Φυτικές και Ζωικές Τοξίνες 27/05/2009

Transcript

1 Φυτικές και Ζωικές Τοξίνες 27/05/2009

2 Ζωικές τοξίνες Πολλοί ζωικοί οργανισμοί έχουν ιστούς η αδένες με τοξικές ουσίες, από πρώτιστα μέχρι θηλαστικά Ρόλος στην ακινητοποίηση και πέψη τροφής, για υπεράσπιση η και για τα δύο

3 Χημική σύσταση Όλες οι τοξίνες είναι μίγματα πολλών συστατικών (μέχρι και >>100 στα φίδια) Μικρο- η μακρομόρια, μικρού/μεγάλου ΜΒ πρωτείνες, (πολυπεπτίδια, ενζυμα), στεροειδή, λιπίδια, αμίνες, ΑΑ, κινόνες, γλυκοσίδες, πολυσακχαρίδια, ιόντα Δράση είναι συνισταμένη όλων, και εξαρτάται μεταξύ άλλων και από κατανομή, φαρμακοκινητική, μεταβολισμό, ύπαρξη ειδικών υποδοχέων κλπ Ηδράσηin vitro αποτελεί ατελή αντανάκλαση των in vivo ενεργειών της δηλητηριώδους ουσίας Δράση τοπική στο σημείο πχ δήγματος η γενική

4 Αρθρόποδα Από όλα, μόνο μερικές τάξεις προκαλούν σημαντικά προβλήματα στον άνθρωπο: Αραχνίδες (σκορπιοί, αράχνες, ) Μυριόποδα (σαρανταποδαρούσες..) Έντομα Σκαθάρια Λεπιδόπτερα (πεταλούδες..) Υμενόπτερα (μυρμήγκια, μέλισσες ) Εξετάζονται τα πιο σημαντικά, εκτός - των φορέων ασθενειών από μικροοργανισμούς - αυτά των οποίων το δήγμα προκαλεί αλλεργική αντίδραση

5 Σκορπιοί Το δηλητήριο πολλών δεν έχει μελετηθεί επισταμένως Περιέχει εκτός λιπιδίων, αμινοξέων κ αλάτων και νευροτοξικά μόρια, συνήθως χαμηλού ΜΒ τοξικά πολυπεπτίδια 40-80ΑΑ που εικάζεται ότι δρούν σε διαύλους Na, K, Cl Το είδος Buthus είναι το πιο συχνά απαντούμενο επικίνδυνο είδος εν Ελλάδι Αράχνες Αυτές που ζούν στον ελλαδικό χώρο δεν είναι επικίνδυνες Μέλισσα Δηλητήριο περιέχει μελιττίνη, λιπίδια, σάκχαρα, πρωτείνες Απελευθέρωση ισταμίνης και οίδημα τοπικά Σε σπάνιεςε περιπτώσεις αιμόλυση και καρδ. ανακοπή Αντιμετώπιση συμπτωμάτων, χορήγηση αντι-ισταμινικών και κορτιζονούχων

6 Αράχνες Μυρμήγκια Παράγοντες απελευθέρωσης ισταμίνης, υαλουρινιδάση, μυρμηγκικό οξύ Οιδημα (τοπικά), δύσπνοια, αιμόλυση, ταχυκαρδία (σπάνια)

7 Ιχθύες/Θαλασσινά Τετροδοτοξίνη: αναστολή διαύλων Να, μούδιασμα, μυική παράλυση > αναπνευστική καταστολή

8 Ιχθύες Σκορπίνες Θερμο-ευαίσθητες πρωτείνες Ερύθημα, εκχύμωση, δυσαισθησία, ναυτία/έμετος Δύσπνοια, υπόταση, αρρυθμίες Μέλος σε ζεστό νερό, ΜΣΑΦ

9 Οφεις Πολύ γενικά, (εξαρτάται από το είδος κλπ.), το δηλητήριο από φίδια είναι περίπλοκο μίγμα που τα πιο ενεργά συστατικά του (μέχρι 90-95% κατά βάρος) είναι πρωτείνες η πεπτίδια Σημαντικός είναι και ο ρόλος ανόργανων κατιόντων (Zn, Co, Fe, Mg, Ni) πχ σε μερικές περιπτώσεις, για την αντιχολινεστερασική δράση δηλητηρίου κόμπρας

