«Οη επέιηθηεο κνξθέο απαζρόιεζεο ζηελ Δπξωπαϊθή Έλωζε θαη ζηελ Διιάδα»

Transcript

1 Δ ΕΘΝΙΚΗ ΥΟΛΗ ΔΗΜΟΙΑ ΔΙΟΙΚΗΗ ΙH ΕΚΠΑΙΔΕΤΣΙΚΗ ΕΙΡΑ ΣΜΗΜΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΔΙΟΙΚΗΗ ΚΑΣΕΤΘΤΝΗ ΔΙΟΙΚΗΗ ΟΡΓΑΝΙΜΩΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΠΟΛΙΣΙΚΗ ΣΕΛΙΚΗ ΕΡΓΑΙΑ Θέκα: «Οη επέιηθηεο κνξθέο απαζρόιεζεο ζηελ Δπξωπαϊθή Έλωζε θαη ζηελ Διιάδα» Δπηβιέπωλ: Σζόληνο Κωλζηαληίλνο πνπδάζηξηα: Κπξηάθε Πνιπμέλε ΑΘΖΝΑ

2 ΠΔΡΗΛΖΦΖ Αληηθείκελν ηεο εξγαζίαο είλαη ε κειέηε ησλ επέιηθησλ κνξθψλ απαζρφιεζεο. Γίλεηαη έκθαζε ζηε κεξηθή απαζρφιεζε, ηελ απαζρφιεζε κε ζπκβάζεηο νξηζκέλνπ ρξφλνπ, ηελ ηειεξγαζία θαη ηελ πεξίπησζε ηνπ δαλεηζκνχ εξγαδνκέλσλ κέζσ Δηαηξεηψλ Πξνζσξηλήο Απαζρφιεζεο. θνπφο ηεο εξγαζίαο είλαη ε δηεξεχλεζε θαη ε αλάιπζε ζπγθεθξηκέλσλ κνξθψλ απαζρφιεζεο γηα ηελ Διιάδα θαη ηελ Δπξσπατθή Έλσζε (Δ.Δ.), θαη ε εμαγσγή ρξήζηκσλ ζπκπεξαζκάησλ. Ζ κεζνδνινγία πινπνίεζεο ηνπ έξγνπ επηθεληξψζεθε ζηελ κειέηε βηβιηνγξαθηθνχ πιηθνχ, ηελ αλαδήηεζε άξζξσλ ζε πεξηνδηθά- εθεκεξίδεο, ηελ παξάζεζε ζηαηηζηηθψλ ζηνηρείσλ θαη ηε ζπγθέληξσζε πιηθνχ πάλσ ζηηο ζχγρξνλεο αληηιήςεηο σο πξνο ηηο επέιηθηεο κνξθέο απαζρφιεζεο(απφ επίζεκα θείκελα θνξέσλ θαη θείκελα κειεηψλ), ηε ζπγθέληξσζε ησλ βαζηθφηεξσλ λνκνζεηεκάησλ θαη απιή παξάζεζή ηνπο ζην θείκελν, θαη ηε ζπγθέληξσζε πιηθνχ φζνλ αθνξά ηηο πιένλ πξφζθαηεο θαη ζχγρξνλεο ηάζεηο σο πξνο ηελ «επειημία κε αζθάιεηα», φπσο απηέο εθθξάζηεθαλ απφ δηάθνξνπο θνξείο. Ξεθηλψληαο, επηρεηξείηαη κηα, ζε γεληθφηεξν επίπεδν αλάιπζε ηεο έλλνηαο ηεο επειημίαο, ελψ ηαπηφρξνλα γίλεηαη θαη αλάιπζε ησλ αηηηψλ πνπ νδήγεζαλ ζηε αλαδήηεζή ηεο. ηε ζπλέρεηα, γίλεηαη κηα πξνζπάζεηα πξνζδηνξηζκνχ ηεο έλλνηαο ησλ επέιηθησλ κνξθψλ απαζρφιεζεο, ελψ παξαηίζεηαη θαη ε ηππνινγία ηνπο, θπξίσο ζε ζρέζε κε ηηο δηαθνξέο πνπ παξνπζηάδνπλ ζπγθξηλφκελεο κε ηελ πιήξε απαζρφιεζε. ηελ επφκελε ελφηεηα, αθνχ γίλεηαη κηα αλάιπζε ηνπ ππάξρνληνο ζεζκηθνχ πιαηζίνπ ζηελ Δ.Δ., γίλεηαη κηα πξνζπάζεηα παξαθνινχζεζεο ηνπ βαζκνχ εθαξκνγήο ηεο ηειεξγαζίαο, ηεο κεξηθήο απαζρφιεζεο, ησλ Δηαηξεηψλ Πξνζσξηλήο Απαζρφιεζεο θαη ησλ ζπκβάζεσλ νξηζκέλνπ ρξφλνπ ζηελ Δ.Δ., κέζσ ζηαηηζηηθψλ ζηνηρείσλ θαη αλάιπζεο ζε δηάθνξα επίπεδα. Αθνινχζσο, αθνινπζείηαη ην ίδην κνηίβν θαη γηα ηελ εμέηαζε ησλ ηεζζάξσλ απηψλ κνξθψλ θαη ηελ αλάιπζε ηεο ειιεληθήο πεξίπησζεο. ηε ζπλέρεηα, γίλεηαη αμηνιφγεζε ησλ επέιηθησλ κνξθψλ σο πξνο ηα ζεηηθά θαη ηα αξλεηηθά ηνπο ζηνηρεία,θαη παξαηίζεηαη ν πξνβιεκαηηζκφο πνπ ππάξρεη ζε ζρέζε θαη κε ηελ πνηφηεηα ηεο απαζρφιεζεο. 2

3 ηελ πξνηειεπηαία ελφηεηα, αθνχ απνζαθελίδεηαη ε έλλνηα ηεο επειημίαο κε αζθάιεηα (flexicurity), νη δηαζηάζεηο ηεο θαη ηα ζηνηρεία πνπ ηελ ραξαθηεξίδνπλ θαη αθνξνχλ θαη ηηο επέιηθηεο κνξθέο απαζρφιεζεο, γίλεηαη κηα αλάιπζε ησλ πξνζπαζεηψλ ησλ ρσξψλ γηα ηελ πξνψζεζε ηεο επειημίαο κε αζθάιεηα, ζε ζρέζε κε ηηο ηέζζεξηο κνξθέο επέιηθηεο απαζρφιεζεο πνπ αλαιχζεθαλ. ηα ζπκπεξάζκαηα, νδεγνχκαζηε ζην ζπκπέξαζκα φηη νη επέιηθηεο κνξθέο απαζρφιεζεο πνπ εμεηάζηεθαλ, δελ αλαπηχζζνληαη ην ίδην ζε φιεο ηηο ρψξεο ηεο Δ.Δ., θαη ζηελ Διιάδα. Παξνπζηάδνπλ πιενλεθηήκαηα θαη κεηνλεθηήκαηα, θαζψο θαη ειιείςεηο. Σα αξλεηηθά ζηνηρεία κπνξνχκε λα ηα κεηψζνπκε, κε ηελ εθαξκνγή ηεο επειημίαο κε αζθάιεηα. κσο, ζα πξέπεη λα ιεθζεί ππφςε πσο ε ηδηνζπγθξαζία θάζε κνξθήο απαζρφιεζεο είλαη δηαθνξεηηθή θαη επνκέλσο ρξήδεη εμεηδηθεπκέλεο αληηκεηψπηζεο γηα ηε βειηίσζή ηεο. Απηφ πνπ πξνηείλεηαη είλαη ε δηεξεχλεζε ηνπ θαηλνκέλνπ γηα θάζε ρψξα ηεο Δ.Δ., ε πξνψζεζε ησλ επέιηθησλ κνξθψλ απαζρφιεζεο σο ζπκπιεξσκαηηθψλ ηεο πιήξνπο απαζρφιεζεο, θαη ε δεκηνπξγία ελφο κνληέινπ εθαξκνγήο βαζηδφκελνπ ζε πξνεγνχκελε εκπεηξία θαη θαιέο πξαθηηθέο, ζην νπνίν ζα ζπληειέζνπλ θνηλσληθνί εηαίξνη, θξάηνο, εξγνδφηεο θαη εξγαδφκελνη. Λέμεηο- θιεηδηά: Δπειημία, Δπέιηθηεο κνξθέο απαζρφιεζεο, Μεξηθή Απαζρφιεζε, Δηαηξείεο Πξνζσξηλήο Απαζρφιεζεο, πκβάζεηο Οξηζκέλνπ Υξφλνπ, Σειεξγαζία, Διιάδα, Δπξσπατθή Έλσζε, Απαζρφιεζε, Πιήξεο Απαζρφιεζε, Πνηφηεηα ηεο εξγαζίαο, Δπειημία κε αζθάιεηα (flexicurity), Γηθαηψκαηα εξγαδνκέλνπ, Αθνχζηα / εθνχζηα επηινγή επέιηθησλ κνξθψλ, πλζήθεο απαζρφιεζεο, Καιέο πξαθηηθέο, Δίδε επειημίαο 3

4 SUMMARY The scope of the paper relates to flexible forms of employment (work.) Particular emphasis is placed on part-time work, telework, employment contracts of specific duration as well as the possibility of leasing work force through Temporary Work Agencies. The purpose of the present paper is to explore and analyze specific forms of flexible employment both in Greece and the European Union (E.U.) and to draw useful conclusions therefrom. The methodology followed has been focused on: Study of appropriate bibliography/ newspapers, gathering of statistical data and collecting material covering modern attitudes concerning the various forms of flexible employment.( as available in official documents and/or research papers), gathering of the most important law texts (excerpts) as mere references, and gathering of material with regard to the most recent trends and developments in the field of flexibility and security as expressed by different appropriate bodies. At first the paper gives a general, broad description of the concept of flexibility while providing insights to the reasons, which caused the need for flexibility. Further the paper attempts to define the main components of the different forms of flexible employment and provides their typology particularly in relation to those aspects, which differentiate it from full-time employment. Having described the current E.U. institutional framework, the following part attempts to follow up by way of statistical evidence and other analysis tools, the degree of introduction of telework, part-time work, temporary agency work and employment contracts of specific duration (fixed term employment) within the European Union. The same approach has been adopted for Greece. Furthermore, the flexible forms of employment are being evaluated in terms of both the advantages and the disadvantages and they are associated with against the broader, yet important background of Quality in employment. In the section prior to the conclusions, after the paper has defined flexicurity and established its dimensions as well as its characteristics, we have attempted to analyze 4

5 the various efforts of member-states to promote flexicurity in relation to the four forms of flexible employment under review. Finally, the paper concludes that the different forms of flexible employment under review have not been developed similarly or simultaneously within the European Union and Greece. Advantages, disadvantages as well as omissions and weaknesses have been identified in relation to flexibility. There is significant margin in the direction of reducing those disadvantages if we apply flexibility with security. It should also be noted that every form of employment comes with particular characteristics and therefore there is need for individualized approaches and solutions to problems. What the paper wishes to do is to propose a more in-depth study of the phenomenon in each and every E.U. member-state, promotion of flexible forms of employment to complement full time employment and establishment of a functional model based on experience and best practices which shall be adopted by all social partners, i.e. the state, employers and employees. Key words: flexibility, flexible forms of employment, part- time work, Temporary Work Agencies, work contracts of specific duration, telework, Greece, European Union, employment, full- time work, employment quality, flexicurity, employee rights, involuntary/voluntary selection of flexible forms of employment, working conditions, good practices, types of flexibility 5

6 ΠΗΝΑΚΑ ΠΔΡΗΔΥΟΜΔΝΧΝ ΠΔΡΗΛΖΦΖ... 2 SUMMARY... 4 ΠΗΝΑΚΑ ΠΔΡΗΔΥΟΜΔΝΧΝ... 6 ΔΗΑΓΧΓΖ Ζ ΔΝΝΟΗΑ ΣΖ ΔΤΔΛΗΞΗΑ... 8 ΚΔΦΑΛΑΗΟ 1 ΟΗ ΔΤΔΛΗΚΣΔ ΜΟΡΦΔ ΑΠΑΥΟΛΖΖ ΜΔΡΗΚΖ ΑΠΑΥΟΛΖΖ ΠΡΟΧΡΗΝΖ ΑΠΑΥΟΛΖΖ ΔΡΓΑΗΑ ΔΚΣΟ ΣΧΝ ΔΓΚΑΣΑΣΑΔΧΝ ΣΟΤ ΔΡΓΟΓΟΣΖ ΓΑΝΔΗΜΟ ΔΡΓΑΕΟΜΔΝΧΝ ΆΛΛΔ ΑΣΤΠΔ ΜΟΡΦΔ ΑΠΑΥΟΛΖΖ ΚΔΦΑΛΑΗΟ 2 ΟΗ ΔΤΔΛΗΚΣΔ ΜΟΡΦΔ ΑΠΑΥΟΛΖΖ ΚΑΗ Ζ ΔΦΑΡΜΟΓΖ ΣΟΤ ΣΖΝ ΔΤΡΧΠΑΨΚΖ ΔΝΧΖ Ζ ΓΔΝΔΖ ΚΑΗ Ζ ΔΞΔΛΗΞΖ ΣΧΝ ΔΤΔΛΗΚΣΧΝ ΜΟΡΦΧΝ ΑΠΑΥΟΛΖΖ ΣΖΝ ΔΤΡΧΠΑΨΚΖ ΈΝΧΖ ΝΟΜΗΚΟ ΠΛΑΗΗΟ Ζ ΜΔΡΗΚΖ ΑΠΑΥΟΛΖΖ ΣΖΝ ΔΤΡΧΠΑΨΚΖ ΈΝΧΖ Ζ ΑΠΑΥΟΛΖΖ ΟΡΗΜΔΝΟΤ ΥΡΟΝΟΤ ΣΖΝ ΔΤΡΧΠΑΨΚΖ ΈΝΧΖ Ο ΓΑΝΔΗΜΟ ΔΡΓΑΕΟΜΔΝΧΝ ΣΖΝ ΔΤΡΧΠΑΨΚΖ ΈΝΧΖ ΜΔΧ ΣΧΝ ΔΣΑΗΡΔΗΧΝ ΠΡΟΧΡΗΝΖ ΑΠΑΥΟΛΖΖ Ζ ΔΦΑΡΜΟΓΖ ΣΖ ΣΖΛΔΡΓΑΗΑ ΣΖΝ ΔΤΡΧΠΑΨΚΖ ΈΝΧΖ ΚΔΦΑΛΑΗΟ 3 Ζ ΔΛΛΑΓΑ ΚΑΗ ΟΗ ΔΤΔΛΗΚΣΔ ΜΟΡΦΔ ΑΠΑΥΟΛΖΖ. ΠΑΡΟΝ ΚΑΗ ΜΔΛΛΟΝ Ζ ΚΑΣΑΣΑΖ ΣΖΝ ΔΛΛΑΓΑ ΝΟΜΗΚΟ ΠΛΑΗΗΟ Ζ ΜΔΡΗΚΖ ΑΠΑΥΟΛΖΖ ΣΖΝ ΔΛΛΑΓΑ Ζ ΠΡΟΧΡΗΝΖ ΑΠΑΥΟΛΖΖ (ΤΜΒΑΔΗ ΟΡΗΜΔΝΟΤ ΥΡΟΝΟΤ) ΣΖΝ ΔΛΛΑΓΑ ΟΗ ΔΣΑΗΡΔΗΔ ΠΡΟΧΡΗΝΖ ΑΠΑΥΟΛΖΖ (ΔΠΑ) ΣΖΝ ΔΛΛΑΓΑ Ζ ΣΖΛΔΡΓΑΗΑ ΣΖΝ ΔΛΛΑΓΑ ΚΔΦΑΛΑΗΟ 4 Ζ ΤΓΥΡΟΝΖ ΠΡΟΒΛΖΜΑΣΗΚΖ ΓΗΑ ΣΗ ΝΔΔ ΔΤΔΛΗΚΣΔ ΜΟΡΦΔ ΑΠΑΥΟΛΖΖ ΠΛΔΟΝΔΚΣΖΜΑΣΑ ΚΑΗ ΜΔΗΟΝΔΚΣΖΜΑΣΑ ΑΝΑ ΣΤΠΟ ΔΤΔΛΗΚΣΖ ΜΟΡΦΖ ΑΠΑΥΟΛΖΖ Μεξηθή απαζρόιεζε Σπκβάζεηο νξηζκέλνπ ρξόλνπ: Γαλεηζκόο εξγαδνκέλσλ (ΔΠΑ) Τειεξγαζία θαη άιινπ ηύπνπ παξνρή εθηόο ησλ εγθαηαζηάζεσλ ηνπ εξγνδόηε ΔΤΔΛΗΚΣΔ ΜΟΡΦΔ ΑΠΑΥΟΛΖΖ: Ζ ΠΟΗΟΣΖΣΑ ΣΖ ΔΡΓΑΗΑ ΚΑΗ ΑΛΛΟΗ ΠΡΟΒΛΖΜΑΣΗΜΟΗ ΚΔΦΑΛΑΗΟ 5 ΔΤΔΛΗΞΗΑ ΜΔ ΑΦΑΛΔΗΑ Ο ΠΡΟΓΗΟΡΗΜΟ ΣΖ ΔΝΝΟΗΑ ΟΗ ΠΡΟΚΛΖΔΗ ΣΖ ΔΤΔΛΗΞΗΑ ΜΔ ΑΦΑΛΔΗΑ ΚΑΗ ΟΗ ΣΡΟΠΟΗ ΑΝΣΗΜΔΣΧΠΗΖ ΣΟΤ Δ ΥΔΖ ΚΑΗ ΜΔ ΣΗ ΔΤΔΛΗΚΣΔ ΜΟΡΦΔ ΑΠΑΥΟΛΖΖ Ζ ΔΤΔΛΗΞΗΑ ΜΔ ΑΦΑΛΔΗΑ ΚΑΗ ΟΗ ΔΤΔΛΗΚΣΔ ΜΟΡΦΔ ΑΠΑΥΟΛΖΖ. ΟΗ ΠΡΑΚΣΗΚΔ ΣΖ ΔΤΔΛΗΞΗΑ ΜΔ ΑΦΑΛΔΗΑ ΣΗ ΥΧΡΔ ΣΖ Δ.Δ ΤΜΠΔΡΑΜΑΣΑ ΒΗΒΛΗΟΓΡΑΦΗΑ ΠΑΡΑΡΣΖΜΑΣΑ ΠΑΡΑΡΣΖΜΑ 1- ΔΤΡΧΠΑΨΚΖ ΔΝΧΖ

7 ΠΑΡΑΡΣΖΜΑ 2 - ΔΛΛΑΓΑ ΠΑΡΑΡΣΖΜΑ 3- Ζ ΤΓΥΡΟΝΖ ΠΡΟΒΛΖΜΑΣΗΚΖ ΓΗΑ ΣΗ ΝΔΔ ΜΟΡΦΔ ΑΠΑΥΟΛΖΖ ΠΑΡΑΡΣΖΜΑ 4- ΔΤΔΛΗΞΗΑ ΜΔ ΑΦΑΛΔΗΑ

8 ΔΗΑΓΧΓΖ Ζ ΔΝΝΟΗΑ ΣΖ ΔΤΔΛΗΞΗΑ Ζ εξγαζία σο ηνλ Γεχηεξν Παγθφζκην πφιεκν, ραξαθηεξηδφηαλ απφ ην θνξληηθφ κνληέιν παξαγσγήο, ην νπνίν βαζηδφηαλ θπξίσο ζηελ πιήξε θαη ζηαζεξή απαζρφιεζε, γηα θαζνξηζκέλν ρξφλν νθηάσξεο απαζρφιεζεο. Πιένλ, κεηά ην ηέινο ηνπ Β Παγθνζκίνπ Πνιέκνπ ην κνληέιν απηφ ηίζεηαη ππφ ακθηζβήηεζε, θαζψο αλαπηχζζεηαη ε αλάγθε γηα αιιαγή ζηνλ ηνκέα νξγάλσζεο ησλ επηρεηξήζεσλ θαη ησλ εξγαζηαθψλ ζρέζεσλ. Αξρίδνπλ λα αλαπηχζζνληαη λέεο κνξθέο νξγάλσζεο ηεο εξγαζίαο θαη πνιηηηθέο επειημίαο ζηελ απαζρφιεζε, πξνθεηκέλνπ λα εληζρπζεί ε αληαγσληζηηθφηεηα ησλ επηρεηξήζεσλ, λα κεησζεί ε αλεξγία θαη λα απμεζεί ε απαζρφιεζε. Έθηνηε, νη αιιαγέο πνπ δξνκνινγήζεθαλ, εληνπίδνληαη θπξίσο ζηηο αλαδηαξζξψζεηο ηνκέσλ θαη θιάδσλ ηεο νηθνλνκίαο, ζηνλ ηξφπν νξγάλσζεο ηεο παξαγσγήο, ζηηο ηερλνινγηθέο θαηλνηνκίεο, ζην πεξηερφκελν ηεο εμάξηεζεο κεηαμχ εξγνδφηε θαη εξγαδφκελνπ, ζην πεξηερφκελν ησλ κνξθψλ απαζρφιεζεο, ζηνλ αξηζκφ ησλ εκπιεθνκέλσλ ζε κηα εξγαζηαθή ζρέζε θαη ζην πεξηερφκελν ησλ εηδηθνηήησλ πνπ δεηνχληαη γηα ηελ θάιπςε κηαο ζέζεο εξγαζίαο. ε απηέο ζπληέιεζε ε δηεζλνπνίεζε ηεο νηθνλνκίαο θαη ησλ αγνξψλ εξγαζίαο, ε νπνία έζεζε ζε λέεο βάζεηο ηελ βησζηκφηεηα ησλ επηρεηξήζεσλ θαη έθαλε επηηαθηηθφ ην αίηεκα ηεο επειημίαο γηα άκεζε αληαπφθξηζε ζηηο εμειίμεηο ηνπ πεξηβάιινληνο ( Κνπδήο, 2001). Μπνξνχκε ινηπφλ λα ηαμηλνκήζνπκε ηηο εμειίμεηο ζε νηθνλνκηθέο (παγθνζκηνπνίεζε, αληαγσληζκφο, βειηίσζε απνδνηηθφηεηαο ησλ επηρεηξήζεσλ, κείσζε ηνπ θφζηνπο εξγαζίαο), ηερλνινγηθέο (εηζάγνληαη λέεο ηερλνινγίεο πνπ δηαθνξνπνηνχλ ηνπο παξαδνζηαθνχο φξνπο παξαγσγήο θαη εξγαζίαο), πνιηηηζκηθέο (άλνδνο ηνπ επηπέδνπ ηνπ εξγαηηθνχ δπλακηθνχ θαη αιιαγή ησλ αληηιήςεσλ γηα ηελ εξγαζία θαη ηελ νξγάλσζε ηνπ ηξφπνπ δσήο), θαη θνηλσληθνπνιηηηθέο (αιιαγή ξφινπ θαη ζεζκνχ ηεο νηθνγέλεηαο). Απφ ηα ηέιε ηεο δεθαεηίαο ηνπ 1970 θαη έπεηηα, ηα πξνβιήκαηα ηεο απφδνζεο ησλ επξσπατθψλ νηθνλνκηψλ θαη ε νηθνλνκηθή θξίζε θάλνπλ αλαγθαία ηελ πηνζέηεζε κνξθψλ επειημίαο θπξίσο ζηνλ αλαπηπζζφκελν ηξηηνγελή ηνκέα ηεο νηθνλνκίαο. Οη επηρεηξήζεηο αλαδεηνχλ λέεο επέιηθηεο κνξθέο απαζρφιεζεο γηα λα αληηκεησπίζνπλ ην δηεζλή αληαγσληζκφ, ηηο δηαθπκάλζεηο ηεο αγνξάο θαη ηελ πνηθηιία ηεο δήηεζεο 8

9 εξγαζίαο θαζψο θαη γηα λα πξνσζήζνπλ λένπο ηξφπνπο παξαγσγήο ζπλδεδεκέλνπο κε ηελ εηζαγσγή ησλ λέσλ ηερλνινγηψλ. Μάιηζηα, ν ΟΟΑ ζεσξεί ηελ επειημία ηελ πεξίνδν ηεο δεθαεηίαο ηνπ 80 σο ζεκαληηθή πξφηαζε πνιηηηθήο σο πξνο ην δήηεκα ησλ αιιαγψλ ηεο αγνξάο εξγαζίαο. ηε δεθαεηία ηνπ 90 ε αλεξγία ζηνλ επξσπατθφ θπξίσο ρψξν έρεη γίλεη επίκνλε θαη ην πνζνζηφ απαζρφιεζεο παξακέλεη ρακειφ 1 ( Νηθνιαθνπνχινπ-ηεθάλνπ, 1997, Rubery & Grimshaw, 2003, p. 138, Θενραξάθεο, 2002). Σα ηειεπηαία ρξφληα, είλαη αθφκε πην εκθαλείο νη αιιαγέο ησλ απαηηήζεσλ θαη ησλ δεμηνηήησλ. Ζ αλαδήηεζε πιένλ πνιπεηδηθεπκέλσλ θαη εππξνζάξκνζησλ εξγαδνκέλσλ ππαγνξεχεηαη απφ ηελ ηερλνινγηθή αιιαγή θαη ηελ αιιαγή ηνπ εξγαζηαθνχ πεξηβάιινληνο ιφγσ ηεο δηάρπζεο ησλ λέσλ ηερλνινγηψλ. Δπηπιένλ, απφ ηελ επνρή ηνπ θνξληηθνχ κνληέινπ παξαγσγήο έρεη κεηαβιεζεί θαη ην θνηλσληθφ ππφβαζξν. Δλψ ινηπφλ ζην θνξληηθφ κνληέιν νη γπλαίθεο έκελαλ θχξηα ζην ζπίηη, πιένλ παξαηεξείηαη κηα δπλακηθή είζνδφο ηνπο ζηελ αγνξά εξγαζίαο κε απνηέιεζκα λα δηακνξθψλνληαη λένη ξφινη πνπ ππαγνξεχνπλ αιιαγέο. Έηζη ινηπφλ, ε επειημία θαίλεηαη λα απνηειεί κηα λέα πξφηαζε θαη θαηλνηφκα ιχζε γηα ηελ αληηκεηψπηζε ησλ πξνθιήζεσλ απφ ηηο εμειίμεηο. Ζ επειημία σζηφζν απνηειεί πνιπζήκαληε έλλνηα, θαζψο ππάξρεη κηα πνηθηιία ηεο κεζνδνινγηθήο πξνζέγγηζεο σο πξνο ηνλ νξηζκφ θαη ηνλ ηξφπν κειέηεο ηεο. Αξρηθά, πξέπεη λα πνχκε πσο απνηειεί κεηάθξαζε ηνπ αγγιηθνχ φξνπ flexibility, θαη νξίδεηαη σο ε ηθαλφηεηα πξνζαξκνγήο απέλαληη ζηηο απηφκαηεο ξπζκίζεηο θαη επηηαγέο ηεο αγνξάο. Δκπεξηθιείεη σο έλλνηεο ηελ πξνζαξκνζηηθφηεηα θαη ηελ δεθηηθφηεηα ζε εμσηεξηθά εξεζίζκαηα θαη επηξξνέο, θαη ηελ αληαπφθξηζε ζηηο αιιαγέο, ελδνγελείο θαη εμσγελείο. Οη επειημίεο ηεο εξγαζίαο εηδηθφηεξα, αλαθέξνληαη ζηελ πξνζαξκνγή ησλ επηκέξνπο δηεξγαζηψλ ηεο, πνπ είλαη ε ζπγθξφηεζε, ε δηαζεζηκφηεηα, αμηνπνίεζε θαη ε αλαπαξαγσγή ηνπ εξγαηηθνχ δπλακηθνχ, ζηηο εθάζηνηε αλάγθεο θαη ζπλζήθεο ηεο θαπηηαιηζηηθήο παξαγσγήο. Σα θξηηήξηα βάζεη ησλ νπνίσλ αλαπηχζζεηαη ε επειημία ηεο εξγαζίαο είλαη είηε ζαθψο πξνζδηνξηζκέλα φηαλ αθνξνχλ γηα παξάδεηγκα ζπγθεθξηκέλε επηρείξεζε, είηε πεξηζζφηεξν γεληθά θαη αζαθή φηαλ αλαθεξφκαζηε ζηελ Δπξσπατθή Έλσζε ή ηελ πνιηηηθή απαζρφιεζεο ζε απηήλ (Γεσξγαθνπνχινπ,1996). 1 Καη άξα ε αλαδήηεζε ηεο αλάπηπμεο κέζα απφ αιιαγέο ζεζκηθψλ θαη δνκηθψλ παξαγφλησλ ηεο αγνξάο εξγαζίαο είλαη απαηηεηή 9

10 Ο φξνο ρξεζηκνπνηείηαη ζε πνιιέο πεξηπηψζεηο γηα λα πεξηγξάςεη ην ζχλνιν ησλ ζεζκψλ ζηελ αγνξά εξγαζίαο. Αλαιφγσο κε ηε ζθνπηά πνπ εμεηάδεηαη, έρεη θαη δηαθνξεηηθή ζεκαζία. Γηα παξάδεηγκα, γηα ηνπο εξγνδφηεο είλαη έλλνηα ζπλπθαζκέλε κε ηελ αχμεζε ηεο παξαγσγηθφηεηαο θαη ηεο αληαγσληζηηθφηεηαο. Μπνξεί επίζεο λα ηδσζεί σο δηαθνξεηηθή έλλνηα αλ ηελ εμεηάζνπκε απφ ηελ πιεπξά ηεο νξγάλσζεο ηεο παξαγσγήο, ηεο δηάξζξσζεο ησλ εξγαζηαθψλ ζρέζεσλ ή ηε δηάξζξσζε ηεο αγνξάο εξγαζίαο. Μηα πξψηε ηαμηλφκεζε ησλ κνξθψλ ηεο επειημίαο γίλεηαη αλάινγα κε ηα πεδία πνπ απηή εκθαλίδεηαη. Δθδειψλεηαη ζηελ απαζρφιεζε, ηηο απνδνρέο θαη ην ρξφλν εξγαζίαο (Κνπδήο, 2001, ζει ): Δπειημία απνδνρώλ: α) Δπειημία ηνπ άκεζνπ κηζζνινγηθνχ θφζηνπο. Γίλεηαη αληηιεπηή κε ηε δηαθνξνπνίεζε ζηνλ ηξφπν δηακφξθσζεο ησλ ακνηβψλ θαη ηηο κεηαξξπζκίζεηο πνπ δξνκνινγνχληαη ζην πεδίν ησλ ζπιινγηθψλ δηαπξαγκαηεχζεσλ 2. β) Δπειημία ηνπ έκκεζνπ κηζζνινγηθνχ θφζηνπο. Δπηηπγράλεηαη κε κείσζε ησλ εξγνδνηηθψλ εηζθνξψλ γηα αζθάιηζε θαη παξνρή θνξνινγηθψλ ειαθξχλζεσλ ζηηο επηρεηξήζεηο. Δπειημία ρξόλνπ εξγαζίαο: Αθνξά αλαδηνξγάλσζε, κεηαβνιέο θαη πνιηηηθέο δηαρείξηζεο ηνπ εξγάζηκνπ ρξφλνπ. Γηαθξίλεηαη ζε: α) Τπεξσξηαθή απαζρφιεζε, δειαδή επηκήθπλζε ηνπ εξγάζηκνπ ρξφλνπ ν νπνίνο ακείβεηαη επηπιένλ θαη πξνζαπμεκέλα, γηα ηελ θάιπςε αλαγθψλ ησλ επηρεηξήζεσλ. β) πλνιηθή δηεπζέηεζε ηνπ εξγάζηκνπ ρξφλνπ. Ο ρξφλνο ππνινγίδεηαη ζε επξεία ρξνληθά δηαζηήκαηα, εβδνκαδηαία ή κεληαία, ζηε δηάξθεηα ησλ νπνίσλ ν ρξφλνο εξγαζίαο κεηαβάιιεηαη αλάινγα κε ηηο αλάγθεο ηεο επηρείξεζεο απφ ηε κηα κέξα ζηελ άιιε, ρσξίο λα ππάξρεη ππέξβαζε ηνπ λνκίκνπ σξαξίνπ. γ) Δπέιηθην- θπθιηθφ σξάξην. Σν εκεξήζην σξάξην δηαθνξνπνηείηαη κέζα ζηελ εβδνκάδα πξνζαξκνδφκελν ζηηο αλάγθεο ηεο επηρείξεζεο. δ) Γηαθεθνκκέλν εκεξήζην σξάξην. Σν σξάξην δελ είλαη ζπλερέο αιιά δηαθφπηεηαη ζε δχν ή πεξηζζφηεξεο θάζεηο ζηε δηάξθεηα ηεο εκέξαο. ε) Απαζρφιεζε ζε βάξδηεο. Οκάδεο εξγαδνκέλσλ θαιχπηνπλ ίδηεο ζέζεηο ζε δηαθνξεηηθά ηκήκαηα ηεο εκέξαο, ζε επηρεηξήζεηο πνπ ιεηηνπξγνχλ γηα κεγάια δηαζηήκαηα ηεο εκέξαο ή ζε 24σξε βάζε. 2 Δληνπίδεηαη ζηελ επαλαμηνιφγεζε ηνπ νξίνπ ησλ θαηψηαησλ ακνηβψλ, ζηε ζχλδεζε ηεο ακνηβήο κε ηελ αηνκηθή ή αθφκε θαη ηε ζπιινγηθή απφδνζε ησλ εξγαδνκέλσλ, θαζψο θαη κε ηα απνηειέζκαηα θαη ηελ απφδνζε ησλ επηρεηξήζεσλ, θέξδε θαη δεκηέο. 10

11 Δπειημία ηεο απαζρόιεζεο: α) Δπειημία ηνπ κεγέζνπο ηεο απαζρφιεζεο. Δθαξκφδεηαη κε ζηφρν ηελ αχμεζε ηεο αληαγσληζηηθφηεηαο ηεο επηρείξεζεο. Αθνξά ηελ κείσζε ηνπ θφζηνπο ησλ απνιχζεσλ (απνδεκίσζε) θαη ηελ απειεπζέξσζε ησλ (νκαδηθψλ θπξίσο) απνιχζεσλ. β) Δπειημία ηνπ πεξηερνκέλνπ ηεο απαζρφιεζεο. Πεξηιακβάλεη θπξίσο ηηο επέιηθηεο κνξθέο απαζρφιεζεο, πνπ ζα απνηειέζνπλ θαη ην αληηθείκελν εμέηαζεο ηεο παξνχζαο εξγαζίαο, θαη πνπ είλαη: Πξνζσξηλή απαζρφιεζε, κεξηθή απαζρφιεζε, δαλεηζκφο εξγαδνκέλσλ, απαζρφιεζε πξνζσπηθνχ ζην πιαίζην εξγνιαβηθήο επηρείξεζεο ή δηθηχσλ επηρεηξήζεσλ, παξνρή εξγαζίαο ζε εγθαηαζηάζεηο εθηφο ησλ εγθαηαζηάζεσλ ηνπ εξγνδφηε. Δπίζεο, πεξηιακβάλεη ηελ επηδνηνχκελε απαζρφιεζε, θαη ηελ παξάλνκε επειημία. Αλ ην δνχκε απφ ηελ πιεπξά ηεο πνζφηεηαο ηεο εξγαζίαο (ψξεο εξγαζίαο ή αξηζκφο ησλ απαζρνινπκέλσλ),ηεο πνηφηεηαο ηεο εξγαηηθήο ζπλεηζθνξάο, ηεο εζσηεξηθήο (θαηά πφζν ε επηδησθφκελε πξνζαξκνγή επηηπγράλεηαη κέζα απφ «εζσηεξηθέο» δηεπζεηήζεηο κε ην ππάξρνλ πξνζσπηθφ ηεο επηρείξεζεο) θαη ηεο εμσηεξηθήο («εμσηεξηθέο» πξνζαξκνγέο ησλ σξψλ απαζρφιεζεο ή ησλ απαηηνχκελσλ δεμηνηήησλ) θχζεο ηεο, έρνπκε ηελ εμήο δηάθξηζε: Πίλαθαο - Σα είδε ηεο επειημίαο ΠΟΗΟΣΗΚΖ ΔΧΣΔΡΗΚΖ- Σεο εξγαζίαο Αλαδηνξγάλωζε ηεο εξγαζίαο κε: Γηεχξπλζε δεμηνηήησλ θαη θαηάξηηζε Οκαδηθή εξγαζία Δλαιιαγή θαζεθφλησλ Οκάδεο έξγνπ ΠΟΟΣΗΚΖ Αλαδηνξγάλωζε ηνπ ρξόλνπ εξγαζίαο πηνζεηώληαο: Τπεξσξίεο Γηεπζέηεζε ηνπ ρξφλνπ εξγαζίαο Δθνχζηα κεξηθή απαζρφιεζε ΔΞΧΣΔΡΗΚΖ- Σωλ ζπκβάζεωλ εξγαζίαο Δμωηεξίθεπζε δεμηνηήηωλ κέζω: Τπεξγνιαβίαο Σειεξγαζίαο θαη απηναπαζρφιεζεο Γηθηχσλ επηρεηξήζεσλ Δμωηεξίθεπζε ηνπ ρξόλνπ εξγαζίαο: Πξνζσξηλή κεξηθή απαζρφιεζε Αθνχζηα κεξηθή απαζρφιεζε Απνιχζεηο- πξνζιήςεηο Αδήισηε εξγαζία Πεγή: Γαβξόγινπ Σ.Π.2004, Όςεηο επειημίαο ζηελ Διιάδα θαη ηελ Δπξώπε Βιέπνπκε ινηπφλ ηνλ πνιπδηάζηαην ραξαθηήξα ηεο επειημίαο, θαη ηηο δηαθνξεηηθέο ηεο θαηεγνξηνπνηήζεηο. Παξαηεξείηαη πσο δίλνληαη ζηηο επηρεηξήζεηο πνιιέο θαη πνηθίιεο δπλαηφηεηεο. Αλαιπηηθφηεξα ζα εμεηάζνπκε ηηο επέιηθηεο, (ή άηππεο, ή λέεο, ή αηππηθέο) κνξθέο απαζρφιεζεο. Αληηθείκελν ηεο παξνχζαο κειέηεο είλαη ε παξνπζίαζε ησλ ζχγρξνλσλ ηάζεσλ θαη ηεο έθηαζεο εθαξκνγήο ηνπ θαηλνκέλνπ ησλ επέιηθησλ κνξθψλ 11

12 απαζρφιεζεο ζηελ Δπξψπε θαη ζηελ Διιάδα, ην νπνίν εμειίζζεηαη, ζηα πιαίζηα ησλ κεηαβνιψλ ζηηο αγνξέο εξγαζίαο. Αξρηθά, ζα αλαιπζνχλ ζεσξεηηθά νη επέιηθηεο κνξθέο απαζρφιεζεο. ηε ζπλέρεηα, θαη αθνχ παξνπζηαζηεί ε εμάπισζή ηνπο ζηελ Διιάδα θαη ηελ Δπξψπε, ζα αθνινπζήζεη κηα αλάιπζε ησλ επηπηψζεσλ ησλ λέσλ απηψλ κνξθψλ, θαζψο θαη ηεο επειημίαο κε αζθάιεηα, πνπ ζεσξείηαη κέζν κεηξηαζκνχ ησλ αξλεηηθψλ θαη ελίζρπζεο ησλ ζεηηθψλ ζηνηρείσλ πνπ πξνθχπηνπλ απφ ηελ εθαξκνγή ηνπο. 12

13 ΚΔΦΑΛΑΗΟ 1 ΟΗ ΔΤΔΛΗΚΣΔ ΜΟΡΦΔ ΑΠΑΥΟΛΖΖ Οη επέιηθηεο κνξθέο απαζρφιεζεο απνηεινχλ ζεκαληηθφ ηκήκα ηεο επειημίαο πνπ αλαιχζακε. Πξνζεγγίδνληαη απφ δηαθνξεηηθέο ζθνπηέο αλάινγα κε ην πξίζκα ππφ ην νπνίν ζα ηδσζνχλ. Αξρηθά, απφ εμσγελή- πεξηβαιινληηθή ζθνπηά κπνξεί λα εξεπλεζεί θαηά πφζνλ ππαγνξεχεηαη ε ρξήζε ηνπο ή φρη, απφ ηηο πηέζεηο ηνπ πεξηβάιινληνο, ηηο ζπγθπξίεο θαη ηηο αιιαγέο. Απφ πιεπξάο ησλ επηρεηξήζεσλ θαη ζε αλάιπζε ησλ πξνζπαζεηψλ κείσζεο ηνπ εξγαζηαθνχ θφζηνπο, παξαηεξνχκε πσο επηδηψθεηαη ην ειάρηζην δπλαηφ θφζηνο γηα ηνπο εξγνδφηεο. Χζηφζν, θαη νη εξγαδφκελνη απφ ηελ πιεπξά ηνπο επηζπκνχλ ηηο επέιηθηεο κνξθέο απαζρφιεζεο επηδηψθνληαο ζεηηθά απνηειέζκαηα, θαη εδψ ηίζεηαη ην δήηεκα ηεο επηινγήο κεηαμχ ηππηθήο θαη άηππσλ κνξθψλ απαζρφιεζεο 3. Έηζη, εηδηθά νη λέεο 4 απηέο κνξθέο απαζρφιεζεο αλαπηχρζεθαλ γηαηί κέζσ ησλ ηερλνινγηθψλ θαη νηθνλνκηθψλ αιιαγψλ έγηλε νξαηή ε αλάγθε ησλ επηρεηξήζεσλ λα πηνζεηήζνπλ ηέηνηα κνληέια νξγάλσζεο ηεο εξγαζίαο πνπ ζα δηαζθαιίδνπλ πνηνηηθή δηαρείξηζε ηνπ εξγαηηθνχ δπλακηθνχ θαη εμνξζνινγηζκέλν θφζηνο. Οη επηρεηξήζεηο επηζπκνχλ αχμεζε ηεο παξαγσγηθφηεηαο ηεο εξγαζίαο, θαη λα πξνζειθχζνπλ ζπγθεθξηκέλεο νκάδεο ηνπ εξγαηηθνχ δπλακηθνχ, φπσο εμεηδηθεπκέλν πξνζσπηθφ, ην νπνίν φκσο κπνξεί λα έρεη ηδηαίηεξεο απαηηήζεηο σξαξίνπ. Ο εξγαδφκελνο απφ ηελ άιιε, επηδηψθεη λα απνθηά εξγαζία πνπ ζα ηνλ βνεζήζεη ζηε ζπκθηιίσζε εξγαζίαονηθνγέλεηαο, ζηελ θηλεηηθφηεηά ηνπ ζηα αληηθείκελα εξγαζίαο θαη ζηνλ πνηνηηθφ εκπινπηηζκφ ηνπ εξγαζηαθνχ ηνπ βίνπ. Αθφκε θαη νη θπβεξλήζεηο επηδηψθνπλ λα ηεο ρξεζηκνπνηνχλ, ψζηε λα πξνζειθχζνπλ εξγαηηθφ δπλακηθφ αδξαλέο ( Λπκπεξάθε θαη Γελδξηλφο, 2004). Παξαηεξνχκε φηη, νη κνξθέο απηέο παξνπζηάδνπλ απνθιίζεηο ζε ζρέζε κε ην πξφηππν ηεο πιήξνπο θαη ηππηθήο απαζρφιεζεο, πνπ έρεη ηα εμήο ραξαθηεξηζηηθά (Γαζθαιάθεο,1995): Ζ απαζρφιεζε είλαη πιήξεο (πιήξεο σξάξην, 8σξν ή 40σξν) 3 Χο πξνο ηνλ έιεγρν ηνπ εξγαδνκέλνπ θαη ηε ξνή ηεο εξγαζίαο, κπνξνχκε λα δνχκε πψο δηακνξθψλνληαη νη αγνξέο εξγαζίαο έπεηηα απφ ηε ρξήζε θαη απηψλ ησλ κνξθψλ απαζρφιεζεο απφ ηηο επηρεηξήζεηο θαη ηνπο εξγνδφηεο. 4 Δδψ ηίζεηαη ην εξψηεκα θαηά πφζν φιεο νη επέιηθηεο κνξθέο απαζρφιεζεο είλαη φλησο λέεο ή θάπνηεο απφ απηέο απνηεινχλ παιαηφηεξεο πξαθηηθέο, φπσο απηέο ηεο κεξηθήο απαζρφιεζεο ή ησλ ζπκβάζεσλ νξηζκέλνπ ρξφλνπ. 13

