, Γαιιία θαη Εζζνλία. Η Ειιάδα είλαη από ηηο επξσπατθέο ρώξεο πνπ ηα ηειεπηαία ρξόληα εκθαλίδνπλ ζηαζεξή κείσζε ηεο θαηαλάισζεο ησλ αληηβηνηηθώλ ηόζν ζηελ θνηλόηεηα όζν θαη ζην λνζνθνκεηαθό ρώξν. Η Ειιάδα θαη ε Πνισλία, ην 2012 ζε ζύγθξηζε κε ην 2011, εκθάληζαλ από ηα [3]

4 πςειόηεξα πνζνζηά κείσζεο ηεο ζπλνιηθήο θαηαλάισζεο αληηβηνηηθώλ ζηελ Επξώπε (πεξηζζόηεξν από 9%). 3. Πξόζθαηε δεκνζθόπεζε πνπ πξαγκαηνπνηήζεθε ην Ννέκβξην ηνπ 2014 από ην ΚΕ.ΕΛ.Π.ΝΟ. έδεημε ηα αθόινπζα, ζε ζύγθξηζε κε ηελ αληίζηνηρε δεκνζθόπεζε ηνπ Ννεκβξίνπ 2013: i. Έλαο ζηνπο δπν ελήιηθεο άλσ ησλ 18 εηώλ έρεη πάξεη θάπνην αληηβηνηηθό ηνλ ηειεπηαίν ρξόλν. Τν πνζνζηό απηό παξακέλεη ζηαζεξό ηα ηειεπηαία ρξόληα. Οη θπξηόηεξεο αηηίεο ιήςεο αληηβηνηηθνύ είλαη ζηαζεξά νη ινηκώμεηο ηνπ αλώηεξνπ αλαπλεπζηηθνύ ii. Έλαο ζηνπο ηέζζεξηο πνπ ιακβάλεη αληηβηνηηθό ην παίξλεη ρσξίο ζπληαγή (24,2%), είηε αγνξάδνληάο ην (15,6%) είηε έρνληάο ην ζην ζπίηη από πξηλ (8,6%). Από απηνύο έλα πνιύ κηθξό πνζνζηό πξνζθνκίδεη ζπληαγή εθ ησλ πζηέξσλ (6% ην 2014). Ελώ ην 36% ησλ εξσηεζέλησλ έρεη ζην ζπίηη αλά πάζα ζηηγκή αληηβηνηηθό γηα ώξα αλάγθεο iii. Ελζαξξπληηθό είλαη ην πνζνζηό 45% (ζηαζεξό από πέξπζη) πνπ δειώλεη όηη δελ ζα πάξεη αληηβηνηηθά ζην επόκελν θξπνιόγεκα ή γξίπε θαη πνπ είλαη απμεκέλν ζε ζρέζε κε ην παξειζόλ, θαη ην πνζνζηό 92% πνπ δήισζε όηη δελ πήξε αληηβηνηηθό γηα ζπλάρη. Παξάιιεια, ε ζπληαγνγξάθεζε αληηβηνηηθώλ από γηαηξό παξνπζηάδεη ζεκαληηθή κείσζε, γεγνλόο πνπ ζεκαηνδνηεί ηελ αλάγθε ειέγρνπ ηεο ιήςεο αληηβηνηηθώλ ρσξίο ζπληαγή από ηνλ Έιιελα πνιίηε 4. Τνλίζηεθαλ ηδηαηηέξσο ηα αθόινπζα: i. Η ζεκαζία ηεο εθπαίδεπζε ησλ ηαηξώλ ζηελ νξζνινγηθή ρξήζε ησλ αληηβηνηηθώλ ε νπνία πξέπεη λα αξρίδεη από ηα θνηηεηηθά ρξόληα θαη λα ζπλερίδεηαη γηα όιεο ηηο ηαηξηθέο εηδηθόηεηεο όπσο θαη γηα ηνπο