10 Οφεις Ενζυμα περιεχόμενα σε δηλ φιδιών πχ κροταλιών έχουν δράση πρωτεολυτική (υδρολάσες, πεπτιδάσες, πρωτεινάσες) Δηλ οχιάς, κόμπρας όχι τόσες πρωτεάσες Συστατικά με δράση τύπου Θρομβίνης υπάρχουν στο δηλ κροταλοειδών και εχιδνοειδών Παραδόξως, μερικά in vitro προάγουν την πήξη, ενώ in vivo δρούν ως αντιπηκτικά και ινωδογονο-λυτικά Γενικά τα δηλητήρια των όφεων περιέχουν συστατικά που αλλάζουν την ισορροπία θρόμβωσης/ινωδόλυσης και επιφέρουν διαταραχή των αιμοστατικών μηχανισμών του οργανισμού με πηκτικές ανωμαλίες Κολλαγενάσες σε αρκετά κροταλοειδή Υαλουρονιδάσες που λόγω διάσπασης γλυκοσιδικών δεσμών μυκο-πολυσακχαριτών ελαττώνουν στο ιξώδες των ιστών, αυξάνουν διαπερατότητα στο δηλητήριο

11 Οφεις

12 Οφεις Φωσφολιπάσες, ειδικά Φ. Α2 Εχουν βρεθεί στο δηλ Εχιδν., Κροταλ., Κόμπρας. Θαλασσίων όφεων κλπ Παρ όλο που έχουν σχετικά παρόμοια δραστικότητα in vitro, in vivo μπορεί η LD50 να διαφέρει σημαντικά, από 2ug/kg (οχιά αυστραλίας) σε 10000ug/kg (είδος κόμπρας) Παράγονται ελεύθερα λιπαρά οξέα και λυσοφωσφολιπίδια Αύξηση διαπερατότητας κυτταρικής μεμβράνης, αιμόλυση Φωσφοδιεστεράσες Εχουν βρεθεί στο δηλ πολλών διαφορετικών όφεων Ελευθερώνουν 5-μονονουκλεοτίδια και δρούν ως εξωνουκλεοτιδάσες, προκαλώντας βλάβη σε DNA, RNA Ακετυλοχολινεστεράσες: όχι στην οχιά Πολλά πολυπεπτίδια, ανάλογα το είδος Συμπτωματική αντιμετώπιση, αντιοφικός ορρός αν υπάρχει

13 Δήγματα οχιάς Μόνο 30% των δηγμάτων συνοδεύονται από δηλητήριο Όχι τομή: αντεδείκνυται λόγω πιθανής νέκρωσης ιστού, ούτε ρούφηγμα δηλητηρίου, ούτε σύσφιξη μέλους και άλλα ραμποειδή Κράτημα χαμηλά του μέλους που έχει τα σημεία δήγματος Περιορισμένη κίνηση Ορρός εάν υπάρχει Υπόταση αρκετά συχνά, λόγω απελευθέρωσης βραδυκινίνης, ισταμίνης, αύξηση διαπερατότητας, μείωση περ αντιστάσεων αντιμετώπιση με ισοπροτερενόλη (όχι με στεροειδή) Μεγάλος κίνδυνος αντιδράσεων υπερευαισθησίας τύπου Ι σε ορρό

14 Δήγματα όφεων Τι να μην κάνουμε

15 ΦΥΤΙΚΕΣ ΤΟΞΙΝΕΣ

16 Η συγκέντρωσή τους εξαρτάται από Το μέρος του φυτού Την ηλικία του Το κλίμα και το έδαφος Γενετικές διαφορές μεταξύ του είδους

17 Ανάλυση μερικών τοξινών ανά σύστημα

18 ΔΕΡΜΟΤΟΞΙΚΟΤΗΤΑ Αλλεργική δερματίτιδα Δηλητηριώδης κισσός σε ΗΠΑ κυρίως (Rhus radicans) Κατεχόλη που ευαισθητοποιεί 70% των ατόμων που έρχονται σε επαφή, Langerhans κύτταρα, παρουσίαση αντιγόνου σε Τ-κύτταρα Βολβοί τουλιπών, ναρκίσσων κλπ σε διαλογείς Αλλεργιογόνο: Αλκαλοειδές Τουλιπαλίνη-Α Latex-fruit syndrome. Ατομα με ευαισθησία στην εβείνη (πολυπεπτίδιο που δεσμεύει χιτίνη) του Hevea brasiliensis Παρουσιάζουν διασταυρούμενη ευαισθησία με φρούτα που περιέχουν χιτινάσεςόπωςτοκιβι, η μπανάνα κλπ. Οξεία δερματίτιδα Τσουκνίδα. Ισταμίνη, ακετυλοχολίνη, σεροτονίνη