14 Ζ εξγαζία είλαη εμεξηεκέλε, κε αφξηζηε δηάξθεηα Ο εξγαδφκελνο εξγάδεηαη ζε έλαλ εξγνδφηε θαη εμαξηάηαη απ απηφλ έλαληη κηζζνχ ή εκεξνκηζζίνπ Ζ εξγαζία παξέρεηαη ζηηο εγθαηαζηάζεηο ηνπ εξγνδφηε Αληίζεηα, ζηηο επέιηθηεο κνξθέο απαζρφιεζεο θάπνην απφ ηα παξαπάλσ ζηνηρεία ηεο ηππηθήο απαζρφιεζεο ιείπεη ή δηαθνξνπνηείηαη. 5 Αο δνχκε αλαιπηηθφηεξα πνηεο είλαη νη επέιηθηεο κνξθέο απαζρφιεζεο: 1.1 Μεξηθή απαζρόιεζε Ζ κεξηθή απαζρφιεζε είλαη νξηζκέλεο ή αφξηζηεο δηάξθεηαο. Γηαθέξεη απφ ηελ ηππηθή ζρέζε εμεξηεκέλεο εξγαζίαο σο πξνο ηνλ εξγάζηκν ρξφλν, πνπ είλαη ιηγφηεξνο απφ απηφλ ηνπ ζπκβαηηθνχ ή λφκηκνπ ησλ πιήξσο απαζρνινχκελσλ. Ζ θπξίαξρε βάζε ππνινγηζκνχ ηνπ εξγάζηκνπ ρξφλνπ γηα ηε κνξθή απηή είλαη ην 4σξν αλά εκέξα, αιιά κπνξεί λα ππνινγίδεηαη θαη ζε κεληαία, εβδνκαδηαία ή άιιε βάζε (Κνπδήο, 2001). Γεληθφηεξα, σο κεξηθψο απαζρνινχκελνο ζεσξείηαη απηφο πνπ εξγάδεηαη κε κεησκέλν σξάξην. Αλ ζεσξήζνπκε φηη, κεξηθψο απαζρνινχκελνο είλαη θαη απηφο, ηνπ νπνίνπ ν κεησκέλνο ρξφλνο εξγαζίαο ππνινγίδεηαη ζε δηάζηεκα κεγαιχηεξν ηεο εβδνκάδαο, ηφηε κπνξνχκε ζε απηήλ ηελ θαηεγνξία λα εληάμνπκε θαη ηελ εθ πεξηηξνπήο ή ηε δηαιείπνπζα εξγαζία 6. Δπηπιένλ, εδψ κπνξνχκε λα εληάμνπκε ηελ θαηαλεκφκελε εξγαζία (job sharing), φπνπ δχν εξγαδφκελνη θαινχληαη λα κνηξαζζνχλ κηα ζέζε εξγαζίαο (Παπαδεκεηξίνπ, 1998, ζει. 28). Γελ ζεσξείηαη κεξηθή απαζρφιεζε εθείλε θαηά ηελ νπνία ν κηζζσηφο απαζρνιείηαη κφλν κεξηθέο εξγάζηκεο ψξεο ή εκέξεο αιιά δηθαηνχηαη κηζζφ πιήξνπο απαζρφιεζεο, ή φηαλ απαζρνιείηαη πιήξσο θάπνηεο πεξηφδνπο ζπλερψλ κελψλ ή εβδνκάδσλ αιιά απηέο νη πεξίνδνη δελ είλαη εληαίεο θαη γηα θάζε κηα έρνπκε ρσξηζηή ζχκβαζε εξγαζίαο (Γθνχηνο, 1997, ζει. 3-4). Ζ κεξηθή απαζρφιεζε, αλάινγα θαη κε ηα αίηηα ηεο εθαξκνγήο ηεο, δηαθξίλεηαη πεξεηαίξσ ζε αθνχζηα θαη εθνχζηα. Αθνχζηα κεξηθή απαζρφιεζε έρνπκε φηαλ απηή 5 Έηζη, ζε ζρέζε κε ην ζηνηρείν ηνπ ρξφλνπ (κεησκέλνο), έρνπκε ηελ επνρηαθή απαζρφιεζε ή απαζρφιεζε κε ζχκβαζε νξηζκέλνπ ρξφλνπ, ζε ζρέζε κε ην ζηνηρείν ηνπ ελφο εξγνδφηε ηηο εηαηξείεο πξνζσξηλήο απαζρφιεζεο (ΔΠΑ), ζε ζρέζε κε ηνλ ηφπν εξγαζίαο ηελ ηειεξγαζία, πνπ παξέρεηαη ζε ρψξνπο δηαθνξεηηθνχο απφ απηφλ ηνπ εξγνδφηε. 6 Δθ πεξηηξνπήο είλαη ε εξγαζία κε ηελ νπνία επηηπγράλεηαη ε αιιαγή πεξηφδσλ εξγαζίαο θαη κε απαζρφιεζεο, ελψ κε ηε δηαιείπνπζα εξγαζία έρνπκε πεξηνδηθή απαζρφιεζε ρσξίο λα γίλεηαη εθ ησλ πξνηέξσλ θαζνξηζκφο ησλ πεξηφδσλ εξγαζίαο Βι. θαη Γακβξνχδεο Β, 2000, ζει.45 14

15 επηβάιιεηαη απφ ηελ επηρείξεζε ζηνπο εξγαδνκέλνπο πξνθεηκέλνπ λα αληηκεησπηζηνχλ νηθνλνκηθέο θαη νξγαλσηηθέο αλάγθεο, ή φηαλ ηα άηνκα αδπλαηνχλ λα βξνπλ εξγαζία πιήξνπο απαζρφιεζεο θαη θαηαιήγνπλ ηειηθά λα πξνηηκήζνπλ ηε κεξηθή. Δθνχζηα κεξηθή απαζρφιεζε έρνπκε φηαλ ε εθαξκνγή ηεο απνηειεί απφξξνηα ηνπ ίδηνπ ηνπ αηηήκαηνο ησλ πιήξσο απαζρνινπκέλσλ εξγαδνκέλσλ λα κεηψζνπλ ηηο ψξεο εξγαζίαο ηνπο, ή φηαλ ηελ επηιέγνπλ ηα άηνκα ζπλεηδεηά ψζηε λα αθηεξψζνπλ πεξηζζφηεξν ρξφλν ζε νηθνγελεηαθέο, εθπαηδεπηηθέο ή άιιεο δξαζηεξηφηεηεο.(νηθνιαθνπνχινπ- ηεθάλνπ,1997). 1.2 Πξνζωξηλή απαζρόιεζε Γηαθνξνπνηείηαη απφ ηελ ζπκβαηηθή- ηππηθή εξγαζηαθή ζρέζε σο πξνο ηε δηάξθεηα ηεο εξγαζίαο. Ζ δηάξθεηα ηεο εξγαζίαο είλαη πξνζσξηλή θαη πεξηνξηζκέλε ρξνληθά. Δπηκέξνπο δηαζηάζεηο ηεο είλαη ε εξγαζία νξηζκέλνπ ρξφλνπ θαη ε επνρηθή απαζρφιεζε (Κνπδήο, 2001). Ζ κελ πξψηε, ε ζχκβαζε εξγαζίαο νξηζκέλνπ ρξφλνπ, επηιέγεηαη απφ ηελ επηρείξεζε ζηελ πεξίπησζε εθείλε πνπ ππάξρεη αλάγθε θάιπςεο έθηαθησλ αλαγθψλ ή κείσζεο ηνπ θφζηνπο εξγαζίαο 7. Ζ ιήμε ησλ ζπκβάζεσλ νξηζκέλνπ ρξφλνπ, θαζνξίδεηαη θπξίσο απφ φξνπο φπσο ε παξέιεπζε κηαο εκεξνκελίαο ε νπνία έρεη θαζνξηζηεί εθ ησλ πξνηέξσλ κε ηελ ππνγξαθή ηεο ζχκβαζεο. Μπνξεί επίζεο λα αλαθέξεηαη ζε ζπκθσλία παξνρήο ζπγθεθξηκέλεο ππεξεζίαο ή έξγνπ, νπφηε θαη ε νινθιήξσζε ηνπ έξγνπ απηνχ, λα νδεγήζεη ηειηθά ζηε ιήμε ηεο ζχκβαζεο. Ζ ζχκβαζε νξηζκέλνπ ρξφλνπ, κεηά ηε ιήμε ηεο, κπνξεί κε ξεηή ή ζησπεξή ζπκθσλία αλάκεζα ζηνλ εξγνδφηε θαη ηνλ εξγαδφκελν, λα κεηαηξαπεί ζε ζχκβαζε εξγαζίαο ανξίζηνπ ρξφλνπ. ε άιιεο πεξηπηψζεηο, κπνξεί λα ππνθξχπηεηαη ζε ζρέζε εξγαζίαο νξηζκέλνπ ρξφλνπ ζρέζε εξγαζίαο ανξίζηνπ ρξφλνπ. Απηφ γίλεηαη αλ ν εξγνδφηεο ρξεζηκνπνηεί απηή ηε κνξθή απαζρφιεζεο, ψζηε λα ρξεζηκνπνηεί επέιηθηα ηνλ εξγαδφκελν, κε ζχλαςε ηεο κίαο κεηά ηελ άιιε, ζπκβάζεσλ νξηζκέλνπ ρξφλνπ (Γεσξγαθνπνχινπ, 1996). 8 7 Δθφζνλ δελ ππνρξεψλεη, κεηά ηε ιήμε ηνπ ρξφλνπ πνπ νξίδεηαη πξνο εξγαζία, ζε θαηαβνιή απνδεκίσζεο. 8 Απηέο νη ζπκβάζεηο νξηζκέλνπ ρξφλνπ, κπνξεί λα ζπλάπηνληαη δηαδνρηθά, δειαδή κε ην πέξαο ηεο κηαο λα ζπλάπηεηαη άιιε ζχκβαζε εξγαζίαο νξηζκέλνπ ρξφλνπ ζηνλ ίδην εξγνδφηε, ή δηαθεθνκκέλα, κε ηελ έλλνηα φηη ν ίδηνο εξγνδφηεο κπνξεί λα πξνζιάβεη ηνλ ίδην εξγαδφκελν, ζε άιιε ρξνληθή ζηηγκή κεηά ηε ιήμε ηεο ζχκβαζεο νξηζκέλνπ ρξφλνπ, κε λέα ζχκβαζε νξηζκέλνπ ρξφλνπ. 15

16 Ζ δε επνρηθή απαζρφιεζε, ζπλεπάγεηαη επνρηθή δξαζηεξηφηεηα ηεο επηρείξεζεο πνπ πξνζιακβάλεη πξνζσπηθφ γηα απηή ηε ζπγθεθξηκέλε πεξίνδν θαηά ηελ νπνία δξαζηεξηνπνηείηαη. ε απηήλ ηελ πεξίπησζε, νη αλάγθεο πνπ θαιχπηνληαη κπνξεί λα κελ είλαη κφλν έθηαθηεο, αιιά θαη πάγηεο αλάγθεο, ζε επηρεηξήζεηο πνπ δξαζηεξηνπνηνχληαη κελ φιν ην ρξφλν, αιιά ζε ζπγθεθξηκέλεο πεξηφδνπο ηνπ ρξφλνπ παξνπζηάδνπλ απμεκέλε δξαζηεξηφηεηα θαη έρνπλ αλάγθε επηπιένλ πξνζσπηθνχ. Υαξαθηεξηζηηθέο πεξηπηψζεηο επνρηθήο απαζρφιεζεο είλαη νη ηνπξηζηηθέο επηρεηξήζεηο ή νη επηρεηξήζεηο μελνδνρεηαθψλ εγθαηαζηάζεσλ, νη νπνίεο θαηά ηνπο κήλεο ηνπξηζηηθήο αηρκήο έρνπλ αλάγθε επηπιένλ πξνζσπηθνχ γηα ηελ δηεθπεξαίσζε ησλ εξγαζηψλ ηνπο. Θα πξέπεη εδψ λα πνχκε φηη, γηα ην θξάηνο, ε πξνζσξηλή απαζρφιεζε ζην δεκφζην ηνκέα είλαη επξέσο δηαδεδνκέλε, αθνχ επηηξέπεη ηελ θάιπςε έθηαθησλ αλαγθψλ ρσξίο λα ππάξρεη δέζκεπζε καθξνρξφληαο θχζεσο πξνο ηνπο απαζρνινπκέλνπο. Οη κνξθέο απηέο απνθιίλνπλ απφ ην ζηνηρείν ηνπ κνλίκνπ ππαιιήινπ (π.ρ. ζπκβαζηνχρνη, αλαπιεξσηέο -θπξίσο ζηνλ θιάδν ησλ εθπαηδεπηηθψλ, θαη βνεζεηηθφ πξνζσπηθφ). ηελ πξνζσξηλή απαζρφιεζε ζα κπνξνχζαλ, εθηφο απφ ηηο ζπκβάζεηο νξηζκέλνπ ρξφλνπ θαη ηελ επνρηθή απαζρφιεζε, λα ζπκπεξηιεθζνχλ θαη νη ζπκβάζεηο εξγαζίαο ή καζεηείαο ή επηδνηνχκελεο απαζρφιεζεο (stages) 9. Καηά ηε δηάξθεηα ησλ stages, ν απαζρνινχκελνο πξνζιακβάλεηαη έλαληη νιηθήο ή κεξηθήο θξαηηθήο επηδφηεζεο, απφ ηελ επηρείξεζε, γηα ζπγθεθξηκέλν ζπλήζσο ρξνληθφ δηάζηεκα, γηα ηελ απφθηεζε εξγαζηαθήο εκπεηξίαο (Γαζθαιάθεο,1995 ). 1.3 Δξγαζία εθηόο ηωλ εγθαηαζηάζεωλ ηνπ εξγνδόηε Απηή ε επέιηθηε κνξθή απαζρφιεζεο δηαθέξεη απφ ηελ ηππηθή- πιήξε απαζρφιεζε, κε ηελ έλλνηα φηη νη ππεξεζίεο ηνπ εξγαδνκέλνπ δελ παξέρνληαη ζηηο εγθαηαζηάζεηο ηνπ εξγνδφηε αιιά ζε άιιν ρψξν. Υσξίδεηαη επηκέξνπο ζηελ απαζρφιεζε κε ζχζηεκα θαζφλ, φπνπ παξάγεηαη έλα κέξνο ή ην ζχλνιν ηνπ πξντφληνο εθηφο ησλ εγθαηαζηάζεσλ ηνπ εξγνδφηε, κέζσ ηεο εξγνιαβίαο, κε ζθνπφ ηε κείσζε ησλ δαπαλψλ επέλδπζεο θαη ηνπ εξγαζηαθνχ θφζηνπο(κνπδήο, 2001). Μηα άιιε επηκέξνπο κνξθή, ε νπνία εμειίρζεθε κέζα απφ ηελ 9 Με ηελ έλλνηα φηη, θαη ζε απηέο ηηο πεξηπηψζεηο, ε ζχκβαζε ιήγεη κε ην πέξαο νξηζκέλνπ ρξφλνπ 16

17 εθαξκνγή ηερλνινγηψλ πιεξνθνξηθήο θαη επηθνηλσληψλ (ΣΠΔ), είλαη ε ηειεξγαζία. Απνηειεί έλα ζπγθεξαζκφ ηεο απνδέζκεπζεο ηνπ εξγαδνκέλνπ απφ ην ρψξν εξγαζίαο κε ηε ρξήζε λέσλ ηερλνινγηψλ. Μέζσ ηεο ηειεξγαζίαο, ην πξντφλ ηεο εξγαζίαο δηαθηλείηαη κέζα απφ έλα νινθιεξσκέλν ζχζηεκα ηειεπηθνηλσληψλ θαη δηθηχνπ ειεθηξνληθψλ ππνινγηζηψλ, θαη εθηειείηαη έηζη εθηφο ηνπ παξαδνζηαθνχ ρψξνπ ηεο εξγαζίαο. Μάιηζηα, ν εξγαδφκελνο ζε απηήλ ηελ πεξίπησζε κπνξεί λα εξγάδεηαη ζηελ νηθία ηνπ ή ζε θέληξα ηειεξγαζίαο ( αιακνχξεο, 2001, ζει.68) 10. Αλάινγα κε ην ρψξν εξγαζίαο, κπνξεί ε ηειεξγαζία λα δηαθξηζεί ζε εζσηεξηθά δηεθπεξαηνχκελε, κέζσ κφληκεο εξγαζηαθήο ζρέζεο κε ηελ επηρείξεζε, ή εμσηεξηθά κε ηε κέζνδν ηνπ outsourching, φπνπ ν ηειεξγαδφκελνο δεζκεχεηαη γηα νξηζκέλν ρξφλν γηα ηε δηεθπεξαίσζε ζπγθεθξηκέλεο εξγαζίαο. ηελ κφληκε εξγαζηαθή ζρέζε, ν ρψξνο εξγαζίαο ηνπ ηειεξγαδνκέλνπ κπνξεί λα είλαη αηνκηθφο (θαηνίθνλ εξγαζία ή ζπλερψο κεηαθηλνχκελνη ηειεεξγαδφκελνη), είηε ζε απνκαθξπζκέλα γξαθεία (απνκαθξπζκέλα ηειεπηθνηλσληαθά θέληξα ή ηειεξγαδφκελνη ζε θνηλέο ή κε εγθαηαζηάζεηοεπηρεηξήζεηο). ηελ εμσηεξηθεπκέλε (outsourched) ηειεξγαζία, ν αηνκηθφο ρψξνο εξγαζίαο αθνξά ηνπο απηναπαζρνινχκελνπο ειεχζεξνπο επαγγεικαηίεο ηειεξγαδνκέλνπο θαζψο θαη ηνπο ζπλερψο κεηαθηλνχκελνπο (θηλεηή ηειεξγαζία), ελψ ζηα απνκαθξπζκέλα γξαθεία γίλεηαη κέζσ εηαηξείαο παξνρήο ππεξεζηψλ ή κέζσ επηθνηλσληαθψλ θέληξσλ πνπ παξέρνληαη απφ εηαηξείεο. (Κσλζηαληέινπ θαη Πνιπκελάθνπ, 2002). Πεξεηαίξσ, ε ηειεξγαζία δηαθξίλεηαη ζε online, φηαλ ν ηειεξγαδφκελνο είλαη κφληκα ζπλδεδεκέλνο κε ην δίθηπν ηνπ εξγνδφηε, θαη offline, φηαλ ν ηειεξγαδφκελνο εθηειεί κελ ηελ εξγαζία ηνπ κέζσ ηνπ πξνζσπηθνχ ηνπ ππνινγηζηή, αιιά ζπλδέεηαη κε ηελ επηρείξεζε, κφλν φηαλ ππάξρεη αλάγθε κεηάδνζεο δεδνκέλσλ. πλδπάδνληαο ηνλ ηφπν θαη ηνλ ηξφπν εξγαζίαο, ε ηειεξγαζία δηαθξίλεηαη ζε (Κνπθνπνχινπ,2005, ζει.30): Καη νίθνλ ηειεξγαζία. Ζ εξγαζία δηεθπεξαηψλεηαη ζηελ θαηνηθία ηνπ ηειεξγαδφκελνπ θαη είλαη: α) Γηαξθήο, φηαλ ν ηειεξγαδφκελνο δηεθπεξαηψλεη ην ζχλνιν ή ην κεγαιχηεξν κέξνο ηεο εξγαζίαο ηνπ (άλσ ηνπ 90%) ζηελ θαηνηθία ηνπ, θαη β) ελαιιαζζφκελε, φηαλ ν ηειεξγαδφκελνο δηεθπεξαηψλεη θαηά θχξην κέξνο ηελ εξγαζία ηνπ ζηα γξαθεία ηεο επηρείξεζεο, θαη έλα κηθξφ κέξνο ηεο (θάησ ηνπ 10% αιιά ηνπιάρηζηνλ κία εκέξα ηελ εβδνκάδα) ζηελ θαηνηθία ηνπ. 10 Πεξεηαίξσ, ε ηειεξγαζία ζεσξείηαη λέα κνξθή νξγαλσηηθψλ αιιαγψλ, κέζν εθαξκνγήο ηεο εξγαζίαο απφ ην ζπίηη σο αλάγθεο ηνπ εξγαδνκέλνπ, θαζψο θαη κέζν δηακφξθσζεο ηεο εξγαζηαθήο δσήο ηνπ. 17

18 Σειεξγαζία ελ θηλήζεη. Ο ηειεξγαδφκελνο κεηαθηλείηαη ζπρλά (άλσ ησλ 10 σξψλ ηελ εβδνκάδα) θαη ρξεζηκνπνηεί πξνζσξηλνχο ρψξνπο εξγαζίαο θαη on-line ζχλδεζε θαηά ηε δηάξθεηα απηή. Μηθξφ γξαθείν/καη νίθνλ γξαθείν. Αθνξά απηναπαζρνινχκελνπο θαη ειεχζεξνπο επαγγεικαηίεο πνπ εξγάδνληαη απφ απφζηαζε ζε δηθφ ηνπο γξαθείν. πκπιεξσκαηηθή ηειεξγαζία. Ο ηειεξγαδφκελνο δηεθπεξαηψλεη ηελ εξγαζία ηνπ ζηα γξαθεία ηεο επηρείξεζεο θαη κηθξφ κέξνο ηεο (θάησ ηνπ 10% θαη ιηγφηεξν ζπρλά απφ κία εκέξα ηελ εβδνκάδα) ζηελ νηθία ηνπ Γαλεηζκόο εξγαδνκέλωλ Υαξαθηεξηζηηθφ απηήο ηεο επέιηθηεο κνξθήο απαζρφιεζεο είλαη ην γεγνλφο φηη ε ζρέζε εξγαζίαο δελ είλαη ε ζπλεζηζκέλε δηκεξήο ζρέζε φπσο απηή ηεο πιήξνπο, ηππηθήο απαζρφιεζεο, αιιά ν εξγαδφκελνο ζπκβάιιεηαη κε πεξηζζφηεξνπο ηνπ ελφο εξγνδφηεο. Υαξαθηεξηζηηθή είλαη θπξίσο ε αλάπηπμε κηαο «ηξηγσληθήο ζρέζεο», αλάκεζα ζηνλ εξγαδφκελν, ηνλ εξγνδφηε θαη θάπνηνλ ηξίην. Θα πξέπεη λα πνχκε φηη φια ηα θξάηε δελ αληηκεησπίδνπλ ην ίδην απηή ηε κνξθή απαζρφιεζεο. Άιια δηαζέηνπλ ζαθή νξηζκφ, άιια δελ έρνπλ ηέηνην νξηζκφ άιια έρνπλ ζπγθεθξηκέλεο ξπζκίζεηο, θαη άιια βαζίδνληαη κφλν ζε θψδηθεο. 11 Σέηνηα κνξθή είλαη παξαδείγκαηνο ράξηλ, ε ζχκβαζε παξαρψξεζεο κηζζσηψλ κεηαμχ ησλ επηρεηξήζεσλ ζηα πιαίζηα ησλ νκίισλ επηρεηξήζεσλ. Δπηπιένλ, ην εξγαηηθφ δπλακηθφ ζε εηνηκφηεηα, θαζψο θαη ε ππεξγνιαβία, πνπ ζπλδένληαη κε κηα ηάζε κεηαθνξάο ηνπ θφζηνπο θαη ηνπ ξίζθνπ απφ ηνλ επηρεηξεκαηία ζε άιινλ θνξέα. Μηα νινέλα θαη πεξηζζφηεξν δηαδεδνκέλε κνξθή ηέηνηνπ ηχπνπ επέιηθηεο απαζρφιεζεο, είλαη ηα γξαθεία/εηαηξείεο πξνζσξηλήο απαζρφιεζεο, πνπ πξνζιακβάλνπλ πξνζσπηθφ κε ζθνπφ λα ην παξαρσξήζνπλ έλαληη ακνηβήο, ζε άιιεο επηρεηξήζεηο πνπ ζέινπλ λα θαιχςνπλ πξνζσξηλέο ηνπο αλάγθεο. πλήζσο, ε δαλεηδφκελε επηρείξεζε αζθεί ην δηεπζπληηθφ δηθαίσκα πάλσ ζηνλ δαλεηδφκελν εξγαδφκελν, παξφηη δε ζπκβάιιεηαη κε απηφλ, αιιά κε ηε δαλείδνπζα επηρείξεζε (ΔΠΑ).(Κνπδήο, 2001). Δδψ ζα πξέπεη λα πνχκε φηη, ν θαη επηρείξεζε δαλεηζκφο (ΔΠΑ), δηαθέξεη απφ ηε κεζηηεία εξγαζίαο, πνπ έρεη σο θχξηα ιεηηνπξγία λα πξαγκαηνπνηήζεη κηα ζπλάληεζε θαη λα θέξεη ζε επαθή ηνπο αλαδεηνχληεο εξγαζία θαη ηνπο εξγνδφηεο, κε ζθνπφ ηε 11 Αλαιπηηθφηεξα, βι. Γεσξγά Αι. 2007, ζει.45 18

19 ζχλαςε (δηκεξνχο) εξγαζηαθήο ζχκβαζεο κεηαμχ εξγνδφηε θαη εξγαδνκέλνπ, θαη ζε θακία πεξίπησζε δελ έρεη λα θάλεη κε δαλεηζκφ πξνζσπηθνχ (Λπκπεξάθε θαη Γελδξηλφο, 2004 ) Άιιεο άηππεο κνξθέο απαζρόιεζεο Δθηφο απφ ηηο βαζηθέο επέιηθηεο κνξθέο απαζρφιεζεο πνπ αλαιχζεθαλ, ππάξρνπλ θαη άιιεο, φπσο ε απαζρφιεζε πξνζσπηθνχ εξγνιαβηθήο επηρείξεζεο, φπνπ κηα επηρείξεζε κπνξεί λα αλαζέζεη κέξνο ή φιε ηεο ηε ιεηηνπξγία ζε εξγνιαβηθή εηαηξεία, γηα νξηζκέλν ρξνληθφ δηάζηεκα, ή ζε κφληκε βάζε, ζην ρψξν ηεο επηρείξεζεο πνπ αλαζέηεη ην έξγν. 13 Άιιε κνξθή είλαη ε απαζρφιεζε πξνζσπηθνχ ζην πιαίζην δηθηχσλ επηρεηξήζεσλ, φπνπ ν εξγαδφκελνο κπνξεί γηα παξάδεηγκα λα εξγάδεηαη ζε φκηιν επηρεηξήζεσλ θαη λα κεηαθηλείηαη ζε ζέζεηο ησλ δηαθφξσλ επηρεηξήζεσλ ηνπ νκίινπ γηα θάιπςε ζπγθεθξηκέλσλ αλαγθψλ ηνπο αλάινγα κε ην πφηε απηέο παξνπζηάδνληαη. Σέινο, ε παξάλνκε επειημία απνηειεί κηα ηδηαίηεξε κνξθή, φπνπ δελ εθαξκφδεηαη ν λφκνο γηα λα επηηεπρζεί κείσζε ηνπ εξγαζηαθνχ θφζηνπο, θάηη πνπ ζηεξεί εξγαζηαθά δηθαηψκαηα απφ ηνπο εξγαδνκέλνπο θαη ηνπο αθήλεη αθάιππηνπο ζε πεξίπησζε εξγαηηθνχ αηπρήκαηνο, αζθάιηζεο θαη απνδεκίσζεο ζε πεξίπησζε απφιπζεο (Κνπδήο, 2001). Παξαθάησ ζα αλαιχζνπκε ζε επίπεδν Δπξσπατθήο Έλσζεο θαη Διιάδαο, ηηο βαζηθέο επέιηθηεο κνξθέο απαζρφιεζεο (κεξηθή απαζρφιεζε, ζπκβάζεηο νξηζκέλνπ ρξφλνπ, εηαηξείεο πξνζσξηλήο απαζρφιεζεο θαη ηειεξγαζία). 12 Δπίζεο, άιινη ζπγγξαθείο ζεσξνχλ ην δαλεηζκφ εξγαδνκέλσλ σο μερσξηζηή κνξθή ιφγσ ηεο ηδηαηηεξφηεηαο ησλ ζπκβάζεσλ (θχξηα ηξηκεξείο), θαη άιινη ηνλ εληάζζνπλ ζηελ θαηεγνξία ηεο πξνζσξηλήο απαζρφιεζεο, εμαηηίαο ηνπ πξνζσξηλνχ ίζσο ραξαθηήξα πνπ έρεη ν δαλεηζκφο ηνπ εξγαδνκέλνπ. 13 Δδψ δελ έρνπκε δαλεηζκφ εξγαδνκέλσλ, αιιά δαλεηζκφ ππεξεζηψλ. Οη εξγνιαβηθέο επηρεηξήζεηο αζθνχλ θαη ην δηεπζπληηθφ δηθαίσκα. Υαξαθηεξηζηηθέο πεξηπηψζεηο είλαη ηα ζπλεξγεία θαζαξηζκνχ θηηξίσλ θαη πνιπθαηνηθηψλ, ή νη νκάδεο θχιαμεο θηηξίσλ (security).υξεζηκνπνηείηαη θπξίσο φηαλ επηρεηξήζεηο δε ζέινπλ λα θαιχςνπλ ζπγθεθξηκέλεο ζέζεηο κε κφληκν πξνζσπηθφ. 19

20 ΚΔΦΑΛΑΗΟ 2 ΟΗ ΔΤΔΛΗΚΣΔ ΜΟΡΦΔ ΑΠΑΥΟΛΖΖ ΚΑΗ Ζ ΔΦΑΡΜΟΓΖ ΣΟΤ ΣΖΝ ΔΤΡΧΠΑΨΚΖ ΔΝΧΖ 2.1 Ζ γέλεζε θαη ε εμέιημε ηωλ επέιηθηωλ κνξθώλ απαζρόιεζεο ζηελ Δπξωπαϊθή Έλωζε. ηελ δεκηνπξγία ηεο επειημίαο ζηελ Δπξψπε, ζπληέιεζαλ νη πεηξειατθέο θξίζεηο ηνπ 1970, πνπ, κέζσ ησλ αιπζηδσηψλ αληηδξάζεσλ πνπ δεκηνχξγεζαλ ζηηο επξσπατθέο νηθνλνκίεο, ππαγφξεπζαλ εθηφο ησλ άιισλ θαη ζηελ πηνζέηεζε επέιηθησλ κνξθψλ απαζρφιεζεο. Ζ Δπξσπατθή Έλσζε (E.E.), πξνθεηκέλνπ λα αληηκεησπίζεη ηηο πξνθιήζεηο ζηνλ ηνκέα ηεο απαζρφιεζεο, θαη λα ζπληνλίζεη ηηο πξνζπάζεηεο, εμέδσζε θαηεπζχλζεηο πνιηηηθήο, πνπ πεξηιακβάλνληαη ζηελ Δπξσπατθή ηξαηεγηθή γηα ηελ Απαζρφιεζε (ΔΑ) θαη εκπεξηέρνπλ θαη πνιηηηθέο πξνψζεζεο ηεο επειημίαο ηεο εξγαζίαο. Ζ ΔΑ βαζίδεηαη ζην Λεπθφ Βηβιίν γηα ηελ Αληαγσληζηηθφηεηα, ηελ Αλάπηπμε θαη ηελ Απαζρφιεζε, πνπ εθδφζεθε ην 1993,φπνπ ε αλεξγία ζεσξείηαη θπξίσο πξφβιεκα δηαξζξσηηθήο θχζεο κε πξνηεηλφκελα κέηξα θαηαπνιέκεζεο ηελ επέλδπζε ζε ηερλνινγίεο αηρκήο, ζηελ ελέξγεηα, θαη ηελ άξζε ησλ αθακςηψλ ηεο αγνξάο εξγαζίαο. Έηζη ινηπφλ, κε ηε πλζήθε ηνπ Άκζηεξληακ ην 1997, ζεζκνζεηήζεθε ε ΔΑ κε βαζηθνχο ππιψλεο ηελ ελίζρπζε ηεο απαζρνιεζηκφηεηαο, ηελ ελζάξξπλζε ηεο επηρεηξεκαηηθφηεηαο ηελ πξνψζεζε ηεο πξνζαξκνζηηθφηεηαο ηεο εξγαζίαο θαη ηελ ελίζρπζε ηεο ηζφηεηαο ησλ επθαηξηψλ. Δπηπιένλ, βάζεη ησλ θαηεπζπληεξίσλ γξακκψλ ηεο ΔΑ, ηα Κξάηε- Μέιε ππνρξενχληαη λα ππνβάιινπλ ζηελ Δ.Δ, θαη ζχκθσλα κε ηελ πινπνίεζε ησλ ζηφρσλ ηεο ΔΑ, ηα Δζληθά ρέδηα Γξάζεο γηα ηελ Απαζρφιεζε (ΔΓΑ).πλέρηζε απηήο ηεο πξνζπάζεηαο απνηέιεζε θαη ε ηξαηεγηθή ηεο Ληζζαβφλαο, πνπ ζηφρεπε ζηελ νπζία ζε νηθνλνκηθή αλάπηπμε θαη ηαρχξξπζκε αχμεζε ηεο απαζρφιεζεο ( Κνπδήο θαη Κξέηζνο, 2006, ζει ). Ζ ΔΑ αλαζεσξήζεθε, ζέηνληαο σο ζηφρνπο ηε βειηίσζε ηεο πνηφηεηαο θαη παξαγσγηθφηεηαο ηεο εξγαζίαο, ηελ πιήξε απαζρφιεζε, θαη ηελ ελίζρπζε ηεο θνηλσληθήο ζπλνρήο θαη ελζσκάησζεο. Ζ επειημία εληάζζεηαη ζηα πιαίζηα ηεο ΔΑ σο κέζν δεκηνπξγίαο πεξηζζφηεξσλ ζέζεσλ εξγαζίαο, θαη δεηνχκελν είλαη ε πξνψζεζε 20

21 ηεο επειημίαο ζπλδπαζκέλεο κε αζθάιεηα.(καηεπζπληήξηα Γξακκή γηα ηελ αληηκεηψπηζε ησλ αιιαγψλ θαη πξνψζεζε ηεο πξνζαξκνζηηθφηεηαο θαη ηεο θηλεηηθφηεηαο ζηελ αγνξά εξγαζίαο) 14. ηφρνο ησλ εθαξκνδφκελσλ πνιηηηθψλ ζηελ αγνξά εξγαζίαο είλαη λα απμεζεί ε απαζρφιεζε κέζσ παξνρήο θηλήηξσλ ζηνπο εξγνδφηεο κέζσ ηεο ειαζηηθνπνίεζεο ηεο εξγαζίαο. Πξνσζνχληαη νη λέεο κνξθέο απαζρφιεζεο κε ζηφρν ηελ απαιιαγή ησλ επηρεηξήζεσλ απφ θνηλσληθέο θαη θνξνινγηθέο επηβαξχλζεηο. ηελ Δ.Δ. εθαξκφδνληαη θπξίσο κέηξα φπσο απηφ ηεο κεξηθήο απαζρφιεζεο θαη ηεο πξνζσξηλήο απαζρφιεζεο ( ππξφπνπινο, 2002, Κνπηεληάθεο θαη Κξέηζνο, 2006 ). Θεσξείηαη κάιηζηα, φηη νη δεκνγξαθηθέο κεηαβνιέο ζα είλαη πην ζνβαξέο θαη νη δπζνίσλεο πξνβιέςεηο πην πηζαλέο λα ζπκβνχλ, αλ δελ πξνσζεζεί ε επειημία ( Punch A., Pearce D.L., 2000, p ). πγθεθξηκέλα, πηζηεχεηαη πσο ηα αίηηα ηεο αθνχζηαο πςειήο αλεξγίαο κπνξνχλ λα θαηαπνιεκεζνχλ εάλ εθαξκνζζεί ε επειημία ζηελ αγνξά θαη φηη ε έιιεηςή ηεο είλαη απηή πνπ δηαηεξεί πςειά ηα επίπεδα αλεξγίαο ζηελ Δπξψπε. Δπνκέλσο, γηα ηελ αληηκεηψπηζε ησλ δεκνγξαθηθψλ αιιαγψλ θαη ηε βειηίσζε ηεο αγνξάο εξγαζίαο, ζα πξέπεη λα πξνσζεζεί ε επειημία. Γηα λα εληζρπζεί πεξεηαίξσ ε φιε πξνζπάζεηα, ε Δ.Δ. πξνρψξεζε θαη ζηε ζχληαμε Απνθάζεσλ, Καλνληζκψλ, θαη Οδεγηψλ πνπ ηηο αθνξνχλ. 2.2 Ννκηθό Πιαίζην Μεξηθά απφ ηα πην ζεκαληηθά θείκελα πνπ αθνξνχλ ηηο επέιηθηεο κνξθέο απαζρφιεζεο, αλά θαηεγνξία κνξθήο απαζρφιεζεο, είλαη ηα εμήο: Μεξηθή Απαζρφιεζε α) Οδεγία 97/81/ΔΚ ηνπ πκβνπιίνπ ηεο 15εο Γεθεκβξίνπ 1997 ζρεηηθά κε ηε ζπκθσλία-πιαίζην γηα ηελ εξγαζία κεξηθήο απαζρφιεζεο πνπ ζπλήθζε απφ ηελ UNICE, ην CEEP θαη ηελ CES 15 : Ζ παξνχζα νδεγία απνζθνπεί ζηελ πινπνίεζε ηεο 14 Απφθαζε ηνπ πκβνπιίνπ ηεο 22αο Ηνπιίνπ 2003 ζρεηηθά κε ηηο θαηεπζπληήξηεο γξακκέο ησλ θξαηψλ κειψλ γηα ηελ απαζρφιεζε. (2003/578/ΔΚ) 15 Δπεηδή δηαπηζηψζεθε φηη ε εξγαζία κεξηθήο απαζρφιεζεο είρε ζεκαληηθή επίδξαζε ζηελ απαζρφιεζε θαηά ηα ηειεπηαία ρξφληα, ηα ζπκβαιιφκελα κέξε ηεο ζπκθσλίαο έδσζαλ πξνηεξαηφηεηα ζηελ ελ ιφγσ κνξθή εξγαζίαο Με ηελ Οδεγία 98/23/ΔΚ ηνπ πκβνπιίνπ ηεο 7εο Απξηιίνπ 1998, επεθηείλεηαη ε εθαξκνγή ηεο Οδεγίαο 97/81/ΔΚ ζην Ζλσκέλν Βαζίιεην ηεο Μεγάιεο Βξεηαλίαο θαη ηεο Βνξείνπ Ηξιαλδίαο. 21

22 ζπκθσλίαο-πιαηζίνπ γηα ηελ εξγαζία κεξηθήο απαζρφιεζεο, ε νπνία ζπλήθζε ζηηο 6 Ηνπλίνπ Απηή ε ζπκθσλία-πιαίζην ζπκβάιιεη ζηελ εθαξκνγή ηεο ΔΑ. Δξγαζία νξηζκέλνπ ρξφλνπ α) Οδεγία 1999/70/ΔΚ ηνπ πκβνπιίνπ ηεο 28εο Ηνπλίνπ 1999 ζρεηηθά κε ηε ζπκθσλία πιαίζην γηα ηελ εξγαζία νξηζκέλνπ ρξφλνπ πνπ ζπλήθζε απφ ηε CES, ηελ UNICE θαη ην CEEP. Απνζθνπεί ζηελ πινπνίεζε ηεο ζπκθσλίαο πιαηζίνπ γηα ηελ εξγαζία νξηζκέλνπ ρξφλνπ, ε νπνία ζπλήθζε ζηηο 18 Μαξηίνπ 1999 θαη θαζνξίδεη ηηο γεληθέο αξρέο θαη ηηο ειάρηζηεο απαηηήζεηο ζρεηηθά κε ηελ εξγαζία νξηζκέλνπ ρξφλνπ. 16 Σειεξγαζία α) Απφθαζε 1336/97/ΔΚ ηνπ Κνηλνβνπιίνπ γηα κηα ζεηξά θαηεπζπληήξησλ γξακκψλ γηα ηα δηεπξσπατθά ηειεπηθνηλσληαθά δίθηπα. Χο πξνο ηελ ηειεξγαζία, αλαθέξεηαη ζηε δεκηνπξγία πξνεγκέλσλ ζπζηεκάησλ ηειεπηθνηλσληψλ πνπ ζα ππνζηεξίδνπλ ηελ ηειεξγαζία θαη ζα παξέρνπλ λέεο κνξθέο επειημίαο σο πξνο ηνλ ηφπν θαη ηνλ ηξφπν νξγάλσζεο ηεο εξγαζίαο. Ζ ηειεξγαζία κπνξεί πεξεηαίξσ λα αλαπηπρζεί κε ηελ παξνρή εξγαιείσλ ηειεκαηηθήο ζηνπο εξγαδφκελνπο θαη ηε δεκηνπξγία θέληξσλ ηειεξγαζίαο, ιακβάλνληαο πάληα ππφςε ηηο θνηλσληθέο επηπηψζεηο ησλ εθαξκνγψλ. β) Απφθαζε 1999/168/EΚ ηνπ πκβνπιίνπ γηα ηελ εθαξκνγή ζπγθεθξηκέλνπ πξνγξάκκαηνο γηα έξεπλα, ηερλνινγηθή αλάπηπμε θαη επίηεπμε κηαο θνηλσλίαο ηεο πιεξνθνξίαο θηιηθήο πξνο ην ρξήζηε. Αθνξά ηελ πεξίνδν , θαη σο πξνο ηελ ηειεξγαζία αλαθέξεη ηελ εθαξκνγή ηεο ζηηο κηθξνκεζαίεο επηρεηξήζεηο σο κεζφδνπ επειημίαο. Ζ ηειεξγαζία θαη ε εξγαζία κέζσ ζπλεξγαζίαο ζε δίθηπα καδί κε άιια ζηνηρεία ζα ζπληειέζνπλ ζηελ επειημία ησλ επηρεηξήζεσλ απηψλ. γ) Ζ ζπκθσλία πιαίζην γηα ηελ ηειεξγαζία, πνπ πεξηιακβάλεη ηηο εζληθέο δηαδηθαζίεο θαη πξαθηηθέο πξνο εθαξκνγή ηεο δηαρείξηζεο ηεο εξγαζίαο, θαη πξαγκαηεχεηαη: ην ζθνπφ ηεο ηειεξγαζίαο, ηελ εζεινληηθή πξνζθπγή ζε απηήλ, ηηο έγγξαθεο πιεξνθνξίεο, ην θαζεζηψο θαη ηηο ζπλζήθεο απαζρφιεζεο, ηνλ έιεγρν θαη ηελ πξνζηαζία ησλ δεδνκέλσλ, ηνλ εμνπιηζκφ, ηελ αμηνπηζηία, ηελ πγηεηλή θαη αζθάιεηα ησλ εξγαδνκέλσλ, 16 Καη γηα ηα δχν παξαπάλσ, ζεκαληηθή είλαη ε Οδεγία 91/383/ΔΟΚ ηνπ πκβνπιίνπ ηεο 25εο Ηνπλίνπ 1991 γηα ηε ζπκπιήξσζε ησλ κέηξσλ πνπ απνζθνπνχλ ζην λα πξναρζεί ε βειηίσζε ηεο αζθάιεηαο θαη ηεο πγείαο θαηά ηελ εξγαζία ησλ εξγαδνκέλσλ κε ζρέζε εξγαζίαο νξηζκέλνπ ρξφλνπ ή κε ζρέζε πξφζθαηξεο εξγαζίαο. 22

23 ηελ νξγάλσζε ηεο εξγαζίαο, ηελ εθπαίδεπζε θαη ηα ζπιινγηθά δηθαηψκαηα ησλ ηειεξγαδνκέλσλ Ζ κεξηθή απαζρόιεζε ζηελ Δπξωπαϊθή Έλωζε ηελ Δπξσπατθή ηξαηεγηθή γηα ηελ Απαζρφιεζε, ε επέθηαζε ηεο κεξηθήο απαζρφιεζεο ζεσξείηαη πσο ζπλεηζθέξεη ζεκαληηθά ζηελ αχμεζε ηεο απαζρφιεζεο, θαη πσο απνηειεί κέζν αλαβάζκηζεο ηεο ηζνξξνπίαο κεηαμχ εξγαζίαο θαη νηθνγέλεηαο, θαη ηνπ επηπέδνπ απαζρφιεζεο ηεο ελεξγνχ γήξαλζεο (European Foundation for the Improvement of Living and Working Conditions, 2007a). χκθσλα κε ηελ Οδεγία 97/81/ΔΚ, εξγαδφκελνο κε κεξηθή απαζρφιεζε, είλαη ν εξγαδφκελνο πνπ νη ψξεο εξγαζίαο ηνπ, ππνινγηδφκελεο ζε εβδνκαδηαία βάζε ή θαηά κέζν φξν γηα κηα πεξίνδν απαζρφιεζεο ελφο έηνπο, είλαη ιηγφηεξεο απφ ηηο θαλνληθέο ψξεο εξγαζίαο ελφο ζπγθξίζηκνπ εξγαδφκελνπ κε πιήξε απαζρφιεζε. ζνλ αθνξά ηηο ζπλζήθεο απαζρφιεζεο, νη εξγαδφκελνη κε κεξηθή απαζρφιεζε δελ πξέπεη λα αληηκεησπίδνληαη κε ηξφπν ιηγφηεξν επλντθφ απφ φηη νη ζπγθξίζηκνη εξγαδφκελνη κε πιήξε απαζρφιεζε γηα ην ιφγν θαη κφλνλ φηη εξγάδνληαη κε κεξηθή απαζρφιεζε, εθηφο θαη αλ ε δηαθνξεηηθή ηνπο κεηαρείξηζε δηθαηνινγείηαη απφ αληηθεηκεληθνχο ιφγνπο, θάηη επί ηνπ νπνίνπ ζπκθψλεζαλ θαη νη θνηλσληθνί εηαίξνη. Αο δνχκε φκσο πψο δηακνξθψλεηαη ε κεξηθή απαζρφιεζε ζηελ Δπξψπε. Σν 2001, 18% ησλ εξγαδνκέλσλ απαζρνινχληαλ κε κεξηθή απαζρφιεζε. κσο, ε αχμεζε ζηελ απαζρφιεζε νθείιεηαη πεξηζζφηεξν ζηελ αχμεζε ησλ ζέζεσλ πιήξνπο απαζρφιεζεο, θαη ηα κφλα θξάηε πνπ ε αγνξά απμάλεηαη σο πξνο ην κεξίδην ηεο κεξηθήο απαζρφιεζεο, είλαη ε νπεδία, ε Απζηξία ε Γεξκαλία θαη ε Οιιαλδία (42% ηεο ζπλνιηθήο απαζρφιεζεο). Ζ ζρέζε πιήξνπο θαη κεξηθήο απαζρφιεζεο θαίλεηαη ζηνλ πίλαθα. 23