θαξκαθνπνηνύο ii. Η αλάγθε εθαξκνγήο άκεζσλ δηαγλσζηηθώλ ηεζη από ηνλ ίδην ηνλ ηαηξό πνπ αζθεί πξσηνβάζκηα πεξίζαιςε ζηνλ αζζελή κε θαξπγγνακπγδαιίηηδα, κε ηα νπνία ζα δηεπθξηλίδεηαη άκεζα αλ πξόθεηηαη γηα ηνγελή ινίκσμε, νπόηε δελ πξέπεη λα ρνξεγεζνύλ αληηβηνηηθά iii. Η εθαξκνγή ηεο πθηζηάκελεο λνκνζεζίαο πνπ απαγνξεύεη ηελ άλεπ ζπληαγήο ηαηξνύ ρνξήγεζε αληηβηνηηθώλ από ηα θαξκαθεία (over the counter) iv. Θα πξέπεη λα εληζρπζεί ε δξάζε ηεο Οκάδαο Επηηήξεζεο Καηαλάισζεο θαη Φξήζεο Αληηβηνηηθώλ (ΟΕΚΟΦΑ) πνπ πξόζθαηα ζπγθξνηήζεθε ζύκθσλα κε ην λέν λόκν ζηα ειιεληθά λνζνθνκεία έηζη ώζηε λα κπνξεί λα αζρνιεζεί εληεηαικέλα κε ην ζπγθεθξηκέλν αληηθείκελν [4]

5 v. Η αλάγθε ζπλερνύο ελεκέξσζεο θαη επαηζζεηνπνίεζεο ηνπ θνηλνύ γηα ηελ νξζνινγηθή ρξήζε ησλ αληηβηνηηθώλ Με αθνξκή ηελ Επξσπατθή Ηκέξα Ελεκέξσζεο Επαηζζεηνπνίεζεο γηα ηα Αληηβηνηηθά ην ΚΕ.ΕΛ.Π.ΝΟ. έρεη νξγαλώζεη εηδηθή νκάδα εξγαζίαο, ε νπνία έρεη σο αληηθείκελν ηελ νξζνινγηθή ρξήζε ησλ αληηβηνηηθώλ θαη ε νπνία θάζε ρξόλν πξαγκαηνπνηεί δξάζεηο κε ζθνπό ηελ ελεκέξσζε όισλ όζσλ εκπιέθνληαη ζηε ρξήζε ησλ αληηβηνηηθώλ, ζπληαγνγξαθνύλησλ θαη θαηαλαισηώλ (ΜΜΕ, ηζηνζειίδεο επηζηεκνληθώλ εηαηξεηώλ, twitter θαη Ελεκεξσηηθό Δειηίν ηνπ ΚΕ.ΕΛ.Π.ΝΟ., έληππν ελεκεξσηηθό πιηθό θαη αθίζεο γηα ηα λνζνθνκεία θαη ηα Κέληξα Υγείαο, όπσο θαη εηδηθά πεξίπηεξα ζε πνιπζύρλαζηνπο ρώξνπο, όπνπ δηαλέκεηαη ζην θνηλό έληππν ελεκεξσηηθό πιηθό). Επηπιένλ, ην ΚΕ.ΕΛ.Π.ΝΟ. έρεη νξγαλώζεη 13 κεηεθπαηδεπηηθά ζεκηλάξηα κε αληηθείκελν «Οξζνινγηθή ρξήζε ηωλ Αληηβηνηηθώλ ζηελ Ιαηξηθή Πξάμε» γηα >2500 Γεληθνύο Ιαηξνύο θαη Ιαηξνύο πνπ αζθνύλ Πξσηνβάζκηα πεξίζαιςε ζε όιε ηε ρώξα ελώ ζρεδηάδεηαη γηα ην 2015 αληίζηνηρν Μεηεθπαηδεπηηθό Σεκηλάξην γηα όινπο ηνπο λνζνθνκεηαθνύο ηαηξνύο μεθηλώληαο από ηα λνζνθνκεία ηεο Αηηηθήο. Από ην Γξαθείν Τύπνπ [5]