19 ΤΟΞΙΚΟΤΗΤΑ ΣΤΟ ΓΕΣ Άμεση δράση, ενόχληση του επιθηλίου Cascara από Rhamnus purshiana περιέχει εμοδίνη (καθαρκτικό) Αντιμιτωτική δράση Podophyllum peltatum περιέχει ποδοφυλλοτοξίνη, καθαρκτικό σε μικρή δόση. Μεγαλύτερη δόση προκαλεί παροξυσμό εμέτου και χρησιμοποιείται ως αντικαρκινικό αντιμιτωτικό, πρόσδεση στα μικροσωληνάρια Βολβοί Colchicum automnale περιέχουν το αλκαλοειδές κολχικίνη Γαστροεντερίτιδα, και συστεμικές δράσεις (ίσως λόγω λεκτινών) Τοξικότητα από λεκτίνες Οι σπόροι του Ricinus communis περιέχουν ρικίνη Ι και ΙΙ, απενεργοποιούν την 28S ριβοσωμική μονάδα. Μετά ημέρες, έμετος,διάρροια, ίκτερος (10%).

20 ΤΟΞΙΚΟΤΗΤΑ ΣΤΟΥΣ ΠΝΕΥΜΟΝΕΣ Είδη Capsicum Καψαισίνη, διυδροκαψαισίνη. Ενεργούν σε υπ. βαννιλοειδών στους αεραγωγούς, στα γάγγλια, στον νωτιαίο, ουροδόχο κύστη. ΗΠΑΤΟΤΟΞΙΚΟΤΗΤΑ Τοξικά μανιτάρια, ειδικά το A. Phalloides, 10-12ω μετά βρώση. Φαλλοιδίνη, επταπεπτίδιο που δεσμεύεται σε ακτίνη. Αματοξίνες, ειδικά η α-αμανιτίνη που δένονται στην RNA pol II του ήπατος, καταστέλλουν πρωτεινοσύνθεση. Δεν υπάρχει αντιμετώπιση.

21 ΤΟΞΙΚΟΤΗΤΑ ΣΤΟ ΑΙΜΑ Αντιπηκτικό Melilotus alba Μανιτάρι που παράγει δικουμαρόλη, αιμορραγίες Κυανιογόνα Στους σπόρους μήλων, κερασιών κλπ, ιδιαίτερα στα πικραμύγδαλα. Θάνατος λόγω αμυγδαλίνης, με συμπτώματα ασφυξίας

22 ΤΟΞΙΚΟΤΗΤΑ ΣΤΟ ΚΝΣ ΔΑΑ (Διεγερτικά αμινοξέα) Amanita phalloides, παράγει ιβοτενικό οξύ και το παράγωγό του, μουσιμόλη. Αταξία, υστερία, παραισθήσεις, σπασμοί. Διεγερτικά του ΠΣΣ Α. Muscaria, μουσκαρίνη αλλά και ιβοτενικο οξύ

23 ΤΟΞΙΚΟΤΗΤΑ ΣΤΟΥΣ ΣΚΕΛΕΤΙΚΟΥΣ ΜΥΕΣ ΚΑΙ ΤΙΣ ΣΥΝΑΨΕΙΣ Νικοτίνη με δράση στα αυτόνομα γάγγλια και στη νευρομυική σύναψη Το κουράρε παραλύει τους σκελετικούς μύες που ελέγχουν την αναπνοή.

24 Καρδιοτοξικά

25 Καρδιοτοξικά

26 Καρδιοτοξικά

27 ΤΟΞΙΚΟΤΗΤΑ ΦΥΤΩΝ

28 Zygocactus truncatus ΦΥΤΙΚΕΣ ΤΟΞΙΝΕΣ

29 Φυτά που περιέχουν Οξαλικά

30 Οικογένεια Araceae (Αrum) 1. Προκαλούν ερεθισμό βλεννογόνων 2. Περιέχουν οξαλικούς κρυστάλλους ( Ca + ) 3. Tοξικό μέρος φυτού : κορμός 4. Κλινική εικόνα : σιελόρροια, οίδημα στα χείλη και γλώσσα, παρακωλύεται κατάποση+αναπνοή 5. Θεραπεία : συμπτωματική, κρύα επιθέματα στους εκτεθειμένους βλεννογόνους

31 Symplocarpus foetidus Δηλητηριώδημέρηφυτού: Όλο το φυτό Προσβάλλει ανθρώπους Αίτιο δηλητηρίασης : Το φυτό περιέχει οξαλικά