24 Γξάθεκα 2.1- Πιήξεο θαη κεξηθή απαζρόιεζε, 2001 Πεγή: Employment in Europe 2002 Ζ κεξηθή απαζρφιεζε απνηειεί θπξίαξρν ραξαθηεξηζηηθφ ηεο γπλαηθείαο απαζρφιεζεο 17, θαζψο ζηελ Δπξψπε ην 1/3 ησλ γπλαηθψλ απαζρνινχληαη κε κεξηθή απαζρφιεζε έλαληη ηνπ 6% ησλ αλδξψλ. Δίλαη ιηγφηεξν αλεπηπγκέλε ζηηο ππνςήθηεο γηα πξνζρψξεζε ρψξεο, κε θπξίαξρε ηελ Πνισλία, πνπ έρεη κηα αλαινγία ηεο ηάμεο ηνπ 7% ηεο κεξηθήο έλαληη ηεο πιήξνπο απαζρφιεζεο ( European Commission, 2002 a). Σν 2003 ζρεδφλ πάλσ απφ ην 17% ησλ εξγαδνκέλσλ ζηε δηεπξπκέλε Δ.Δ. εξγάδνληαλ κε κεξηθή απαζρφιεζε. Απμήζεηο ηεο ηάμεσο πάλσ ηνπ 1% ζε ζρέζε κε ην 2002 εληνπίζηεθαλ ζην Βέιγην, ηε Γαλία, ηελ Οιιαλδία θαη ηε νπεδία, κε ηε Ληζνπαλία λα ζεκεηψλεη κηα πηψζε ηεο ίδηαο ηάμεο. Γξάθεκα 2.2- Μεξηθή απαζρόιεζε αλά θύιν, 2003 Πεγή: Employment in Europe, Καη ζην European Commission (2003a), Employment in Europe 2003, Recent Trends and Prospects, Office for Official Publications of the European Communities, Luxemburg 24

25 Ζ Οιιαλδία ζπλερίδεη λα θαηέρεη ηα πξσηεία ζηελ ρξήζε ηεο κεξηθήο απαζρφιεζεο, κε πνζνζηφ 45% επί ηεο ζπλνιηθήο απαζρφιεζεο. Παξφια απηά ππάξρνπλ ρψξεο κε πνζνζηά κεξηθήο απαζρφιεζεο 5% ή κηθξφηεξα, φπσο ε Διιάδα, ε Σζερία ε Οπγγαξία θαη ε ινβαθία. Γηα ην ζχλνιν ηεο Δ.Δ. ησλ 25, ε κεξηθή απαζρφιεζε απμήζεθε θαηά 1,4 πνζνζηηαίεο κνλάδεο ηελ πεξίνδν (European Commission, 2004). Θα πξέπεη εδψ λα ηνλίζνπκε φηη, ε κεξηθή απαζρφιεζε είλαη πεξηζζφηεξν δηαδεδνκέλε ζε θάπνηεο ειηθηαθέο νκάδεο ζηελ ΔΔ ησλ 25. Δληνπίδεηαη θπξίσο ζηελ αξρή θαη ζην ηέινο ηεο εξγαζηαθήο δσήο ησλ αλζξψπσλ. πγθεθξηκέλα, νη άλδξεο πξνηηκνχλ ηελ κεξηθή απαζρφιεζε ζηηο λεαξέο ειηθίεο, θαη ην πνζνζηφ ηεο κεξηθήο απαζρφιεζεο ζε απηνχο κεηψλεηαη θαηά ηε δηάξθεηα ηεο δσήο ηνπο, ελψ νη γπλαίθεο ηελ πξνηηκνχλ ζηα ηειεπηαία ζηάδηα ηεο εξγαζηαθήο ηνπο δσήο, κε ην πνζνζηφ σζηφζν λα θπκαίλεηαη ζηα ίδηα επίπεδα ζηηο δηάθνξεο ειηθηαθέο νκάδεο 18. Σν εκθαλίδεηαη κηα αχμεζε ηεο κεξηθήο απαζρφιεζεο, ηεο ηάμεο ηνπ 0,7% ζε ζρέζε κε ηνλ πξνεγνχκελν ρξφλν. Ζ Οιιαλδία είλαη θαη πάιη πξσηνπφξνο (46%). Οη ππφινηπεο ρψξεο θπκαίλνληαη ζηα ίδηα επίπεδα (European Commission, 2005a). Αο δνχκε φκσο πσο θαηαλέκνληαη νη αλαινγίεο ηεο κεξηθήο απαζρφιεζεο α)αλά θχιν θαη ειηθία θαη β)αλά θχιν θαη ιφγνπο αλαδήηεζεο κεξηθήο απαζρφιεζεο, θαηά ην 2004 ζηελ Δ.Δ. ησλ : Γξάθεκα 2.3- Μεξηθή απαζρόιεζε αλά θύιν θαη ειηθία, έηνο 2004 ποζοζηό ελικίες Γσν. Ανδ. Πεγή: Employment in Europe,2005, p Παξάξηεκα 1, πίλαθαο ε αλάινγα δεδνκέλα θαηαιήγεη θαη ε ε Δηήζηα Έθζεζε γηα ηελ Διιεληθή νηθνλνκία θαη Απαζρφιεζε ηνπ 2006, ηνπ ΗΝΔ ΓΔΔ- ΑΓΔΓΤ. 20 Γηα αλαιπηηθά πνζνζηά βι. Παξάξηεκα 1, πίλαθα

26 Γξάθεκα 2.4- Φύιν θαη ιόγνη εξγαζίαο κε κεξηθή απαζρόιεζε, έηνο 2004 Οη ιφγνη πνπ αλαθέξνληαη ζηνλ παξαθάησ πίλαθα είλαη: Αδπλακία εχξεζεο εξγαζίαο πιήξνπο απαζρφιεζεο (Α1), απξνζπκία εχξεζεο εξγαζίαο πιήξνπο απαζρφιεζεο (Α2), αξξψζηηα ή αλαπεξία (Α3), νηθνγελεηαθέο ή πξνζσπηθέο ππνρξεψζεηο (Α4), ιφγσ πεξηφδνπ εθπαίδεπζεο ή άζθεζεο (Α5), ρσξίο αηηηνινγία (Α6), άιινη ιφγνη (Α7). ποζοζηό Α1 Α2 Α3 Α4 Α5 Α6 Α7 Λόγοι εργαζίας με μερική απαζτόλεζε Γσν. Ανδ. Πεγή: Employment in Europe,2005,p.103 Βιέπνπκε ινηπφλ, πσο ε δηάρπζε ηεο κεξηθήο απαζρφιεζεο αλά ειηθηαθέο νκάδεο, αιιά θαη αλά αηηηνινγία πξνηίκεζεο ηεο κεξηθήο απαζρφιεζεο δηαθέξνπλ. Ζ κεξηθή απαζρφιεζε πξνηηκάηαη ζε κεγαιχηεξν πνζνζηφ απφ γπλαίθεο, φισλ ησλ ειηθηψλ, θπξίσο γηα ιφγνπο νηθνγελεηαθνχο θαη πξνζσπηθνχο ή πξνηίκεζεο, ελψ νη άλδξεο δε δείρλνπλ κεγάιε πξνηίκεζε, κε κηθξή εμαίξεζε ηελ ειηθία ησλ 15-24, θάηη πνπ αηηηνινγείηαη θαη απφ ην γεγνλφο φηη επηιέγνπλ ηε κεξηθή απαζρφιεζε θπξίσο επεηδή δε βξίζθνπλ εξγαζία πιήξνπο απαζρφιεζεο, επεηδή πξνηηκνχλ απηφλ ηνλ ηχπν εξγαζίαο, ή επεηδή ζέινπλ λα ηε ζπλδπάζνπλ κε εθπαηδεπηηθέο δξαζηεξηφηεηεο. Παξφιν πνπ ε αλαινγία ησλ κεξηθψο απαζρνινπκέλσλ έρεη απμεζεί ζηηο πεξηζζφηεξεο ρψξεο ηεο Δ.Δ., παξαηεξείηαη κηα ηαπηφρξνλε αχμεζε ηεο αθνχζηαο κεξηθήο απαζρφιεζεο, πνπ αθνξά ηηο πεξηπηψζεηο αηφκσλ πνπ επηιέγνπλ ηελ κεξηθή απαζρφιεζε επεηδή δελ κπνξνχλ λα βξνπλ πιήξε απαζρφιεζε. Σν πνζνζηφ ηεο αθνχζηαο κεξηθήο απαζρφιεζεο είλαη γεληθψο πςειφηεξν ζηνπο άλδξεο, σζηφζν νη γπλαίθεο ζεσξνχληαη σο ε πιεηνςεθία ησλ αθνχζηα κεξηθψο απαζρνινπκέλσλ ( European Foundation for the Improvement of Living and Working Conditions, 2007 a). 26

27 Οη πεξηζζφηεξεο επηρεηξήζεηο, απφ φηη θαίλεηαη παξαθάησ, απαζρνινχλ ιηγφηεξν απφ 20% ησλ εξγαδνκέλσλ κε κεξηθή απαζρφιεζε. Γξάθεκα 2.5- Αλαινγία επηρεηξήζεωλ πνπ ρξεζηκνπνηνύλ κεξηθή απαζρόιεζε, αλά ρώξα (%) Πεγή: European Foundation for the Improvement of Living and Working Conditions (2007a), Part-time work in European Companies,Establishment Survey on Working Time χκθσλα κε ην Ίδξπκα πλζεθψλ Γηαβηψζεσο θαη Δξγαζίαο, ε ηνκεαθή θαηαλνκή ηεο κεξηθήο απαζρφιεζεο εληνπίδεηαη ζην ρψξν ηεο πγείαο. Αθνινπζνχλ νη ηνκείο ησλ μελνδνρείσλ θαη ησλ εζηηαηνξίσλ, θαη ηεο εθπαίδεπζεο, ελψ ζεκαληηθφ πνζνζηφ εξγαδνκέλσλ είλαη ρσξίο πξνζφληα (European Foundation for the Improvement of Living and Working Conditions,2007d). πλνιηθά ηελ πεξίνδν ε θαηάζηαζε γεληθά παξακέλεη ε ίδηα σο πξνο ηελ κεξηθή απαζρφιεζε ζηα θξάηε- κέιε, παξνπζηάδνληαο κηα αχμεζε κφιηο 2%. Γηεπθνιχλζεθε κέζσ ηεο κεξηθήο απαζρφιεζεο ε ζπκκεηνρή θπξίσο ησλ γπλαηθψλ 21 πνπ ηνπο επέηξεςε λα ζπλδπάζνπλ εξγαζία θαη νηθνγέλεηα, παξφηη δελ πξνζθέξεη κεγάιεο δπλαηφηεηεο αλέιημεο θαη θαξηέξαο ζε ζρέζε κε ηελ πιήξε απαζρφιεζε. ( European Commission, 2006a). ην ζρήκα πνπ αθνινπζεί, θαίλεηαη ε δεκηνπξγία απαζρφιεζεο ζηελ Δ.Δ. ηελ πεξίνδν , ζε φξνπο πιήξνπο θαη κεξηθήο απαζρφιεζεο. 21 Πνπ ηνπο επέηξεςε λα ζπλδπάζνπλ εξγαζία θαη νηθνγέλεηα, παξφηη δελ πξνζθέξεη κεγάιεο δπλαηφηεηεο αλέιημεο θαη θαξηέξαο ζε ζρέζε κε ηελ πιήξε απαζρφιεζε. 27

28 Γξάθεκα 2.6- Αιιαγή πεξηόδνπ % 43% 20% 15% Μερική απαζτόλεζε, γσναίκες Πλήρες απαζτόλεζε, γσναίκες Μερική απαζτόλεζε, άνδρες Πλήρες απαζτόλεζε, άνδρες Πεγή: Employment in Europe 2006 Παξαηεξείηαη ινηπφλ, πσο ε κεξηθή απαζρφιεζε έρεη αλαπηπρζεί ζεκαληηθά απηήλ ηελ πεληαεηία σο πξνο ηε ζπκβνιή ηεο ζηελ δεκηνπξγία απαζρφιεζεο, θηάλνληαο ζε ζχλνιν αλάπηπμεο 58%, έλαληη 42% ηεο πιήξνπο απαζρφιεζεο. Γξάθεκα 2.7- Μεξηθή απαζρόιεζε αλά θύιν ζηελ Δ.Δ., 2005 Πεγή: Employment in Europe 2006 Απφ ηελ παξαπάλσ αλάιπζε, κπνξνχκε λα ζπκπεξάλνπκε πσο, ε πνιηηηθή κεηαμχ ησλ θξαηψλ δελ είλαη εληαία, αιιά έρνπλ αλαπηπρζεί δηαθνξεηηθέο πξνζεγγίζεηο ζηε ξχζκηζε ηεο κεξηθήο απαζρφιεζεο. Κάπνηεο ρψξεο, ηελ έρνπλ πξνσζήζεη σο κέξνο κηαο επξχηεξεο πνιηηηθήο γηα επειημία, άιιεο δηαηεξνχλ κηα πην παζεηηθή ζηάζε θαη 28

29 άιιεο αληηζηέθνληαη ζηελ εθαξκνγή ηεο. Ζ κεξηθή απαζρφιεζε είλαη πεξηζζφηεξν δηαδεδνκέλε ζηε βφξεηα Δπξψπε. Οη δηαθνξεηηθέο ζηάζεηο ησλ θξαηψλ, νθείινληαη θαη ζηνπο δηαθνξνπνηεκέλνπο ζε απηά ιφγνπο πνπ επεξεάδνπλ ηελ εμάπισζε ηεο κεξηθήο απαζρφιεζεο. Ζ θαηάζηαζε ηεο απαζρφιεζεο ζηα θξάηε κέιε επεξεάδεη ζην βαζκφ πνπ, φπνπ ππάξρνπλ πςειά πνζνζηά αλεξγίαο, έρνπκε αχμεζε ηεο αθνχζηαο κεξηθήο απαζρφιεζεο. Άιινη παξάγνληεο είλαη ην λνκηθφ πιαίζην θαη νη ζεζκνί (φπσο νη ζηαζκνί παηδηθήο θξνληίδαο) πνπ δηεπθνιχλνπλ ή απνζαξξχλνπλ, ε νξγάλσζε ηεο εξγαζίαο ζηηο επηρεηξήζεηο, ε ζχλζεζε ηνπ λνηθνθπξηνχ (πνπ επεξεάδεη ηηο νηθνλνκηθέο αλάγθεο θαη άξα ηελ αλάγθε γηα απαζρφιεζε), θαη ε νηθνλνκηθή θαηάζηαζε ηνπ λνηθνθπξηνχ (άηνκα πνπ δελ έρνπλ κεγάιε νηθνλνκηθή αλάγθε αλαδεηνχλ κεξηθή απαζρφιεζε, ελψ ηα άιια εζηηάδνληαη ζηελ πιήξε απαζρφιεζε) (European Foundation for the Improvement of Living and Working Conditions, 2007b). 2.4 Ζ απαζρόιεζε νξηζκέλνπ ρξόλνπ ζηελ Δπξωπαϊθή Έλωζε Ζ απαζρφιεζε νξηζκέλνπ ρξφλνπ, (fixed-term), ρξεζηκνπνηείηαη θπξίσο απφ ηνπο εξγνδφηεο, πξνθεηκέλνπ λα απαιιαγνχλ απφ ην πξφζζεην θφζηνο ησλ απνιχζεσλ. Σα ηειεπηαία ρξφληα ζηελ Δ.Δ., έρεη απμεζεί ε αλεξγία, θαη ην απνηέιεζκα είλαη ε εμάπισζε ησλ ζπκβάζεσλ νξηζκέλνπ ρξφλνπ σο πξαθηηθή πξφζιεςεο απφ ηνπο εξγνδφηεο. πλήζσο, επηιέγεηαη απφ άηνκα πνπ έρνπλ απηή ηελ εξγαζία σο δεπηεξεχνπζα, ή ζπκκεηέρνπλ ζε πξνγξάκκαηα θαηάξηηζεο. Σελ πξνηηκνχλ πεξηζζφηεξν άηνκα ζηελ αξρή ηεο θαξηέξαο ηνπο, εξγαδφκελνη επνρηαθά, εξγαδφκελνη πνπ πξννξίδνληαη λα αληηθαηαζηήζνπλ κφληκν πξνζσπηθφ ζε πεξίνδν απνπζίαο, εξγαδφκελνη ζε πεξηφδνπο θφξηνπ εξγαζίαο ( Νηθνιαθνπνχινπ- ηεθάλνπ,1997). Σα θξάηε- κέιε, έρνπλ επί ην πιείζηνλ πηνζεηήζεη λνκνζεηηθή ξχζκηζε γηα ηηο ζπκβάζεηο νξηζκέλνπ ρξφλνπ, κε εμαίξεζε ηηο θαλδηλαβηθέο ρψξεο πνπ βαζίδνληαη ζε ζπκθσλίεο κεηαμχ ησλ θνηλσληθψλ εηαίξσλ. Πην ζπγθεθξηκέλα, ηα θξάηε κπνξνχλ λα ρσξηζζνχλ ζε : α) θξάηε κε κηθξή πξνζηαζία ησλ νκαδηθψλ απνιχζεσλ θαη ιίγνπο πεξηνξηζκνχο σο πξνο ηηο ζπκβάζεηο νξηζκέλνπ ρξφλνπ, β) θξάηε κε αξθεηά πςειή πξνζηαζία ησλ νκαδηθψλ απνιχζεσλ θαη ιίγνπο πεξηνξηζκνχο σο πξνο ηηο ζπκβάζεηο νξηζκέλνπ ρξφλνπ, γ) θξάηε κε πςειή πξνζηαζία ησλ νκαδηθψλ απνιχζεσλ θαη 29

30 ηζρπξνχο πεξηνξηζκνχο σο πξνο ηηο ζπκβάζεηο νξηζκέλνπ ρξφλνπ. ( Νηθνιαθνπνχινπ- ηεθάλνπ,1997). χκθσλα κάιηζηα κε ηελ Οδεγία 1999/70/ΔΚ, νη ζπκβάζεηο εξγαζίαο νξηζκέλνπ ρξφλνπ αληαπνθξίλνληαη, ζε νξηζκέλεο πεξηζηάζεηο, ζηηο αλάγθεο ηφζν ησλ εξγνδνηψλ φζν θαη ησλ εξγαδνκέλσλ. Καζνξίδνληαη νη γεληθέο αξρέο θαη νη ειάρηζηεο απαηηήζεηο ζρεηηθά κε ηελ εξγαζία νξηζκέλνπ ρξφλνπ κε ηξφπν πνπ δηαζθαιίδεη ηελ ίζε κεηαρείξηζε ησλ εξγαδνκέλσλ απηψλ ζε ζρέζε κε άιινπο. χκθσλα κε έξεπλα ηνπ ΟΟΑ,(OECD, 2002) ηελ πεξίνδν κεηαμχ 1985 θαη 2000, παξαηεξήζεθε κία αχμεζε ζηα πνζνζηά ηεο πξνζσξηλήο απαζρφιεζεο γηα ζπγθεθξηκέλεο επξσπατθέο ρψξεο, φπσο ε Γαιιία, ε Ηηαιία, ε Οιιαλδία, ε Πνξηνγαιία θαη ε Ηζπαλία. Χζηφζν, δε ζπκβαίλεη ην ίδην θαη κε ηηο ππφινηπεο ρψξεο. Τπάξρνπλ ρψξεο πνπ δελ έρνπλ δηακνξθψζεη μεθάζαξε ηάζε, ελψ ζε θάπνηεο πεξηπηψζεηο φπσο ηνπ Λνπμεκβνχξγνπ θαη ηεο Διιάδαο, ε ηάζε ήηαλ πησηηθή εθείλε ηελ πεξίνδν. Σν 2001, ζηελ Δπξσπατθή Έλσζε, νη ζπκβάζεηο νξηζκέλνπ ρξφλνπ έρνπλ δηαθνξεηηθή ζπκπεξηθνξά ζηα θξάηε κέιε ηεο. ε ρψξεο φπσο ε Οιιαλδία, ην Λνπμεκβνχξγν,ε Απζηξία, νη ζέζεηο εξγαζίαο νξηζκέλνπ ρξφλνπ έρνπλ απμεζεί κε κεγαιχηεξν ξπζκφ απφ ηηο ζέζεηο κφληκεο απαζρφιεζεο. Γεληθφηεξα, κε ζπκβάζεηο νξηζκέλνπ ρξφλνπ εξγάδνληαη ην 13% ησλ εξγαδνκέλσλ ζηελ Δ.Δ., κε πςειφηεξν πνζνζηφ ζηελ Ηζπαλία (32%) θαη ρακειφηεξν ζηελ Ηξιαλδία (4%) (European Commission, 2002a). Σν ίδην γεληθφ πνζνζηφ εξγαδνκέλσλ παξνπζηάδεηαη γηα ηελ Δ.Δ. ησλ 25 ην 2003 (13%) σο πξνο ηνπο εξγαδφκελνπο κε ζχκβαζε νξηζκέλνπ ρξφλνπ. Ζ νξηζκέλνπ ρξφλνπ απαζρφιεζε είλαη θαηαλεκεκέλε ζρεδφλ ην ίδην ζηελ Δ.Δ. αλάκεζα ζηηο γπλαίθεο (13,7%) θαη ηνπο άλδξεο (12,2%). ην επίπεδν ησλ 25 θξαηψλ κειψλ, ε ηάζε πνπ παξαηεξείηαη θαη είλαη ζπλεζέζηεξε ζηα λέα θξάηε κέιε, είλαη απμεηηθή. (European Commission,2004 ). κσο, ε αλάπηπμε ησλ ζπκβάζεσλ νξηζκέλνπ ρξφλνπ θαη ηεο πξνζσξηλήο απαζρφιεζεο δελ είλαη μεθάζαξε θαη δελ ζπλεπάγεηαη πάληα ηελ αχμεζε ηνπ επηπέδνπ ηεο απαζρφιεζεο, θαζψο, ηελ ίδηα ζηηγκή πνπ πξνζιακβάλεηαη θάπνηνο κε ηέηνηνπ είδνπο απαζρφιεζε, κπνξεί λα ιήγεη ε ζχκβαζε θάπνηνπ άιινπ. Σν 2004, ην κεξίδην ησλ ζπκβάζεσλ νξηζκέλνπ ρξφλνπ απμάλεηαη (13,7%), κε ηελ Ηζπαλία λα ζπλερίδεη λα πξσηνπνξεί (32,5%) ζε ζρέζε κε ηελ πξνεγνχκελε ρξνληά. (European Commission,2005a). Απηφ σζηφζν, απνηειεί ζεκαληηθή αχμεζε, αλ αλαινγηζηεί θαλείο πσο κεηά απφ κηα ηξηεηία ζηαζηκφηεηαο γχξσ απφ ην 13%, ζεκεηψζεθε αχμεζε 0,7 πνζνζηηαίσλ κνλάδσλ (νθείιεηαη θπξίσο ζε θξάηε πνπ 30

31 ζεκείσζαλ πξφνδν, φπσο ε Διιάδα, ε Ηηαιία, ην Λνπμεκβνχξγν, ε Ηζπαλία θαη ε ινβελία). Γξάθεκα 2.8- Απαζρόιεζε νξηζκέλνπ ρξόλνπ ζηελ Δ.Δ., 2004 Πεγή: Employment in Europe 2005 Δίλαη ζεκαληηθφ λα δνχκε πσο θπκάλζεθε αλά θχιν θαη ειηθηαθή νκάδα ε απαζρφιεζε νξηζκέλνπ ρξφλνπ ην ζπγθεθξηκέλν έηνο ζηελ Δ.Δ. ησλ Γξάθεκα 2.9- Απαζρόιεζε νξηζκέλνπ ρξόλνπ αλά θύιν θαη ειηθία, έηνο 2004 ποζοζηό 40,0% 35,0% 30,0% 25,0% 20,0% 15,0% 10,0% 5,0% 0,0% ελικίες Γσν. Ανδ. Πεγή: Employment in Europe 2005.p.104 Παξαηεξνχκε, πσο ε απαζρφιεζε νξηζκέλνπ ρξφλνπ δελ έρεη ηφζν έληνλε ηε δηάζηαζε ηνπ θχινπ, φζν ηελ ειηθηαθή δηάζηαζε. Δκθαλίδεηαη ζε κεγάιν βαζκφ ζηνπο λένπο εξγαδφκελνπο ( εηψλ), θαη ζε άηνκα κε ρακειφ επίπεδν κφξθσζεο. Παξαηεξείηαη θπξίσο ζηνλ πξσηνγελή ηνκέα θαη ηηο θαηαζθεπέο, ελψ γηα κεγάιν κέξνο 22 Γηα ιεπηνκεξείο πίλαθεο πνζνζηψλ βι. Παξάξηεκα 1 πίλαθα

32 ησλ εξγαδνκέλσλ απηνχ ηνπ είδνπο ε απαζρφιεζε είλαη αθνχζηα επηινγή. Σν γεγνλφο φηη νη λένη απαζρνινχληαη ζε πνιχ κεγάιν βαζκφ κε θάπνηα κνξθή πξνζσξηλήο απαζρφιεζεο κπνξεί λα νθείιεηαη ζε επηινγή ηνπο, εάλ ζέινπλ λα βξνπλ κηα εξγαζία πξνζσξηλή θαη λα ηε ζπλδπάζνπλ κε άιιε ή κε ηηο ζπνπδέο ηνπο, ή ζην γεγνλφο φηη, μεθηλψληαο ηελ επαγγεικαηηθή ηνπο δσή έρνπλ δηάζεζε λα βξνπλ εξγαζία, έζησ πξνζσξηλή, παξά λα κείλνπλ άλεξγνη. Αληίζεηα, νη κεγαιχηεξεο ειηθίεο ησλ 25-64, εκθαλίδνπλ ρακειφηεξα πνζνζηά, θάηη πνπ κπνξεί λα αηηηνινγεζεί απφ ηελ αλάγθε κηαο πην ζηαζεξήο εξγαζίαο θαη ελφο ζηαζεξνχ εηζνδήκαηνο, είηε ιφγσ ηεο δεκηνπξγίαο νηθνγέλεηαο, είηε ιφγσ ηεο αλάγθεο θαηνρχξσζεο ζπληαμηνδνηηθνχ δηθαηψκαηνο. Γξάθεκα 2.10-Φύιν θαη ιόγνη εξγαζίαο κε πξνζωξηλή απαζρόιεζε, έηνο 2004 Οη ιφγνη πνπ αλαθέξνληαη ζην παξαθάησ γξάθεκα είλαη: Αδπλακία εχξεζεο εξγαζίαο πιήξνπο απαζρφιεζεο (Α1), απξνζπκία εχξεζεο εξγαζίαο πιήξνπο απαζρφιεζεο (Α2), ιφγσ πεξηφδνπ εθπαίδεπζεο ή άζθεζεο (Α3), δνθηκαζηηθή πεξίνδνο (Α4), ρσξίο αηηηνινγία (Α5). 50,0% 40,0% ποζοζηό 30,0% 20,0% 10,0% Γσν. Ανδ. 0,0% Α1 Α2 Α3 Α4 Α5 Λόγοι εργαζίας με προζωρινή απαζτόλεζε Πεγή: Employment in Europe 2005, p.107 Δδψ είλαη αμηνζεκείσην πσο ηα άηνκα πξνηηκνχλ απηφλ ηνλ ηχπν απαζρφιεζεο φηαλ δελ έρνπλ ηελ επηινγή ηεο πιήξνπο θαη ζηαζεξήο απαζρφιεζεο. Σν πνζνζηφ απηφ είλαη ηδηαίηεξα πςειφ αλ αλαινγηζηεί θαλείο πσο πιεζηάδεη ην 50%, θαη καο δείρλεη ην κέγεζνο ηεο αθνχζηαο πξνζσξηλήο απαζρφιεζεο. Σν 2005, ην πνζνζηφ ησλ ζπκβάζεσλ νξηζκέλνπ ρξφλνπ απμάλεηαη θη άιιν ζε ζρέζε κε ην ζχλνιν ησλ απαζρνινπκέλσλ ζηελ Δ.Δ.25, θαη θζάλεη ην 14,5%. Πεξηζζφηεξνη απφ ην 1/4 ησλ εξγαδνκέλσλ ζηελ Πνισλία θαη ην 1/3 ζηελ Ηζπαλία εξγάδνληαη κε ζχκβαζε νξηζκέλνπ ρξφλνπ. Ζ ζπγθεθξηκέλε αχμεζε νθείιεηαη ζε αλάπηπμε ηεο κνξθήο απαζρφιεζεο θπξίσο ζηελ Πνισλία θαη ηε Γεξκαλία. Μεηαμχ ησλ εηψλ 2000 θαη 2005, ε αχμεζε πνπ παξαηεξήζεθε είλαη πεξίπνπ ηεο ηάμεο ησλ 2 32

33 πνζνζηηαίσλ κνλάδσλ, θάηη πνπ ζε ζρέζε κε ηε κεξηθή απαζρφιεζε δελ απνηειεί κεγάιε αχμεζε ( European Commission, 2006a). Γξάθεκα Απαζρόιεζε νξηζκέλνπ ρξόλνπ αλά θύιν ζηελ Δ.Δ., 2005 Πεγή: Employment in Europe 2006 Ζ αλαινγία ηεο κεηαβνιήο κεηαμχ απαζρφιεζεο νξηζκέλνπ ρξφλνπ θαη πιήξνπο απαζρφιεζεο αλά θχιν ηελ πεξίνδν θαίλεηαη παξαθάησ: Γξάθεκα 2.12-Αιιαγή πεξηόδνπ % 23% 49% 23% Απαζτόλεζε οριζμένοσ τρόνοσ, γσναίκες Απαζτόλεζε οριζμένοσ τρόνοσ, άνδρες Πλήρες απαζτόλεζε, γσναίκες Πλήρες απαζτόλεζε, άνδρες Πεγή: Employment in Europe 2006 Βιέπνπκε ινηπφλ πσο ε ζπλνιηθή κεηαβνιή ηεο απαζρφιεζεο νξηζκέλνπ ρξφλνπ είλαη 46%, έλαληη 54% ηεο πιήξνπο απαζρφιεζεο. Απφ ηε ζηηγκή πνπ ε απαζρφιεζε νξηζκέλνπ ρξφλνπ έρεη έληνλν ην ζηνηρείν ηνπ επηρεηξεκαηηθνχ θχθινπ, ε πξφζθαηε αχμεζε ππάξρεη πηζαλφηεηα λα αληηπξνζσπεχεη έλα θπθιηθφ παξά δνκηθφ ζηνηρείν επίδξαζεο. 33

34 2.5. Ο δαλεηζκόο εξγαδνκέλωλ ζηελ Δπξωπαϊθή Έλωζε κέζω ηωλ Δ.Π.Α. πσο πξνθχπηεη απφ ηνπο γεληθφηεξνπο πξνζαλαηνιηζκνχο ηεο Έλσζεο, πξέπεη λα αμηνπνηεζεί θάζε δηαζέζηκν κέζνλ γηα λα ελζαξξχλεη ηε δεκηνπξγία ζέζεσλ εξγαζίαο θαιήο πνηφηεηαο, πνπ ζα εμειίμεη ηηο κνξθέο απαζρφιεζεο θαη ζα βαζίδεηαη ζηελ επειημία. Έλα απφ ηα κέηξα γηα ηελ επίηεπμε απηνχ ηνπ ζηφρνπ πξνηεξαηφηεηαο ήηαλ λα πξνσζήζεη ηελ πξνζσξηλή εξγαζία κέζσ Δηαηξείαο Πξνζσξηλήο Απαζρφιεζεο (ΔΠΑ). Ζ ξχζκηζε ηεο πξνζσξηλήο απαζρφιεζεο ελδηαθέξεη ζε επξσπατθφ επίπεδν απφ ην 1982, πνπ ε Δπηηξνπή πξφηεηλε κηα Οδεγία επί ηνπ ζέκαηνο (European Foundation for the Improvement of Living and Working Conditions, 2006). χκθσλα κε κειέηε ηνπ Δπξσπατθνχ Ηδξχκαηνο γηα ηε Βειηίσζε ησλ πλζεθψλ Γηαβίσζεο θαη Δξγαζίαο, ε απαζρφιεζε κέζσ εηαηξείαο πξνζσξηλήο απαζρφιεζεο ζηελ Δπξψπε απμάλεηαη ζπλερψο εδψ θαη 10 ρξφληα. (Storrie, 2002). Ζ εμάπισζε απηή ηνπ θαηλνκέλνπ πξνθχπηεη θπξίσο απφ ηηο αλάγθεο επειημίαο ησλ επηρεηξήζεσλ, θάηη πνπ απνηειεί ζηνηρείν κείδνλνο ζεκαζίαο γηα ηηο ΜΜΔ νη νπνίεο επεξεάδνληαη πεξηζζφηεξν απφ ηηο άιιεο επηρεηξήζεηο απφ ην θφζηνο πξφζιεςεο θαη απφιπζεο κνλίκσλ ππαιιήισλ.τπαγνξεχεηαη επίζεο απφ ηηο ειιείςεηο πνπ αληηκεησπίδνπλ νη επηρεηξήζεηο ζε νξηζκέλεο δεμηφηεηεο πξνπαληφο ζηα επαγγέικαηα ηεο ηερλνινγίαο ησλ πιεξνθνξηψλ. Γελ ππάξρνπλ ζήκεξα ελαξκνληζκέλα επξσπατθά ζηνηρεία γηα ηελ πξνζσξηλή εξγαζία. Παξά ηε ζπλνιηθή απηή αχμεζε, ε πξνζσξηλή εξγαζία αλαπηχρζεθε άληζα ζηελ Έλσζε. Οη λνκηθέο ξπζκίζεηο παξνπζηάδνπλ αμηνκλεκφλεπηε πνηθηιία, κε θνηλφ ραξαθηεξηζηηθφ φκσο ηελ ηξηκεξή ζρέζε εξγαζίαο. ε πνιιά θξάηε κέιε νη πξνυπνζέζεηο απαζρφιεζεο πξνζσξηλνχ πξνζσπηθνχ θαη νη δξαζηεξηφηεηεο ησλ εηαηξεηψλ πξνζσξηλήο απαζρφιεζεο ππφθεηληαη ζε απζηεξή ξχζκηζε, κε λνκνζεηηθέο παξεκβάζεηο θαη ζπιινγηθέο ζπκθσλίεο. ε άιιεο πεξηπηψζεηο, φπσο ζην Ζλσκέλν Βαζίιεην θαη ηελ Ηξιαλδία, ην λνκνζεηηθφ θαη θαλνληζηηθφ πιαίζην είλαη πνιχ ήπην. χκθσλα κε ηελ πξφηαζε ηεο Δπηηξνπήο γηα Οδεγία ηνπ Δπξσπατθνχ Κνηλνβνπιίνπ θαη ηνπ πκβνπιίνπ ζρεηηθά κε ηνπο φξνπο εξγαζίαο ησλ πξνζσξηλά απαζρνινπκέλσλ κέζσ ησλ Δηαηξηψλ Πξνζσξηλήο Απαζρφιεζεο 23, έρνπκε κηα θαηεγνξηνπνίεζε ησλ θξαηψλ κειψλ αλάινγα κε ηηο ξπζκίζεηο πνπ εθαξκφδνπλ. Έηζη έρνπκε ηηο εμήο θαηεγνξίεο: 23 Πξφηαζε γηα Οδεγία πάλσ ζηηο ζπλζήθεο εξγαζίαο ησλ πξνζσξηλά εξγαδνκέλσλ (COM(2002) 149 final, 2002/0072(COD) 34

35 Πίλαθαο 2.1- Σαμηλόκεζε θξαηώλ αλάινγα κε ηηο εθαξκνδόκελεο ξπζκίζεηο Δθαξκνδόκελεο ξπζκίζεηο Κξάηε Κξάηε ηα νπνία δελ έρνπλ νξηζκφ ηεο πξνζσξηλήο εξγαζίαο κέζσ εηαηξείαο πξνζσξηλήο απαζρφιεζεο ή κε ειάρηζηεο εηδηθέο ξπζκίζεηο Γαλία, Φηλιαλδία, Ηξιαλδία θαη Ζλσκέλν Βαζίιεην Κξάηε, ηα νπνία δηαζέηνπλ εηδηθφ νξηζκφ θαη ξπζκίζεηο πνπ αθνξνχλ θπξίσο ηε ζρέζε αλάκεζα ζηελ εηαηξεία πξνζσξηλήο απαζρφιεζεο, ηε ρξήζηξηα επηρείξεζε θαη Γεξκαλία Απζηξία, Ηζπαλία, Λνπμεκβνχξγν, Κάησ Υψξεο θαη νπεδία. ηνλ εξγαδφκελν Κξάηε, ηα νπνία έρνπλ εηδηθφ νξηζκφ θαη ξπζκίζεηο γηα Βέιγην, Γαιιία, Ηηαιία, ηελ πξνζσξηλή εξγαζία πνπ θαιχπηνπλ φρη κφλν ηελ Πνξηνγαιία θαη Διιάδα ηξηκεξή ζρέζε, αιιά θαη ην λνκηθφ θαζεζηψο ηνπ απαζρνινπκέλνπ. Πεγή:European Commission, COM (2002)149 final. Σν Μάξηην ηνπ 2002, ε πξφηαζε γηα Οδεγία ζρεηηθά κε ηνπο απαζρνινχκελνπο κέζσ ΔΠΑ, βαζηδφηαλ θπξίσο ζηελ ίζε κεηαρείξηζε απηψλ ησλ εξγαδνκέλσλ έλαληη ησλ άιισλ θαη θπξίσο ησλ πιήξσο απαζρνινπκέλσλ. Οη βαζηθέο ζπλζήθεο απαζρφιεζεο θαη εξγαζίαο ησλ εξγαδνκέλσλ ΔΠΑ ζα πξέπεη λα κε δηαθέξνπλ έλαληη ησλ άιισλ εξγαδνκέλσλ. Πνιιέο κειέηεο έρνπλ δείμεη πσο νη εξγαδφκελνη ζηηο ΔΠΑ έρνπλ ιηγφηεξν έιεγρν πάλσ ζην είδνο ηεο εξγαζίαο πνπ θάλνπλ θαη ζηνλ ηξφπν πνπ ηε δηεθπεξαηψλνπλ ζε ζρέζε κε άιινπο εξγαδφκελνπο. Έρνπλ ιηγφηεξεο επθαηξίεο γηα επαγγεικαηηθή θαηάξηηζε ή γηα αλέιημε, πςειά πνζνζηά εξγαηηθψλ αηπρεκάησλ, δελ ελεκεξψλνληαη επαξθψο γηα ηελ αζθάιεηά ηνπο, ζπλήζσο θεξδίδνπλ ιηγφηεξα απφ ην κφληκν πξνζσπηθφ. Πξηλ ηε δηεχξπλζε, ηα ζηνηρεία ηνπ International Confederation of Temporary Agency Work Businesses (CIETT) γηα ην 2001, δείρλνπλ πσο ζηελ Δ.Δ απαζρνινχληαη ζηηο ΔΠΑ πάλσ απφ 7 εθαηνκκχξηα εξγαδφκελνη, πεξίπνπ ην 19% ηνπ εξγαδφκελνπ πιεζπζκνχ ηεο Δ.Δ. (Trades Union Congress (TUC), 2005). 35

36 Οη γεληθέο ηάζεηο ζηηο ΔΠΑ φπσο πξνθχπηνπλ απφ κειέηε ηνπ European Foundation for the Improvement of Living and Working Conditions 24, είλαη νη εμήο (Storrie, 2002).: Καηά κέζν φξν νη εξγαδφκελνη ζηηο ΔΠΑ είλαη λεφηεξνη απφ ηνπο άιινπο εξγαδφκελνπο. Γηα παξάδεηγκα, ζηελ Ηζπαλία πάλσ απφ ην 84% ησλ εξγαδνκέλσλ απηψλ είλαη θάησ απφ ηελ ειηθία ησλ 34.Αθνινπζνχλ κε επίζεο πςειά πνζνζηά λέσλ εξγαδνκέλσλ ην Ζ. Βαζίιεην, ε Γεξκαλία, ε Γαλία. Οη εξγαδφκελνη ζηηο ΔΠΑ έρνπλ επίζεο ρακειφηεξν κνξθσηηθφ επίπεδν απφ άιιεο ρψξεο ηεο ΔΔ. Γηα παξάδεηγκα, ζηε Γεξκαλία ην 5,7% ησλ εξγαδνκέλσλ απηψλ δελ έρνπλ ηειεηψζεη ην ζρνιείν, θαη κφλν ην 13,2% έρεη πηπρίν Παλεπηζηεκίνπ. Αλάινγε εηθφλα παξνπζηάδνπλ ε Ηζπαλία, ε Φηιαλδία, ε Γαλία θαη ε νπεδία. Γελ ππάξρνπλ ζπγθεθξηκέλεο ηάζεηο σο πξνο ην θχιν ζηνλ ηνκέα ησλ ΔΠΑ. ε άιιεο ρψξεο απαζρνινχληαη πεξηζζφηεξνη άλδξεο φπσο ζηε Γεξκαλία, θαη ζε άιιεο ρψξεο φπσο ε Γαλία θαη ε νπεδία, νη γπλαίθεο. Δλψ νη εξγαδφκελνη απηνί αληηπξνζσπεχνληαη θπξίσο ζηελ βηνκεραλία θαη ηηο θαηαζθεπέο, απμάλεηαη ε παξνπζία ηνπο ζηνλ ηνκέα ησλ ππεξεζηψλ θαη ηνπ Γεκνζίνπ. Ο βαζηθφο ιφγνο πνπ νη εξγαδφκελνη πξνηηκνχλ ηηο ΔΠΑ είλαη γηα λα επηηχρνπλ λα βξνπλ κφληκε απαζρφιεζε, ελψ δεπηεξεχνπζαο ζεκαζίαο είλαη ε ζπκθηιίσζε ηεο νηθνγελεηαθήο θαη ηεο επαγγεικαηηθήο δσήο, ή ε δηαθνξνπνίεζε ηεο εξγαζίαο. Οη εθηηκήζεηο ηεο παξαπάλσ κειέηεο γηα ην 1999, καο δείρλνπλ ηε ζπλεηζθνξά πνπ είραλ νη ρψξεο ηεο Δ.Δ. εθείλε ηελ πεξίνδν. Υαξαθηεξηζηηθά ζα πξέπεη λα αλαθέξνπκε πσο απφ ην 1992 ν ηνκέαο έρεη αλαπηπρζεί σο θαη 5 θνξέο ζηε Γαλία, ηελ Ηζπαλία, ηελ Ηηαιία θαη ηε νπεδία, ελψ ν ξπζκφο είλαη ιίγν ρακειφηεξνο γηα ηελ Απζηξία. Απφ ηνλ παξαθάησ πίλαθα ζπλάγεηαη φηη έλαο αξηζκφο ηεο ηάμεσο 1,8 κε 2,1 εθαηνκκχξηα άηνκα εξγάδνληαλ ζηηο ΔΠΑ ην Σελ πξσηηά θαηέρεη ε Γαιιία κε εξγαδφκελνπο. 24 Λεπηνκεξέζηεξα, βι. πίλαθα 1.4, ζην Παξάξηεκα 1 36

37 Πίλαθαο 2.2- Οη Δηαηξείεο Πξνζωξηλήο Απαζρόιεζεο, ζηνηρεία αλά ρώξα (1999) Δξγαδφκελνη ΔΠΑ (1999) Πνζνζηφ επί ηνπ ζπλφινπ εξγαδνκέλσλ ζηηο ΔΠΑ ζηελ Δ.Δ. (1999) Πνζνζηφ επί ηεο ζπλνιηθήο απαζρφιεζεο (1999) Απζηξία ,2% 0,7% 1,7% Βέιγην ,0% 1,6% 2,6% Γαλία ,9% 0,7% 0,9% Φηιαλδία ,7% 0,6% 0,3% Γαιιία ,9% 2,7% 3,3% Γεξκαλία ,7% 0,7% 0,6% Διιάδα 0 0,0% 0,0% 4,4% Ηξιαλδία ,4% 0,6% 5,5% Ηηαιία ,5% 0,2% 5,0% Λνπμεκβνχξγν ,3% 3,5% - Οιιαλδία ,7% 4,0% 2,5% Πνξηνγαιία ,2% 1,0% 0,4% Ηζπαλία ,2% 0,8% 2,4% νπεδία ,5% 0,8% 0,5% Ζ.Β % 2,1% 2,3% Ζ.Β ,9% χλνιν Δ.Δ % 1,4% 2,3% χλνιν Δ.Δ ,2% Πνζνζηφ επί ηεο ζπλνιηθήο απαζρφιεζεο (2001), Σξίηε Δπξσπατθή Έξεπλα γηα ηεο πλζήθεο εξγαζίαο ζηελ Δ.Δ.* *Σύκθσλα κε ηηο εθηηκήζεηο ηεο Τξίηεο Δπξσπατθήο Έξεπλαο ηνπ Ιδξύκαηνο, ην 2001, γηα ηηο ζπλζήθεο εξγαζίαο, ηα πνζνζηά δηαθνξνπνηνύληαη. Πεγή: European Foundation for the Improvement of Living and Working Conditions (2002b) Temporary Agency Work in E.U Οη ρξήζηξηεο εηαηξείεο ζηελ Δ.Δ., πξνηηκνχλ ηνπο εξγαδφκελνπο κέζσ ΔΠΑ, γηα ηνπο εμήο ιφγνπο: γηα λα αληηθαηαζηήζνπλ κφληκνπο εξγαδφκελνπο (27%), γηα λα αληηκεησπίζνπλ επνρηθέο αλάγθεο (23%), θαη κε αλακελφκελε αχμεζε θφξηνπ εξγαζίαο (21%). Ληγφηεξν δεκνθηιείο ιφγνη είλαη γηα λα πξνζιάβνπλ λέν πξνζσπηθφ (11%), ιφγσ αβέβαηεο αλάπηπμεο (9%), γηα λα ηνπο αλαζέζνπλ εμεηδηθεπκέλεο εξγαζίεο (4%), γηα λα θάλνπλ ηαθηηθή εξγαζία αληί άιινπ εξγαδνκέλνπ (3%), θαη γηα λα θάλνπλ ηαθηηθή εξγαζία κε ρακειφηεξν κηζζφ (1%). Σν βαζηθφηεξν σζηφζν θίλεηξν γηα ηε πξφζιεςε εξγαδνκέλσλ κέζσ ΔΠΑ, είλαη ε αληηθαηάζηαζε ησλ εξγαδνκέλσλ πνπ απνπζηάδνπλ, θάηη, πνπ πξνθχπηεη θαη απφ εζληθέο κειέηεο, ζηε Γεξκαλία, ζηελ Απζηξία, ζηελ Φηιαλδία, ζηελ νπεδία θαη ζηελ Ηηαιία. 37

38 Νεφηεξε κειέηε ηνπ Ηδξχκαηνο ην 2006, πνπ αθνξά ηελ Δπξψπε ησλ 15 θαη ηε Ννξβεγία, δείρλεη φηη 2,5 κε 3 εθαηνκκχξηα άηνκα εξγάδνληαη ζε πεξίπνπ επηρεηξήζεηο ( European Foundation for the Improvement of Living and Working Conditions, 2006). Ζ κεγαιχηεξε ρξήζε ησλ ΔΠΑ εκθαλίδεηαη ζηελ Μ. Βξεηαλία, ηελ Οιιαλδία, ηε Γαιιία θαη ην Βέιγην, ελψ ραξαθηεξηζηηθή είλαη θαη ε πεξίπησζε ηνπ Λνπμεκβνχξγνπ. Πίλαθαο 2.3- Οη Δηαηξείεο Πξνζωξηλήο Απαζρόιεζεο αλά ρώξα Δξγαδφκελνη ΔΠΑ Πνζνζηφ επί ηεο ζπλνιηθήο απαζρφιεζεο Απζηξία ,4% 380 Βέιγην ,2% 127 Γαλία ,3% - Φηιαλδία ,6% - Γαιιία ,1% 1000 Γεξκαλία ,2% 4526 Διιάδα Ηξιαλδία Ηηαιία ,6% 75 Λνπμεκβνχξγν ,6% 40 Οιιαλδία ,5% 1250 Πνξηνγαιία ,9% 247 Ηζπαλία ,8% 341 νπεδία ,0% 550 Ννξβεγία ,0% Ζ.Β. (1) , (2) (1) 2,6 % (2) 5,1% 6500 Αξηζκφο επηρεηξήζεσλ Πεγή: European Foundation for the Improvement of Living and Working Conditions (2006),Temporary Agency Work in an enlarged E.U Οη ηάζεηο πνπ δηακνξθψλνληαη θαηά ηελ έξεπλα απηή, θαίλνληαη παξαθάησ 25. Ζ ειηθία ησλ εξγαδνκέλσλ κέζσ ΔΠΑ, ζπλερίδεη λα βξίζθεηαη θάησ ησλ εηψλ, κε ραξαθηεξηζηηθφηεξα παξαδείγκαηα ηηο ρψξεο ηεο Ηζπαλίαο, φπνπ ην 83% είλαη θάησ ησλ 35 εηψλ, ηελ Διιάδα, πνπ εκθαλίδεη πξψηε θνξά ζηνηρεία λα έρεη πνζνζηφ 86% θάησ ησλ 30 εηψλ. ε νξηζκέλεο ρψξεο 26, παξαηεξείηαη θαη θάπνην πνζνζηφ άλσ ησλ 45εηψλ, πνπ δείρλεη ηελ επέθηαζε ηνπ ζεζκνχ θαη ζε κεγαιχηεξεο ειηθίεο. ηηο πεξηζζφηεξεο ρψξεο, ε θαηαλνκή ησλ ζέζεσλ αλά θχιν είλαη πεξίπνπ ε ίδηα θαη δελ εκθαλίδεη δηαθνξέο κεηαμχ αλδξψλ θαη γπλαηθψλ, σζηφζν, ε Γαλία θαη ε 25 Βι. Παξάξηεκα 1, πίλαθα Διιάδα, Οιιαλδία, Πνξηνγαιία, Ηζπαλία θαη Ζλσκέλν Βαζίιεην 38

39 νπεδία εκθαλίδνπλ πςειά πνζνζηά ζηηο γπλαίθεο, θαη ε Απζηξία, ε Γεξκαλία θαη ην Λνπμεκβνχξγν ζηνπο άλδξεο. εκαληηθή είλαη ε επέθηαζε ησλ ΔΠΑ ζηνλ ηνκέα ησλ ππεξεζηψλ ζε Ηζπαλία, νπεδία, Ζλσκέλν Βαζίιεην, ελψ δηαθαίλεηαη κηα γεληθφηεξε αχμεζε ηεο ζπκκεηνρήο ησλ ΔΠΑ ζηνλ ηνκέα απηφ. Παξάιιεια, ππάξρεη εθαξκνγή θαη ζην Γεκφζην Σνκέα Γεληθά, νη εξγαδφκελνη είλαη ρακειήο εμεηδίθεπζεο θαη πξνζφλησλ, κε εμαίξεζε ηε Ννξβεγία πνπ εκθαλίδεη έλα πνζνζηφ 40% ησλ εξγαδνκέλσλ κε παλεπηζηεκηαθή εθπαίδεπζε, θαη ηελ Ηηαιία. Παξαηεξνχκε ινηπφλ πσο σο κνξθή απαζρφιεζεο νη ΔΠΑ πξνηηκψληαη απφ ηνπο λένπο, σζηφζν, ρξεηάδεηαη αξθεηή πξνζπάζεηα ζηα ζέκαηα εθπαίδεπζεο ησλ εξγαδνκέλσλ θαη ζηελ πξφζιεςε πεξηζζφηεξν εμεηδηθεπκέλνπ πξνζσπηθνχ. Οη ΔΠΑ έρνπλ εμαπισζεί κε ηαρχ ξπζκφ ζηηο πεξηζζφηεξεο ρψξεο. Φπζηθά, ζε αξθεηέο πεξηπηψζεηο απηφ δελ κπνξεί λα κεηαθξαζηεί ζε κεγαιχηεξε ζπκκεηνρή ησλ ΔΠΑ ζηελ γεληθφηεξε αλάπηπμε. Οη πξννπηηθέο ησλ ΔΠΑ σζηφζν, εκθαλίδνληαη επνίσλεο Ζ εθαξκνγή ηεο ηειεξγαζίαο ζηελ Δπξωπαϊθή Έλωζε. Σν ελδηαθέξνλ ηεο Δπξσπατθήο Δπηηξνπήο γηα ηελ ηειεξγαζία, άξρηζε λα εθδειψλεηαη ην 1989, εμαηηίαο ησλ αλεζπρηψλ πνπ εθθξάζηεθαλ ζην πιαίζην ηνπ πξνγξάκκαηνο RACE γηα ηελ έξεπλα πάλσ ζηελ ηερλνινγία ηεο επηθνηλσλίαο, φηαλ εληνπίζηεθαλ θίλδπλνη απνθιεηζκνχ. ην πιαίζην ηνπ πξνγξάκκαηνο ORA RTD ζε ζπλέξγεηα κε ην πξφγξακκα LEADER I σο πξσηνβνπιία ησλ Γηαξζξσηηθψλ Σακείσλ γηα ηελ ππνζηήξημε ησλ ηνπηθψλ πξσηνβνπιηψλ απαζρφιεζεο, δεκηνπξγήζεθαλ ηα πξψηα πξνγξάκκαηα κε έκθαζε ζηελ ηειεξγαζία. Απηά ήηαλ: ην PATRA πνπ εμέηαδε ηελ θνηλσληθή θαη ςπρνινγηθή άπνςε, ην MITRE, γηα ηε δηεξεχλεζε ηεο πεξίπησζεο ησλ επηρεηξήζεσλ σο πξνο ηελ ηειεξγαζία, θαη ην πξφγξακκα SYNERGY γηα ηελ επαηζζεηνπνίεζε ησλ εκπιεθνκέλσλ ζηελ ηειεξγαζία. Σν ελδηαθέξνλ γηα ηελ ηειεξγαζία επεθηάζεθε πεξηζζφηεξν ην 1993 ζηελ πξνζπάζεηα ηεο Δπηηξνπήο κέζα απφ δξάζεηο λα ζπλδέζεη ηελ κεηάβαζε ηεο Δπξψπεο ζηελ Κνηλσλία ηεο Πιεξνθνξίαο κε ηελ αλάγθε γηα κεγαιχηεξε επειημία ζηελ αγνξά εξγαζίαο. 27 Καηά ηελ Δπξσπατθή Δπηηξνπή, ε ηειεξγαζία θαζηζηά ηνπο εξγαδφκελνπο ηθαλνχο λα πξνζεγγίζνπλ ηελ 27 "Telework 1998":Annual Report from the European Commission 39

40 εξγαζία κέζα απφ λένπο θαη πην θηιηθνχο ζηελ νηθνγέλεηα ηξφπνπο 28. Ζ Δπηηξνπή έρεη πξνηείλεη έλαλ επξχ νξηζκφ ηεο ηειεξγαζίαο σο κηα κέζνδν νξγάλσζεο ηεο εξγαζίαο ζηελ νπνία κηα ζεκαληηθή αλαινγία ησλ σξψλ εξγαζίαο ηνπ εξγαδνκέλνπ γίλεηαη εθηφο ησλ νξίσλ ηεο επηρείξεζεο κε ηε ρξήζε ηερλνινγηψλ πιεξνθνξηψλ θαη κεηαθνξάο αξρείσλ, θαη θπξίσο ηνπ δηαδηθηχνπ. 29 χκθσλα κε ην European Information Technology Observatory, ε αλάπηπμε ηεο πιεξνθνξηθήο θαη ηεο ηειεξγαζίαο δηαθνξνπνηείηαη απφ ην έλα θξάηνο- κέινο ηεο Δ.Δ. ζην άιιν, θαη είλαη αλάινγε κε ηελ αλάπηπμε ηεο δηείζδπζεο ηνπ δηαδηθηχνπ 30. Οη άλδξεο θαη νη γπλαίθεο παξνπζηάδνπλ ίδηα πεξίπνπ πνζνζηά ρξήζεο Ζ/Τ. Μάιηζηα, νη βφξεηεο ρψξεο πνπ νη νηθνλνκίεο ηνπο βαζίδνληαη ζηελ θαηλνηνκία θαη ηηο λέεο ηερλνινγίεο, έρνπλ ζηξαθεί ζηελ ηειεξγαζία, ελψ νη ρψξεο ηεο λφηηαο Δπξψπεο ηελ εθαξκφδνπλ κε κεγαιχηεξε δπζθνιία. Απηφ ζπκβαίλεη δηφηη, ζηηο ρψξεο ηεο θαλδηλαβίαο εξγαδφκελνη θαη νηθνλνκία είλαη αλνηρηνί ζε ηερλνινγηθέο θαη νξγαλσηηθέο αιιαγέο, ελψ ππάξρεη ζχγρξνλν θαη απνηειεζκαηηθφ ηειεπηθνηλσληαθφ δίθηπν. Αληίζεηα, ζηηο ρψξεο ηνπ Νφηνπ νη ζηελνί νηθνγελεηαθνί δεζκνί θαη ηα κηθξφηεξα ζπίηηα θάλνπλ δχζθνιε ηε ρξήζε ηνπ ζπηηηνχ σο ρψξν εξγαζίαο. Χζηφζν, ε ηαρεία κεηάβαζε νξηζκέλσλ θξαηψλ ζηελ Κνηλσλία ηεο Πιεξνθνξίαο, πξνσζεί ηελ ηειεξγαζία. (αιακνχξεο θαη Σνκάξαο, 2001, ζει.32. Γεκεηξφπνπινο,2004, ζει 8-9, Κνπθνπνχινπ,2005, ζει.33-36). Έηζη ινηπφλ, ηα πξσηεία ζηελ Δ.Δ. σο πξνο ηελ εθαξκνγή πξνγξακκάησλ ηειεεξγαζίαο σο ην 1999, ηα θαηέρνπλ ε Γεξκαλία θαη ε νπεδία, θαζψο έρνπλ ηειεπηθνηλσληαθέο αγνξέο κε ρακειφ θφζηνο ζηελ ηειεθσλία. Δπίζεο, ην Ζλσκέλν Βαζίιεην, ε Ηξιαλδία θαη ε Απζηξία έρνπλ δείμεη ηθαλνπνηεηηθά ζηνηρεία εμέιημεο. Ζ ππφινηπε Δπξψπε δελ είλαη ηδηαίηεξα δξαζηεξηνπνηεκέλε σο πξνο ηελ ηειεξγαζία. (Dangelmaier W. et al, 1999) European Commission, (2005b),Information Society and Employment: Linking European Policies 29 European Commission, ework Status Report on New Ways to Work in the Knowledge Economy. Available at: Βι. Παξάξηεκα 1, πίλαθαο Γηα πιεξνθνξίεο, βι. Παξάξηεκα 1, πίλαθαο

41 Πίλαθαο 2.4- Ζ ζηάζε ηωλ θξαηώλ απέλαληη ζηελ ηειεξγαζία χζζσκε ππνζηήξημε νπεδία Απζηξία Γεξκαλία Ηηαιία Φηιαλδία Ζλ. Βαζίιεην Σκεκαηηθή ππνζηήξημε Οιιαλδία Γαιιία Ηξιαλδία Γηζηαθηηθνί Βέιγην νπεδία Γαλία Ηζπαλία Υακειή ππνζηήξημε Διιάδα Πνξηνγαιία Λνπμεκβνχξγν Πεγή: ηελ Δ.Δ., νη πεξηζζφηεξνη ηειεεξγαδφκελνη, εθφζνλ επηιέμνπλ λα εξγαζζνχλ κε απηφλ ηνλ ηξφπν, παξακέλνπλ ζπλήζσο ζην θαζεζηψο ηεο πξνεγνχκελεο εξγαζίαο ηνπο, θάηη πνπ κπνξεί λα είλαη αξλεηηθφ σο πξνο ηελ θαηνρχξσζε ησλ δηθαησκάησλ ηνπο. πγθεθξηκέλα, νη ηάζεηο δηακνξθψλνληαη σο εμήο : Γξάθεκα Οη ηύπνη ζύκβαζεο ηωλ ηειεξγαδνκέλωλ 1% 3% 23% Ασηοαπαζτολούμενοι - freelancers Άμεζε απαζτόλεζε σμβόλαια Οριζμένοσ Υρόνοσ 73% Ειδικά ζσμβόλαια ηελεεργαζίας Πεγή: 32 Ζ παξαπάλσ δηαπίζησζε σο πξνο ηελ έθηαζε εθαξκνγήο ηεο ηειεξγαζίαο ζηα θξάηε κέιε, είλαη νξαηή θαη απφ κεηαγελέζηεξε έξεπλα ηνπ Πξνγξάκκαηνο SIBIS (Statistical Indicators Benchmarking the Information Society), πνπ αθνξά φινπο ηνπο ηχπνπο ηειεξγαζίαο (νηθηαθή θαη θηλεηή, απηναπαζρνινχκελνη ηειεξγαδφκελνη ζε SOHOs). Φαίλεηαη ε ππεξνρή ησλ βφξεησλ ρσξψλ, φπσο ηεο Οιιαλδίαο θαη ηεο Φηιαλδίαο, ελψ νη ρψξεο ηεο νπεδίαο θαη ηεο Γαλίαο έρνπλ ζεκεηψζεη ζεκαληηθή πξφνδν. Απηφ νθείιεηαη θπξίσο ζηηο ππνδνκέο, ηηο πξαθηηθέο ησλ εηαηξεηψλ, ζην πεξηβάιινλ, πνιηηηθφ θαη ζεζκηθφ, θαη ηελ θνπιηνχξα ησλ ρσξψλ απηψλ (SIBIS,2003). 32 Αλζξψπηλν Γίθηπν (Διιάδα) Γηάδνζεο ηεο Δξεπλεηηθήο θαη Σερλνινγηθήο Telework 2000 πνπ πξνσζεί ηε ζπλεξγαζία θαη επηθνηλσλία κεηαμχ αθαδεκατθψλ θαη εξεπλεηηθψλ θέληξσλ θαζψο θαη ηδησηηθψλ θαη δεκφζησλ θνξέσλ πνπ ελδηαθέξνληαη γηα ηελ ηειεξγαζία. ( 41

42 Γξάθεκα ύλνιν ηειεξγαδνκέλωλ (% ηνπ απαζρνινύκελνπ πιεζπζκνύ) Πεγή: SIBIS Pocketbook 2002/2003 Σν γεγνλφο κάιηζηα πσο απμάλεηαη νινέλα θαη πεξηζζφηεξν ην ελδηαθέξνλ γηα ηελ ηειεξγαζία ζηηο ρψξεο ηεο Δ.Δ., είλαη ηδηαίηεξα ελζαξξπληηθφ γηα ηε κειινληηθή εθαξκνγή ηεο. Γξάθεκα Δλδηαθέξνλ γηα ηελ ηειεξγαζία- Πεξηιακβάλεη θαη ηνπο ήδε ηειεξγαδόκελνπο (% ηνπ απαζρνινύκελνπ πιεζπζκνύ) Πεγή: SIBIS Pocketbook 2002/2003 εκαληηθφ βήκα γηα ηελ πξνψζεζε ηεο ηειεξγαζίαο απνηειεί φπσο είδακε θαη πην πάλσ ε Δπξσπατθή πκθσλία- Πιαίζην γηα ηελ ηειεξγαζία 33. χκθσλα κε ηελ έθζεζε γηα ηελ εθαξκνγή ηεο 34, νη ρψξεο ηεο Δ.Δ. παξνπζηάδνπλ εηεξνγέλεηα ζηελ εθαξκνγή ηεο, θπξίσο εμαηηίαο ηνπ γεγνλφηνο πσο είλαη ε πξψηε θνξά πνπ νη θνηλσληθνί εηαίξνη αλαιακβάλνπλ κηα ηφζν θαηλνηφκα δξάζε, αιιά θαη ιφγσ ησλ δηαθνξεηηθψλ ζπζηεκάησλ ησλ ζρέζεσλ ησλ θνηλσληθψλ εηαίξσλ ζηα θξάηε κέιε. Σν 33 Βιέπε Παξάξηεκα 1, πίλαθαο Implementation Of The European Framework Agreement On Telework (2006) September 2006, report by the European social partners, adopted by the social dialogue committee on 28 June

43 φιν εγρείξεκα σζηφζν, θαηαδεηθλχεη ην γεγνλφο πσο ν θνηλσληθφο δηάινγνο ζηελ ΔΔ κπνξεί λα απνηειέζεη πεγή θαηλνηφκσλ πξαθηηθψλ ζην κέιινλ. ηελ Δπξψπε ηα ζηνηρεία δείρλνπλ ηνπο άλδξεο 35, ζχκθσλα κε ην Δπξσπατθφ Πξφγξακκα EcaTT (IST Programme, Key Action II, 2000), λα αληηπξνζσπεχνπλ ην 80% ηνπ ζπλφινπ ησλ ηειεξγαδφκελσλ. Ζ ειηθία είλαη άιινο έλαο παξάγνληαο πνπ παξνπζηάδεη ελδηαθέξνλ. Σν 68% ησλ ηειεξγαδφκελσλ σο ην 2000, είλαη κέζεο ειηθίαο (κεηαμχ 30 θαη 49 εηψλ), ελψ απηή πξνηηκάηαη ηδηαίηεξα απφ επηρεηξήζεηο πνπ απαζρνινχλ κεγάιν αξηζκφ αηφκσλ(+1000 άηνκα). 36 (Κσλζηαληέινπ θαη Πνιπκελάθνπ, 2002). χκθσλα κε κηα πξφζθαηε έξεπλα ηνπ Δπξσβαξφκεηξνπ, πνπ θαιχπηεη ηελ πεξίνδν Οθηψβξηνο- Ννέκβξηνο 2004 θαη δεκνζηεχζεθε ην 2005, κφλν έλαο κηθξφο αξηζκφο εξγαδνκέλσλ ζηελ ΔΔ δειψλνπλ φηη ηειεξγάδνληαη: Γξάθεκα Πνζνζηά ηειεξγαζίαο Ποζοζηά εργαδομένων ποσ δελώνοσν πως ηελεργάδονηαι Ποζοζηά Ροςμανία; 4% Βοςλγαπία; 8% Ποπηογαλία; 1% Οςγγαπία; 3% Δλλάδα; 5% Πολωνία; 6% Ιηαλία; 7% Ιζπανία; 7% λοβακία; 8% Σζεσία; 8% Λοςξεμβούπγο; 8% Κύππορ; 9% Γεπμανία; 9% Λεηηονία; 10% λοβενία; 11% Δ.Δ. 25; 11% Λιθοςανία; 12% Γαλλία; 12% Βέλγιο; 12% Ιπλανδία; 13% Η. Βαζίλειο; 15% Μάληα; 17% Αςζηπία; 17% Γανία; 19% Ολλανδία; 20% Φιλανδία; 22% οςηδία; 23% Δζθονία; 25% 0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% Πεγή: Special Eurobarometer218 - Information and Communication Technologies and the workplace, 2005 Ζ Δζζνλία παξνπζηάδεη ην κεγαιχηεξν πνζνζηφ ηειεξγαδνκέλσλ αλάκεζα ζηνπο εξσηεζέληεο ππεξβαίλνληαο ην κέζν φξν ηεο Δ.Δ. 25 θαηά 14%, ελψ ην ρακειφηεξν πνζνζηφ ην έρεη ε Πνξηνγαιία. 35 Παξφηη επηθξαηεί ε άπνςε πσο ε ηειεεξγαζία είλαη κία κνξθή εξγαζίαο ζρεδηαζκέλε γηα γπλαίθεο, κε ην ζθεπηηθφ πσο κπνξνχλ κέζσ απηήο λα ζπλδπάζνπλ επηηπρεκέλα εξγαζία θαη νηθνγέλεηα 36 Βι. Παξάξηεκα 1, πίλαθαο

44 χκθσλα κε ην Δπξσβαξφκεηξν, ( Eurobarometer, 2005, p.42-47), νη άλδξεο ηειεξγαδφκελνη είλαη πην πνιινί απφ ηηο γπλαίθεο. Ζ ηειεξγαζία εκθαλίδεηαη ζε κεγαιχηεξν βαζκφ ζηηο ειηθίεο κεηαμχ εηψλ, ζε άηνκα κε πςειφ κνξθσηηθφ επίπεδν. Χο πξνο ηηο θαηεγνξίεο επαγγεικάησλ είλαη πην δεκνθηιήο ζηα δηεπζπληηθά ζηειέρε (managers) (20%), θαη ζηνπο απηναπαζρνινχκελνπο (16%). Σέινο, ηα άηνκα πνπ εξγάδνληαη ζηηο κεγάιεο πφιεηο, έρνπλ ηελ ηάζε λα ηειεξγάδνληαη πεξηζζφηεξν απφ ηνπο ππφινηπνπο. Οη εξγαδφκελνη δελ επηιέγνπλ ηελ ηειεξγαζία, επεηδή απηή ε δπλαηφηεηα δελ ηνπο δφζεθε απφ ηνλ εξγνδφηε (21%), ε εξγαζία πνπ θάλνπλ δελ είλαη θαηάιιειε γηα λα ηειεξγαζηνχλ(49%), δελ ελδηαθέξνληαη γηα απηή ηε κνξθή εξγαζίαο (10%), ή δελ ην έρνπλ ζθεθηεί (13%). Απφ ηελ άιιε, φζνη ηειεξγάδνληαη, παξνπζηάδνπλ ηελ εμήο εηθφλα σο πξνο ηε ζπρλφηεηα ηεο ηειεξγαζίαο: 40% εξγάδνληαη πεξηζηαζηαθά, επηπξφζζεηα ησλ θαλνληθψλ σξψλ εξγαζίαο, 30% εξγάδνληαη απφ ην ζπίηη ή απφ άιιν ρψξν κηα θνξά ηελ εβδνκάδα, 10% εξγάδνληαη 2-3 κέξεο ηελ εβδνκάδα απφ ην ζπίηη ηνπο, θαη 20% εξγάδνληαη πάλσ απφ 3 κέξεο ηελ εβδνκάδα απφ ην ζπίηη ή απφ άιιν ρψξν. Ζ ηειεξγαζία ζηελ Δ.Δ. ησλ 27 αλά ηνκέα θαη απαζρφιεζε θαίλεηαη ζηνλ παξαθάησ πίλαθα: Γξάθεκα Σειεξγαζία αλά ηνκέα θαη επάγγεικα, Δ.Δ. 27(%) Πεγή: European Foundation for the Improvement of Living and Working Conditions (2007d) Fourth European Working Conditions Survey 44

45 Σα ηειεπηαία δεδνκέλα απφ ηελ Δ.Δ 37., δείρλνπλ πσο ε ηειεξγαζία έρεη κηα ηάζε αχμεζεο ζηελ Δπξψπε. Παξφιν πνπ εκθαλίδεηαη ζπρλά ν θίλδπλνο αλεπαξθψο ζρεδηαζκέλσλ ζηαζκψλ ηειεξγαζίαο ή αλεπαξθνχο εξγνλνκίαο, πνιιέο θπβεξλήζεηο ηείλνπλ λα ρξεζηκνπνηνχλ ηελ ηειεξγαζία ή ηελ εξγαζία απφ ην ζπίηη, γηα λα βειηηψζνπλ ηελ ζχδεπμε εξγαζίαο νηθνγέλεηαο θαη ηε ζπκκεηνρή ησλ γπλαηθψλ ζηελ αγνξά εξγαζίαο. πκπεξαζκαηηθά, ε ηειεξγαζία έρεη ηχρεη πνιηηηθήο ππνζηήξημεο ηελ ηειεπηαία δεθαεηία ηφζν ζε Δπξσπατθφ φζν θαη ζε εζληθφ επίπεδν. Ζ ηερλνινγία εμειηζζεηαη πξνζθέξνληαο θαζεκεξηλά λέεο δπλαηφηεηεο θπξίσο ζηα λέα θξάηε κέιε, ηα θφζηε εμνπιηζκνχ κεηψλνληαη, νη επηρεηξήζεηο θαη νη εξγαδφκελνη πξφζθεηληαη ζεηηθά ζηελ απνκαθξπζκέλε εξγαζία κέζσ Ζ/Τ. Με ην πέξαζκα ησλ ρξφλσλ κεηαβάιιεηαη θαη ε θχζε ηνπ πξνβιήκαηνο. Δλψ ηε δεθαεηία ηνπ 80 ήηαλ ηερλνινγηθφ, ηε δεθαεηία ηνπ 90 γίλεηαη νξγαλσηηθφ θαη δηνηθεηηθφ, ελψ ζήκεξα πιένλ εμειίζζεηαη ζε ζεζκηθνχθνηλσληθνχ ραξαθηήξα. Μηα λέα θάζε ηεο κνξθήο απηήο εξγαζίαο είλαη ε κεηάβαζε απφ ηελ ηειεξγαζία ζην e- Working, πνπ ζηνρεχεη ζε θαιχηεξν πεξηβάιινλ θαη ζπλζήθεο εξγαζίαο θαη θαιχηεξε ζπκθηιίσζε εξγαζίαο νηθνγέλεηαο Eurofound News April 2007, Increase in telework across Europe. European Foundation for the Improvement of Living and Working Conditions (Newsletter) 38 European Commission, ework Status Report on New Ways to Work in the Knowledge Economy. Available at: Bιέπε Παξάξηεκα 1 γηα επηκέξνπο δξάζεηο, πίλαθαο

46 ΚΔΦΑΛΑΗΟ 3 Ζ ΔΛΛΑΓΑ ΚΑΗ ΟΗ ΔΤΔΛΗΚΣΔ ΜΟΡΦΔ ΑΠΑΥΟΛΖΖ. ΠΑΡΟΝ ΚΑΗ ΜΔΛΛΟΝ 3.1 Ζ θαηάζηαζε ζηελ Διιάδα Ζ Διιάδα, σο κέινο ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο, εθαξκφδεη δηάθνξεο φςεηο επειημίαο ζηελ πνιηηηθή απαζρφιεζήο ηεο, πξνθεηκέλνπ λα βξεη ιχζεηο γηα ηα πξνβιήκαηα ηεο αλεξγίαο θαη λα ελζαξξχλεη ηα άηνκα λα κπνπλ ζηελ αγνξά εξγαζίαο. Βέβαηα, φπσο θαίλεηαη θαη απφ ηελ παξαπάλσ αλάιπζε ζηελ Δ.Δ. 39, ε πξνψζεζε ηεο αλάινγεο δξαζηεξηφηεηαο θαη ην πεδίν εθαξκνγήο ηέηνησλ κνξθψλ απαζρφιεζεο ζηελ Διιάδα δελ είλαη θαη ηφζν αλεπηπγκέλα. Απηφ νθείιεηαη θπξίσο ζηε θχζε ησλ επηρεηξήζεσλ πνπ δξαζηεξηνπνηνχληαη ζηελ Διιάδα (Γαβξφγινπ., 2004β): ην κεγαιχηεξν κέξνο ηνπο είλαη κηθξέο επηρεηξήζεηο (ΜΜΔ) κε πξνζσπηθφ ιηγφηεξν ησλ 10 αηφκσλ. Δθ ησλ πξαγκάησλ, πεξηνξίδεηαη ε ρξήζε ηέηνησλ κνξθψλ επειημίαο, θαζψο αλαπηχζζνληαη ηζρπξέο πξνζσπηθέο ζρέζεηο κεηαμχ εξγαδνκέλνπ θαη εξγνδφηε ζε ηέηνηεο επηρεηξήζεηο, κε απνηέιεζκα λα πθίζηαηαη κηα «άηππε» επειημία βαζηζκέλε ζηελ θαιή πίζηε ησλ δχν πιεπξψλ θαη φρη ζε ζεζκηθέο βάζεηο. Απφ ηελ άιιε, ν ιφγνο πνπ εθαξκφδνληαη θπξίσο νη επέιηθηεο κνξθέο είλαη θαη ε αλαδηνξγάλσζε ηνπ ρξφλνπ εξγαζίαο ή ε αλαθαηαλνκή ησλ αξκνδηνηήησλ. Απηφ φκσο είλαη θάηη πνπ έρεη πεξηζζφηεξε ζεκαζία γηα κεγαιχηεξεο επηρεηξήζεηο, θαη φρη γηα ηηο κηθξέο επηρεηξήζεηο ησλ 5-10 αηφκσλ ( πνπ πνιιέο θνξέο είλαη θαη νηθνγελεηαθέο απνθιεηζηηθά), φπνπ ε άλνδνο ζηελ ηεξαξρία ή ε κεηαβνιή ηνπ αληηθεηκέλνπ ηεο εξγαζίαο είλαη είηε αλέθηθηε είηε ρσξίο λφεκα. Παξάιιεια, ε θχζε ηνπ εξγαηηθνχ δπλακηθνχ, ε παξαδνζηαθή κνξθή ηεο νηθνγέλεηαο θαη ην γεγνλφο φηη δελ ππάξρεη αλεπηπγκέλνο θνηλσληθφο δηάινγνο επεξεάδνπλ ζεκαληηθά.. Χζηφζν, θαη ε Διιάδα, σο ρψξα ηεο Δ.Δ., θαη πξνθεηκέλνπ λα ζπκβαδίδεη κε ηε γεληθφηεξε ηάζε ζηελ Δπξψπε, έρεη αλαπηχμεη ην αλαγθαίν ζεζκηθφ πιαίζην γηα ηε ξχζκηζε ησλ λέσλ κνξθψλ απαζρφιεζεο. 39 Γηα νινθιεξσκέλε εηθφλα ηνπο, βιέπε Παξάξηεκα 2 πίλαθα

47 3.2. Ννκηθό πιαίζην Μεξηθή απαζρφιεζε: Ν. 1892/1990, ν βαζηθφο λφκνο γηα ηε κεξηθή απαζρφιεζε. Ν. 2639/1998 δηαιείπνπζα θαη εθ πεξηηξνπήο εξγαζία.καζνξίδεη (ηξνπνπνηψληαο ην Ν 1892/1990), ζηνηρεία γηα ηε κεξηθή απαζρφιεζε θαη ηελ πξνζηαζία ηνπ εξγαδνκέλνπ. Ν. 2874/2000, Οηθνλνκηθά θίλεηξα γηα ηε κεξηθή απαζρφιεζε(πξνζαχμεζε ηεο ακνηβήο γηα εξγαζία θάησ ησλ 4 σξψλ, ζπλδπαζκφο επηδφκαηνο δξρ. θαη κεξηθήο απαζρφιεζεο) Ν. 3174/2003, εηζαγσγή ηεο κεξηθήο απαζρφιεζεο ζηνλ δεκφζην ηνκέα θαη ηνπο Ο.Σ.Α. απνθιεηζηηθά γηα ππεξεζίεο θνηλσληθνχ ραξαθηήξα (θνηλσληθή θξνληίδα, θχιαμε θηηξίσλ, ελζσκάησζε ησλ κεηαλαζηψλ, θ.ά.) Ν. 3227/2004, «Μέηξα γηα ηελ αληηκεηψπηζε ηεο αλεξγίαο θαη ηελ αχμεζε ηεο απαζρφιεζεο», φπνπ νξίδεη φηη επηδνηνχκελνη άλεξγνη κπνξνχλ λα απαζρνινχληαη θαη κε κεξηθή απαζρφιεζε. Ν. 3250/2005, κεξηθή απαζρφιεζε ζην Γεκφζην, ηνπο Ο.Σ.Α. θαη ηα ΝΠΓΓ γηα πξνζσπηθφ κε ζπκβάζεηο νξηζκέλνπ ρξφλνπ (καθξνρξφληα άλεξγνη, κεηέξεο κε αλήιηθα ηέθλα, ΑΜΔΑ, πνιχηεθλνη) Ν. 3448/2006, ηξνπνπνηεί ηνλ 3250/2005 Δηαηξείεο Πξνζσξηλήο Απαζρφιεζεο: Ν.2956/2001 γηα ηε ζχζηαζε, ηε ξχζκηζε ησλ φξσλ ιεηηνπξγίαο ησλ Δηαηξεηψλ Πξνζσξηλήο Απαζρφιεζεο (Δ.Π.Α.) θαη ηελ θαηνρχξσζε ησλ εξγαζηαθψλ θη αζθαιηζηηθψλ δηθαησκάησλ ησλ απαζρνινπκέλσλ κέζσ ησλ Δ.Π.Α. Θέηεη νηθνλνκηθέο θαη αζθαιηζηηθέο εγγπήζεηο γη απηνχο θαζψο θαη πεξηπηψζεηο απαγφξεπζεο δαλεηζκνχ 40 Ν. 3144/2003 γηα ηε ζχζηαζε εηδηθήο επηηξνπήο πνπ γλσκνδνηεί γηα ηελ ζχζηαζε θαη ιεηηνπξγία ησλ ΔΠΑ. Καζηεξψλνληαη θαη θπξψζεηο γηα παξάλνκε ιεηηνπξγία ησλ ΔΠΑ. 40 ε πεξηπηψζεηο απεξγίαο ή αλ ν εξγνδφηεο έρεη πξνβεί ζε νκαδηθέο απνιχζεηο ην πξνεγνχκελν έηνο. εκαληηθή είλαη θαη ε Τπνπξγηθή Απφθαζε 30342/ , «Ρχζκηζε φξσλ, πξνυπνζέζεσλ θαη δηαδηθαζίαο γηα ηελ εθαξκνγή ησλ δηαηάμεσλ ηνπ Ν.2956/2001, πνπ αθνξνχλ ηηο Δηαηξείεο Πξνζσξηλήο Απαζρφιεζεο». 47

48 πκβάζεηο νξηζκέλνπ ρξφλνπ: Ν.1892/1990: ζεζκνζέηεζε ηεο ζχκβαζεο εξγαζίαο νξηζκέλνπ ρξφλνπ. Π.Γ. 81/2003: Γίλεη νξηζκφ ηνπ εξγαδνκέλνπ νξηζκέλνπ ρξφλνπ, πξνσζεί ηελ αξρή ηεο κε δηάθξηζεο ζε ζρέζε κε ηνπο εξγαδφκελνπο ανξίζηνπ ρξφλνπ θαη θαζνξίδεη θαλφλεο γηα παξεκπφδηζε θαηαζηξαηεγήζεσλ εηο βάξνο ηνπο 41. Π.Γ. 164/2004: Θεζπίδεη ξπζκίζεηο γηα ηνπο εξγαδνκέλνπο κε ζχκβαζε νξηζκέλνπ ρξφλνπ ζην Γεκφζην ηνκέα. Σειεξγαζία Ν. 2639/1998 ζεζκνζέηεζε ηεο ηειεξγαζίαο, νξηζκφο ηεο, καδί κε θαζφλ, θαη θαηνίθνλ απαζρφιεζε. 3.3.Ζ κεξηθή απαζρόιεζε ζηελ Διιάδα ηελ Διιάδα, ε κεξηθή απαζρφιεζε δελ είλαη αλεπηπγκέλε ζε κεγάιν βαζκφ. Απηφ, νθείιεηαη θπξίσο, εθηφο απφ ην λνκηθφ πιαίζην, ηε δνκή ησλ επηρεηξήζεσλ, ηηο πξνηηκήζεηο θαη ην βαζκφ ηθαλνπνίεζεο ησλ εξγαδνκέλσλ, θαη ζηε δνκή ηεο αγνξάο εξγαζίαο. Απφ ηε ζηηγκή πνπ νη πεξηζζφηεξεο επηρεηξήζεηο είλαη κηθξνκεζαίεο ζηελ Διιάδα, κε αξηζκφ εξγαδνκέλσλ θάησ απφ 10 άηνκα, εχινγν είλαη πσο δελ ππάξρεη δπλαηφηεηα αλάκεζα ζε απηά λα απαζρνινχληαη άηνκα κε κεξηθή απαζρφιεζε, ελψ ηαπηφρξνλα, ε πξφζιεςε παξαπάλσ πξνζσπηθνχ πνπ ζα εξγάδεηαη κε απηφλ ηνλ ηξφπν είλαη κάιινλ δχζθνιε απφ νηθνλνκηθήο άπνςεο. Έηζη, νη ΜΜΔ θαηά θχξην ιφγν δελ έρνπλ ηε δπλαηφηεηα λα εθαξκφζνπλ εθηεηακέλα ηε κεξηθή απαζρφιεζε (Γαβξφγινπ., 2004β). Απφ ηνλ παξαθάησ πίλαθα βιέπνπκε πσο, ε κεξηθή απαζρφιεζε σο πνζνζηφ ηεο ζπλνιηθήο απαζρφιεζεο ζηελ Διιάδα βξίζθεηαη ζε πνιχ ρακειά επίπεδα ζε ζρέζε κε ηνλ επξσπατθφ κέζν φξν, ηφζν ην 1994, φζν θαη ην 2004 θαη ε δηάρπζή ηεο είλαη πεξηνξηζκέλε: 41 Σξνπνπνηήζεθε κε ην ΠΓ 180/2004, φπσο νξίδεη ετ.α. 4439/

49 Γξάθεκα 3.1- Μεξηθή απαζρόιεζε 1994 θαη 2004 (ωο % ζπλνιηθήο απαζρόιεζεο) Σηνηρεία Eurostat, Πεγή: Γαβξόγινπ Σ.Π. 2004, Όςεηο επειημίαο ζηελ Διιάδα θαη ηελ Δπξώπε ην δηάζηεκα 1999 θαη 2002, ζε ζρέζε κε ην δηάζηεκα , παξαηεξείηαη ζπγθξηηηθά κηα κείσζε ηεο κεξηθήο απαζρφιεζεο. Σελ πξψηε πεξίνδν, ε αχμεζε ήηαλ εληππσζηαθή, ελψ ηειηθά θαίλεηαη πσο ην δηάζηεκα ππήξμε κείσζε ηνπ θαηλνκέλνπ. Ζ γεληθφηεξε εληχπσζε είλαη κηα κείσζε ηεο κεξηθήο απαζρφιεζεο ηελ πεξίνδν , πνπ απνδίδεηαη ζηελ κείσζε ηεο κεξηθήο απαζρφιεζεο ζηνπο άλδξεο θαζψο ζηηο γπλαίθεο ππήξμε αχμεζή ηεο κεηαμχ ( Αγγειή Α., 2004). 42 Βιέπνληαο ηε δηάρπζε ηεο κεξηθήο απαζρφιεζεο ζηηο επαγγεικαηηθέο θαηεγνξίεο, ην κεγαιχηεξν ηκήκα ησλ εξγαδνκέλσλ κε κεξηθή απαζρφιεζε εκθαλίδεηαη ζηνλ ηνκέα ηεο γεσξγίαο, πνπ φκσο απφ 41% πνπ ήηαλ ην 1996, έθζαζε ην 2002 ζην 30%. Αθνινπζνχλ νη αλεηδίθεπηνη εξγάηεο, νη απαζρνινχκελνη ζηελ παξνρή ππεξεζηψλ, ζηα επηζηεκνληθά - θαιιηηερληθά θαη ζπλαθή επαγγέικαηα 43.Σαπηφρξνλα, παξαηεξείηαη φηη, ε κεξηθή απαζρφιεζε αξρίδεη λα απμάλεηαη δεηιά θαη ζηνλ ηνκέα ηνπ αλεηδίθεπηνπ εξγαηηθνχ δπλακηθνχ αιιά θαη ηνπ επηζηεκνληθνχ πξνζσπηθνχ θαη ησλ θαιιηηερλψλ. 44 Γεληθφηεξα, αλά θιάδν νηθνλνκηθήο δξαζηεξηφηεηαο, ε κεξηθή απαζρφιεζε εληνπίδεηαη θπξίσο ζηε γεσξγία, θαη κε κηθξέο απμεηηθέο ηάζεηο ζην ρνλδξηθφ θαη 42 Γηα ιεπηνκέξεηεο, βι. Παξάξηεκα 2, πίλαθαο Σν 2002 ην πνζνζηφ ηνπο αζξνηζηηθά μεπεξλά ην 44% 44 Γηα ιεπηνκέξεηεο, βι. Παξάξηεκα 2, πίλαθαο

50 ιηαληθφ εκπφξην, ηελ εθπαίδεπζε, ηα μελνδνρεία θαη ηα εζηηαηφξηα. Μηθξφηεξα πνζνζηά εκθαλίδνληαη ζηηο θαηαζθεπέο θαη ηελ παξνρή ππεξεζηψλ. ηηο κεηαπνηεηηθέο βηνκεραλίεο, ε απμεηηθή ηάζε αληηζηαζκίζηεθε απφ κηα πησηηθή θαη έηζη ην 2002 βξηζθφκαζηε πάιη ζηα επίπεδα ηνπ Χο πξνο ειηθηαθή θαηεγνξία, ην 1996 παξαηεξείηαη πσο νη λένη δελ εκθαλίδνπλ ηδηαίηεξα κεγάια πνζνζηά. πγθεθξηκέλα, ζηελ ειηθία εηψλ ε κεξηθή απαζρφιεζε είλαη 3%, ησλ εηψλ 10%, ησλ 24-29εηψλ 12%. Αληίζεηα, ζεκαληηθφ πνζνζηφ ζπγθεληξψλνπλ νη ειηθίεο εηψλ (απνηεινχλ ην βαζηθφ πιεζπζκφ εξγάζηκεο ειηθίαο), πνπ ζπγθεληξψλνπλ ην 57% ησλ κεξηθψο απαζρνινπκέλσλ. Μηθξφ αιιά ζεκαληηθφ είλαη θαη ην πνζνζηφ ησλ αηφκσλ άλσ ησλ 65 εηψλ (15,5%) Σν 2002 νη λένη ειηθίαο εηψλ απνηεινχλ ην 26,1% ησλ κεξηθψο απαζρνινπκέλσλ, ηα άηνκα ειηθίαο εηψλ ην 64,8%, θαη νη εξγαδφκελνη άλσ ησλ 65 εηψλ ην 9,1% 46. Οη άλδξεο εκθαλίδνπλ αλά ειηθία κηα ζρεηηθή δηαζπνξά σο πξνο ηα πνζνζηά ηεο κεξηθήο απαζρφιεζεο, ελψ νη γπλαίθεο πξνηηκνχλ ηε κεξηθή απαζρφιεζε ζηηο ειηθίεο ησλ εηψλ, θάηη πνπ θαίλεηαη απφ ηελ πςειφηεξε ζπγθέληξσζε ζε απηέο ηηο ειηθίεο. 47 Απφ ηελ αλάιπζε ηνπ Γαβξφγινπ, πξνθχπηεη φηη, ε ηάζε κηαο επηρείξεζεο λα έρεη απμεκέλε θεξδνθνξία ή λα έρεη επνίσλεο πξννπηηθέο σο πξνο ηελ αχμεζε ηεο απαζρφιεζεο, θαη λα έρεη θελέο ζέζεηο εξγαζίαο, ζπλδέεηαη κε ην πνζνζηφ κεξηθήο απαζρφιεζεο πνπ έρνπλ. Σν πνζνζηφ 1-20% ηεο κεξηθήο απαζρφιεζεο είλαη επεξγεηηθφ γηα ηα ζηνηρεία απηά ηνπ δπλακηζκνχ ησλ επηρεηξήζεσλ, ελψ πνζνζηφ κεξηθήο απαζρφιεζεο άλσ ηνπ 41% ζην δείγκα ηεο έξεπλαο νδήγεζε ζε κείσζε παξά αχμεζε θεξδψλ ( Γαβξφγινπ, 2004 α). Ζ κεξηθή απαζρφιεζε ζηελ Διιάδα έρεη πεξηζζφηεξν αθνχζην θαη ιηγφηεξν εθνχζην ραξαθηήξα. Οη ιφγνη επηινγήο ηεο κεξηθήο απαζρφιεζεο ζηελ Διιάδα, εληνπίδνληαη θαη γηα ηα δχν θχια, θπξίσο ζηελ αδπλακία εχξεζεο πιήξνπο απαζρφιεζεο (αθνχζηα κεξηθή απαζρφιεζε). Απηφ αθνξά πεξίπνπ ηνπο κηζνχο εξγαδνκέλνπο, ελψ πεξίπνπ ην 30% ησλ κεξηθψο απαζρνινπκέλσλ ηελ επηιέγνπλ ζπλεηδεηά. Οη άλδξεο ηελ επηιέγνπλ θπξίσο ιφγσ αλαγθψλ εθπαίδεπζεο, θάηη πνπ εμεγεί ηα πςειφηεξα πνζνζηά ησλ αλδξψλ κε κεξηθή απαζρφιεζε ζηελ ειηθία ησλ εηψλ. Γηα ηηο γπλαίθεο ην πνζνζηφ απηφ είλαη αξθεηά κηθξφηεξν ( Αγγειή Α., 2004). 45 Γηα ιεπηνκέξεηεο, βι. Παξάξηεκα 2, πίλαθαο Απνηειεί ζηνηρείν πξνψζεζεο ηεο ελεξγνχ γήξαλζεο πνπ έρεη ηδηαίηεξε ζεκαζία γηα ην αζθαιηζηηθφ ζχζηεκα 47 Γηα ιεπηνκέξεηεο, βι. Παξάξηεκα 2, Πίλαθαο