32 Halogeton glomeratus Δηλητηριώδημέρηφυτού: Κορμός, φύλλα Δηλητηριώδη συστατικά : Διαλυτά οξαλικά

33 MeO MeO OMe H NHCOCH 3 O OMe Κολχικίνη φθινοπωρινό κρόκο Colchicum ρίζωμα Gloriosa superba (Liliaceae) Ένωση ιδιαίτερα τοξική! θεραπευτικές χρήσεις : αντιμετώπιση ουρικής αρθρίτιδας,δεμεκολχικίνη δεμεκολχικίνη χρησιμοποιείται για τη θεραπεία Χ.Μ.Λ και κακοηθών λεμφωμάτων. παρεμποδίζει κυτταρική διαίρεση. Συμπτώματα: Φάση 1 η : κεφαλαλγία, εμετός, διάρροια, κοιλιακό άλγος, υπόταση (υγρά, αγγειοσυσπαστικά) Φάση 2 η : αναπνευστικό οίδημα, σύγχυση/παραλήρημα παραλήρημα, που > σπασμοί/κώμα Αιματουρία, πρωτεινουρία/μυοσφαιρινουρία μυοσφαιρινουρία, καταστολή μυελού Καρδιακή ανακοπή παρά την παρακολούθηση, μέχρι 72ω μετά την λήψη Δεν υπάρχει ειδικό αντίδοτο, χορήγηση ιπεκακουάνας και ενεργού C. Φάση 3 η : Ανάρρωση που φαίνεται σε ~ 10 ημέρες.

34 H Κωνειίνη N H CH 3 Κύριο συστατικό δηλητηρίου του φυτού Κώνειο, Conium maculatum (Apiaceae) H κωνειίνη είναι πολύ τοξική. Δόση 6-8 φύλλα του φυτού είναι ικανά να επιφέρουν το θάνατο στον άνθρωπο. Προκαλεί παράλυση αναπνευστικών οργάνων, μυϊκή αδυναμία, κόπωση, ΓΕΣ διαταραχές, μυδρίαση, κώμα. Η αναπνευστική παράλυση που οδηγεί στον θάνατο οφείλεται σε νευρομυικό αποκλεισμό που διαδέχεται την αρχική διέγερση. Οι τυχόν σπασμοί μπορούν να αντιμετωπιστούν με διαζεπάμη. Ιστορική αναδρομή: Ενοχοποιήθηκε για το θάνατο του Σωκράτη μετά την καταδίκη του.

35 Λοβελίνη Απαντάται στο φυτό Lobelia ( Campanulaceae) Διεγείρει την αναπνοή, αποικοδομείται ταχέως από τον οργανισμό Όμοια δράση με την νικοτίνη Αποχρεμπτικό Ισολοβελίνη ερεθίζει έντονα τους βλεννογόνους, αντιασθματκή δράση

36 Λοβελίνη (συνέχεια)

37 Λοβελίνη (συνέχεια) Είδη που προσβάλλονται συχνότερα : Άνθρωποι και ζώα ( κατσίκα ) Δηλητηριώδη μέρη του φυτού Όλο το φυτό Δηλητηριώδη συστατικά Λοβελίνη, λοβελαμίνη

38 Νικοτίνη

39 Νικοτίνη (συνέχεια) Απαντάται στο στο Nicotiana tabacum Ισχυρό δηλητήριο, εντομοκτόνο

40 Νικοτίνη (συνέχεια ) οικογένεια Solanaceae δραστικό συστατικό του καπνού περισσότερο χρησιμοποιούμενο διεγερτικό ΚΝΣ μετά την καφεΐνη

41 Τοξικές δράσεις Κ.Ν.Σ Σε χαμηλές δόσεις : εκπολωτική διέγερση γαγγλίων Σε υψηλές δόσεις : αποκλεισμό των γαγγλίων Περιφερικά Διέγερση συμπαθητικών γαγγλίων, μυελού επινεφριδίων Αύξηση αρτηριακής πίεσης και καρδιακού ρυθμού Αγγειοσύσπαση και μείωση αιματικής ροής στα στεφανιαία αγγεία (κρίση)

42 Μερικά Συμπτώματα Ευερεθιστότητα, τρόμο, σπασμούς εντέρου, διάρροια, σιελόρροια αύξηση αναπνευστικού ρυθμού, καρδιακού ρυθμού και αρτηριακής πίεσης, ακολουθούμενη από βαριά υπόταση, μυική αδυναμία, ινιδικές συσπάσεις μυων, αναπνευστική παράλυση που είναι και εκείνο που πρωτίστως πρέπει να προσεχθεί. Αντιμετώπιση της καρδιακής τοξικότητας, διαζεπάμη για σπασμούς (οχι βαρβ.) Οχι εμετικό, γιατί αναμένουμε καταστολή, ίσως ενεργό άνθρακα για αποφυγή περαιτέρω απορρόφησης νικοτίνης.