51 Γίλεηαη ε αίζζεζε πσο δελ θαιχπηεηαη ηφζν επαξθψο λνκηθά φζν ε πιήξεο απαζρφιεζε, ελψ παξάιιεια θαη νη ζπλζήθεο εξγαζίαο αιιά θαη ην ρακειφ επίπεδν ησλ κηζζψλ απνηεινχλ αλαζηαιηηθφ παξάγνληα. Δπηπιένλ, ζπλήζσο ε κεξηθή απαζρφιεζε είλαη πεξηνξηζκέλεο δηάξθεηαο κε ηε ζχλαςε ζπκβάζεσλ νξηζκέλνπ ρξφλνπ, θάηη πνπ θαζηζηά ηηο ζέζεηο απηέο πην επηζθαιείο θαη κε ειθπζηηθέο. 48 Θα πξέπεη εδψ λα πνχκε πσο κεηά ην Ν. 3250/04, γηα ηε κεξηθή απαζρφιεζε ζηνλ επξχηεξν δεκφζην ηνκέα θαη ηελ ηνπηθή απηνδηνίθεζε, πνπ είρε ζηφρν λα εληζρχζεη ηε κεξηθή απαζρφιεζε, κέζα ζην 2005 ζπλάθζεθαλ ζπκβάζεηο κεξηθήο απαζρφιεζεο. Γεληθφηεξα φκσο, ε ζεζκηθή εμίζσζε ησλ δηθαησκάησλ ησλ κεξηθψο κε απηά ησλ πιήξσο απαζρνινπκέλσλ δελ θαηάθεξαλ λα γίλεη ε κεξηθή απαζρφιεζε πεξηζζφηεξν ειθπζηηθή. Σν 2005 ην πνζνζηφ ησλ κεξηθψο απαζρνινπκέλσλ ήηαλ κφιηο 4,9% ζε ζρέζε κε ηνλ θνηλνηηθφ κέζν φξν πνπ ήηαλ 18,5%. (Παπαδήο, 2006). Ζ αχμεζε ην πξψην ηξίκελν ηνπ 2006 ζε 5,8%, είλαη ελζαξξπληηθή. ην πιαίζην ηνπ Ν. 3448/2006 (πνπ ηξνπνπνηεί θαη ηνλ 3250/2004) ζηηο εγθξίζεθαλ απφ ηελ Σξηκειή εμ Τθππνπξγψλ Δπηηξνπή ζέζεηο κεξηθήο απαζρφιεζεο, θαζηζηψληαο ηνλ λφκν ελεξγφ. Δπηπξφζζεηα, δίλεηαη ε δπλαηφηεηα ζηνπο ΟΣΑ λα πξνζιακβάλνπλ κε θαζεζηψο κεξηθήο απαζρφιεζεο άηνκα πνπ θαζίζηαληαη άλεξγα θαηφπηλ νκαδηθψλ απνιχζεσλ ή παχζεο ιεηηνπξγίαο ησλ επηρεηξήζεσλ φπνπ εξγάδνληαλ, γεγνλφο πνπ δηαζθαιίδεη ηελ παξακνλή ηνπο ζηελ εξγαζία. εκαληηθή παξάκεηξνο γηα ηελ πξναγσγή ηεο θηλεηηθφηεηαο ζηελ εξγαζία αλαδεηθλχεηαη θαη ε εμνκνίσζε ησλ εκεξψλ εξγαζίαο πνπ δηαλχζεθαλ ζε κεξηθή απαζρφιεζε κε εθείλεο πνπ δηαλχζεθαλ ζε πιήξε κε ζηφρν ηε ζεκειίσζε ζπληαμηνδνηηθνχ δηθαηψκαηνο 49, ελψ ζην πιαίζην ηεο ρνξήγεζεο ζχληαμεο ζεζκνζεηήζεθε ε δηαδνρηθή αζθάιηζε ψζηε λα εμππεξεηνχληαη νη απαηηήζεηο θηλεηηθφηεηαο ησλ εξγαδνκέλσλ απφ θιάδν ζε θιάδν θαη 48 Σν επίπεδν ησλ κηζζψλ ζηελ Διιάδα είλαη ρακειφ, πξάγκα πνπ ζεκαίλεη πσο ηα άηνκα ιακβάλνπλ αθφκε ιηγφηεξεο απνδνρέο απφ φηη ζε άιιεο ρψξεο ηεο Δ.Δ. ζηε κεξηθή απαζρφιεζε. Απηφ φκσο θαίλεηαη λα επεξεάδεη ιηγφηεξν απφ άιινπο παξάγνληεο σο πξνο ηελ απνδνρή ηεο Γηα ιεπηνκέξεηεο βιέπε Παξάξηεκα 2, πίλαθα Οη κηζζσηνί πνπ ζπλδένληαη κε ηνλ εξγνδφηε ηνπο κε ζχκβαζε κεησκέλνπ σξαξίνπ, θαηά ην Ν. 1892/90 αζθαιίδνληαη ζην ΗΚΑ-ΔΣΑΜ, φπσο θαη νη εξγαδφκελνη κε πιήξεο σξάξην, αλεμάξηεηα απφ ηε δηάξθεηα ηεο εκεξήζηαο εξγαζίαο. Αξθεί ην ζπκβαηηθφ σξάξηφ ηνπο λα είλαη ηνπιάρηζηνλ ην κηζφ ηνπ λφκηκνπ, αλαγλσξίδνληαο ζηελ αζθάιηζε ηνπ ΗΚΑ-ΔΣΑΜ φιεο ηηο εκέξεο εξγαζίαο πνπ πξαγκαηνπνηνχλ ζε θάζε κηζζνινγηθή πεξίνδν, ελψ απφ ηελ έλαξμε ηζρχνο ηνπ λφκνπ έρεη θαζηεξσζεί γη απηνχο εηδηθή (1ε) αζθαιηζηηθή θιάζε (αληίζηνηρα αληηκεησπίδεηαη θαη ε εθ πεξηηξνπήο εξγαζία). 51

52 απφ πιήξε ζε κεξηθή απαζρφιεζε θαη ακθίδξνκα, απνθεχγνληαο ηε δεκηνπξγία αληηθηλήηξσλ 50 Απηφ πνπ πξέπεη λα γίλεη, λα ελζαξξπλζνχλ νη επηρεηξήζεηο λα πξνζιάβνπλ κεξηθψο απαζρνινχκελα άηνκα, κε ηαπηφρξνλε δηαζθάιηζε ησλ εξγαδνκέλσλ κέζσ ελφο ζεζκηθνχ πιαηζίνπ πνπ ζα ηνπο θαιχπηεη ζε πεξηπηψζεηο θαηαζηξαηήγεζεο ησλ εξγαζηαθψλ ηνπο δηθαησκάησλ. Διπηδνθφξν είλαη ην γεγνλφο πσο, ζην Δζληθφ Πξφγξακκα Μεηαξξπζκίζεσλ , ζηα δηαξζξσηηθά κέηξα πνπ ιακβάλνληαη ζηελ αγνξά εξγαζίαο έρεη δνζεί εηδηθή βαξχηεηα ζηελ κεξηθή απαζρφιεζε θαη ζε άιιεο επέιηθηεο κνξθέο, σο κέζα πνπ, ζε ζπλδπαζκφ κε ηελ αζθάιεηα ησλ εξγαδνκέλσλ αλακέλεηαη πσο ζα εληζρχζνπλ ηε δεκηνπξγία ζέζεσλ απαζρφιεζεο θαη ηελ ελεξγνπνίεζε αλελεξγνχ εξγαηηθνχ δπλακηθνχ Ζ πξνζωξηλή απαζρόιεζε (πκβάζεηο Οξηζκέλνπ Υξόλνπ) ζηελ Διιάδα Ζ πξνζσξηλή απαζρφιεζε θαη ε ζχκβαζε νξηζκέλνπ ρξφλνπ πξνζηαηεχνληαη ηθαλνπνηεηηθά ζην Διιεληθφ δίθαην. Μηα πξψηε πξνζπάζεηα έγηλε κε ην Ν. 2112/1920, φπνπ νξίδεηαη πσο αλ ε ζχκβαζε είλαη νξηζκέλνπ ρξφλνπ θαη ππνθξχπηεη ζθνπηκφηεηα, ηφηε ε ζπλνκνιφγεζή ηεο δελ ηζρχεη.( ηακάηε, 2004, ζει.3). Οη ζπκβάζεηο νξηζκέλνπ ρξφλνπ είλαη ε πιένλ ζπλεζηζκέλε πξαθηηθή ηεο πξνζσξηλήο απαζρφιεζεο ζηελ Διιάδα. Οη ξπζκίζεηο, σο ην 2003 πνπ ελζσκαηψζεθε ε Οδεγία 99/70/ ΔΚ ζην ειιεληθφ δίθαην, είλαη απνζπαζκαηηθέο θαη δελ θαιχπηνπλ ην ζχλνιν ησλ πεξηπηψζεσλ. Με ην ΠΓ 81/2003 ηα πξάγκαηα γίλνληαη θαιχηεξα, σζηφζν, έρεη κηα κεγάιε γθάκα εμαηξέζεσλ πνπ θάλνπλ απνδεθηή ηελ αλαλέσζε ησλ ζπκβάζεσλ νξηζκέλνπ ρξφλνπ ρσξίο πεξηνξηζκνχο. ηελ Διιάδα ε πξνζσξηλή απαζρφιεζε, ζχκθσλα κε ηα ζηνηρεία ηεο ΔΤΔ (πεξηιακβάλεη θαη ην Γεκφζην Σνκέα) ζηνπο άλδξεο θαη ηηο γπλαίθεο ηελ πεξίνδν 2004 θαη 2005 ζηνπο λένπο 15-29, δηακνξθψλεηαη σο εμήο (Κξεηηθίδεο, 2006, ζει. 23): 50 Τπνπξγείν Οηθνλνκίαο θαη Οηθνλνκηθψλ Δζληθό Πξόγξακκα Μεηαξξπζκίζεσλ γηα ηελ Απαζρόιεζε θαη ηελ Αλάπηπμε , Έθζεζε Δθαξκνγήο 2006, Οθηψβξηνο

53 Γξάθεκα 3.2- Πξνζωξηλή απαζρόιεζε αλά θύιν ζηελ Διιάδα ζηνπο λένπο 24,00% 23,00% 22,00% 21,00% 20,00% 19,00% 18,00% Άνδρες 2004 Γσναίκες 2004 Άνδρες 2005 Γσναίκες ,00% Πεγή: ΔΣΥΔ, από Κξεηηθίδεο Γ.( 2006) Παξαηεξείηαη πσο ν αξηζκφο ησλ γπλαηθψλ έρεη απμεζεί, ελψ ησλ αλδξψλ έρεη κεησζεί. Ζ πξνζσξηλή απαζρφιεζε (εηδηθφηεξα νη ζπκβάζεηο νξηζκέλνπ ρξφλνπ) 51, πηνζεηείηαη θπξίσο ζηελ Διιάδα απφ επηρεηξήζεηο κεγαιχηεξνπ κεγέζνπο. Σα πνζνζηά θπκαίλνληαη απφ 13,5% γηα επηρεηξήζεηο κεγαιχηεξνπ κεγέζνπο ( άηνκα), σο 2,7% γηα επηρεηξήζεηο κε 2 άηνκα, φπσο θαίλεηαη θαη απφ ηνλ πίλαθα. Γξάθεκα 3.3-πκβάζεηο Οξηζκέλνπ Υξόλνπ αλά κέγεζνο επηρείξεζεο Πεγή: Γαβξόγινπ Σ.Π. 2004, Όςεηο επειημίαο ζηελ Διιάδα θαη ηελ Δπξώπε Δπηπιένλ, νξηζκέλεο γεσγξαθηθέο πεξηθέξεηεο, φπσο ηα Ηφληα λεζηά θαη ην Νφηην Αηγαίν, παξνπζηάδνπλ απμεκέλα επίπεδα ηέηνησλ ζπκβάζεσλ., ελψ ζεκαληηθφ είλαη θαη ην παξαθάησ γξάθεκα πνπ δείρλεη ηη γλψκε έρνπλ ζε ζρέζε κε ηηο ζπκβάζεηο νξηζκέλνπ ρξφλνπ θαη ηελ αλαηαγσληζηηθφηεηα νη επηρεηξήζεηο πνπ ηηο εθαξκφδνπλ: 51 ηηο επηρεηξήζεηο ηνπ ηδησηηθνχ ηνκέα, Γαβξφγινπ.Π., 2004β 53

54 Γξάθεκα 3.4- Αληαγωληζηηθόηεηα ηωλ επηρεηξήζεωλ θαη πκβάζεηο Οξηζκέλνπ Υξόλνπ Πεγή: Γαβξόγινπ Σ.Π. 2004, Όςεηο επειημίαο ζηελ Διιάδα θαη ηελ Δπξώπε Παξαηεξείηαη πσο νη επηρεηξήζεηο πνπ έρνπλ πεξίπνπ 20% ησλ απαζρνινπκέλσλ κε ζχκβαζε νξηζκέλνπ ρξφλνπ ζεσξνχλ ηελ επηρείξεζή ηνπο ηδηαίηεξα αληαγσληζηηθή, θάηη πνπ νθείιεηαη κεηαμχ ησλ άιισλ θαη ζηνλ θαηάιιειν αξηζκφ εξγαδνκέλσλ πνπ απαζρνινχλ κε απηφ ηνλ ηξφπν θαη ηνπο δίλεη ηελ απαξαίηεηε επειημία θαη πξνζαξκνζηηθφηεηα. Αμίδεη λα αλαθέξνπκε εδψ ηελ πξφζθαηε πξνβιεκαηηθή πνπ έρεη αλαπηπρζεί ζηελ Διιάδα, ζε ζρέζε κε ηηο ζπκβάζεηο νξηζκέλνπ ρξφλνπ θαη ηνπο ζπκβαζηνχρνπο ηνπ Γεκνζίνπ Σνκέα. χκθσλα κε ην χληαγκα, ην άξζξν 103, απαγνξεχεη νη ζπκβάζεηο νξηζκέλνπ ρξφλνπ γηα ηελ ηθαλνπνίεζε εθηάθησλ αλαγθψλ λα κεηαηξέπνληαη ζε ανξίζηνπ. Απηφ έρεη νδεγήζεη ζηε δηακφξθσζε δχν απφςεσλ:. Απφ ηε κηα φηη νη δηαδνρηθέο ζπκβάζεηο νξηζκέλνπ ρξφλνπ ζην Γεκφζην (ζηελ νπζία γηα θάιπςε παγίσλ αληί πξφζθαηξσλ αλαγθψλ θαη θαηά παξάβαζε ηεο λνκνζεζίαο) δελ είλαη δπλαηφλ λα κεηαηξέπνληαη ζε ανξίζηνπ. Απφ ηελ άιιε, πσο ε ζηειέρσζε ηνπ Γεκνζίνπ Σνκέα γηα ηελ θάιπςε αλαγθψλ νξηζκέλνπ ρξφλνπ δελ αληηηίζεηαη ζηελ Οδεγία 1999/70/ΔΚ, πνπ απαγνξεχεη ηελ θαηάρξεζε ζπκβάζεσλ νξηζκέλνπ ρξφλνπ θαη ηε ρξήζε ηνπο γηα θάιπςε παγίσλ θαη δηαξθψλ αλαγθψλ. Θεσξείηαη ινηπφλ πσο ην 103 ηνπ πληάγκαηνο δελ αλαθέξεηαη ζηηο ζπκβάζεηο πνπ ςεπδεπίγξαθα ραξαθηεξίδνληαη σο νξηζκέλνπ ρξφλνπ, ελψ ζηελ πξαγκαηηθφηεηα θαιχπηνπλ πάγηεο αλάγθεο, νη νπνίεο ζα έπξεπε λα γίλνληαη ζπκβάζεηο ανξίζηνπ ρξφλνπ. Παξφια απηά, ε απαζρφιεζε εξγαδνκέλσλ κε ζχλαςε δηαδνρηθψλ ζπκβάζεσλ νξηζκέλνπ ρξφλνπ θπξίσο ζε δεκνηηθέο επηρεηξήζεηο θαη ζηνλ επξχηεξν Γεκφζην Σνκέα, γηα θάιπςε παγίσλ 54

55 αλαγθψλ, έρεη αλαρζεί ζε κείδνλ πνιηηηθνθνηλσληθφ πξφβιεκα, θαη νδεγεί ζε νκεξία ησλ εξγαδνκέλσλ. Γη απηφ ην ιφγν, εθδφζεθε ην ΠΓ 164/2004, θαη θαιχπηεη ηηο ζπκβάζεηο νξηζκέλνπ ρξφλνπ πνπ ππνθξχπηνπλ ζρέζε εμεξηεκέλεο εξγαζίαο εηδηθά ζην Γεκφζην. ηφρνο ήηαλ λα ξπζκηζζεί ην πξφβιεκα, θαη ηεο κεηαηξνπήο ησλ δηαδνρηθψλ θπξίσο ζπκβάζεσλ νξηζκέλνπ ρξφλνπ ζε ανξίζηνπ ππφ πνιχ ζπγθεθξηκέλεο πξνυπνζέζεηο. 52 Γεληθφηεξα, ρξεηάδεηαη εθηεηακέλνο θνηλσληθφο δηάινγνο, λα θαηαγξαθνχλ νη πξαγκαηηθέο αλάγθεο ηεο Γεκφζηαο Γηνίθεζεο, θαη λα δεκηνπξγεζνχλ πάγηνη κεραληζκνί θαιχηεξεο αμηνπνίεζεο ηνπ εξγαηηθνχ δπλακηθνχ θαη απνηξνπήο κειινληηθψλ παξφκνησλ θαηαζηάζεσλ.( ηακάηε, 2004, ζει. 7-13). 3.5 Οη Δηαηξείεο Πξνζωξηλήο Απαζρόιεζεο (ΔΠΑ) ζηελ Διιάδα Ζ Διιάδα ζα κπνξνχζε λα ζεσξεζεί σο θηιειεχζεξν θξάηνο φζνλ αθνξά ηηο ΔΠΑ. Παξφιν πνπ σο ηελ ςήθηζε ηνπ Ν δελ ήηαλ λνκνζεηηθά θαηνρπξσκέλνο, ν ζεζκφο ησλ ΔΠΑ ιεηηνπξγνχζε, θαζψο αλ θαη δελ θαηνρπξσλφηαλ ζεζκηθά, δελ απαγνξεπφηαλ. Ξεθηλψληαο, ν αξηζκφο ησλ ΔΠΑ πνπ ιεηηνπξγνχζαλ ζηελ Διιάδα ήηαλ πνιχ κηθξφο θαη ηα ζηαηηζηηθά ζηνηρεία γη απηέο αλεπαξθή. Γχν κεγάιεο πνιπεζληθέο εηαηξείεο, ε ADECCO θαη ε MANPOWER, είλαη νη πξψηεο πνπ μεθίλεζαλ λα ιεηηνπξγνχλ άηππα σο ΔΠΑ. Πηζηεχεηαη 53 πσο νη θχξηνη ιφγνη γηα ηελ πεξηνξηζκέλε εθαξκνγή ησλ ΔΠΑ είλαη ν παξαδνζηαθφο ηξφπνο ζθέςεο ηνπ επηρεηξεκαηία, ελψ πξνηηκψληαη άιινη ηχπνη εξγαζίαο φπσο νη ππεξσξίεο γηα ηνπο ήδε εξγαδφκελνπο, παξά ε πξφζιεςε εξγαδνκέλσλ κέζσ ΔΠΑ, θαη νη επηρεηξήζεηο δελ πξνηηκνχλ απηή ηε κέζνδν ιφγσ ηεο αζαθνχο λνκηθήο θάιπςεο (European Foundation for the Improvement of Living and Working Conditions, 2002b). ηελ Διιάδα, νη ΔΠΑ θαηνρπξψζεθαλ κε ην Ν. 2956/2001, πνπ ζηα άξζξα ηνπ νξηνζεηεί ηελ δξαζηεξηφηεηα θαη ηνλ ηξφπν ιεηηνπξγίαο ησλ ΔΠΑ, θαηνρπξψλνληαο ηαπηφρξνλα ηελ ίζε κεηαρείξηζε ζηνπο εξγαδφκελνπο κέζσ ΔΠΑ. χκθσλα κε ην Νφκν απηφ, σο πξνζσξηλή απαζρφιεζε 54, νξίδεηαη ε εξγαζία πνπ παξέρεηαη ζε έκκεζν εξγνδφηε γηα νξηζκέλν δηάζηεκα απφ κηζζσηφ ν νπνίνο ζπλδέεηαη κε έλαλ άκεζν εξγνδφηε κε ζρέζε εμεξηεκέλεο εξγαζίαο νξηζκέλνπ ρξφλνπ. 55 Δηαηξία 52 Γηα ηηο πξνυπνζέζεηο βι. πίλαθα 2.7, Παξάξηεκα 2 53 Απφ ηηο ελ ιφγσ εηαηξείεο 54 Με ηελ έλλνηα ηεο απαζρφιεζεο ζηηο ΔΠΑ 55 Ν.2956/2001(ΦΔΚ 258 Α/ ) Αλαδηάξζξσζε ΟΑΔΓ θαη άιιεο δηαηάμεηο 55

56 Πξνζσξηλήο Απαζρφιεζεο κπνξεί λα είλαη κφλν αλψλπκε εηαηξία κε κεηνρηθφ θεθάιαην άλσ ησλ , ελψ γηα ηελ ίδξπζε θαη ιεηηνπξγία ηεο απαηηείηαη εηδηθή άδεηα απφ ηνλ Τπνπξγφ Απαζρφιεζεο θαη Κνηλσληθήο Πξνζηαζίαο, έπεηηα απφ γλψκε ηεο Δπηηξνπήο Διέγρνπ Πξνζσξηλήο Απαζρφιεζεο εκαληηθφ είλαη ην γεγνλφο πσο ε απαζρφιεζε ησλ εξγαδνκέλσλ κέζσ ΔΠΑ δελ κπνξεί λα μεπεξλά ηνπο 8 κήλεο, παξέρεηαη φκσο δηθαίσκα επέθηαζεο γηα άιινπο 8 κήλεο, ελψ, αλ ππάξμεη ππέξβαζε ηνπ νξίνπ ησλ (8+8) 16 κελψλ θαηά δχν κήλεο, ε ζχκβαζε κεηαμχ ηνπ έκκεζνπ εξγνδφηε θαη ηνπ εξγαδνκέλνπ κεηαηξέπεηαη ζε ανξίζηνπ ρξφλνπ. Απφ ηελ έσο ζήκεξα εθαξκνγή ηνπ Νφκνπ θάπνηα πξνβιήκαηα πνπ έρνπλ αλαθχςεη αθνξνχλ ην κεησκέλν χςνο ησλ απνδνρψλ ηνπ απαζρνινπκέλνπ ζε φξνπο ησλ πξφζζεησλ παξνρψλ ηεο επηρείξεζεο, θαζψο ε εμαίξεζε απφ ηηο πξφζζεηεο απηέο παξνρέο κπνξεί λα νδεγήζεη ζε άληζε κεηαρείξηζή ηνπ έλαληη ησλ άιισλ εξγαδνκέλσλ, θαη θαηά πφζν ν εξγαδφκελνο κέζσ ΔΠΑ ζεσξείηαη κηζζσηφο ηεο δαλείδνπζαο ή ηεο δαλεηδφκελεο επηρείξεζεο. (Γεσξγά, 2007, ζει ). Απφ ηελ εθαξκνγή ηνπ ζεζκνχ ζηελ Διιάδα, ιεηηνπξγνχλ νη παξαθάησ εηαηξείεο: Πίλαθαο 3.1- Ζ ιεηηνπξγία ηωλ ΔΠΑ ζηελ Διιάδα ΔΠΧΝΤΜΗΑ ΔΠΗΥΔΗΡΖΖ ISS HUMAN RESOURCES ΑΔΠΑ 2003 SELECT INTERSERVICES ΑΔ 2003 ADECCO ΑΔ 2003 MANPOWER TEAM ΑΔ 2003 INGROUP ΑΔΠΑ 2003 ΟΡΑΜΑ ΑΔΠΑ 2003 JOB CENTRES ΔΛΛΑ ΑΔ 2004 ACTION PLAN HR ΑΔ 2004 ΔΣΟ ΔΚΓΟΖ ΑΓΔΗΑ ΛΔΗΣΟΤΡΓΗΑ Πεγή ΥΠΑΚΠ, Γ.Γ. Δξγαζίαο, Γηεύζπλζε Απαζρόιεζεο, από Γεσξγά Αι., 2007 Οη ζπκβάζεηο πνπ έρνπλ ζπλαθζεί γηα εξγαζία ζηηο ΔΠΑ ηα έηε 2003 θαη 2004, έρνπλ σο εμήο: Πίλαθαο 3.2- Οη ζπκβάζεηο γηα εξγαζία ζηηο ΔΠΑ ΔΣΟ ΤΜΒΑΔΗ χλνιν Πεγή ΥΠΑΚΠ, Γ.Γ. Δξγαζίαο, Γηεύζπλζε Απαζρόιεζεο, από Γεσξγά Αι.,

57 άηνκα 56 Σα πξφζθαηα ζηνηρεία γηα ηηο ΔΠΑ, καο δείρλνπλ πσο ε πξαθηηθή απηή Παξαηεξνχκε πσο ν αξηζκφο ησλ ζπκβάζεσλ απμήζεθε ην 2004 ζεκαληηθά, θάηη πνπ είλαη ελζαξξπληηθφ γηα ην κέιινλ θαη ηελ επαθφινπζε αλάπηπμε ηνπ ζεζκνχ. ζνλ αθνξά δε ηελ αμηνιφγεζε ηεο ιεηηνπξγίαο ησλ Δηαηξεηψλ Πξνζσξηλήο Απαζρφιεζεο (ΔΠΑ), γηα ην α εμάκελν ηνπ 2005 ν αξηζκφο ησλ πξνζσξηλά απαζρνινχκελσλ αλήιζε ζηα άηνκα, ελψ ην β εμάκελν ηνπ 2005 ν αξηζκφο ηνπο αλήιζε ζηα πξνηηκάηαη θπξίσο απφ ηηο Σξάπεδεο, ή ηα πνιπθαηαζηήκαηα ζε πεξηφδνπο εθπηψζεσλ. κσο, ε πξαθηηθή ηεο κεηαθνξάο ηνπ εξγαδνκέλνπ ζε ζπγαηξηθέο απηψλ εηαηξείεο δελ επηηξέπεη ηελ νπζηαζηηθή θαηνρχξσζε ησλ δηθαησκάησλ ηνπ. Οη κεγάιεο Δηαηξείεο Πξνζσξηλήο Απαζρφιεζεο, ζπλήζσο παξαξηήκαηα πνιπεζληθψλ νκίισλ, θαίλεηαη λα θηλνχληαη ζην πιαίζην ηεο λνκνζεζίαο.σν ειιεληθφ πξφβιεκα εληνπίδεηαη πεξηζζφηεξν ζηελ αδπλακία επηβνιήο ηεο ππάξρνπζαο λνκνζεζίαο παξά ζε αζάθεηεο ηνπ λφκνπ.( Διαθξφο, 2007 ).Δπνκέλσο έλαο πην απζηεξφο ειεγθηηθφο κεραληζκφο ζα ήηαλ απαξαίηεηνο. Παξάιιεια, κε ηελ επέθηαζε ηνπ λνκηθνχ πιαηζίνπ ησλ ΔΠΑ θαη ηελ απνζαθήληζε θπξίσο ησλ εξσηεκάησλ ζε πνηα επηρείξεζε αλήθνπλ νη εξγαδφκελνη ησλ ΔΠΑ 57, θαη πψο κπνξνχλ λα δηαζθαιηζζνχλ απφ ηνλ κηθξφ ρξφλν δαλεηζκνχ ηνπο πνπ δε δηεπθνιχλεη ηε δπλαηφηεηα θαηνρχξσζεο ησλ δηθαησκάησλ ηνπο, ζα έρνπκε ηα επηζπκεηά απνηειέζκαηα πνπ ν ζεζκφο επηδηψθεη σο πξνο ηελ αληηκεηψπηζε ηεο αλεξγίαο θαη ηελ πξνζθνξά επθαηξηψλ απαζρφιεζεο. Θεηηθή είλαη ε ελίζρπζε ηεο ιεηηνπξγίαο ησλ Δηαηξηψλ Πξνζσξηλήο Απαζρφιεζεο (Δ.Π.Α.), φπνπ δηαζθαιίδνληαη πιένλ πιήξσο ηα εξγαζηαθά θαη αζθαιηζηηθά δηθαηψκαηα ησλ εξγαδνκέλσλ Τπνπξγείν Οηθνλνκίαο θαη Οηθνλνκηθψλ Δζληθό Πξόγξακκα Μεηαξξπζκίζεσλ γηα ηελ Απαζρόιεζε θαη ηελ Αλάπηπμε , Έθζεζε Δθαξκνγήο 2006, Οθηψβξηνο Ο λφκνο δελ ιακβάλεη ζέζε ζην θξίζηκν δήηεκα αλ νη εξγαδφκελνη ζεσξνχληαη κηζζσηνί ηνπ έκκεζνπ εξγνδφηε ή ηεο εηαηξίαο πξνζσξηλήο απαζρφιεζεο, νπφηε θαη πξέπεη λα ζπλαξηζκνχληαη κε ην πξνζσπηθφ ηεο 58 Τπνπξγείν Οηθνλνκίαο θαη Οηθνλνκηθψλ Δζληθό Πξόγξακκα Μεηαξξπζκίζεσλ γηα ηελ Απαζρόιεζε θαη ηελ Αλάπηπμε, , Οθηψβξηνο Πεξαηηέξσ, ν λένο Ν.3385/2005 γηα ηελ πξνψζεζε ηεο απαζρφιεζεο θαη ηελ ελίζρπζε ηεο θνηλσληθήο ζπλνρήο, αλακέλεηαη λα ζπκβάιεη ζεκαληηθά ζηελ πξνζπάζεηα πνπ θαηαβάιιεηαη γηα ηελ αχμεζε ηεο απαζρφιεζεο. 57

58 3.6. Ζ ηειεξγαζία ζηελ Διιάδα ηελ Διιάδα ε ηειεξγαζία ρξεζηκνπνηείηαη θπξίσο γηα λα απμήζεη ηηο επθαηξίεο απαζρφιεζεο ζε πεξηνρέο πνπ ην έρνπλ αλάγθε. Παξαηεξείηαη σζηφζν, πσο ε κηθξή έθηαζε εθαξκνγήο ηεο ηειεξγαζίαο ηελ δεθαεηία ηνπ 1990, κάιινλ νθεηιφηαλ ζε έιιεηςε ζεζκηθνχ πιαηζίνπ. Απφ ην 1998, ν Ν. 2639/1998 ζεζκνζεηεί ηελ ηειεξγαζία σο ελαιιαθηηθή κνξθή απαζρφιεζεο θαηνρπξψλνληαο ηα δηθαηψκαηα ησλ ηειεξγαδνκέλσλ, ηελ ηζφηεηα ησλ εξγαδνκέλσλ απηψλ έλαληη ησλ πιήξσο εξγαδνκέλσλ, θαη ηνλ έγγξαθν ηχπν ηεο ζχκβαζεο.( αιακνχξεο θαη Σνκάξαο, 2001,ζει ). 59 Σα πξνγξάκκαηα εθαξκνγήο ηεο ηειεξγαζίαο ζηελ Διιάδα είλαη πεξηνξηζκέλα: Αλζξψπηλν Γίθηπν Έξεπλαο θαη Σερλνινγηθήο Γλψζεο, «Σειεξγαζία 2000», κε ζηφρν ηελ αλάπηπμε ζπλεξγαζίαο κεηαμχ ηδησηηθψλ θαη δεκνζίσλ θνξέσλ, επηζηεκνληθψλ νκάδσλ θ.α. πνπ ελδηαθέξνληαη γηα ηελ ηειεξγαζία. Έρεη αλαπηχμεη έλα forum ελεκέξσζεο θαη ζπδήηεζεο γηα ηελ ηειεξγαζία, CD ROM κε ελεκεξσηηθφ πιηθφ γηα ηελ ηειεξγαζία, πιηθφ πιεξνθφξεζεο γηα ην δίθηπν, ηερλνινγηθφ νδεγφ γηα ηελ ηειεξγαζία θαη ζεκηλάξηα θαηάξηηζεο θαη εμεηδίθεπζεο. 60 Πηινηηθφ Κέληξν «Γήκεηξα», κε έδξα ηε Λάξηζα. Γεκηνπξγήζεθε ην 1997 ζην πιαίζην ηνπ πξνγξάκκαηνο REMOTE ηεο Δ.Δ., θαη ρξεζηκνπνηήζεθε θπξίσο απφ ΑΜΔΑ θαη γπλαίθεο πνπ πξνζέθεξαλ θαηά βάζε ππεξεζίεο δαθηπινγξάθεζεο απινχ θεηκέλνπ, αλαδήηεζεο ζηνηρείσλ ζην δηαδίθηπν, κεηάθξαζεο, δεκηνπξγίαο δηαθεκηζηηθψλ καθεηψλ θαη δαθηπινγξάθεζεο ζηνηρείσλ ζε excel. Δπξχηεξνο ζθνπφο ηνπ θέληξνπ είλαη ε κεζνιάβεζε κεηαμχ επηρεηξήζεσλ πνπ αλαδεηνχλ αλάινγεο ππεξεζίεο θαη ησλ αηφκσλ πνπ ηηο πξνζθέξνπλ, ε πξνζθνξά ππεξεζηψλ ζε ζπλεξγάηεοειεχζεξνπο επαγγεικαηίεο πνπ δελ δηαζέηνπλ αλάινγα κέζα, θαη ε παξνρή ηνπ θαηάιιεινπ ηειεπηθνηλσληαθνχ ππνβάζξνπ ζηηο επηρεηξήζεηο ππνιείπνληαη, είλαη καθξηά απφ ην θέληξν, αιιά επηζπκνχλ λα απαζρνινχλ ηειεξγαδνκέλνπο πνπ εξγάδνληαη εθεί.( Κσλζηαληέινπ θαη Πνιπκελάθνπ,2002). 59 Πξηλ ην λφκν απηφ, ππήξμαλ θάπνηεο ξπζκίζεηο απνζπαζκαηηθέο, φπσο ν Ν 1876/1990 πνπ πξνβιέπεη ηελ εθαξκνγή ησλ Δ θαη γηα ηνπο ηειεξγαδφκελνπο, θαη ν Ν.1902/1990, πνπ εκκέζσο εληάζζεη ζην ΗΚΑ θαη ηνπο ηειεξγαδνκέλνπο κε ην άξζξν 22. εκαληηθφο είλαη θαη ν Ν. 2867/2000 γηα ηελ γεληθφηεξε απειεπζέξσζε ησλ ηειεπηθνηλσληψλ. (Κνπθνπνχινπ Π 2005, ζει.40-41) 60 Τπνπξγείν Απαζρφιεζεο θαη Κνηλσληθήο Πξνζηαζίαο (2004), Μειέηε γηα ηελ πξνώζεζε θαη εθαξκνγή ηεο ηειεξγαζίαο ζηελ Διιάδα, Αζήλα., 58

59 Κφκβνο ηειεξγαζίαο «ΕΔΤ πκβνχισλ Α.Δ.», φπνπ εγγξάθεηαη ζην ηειεδίθηπν Διιάδνο φπνηνο εξγαδφκελνο ελδηαθέξεηαη λα γίλεη ηειεξγαδφκελνο. ηφρνη ηνπ θφκβνπ είλαη ε βειηίσζε ηεο πνηφηεηαο ηεο ηειεξγαζίαο, κέζσ θαη πξνηχπσλ δηαζθάιηζεο πνηφηεηαο, εθπαίδεπζεο ζηνπο ηειεξγαδνκέλνπο, δεκηνπξγίαο νκάδσλ ζην ηειεδίθηπν γηα ηελ πξνψζεζε θαη επέθηαζε ησλ ππεξεζηψλ πνπ πξνζθέξνπλ, θαη παξαρψξεζεο ζηηο ελδηαθεξφκελεο εηαηξείεο πξφζβαζεο ζηε βάζε δεδνκέλσλ θαη ηηο ππεξεζίεο πνπ παξέρνληαη. ( Κσλζηαληέινπ θαη Πνιπκελάθνπ,2002). Πηινηηθφ πξφγξακκα «ΠΖΓΑΟ», ζηα πιαίζηα ηεο θνηλνηηθήο πξσηνβνπιίαο ADAPT, γηα ηελ πηινηηθή εθαξκνγή κεζφδσλ ηειεξγαζίαο κε ηελ δεκηνπξγία αλάινγσλ θέληξσλ (ηειενηθνηερληθψλ θέληξσλ- telecottages) ζε πεξηνρέο κε πξφβιεκα σο πξνο ηελ απαζρφιεζε.(κνπθνπνχινπ, 2005,ζει. 43). Έξγν «Νέεο δπλαηφηεηεο απαζρφιεζεο κε πςειφηεξε πνηφηεηα εξγαζηαθήο δσήο», ζην πιαίζην ηεο Κνηλνηηθήο Πξσηνβνπιίαο EQUAL, πνπ εληάρζεθε ζην Μέηξν 3.2, θαη κέζσ απηνχ επηρεηξήζεθε λα εθαξκνζζεί ε ηειεξγαζία θπξίσο ζε ηκήκαηα κηαο επηρείξεζεο, ζρεηηθά κε παξνρή ππεξεζηψλ ηειεθσληθήο εμππεξέηεζεο. Αθνξά ηελ πεξίνδν Υψξνη φπσο ην CRO: «Crete Resort Offices» πνπ βξίζθεηαη ζηελ Κξήηε. Υψξνη ζπγθέληξσζεο θαη δηακνλήο πνπ παξέρνπλ θαη ππεξεζίεο γξαθείνπ κε ζθνπφ λα ζπλδπάζνπλ ηνπξηζκφ θαη αλαςπρή κε ρξήζε ησλ Νέσλ Σερλνινγηψλ. ηελ νπζία δελ απνηειεί πεξίπησζε εθαξκνγήο ηειεξγαζίαο, αθνχ απηή δελ είλαη ζπζηεκαηηθήηαθηηθή αιιά πξνζσξηλή. 62 Χζηφζν, νη ΜΜΔ ζηελ Διιάδα, κε πξνζσπηθφ σο 10 άηνκα, δχζθνια ζα ρξεζηκνπνηήζνπλ ην δηαδίθηπν, έρνπλ ρακειά πνζνζηά δηείζδπζήο ηνπ, θαη θαηά ζπλέπεηα εθεί πξνηηκψληαη πην παξαδνζηαθνί κέζνδνη επέιηθηεο εξγαζίαο ή άιινη ηξφπνη θαη νίθνλ εξγαζίαο θαη φρη ηφζν ε ηειεξγαζία. Γηαηί φκσο ζηελ Διιάδα ε ηειεξγαζία δελ αλαπηχζζεηαη ηθαλνπνηεηηθά; Ζ ηειεξγαζία ζηελ Διιεληθή πεξίπησζε, ζπλαληά πξνβιήκαηα πνπ νθείινληαη ζε παξάγνληεο, πην γεληθεπκέλνπο φπσο ην εθπαηδεπηηθφ ζχζηεκα, ην επίπεδν δηείζδπζεο θαη ρξήζεο ησλ λέσλ ηερλνινγηψλ, ν επηρεηξεζηαθφο ζρεδηαζκφο θαη ιεηηνπξγία, ην θνηλσληθφ πιαίζην εξγαζίαο, θαη ε ελζάξξπλζε ηεο ηειεξγαζίαο απφ ην ίδην ην θξάηνο κέζσ θαηάιιεισλ ξπζκίζεσλ. Ζ πιεξνθφξεζε ηνπ θνηλνχ ζεσξείηαη ειιηπήο Τπνπξγείν Απαζρφιεζεο θαη Κνηλσληθήο Πξνζηαζίαο (2004), Μειέηε γηα ηελ πξνώζεζε θαη εθαξκνγή ηεο ηειεξγαζίαο ζηελ Διιάδα, Αζήλα 59

60 εκαληηθφο αλαζηαιηηθφο παξάγνληαο είλαη επίζεο θαη ε έιιεηςε νινθιεξσκέλεο πιεξνθνξηαθήο ππνδνκήο. Οη επηρεηξήζεηο δελ δηαζέηνπλ αθφκε ην θαηάιιειν δίθηπν γηα ηελ αλάπηπμή ηεο. ηελ πεξίπησζε ηεο Διιάδαο έρνπλ βξεη εθαξκνγή κέρξη ζήκεξα θαη αλακέλεηαη φηη ζα εληζρπζνχλ 63, ε νκαδηθή εξγαζία απφ απφζηαζε (ηειεταηξηθή θαη ηειεθπαίδεπζε), ε λνκαδηθή ηειεξγαζία, ε εξγαζία ζην ζπίηη θαη ην telecommuting. Σαπηφρξνλα, ε αλάπηπμε ηεο ηερλνινγηθήο ππνδνκήο κέζσ πξνγξακκάησλ, φπσο ην «Γηθηπσζείηε» 64 θαη ην «Δπηρεηξείηε Ζιεθηξνληθά», απνηειεί ζεκαληηθφ βήκα. Οη ηνκείο ηεο νηθνλνκίαο ζηελ Διιάδα πνπ εθηηκάηαη φηη ζα εθαξκφζνπλ ηελ ηειεξγαζία είλαη νη ππεξεζίεο παξνρήο ππεξεζηψλ, ν ρξεκαηνπηζησηηθφο (αζθαιηζηηθφο) ηνκέαο, νη εηαηξείεο Πιεξνθνξηθήο θαη ν νηθνλνκηθφο θιάδνο. 65 Γηα λα αλαπηπρζεί ε ηειεξγαζία, ρξεηάδεηαη λα ππάξρεη έλα νινθιεξσκέλν θαη αλεπηπγκέλν δίθηπν ηειεπηθνηλσληψλ. Με ηελ απειεπζέξσζε ησλ ηειεπηθνηλσληψλ θαη ηε κείσζε ηνπ ςεθηαθνχ ράζκαηνο, ε ρψξα καο αξρίδεη λα παίδεη ελεξγφ ξφιν. Δπνκέλσο, απηφ πνπ απαηηείηαη είλαη ε αλάπηπμε ησλ ΣΠΔ. Δθηφο φκσο απφ απηφ ζα πξέπεη απηή λα πξνζαξκνζηεί ζηηο αλάγθεο ηνπ ειιεληθνχ εξγαηηθνχ δπλακηθνχ πνπ απαζρνιείηαη ζηνλ ηξηηνγελή ηνκέα, θαη θπξίσο ζηηο αλάγθεο ησλ γπλαηθψλ σο κέζν ζπκθηιίσζεο νηθνγελεηαθήο θαη εξγαζηαθήο δσήο ( Γεκεηξφπνπινο, 2004, ζει ). Απηφ πνπ πξέπεη λα γίλεη είλαη ε ελεξγνπνίεζε φισλ ησλ θνξέσλ θαη ε ζπλεηδεηνπνίεζε ησλ ραξαθηεξηζηηθψλ ηεο ρψξαο καο, φπσο γεσκνξθνινγία θαη εξγαηηθφ δπλακηθφ, πνπ απνηεινχλ επνίσλεο πξνυπνζέζεηο γηα ηελ εθαξκνγή ηεο ηειεξγαζίαο 66. Πξνηείλεηαη ε πξνζαξκνγή ηνπ λνκνζεηηθνχ πιαηζίνπ, ε πιεξνθφξεζε, ε πξνψζεζε πηινηηθψλ έξγσλ θαη θαιψλ πξαθηηθψλ κε επξχηεξν ζθνπφ ηε ράξαμε κηαο εζληθήο ζηξαηεγηθήο δνκεκέλεο (κέζσ θαη ελφο επξχηεξνπ θνηλσληθνχ δηαιφγνπ κε φια ηα εκπιεθφκελα κέξε). Πξαθηηθέο, φπσο ηνπ TELECROFT, πνπ θαιχπηεη κεγάιε πεξηνρή ηεο θνηζέδηθεο ππαίζξνπ θαη εθπαηδεχεη θαηνίθνπο ζε ζέκαηα ηειεξγαζίαο, ή ηνπ Alteretto, πφιεο απνκνλσκέλεο ιφγσ γεσκνξθνινγίαο, φπνπ ε ηειεξγαζία εθαξκφζηεθε γηα λα ελζαξξχλεη ηα άηνκα πνπ έθεπγαλ λα αλαδεηήζνπλ εξγαζία ζε κεγάιεο πφιεηο λα μαλαγπξίζνπλ, ή ηνπ ΣΖΗΝΚ γηα ηελ απαζρφιεζε κέζσ ηειεξγαζίαο ησλ ΑΜΔΑ, απνηεινχλ ζεκαληηθέο βέιηηζηεο πξαθηηθέο πνπ ζα κπνξνχζαλ λα 63 Υσξίο φκσο λα είλαη ζεζκνζεηεκέλα θαη λα ραξαθηεξίδνληαη ηππηθά σο ηειεξγαζία. 64 Γηα ηελ πξνψζεζε ζηηο ΜΜΔ. 65 Τπνπξγείν Απαζρφιεζεο θαη Κνηλσληθήο Πξνζηαζίαο (2004), Μειέηε γηα ηελ πξνώζεζε θαη εθαξκνγή ηεο ηειεξγαζίαο ζηελ Διιάδα, Αζήλα. 66 Μπνξεί λα πξνζθέξεη πνιιά, σο κέζν ελίζρπζεο ηεο απαζρφιεζεο ζε πεξηνρέο πνπ παξνπζηάδνπλ έιιεηςε ή πεξηνρέο απνκαθξπζκέλεο απφ ην θέληξν ησλ επηρεηξεκαηηθψλ δξαζηεξηνηήησλ. 60