43 Γενικά εξουδετερωτικά-αντίδοτα Ενεργός Άνθρακας ( προσροφητικό) Ταννικό οξύ ( λιγότερο αποτελεσματικό) Διάλυμα Ιωδίου (καθίζηση)

44 Atropa Belladonna

45 Atropa Belladonna Οικογένεια Solanaceae Τα φύλλα του περιέχουν ατροπίνη, υοσκυαμίνη Χρησιμοποιούταν παλιά σαν καλλυντικό

46 Atropa Belladonna Τοξική δράση Συμπτώματα Μυδρίαση, ζεστό ξηρό δέρμα, μανία αύξηση καρδιακού ρυθμού και παραλήρημα, παραισθήσεις και κατακράτηση ούρων, κοπράνων Αντιμετώπιση Πλύση στομάχου και χορήγηση φυσοστιγμίνης

47 Datura

48 Datura stramonium γνωστό και ως ακανθώδες μήλο μονοετής πόα θεραπεία άσθματος (λόγω υοσκυαμίνης) αντισπασμωδική δράση στους βρόγχους

49 Datura (συνέχεια) Οικογένεια Solanaceae Δηλητηριώδη συστατικά Ατροπίνη,σκοπολαμίνη,υοσκυαμίνη Δηλητηριώδη μέρη του φυτού Ανθός, φύλλα, σπόροι

50 Παπαρούνα του οπίου Papaver somniferum

51 Παπαρούνα του οπίου (συνέχεια) Οικογένεια Papaveraceae Δηλητηριώδη συστατικά φυτού Μορφίνη, Κωδεϊνη Δηλητηριώδημέρηφυτού Όλο το φυτό

52 Γενικά για οπιοειδή Χαρακτηριστική οσμή Κάπνισμα οπίου προκαλεί εθισμό, αλλοίωση της προσωπικότητας Αναλγητικές και ηρεμιστικές ιδιότητες Προκαλούν σε υψηλές δόσεις υπόταση, μυϊκή υπερτονία και αναπνευστική καταστολή, ναυτία και εμετό Αντίδοτο σε δηλητηρίαση : ναλοξόνη Οπιοειδές Σύνδρομο και Ανάταξή του

53 Ακονιτίνη Αλκαλοειδές προερχόμενο από το φυτό Aconitum Raununculaceae Δηλητηριώδη τμήματα φυτού Φύλλα και ρίζωμα Δηλητηριώδη συστατικά Ακονιτίνη

54 Ακονιτίνη (συνέχεια) εξαιρετικά τοξική ουσία θανατηφόρος δόση 3-6mg δράση στο κεντρικό και περιφερικό νευρικό σύστημα προκαλεί αρχικά διέγερση και κατόπιν παράλυση εξωτερικό φάρμακο για την θεραπεία νευραλγίας του τριδύμου

55 Συμπτώματα Αρχικά μούδιασμα γλώσσας και στοματικής κοιλότητας Ακολουθεί ναυτία και εμετός Ύστερα μυρμηκίαση, αίσθημα καύσωνος και μετά ψύξης Πρώτασυμπτώματαεκδηλώνονταισελίγαμόνολεπτά! θ, έντονος πόνος σε διάφορα μέρη του σώματος απώλεια συνείδησης και θάνατος από αναπνευστική παράλυση ή ανακοπή (1-3h)

56 Αντιμετώπιση σε περίπτωση δηλητηρίασης 1. Κένωση και πλύση στομάχου 2. Χορήγηση ταννίνης και ζωϊκού άνθρακα 3. Συμπτωματική θεραπεία, ιδιαίτερα για τις καρδιακές αρρυθμίες

57 Ερυσιβώδης Ολύρα

58 Γνωστό και ως αλκαλοειδές της εργότης Περιέχει εργομετρίνη,εργοταμίνη,εργοτοξίνη,lsd Συνήθη συμπτώματα : εμετός, διάρροια, ναυτία, παραισθήσεις και σπασμοί, γάγγραινα άκρων, κρύα κυανόχρωμη επιδερμίδα. Θεραπεία συμπτωματική

59 Κυανογενετικοί και Καρδιοτονωτικοί Γλυκοζίτες

60 Digitalis Oικογένεια Scrophulariaceae Τα φύλλα περιέχουν καρδιοτονωτικούς γλυκοζίτες : διγοξίνη, διγιτοξίνη Θεραπεία Συμφ.Κ.Α. Αναστολή Νa + -K + -ATPάσης Χρόνια και οξεία δηλητηρίαση

61 Digitalis Τοξικότητα στη καρδιά Επιδεινούμενη δυσ-ρυθμία Κολποκοιλιακό αποκλεισμό Κολπική μαρμαρυγή και έκτακτες κοιλιακές συστολές Κοιλιακή μαρμαρυγή και παύση καρδιακής λειτουργίας Τοξικότητα στο ΓΕΣ Τοξικότητα στο ΚΝΣ Ανορεξία, ναυτία και εμετός Κεφαλαλγία,κόπωση,θάμβος οράσεως, μεταβολή αντίληψης χρωμάτων

62 Digitalis Παράγοντες που προδιαθέτουν στην τοξικότητα της δακτυλίτιδας : ηλεκτρολυτικές διαταραχές ( υποκαλιαιμία, υπερασβεστιαιμία, υπομαγνησιαιμία ) ταυτόχρονη λήψη άλλων φαρμάκων (κινιδίνη, βεραπαμίλη, διουρητικά ) Σε περίπτωση τοξικότητας με κοιλιακή ταχυκαρδία : χορήγηση αντιαρρυθμικών ειδικά αντισώματα (αντίδοτο)

63 Nerium Oleander

64 Nerium Oleander Οικογένεια Apocynaceae Περιέχει τουλάχιστον 5 κάρδιοτονωτικούς γλυκοζίτες Επίσης περιέχει nerioside, saponins, oleandroside Δηλητηριώδη μέρη του φυτού : Όλο το φυτό ( φύλλα)

65 Nerium Oleander Καρδιοτοξικό φυτό Προκαλεί γαστρεντερικές διαταραχές και κολπο κοιλιακό αποκλεισμό Κλινική εικόνα και αντιμετώπιση όμοια με διγοξίνη Μηχανισμός δράσης όμοιος με της δακτυλίτιδας

66 Prunus Οικογένεια ( Rosaceae ) Περιέχει αμυγδαλίνη η οποία υδρολύεται στο ΓΕΣ και δίνει HCN Δηλητηριώδη μέρος φυτού : Φύλλα, σπόρια Δηλητηριώδη συστατικά : Αμυγδαλίνη, προυνασίνη

67 Prunus (συνέχεια) Κλινική εικόνα δηλητηρίασης όμοια με της δηλητηρίασης από HCN. Συμπτωματολογία : 30 μετά τη λήψη,εξελίσσονται γρήγορα Δύσπνοια,κυάνωση,αδυναμία,ανησυχία, Σπασμοί, αποπροσανατολισμός, απώλεια αισθήσεων,παράλυση,κώμα και καρδιοαγγειακή καταστολή Αντιμετώπιση : Χορήγηση ειδικών αντιδότων, π.χ. νιτρώδες άμυλο ή νάτριο, Na 2 S 2 O 3 εδετικό δικοβάλτιο

68 Ricinus communis Σε ήπια κλίματα το φυτό είναι μονοετής πόα, ενώ στις τροπικές περιοχές είναι πολυετές δέντρο, ύψους έως και 15m. Ο καρπός αποτελείται από μία κάψα με τρεις λοβούς, καθένας εκ των οποίων περιέχει ένα σπέρμα.

69 Τα σπέρματα του Ricinus communis αποτελούν την πηγή του ελαίου κίκεως το οποίο, χορηγούμενο σε δόσεις περίπου 15 ml, δρα ως καθαρτικό. Το φυτό οφείλει την τοξική του δράση στην παρουσία μιας γλυκοπρωτείνης, της ρικίνης. Το αποτέλεσμα λήψης ρικίνης είναι ηεμφάνισηγαστρεντερικών διαταραχών που αντιμετωπίζεται με πλύση στομάχου.

70 Τρόπος Δράσης Η αβρίνη και η ρικίνη έχουν πολλές ομοιότητες. Πρόκειται για γλυκοπρωτείνες με παρόμοιο μοριακό βάρος. Aποτελούνται δε από δύο πρωτεϊνικές αλυσίδες Α και Β συνδεόμενες μεταξύ τους με δισουλφιδικές γέφυρες. Η δράση των τοξινών αρχίζει με τη σύνδεση της Β αλυσίδας σε υποδοχείς της επιφάνειας που περιέχουν γαλακτόζη, μεσυνέπειατημετακίνησητηςααλυσίδας της τοξίνης εντός του κυττάρου(ενδοκύττωση). Εκεί, αλληλεπιδρά με τις 28S υπομονάδες του ριβοσωμικού RNA και παρεμποδίζει την πρωτεινική βιοσύνθεση διακόπτοντας την επιμήκυνση των πρωτεινικών αλυσίδων. Η δράση αυτή είναι προφανώς καταλυτική, αφού ένα μόριο τοξίνης είναι δυνατόν να παρεμποδίσει χιλιάδες ριβοσωμάτων.

71 Συμπτώματα Υψηλές δόσεις αβρίνης και ρικίνης προκαλούν σοβαρή αιμορραγία των σπλάχνων και των ορογόνων κοιλοτήτων, ενώ μικρότερες δόσεις δημιουργούν πολυεστιακή νέκρωση των παρεγχυματικών οργάνων και τουκυρίουλυμφατικούαγγείουτουθωρακικούπόρου.