61 εθαξκνζζνχλ θαη ζηελ Διιάδα. Δπίζεο, πξαθηηθέο πνπ αθνξνχλ ηηο κηθξνκεζαίεο επηρεηξήζεηο, φπσο ην Πξφγξακκα TELESKOP γηα ηελ ππνζηήξημε ησλ ΜΜΔ γηα ηελ εθαξκνγή ηεο ηειεξγαζίαο, ην eworkkurvi 67 πξφγξακκα γηα ηελ θαηάξηηζε θαη αλάπηπμε θαη πξαγκαηνπνηείηαη ζηε Φηλιαλδία κε ζηφρν ηελ εχθνιε πξφζβαζε ησλ MME θαζψο θαη ηνπ δεκνζίνπ θνξέα. ζηελ ηειεξγαζία,, ή ε πεξίπησζε ηεο DENSEN, κηαο κηθξήο ΜΜΔ ζηε Γαλία, πνπ εθήξκνζε απνηειεζκαηηθφηαηα ηελ ηειεξγαζία, είλαη ελζαξξπληηθά θαη γηα ηηο ΜΜΔ ζηε ρψξα καο. Παξάιιεια, ε πηνζέηεζε ηεο ηειεξγαζίαο ζε έλαλ ή πεξηζζφηεξνπο ηνκείο ηεο Διιεληθήο Οηθνλνκίαο, ζεσξείηαη φηη ζα έρεη απνηέιεζκα «spill-over effect» θαη πξνο ηνπο άιινπο ηνκείο ηεο Διιεληθήο Οηθνλνκίαο θαη Κνηλσλίαο. 68 εκαληηθφ βήκα απνηειεί ε Φεθηαθή ηξαηεγηθή , γηα ηελ επέθηαζε ησλ ΣΠΔ ζηηο επηρεηξήζεηο, ηελ εθπαίδεπζε ησλ αηφκσλ ζηηο λέεο ηερλνινγίεο θαη ηηο επξπδσληθέο ππνδνκέο, θαζψο θαη ε εθαξκνγή κέηξνπ ηεο ΓΓ Ηζφηεηαο «Θεηηθέο Γξάζεηο ππέξ ησλ γπλαηθψλ ζηηο Μηθξνκεζαίεο & Μεγάιεο Δπηρεηξήζεηο», κε ζηφρν εθηφο άιισλ δξάζεσλ θαη ηελ ελίζρπζε ηεο ηειεξγαζίαο European Commission, ework Status Report on New Ways to Work in the Knowledge Economy. Available at: Τπνπξγείν Απαζρφιεζεο θαη Κνηλσληθήο Πξνζηαζίαο (2004), Μειέηε γηα ηελ πξνώζεζε θαη εθαξκνγή ηεο ηειεξγαζίαο ζηελ Διιάδα, Αζήλα 69 Τπνπξγείν Οηθνλνκίαο θαη Οηθνλνκηθψλ Δζληθό Πξόγξακκα Μεηαξξπζκίζεσλ γηα ηελ Απαζρόιεζε θαη ηελ Αλάπηπμε, , Οθηψβξηνο

62 ΚΔΦΑΛΑΗΟ 4 Ζ ΤΓΥΡΟΝΖ ΠΡΟΒΛΖΜΑΣΗΚΖ ΓΗΑ ΣΗ ΝΔΔ ΔΤΔΛΗΚΣΔ ΜΟΡΦΔ ΑΠΑΥΟΛΖΖ Οη επέιηθηεο κνξθέο απαζρφιεζεο παξνπζηάδνπλ ζηνηρεία ηα νπνία απφ ηε κηα πξνσζνχλ ηελ εθαξκνγή ηνπο, απφ ηελ άιιε φκσο δεκηνπξγνχλ πξνβιεκαηηζκφ. Παξαηεξείηαη ζηελή δηαζχλδεζε κεηαμχ ηεο αλεξγίαο θαη ησλ επέιηθηα απαζρνινπκέλσλ, θαζψο ε θχζε ησλ επέιηθησλ κνξθψλ απαζρφιεζεο επηηξέπεη ηελ επθνιφηεξε είζνδν (αιιά θαη έμνδν) απφ ηελ αγνξά εξγαζίαο. Κχξηα ραξαθηεξηζηηθά είλαη ε αλαζθάιεηα θαη νη λέεο επθαηξίεο. Γεληθά, ηα πιενλεθηήκαηα ησλ επέιηθησλ κνξθψλ απαζρφιεζεο εληνπίδνληαη ζην γεγνλφο φηη απηέο πξνζθέξνπλ ηε δπλαηφηεηα ζε άηνκα πνπ δε ζα κπνξνχζαλ κε άιιν ηξφπν λα εξγαζζνχλ, (είηε ιφγσ νηθνγελεηαθψλ ππνρξεψζεσλ είηε ιφγσ αδπλακίαο αλαπεξίαο, ή επεηδή ζέινπλ λα ζπλδπάζνπλ εξγαζία κε άιιεο δξαζηεξηφηεηεο, π.ρ. εθπαίδεπζεο), λα βξνπλ εξγαζία. Άξα, νδεγνχλ ζε αχμεζε πξνζθνξάο θαη δήηεζεο ηεο απαζρφιεζεο. Αξλεηηθφ ζηνηρείν ζεσξείηαη ε ππνβάζκηζε ησλ εξγαζηαθψλ δηθαησκάησλ, κε ηελ έλλνηα φηη δελ δίλεηαη δπλαηφηεηα πιήξνπο ζπκκεηνρήο ζηελ δσή ηεο επηρείξεζεο θαη ηνπο ζπιιφγνπο ησλ εξγαδνκέλσλ, Παξάιιεια, θάπνηεο θνξέο νη ζπλζήθεο εξγαζίαο είλαη ππνβαζκηζκέλεο θαη νη κηζζνί ρακειφηεξνη. 4.1 Πιενλεθηήκαηα θαη κεηνλεθηήκαηα αλά ηύπν επέιηθηεο κνξθήο απαζρόιεζεο Μερική απαζτόλεζε Πιενλεθηήκαηα: ε επίπεδν θνηλσλίαο ε κεξηθή απαζρφιεζε απμάλεη ηελ ελεξγφ ζπκκεηνρή ζην εξγαηηθφ δπλακηθφ επάισησλ νκάδσλ φπσο νη γπλαίθεο, πνπ ηελ επηιέγνπλ εζεινληηθά γηα θαιχηεξε ζπκθηιίσζε νηθνγέλεηαο θαη εξγαζίαο (Σδεθίλεο, 1999, ζει ). Δπίζεο, απνηειεί κέηξν ελζάξξπλζεο γηα επέθηαζε ηνπ εξγαζηαθνχ βίνπ, θαη κεηά ηε ζπληαμηνδφηεζε 70. ε αηνκηθφ επίπεδν, πξνζθέξεη ειαζηηθφηεηα ζηνλ ηξφπν δσήο,θαη απαιιάζζεη απφ ζηξεζνγφλνπο παξάγνληεο, δίλνληαο ζηνλ εξγαδφκελν ηελ δπλαηφηεηα λα 70 Γεγνλφο πνπ ηνλψλεη ην αζθαιηζηηθφ ζχζηεκα κέζσ επηπιένλ εηζθνξψλ, ελψ δίλεη επθαηξίεο θαη ζέζεηο εξγαζίαο ζε λένπο αλέξγνπο κε ηε ζηαδηαθή ζπληαμηνδφηεζε ησλ ειηθησκέλσλ εξγαδνκέλσλ 62

63 ζπκκεηέρεη ζε επηκνξθσηηθέο ή θνηλσληθέο δξαζηεξηφηεηεο, βειηηψλνληαο ηελ θνηλσληθή ηνπ δσή. Σαπηφρξνλα, παξέρεη κειινληηθή δπλαηφηεηα πιήξνπο απαζρφιεζεο ζηνλ ίδην εξγνδφηε, ελψ ιεηηνπξγεί θαη σο ηξφπνο απφθηεζεο εηζνδήκαηνο φηαλ δελ ππάξρνπλ ζέζεηο πιήξνπο απαζρφιεζεο. 71 ε επίπεδν επηρείξεζεο, ε κεξηθή απαζρφιεζε νδεγεί ζε κείσζε ηνπ θφζηνπο, εθφζνλ πξνζθέξεη κεγαιχηεξε πνηθηιία εηδηθνηήησλ κεξηθψο απαζρνινπκέλσλ θαηά ηηο αλάγθεο ηεο επηρείξεζεο 72, θαη βνεζά ζε θάιπςε ζέζεσλ κε κεξηθή απαζρφιεζε ζε πεξηφδνπο αηρκήο ηεο ιεηηνπξγίαο ησλ επηρεηξήζεσλ 73. Δπηπιένλ, κπνξεί λα νδεγήζεη ζε πεξηζζφηεξν έξγν ζε ιηγφηεξν ρξφλν, θαζψο ζε πιεθηηθέο, απαηηεηηθέο ή εληαηηθέο εξγαζίεο νη κεξηθά απαζρνινχκελνη ζεσξνχληαη πην απνδνηηθνί 74. Μεηνλεθηήκαηα (Κνπδήο, 2001, Σδεθίλεο, 1999, ζει.28): Γηα ηα άηνκα, δελ θαιχπηεη πιήξσο ηηο νηθνλνκηθέο ηνπο αλάγθεο αθνχ ν κηζζφο είλαη κηθξφηεξνο θαη ηα έμνδα ηα ίδηα. Παξάιιεια, νη πξφζζεηεο παξνρέο θαη νη ζπληάμεηο δελ είλαη πιήξσο δηαζέζηκεο (Μηθξή πηζαλφηεηα πιήξνπο ζπληαμηνδφηεζεο ). πλήζσο, νη κεξηθψο απαζρνινχκελνη έρνπλ ιηγφηεξε αζθάιεηα εξγαζίαο θαζψο είλαη νη πξψηνη πνπ απνιχνληαη. Έρνπλ ιίγεο επθαηξίεο επαγγεικαηηθήο θαηάξηηζεο, ιφγσ απμεκέλνπ γεληθφηεξα δηνηθεηηθνχ θφζηνπο γηα ηηο επηρεηξήζεηο 75. Ζ έιιεηςε εθπαίδεπζεο, κειινληηθά ίζσο θέξεη πξνβιήκαηα ζηνλ ηνκέα ηεο αληαγσληζηηθφηεηαο, δεδνκέλεο ηεο αχμεζεο ηεο κεξηθήο απαζρφιεζεο ζηελ Δ.Δ., θαη ηεο ζεηηθήο ζχλδεζεο ηεο πςειήο ζηάζκεο πξνζφλησλ κε ηελ αληαγσληζηηθφηεηα (European Foundation for the Improvement of Living and Working Conditions, 2002a). Παξάιιεια, παξνπζηάδεηαη ηάζε αχμεζεο ηεο έληαζεο ηνπ ξπζκνχ εξγαζίαο. Σέινο, δελ ππάξρεη θίλεηξν επαγγεικαηηθήο εμέιημεο, θαζψο ε κεξηθή απαζρφιεζε αθνξά θπξίσο άηνκα 76 πνπ απιά δε ζέινπλ λα κείλνπλ εθηφο αγνξάο εξγαζίαο. Μηα παξάκεηξνο αξλεηηθή ηφζν γηα άηνκα φζν θαη γηα επηρεηξήζεηο,είλαη ε αδπλακία ζπληνληζκνχ ησλ εξγαζηψλ ησλ κεξηθψο ζε ζρέζε κε ηνπο πιήξσο απαζρνινχκελνπο, θάηη πνπ κπνξεί λα πξνθαιέζεη θαη δηελέμεηο κεηαμχ ηνπο. 71 Απηφ έρεη σο ζπλέπεηα θαη ηελ αχμεζε ηεο παξαγσγηθφηεηαο ηνπ εξγαδνκέλνπ θαη ζην κηθξφηεξν απνπζηαζκφ ηνπ. 72 Καη πνπ ε επηρείξεζε δελ αλαγθάδεηαη λα ηνπο απαζρνιήζεη πιήξσο. 73 Απνθεχγεηαη ε πξφζιεςε πιήξσο απαζρνινχκελνπ (θαη αθξηβφηεξνπ) πξνζσπηθνχ. 74 Γελ κεηψλεηαη ε παξαγσγηθφηεηα ηεο εξγαζίαο ηνπο, θάηη πνπ ζπκβαίλεη ζηνπο πιήξσο απαζρνινχκελνπο αλ ηνπο αλαηεζνχλ ίδηαο θχζεο εξγαζίεο. 75 Σν πάγην θφζηνο εθπαίδεπζεο, πξφζιεςεο, ηήξεζεο αξρείσλ είλαη ίδην θαη γηα ηελ πιήξε θαη γηα ηε κεξηθή απαζρφιεζε ελψ ηαπηφρξνλα αληηζηνηρεί ζε ιηγφηεξεο ψξεο εξγαζίαο. 76 Γπλαίθεο θαη ζπνπδαζηέο. 63

64 4.1.2 Σσμβάζεις οριζμένοσ τρόνοσ: Θεηηθά: Γηα ην άηνκν, ζπκβάιιεη ζηελ πξνζσξηλή θάιπςε ηνπ πξνβιήκαηνο ηεο αλεξγίαο, ηελ απφθηεζε εξγαζηαθήο εκπεηξίαο,ζπκπιεξψλεη ην εηζφδεκα θαη δηεπθνιχλεη ηελ πξνζαξκνγή ζηηο αλάγθεο θνηλσληθέο θαη νηθνγελεηαθέο, ηνπ αηφκνπ, αλ ηδσζεί καθξνρξφληα (δηαιείκκαηα αλάκεζα ζηελ απαζρφιεζε). Γηα ηηο επηρεηξήζεηο, ζπκβάιιεη ζηε κείσζε ηνπ θφζηνπο, αθνχ δελ ππάξρεη απνδεκίσζε απφιπζεο αιιά ε ζχκβαζε ιήγεη απφ κφλε ηεο, θαζψο θαη ζηελ θάιπςε έθηαθησλ αλαγθψλ (Γεσξγαθνπνχινπ θαη Κνπδήο, 1993). Αξλεηηθά: Αξλεηηθφο ζεσξείηαη ν πξνζσξηλφο δεζκφο απαζρφιεζεο, ελψ ζπλήζσο δελ ππάξρεη αηηηνινγία γηα ηε δεκηνπξγία ηέηνηνπ είδνπο ζέζεο θαη φρη ζέζεο πιήξνπο απαζρφιεζεο. Ο εξγαδφκελνο νδεγείηαη ζε αίζζεκα αλαζθάιεηαο θαη άγρνπο, ιφγσ ηεο πξνζσξηλφηεηαο ηεο εξγαζίαο. Δπηπιένλ, αλ ππνθξχπηεηαη ζρέζε ανξίζηνπ ρξφλνπ κε ηελ ζπλερή αλαλέσζε ησλ ζπκβάζεσλ νξηζκέλνπ ρξφλνπ θαηαζηξαηεγείηαη ε έλλνηα ηεο πιήξνπο απαζρφιεζεο Δανειζμός εργαδομένων (ΕΠΑ) Θεηηθέο επηδξάζεηο: ε νηθνλνκηθφ θπξίσο επίπεδν, έρνπκε ζεηηθέο επηδξάζεηο γηα ηηο επηρεηξήζεηο αιιά θαη ηελ θνηλσλία. Θεσξείηαη πσο νη ΔΠΑ κεηψλνπλ ηελ δηαξζξσηηθή αλεξγία (ην NAIRU- Non Accelerating Inflation Rate of Unemployment) θαη απμάλνπλ ηελ απαζρφιεζε 77. πγθεθξηκέλα, νη ΔΠΑ κπνξνχλ λα αλαιακβάλνπλ κεγαιχηεξν νηθνλνκηθφ ξίζθν, απφ ηε ζηηγκή πνπ δηαρεηξίδνληαη κεγάιν αξηζκφ ρξεκάησλ απφ ηνλ δαλεηζκφ ησλ εξγαδνκέλσλ. Δπηπιένλ, απμάλεηαη ην επίπεδν ησλ απαζρνινπκέλσλ κέζσ ΔΠΑ, αθνχ ππάξρεη ρακειφηεξν ξίζθν θαη θφζηνο απνδεκίσζεο γηα ηηο ρξήζηξηεο επηρεηξήζεηο, ζε ζρέζε κε ηηο άιιεο κνξθέο απαζρφιεζεο (νξσληάηεο θαη Αγξαπηδάο, 2007, ζει ). Αθφκε, νη ΔΠΑ απνηεινχλ ζεκαληηθφ εξγαιείν ζχδεπμεο πξνζθνξάο θαη δήηεζεο εξγαζίαο (job matching), θαζψο ζηελ νπζία παξέρνπλ ζηελ ρξήζηξηα εηαηξεία πνπ δεηά λα απαζρνιήζεη άηνκν κε ζπγθεθξηκέλεο ηδηφηεηεο ζε ζπγθεθξηκέλε ζέζε, άηνκν κε ηα αλάινγα πξνζφληα ην νπνίν αλαδεηά αλάινγε εξγαζία. Μέζσ ησλ ΔΠΑ νη επηρεηξήζεηο θαιχπηνπλ εηδηθέο αλάγθεο ηερλνγλσζίαο ή εηδηθνηήησλ αθξηβψο ηφηε πνπ ηηο ρξεηάδνληαη. 77 Καζψο ε πςειή δηαξζξσηηθή αλεξγία νθείιεηαη ζηελ αλαληηζηνηρία πξνζθνξάο θαη δήηεζεο εηδηθνηήησλ, νη ΔΠΑ θαηαλέκνπλ θαη αλαθαηαλέκνπλ ηηο ζέζεηο εξγαζίαο, απμάλνληαο ηελ θηλεηηθφηεηα ηνπ εξγαηηθνχ δπλακηθνχ. 64

65 Παξάιιεια, ζεσξείηαη (απφ έξεπλα πνπ έγηλε ζηελ Γεξκαλία, ηελ Γαιιία, ην Ζλσκέλν Βαζίιεην, ηελ Οιιαλδία θαη ηελ Ηζπαλία), πσο, σο θάπνην επίπεδν νη ΔΠΑ απνηεινχλ «ζθαινπάηη» γηα ηελ κεηάβαζε ζηελ πιήξε απαζρφιεζε. Έρεη θαηαδεηρζεί ζε αξθεηά θξάηε- κέιε πσο ζεκαληηθφο αξηζκφο ηέηνησλ ζέζεσλ εξγαζίαο ιεηηνπξγεί σο δνθηκαζηηθή πεξίνδνο. Οη ΔΠΑ απνηεινχλ ζπλ ηνηο άιινηο κέζα γηα ελεξγεηηθέο πνιηηηθέο απαζρφιεζεο, κε ηελ πξνζθνξά πξνζσξηλήο απαζρφιεζεο. ε αξθεηέο πεξηπηψζεηο, νη ΔΠΑ ιακβάλνπλ επηδφηεζε πξνθεηκέλνπ λα πξνζιάβνπλ άηνκα θπξίσο απφ επάισηεο νκάδεο, φπσο νη καθξνρξφληα άλεξγνη. Ζ πξψηε ηέηνηα ΔΠΑ δεκηνπξγήζεθε ζηελ Απζηξία (ESPORA). Σν 60% ησλ απαζρνινπκέλσλ ζε απηήλ είραλ θαηφπηλ πξφζβαζε ζε θαλνληθή απαζρφιεζε. Παξφκνην ηέηνην πξφγξακκα, ην JONA, ηδξχζεθε ην 1994 (Storrie, 2002). ηα πξνβιήκαηα ησλ ΔΠΑ δηαθξίλνπκε δηαθνξεηηθέο πεξηπηψζεηο. Καη αξρήλ, ππάξρεη ζχγρηζε ηνπ κηζζσηνχ σο πξνο ηα δηθαηψκαηα θαη ηνλ εξγνδφηε ηνπ, θάηη πνπ απνξξέεη απφ ηελ «ηξηγσληθή» ζρέζε πνπ ππάξρεη κεηαμχ ΔΠΑ, ρξήζηξηαο επηρείξεζεο θαη εξγαδνκέλνπ. Λφγσ ηεο ζπλερνχο κεηάβαζεο απφ επηρείξεζε ζε επηρείξεζε, νη εξγαδφκελνη κέζσ ΔΠΑ νδεγνχληαη ζε απνδπλάκσζε ή έιιεηςε ηνπ αηζζήκαηνο ηνπ «αλήθεηλ», ελψ ηαπηφρξνλα δελ επλνείηαη ε νκαδηθφηεηα θαη ππάξρεη πηζαλφηεηα εθδήισζεο ζπγθξνχζεσλ κεηαμχ ησλ κφληκα εξγαδνκέλσλ θαη ησλ εξγαδφκελσλ κέζσ ΔΠΑ (Κνπδήο, 2001). 78 Παξάιιεια, ην κηθξφ ρξνληθφ δηάζηεκα παξακνλήο ζηελ εξγαζία θαη ε πξνζσξηλή θχζε ηεο απαζρφιεζεο, δελ δηαζθαιίδεη επαξθή εθπαίδεπζε γη απηά ηα άηνκα, θπξίσο γηαηί απνζαξξχλεη ηνλ εξγνδφηε απφ ηελ παξνρή επθαηξηψλ εθπαίδεπζεο. Χζηφζν, ζε θάπνηεο πεξηπηψζεηο, ε παξνρή επθαηξηψλ εθπαίδεπζεο θαηάξηηζεο είλαη ππνρξεσηηθή (ηνκείο πγείαο-πεξίζαιςεο). ε ρψξεο φπσο ε Πνξηνγαιία, ε Ηζπαλία θαη ε Ηηαιία, νη ΔΠΑ έρνπλ ππνρξέσζε λα ζπλεηζθέξνπλ 1% ηνπ ζπλνιηθνχ εηζνδήκαηνο ζε Σακεία γηα ηελ Δθπαίδεπζε (ησλ εξγαδνκέλσλ). Βέβαηα, ππάξρεη αλαζθάιεηα σο πξνο ην ρξφλν εξγαζίαο. ηε Φηιαλδία αξθεηνί εξγαδφκελνη αλαγθάδνληαη λα εξγαζζνχλ κεξηθψο παξφηη ζα ήζειαλ λα έρνπλ πιήξε απαζρφιεζε, ελψ ζηε Γαιιία επηθξαηνχλ νη δπζθνιφηεξεο ζπλζήθεο 79 ( Storrie, 2002). 78 Γηα ηηο ςπρνθνηλσληθέο ζπλέπεηεο ιφγσ αζηάζεηαο ηεο εξγαζίαο θαη ζπλερνχο κεηαβνιήο ηνπ εξγαζηαθνχ πεξηβάιινληνο, ζπκθσλνχλ θνηλσληνιφγνη θαη ςπρνιφγνη. 79 Χο πξνο ηνλ εξγάζηκν ρξφλν ππάξρεη αδπλακία ηνπ εξγαδνκέλνπ λα επηιέμεη ηηο ψξεο πνπ ζα εξγαζζεί θαη κε θαλνληθφηεηα ησλ σξψλ εξγαζίαο. 65

66 Τελεργαζία και άλλοσ ηύποσ παροτή εκηός ηων εγκαηαζηάζεων ηοσ εργοδόηε Θεηηθά ζηνηρεία: Καη αξρήλ, ε ηειεξγαζία, δίλεη ψζεζε ζηελ απαζρφιεζε θαη ζπκβάιιεη ζηελ αχμεζε ηεο πξνζθνξάο θαη δήηεζεο εξγαζίαο.. Οη επηρεηξήζεηο κπνξνχλ λα αλαδεηήζνπλ εξγαηηθφ δπλακηθφ ρσξίο πεξηνξηζκνχο, επεθηείλνληαο ηελ αλαδήηεζή ηνπο θαη ζε απνκαθξπζκέλεο αγνξέο εξγαζίαο. Απηφ δίλεη ηε δπλαηφηεηα αλάπηπμεο θαη αλαβάζκηζεο απνκαθξπζκέλσλ πεξηθεξεηψλ, κέζσ ηεο ελεξγφηεξεο ζπκκεηνρήο ηνπο ζηελ νηθνλνκηθή δξαζηεξηφηεηα. Απφ ηελ άιιε κεξηά, ν άλεξγνο κπνξεί λα αλαδεηήζεη επθνιφηεξα ζέζεηο εξγαζίαο εθηφο ηνπ ηφπνπ θαηνηθίαο ηνπ, πνπ δε ζα ήηαλ δηαζέζηκεο κε ην ζπλήζε ηξφπν, επηιέγνληαο λα εξγαζζεί ζην ζπίηη ηνπ ή ζε θέληξα ηειεξγαζίαο. Άιιν ραξαθηεξηζηηθφ είλαη φηη κεηψλνληαη νη κεηαθηλήζεηο. Απηφ έρεη σο απνηέιεζκα ηελ κείσζε ηεο ζπγθνηλσληαθήο ζπκθφξεζεο, ηεο αηκνζθαηξηθήο ξχπαλζεο (ιφγσ ηνπ ιηγφηεξνπ αξηζκνχ νρεκάησλ), θαη ηελ αχμεζε ηεο παξαγσγηθφηεηαο ησλ εξγαδνκέλσλ, ιφγσ ηεο κεησκέλεο θφπσζεο απφ ηνλ πεξηνξηζκφ ησλ κεηαθηλήζεσλ ( Καραξνχρα, 2006, ζει ). Σέινο, ζεηηθά ζηνηρεία κπνξνχλ λα ζεσξεζνχλ γηα ηνλ εξγαδφκελν ε αλάπηπμε γλψζεσλ ζε ζρέζε κε ηηο λέεο ηερλνινγίεο ή δεμηφηεηεο (έηζη πξνσζείηαη θαη ε Κνηλσλία ηεο Πιεξνθνξίαο), ελψ γηα ηηο επηρεηξήζεηο ε αχμεζε ηεο αληαγσληζηηθφηεηάο ηεο κέζσ ηεο ρξήζεο λέσλ κνληέισλ νξγάλσζεο 80, θαη ε κείσζε ηνπ θφζηνπο 81. Χζηφζν, ππάξρνπλ θαη αξλεηηθά ζηνηρεία: Τπάξρεη κηα γθξίδα δψλε αλάκεζα ζηε κηζζσηή θαη ηελ αλεμάξηεηε εξγαζία, φπνπ ππάγεηαη θαη ε ηειεξγαζία. Ζ ηάζε ζεψξεζεο ηέηνηνπ ηχπνπ εξγαζίαο σο αλεμάξηεηε ππεξεζία ή ζχκβαζε έξγνπ, εληείλεη ηνλ θίλδπλν λα ζεσξεζνχλ νη εξγαδφκελνη απηνί σο απηναπαζρνινχκελνη. (Κνπδήο, 2001). ε ςπρνινγηθφ- θνηλσληθφ επίπεδν, παξαηεξείηαη, ιφγσ ηεο εξγαζίαο απφ ην ζπίηη θαη ηεο κε άκεζεο επαθήο κε άιια άηνκα, (θπξίσο αλ ε εξγαζία είλαη εμνινθιήξνπ νηθηαθή), αίζζεκα θνηλσληθήο απνκφλσζεο θαη απψιεηα ηαπηφηεηαο. Δκθαλίδνληαη θαηλφκελα ζχγρηζεο ζηνλ εξγαδφκελν, θαζψο δελ ππάξρνπλ μεθάζαξα βηνινγηθά θαη ςπρνινγηθά φξηα αλάκεζα ζηελ εξγαζία θαη ηελ πξνζσπηθή δσή ( Καραξνχρα, 2006, ζει.22-24). Σαπηφρξνλα, είλαη πηζαλή ε έιιεηςε ζπλζεθψλ πγηεηλήο 80 Απνθέληξσζε δηαδηθαζηψλ, νξηδφληηα επηθνηλσλία. 81 Μπνξεί ε επηρείξεζε αλάινγα κε ην θαζεζηψο ηεο θάζε ρψξαο λα απνιακβάλεη θνξνινγηθέο ειαθξχλζεηο γηα ηελ απαζρφιεζε ηειεξγαδνκέλσλ. 66

67 θαη αζθάιεηαο θαη ε αχμεζε άγρνπο ιφγσ εξγαζίαο θαη μεθνχξαζεο ζηνλ ίδην ρψξν. Δίλαη αθφκε πηζαλφ λα απνθιεηζζνχλ απφ απηή ηε κνξθή νκάδεο φπσο νη κεγαιχηεξεο ειηθίαο εξγαδφκελνη, πνπ ζεσξείηαη πσο είλαη δπζθνιφηεξν λα εθπαηδεπζνχλ. ε επίπεδν επηρείξεζεο, ππάξρεη πηζαλφηεηα λα εκθαληζζνχλ, ιφγσ ηεο έιιεηςεο θπζηθήο παξνπζίαο ηνπ εξγαδφκελνπ ζην ρψξν ηεο επηρείξεζεο, δπζθνιίεο ζπλεξγαζίαο κε ηνπο εξγαδφκελνπο ζηα θεληξηθά γξαθεία, πξνγξακκαηηζκνχ ζε νξγαλσηηθφ επίπεδν, θαζψο θαη πξνβιήκαηα ζπληνληζκνχ ησλ εξγαζηψλ. εκαληηθφ είλαη λα δηαζθαιηζζεί πξηλ ηελ εθαξκνγή ηεο ηειεξγαζίαο ε ζπκβαηφηεηά ηεο κε ηελ νξγαλσηηθή δνκή ηεο επηρείξεζεο θαη ην πεξηβάιινλ εξγαζίαο, ε θαηαιιειφηεηα ησλ αηφκσλ θαη ησλ εξγαζηψλ, ελψ ζε ιεηηνπξγηθφ επίπεδν δελ ζα πξέπεη λα ειιείπεη ν κεραληζκφο ειέγρνπ ηνπ ηειεξγαδνκέλνπ θαη ν κεραληζκφο ππνζηήξημεο γηα ηα ηερληθά ή άιια πξνβιήκαηα.( αιακνχξεο, 2001, ζει.72-76). Δίλαη αξθεηά δχζθνιν λα εθηηκεζεί ν ρξφλνο πνπ απαζρνιήζεθε ν ηειεξγαδφκελνο κηζζσηφο θαη λα δηαπηζησζεί εάλ απηφο ζπκπιήξσζε θάπνην εκεξήζην ή άιιν σξάξην, δειαδή ν έιεγρνο ηεο πνηφηεηαο ηεο παξερφκελεο εξγαζίαο. 82 Παξάιιεια, ηα ζπζηήκαηα επίβιεςεο ηνπ εξγαδνκέλνπ ελδέρεηαη λα νδεγήζνπλ ζε πξνβιήκαηα πνπ αθνξνχλ ηελ παξαβίαζε ηεο ηδησηηθήο ηνπ ζθαίξαο θαη ηνπ δηθαηψκαηνο ηδησηηθφηεηαο. Σέινο, κπνξεί λα παξνπζηαζηνχλ πξνβιήκαηα αζθάιεηαο ηνπ ινγηζκηθνχ Δπέιηθηεο κνξθέο απαζρόιεζεο: Ζ πνηόηεηα ηεο εξγαζίαο θαη άιινη πξνβιεκαηηζκνί Ζ παξαπάλσ αλάιπζε, θπξίσο κε ηελ εμέηαζε ησλ πξνβιεκάησλ θαη ησλ αδπλακηψλ ησλ επέιηθησλ κνξθψλ απαζρφιεζεο, εγείξεη εχινγα, πξνβιεκαηηζκφ γηα ηελ πνηφηεηα ηεο εξγαζίαο, ηηο ζπλζήθεο απαζρφιεζεο θαη ηα πνηνηηθά ραξαθηεξηζηηθά ηεο εξγαζίαο. Ο πξνβιεκαηηζκφο εληζρχεηαη απφ ηελ δηαπίζησζε πσο θάζε κία απφ ηηο λέεο απηέο κνξθέο απαζρφιεζεο έρεη δηαθνξεηηθά πνηνηηθά ραξαθηεξηζηηθά, θαη ππάξρεη δηαθνξεηηθή εκπεηξία εθαξκνγήο ηνπο ζηηο δηάθνξεο ρψξεο, ελψ ζεκαληηθφ 82 Τπνπξγείν Απαζρφιεζεο θαη Κνηλσληθήο Πξνζηαζίαο (2004), Μειέηε γηα ηελ πξνώζεζε θαη εθαξκνγή ηεο ηειεξγαζίαο ζηελ Διιάδα, Αζήλα 83 Καραξνχρα Π, Αθξαίν αιιά πηζαλφ αξλεηηθφ ζηνηρείν θαίλεηαη λα είλαη θαη πεξηπηψζεηο πξνψζεζεο ηεο ηειεξγαζίαο γηα σθέιεηα ηεο βηνκεραλίαο ησλ Ζ/Τ 67

68 ξφιν παίδεη θαη ε εζεινληηθή πξνζθπγή ζε απηέο πνπ κεηψλεη ηελ ππνβάζκηζε ηεο πνηφηεηαο. 84 Ζ πξνψζεζε ηεο πνηφηεηαο ηεο εξγαζίαο 85, βαζίδεηαη ζηελ αλάπηπμε ηεο αληαγσληζηηθφηεηαο θαη ηεο παξαγσγηθφηεηαο ζηελ νινέλα θαη πην απαηηεηηθή παγθφζκηα νηθνλνκία. Βαζηθή πξνζπάζεηα ηνπ εγρεηξήκαηνο είλαη ε αλαβάζκηζε ηεο εξγαζίαο, ελψ ηαπηφρξνλα πξνσζείηαη θαη ε επειημία κε αζθάιεηα, γηα ηελ θαηνρχξσζε ησλ εξγαδνκέλσλ απηψλ (European Commission, 2001). ε πξνζπάζεηα ηεο Δπξσπατθήο Δπηηξνπήο λα παξαθνινπζήζεη ηελ πξφνδν ζηνλ ηνκέα απηφ, δηαηππψλνληαη νη αθφινπζεο δηαπηζηψζεηο (European Commission, 2003b): Καη αξρήλ, ε απαζρφιεζε κε κεξηθή απαζρφιεζε ή κε ζχκβαζε νξηζκέλνπ ρξφλνπ, παξφηη δίλεη ζηηο επάισηεο θνηλσληθά νκάδεο δπλαηφηεηα εηζφδνπ ζηελ αγνξά εξγαζίαο, ηαπηφρξνλα απνηειεί αλαζηαιηηθφ παξάγνληα πνπ κεηψλεη ηηο πηζαλφηεηεο πιήξνπο απαζρφιεζεο. Με επηζπκεηέο κεηαβάζεηο εθηφο ηεο επέιηθηεο αγνξάο εξγαζίαο κπνξεί λα νδεγήζνπλ ζε κφληκε αλεξγία θαη απνθιεηζκφ απφ ηηο αγνξέο εξγαζίαο. πλήζσο, νη γπλαίθεο κε ρακειά πξνζφληα είλαη ζε θίλδπλν λα παγηδεπηνχλ ζε κηα αιιεινπρία αλεξγίαο θαη κε κφληκεο, ρακειφκηζζεο κεξηθήο απαζρφιεζεο 86. Χο πξνο ηελ πγηεηλή θαη αζθάιεηα ησλ εξγαδνκέλσλ ππάξρεη ηνκεαθή δηαθνξά ζηελ θαηαλνκή ηνπ αξηζκνχ ησλ αηπρεκάησλ, πνπ παξνπζηάδνληαη ζπρλφηεξα ζηνπο ηνκείο ησλ θαηαζθεπψλ, ησλ θαιιηεξγεηψλ, ηεο αιηείαο θαη ησλ ππεξεζηψλ θαη θπξίσο ζηνπο ηνκείο εθείλνπο κε πςειφηεξν επίπεδν απαζρνινπκέλσλ κε πξνζσξηλέο ή αηππηθψλ κνξθψλ απαζρφιεζεο ζπκβάζεηο. Παξάιιεια, ζα πξέπεη λα ηνληζηεί ν θίλδπλνο δεκηνπξγίαο εξγαηηθνχ δπλακηθνχ δχν ηαρπηήησλ: Σνπ «ππξήλα», πνπ είλαη εμεηδηθεπκέλν κε πιήξε απαζρφιεζε εξγαηηθφ δπλακηθφ θαη ηνπ «πεξηζσξίνπ», δειαδή εξγαηηθφ δπλακηθφ ρακειήο εμεηδίθεπζεο, εξγαδφκελν θπξίσο κε επέιηθηεο κνξθέο απαζρφιεζεο. Ζ αλαζθάιεηα, 87 εκθαλίδεηαη ζε κεγαιχηεξν βαζκφ ζηα άηνκα ηεο δεχηεξεο θαηεγνξίαο. Αλ νη εξγαδφκελνη αηζζάλνληαη αλαζθάιεηα γηα ηε ζέζε ηνπο, ε ςπρνινγηθή ηνπο θαηάζηαζε ζα ρεηξνηεξέςεη. Χζηφζν, κπνξνχλ λα αληηκεησπίζνπλ ηηο αηηίεο εξγαζηαθήο αλαζθάιεηαο, πνπ αθνξνχλ ηελ εθπαίδεπζε, ηελ πξνζπάζεηα γηα απφδνζε, ηηο ζρέζεηο 84 Απφ ηε ζηηγκή πνπ ν εξγαδφκελνο ηηο επηιέγεη ζπλεηδεηά, ζπλεηδεηά πιένλ δέρεηαη θαη ηηο ελδερφκελεο αξλεηηθέο ηεο επηπηψζεηο. 85 Μέζσ ησλ πξνηεηλφκελσλ Γεηθηψλ ηνπ Λάαθελ βιέπε Παξάξηεκα 3, πίλαθα Χο πξνο ηηο ζπκβάζεηο νξηζκέλνπ ρξφλνπ, ραξαθηεξηζηηθφ είλαη πσο, 22% ησλ απαζρνιεζέλησλ κε ζχκβαζε νξηζκέλνπ ρξφλνπ ην 1999 έγηλαλ άλεξγνη έλα ρξφλν αξγφηεξα, 39% έκεηλαλ νξηζκέλνπ, θαη 35% έγηλαλ ανξίζηνπ. 87 Πνπ απνξξέεη απφ ηε δηαθνξά ηεο αζθάιεηαο πνπ ην άηνκν επηζπκεί θαη απηήλ πνπ πξαγκαηηθά έρεη. 68

69 κε ηνπο ζπλεξγάηεο ή ηνπο αλσηέξνπο, ηελ εξγαζηαθή εκπεηξία, ην είδνο ηνπ κάλαηδκελη θαη ηηο δηάθνξεο πνιηηηθέο ζε επίπεδν επηρείξεζεο ή ρψξαο. κσο, ππάξρνπλ θαη αηηίεο κε αληηκεησπίζηκεο, φπσο ε ειηθία, ε πγεία, ή ζε επίπεδν επηρείξεζεο ε ηερλνινγηθή αιιαγή θαη νη απαηηήζεηο ηεο αγνξάο ( Hartley J et al, 1991, Λπκπεξάθε θαη Μνπξίθε, 1996). Δληνπίδεηαη κηα ηζρπξή ζρέζε κεηαμχ ησλ παξαπάλσ κνξθψλ απαζρφιεζεο θαη ησλ θησρψλ ζπλζεθψλ εξγαζίαο 88. Οη νξηζκέλνπ ρξφλνπ θαη νη πξνζσξηλά απαζρνινχκελνη είλαη πεξηζζφηεξν επάισηνη ζην λα ηνπο δνζνχλ εξγαζίεο κε πςειφ επίπεδν έθζεζεο ζε θηλδχλνπο πγηεηλήο (European Foundation for the Improvement of Living and Working Conditions, 2002a ). Απηφ πνπ παξαηεξείηαη, είλαη κηα κεηαβίβαζε θηλδχλσλ ζε ζρέζε κε ηηο ζπλζήθεο εξγαζίαο. Απφ ηε ζηηγκή πνπ νη απαζρνινχκελνη κε επέιηθηεο κνξθέο απαζρφιεζεο ζπρλά επηβαξχλνληαη κε ηηο πιένλ θνπηαζηηθέο, επηθίλδπλεο ή πιεθηηθέο εξγαζίεο, παιαηνί θαη λένη θίλδπλνη πγηεηλήο θαη αζθάιεηαο κεηαθέξνληαη ζε απηνχο. Γεληθφηεξα, είλαη θαλεξφ φηη, ε ζρέζε ηεο επειημίαο κε ηελ πνηφηεηα ηεο εξγαζίαο εμαξηάηαη απφ ην επίπεδν ησλ ακνηβψλ, ην πιαίζην ησλ δηθαησκάησλ, ηε ζπκπεξηθνξά ηνπ εξγνδφηε, ηηο δπλαηφηεηεο ζπλδηθαιηζκνχ, εθπαίδεπζεο, εμέιημεο ζην επάγγεικα, θαηά πφζνλ απνθεχγνληαη νη δηαθξίζεηο, θαη ζηελ ηζνξξνπία εξγαζίαο- νηθνγέλεηαο. Χζηφζν, ε ηθαλνπνίεζε ηνπ εξγαδνκέλνπ απφ ηελ εξγαζία ηνπ κεηαβάιιεηαη θαη απφ ην θαηά πφζν έρεη επηιέμεη ή είλαη αλαγθαζκέλνο λα εξγαζηεί κε απηφλ ηνλ ηξφπν ( Κνπδήο, 2005). χκθσλα κε ηελ κειέηε ηνπ P. Auer 89, φκσο, παξά ηνπο θηλδχλνπο, νη επέιηθηεο κνξθέο απαζρφιεζεο απνηεινχλ έλα ζεκαληηθφ κέηξν «απειεπζέξσζεο» ηνπ εξγαδνκέλνπ απφ ηνλ θίλδπλν εγθισβηζκνχ ζε ζέζεηο εξγαζίαο ρακειήο πνηφηεηαο. Δθφζνλ ν εξγαδφκελνο επηιέμεη κηα κφληκε απαζρφιεζε (θαη άξα κε θηλεηηθφηεηα ζηελ εξγαζία ηνπ), απηή ηνπ ε επηινγή ελέρεη θίλδπλν λα βξεη κηα ρακειήο πνηφηεηαο απαζρφιεζε πνπ δε ζα κπνξεί λα ηελ απαξλεζεί εχθνια. Οη επέιηθηεο κνξθέο, κέζσ ηεο θηλεηηθφηεηαο ηεο εξγαζίαο πνπ εμαζθαιίδνπλ, νδεγνχλ ζε επθνιφηεξε απαιιαγή απφ ρακειήο πνηφηεηαο ζέζεηο. Πξνηείλεηαη ινηπφλ, ε πξνψζεζε ησλ επέιηθησλ κνξθψλ απαζρφιεζεο σο ελαιιαθηηθψλ ησλ κνλίκσλ. Παξάιιεια, πξνηείλεηαη ε 88 Οη επηπηψζεηο πνπ απνξξένπλ απφ δνκηθέο κεηαβιεηέο (ειηθία, απαζρφιεζε) εμεγνχλ ην γεγνλφο 89 Auer P., (2005) Απνδεηθλχεη πσο ε ζηαζεξφηεηα ηεο εξγαζίαο δελ έρεη πάληα σο απνηέιεζκα ηελ αζθάιεηα ζηελ εξγαζία, θαη πξνηείλεη έλα κνληέιν ζπγθεθξηκέλεο ζηάζκεο ζηαζεξήο θαη πιήξνπο απαζρφιεζεο ζπλδπαζκέλεο κε ζπγθεθξηκέλν επίπεδν επέιηθηεο απαζρφιεζεο, εληαγκέλεο ζην ζχζηεκα ηεο θνηλσληθήο πξνζηαζίαο, κε θαηαλνκή ηνπ επέιηθηνπ ηχπνπ απαζρφιεζεο ζηνπο λεφηεξνπο θαη ηεο ζηαζεξήο εξγαζίαο ζηα άηνκα πνπ μεθηλνχλ νηθνγέλεηα ή ηε ζπληεξνχλ. 69

70 πξνζηαηεπκέλε θηλεηηθφηεηα ηεο εξγαζίαο σο κέζν επίηεπμεο ηνπ ζπλδπαζκνχ επειημίαο κε αζθάιεηα, θαζψο ζεσξείηαη σο ε γέθπξα γηα ηελ θαιή εξγαζία θαη πξνσζεί ηελ αλάπηπμε ηεο πξνζσπηθφηεηαο ηνπ αηφκνπ.(auer P., 2005) 90 Υξεηάδνληαη, ινηπφλ δξάζεηο γηα ηε κείσζε ησλ αξλεηηθψλ επηδξάζεσλ θαη ηνπ πξνβιεκαηηζκνχ θαη ελίζρπζε ησλ ζεηηθψλ ζηνηρείσλ. Χζηφζν, κε ηε ζπλερή δηεχξπλζε ηεο Δ.Δ. θαη ησλ αγνξψλ εξγαζίαο, δηαπηζηψλεηαη πσο πθίζηαηαη αλνκνηνγέλεηα σο πξνο ηηο παιαηέο θαη ηηο λέεο ρψξεο ηεο Δ.Δ., θαη σο πξνο ηηο πνιηηηθέο πνπ αθνξνχλ ηηο επέιηθηεο κνξθέο απαζρφιεζεο. Οη κεηαξξπζκίζεηο πνπ ηηο αθνξνχλ, ρξεηάδνληαη ρξφλν, ελψ εθθξάδεηαη θαη ν θίλδπλνο αχμεζεο ηνπ θνηλσληθνχ ειιείκκαηνο κε ηε δηεχξπλζε, κέρξη ηελ πξνζαξκνγή ησλ λέσλ θξαηψλ- κειψλ ζηηο πνιηηηθέο ηεο Έλσζεο ( ηακάηε, 2006, ζει.14-15). Θεσξείηαη πσο ε επειημία κε αζθάιεηα (European Commission, 2003 b ) απνηειεί θαίξην βήκα γηα ηελ αληηκεηψπηζε ησλ ειιείςεσλ θαη ησλ δπζιεηηνπξγηψλ ησλ επέιηθησλ κνξθψλ απαζρφιεζεο, ζε επίπεδν θπξίσο δίθαησλ κηζζψλ, δηαβίνπ κάζεζεο, θαιψλ ζπλζεθψλ εξγαζίαο θαη ππνζηήξημεο ζε πεξίπησζε απφιπζεο. Σα ζηνηρεία θαη ηεο ζεηηθέο δξάζεηο απηήο ηεο ηάζεο ζα αλαιχζνπκε παξαθάησ. 90 Άιισζηε, κεηά θάπνηα ρξφληα κφληκεο απαζρφιεζεο ε παξαγσγηθφηεηα κεηψλεηαη. Βιέπε Παξάξηεκα 3, Γηάγξακκα

71 ΚΔΦΑΛΑΗΟ 5 ΔΤΔΛΗΞΗΑ ΜΔ ΑΦΑΛΔΗΑ 5.1 Ο πξνζδηνξηζκόο ηεο έλλνηαο Ζ επειημία κε αζθάιεηα (flexicurity), απνζθνπεί ζην ζπλδπαζκφ κεγαιχηεξεο επειημίαο θαη αζθάιεηαο ζηελ απαζρφιεζε. Ζ πνιηηηθή απηή έρεη ηηο ξίδεο ηεο ζηε Γαλία. 91 Πξνέθπςε απφ ηε δηαπίζησζε πσο ε επειημία γεληθά θαη νη επέιηθηεο κνξθέο απαζρφιεζεο εηδηθφηεξα, παξφηη νδεγνχλ ζε επειημία ηεο εξγαζίαο, ησλ επηρεηξήζεσλ θαη ησλ εξγαδνκέλσλ, εγθπκνλνχλ ξίζθα. Δπνκέλσο, είλαη αλάγθε ε λνκνζεζία λα εγγπεζεί θαη λα πξνσζήζεη ηελ αζθάιεηα ησλ εξγαδνκέλσλ ψζηε λα απνθχγεη ηνπο θηλδχλνπο θαη ηε δεκηνπξγία αγνξάο εξγαζίαο δχν ηαρπηήησλ. Υαξαθηεξηζηηθφ είλαη πσο ε flexicurity καο νδεγεί απφ ηελ απιή πξνζηαζία ηεο εξγαζίαο ζηελ πξνζηαζία ηεο απαζρφιεζεο θαη ηεο απαζρνιεζηκφηεηαο, πξνζηαηεχνληαο έηζη ηνλ άλζξσπν θαη φρη απιά ηε ζέζε εξγαζίαο. 92 Ζ έλλνηα ηεο επειημίαο κε αζθάιεηα είλαη ζπκβαηή κε ηελ αλαζεσξεκέλε ηξαηεγηθή ηεο Ληζζαβφλαο θαη απνηειεί ζεκαληηθφ κέζν επίηεπμεο ησλ ζηφρσλ ηεο. Πξνσζεί κηα ελεξγφ δξάζε ζε απάληεζε ησλ πξνθιήζεσλ ηεο παγθνζκηνπνίεζεο, ε νπνία βαζίδεηαη ζηελ αιιαγή, ηελ πςειή εθπαίδεπζε ηνπ εξγαηηθνχ δπλακηθνχ, ηελ αληηκεηψπηζε ηεο δεκνγξαθηθήο αιιαγήο κέζσ δηθηχσλ αζθαιείαο (safety nets), θαη ηελ ηφλσζε ηεο επηρεηξεκαηηθφηεηαο. Απφ ηε ζηηγκή πνπ ε ηξαηεγηθή ηεο Ληζζαβφλαο θάλεη έθθιεζε γηα πεξηζζφηεξεο θαη θαιχηεξεο ζέζεηο εξγαζίαο θαη γηα πξνζαξκνζηηθφηεηα ησλ εξγαδνκέλσλ θαη ησλ επηρεηξήζεσλ, θαιεί ζηελ νπζία ηα θξάηε κέιε λα εθαξκφζνπλ, εθηφο ησλ άιισλ θαη έλαλ επηηπρή ζπλδπαζκφ επειημίαο κε αζθάιεηα ψζηε λα κεησζεί ν θαηαθεξκαηηζκφο ηεο αγνξάο εξγαζίαο ( The Employment Commitee/ The Social 91 Ζ Γαλία έρεη αλαπηχμεη ην ιεγφκελν «Γαληθφ Σξίγσλν», πνπ βαζίδεηαη ζηελ πςειή θηλεηηθφηεηα ηεο εξγαζίαο, επαγγεικαηηθή θαη γεσγξαθηθή, ζην επξχ ζχζηεκα θνηλσληθήο πξνζηαζίαο πνπ δηαζθαιίδεη επαγγεικαηηθή αζθάιεηα ζηνλ εξγαδφκελν, θαη ζε θαιά ιεηηνπξγνχζεο θαη θηιφδνμεο ελεξγεηηθέο κνξθέο απαζρφιεζεο. 92 European Commission (2006c) Flexicurity: Greater flexibility and employment security. Social Agenda, The European Commision s magazine on employment and social affairs, Issue no 13, copyright European Communities 71

72 Employment Committee, 2006). ηφρνο είλαη νπζηαζηηθά, ε επίηεπμε ηεο ηζνξξνπίαο αλάκεζα ζηα δηθαηψκαηα θαη ηηο επζχλεο ησλ εξγαδνκέλσλ θαη ησλ επηρεηξήζεσλ. 93 Χο επέθηαζε ηεο δηαπίζησζεο, ε έθδνζε ηεο Πξάζηλεο Βίβινπ κε ζέκα «ηνλ εθζπγρξνληζκφ ηεο εξγαηηθήο λνκνζεζίαο γηα ηελ αληηκεηψπηζε ησλ πξνθιήζεσλ ηνπ 21 νπ αηψλα» πνπ εθδφζεθε ζην ηέινο ηνπ 2006, έρεη σο ζθνπφ λα εθθηλήζεη κηα δεκφζηα ζπδήηεζε γηα ηνλ ηξφπν εμέιημεο ηεο εξγαηηθήο λνκνζεζίαο γηα ηελ πξνψζεζε πεξηζζφηεξσλ θαη θαιχηεξσλ ζέζεσλ εξγαζίαο ππφ ην πξίζκα ηεο πιήξνπο απαζρφιεζεο, ηεο παξαγσγηθφηεηαο θαη ηεο θνηλσληθήο ζπλνρήο. 94 χκθσλα κε ηνλ Vladimir Spidla 95, βαζηθή αξρή γηα ηε flexicurity απνηειεί ην γεγνλφο πσο ε επειημία θαη νη αζθάιεηα δελ είλαη αληίζεηεο έλλνηεο, αιιά ζηνηρεία πνπ κπνξνχλ λα πξνσζεζνχλ ακνηβαία. Οη κελ εξγαδφκελνη ρξεηάδνληαη ηελ αζθάιεηα ζηελ εξγαζία ηνπο, αιιά θαη ηελ επειημία γηα λα αληαπεμέιζνπλ ζηηο θνηλσληθέο θαη νηθνγελεηαθέο ππνρξεψζεηο ηνπο, νη δε εξγνδφηεο γηα λα αληηκεησπίζνπλ ηηο πξνθιήζεηο ηεο παγθνζκηνπνίεζεο. Δπνκέλσο, ε έλλνηα απηή έρεη ζθνπφ λα νδεγήζεη ζε ηθαλνπνίεζε ζην βαζκφ ηνπ δπλαηνχ φισλ ησλ επηδηψμεσλ. 96 Απφ ηε κηα κεξηά ζηνρεχεη ζηε δηαζθάιηζε πσο νη πνιίηεο ηεο ΔΔ απνιακβάλνπλ κηα πςειή ζηάζκε αζθάιεηαο, ε νπνία δελ ζπκβάιιεη κφλν ζηε δηαηήξεζε ηεο ππάξρνπζαο εξγαζίαο, αιιά θαη ζηελ απφθηεζε πξνζφλησλ πνπ θαζηζηνχλ ηα άηνκα ηθαλά λα πξννδεχζνπλ ζηε δηάξθεηα ηεο επαγγεικαηηθήο ηνπο δσήο, ή δηεπθνιχλνπλ ηελ εχξεζε λέαο απαζρφιεζεο. Απφ ηελ άιιε θαηνρπξψλεη έλαλ επαξθή βαζκφ επειημίαο ε νπνία εζηηάδεη ζηηο επηηπρείο κεηαθηλήζεηο ησλ αηφκσλ ζηε δηάξθεηα ηεο δσήο ηνπο, ηφζν απφ ην ζρνιείν ζηελ εξγαζία, φζν θαη απφ ηε κηα εξγαζία ζηελ άιιε.( European Commission, 2007a). 93 Flexicurity: Getting more people into good jobs (IP/07/919 27/6/07 ) =EN&guiLanguage=en 94 ηφρνο είλαη ε πξνψζεζε ηεο επειημίαο κε αζθάιεηα, πνπ πεξηιακβάλεη ηελ πξνζέγγηζε ηεο δηα βίνπ κάζεζεο, ηελ ελζάξξπλζε εηζαγσγήο ζηελ αγνξά εξγαζίαο θαη ηνλ πξνζδηνξηζκφ κηαο δίθαηεο αγνξάο εξγαζίαο κέζσ ηνπ πεξηνξηζκνχ ησλ ειιεηκκάησλ θαη ηεο πξνψζεζεο ηεο δεκηνπξγηθφηεηαο European Commission (2006b), Green Paper on Modernising Labour Law to meet the challenges of the 21 st century, COM (2006) 708 final 95 Vladimir Spidla (2007) Vladimir Spidla SPEECH/07/421, Flexicurity in Europe- Modernising the EU labour market in the 21 st Century age=en&guilanguage=en 96 Μηα αλάιπζε ηεο ζεηηθήο θαη αξλεηηθήο επίδξαζεο ησλ κέηξσλ γηα ηελ ελίζρπζε ησλ ζηνηρείσλ ηεο flexicurity (φπσο αλαιχνληαη παξαθάησ), ζην Παξάξηεκα 4, πίλαθαο

73 Έηζη, ζχκθσλα κε ηελ Δ.Δ. 97, ε flexicurity έρεη κηα θαηά πνιχ επξχηεξε έλλνηα, πνπ εληνπίδεηαη ζηελ χπαξμε ησλ εμήο ζηνηρείσλ: Δπέιηθηεο θαη αμηφπηζηεο ζπκβαηηθέο ζπκθσλίεο (contractual arrangements). Απνηειεζκαηηθέο ελεξγεηηθέο πνιηηηθέο απαζρφιεζεο πνπ ζα θαζηζηνχλ επθνιφηεξε ηελ εχξεζε εξγαζίαο θαη ηελ πξνζαξκνγή ζε ζπλζήθεο αιιαγψλ (φπσο κεηάβαζε απφ κηα εξγαζία ζε κηα άιιε). ηξαηεγηθέο θαη ζπζηήκαηα δηα βίνπ κάζεζεο γηα ηε δηαζθάιηζε ηεο ζπλερνχο πξνζαξκνγήο θαη ηεο απαζρνιεζηκφηεηαο ησλ εξγαδνκέλσλ. χγρξνλα ζπζηήκαηα θνηλσληθήο αζθάιηζεο πνπ ζα δίλνπλ ψζεζε ζηελ έληαμε ζηελ αγνξά εξγαζίαο θαη ζα δηαζθαιίδνπλ ηελ ππνζηήξημε ησλ αηφκσλ ζηε δηάξθεηα ηεο απνπζίαο ηνπο απφ ηελ αγνξά εξγαζίαο. εκαληηθή είλαη γεληθφηεξα ε αλάπηπμε ηνπ απνηειεζκαηηθνχ θαη απνδνηηθνχ (θαη ηξηκεξνχο) θνηλσληθνχ δηαιφγνπ. Δθηφο απφ ηα παξαπάλσ, ε flexicurity επηηπγράλεηαη: α) κέζσ ηεο επίηεπμεο δίθαησλ θαη βηψζηκσλ απνηειεζκάησλ σο πξνο ηα δηθαηψκαηα ησλ εξγαδνκέλσλ γηα θάζε ηχπν ζχκβαζεο, πνπ ζα θάλεη εθηθηή ηε κεηάβαζε απφ ηελ αλεξγία ζηελ απαζρφιεζε θαη απφ ηνλ έλα ηχπν απαζρφιεζεο ζηνλ άιιν (π.ρ. απφ ηελ πιήξε ζηε κεξηθή απαζρφιεζε). β) κε ηελ παξνρή ζπληάμεσλ πνπ ζα ιακβάλνπλ ππφςε θαη ηηο λέεο (επέιηθηεο) κνξθέο απαζρφιεζεο. γ) κε ηελ παξνρή επθαηξηψλ απαζρφιεζεο, επαγγεικαηηθήο θαηάξηηζεο, ελδνεπηρεηξεζηαθήο θαηάξηηζεο πνπ ζα θαζηζηνχλ ην άηνκν απαζρνιήζηκν ζε φιε ηε δηάξθεηα ηνπ εξγαζηαθνχ ηνπ βίνπ.( The Employment Commitee/ The Social Employment Committee, 2006). Σα θξάηε κέιε νθείινπλ λα πξνσζήζνπλ αιιαγέο ζην εζσηεξηθφ ηνπο, ιακβάλνληαο ππφςε θαη ηηο ηδηαίηεξεο ζπλζήθεο πνπ επηθξαηνχλ ζε απηά, ζηα πιαίζηα κηαο εληαίαο πξνζέγγηζεο θαη θνηλσληθψλ αξρψλ γηα ηελ επειημία κε αζθάιεηα. χκθσλα κε ηελ Wim Kok Report, ε flexicurity απφ ηε ζηηγκή πνπ ελδηαθέξεη εξγνδφηεο θαη εξγαδφκελνπο θαζηζηά επηζπκεηή- αλ φρη ππνρξεσηηθή- θαη ηε ζπκβνιή θαη ζπλεξγαζία ησλ θνηλσληθψλ εηαίξσλ.( Wim Kok, 2003, p.9) Ζ flexicurity θάλεη 97 Αλαιπηηθφηεξα, βιέπε European Commission (2007a), Towards Common Principles of Flexicurity: More and better jobs through flexibility and security. COM (2007) 359 final (p.4-5) θαη European Commission (2007b) Commission Staff Working Document, accompanying The Communication From The Commission To The European Parliament, The Council, The European Economic And Social Committee And The Committee Of The Regions Towards Common Principles of Flexicurity: More and better jobs through flexibility and security Impact Assessment {COM(2007) 359 final} {SEC(2007) 862}, p Ζ Δπηηξνπή έρεη πξνηείλεη θαη δείθηεο γηα ηε κέηξεζή ηεο, βιέπε Παξάξηεκα 4, πίλαθα

74 πξάμε ηελ ζχζηαζε ηνπ ΟΟΑ, πσο ρξεηάδεηαη κηα απνηειεζκαηηθή πνιηηηθή πνπ ζα παξέρεη ηαπηφρξνλα πξνζηαζία ηεο απαζρφιεζεο θαη ζα θαζηζηά ηνπο εξγαδφκελνπο ειθπζηηθνχο γηα ηνπο εξγνδφηεο, ζα εληζρχεη ηελ απαζρνιεζηκφηεηα, θαη ζα ππνζηεξίδεη ηα άηνκα ζηελ αλαδήηεζε απαζρφιεζεο ή ηελ επαλαπαζρφιεζε (EMCO,2006,p.3). Αλάινγε είλαη θαη ε ζηάζε ηνπ ILO, πνπ πξνηείλεη ηελ πνιηηηθή ηεο πξνζηαηεπκέλεο θηλεηηθφηεηαο ζε ζπλδπαζκφ κε ελεξγεηηθέο πνιηηηθέο απαζρφιεζεο (Auer P. 2005). Σέινο, ν Ton Wilthagen, (European Foundation for the Improvement of Living and Working Conditions, 2007c) 98, πξνζδηνξίδεη ηελ αζθάιεηα ζε: αζθάιεηα ηεο εξγαζίαο, πνπ αλαθέξεηαη ζην βαζκφ ζίγνπξεο απφθηεζεο ή δηαηήξεζεο ηεο ζέζεο εξγαζίαο ζε ζπγθεθξηκέλν εξγνδφηε αζθάιεηα ηεο απαζρφιεζεο, πνπ αλαθέξεηαη ζην βαζκφ αζθάιεηαο παξακνλήο ζηελ εξγαζία θαη ζηελ απαζρνιεζηκφηεηα αζθάιεηα εηζνδήκαηνο, δειαδή πξνζηαζία εηζνδήκαηνο κε ηελ παχζε ηεο εξγαζίαο θαη επθαηξίεο γηα αληαπφδνζε ζε κεηαβαιιφκελεο ζπλζήθεο εξγαζίαο αζθάιεηα ζπλδπαζκνχ, δειαδή παξνρήο επθαηξηψλ ζπκθηιίσζεο επαγγεικαηηθήο θαη νηθνγελεηαθήο- θνηλσληθήο δσήο, ηελ δε επειημία ζε: εμσηεξηθή αξηζκεηηθή επειημία, σο πξνο ηελ ειεπζεξία πξνζιήςεσλ θαη απνιχζεσλ εζσηεξηθή αξηζκεηηθή επειημία, δειαδή ηε δπλαηφηεηα κεηαβνιήο ησλ σξψλ εξγαζίαο ιεηηνπξγηθή επειημία, κε ηελ παξνρή ηεο δπλαηφηεηαο ζηνλ εξγαδφκελν γηα εθηέιεζε δηαθνξεηηθψλ εξγαζηψλ ή γηα αιιαγή εξγαζίαο ζηελ επηρείξεζε. επειημία κηζζψλ, δειαδή πξνζαξκνγή ηνπ κηζζνχ ζηελ αηνκηθή επίδνζε ηνπ εξγαδνκέλνπ. Σα παξαπάλσ ζηνηρεία, ζπλδπαζκέλα, καο δίλνπλ δηαθνξεηηθέο δηαζηάζεηο ηεο επειημίαο κε αζθάιεηα 99. χκθσλα κε ηελ Κνηλή Έθζεζε γηα ηελ Απαζρφιεζε , ζα πξέπεη ε εζσηεξηθή θαη εμσηεξηθή επειημία κε αζθάιεηα λα αιιεινεληζρχνληαη, θαη λα θαηαζηνχλ ζε ζπλδπαζκφ κε επελδχζεηο ζην αλζξψπηλν 98 Βιέπε επίζεο European Commission (2006a), Employment in Europe 2006, Recent Trends and Prospects, Office for Official Publications of the European Communities, Luxemburg, Chapter2, p Ζ κίηξα ηνπ Wilthagen, βιέπε Παξάξηεκα 4. πίλαθα

75 θεθάιαην θαη ηελ θνηλσληθή πξνζηαζία κέζν αληηκεηψπηζεο ησλ πξνβιεκάησλ ηεο αγνξάο εξγαζίαο θαη ηεο αδήισηεο εξγαζίαο 100 Υαξαθηεξηζηηθφ είλαη πσο, ζχκθσλα κε έξεπλα ηνπ Δπξσβαξφκεηξνπ (Eurobarometer 2006, p.14-18), ε κεγάιε πιεηνςεθία ησλ επξσπαίσλ πνιηηψλ ζπκθσλνχλ κε φιεο ηηο πξνηάζεηο πνιηηηθήο πνπ αθνξνχλ ηελ επειημία κε αζθάιεηα. (72%- 88%). Θεσξνχλ (88%) πσο ε ηαθηηθή εθπαίδεπζε βειηηψλεη ηηο επθαηξίεο απαζρφιεζεο, ελψ ζπκθσλνχλ πσο ε εξγαζία γηα κηα δσή ζηνλ ίδην εξγνδφηε είλαη πιένλ αλέθηθηε (76%). Ζ επθνιία ζηελ αιιαγή εξγαζίαο είλαη ζεηηθή γηα ηα άηνκα πξνθεηκέλνπ λα βξνπλ εξγαζία ζήκεξα (76%), ελψ πηζηεχνπλ πσο νη ζπκβάζεηο εξγαζίαο ζα πξέπεη λα γίλνπλ πην επέιηθηεο γηα λα απμεζεί ε δεκηνπξγία ζέζεσλ εξγαζίαο (72%). 5.2 Οη πξνθιήζεηο ηεο επειημίαο κε αζθάιεηα θαη νη ηξόπνη αληηκεηώπηζήο ηνπο ζε ζρέζε θαη κε ηηο επέιηθηεο κνξθέο απαζρόιεζεο. Ζ επειημία κε αζθάιεηα φκσο, ζα πξέπεη λα αληηκεησπίζεη ηε βαζηθή πξφθιεζε γηα ηελ Δ.Δ., πνπ είλαη ε ζχλδεζε ησλ ραξαθηεξηζηηθψλ ηεο πςειήο παξαγσγηθφηεηαο θαη ηεο πξνζβαζηκφηεηαο ζηελ αγνξά εξγαζίαο. Παξνπζηάδνληαη δηαθνξεηηθέο αγνξέο εξγαζίαο, κε δηαθνξεηηθά πξνβιήκαηα θαη ειιείςεηο, πνπ ρξήδνπλ αληηκεηψπηζεο, γηα ηε δηαζθάιηζε ηεο ηδαληθήο αλαινγίαο ηεο επειημίαο κε αζθάιεηα. Απηέο είλαη (European Commission, 2007a) 101 : Αγνξέο εξγαζίαο δχν βαζκίδσλ, κε κεγάιν αξηζκφ ησλ ιεγφκελσλ outsiders ηεο αγνξάο λα κελ έρνπλ αζθάιεηα θαη θαιέο δπλαηφηεηεο κεηάβαζεο ζε κνληκφηεξε απαζρφιεζε, ελψ ππάξρεη απζηεξή λνκνζεζία γηα ηα αλνηθηήο ιήμεο ζπκβφιαηα. Απηά ζεσξνχληαη φηη πξνζθέξνπλ θαιχηεξεο ζηάζκεο δηθαηψκαηα ζε ζρέζε κε ηα νξηζκέλνπ ρξφλνπ ή ηελ άηππε απαζρφιεζε, πνπ, φηαλ ε επηινγή ηνπο είλαη αθνχζηα, ππνδειψλνπλ άληζε θαηαλνκή κεηαμχ επειημίαο θαη αζθάιεηαο. Αγνξέο εξγαζίαο κε ρακειφ δπλακηζκφ θαη πςειή αζθάιεηα εξγαζίαο, αιιά ρακειέο επθαηξίεο γηα ηελ εχξεζε λέαο εξγαζίαο. Με άιια ιφγηα, ππάξρεη 100 Joint Employment Report 2006/2007, adopted by the Council, Brussels, February 23 rd, (6706/07, SOC74, ECOFIN 89, EDUC 39) 101 Καη απφ ην The European Expert Group on flexicurity (2007) Report by the European Expert Group on flexicurity, Flexicurity Pathways- Turning hurdles into stepping stones. June 2007-Brussels. Aλαιπηηθφηεξα, βι. p

76 κεησκέλε δπλαηφηεηα κεηαθίλεζεο ηνπ εξγαηηθνχ δπλακηθνχ κεηαμχ ησλ επηρεηξήζεσλ θαη ρξεηάδεηαη βειηίσζε ηεο πξνζαξκνζηηθφηεηάο ηνπο. Γπλακηθέο αγνξέο εξγαζίαο πνπ παξνπζηάδνπλ ράζκα επθαηξηψλ θαη πξνζφλησλ, κε πηζαλφ αληίθηππν ζηελ παξαγσγηθφηεηα. Τπάξρεη ρακειήο εμεηδίθεπζεο εξγαηηθφ δπλακηθφ, κε αλεπαξθή αζθάιεηα, ζε κηα επέιηθηε αγνξά εξγαζίαο. Αγνξέο εξγαζίαο πνπ πξνζθέξνπλ αλεπαξθείο επθαηξίεο γηα εξγαζία ζηα άηνκα εθηφο ηεο ηππηθήο αγνξάο εξγαζίαο, θπξίσο ιφγσ ησλ πςειψλ επηδνκάησλ αλεξγίαο πνπ εγθισβίδνπλ ηνλ άλεξγν 102 θαη ηεο αδήισηεο εξγαζίαο. Γηα λα απμεζεί ην αίζζεκα αζθάιεηαο θαη λα αληηκεησπηζζνχλ ηα πξνβιήκαηα ησλ αγνξψλ εξγαζίαο, ζα πξέπεη λα γίλνπλ ηα εμήο (The European Expert Group on flexicurity,2007 ) 103 : Να κεησζνχλ νη αζπκκεηξίεο κεηαμχ ηεο ηππηθήο θαη ηεο άηππεο απαζρφιεζεο, κέζσ ηεο πιήξνπο ελζσκάησζεο ησλ κε ηππηθψλ ζπκβάζεσλ εξγαζίαο (κεξηθήο απαζρφιεζεο, νξηζκέλνπ ρξφλνπ, εξγαζίαο κέζσ ΔΠΑ), ζην εξγαηηθφ δίθαην, ηηο ζπιινγηθέο δηαπξαγκαηεχζεηο, ηελ θνηλσληθή αζθάιεηα θαη ηε δηα βίνπ κάζεζε, θάλνληαο ηαπηφρξνλα ηηο ηππηθέο ζπκβάζεηο πην ειθπζηηθέο γηα ηηο επηρεηξήζεηο (κε ηαπηφρξνλε κείσζε ησλ ζπκβάζεσλ νξηζκέλνπ ρξφλνπ). ε επίπεδν ησλ επέιηθησλ κνξθψλ απαζρφιεζεο, απηφ απαηηεί λα πξνσζεζεί ε ίζε αληηκεηψπηζε κεηαμχ ησλ πξνζσξηλά θαη κφληκα απαζρνινπκέλσλ (θαη ζε φξνπο εθπαίδεπζεο) γηα ηελ αχμεζε ηεο εζσηεξηθήο θαη ηεο πξνο ηα πάλσ θηλεηηθφηεηαο ησλ πξνζσξηλά εξγαδνκέλσλ, θαη ε αζθάιεηα ζπλδπαζκνχ γηα ηεο γπλαίθεο κε ηελ παξνρή ηεο απαξαίηεηεο επειημίαο. Δπίζεο, ζα πξέπεη ε θαηάξηηζε θαη νη παξνρέο αζθάιηζεο λα είλαη πξνζβάζηκα θαη απφ ηνπο πξνζσξηλά εξγαδνκέλνπο. Να ελδπλακσζεί θαη λα αλαπηπρζεί ε αζθάιεηα κεηάβαζεο πνπ ζα βειηηψζεη ηελ πξνζαξκνζηηθφηεηα εξγαδνκέλσλ θαη επηρεηξήζεσλ. Οη ΔΠΑ ζεσξείηαη πσο κπνξνχλ λα δηαδξακαηίζνπλ ζεκαληηθφ ξφιν ζην ρεηξηζκφ ζπζηεκάησλ γηα ηελ δηεπθφιπλζε ηεο κεηάβαζεο κεηαμχ επηρεηξήζεσλ. ηελ ελδπλάκσζε απηή ζα βνεζήζεη θαη ε αζθάιεηα ζπλδπαζκνχ. Σα δε ζρήκαηα αζθάιηζεο ζα πξέπεη λα είλαη πξνζβάζηκα ζε φινπο, θαη λα κε βαζίδνληαη ζε κηα pro rata αξρή πνπ απνδπλακψλεη ηε κεξηθή απαζρφιεζε. 102 Ο νπνίνο πξνηηκά λα ιακβάλεη ην επίδνκα παξά λα εξγαζζεί 103 Αλά ηχπν αγνξάο εξγαζίαο, κε ηε ζεηξά πνπ αλαιχζεθαλ παξαπάλσ- ε απηά έρεη θαηαιήμεη ε Οκάδα Δηδηθψλ γηα ηελ Δπειημία κε Αζθάιεηα, κεηά απφ εμέηαζε θαη άιισλ ελαιιαθηηθψλ πνπ παξνπζηάδνληαη ζην Παξάξηεκα 4, πίλαθα

77 Να ππάξμεη πεξεηαίξσ επέλδπζε ζηα πξνζφληα θαη ηηο δεμηφηεηεο ησλ εξγαδνκέλσλ γηα ηελ αληηκεηψπηζε ηνπ πθηζηάκελνπ ράζκαηνο. Θα πξέπεη λα δνζεί έκθαζε ζηα ηκήκαηα ηεο αγνξάο εξγαζίαο (θπξίσο ησλ επέιηθησλ κνξθψλ) πνπ έρνπλ αλεπαξθή πξνζηαζία θαη δελ παξέρνπλ ηε βάζε γηα θαιχηεξε εξγαζία, λα θαιχπηνληαη πιήξσο απφ ην ζχζηεκα θνηλσληθήο αζθάιηζεο νη πξνζσξηλά εξγαδφκελνη, θαη λα γίλεη ζαθέο ην πεξηερφκελν ησλ επέιηθησλ κνξθψλ απαζρφιεζεο φπνπ ππάξρεη αζάθεηα (εηδηθά ζηηο ΔΠΑ). Να απμεζνχλ νη επθαηξίεο απαζρφιεζεο γηα ηνπο ιήπηεο επηδνκάησλ, λα απνθεπρζεί ε καθξνρξφληα εμάξηεζε απφ ηα επηδφκαηα, λα θαλνληθνπνηεζεί ε άηππε απαζρφιεζε θαη λα ππάξρεη δπλαηφηεηα ζεζκηθήο ππνζηήξημεο ηεο αιιαγήο. Απηφ ζα επηηεπρζεί θαη κέζσ ηεο ππνζηήξημεο ηεο ζπκκεηνρήο ησλ γπλαηθψλ ζηελ αγνξά εξγαζίαο θαη κε ηελ αλάπηπμε ηεο κεξηθήο απαζρφιεζεο, κε ηαπηφρξνλε πξνψζεζε ηεο ίζεο κεηαρείξηζεο. Θα πξέπεη εδψ λα ηνλίζνπκε φηη ε flexicurity δελ ππνλνεί πσο νη κφληκεο ζπκβάζεηο είλαη ππνρξεσηηθέο ή νη κε κφληκεο ην κέιινλ. ηφρνο είλαη ε κείσζε ηνπ ράζκαηνο αλάκεζα ζηα δχν θαη ε δηεπθφιπλζε ησλ νκαιψλ κεηαβάζεσλ απφ ηελ αλεξγία ζηελ απαζρφιεζε, γηα ηελ αληηκεηψπηζε θαηαθεξκαηηζκέλσλ αγνξψλ εξγαζίαο πνπ παγηδεχνπλ γπλαίθεο, ειηθησκέλνπο εξγαδφκελνπο, εζληθέο κεηνλφηεηεο θαη αλεηδίθεπηνπο εξγαδφκελνπο ζε ζέζεηο κε ιηγφηεξεο επθαηξίεο. 5.3.Ζ επειημία κε αζθάιεηα θαη νη επέιηθηεο κνξθέο απαζρόιεζεο. Οη πξαθηηθέο ηεο επειημίαο κε αζθάιεηα ζηηο ρώξεο ηεο Δ.Δ. ηελ πξνζπάζεηα γηα θαηνρχξσζε ηεο αζθάιεηαο ησλ εξγαδνκέλσλ ζε ζπλζήθεο επειημίαο, ηέζεθαλ ζε εθαξκνγή απφ ηα θξάηε κέιε δηάθνξεο πξαθηηθέο, νη νπνίεο θαίλεηαη λα έρνπλ ζεηηθφ απνηέιεζκα ζηελ εθαξκνγή επειημίαο κε αζθάιεηα. Δμεηάδνληαο ηηο πξαθηηθέο απηέο, εληνπίζηεθαλ ελδηαθέξνληα παξαδείγκαηα. 104, πνπ παξαηίζεληαη παξαθάησ αλά ρψξα. 104 Αθνξνχλ ηηο επέιηθηεο κνξθέο απαζρφιεζεο, θπξίσο ζηνπο ηνκείο ησλ επέιηθησλ θαη αζθαιψλ ζπκβαηηθψλ ζπκθσληψλ θαη ησλ ζχγρξνλσλ κνξθψλ αζθάιηζεοαπηφ βέβαηα δε ζεκαίλεη πσο νη πξαθηηθέο ηεο δηα βίνπ κάζεζεο ή ησλ ελεξγεηηθψλ πνιηηηθψλ απαζρφιεζεο πνπ εθαξκφδνληαη ζηα θξάηε κέιε δελ ελδηαθέξνπλ, απιά ν ραξαθηήξαο ηνπο είλαη γεληθφο θαη κπνξνχκε λα πνχκε πσο έκκεζα κφλν έρνπλ εθαξκνγή θαη ζην πεδίν ησλ λέσλ κνξθψλ απαζρφιεζεο, θαζψο αθνξνχλ ην ζχλνιν ηεο επειημίαο θαη ηε δηεπθφιπλζε ηεο κεηάβαζεο ζηελ απαζρφιεζε κέζσ ηεο ελίζρπζεο ησλ πξνζφλησλ θαη ηεο απαζρνιεζηκφηεηαο. 77

78 Ηζπαλία Ζ Ηζπαλία παξνπζηάδεη κηα αγνξά θαηαθεξκαηηζκέλε πνπ πξνέθπςε κέζα απφ ηελ ζχλαςε ζπκβάζεσλ ανξίζηνπ ρξφλνπ κε πςειφ επίπεδν πξνζηαζίαο ηεο εξγαζίαο, ζε ζπλχπαξμε κε πξνζσξηλέο ζπκβάζεηο κε ζρεδφλ θαλέλα πεξηνξηζκφ ζε πξνζιήςεηο θαη απνιχζεηο. Ζ κεγάιε εμάπισζε ησλ ζπκβάζεσλ απηψλ 105, δελ έδηλε θίλεηξα ζηνπο εξγνδφηεο λα επελδχζνπλ ζην αλζξψπηλν θεθάιαην. Υξεηάδνληαλ κέηξα γηα λα κεησζνχλ ηα δνκηθά πξνβιήκαηα ηεο αγνξάο εξγαζίαο απμάλνληαο ηα θίλεηξα γηα δεκηνπξγία κφληκσλ ζέζεσλ απαζρφιεζεο (ανξίζηνπ ρξφλνπ). Έηζη, ππνγξάθηεθε ην 2006 απφ ηνπο θνηλσληθνχο εηαίξνπο ε πκθσλία γηα Βειηησκέλε Αλάπηπμε θαη Απαζρφιεζε πνπ πξνσζεί ηηο ζπκβάζεηο ανξίζηνπ ρξφλνπ, κέζσ ελφο επηδνηνχκελνπ ζρήκαηνο, πνπ πεξηιακβάλεη ηελ δπλαηφηεηα κεηαηξνπήο (σο ην ηέινο ηνπ 2007) ησλ ζπκβάζεσλ νξηζκέλνπ ρξφλνπ ζε κφληκεο ζπκβάζεηο, κε κηθξφηεξν θφζηνο (θίλεηξν γηα ηηο επηρεηξήζεηο). ηφρνο ηνπ κέηξνπ απηνχ, είλαη ε κείσζε ηνπ αξηζκνχ ησλ ζπκβάζεσλ νξηζκέλνπ ρξφλνπ θπξίσο γηα γπλαίθεο, λένπο, καθξνρξφληα αλέξγνπο, θ.α..( European Employment Observatory,2006a, Ton Wilthagen, 2007 ) 106 Οιιαλδία ηελ Οιιαλδία, ζηφρνη ηεο πνιηηηθήο είλαη ε κείσζε ησλ ζπκβάζεσλ νξηζκέλνπ ρξφλνπ, ν πεξηνξηζκφο ησλ δηνηθεηηθψλ εκπνδίσλ γηα ηελ δεκηνπξγία ησλ ΔΠΑ ζε ζπλδπαζκφ κε ηελ έληαμε ησλ ζπκβάζεψλ ηνπο ζηε λνκνζεζία γηα ηελ απαζρφιεζε, θαη ε παξνρή ελφο ξπζκηζηηθνχ πιαηζίνπ γηα ηηο κε ηππηθέο ζπκβάζεηο πνπ ζα εκπνδίδεη ηε ρεηξαγψγεζε θαη ζα θαηνρπξψλεη ειάρηζην βαζκφ πξνζηαζίαο θαη ειάρηζηε αληακνηβή (κηζζφ). Σα παξαπάλσ ζηνηρεία ελζσκαηψζεθαλ ζην «Νφκν γηα ηελ Δπειημία θαη ηελ Αζθάιεηα» πνπ ηέζεθε ζε ηζρχ ην 1999, κε ζηφρν λα επηηχρεη κηα ηζνξξνπία κεηαμχ επειημίαο θαη αζθάιεηαο, θχξηα γηα ηνπο εξγαδφκελνπο κε επέιηθηεο κνξθήο ζπκβάζεηο, φπσο ηνπο ηειεξγαδνκέλνπο, ηνπο εξγαδφκελνπο απφ ην ζπίηη θαη ηνπο εξγαδφκελνπο κέζσ ΔΠΑ. χκθσλα κε ην Νφκν, νη εξγαδφκελνη κε ζχκβαζε νξηζκέλνπ ρξφλνπ έρνπλ ηα ίδηα δηθαηψκαηα κε ηνπο εξγαδφκελνπο ανξίζηνπ ρξφλνπ εθηφο απφ εηδηθέο πεξηπηψζεηο. ηελ πεξίπησζε ησλ ΔΠΑ, γηα πξνζηαζία ησλ εξγαδνκέλσλ απφ ηηο θαηαρξήζεηο, έρνπλ εηζαρζεί πεξηνξηζκνί, ρξήζεο απφ ηελ 105 Οξηζκέλνπ ρξφλνπ, ζε ζπλδπαζκφ κε πςειφ πνζνζηφ turnover ηεο πξνζσξηλήο εξγαζίαο 106 Με κεησκέλν σο ην ηέινο ηνπ 2007 ην θφζηνο απνδεκίσζεο ιφγσ απφιπζεο ζηηο 33 κέξεο αλά ρξφλν εξγαζίαο αληί ησλ 45 κεξψλ πνπ ηζρχεη θαλνληθά, γηα λα δνζνχλ θίλεηξα ζηνπο εξγνδφηεο. εκαληηθφ είλαη κάιηζηα ην γεγνλφο φηη φπνηνο εξγαδφκελνο έρεη ππνγξάςεη δχν ή πεξηζζφηεξεο ζπκβάζεηο νξηζκέλνπ ρξφλνπ ζηελ ίδηα επηρείξεζε θαη έρεη γηα πεξίνδν 30 κελψλ ππεξεηήζεη ζηελ ίδηα ζέζε γηα πάλσ απφ 24 κήλεο, απηφο απνθηά απηφκαηα ηελ ηδηφηεηα ηνπ ανξίζηνπ ρξφλνπ εξγαδφκελνπ 78

79 ρξήζηξηα εηαηξεία Μέζσ ζπιινγηθήο ζπκθσλίαο, δίδνληαη εγγπήζεηο γηα ην κηζζφ, ηελ εθπαίδεπζε θαη ηελ ζπκπιεξσκαηηθή αζθάιηζή ηνπο. 107 Δπηπιένλ, φζν απμάλεηαη ε παξακνλή ηνπ εξγαδνκέλνπ ηεο ΔΠΑ ζηελ εξγαζία, απμάλεηαη θαη ε πξνζηαζία ηεο εξγαζίαο. ην πξψην ζηάδην ηεο ζχκβαζεο είλαη δπλαηφλ λα γίλνπλ άιιεο 3 ζπκβάζεηο νξηζκέλνπ ρξφλνπ, αιιά κε ηελ πάξνδν ηξηψλ εηψλ ζπλερνχο ζχκβαζεο νξηζκέλνπ ρξφλνπ ε ζχκβαζε κεηαηξέπεηαη ζε ανξίζηνπ. ηφρνο είλαη λα κεηαηξαπνχλ νη ζπκβάζεηο απηέο ζε κέζα κεηάβαζεο ζε κφληκε απαζρφιεζε, κε ελίζρπζε ηεο αζθάιεηαο (European Employment Observatory/ SYSDEM, 2007, Ton Wilthagen, 2007). ινβελία Σελ 1 ε Ηαλνπαξίνπ ηνπ 2003 εθαξκφζζεθε ε λνκνζεζία γηα ηε ζχζηαζε θαη ηελ λνκηθή θαηνρχξσζε ησλ ΔΠΑ. χκθσλα κε ην λφκν, νη εξγαδφκελνη κέζσ ησλ ΔΠΑ δελ κπνξνχλ λα δαλείδνληαη : φηαλ νη εξγαζίεο γηα ηηο νπνίεο πξννξίδνληαη είλαη επηθίλδπλεο, αλ ε ρξήζηξηα εηαηξεία έρεη απνιχζεη κεγάιν αξηζκφ αηφκσλ ζε δηάζηεκα 12 κελψλ θαη ζε άιιεο πεξηπηψζεηο 108. Απφ ηελ άιιε, ζα πξέπεη λα δειψλεηαη ζηελ ζχκβαζε απφ ηνλ εξγαδφκελν θαη ηελ ΔΠΑ φηη νη πιεξσκέο θαη νη παξνρέο ζα εμαξηψληαη απφ ηηο ψξεο εξγαζίαο ηνπ, ιακβάλνληαο ππφςε ηηο ζπιινγηθέο ζπκθσλίεο θαη ηνπο γεληθνχο θαλφλεο ηεο επηρείξεζεο, ελψ ηαπηφρξνλα πξέπεη λα ζπκθσλεζεί απνδεκίσζε γηα παχζε ηνπ εξγαδνκέλνπ απφ ηε ρξήζηξηα επηρείξεζε, ή καθξά πεξίνδν κε δαλεηζκνχ απφ ηελ ΔΠΑ. ια απηά απνηεινχλ κέηξα θαηνρχξσζεο ηνπ εξγαδνκέλνπ ( Ton Wilthagen, 2007). Οπγγαξία Σν 2003 ηέζεθε ζε ηζρχ ν Κψδηθαο Δξγαζίαο πνπ επηηξέπεη εθηφο ησλ άιισλ, ζηνπο εξγαδφκελνπο λα δεηήζνπλ ηξνπνπνίεζε ηεο εξγαζίαο ηνπο, θαη απφ πιήξε ζε κεξηθή απαζρφιεζε θαη αληίζηξνθα. Σαπηφρξνλα, πξνσζείηαη ε ίζε κεηαρείξηζε ησλ κεξηθψο θαη πιήξσο εξγαδφκελσλ δίλνληάο ηνπο ην δηθαίσκα ζε ίδην κηζζφ θαη άιιεο απνιαβέο αλάινγα κε ηηο ψξεο εξγαζίαο ηνπο. Δπηπιένλ, πξνσζείηαη ην κέηξν ηεο επέιηθηεο ζπληαμηνδφηεζεο. Σν 2004, πξσηνεκθαλίζηεθε ζην Γεκφζην Σνκέα (θαη επεθηάζεθε ην 2005 ζηνλ ηδησηηθφ ηνκέα), ην Premium Years Programme, πνπ δίλεη ηελ επθαηξία ζε εξγαδφκελνπο, κε 25 ρξφληα αξραηφηεηαο πνπ θζάλνπλ ζε ειηθία 107 Ζ ζχκβαζε ηνπ εξγαδνκέλνπ κε ηελ ΔΠΑ ζεσξείηαη θαλνληθή ζχκβαζε απαζρφιεζεο θαη ν εξγνδφηεο κε ηνλ εξγαδφκελν, έρνπλ κφλν ηηο πξψηεο 26 εβδνκάδεο ηεο ζχκβαζεο ζπγθεθξηκέλν βαζκφ ειεπζεξίαο ζε ζρέζε κε ηελ έλαξμε θαη ηε ιήμε ηεο εξγαζηαθήο ζρέζεο 108 Πνπ θαζνξίδνληαη απφ θιαδηθέο πιινγηθέο πκβάζεηο Δξγαζίαο 79