72 Cannabis sativa L. Είναι μονοετές φυτό,το οποίο μπορεί να φτάσει τα 4-6 m. Στις αδενώδεις τρίχες του φυτού περιέχεται μια ομάδα C 21 ενώσεων, τα κανναβινοειδή, με κυριότερο εκπρόσωπο τη Δ1-τετραυδροκανναβινόλη, η οποία έχει παραισθησιογόνους ιδιότητες.

73 Δομή CH 3 H OH H H 3 C H 3 C O CH 3

74 Δράση ΗπαρουσίατηςΔ1-THC στις αδενώδεις τρίχες είναι η αιτία για την παράνομη χρήση της ινδικής καννάβεως ως ηδονιστικού (παραισθησιογόνου) ναρκωτικού. Η κατάσταση μέθης η οποία δημιουργείται από την ινδική κάνναβη χαρακτηρίζεται από οξυμένη εγρήγορση και αντίληψη, ευφορία, χαλάρωση και ορισμένες φορές παραισθήσεις. Ηαίσθηση του χώρου και του χρόνου διαφοροποιείται και αυξάνεται η ευαισθησία στην αντίληψη των ήχων.

75 Colchicum autumnale (Φθινοπωρινός κρόκος ή σαφράνι των αγρών) Το φυτό αναπτύσσεται από βολβούς με ασυνήθη κύκλο ζωής. Κύρια ουσία του κορμού και της δρόγης(σπέρματα κολχικού) είναι η κολχικίνη, η οποία και ευθύνεται για τη δηλητηριώδη δράση του φυτού.

76 Δράση Στην ιατρική, η κολχικίνη χρησιμοποιείται ως θεραπευτικό μέσον κατά της ουρικής αρθρίτιδος, ωστόσο η θεραπεία πρέπει να γίνεται υπό στενή παρακολούθηση γιατί αποτελεί ισχυρό δηλητήριο. Παρενέργειες: οξεία δηλητηρίαση (ναυτία, έμεση, υπόταση), αναπνευστικά προβλήματα Εγκεφαλικό οίδημα, σπασμοί, κώμα Αντιμετώπιση: χρήση ενεργού άνθρακα

77 Conium maculatum L. Η κωνειίνη αποτελεί το βασικό συστατικό του δηλητηρίου του φυτού. Η κωνειίνη είναι πολύ τοξική. Μία δόση 6-8 φύλλων κώνειου θεωρείται ικανή να επιφέρει το θάνατο στον άνθρωπο, λόγω της παράλυσης των αναπνευστικών οργάνων.

78 Veratrum viride Χρησιμοποιείται για την παρασκευή τυποποιημένου μίγματος αλκαλοειδών για τη θεραπεία της υπέρτασης (τα κυριότερα αλκαλοειδή του μίγματος είναι η γερμιδίνη και η γερμιτρίνη). Τη δρόγη αποτελεί το ρίζωμα του φυτού απ όπου και παραλαμβάνεται το μίγμα των αλκαλοειδών.

79 Συμπτώματα γαστρεντερικές διαταραχές καούρα πόνος στο στομάχι μυδρίαση υπόταση βραδυκαρδία Αντιμετώπιση χορήγηση ατροπίνης για την αντιμετώπιση της βραδυκαρδίας

80 Daphne mezereum L Μικρός, φυλλοβόλος θάμνος, με μωβ λουλούδια και κόκκινους καρπούς. Χρησιμοποιείται σαν διακοσμητικό. Όλαταμέρητουφυτού είναι τοξικά για τον οργανισμό. Η τοξική ουσία είναι το άνυδρο μεζερεϊνικό οξύ.

81

82 Dieffenbachia sequine και Dieffenbachia picta Είναι κοινά διακοσμητικά φυτά, αναπτυσσόμενα σε ύψος μέχρι δύο μέτρα, με μεγάλα φύλλα. Τοξική ουσία αποτελούν οι οξαλικοί κρύσταλλοι ασβεστίου.

83 Συμπτώματα Πέψη των φύλλων προκαλεί σοβαρά διαβρωτικά εγκαύματα στη στοματική κοιλότητα, στον οισοφάγο και στο στομάχι. Αντιμετώπιση Χρήση κρύων επιδεμάτων στους βλεννογόνους που έχουν προσβληθεί.

84 ΜΑΝΙΤΑΡΙΑ

85 ΜΑΝΙΤΑΡΙΑ- ΚΥΡΙΕΣ ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΣΥΝΟΨΗ

86 Δηλητηριώδη μανιτάρια

87 Amanita phalloides

88 1.Πρωτοπλασμικά δηλητήρια Αματοξίνες: Κυκλοπεπτίδια με κυριότερους εκπροσώπους την α-, β- και γ- αμανιτίνη. Απαντώνται στα γένη Amanita και Galerina.

89 Amanita Phalloides

90 Amanita Verna Τόσο τοamanita Phalloides, όσο και το Amanita Verna, έχουν λευκούς σπόρους. Διαθέτουν ακόμη ένα πλήρες πέπλο, το οποίο θραύεται όταν το μανιτάρι αναπτύσσεται. Τα υπολείμματά του παραμένουν στη βάση ως περίβλημα (volva).

91 Amanita Virosa

92 Amanita Bisporigera

93 Galerina Autumnalis Οι αματοξίνες αναστέλλουν τη λειτουργία της β-rna πολυμεράσης, γεγονός που συνεπάγεται την αναστολή της πρωτεϊνοσύνθεσης.

94 Galerina Marginata

95 Συμπτώματα Τα πρώτα συμπτώματα εμφανίζονται 8-12 ώρες μετά τη βρώση, με γαστρικούς πόνους και ναυτία. Ακολουθεί μία περίοδος απατηλής βελτίωσης που διαρκεί από 12 έως 24 ώρες. Στη συνέχεια έχουμε συνεχείς εμέτους και διάρροια που οδηγούν στο θάνατο 2-8 ημέρες αργότερα. Το 30% των περιπτώσεων καταλήγουν, αφού προηγουμένως έχουν υποστεί σταδιακή βλάβη στο ήπαρ, τα νεφρά και το ΚΝΣ. Θεραπεία Πλύσηστομάχουγιατηναπομάκρυνσητων τοξινών. Ενδοφλέβια χορήγηση υγρών για αποφυγή αφυδάτωσης και σοκ.

96 2. Νευροτοξικές ουσίες α) Μουσκαρίνη (αμινοαλκαλοειδές) HO H 3 C O CH 2 N (CH 3 ) 3

97 Inocybe Fastigrata (άσπρα σπόρια)

98 Clitocybe Dealbata (καφέ σπόρια)

99 Amanita Pantherina

100 Amanita Muscaria

101 Συμπτώματα δηλητηρίασης από μουσκαρίνη Εμφανίζονται γρήγορα, συνήθως λεπτά μετά την πέψη. Σιελόρροια, διάρροια, ναυτία και κοιλιακοί πόνοι Υποθερμία Θαμπή όραση και διαστολή της κόρης του ματιού Σπανιότερα, μεγάλη πτώση της πίεσης του αίματος και αναπνευστική ανεπάρκεια. Θεραπεία Πλύση στομάχου Χορήγηση ατροπίνης

102 β) Ιμποτενικό οξύ και μουσκιμόλη HO HO N O CH-COOH N O CH 2 ιμποτενικό οξύ NH 2 μουσκιμόλη

103 Amanita Pantherina

104 Amanita Muscaria (περιέχει Ιβοτενικό οξύ, μουσκαρίνη και μουσκιμόλη)

105 Συμπτώματα δηλητηρίασης από μουσκιμόλη και ιμποτενικό οξύ (ΕΑΑ) Εμφανίζονται 30 λεπτά έως 2 ώρες μετά την πρόσληψη. Μοιάζουν με αυτά της μέθης με αλκοόλ. Ευφορία, αϋπνία, αταξία, υστερία, παραισθήσεις Μυικοί σπασμοί Απώλεια συνείδησης Σπάνια επέρχεται θάνατος και συνήθως η ανάρρωση είναι γρήγορη. Η [ιμποτενικού] είναι υψηλότερη την άνοιξη και το φθινόπωρο Θεραπεία Είναι συμπτωματική. Αρχικά χορηγούνται ηρεμιστικά και στη συνέχεια διεγερτικά.

106 3. Γαστρο-ερεθιστικές ουσίες Boletus Satanus Lenz

107 Lactarius Torminosus

108 Συμπτώματα δηλητηρίασης από γαστρο-ερεθιστικές ουσίες Ηδράσητουςξεκινά εντός 30 λεπτών έως 2 ωρών. Ναυτία,έμετοι Υδαρείς κενώσεις Έντονη αφυδάτωση Θεραπεία Πλύση στομάχου

109 O 4. Κοπρίνη (σχετικά χαμηλής τοξικότητας) Coprinus Atramentarius (μαύρα σπόρια) H 2 N C COOH H N H OH

110 Συμπτώματα δηλητηρίασης από κοπρίνη Παρόμοια με αυτά της μέθης με αλκοόλ Έξαψη Ταχυκαρδία Δύσπνοια Θεραπεία Τις περισσότερες των περιπτώσεων δεν απαιτείται ιατρική παρακολούθηση.

111

112

113