80 ζπληαμηνδφηεζεο ζε 3 ρξφληα, νη νπνίνη αληηκεησπίδνπλ θίλδπλν απφιπζεο, λα ζπλερίζνπλ λα εξγάδνληαη, κε κεξηθή απαζρφιεζε, ζε εξγαζία αλάινγε ησλ πξνζφλησλ ηνπο. (Ton Wilthagen,, 2007) 109. Γεξκαλία ηε Γεξκαλία απφ ηνλ Ηαλνπάξην ηνπ 2001, νη εξγαδφκελνη, κε ειάρηζην 6 κήλεο αξραηφηεηαο, έρνπλ δηθαίσκα λα κεηαβνχλ απφ πιήξε ζε κεξηθή απαζρφιεζε ή λα κεηψζνπλ ηηο ψξεο εξγαζίαο ηνπο, εθφζνλ δελ ππάξρνπλ αληίζεηνη ιφγνη ιεηηνπξγηθφηεηαο ηεο επηρείξεζεο. Δπίζεο, απηνί πνπ έρνπλ ήδε αιιάμεη ζε κεξηθή απαζρφιεζε, έρνπλ πξνηεξαηφηεηα ζην λα ιάβνπλ πάιη εξγαζία πιήξνπο απαζρφιεζεο εθφζνλ ην επηζπκνχλ (αθνξά επηρεηξήζεηο κε πάλσ απφ 16 εξγαδφκελνπο). Σν δηθαίσκα εξγαζίαο κε κεξηθή απαζρφιεζε επεθηάζεθε θαη ζηα άηνκα ζε γνληθή άδεηα, κε ην Νφκν Federal Childcare Payment and Parental Leave Act. Απηφ απνηειεί ζεκαληηθφ κέηξν ζπκθηιίσζεο επαγγεικαηηθήο θαη νηθνγελεηαθήο δσήο, πνπ φκσο δηαζθαιίδεη ηνλ εξγαδφκελν φηη ζα κπνξέζεη λα επηζηξέςεη ζηελ πξφηεξε θαηάζηαζή ηνπ εάλ ην επηζπκεί. Χο πξνο ηηο ΔΠΑ, ε εκπεηξία ηεο Γεξκαλίαο είλαη κεγάιε, κε πξαθηηθέο πάλσ ησλ 30 εηψλ. Σν 1972 ήδε ππάξρεη λφκνο πνπ ηηο αθνξά 110 θαη ηξνπνπνηήζεθε ηειεπηαία ην 2003, κε ζηφρν ηελ πξνζηαζία ησλ εξγαδνκέλσλ κέζσ ΔΠΑ, απαγνξεχνληαο νπνηαδήπνηε παξάλνκε ελέξγεηα. Οη ΔΠΑ πξέπεη λα ιακβάλνπλ έγθξηζε απφ ην αξκφδην φξγαλν (Federal Labour Agency), πνπ ειέγρεη ηελ αμηνπηζηία ηνπο ζε ζρέζε κε ηελ πιεξσκή ησλ εηζθνξψλ θαη ηε ζπκκφξθσζε κε ηα επαγγεικαηηθά πξφηππα εξγαζίαο (θαηνρπξψλνληαο αζθάιεηα θαη δηθαηψκαηα ηνπ εξγαδνκέλνπ). 111 Σέηνηεο πξαθηηθέο ρσξψλ κε καθξνρξφληα εκπεηξία, πξνζθέξνληαη γηα ηξνπνπνίεζε θαη εθαξκνγή ζε ρψξεο πνπ ηψξα μεθηλνχλ λα εθαξκφδνπλ ηέηνηνπ ηχπνπ επέιηθηεο κνξθέο απαζρφιεζεο ( European Employment Observatory/ SYSDEM 2006b, Ton Wilthagen, 2007). Ζλωκέλν Βαζίιεην Απφ ηνλ Απξίιην ηνπ 2003, γνλείο κε παηδηά θάησ ησλ 6 εηψλ (ή ησλ 18 αλ ην παηδί είλαη κε εηδηθέο αλάγθεο), έρνπλ δηθαίσκα λα δεηήζνπλ λα εξγαζζνχλ επέιηθηα, αιιάδνληαο είηε ζε κφληκε είηε ζε πξνζσξηλή βάζε ηηο ψξεο εξγαζίαο ηνπο. Απφ ηνλ Απξίιην ηνπ 2007, ην κέηξν απηφ επεθηείλεηαη θαη ζηα άηνκα πνπ είλαη ππεχζπλα γηα 109 Ζ επηβάξπλζε κεηψλεηαη ζηηο κηθξφηεξεο δπλαηέο εηζθνξέο κέρξη λα ζπκπιεξσζεί πιήξεο ζπληαμηνδνηηθφ δηθαίσκα Δπηπξφζζεηα, νη επηρεηξήζεηο πνπ εθαξκφδνπλ ην Πξφγξακκα απηφ, ππνρξενχληαη λα πξνζιάβνπλ λένπο εξγαδφκελνπο ζε αλαινγία ηεο ζηαδηαθήο lay off ησλ αξραηφηεξσλ εξγαδνκέλσλ ηνπο, θάηη πνπ δηαζθαιίδεη ηελ απαζρφιεζε θαη άιισλ αηφκσλ. 110 Temporary Employment Agency Work Act- Arbeitnehmerüberlassungsgesetz 111 Σαπηφρξνλα, θαηνρπξψλεηαη θαη ην δηθαίσκα πιεξνθφξεζεο ηνπ εξγαδνκέλνπ. 80

81 ελειίθνπο, δηεπθνιχλνληαο έηζη ηνπο εξγαδφκελνπο ( European Employment Observatory/ SYSDEM 2006a, Ton Wilthagen,, 2007). Κύπξνο θνπεχεη λα δηεξεπλήζεη ηελ επειημία σο κέζν έληαμεο ησλ γπλαηθψλ ζηελ αγνξά εξγαζίαο, κέζσ ελφο Πξνγξάκκαηνο «γηα ηελ Πξνψζεζε χγρξνλσλ θαη Δπέιηθησλ Μνξθψλ Απαζρφιεζεο γηα ηελ Πξνψζεζε ηεο Πξφζβαζεο ησλ Γπλαηθψλ ζηελ Αγνξά Δξγαζίαο», ην νπνίν μεθίλεζε ην 2005 θαη ζα νινθιεξσζεί ην Σν πξφγξακκα απηφ ζα βνεζήζεη ζηνλ εληνπηζκφ ηεο ρξεζηκφηεηαο ησλ επέιηθησλ κνξθψλ δηεξεπλψληαο πφηε ρξεηάδνληαη, πφηε επλννχλ ηε ζπκκεηνρή ησλ εππαζψλ νκάδσλ ζηελ αγνξά εξγαζίαο, πφηε επεξεάδνπλ ή φρη ηελ πνηφηεηα άιισλ κνξθψλ εξγαζίαο. ηφρνο ηνπ Πξνγξάκκαηνο είλαη ν ζρεδηαζκφο ελφο πηινηηθνχ ζρεδίνπ θαη ησλ θξηηεξίσλ επηινγήο ησλ γπλαηθψλ θαη ησλ επηρεηξήζεσλ πνπ ζα ζπκκεηέρνπλ ζε απηφ, αθνχ πξψηα κειεηεζνχλ νη επέιηθηεο κνξθέο απαζρφιεζεο ζε άιιεο ρψξεο, πηζαλέο κεηαξξπζκίζεηο ζηελ Κχπξν, ε πξνζθνξά θαη δήηεζε πνπ δηακνξθψλεηαη, θαη νη καθξννηθνλνκηθέο επηπηψζεηο ηνπο. Αθνχ απηφ εθαξκνζζεί, ζα αμηνινγεζεί ε απνηειεζκαηηθφηεηά ηνπ, ψζηε λα εμαρζνχλ ρξήζηκα ζπκπεξάζκαηα πνπ ζα βνεζήζνπλ ζην ζπλδπαζκφ πνηνηηθήο επέιηθηεο απαζρφιεζεο θαη πξνζηαζίαο ηνπ εξγαδνκέλνπ ( European Employment Observatory/ SYSDEM,2006c,Ton Wilthagen,, 2007). νπεδία ε πξνζπάζεηα εθζπγρξνληζκνχ ηεο εξγαηηθήο λνκνζεζίαο ην 2006, εθδφζεθε έλα λέν λνκνζρέδην, ζχκθσλα κε ην νπνίν αλ έλαο εμεξηεκέλνο εξγαδφκελνο έρεη απαζρνιεζεί κε ζχκβαζε βξαρείαο δηάξθεηαο/ νξηζκέλνπ ρξφλνπ γηα 14 κήλεο ζηελ δηάξθεηα ησλ ηειεπηαίσλ 5 εηψλ, ν εξγνδφηεο ππνρξενχηαη λα ηνπ παξέρεη ζχκβαζε αλνηρηήο ιήμεο (open ended contract). Σα επνρηθά ζπκβφιαηα ζρεδηάδεηαη λα είλαη κειινληηθή κνξθή απαζρφιεζεο, κε ηνλ εξγαδφκελν λα κπνξεί κεηά απφ 12 κήλεο απαζρφιεζεο λα έρεη δηθαίσκα πξνηεξαηφηεηαο γηα επαλαπαζρφιεζε, κεηψλνληαο ηνλ θίλδπλν αλεξγίαο.( European Employment Observatory, 2006b). Λνπμεκβνύξγν Απφ ηνλ Ηαλνπάξην ηνπ 2007,ην «ζρέδην δηαηήξεζεο ηεο εξγαζίαο» 112 βαζίδεηαη ζηελ ηδέα ηεο πξνζσξηλήο αλαπξνζαξκνγήο ησλ σξψλ εξγαζίαο κέζσ ηεο κεξηθήο αλεξγίαο,ηεο κεξηθήο απαζρφιεζεο θαη ησλ κεησκέλσλ σξψλ εξγαζίαο, κε ηελ 112 Job retention plan. Αθνχ νη πεξηπηψζεηο ησλ απνιχζεσλ πνπ δελ νθείινληαη ζην άηνκν πνπ απνιχεηαη, γλσζηνπνηνχληαη ζηελ «Δπηηξνπή γηα ηελ Οηθνλνκία», απηή θαιεί ηνπο θνηλσληθνχο εηαίξνπο λα ζπκθσλήζνπλ έλα ηέηνην ζρέδην. Σν εγθξίλεη ην θξάηνο θαη ππνζηεξίδεηαη απφ θξαηηθή ρξεκαηνδφηεζε. 81

82 πξνυπφζεζε φηη νη εξγαδφκελνη απηνί ζα παξαθνινπζνχλ ηκήκαηα εμεηδίθεπζεο. Αθνξά εξγαδφκελνπο πνπ θηλδπλεχνπλ λα ράζνπλ ηελ εξγαζία ηνπο ιφγσ αλαδηαξζξψζεσλ. ηφρνο απηνχ ηνπ κέηξνπ είλαη ε νκαιή κεηάβαζε ζηελ αγνξά εξγαζίαο.( Ton Wilthagen, 2007). Απζηξία Δίλαη πνιχ ζεκαληηθφ ην ζηνηρείν ησλ βαζκψλ πξνζηαζίαο γηα εξγαδφκελνπο θαη αλέξγνπο. ζνλ αθνξά ηνπο γνλείο λεαξψλ παηδηψλ, ην δηθαίσκα λα εξγαζζνχλ κε κεξηθή απαζρφιεζε πνπ ηνπο δίλεηαη, είλαη έλα κέηξν πνπ ηαπηφρξνλα απμάλεη ηελ επειημία θαη ηελ δπλαηφηεηα ζπκθηιίσζεο νηθνγελεηαθήο θαη εξγαζηαθήο δσήο. Ζ πξφθιεζε γηα ην κέιινλ είλαη λα δηαθπιαρζεί έλα επαξθέο επίπεδν αζθάιεηαο γηα ηνπο εξγαδνκέλνπο ζηηο αηππηθέο κνξθέο απαζρφιεζεο. 113 Ηηαιία Έρεη πξνβεί ζε αχμεζε ησλ εηζθνξψλ γηα ηνπο εξγαδφκελνπο νξηζκέλνπ ρξφλνπ θαη ζε ηαπηφρξνλε κείσζε ησλ θνξνινγηθψλ ζηξεβιψζεσλ ηεο κφληκεο απαζρφιεζεο, γηα λα κεηψζεη ην πνζνζηφ ηνπ εξγαηηθνχ δπλακηθνχ πνπ πξννξίδεηαη γηα ηελ πξνζσξηλή απαζρφιεζε θαη λα αληηκεησπίζεη ηνλ θαηαθεξκαηηζκφ ηεο αγνξάο εξγαζίαο. Σελ ίδηα πεξίνδν νη εηζθνξέο απμάλνληαη ζηνπο πξνζσξηλά απαζρνινχκελνπο ψζηε λα επηηεπρζνχλ γη απηνχο θαιχηεξα ζπληαμηνδνηηθά δηθαηψκαηα ( Ton Wilthagen,, 2007). Παξαηεξνχκε ινηπφλ, πσο αξθεηέο ρψξεο έρνπλ εθαξκφζεη κέηξα γηα ηνλ ζπλδπαζκφ επειημίαο κε αζθάιεηα φζνλ αθνξά ηηο επέιηθηεο κνξθέο απαζρφιεζεο. Οη άιιεο ρψξεο, είηε βξίζθνληαη ζε θάζε πξνζαξκνγήο, είηε αθφκε αθνκνηψλνπλ ηελ έλλνηα ηεο επειημίαο κε αζθάιεηα (θπξίσο ηα λέα θξάηε κέιε), είηε έρνπλ δξαζηεξηνπνηεζεί ζε άιινπο ηνκείο (φπσο ε δηα βίνπ κάζεζε), πνπ αθνξνχλ ηελ απαζρφιεζε θαη ηελ απαζρνιεζηκφηεηα γεληθφηεξα (θαη έκκεζα θαη ηηο επέιηθηεο κνξθέο),ησλ νπνίσλ ε αλάιπζε δελ θξίζεθε απαξαίηεηε επί ηνπ παξφληνο. 113 European Commission (2006c) Flexicurity: Greater flexibility and employment security. Social Agenda, The European Commision s magazine on employment and social affairs, Issue no 13, copyright European Communities, p

83 ΤΜΠΔΡΑΜΑΣΑ ηελ Δπξσπατθή Έλσζε, νη ζηφρνη γηα θαηαπνιέκεζε ηεο αλεξγίαο θαη ηελ ελίζρπζε ηεο απαζρφιεζεο, θαη ησλ επθαηξηψλ απαζρφιεζεο ζηελ Δπξψπε, πνπ ππαγνξεχνληαη απφ ηελ Δπξσπατθή ηξαηεγηθή γηα ηελ Απαζρφιεζε, ε αλάγθε γηα επίηεπμε πεξηζζφηεξσλ θαη θαιχηεξσλ ζέζεσλ εξγαζίαο ηεο ηξαηεγηθήο ηεο Ληζζαβφλαο, θαζψο θαη ε πξνψζεζε ηεο παξαγσγηθφηεηαο θαη ηεο αληαγσληζηηθφηεηαο, απαηηνχζαλ ηε ιήςε λέσλ κέηξσλ γηα ηελ αληηκεηψπηζε ησλ πξνβιεκάησλ. Έηζη, σο «ζσηήξην» κέηξν, ηδηαίηεξα γηα ηηο επηρεηξήζεηο, αιιά θαη γηα ηελ απαζρφιεζε νξηζκέλσλ θνηλσληθψλ νκάδσλ, ζεσξήζεθε ε επειημία ζηελ απαζρφιεζε, θαη ε δπλαηφηεηα πνπ παξείρε γηα επειηθηνπνίεζε ηφζν ηνπ εξγαδνκέλνπ, φζν θαη ησλ επηρεηξήζεσλ. Ηδηαίηεξα νη επέιηθηεο κνξθέο απαζρφιεζεο 114, ζεσξήζεθαλ έλα πνιιά ππνζρφκελν κέηξν, πνπ εθαξκφζζεθε απφ πνιιέο επηρεηξήζεηο αιιά θαη θπβεξλήζεηο. Απφ ηελ παξαπάλσ αλάιπζε ηνπ θαηλνκέλνπ, πξνθχπηεη πσο ε εθαξκνγή ησλ επέιηθησλ κνξθψλ απαζρφιεζεο, δελ είλαη ίδηα ζε φια ηα θξάηε- κέιε ηεο Έλσζεο. Αληίζεηα, παξνπζηάδεηαη κηα δηαθνξεηηθφηεηα θαη πνιπδηάζπαζε (απνζπαζκαηηθφηεηα) ζηελ Δ.Δ., φζνλ αθνξά ηελ εθαξκνγή ηνπο. Άιιεο ρψξεο έρνπλ αλαπηχμεη θαη αμηνπνηήζεη ζε κεγάιν βαζκφ ηηο λέεο απηέο κνξθέο απαζρφιεζεο, δεκηνπξγψληαο παξάιιεια θαη ην αλάινγν πιαίζην (λνκνζεηηθφ θαη άιιν) ιεηηνπξγίαο ηνπο, ελψ ζε άιιεο δελ ππάξρεη εθηεηακέλε εθαξκνγή, θαη παξάιιεια ειιείπεη θάπνηα ξπζκηζηηθή δξάζε. Δπίζεο, άιιεο ρψξεο πξνηηκνχλ λα αλαπηχμνπλ κηα ζπγθεθξηκέλε κνξθή απαζρφιεζεο (π.ρ. κεξηθή ), ελψ άιιεο, ιφγσ ηεο γεληθφηεξεο πνιηηηθήο θαη ησλ αξρψλ πνπ πξνσζνχλ (βιέπε Γαλία θαη ην ιεγφκελν «Γαληθφ Σξίγσλν»), εθαξκφδνπλ ην ζχλνιν ησλ κνξθψλ απηψλ. ηελ πιεηνλφηεηα ησλ θξαηψλ κειψλ ηεο Έλσζεο παξαηεξείηαη αχμεζε ησλ πνζνζηψλ απαζρφιεζεο ζε ζρέζε κε ηηο λέεο κνξθέο απαζρφιεζεο Με ηελ εθαξκνγή, σζηφζν, απηψλ ησλ κνξθψλ απαζρφιεζεο έγηλε αληηιεπηφ πσο ε ζπλεηζθνξά ηνπο θπξίσο γηα ηηο επηρεηξήζεηο ήηαλ ζεηηθή. Έηζη, κε ην πέξαζκα ησλ ρξφλσλ, εμαπιψζεθε θαη ζηηο άιιεο ρψξεο, θαη εμειίρζεθε ζε ηάζε ζηηο αγνξέο εξγαζίαο, ελψ ηαπηφρξνλα εληάρζεθε θαη ζηελ επξχηεξε πνιηηηθή ηεο Δ.Δ. Σα ρξφληα ηεο εθαξκνγήο ηνπο ζηηο δηάθνξεο ρψξεο, νδήγεζαλ ζηε δηαπίζησζε πσο ε επειημία δελ 114 Μεξηθή απαζρφιεζε, ηειεξγαζία- εξγαζία απφ ην ζπίηη θαζφλ, απαζρφιεζε κέζσ ζπκβάζεσλ νξηζκέλνπ ρξφλνπ, απαζρφιεζε κέζσ ΔΠΑ 83

84 έρεη κφλν ζεηηθά ζηνηρεία γηα ηηο επηρεηξήζεηο κε ηε κείσζε ηνπ εξγαζηαθνχ θφζηνπο θαη ηελ επέιηθηε δηαρείξηζε ηνπ εξγαηηθνχ δπλακηθνχ, αιιά θαη αξλεηηθά πνπ γίλνληαη θπξίσο αληηιεπηά απφ ηελ πιεπξά ηνπ εξγαδνκέλνπ. Λφγσ ηεο κε ππαγσγήο ησλ επέιηθηα εξγαδνκέλσλ ζηελ ήδε ππάξρνπζα εξγαηηθή λνκνζεζία θαη ηεο κε ξχζκηζεο θαη θαλνληθνπνίεζεο ησλ επέιηθησλ κνξθψλ απαζρφιεζεο, εκθαλίζηεθαλ θαηλφκελα ππνβάζκηζεο ηεο εξγαζίαο θαη θαηαζηξαηήγεζεο ησλ εξγαζηαθψλ δηθαησκάησλ, πνπ είραλ αληίθηππν ζηε γεληθφηεξε αζθάιεηα ηεο εξγαζίαο, αιιά θαη επεξέαδαλ θαη ηελ παξακνλή ησλ εξγαδνκέλσλ κε απηέο ηηο κνξθέο ζηελ αγνξά εξγαζίαο. Παξαηεξείηαη επίζεο ράζκα κεηαμχ ησλ εξγαδφκελσλ νη νπνίνη έρνπλ πςειή εμεηδίθεπζε θαη ησλ εξγαδφκελσλ νη νπνίνη έρνπλ ρακειφηεξε εμεηδίθεπζε θαη πξέπεη λα κεησζεί.βέβαηα, ε εζεινληηθή πξνζθπγή ζηηο λέεο απηέο κνξθέο, κείσλε ηελ έληαζε ησλ αξλεηηθψλ ζηνηρείσλ. Τπάξρεη φκσο κία γεληθεπκέλε αλαζθάιεηα, ηελ νπνία πξέπεη λα δηαρεηξηζηεί, ηφζν ην επξχηεξν ζχζηεκα ηεο θνηλσληθήο πξνζηαζίαο, φζν θαη νη θνηλσληθνί εηαίξνη, θαη πξέπεη λα βξνπλ ηξφπν λα αληηκεησπίζνπλ ηηο λέεο κνξθέο αλαζθάιεηαο. ε ζρέζε κε ηηο δηαβαζκίζεηο πνπ ππάξρνπλ., ζα πξέπεη λα γίλνπλ ζπγθξηηηθέο πξνζεγγίζεηο. Οπσζδήπνηε πξέπεη λα δηαζθαιίδεηαη ην δηθαίσκα ζηελ θηλεηηθφηεηα θαη ζηε γξήγνξε επαλέληαμε ζηελ αγνξά εξγαζίαο. Δπεηδή φκσο δελ ππάξρνπλ κφλν αξλεηηθά αιιά θαη ζεηηθά ζηνηρεία ζηηο κνξθέο απηέο, ζα πξέπεη λα γίλεη κηα πξνζπάζεηα εθκεηάιιεπζεο ησλ ζεηηθψλ ζηνηρείσλ, θαη κείσζεο ησλ αξλεηηθψλ επηπηψζεσλ. Ζ δηαρείξηζε ηεο ελεξγνχ γήξαλζεο θαη νη θαιχηεξεο επθαηξίεο απαζρφιεζεο ζηνπο λένπο είλαη έλα παξάδεηγκα. ε ελίζρπζε ησλ ζεηηθψλ απνηειεζκάησλ ησλ κνξθψλ απηψλ θαηέιεμε θαη ε Δ.Δ., πνπ ήδε θηλείηαη πξνο απηή ηελ θαηεχζπλζε, κε ηελ εθαξκνγή ηεο επειημίαο κε αζθάιεηα (flexicurity), πνπ εζηηάδεη ζηε δηαζθάιηζε ηεο αζθάιεηαο γηα ηνλ εξγαδφκελν θαη ζηελ ηαπηφρξνλε πξνψζεζε ηεο επειημίαο γηα ηηο επηρεηξήζεηο. θνπφο είλαη λα ζηξαθνχκε ζηελ πνηνηηθή αλαβάζκηζε ηνπ εξγαηηθνχ δπλακηθνχ, κε αμηνπξεπείο ακνηβέο θαη ζπλζήθεο εξγαζίαο, θάηη πνχ φπσο ζπκθσλνχλ θαη νη εκπεηξνγλψκνλεο ηεο Δ.Δ.,κπνξεί λα επηηεπρζεί κε ην ζπλδπαζκφ επειημίαο κε αζθάιεηα γηα λα γίλνπλ νη λέεο κνξθέο απαζρφιεζεο εθνχζηα θαη επηζπκεηή επηινγή θαη λα αλαβαζκηζζεί ην επίπεδν ηεο εξγαζίαο. Βέβαηα, ε flexicurity απφ κφλε ηεο δελ αξθεί. Απαξαίηεηνο είλαη ν ζπληνληζκφο ησλ θξαηψλ κειψλ, ε ζπκκεηνρή ησλ θνηλσληθψλ εηαίξσλ, θαη ε δεκηνπξγία κηαο εληαίαο ζηξαηεγηθήο γηα ηελ φζν ην δπλαηφλ θαιχηεξε αμηνπνίεζε ησλ επέιηθησλ κνξθψλ απαζρφιεζεο. Μηα θαηά ην δπλαηφλ (γηαηί ε θάζε ρψξα έρεη ηηο δηθέο ηεο 84

85 ηδηαηηεξφηεηεο σο πξνο ηελ αγνξά εξγαζίαο), εληαία λνκνζεζία, θσδηθνπνηεκέλε, θαη κηα εληαία αληηκεηψπηζε ησλ πξνβιεκάησλ είλαη απαξαίηεηε, ηδηαίηεξα ζηα πιαίζηα ηεο ειεχζεξεο θηλεηηθφηεηαο ηεο εξγαζίαο εληφο ησλ νξίσλ ηεο Έλσζεο, πνπ ζέηεη ζε λέν πιαίζην ηα εξγαζηαθά δηθαηψκαηα θαη θάλεη επηηαθηηθή κηα εληαία αληηκεηψπηζε ηνπ εξγαδνκέλνπ. ηφρνο ζα πξέπεη λα είλαη ε επίηεπμε ησλ θαιχηεξσλ απνηειεζκάησλ γηα φινπο. Να εληνπηζζνχλ νη επθαηξίεο, ηα δπλαηά ζεκεία, νη απεηιέο θαη νη αδπλακίεο θαη λα εθαξκνζζνχλ νη θαιχηεξεο δπλαηέο πξαθηηθέο, πνπ κπνξεί λα ιεθζνχλ κέζσ ζπγθξηηηθήο πξνηππνπνίεζεο θαη απφ ηα δηάθνξα θξάηε κέιε. πγθεθξηκέλα, γηα ηε κεξηθή απαζρφιεζε, ζα πξέπεη λα ελζαξξπλζνχλ νη επηρεηξήζεηο λα ηελ εθαξκφζνπλ, εζηηάδνληαο ηαπηφρξνλα ζηε δηαζθάιηζε ησλ δηθαησκάησλ ησλ εξγαδνκέλσλ θαη πξνζαξκφδνληάο ηελ ζηηο ειηθηαθέο νκάδεο θαη ηα άηνκα πνπ ηελ πξνηηκνχλ, (φπσο πξνέθπςε είλαη νη λένη θαη νη γπλαίθεο αιιά θαη ηα άηνκα πνπ ζέινπλ λα είλαη ελεξγά ζηελ πεξίνδν ζπληαμηνδφηεζεο). Οη ζπκβάζεηο νξηζκέλνπ ρξφλνπ απφ ηελ άιιε, ζα πξέπεη λα είλαη πξνζαξκνζκέλεο ζηηο πξαγκαηηθέο αλάγθεο ησλ επηρεηξήζεσλ θαη λα κελ απνηεινχλ εξγαιείν αληηθαηάζηαζεο ηεο πιήξνπο απαζρφιεζεο. Απηφ απαηηεί κηα πην ζηνρεπκέλε λνκνζεζία, πνπ ζα θαηεπζχλεη ηηο επηρεηξήζεηο ζε ζσζηή δηαρείξηζε ηεο κνξθήο απηήο. Ζ ηειεξγαζία, κπνξεί λα αλαπηπρζεί πεξεηαίξσ κε ηζνκεξή αλάπηπμε ησλ ΣΠΔ ζε φια ηα θξάηε κέιε, ελίζρπζε ησλ θηλήηξσλ ησλ επηρεηξήζεσλ θαη δηαζθάιηζεο ησλ εξγαζηαθψλ δηθαησκάησλ. Ο ζεζκφο ησλ ΔΠΑ, ζα πξέπεη λα εθαξκνζζεί ζπλνιηθά θαη λα ελζσκαησζνχλ νη εξγαδφκελνη ζην ζχλνιν ηνπ εξγαηηθνχ δπλακηθνχ κε ίζα δηθαηψκαηα θαη επζχλεο, ίζεο ακνηβέο,αζθάιηζε, ζπλζήθεο εξγαζίαο. ηελ Διιάδα, ζπγθεθξηκέλα, ζα πξέπεη λα γίλεη κηα πξνζπάζεηα δεκηνπξγίαο νκάδσλ έξεπλαο θαη εξγαζίαο γηα θάζε κνξθή απαζρφιεζεο, θαη, αθνχ δηεξεπλεζνχλ νη εθαξκνγέο ζε άιιεο ρψξεο λα πξνβνχλ ζηε δεκηνπξγία ηνπ θαηάιιεινπ ζεζκηθνχ, νξγαλσηηθνχ θαη ππνζηεξηθηηθνχ πιαηζίνπ γηα ηελ ελίζρπζε ησλ επέιηθησλ κνξθψλ. ίγνπξα, απηφ πνπ ρξεηάδεηαη είλαη ε ελζάξξπλζε ησλ εξγαδνκέλσλ θαη ησλ επηρεηξήζεσλ, ε εμέιημε ησλ ΣΠΔ, ε εληαηηθνπνίεζε ησλ ειέγρσλ 115 γηα ηνλ εληνπηζκφ θαηαζηξαηεγήζεσλ, ε θσδηθνπνίεζε ηνπ ππάξρνληνο ζεζκηθνχ θαη λνκνζεηηθνχ πιαηζίνπ (κε ηαπηφρξνλε θάιπςε ησλ θελψλ θαη εμίζσζε ηεο αληηκεηψπηζεο φισλ ησλ επέιηθησλ κνξθψλ), θαη ν πξνζαλαηνιηζκφο ζηε flexicurity. 115 Καη ηνπ ΔΠΔ, κε ηαπηφρξνλε δεκηνπξγία εηδηθψλ θεθαιαίσλ ζηηο εηήζηεο εθζέζεηο πεπξαγκέλσλ γηα αηπρήκαηα θαη παξαιείςεηο σο πξνο ηηο επέιηθηεο κνξθέο απαζρφιεζεο, ψζηε λα αξρίζεη λα εμάγεηαη κηα γεληθφηεξε εηθφλα γηα ην θαηλφκελν ζηε ρψξα καο, πνπ ζα βνεζήζεη ζηελ θαηαλφεζε ησλ πξνβιεκάησλ. 85

86 Σν βαζηθφ ζηνηρείν πάλσ ζην νπνίν ζα πξέπεη λα ζπκθσλήζνπλ φινη, είλαη πσο νη λέεο, επέιηθηεο κνξθέο απαζρφιεζεο, δελ είλαη κφλν απεηιή, ή κφλν παλάθεηα. Ζ αιήζεηα βξίζθεηαη θάπνπ ζηε κέζε. αθψο, δελ κπνξνχκε λα ηηο αξλεζνχκε πιήξσο, θαζψο απηφ ζα ήηαλ άξλεζε ζηελ εμέιημε. Ο ζσζηφο εληνπηζκφο ησλ πξνβιεκάησλ, ηεο αλαζθάιεηαο, θαη ε ζσζηή αληηκεηψπηζή ηνπο είλαη ε ιχζε. Σαπηφρξνλα, ζα πξέπεη λα γίλεη θαηαλνεηφ πσο φιεο νη επέιηθηεο κνξθέο απαζρφιεζεο δελ είλαη δπλαηφλ λα αληηκεησπηζζνχλ κε έλα κφλν ηξφπν. Απαηηείηαη εμεηδηθεπκέλε κεηαρείξηζε, αλάινγα κε ηελ θάζε κνξθή απαζρφιεζεο (π.ρ. κεξηθή απαζρφιεζε, νξηζκέλνπ ρξφλνπ), γηαηί θάζε κνξθή έρεη ηα δηθά ηεο ραξαθηεξηζηηθά, εμππεξεηεί ζπγθεθξηκέλεο αλάγθεο, έρεη ζπγθεθξηκέλα αξλεηηθά απνηειέζκαηα. Θα πξέπεη λα αλαδεηεζνχλ λέα δηθαηψκαηα ηνπ εξγαδνκέλνπ, πνπ ζα είλαη πξνζαξκνζκέλα ζηηο λέεο αλάγθεο. Ζ ζεηηθή πξνζέγγηζε κπνξεί λα επηηεπρζεί κέζα απφ ηελ επέθηαζε ησλ λέσλ κνξθψλ ζε εμεηδηθεπκέλα ή/θαη πςειφβαζκα ζηειέρε, ηελ απνηειεζκαηηθή πξφζβαζε ζηηο λέεο ηερλνινγίεο, λένπο ηξφπνπο νξγάλσζεο ηεο εξγαζίαο, ζπκβάζεηο κε θαζαξνχο φξνπο, θίλεηξα πξνο ηνπο εξγαδφκελνπο, ηζρπξή βνχιεζε θαη δέζκεπζε απφ Γηνίθεζε, πξνζαξκνγή ζηηο νκάδεο ζηφρνπ θαη ζηηο εηδηθφηεηεο, ελεκέξσζε ησλ ελδηαθεξνκέλσλ. 86

87 ΒΗΒΛΗΟΓΡΑΦΗΑ ΒΗΒΛΗΑ Διιελόγιωζζα Γεσξγαθνπνχινπ Β.- Κνπδήο Γ(1993), Δπειημίεο θαη λεεο εξγαζηαθέο ζρέζεηο- Απόςεηο εξγνδνηώλ θαη ζπλδηθάησλ, ε πξννπηηθή ηνπ θνηλσληθνύ δηαιόγνπ, Μειέηεο ΗΝΔ ΓΔΔ-ΑΓΔΓΤ, Αζήλα Γεσξγαθνπνχινπ Β.,(1996), Δπειημίεο ηεο επηρείξεζεο θαη ηεο εξγαζίαο. Έλλνηα, βαζηθέο δηαζηάζεηο θαη επηινγέο ζηηο ζύγρξνλεο ζπλζήθεο, Μειέηεο ΗΝΔ ΓΔΔ-ΑΓΔΓΤ, Αζήλα Γθνχηνο Υ.Γ. (1997), Η ζπκβαηηθή κεξηθή απαζρόιεζε, Σεηξάδηα Δξγαζίαο, Πάληεην Παλεπηζηήκην Κνηλσληθψλ θαη Πνιηηηθψλ Δπηζηεκψλ, Αζήλα Γαζθαιάθεο Γ., (1995), Η ξύζκηζε ησλ επέιηθησλ κνξθώλ απαζρόιεζεο θαη νξγάλσζεο ηνπ ρξόλνπ εξγαζίαο, Δθδφζεηο Αλη. Ν. άθθνπια, Αζήλα- Κνκνηελή. Θενραξάθεο Ν. (2002), «Δπειημία ζηελ αγνξά εξγαζίαο θαη αλεξγία», ζην: Δξγαζία 2002, Ηλζηηηνχην Αζηηθνχ Πεξηβάιινληνο θαη Αλζξψπηλνπ Γπλακηθνχ, Πάληεην Παλεπηζηήκην Κνηλσληθψλ θαη Πνιηηηθψλ Δπηζηεκψλ, Αζήλα. Κνπδήο Γ.(2001), Δξγαζηαθέο ζρέζεηο θαη Δπξσπατθή Δλνπνίεζε. Δπειημία θαη απνξξύζκηζε ή αλαβάζκηζε ηεο εξγαζίαο, Μειέηεο ΗΝΔ ΓΔΔ-ΑΓΔΓΤ, Αζήλα Κνπδήο Γ.(2005), «Δπειημία ηεο Απαζρφιεζεο θαη Πνηφηεηα ηεο Δξγαζίαο», ζην: Καξακεζίλε Μ, Κνπδήο Γ.(επηκ.). Πνιηηηθή απαζρόιεζεο: πεδίν ζύδεπμεο ηεο νηθνλνκηθήο θαη ηεο θνηλσληθήο πνιηηηθήο, Δθδφζεηο Gutenberg, Κέληξν Κνηλσληθήο Μνξθνινγίαο θαη Κνηλσληθήο Πνιηηηθήο, Αζήλα Κνπηεληάθεο Φ., Κξέηζνο Λ. (2006), «ςεηο ππνβάζκηζεο ηεο πνηφηεηαο εξγαζίαο ζηελ Διιάδα: Γνπιεχνληαο πεξηζζφηεξν θαη κε κεγαιχηεξε αλαζθάιεηα»,ζην: Γεδνπζφπνπινο Α (επηκ.) Δξγαζία 2005, Ηλζηηηνχην Αζηηθνχ Πεξηβάιινληνο θαη Αλζξψπηλνπ Γπλακηθνχ, Πάληεην Παλεπηζηήκην Κνηλσληθψλ θαη Πνιηηηθψλ Δπηζηεκψλ, Αζήλα Λπκπεξάθε Α., Μνπξίθε Α. (1996), Η Aζόξπβε Δπαλάζηαζε- Νέεο κνξθέο νξγάλσζεο ηεο παξαγσγήο θαη ηεο εξγαζίαο, Δθδφζεηο Gutenberg, Αζήλα Λπκπεξάθε Α.,Γελδξηλφο Γ. (2004), Δπέιηθηε Δξγαζία: Νέεο κνξθέο θαη πνηόηεηα ηεο απαζρόιεζεο, Δθδφζεηο Κέξθπξα, Αζήλα 87

88 Νηθνιαθνπνχινπ- ηεθάλνπ Ζ. (1997), Πνιηηηθέο Απαζρόιεζεο ζηελ Δπξσπατθή Έλσζε, Δθδφζεηο Παπαδήζε, Αζήλα. ππξφπνπινο Γ.Π.(2002), «Οη αιιαγέο ζηηο εξγαζηαθέο ζρέζεηο ζηελ Δπξψπε».ζην: Δξγαζία 2002, Ηλζηηηνχην Αζηηθνχ Πεξηβάιινληνο θαη Αλζξψπηλνπ Γπλακηθνχ, Πάληεην Παλεπηζηήκην Κνηλσληθψλ θαη Πνιηηηθψλ Δπηζηεκψλ, Αζήλα Ξελόγιωζζα Auer P., (2005) 2005/1. Protected Mobility For Employment And Decent Work: Labour market security in a globalised world. Employment Strategy Papers International Labour Office, Employment Analysis and Research Unit/ Employment Strategy Department, Geneva (see also Hartley J, Jacobson D, Klandermans B, Van Vuuren T,( 1991), Job insecurity, coping with jobs at risk, SAGE Publications, London Punch A., Pearce D. L., (2000), Europe s population and labour market beyond 2000, Volume1: An assessment of trends and policy issues, Population studies No.33, Directorate General III Social Cohesion, Directorate of Social Affairs and Health, Council of Europe Publishing, Strasbourg Rubery J., Grimshaw D. (2003), The organization of employment. An international perspective, Palgrave Macmillan, Basingstoke, Hampsire, New York Storrie D., (2002), Temporary Agency Work in E.U., European Foundation for the Improvement of Living and Working Conditions,Office for Official Publications of the European Communities, Luxemburg ΜΔΛΔΣΔ- ΔΚΘΔΔΗ- ΚΔΗΜΔΝΑ ΔΡΓΑΗΑ Διιελόγιωζζα Αγγειή Α. (2004), H κεξηθή απαζρόιεζε ζηελ Διιάδα ηελ πεξίνδν , Kείκελν Δξγαζίαο Νν.15, Παξαηεξεηήξην Απαζρφιεζεο Δξεπλεηηθή Πιεξνθνξηθή Α.Δ., Αζήλα Γαβξφγινπ. Π (2004α), Δπειημία θαη νξγάλσζε ηεο εξγαζίαο: Μεξηθή απαζρόιεζε θαη δπλακηζκόο ησλ επηρεηξήζεσλ, Κείκελν Δξγαζίαο Νν 17, Παξαηεξεηήξην Απαζρφιεζεο Δξεπλεηηθή Πιεξνθνξηθή Α.Δ., Αζήλα Γαβξφγινπ. Π. (2004β), Όςεηο επειημίαο ζηελ Διιάδα θαη ηελ Δπξώπε, Μειέηε ηνπ Παξαηεξεηεξίνπ Απαζρφιεζεο Δξεπλεηηθή Πιεξνθνξηθή Α.Δ., Αζήλα. 88

89 ΗΝΔ ΓΔΔ/ΑΓΔΓΤ (2006), Η Διιεληθή Οηθνλνκία θαη ε απαζρόιεζε, Δηήζηα έθζεζε Αζήλα Κσλζηαληέινπ Ν. Πνιπκελάθνπ Μ, (2002), Νέεο ηερλνινγίεο Δπηθνηλσλίαο θαη Δμ Απνζηάζεσο Δξγαζία, θαηάζηαζε θαη πξννπηηθέο ζηελ Διιάδα, Αζήλα, Γ Κχθινο Δξγαζηψλ Οκάδα Δξγαζίαο Γ2. (ζην: el ) Τπνπξγείν Απαζρφιεζεο θαη Κνηλσληθήο Πξνζηαζίαο (2004), Μειέηε γηα ηελ πξνώζεζε θαη εθαξκνγή ηεο ηειεξγαζίαο ζηελ Διιάδα, Αζήλα. Ξελόγιωζζα SIBIS (2003), SIBIS Pocket Book 2002/2003 Measuring the Information Society in the EU, the EU Accession Countries, Switzerland and the US, SIBIS and European Communities, Germany ( ) Wim Kok (2003), Jobs. Jobs, Jobs Creating more employment in Europe Report of the Employment Taskforce chaired by Wim Kok ( ) ΆΡΘΡΑ Δ ΠΔΡΗΟΓΗΚΑ ΚΑΗ ΔΦΖΜΔΡΗΓΔ Διιελόγιωζζα Γακβξνχδεο Β (2000), «Ζ κεξηθή απαζρφιεζε θαη νη πξννπηηθέο ηεο» Δπηζεώξεζε Δξγαζηαθώλ Σρέζεσλ, ηεχρνο 19,ζει Γεσξγά Αι. (2007), «Γαλεηζκφο εξγαδνκέλσλ: Ζ αλάπηπμε ηνπ θαηλνκέλνπ ζηελ Δ.Δ. θαη ε εθαξκνγή ηνπ ζηελ Διιάδα» Δπηζεώξεζε Δξγαζηαθώλ Σρέζεσλ, ηεχρνο 46, ζει Γεκεηξφπνπινο Γ. (2004), «Πξννπηηθέο θαη πξνυπνζέζεηο αλάπηπμεο ηεο ηειεξγαζίαο ζηελ Διιάδα ππφ ην πξίζκα ηεο Δπξσπατθήο εκπεηξίαο», Δπηζεώξεζε Δξγαζηαθώλ Σρέζεσλ, ηεχρνο 35, ζει Διαθξφο Γ. (2007) « εξγαδφκελνη πξνο... ελνηθίαζε»,καζεκεξηλή, 1/4/2007, ζην: Καραξνχρα Π.,(2006) «Ο ξφινο ηεο δηαρείξηζεο αλζξψπηλνπ δπλακηθνχ ζε ζπλζήθεο ηειεξγαζίαο», Δπηζεώξεζε Δξγαζηαθώλ Σρέζεσλ, Σεχρνο 43, ζει

90 Κνπδήο Γ, Κξέηζνο Λ. (2006), «Ζ ζπλεξγία ηεο Δπξσπατθήο ηξαηεγηθήο γηα ηελ Απαζρφιεζε ζηελ θξίζε ηνπ επξσπατθνχ εξγαζηαθνχ κνληέινπ», Δπηζεώξεζε Δξγαζηαθώλ Σρέζεσλ, ηεχρνο 43, ζει Κνπθνπνχινπ Π. (2005), «Ζ ηειεξγαζία ζηελ Δπξσπατθή Έλσζε», Δπηζεώξεζε Δξγαζηαθώλ Σρέζεσλ, ηεχρνο 38, ζει Κξεηηθίδεο Γ.( 2006), «Ζ απαζρφιεζε ησλ λέσλ εηψλ», Δλεκέξσζε ΙΝΔ/ ΓΣΔΔ-ΑΓΔΓΥ, Η απαζρόιεζε ησλ λέσλ, ηεχρνο 127, ζει2-23 Παπαδεκεηξίνπ Κ. (1998), «Ζ κεξηθή απαζρφιεζε» Δπηζεώξεζε Δξγαζηαθώλ Σρέζεσλ, ηεχρνο 10, ζει Παπαδήο Κ.(2006) «7 λέα κέηξα γηα επειημία ζηελ αγνξά εξγαζίαο.μεξηθή απαζρφιεζε ζηνπο ΟΣΑ, εζεινπζία έμνδνο ζηηο ΓΔΚΟ θαη πξνψζεζε αλέξγσλ γηα κεηεγθαηάζηαζε ζηελ επαξρία» Δθεκεξίδα Τν ΒΗΜΑ, 15/10/2006, ει.: D06 Κσδηθφο άξζξνπ:b14891d061, ID: ην: αιακνχξεο Γ. (2001), «Μεζνδνινγηθή πξνζέγγηζε γηα ηελ αλάπηπμε θαη δηαρείξηζε εθαξκνγψλ ηειεεξγαζίαο», Δπηζεώξεζε Δξγαζηαθώλ Σρέζεσλ, ηεχρνο 21, ζει αιακνχξεο Γ., Σνκάξαο Π.(2001), «Δθηίκεζε δπλαηνηήησλ αλάπηπμεο ηειεεξγαζίαο ζηελ Διιάδα», Δπηζεώξεζε Δξγαζηαθώλ Σρέζεσλ, ηεχρνο 24, ζει νξσληάηεο Γ, Αγξαπηδάο Κ.,( 2007 ) «Ζ επίδξαζε ησλ Δηαηξηψλ Πξνζσξηλήο Απαζρφιεζεο ζηελ αγνξά εξγαζίαο». Δπηζεώξεζε Δξγαζηαθώλ Σρέζεσλ, ηεχρνο 45, ζει 65-73, ηακάηε Α.( 2004) «Σν λέν ζεζκηθφ πιαίζην ησλ ζπκβάζεσλ νξηζκέλνπ ρξφλνπ», Δλεκέξσζε ΙΝΔ/ ΓΣΔΔ-ΑΓΔΓΥ, Τν λέν ζεζκηθό πιαίζην γηα ηνπο ζπκβαζηνύρνπο, ηεχρνο 109, ζει ηακάηε Α.,(2006), «Ζ δηεχξπλζε ηεο Δ.Δ. θαη νη επηπηψζεηο ηεο ζηηο εξγαζηαθέο ζρέζεηο». Δλεκέξσζε ΙΝΔ- ΓΣΔΔ Σεχρνο 128, ζει.8-15 Σδεθίλεο Υ.,(1999) «Πξνβιήκαηα θαη πξννπηηθέο ηεο κεξηθήο απαζρφιεζεο, κηα δηεζλήο επηζθφπεζε», Δπηζεώξεζε Δξγαζηαθώλ Σρέζεσλ, Σεχρνο 14, ζει Ξελόγιωζζα European Commission (2006c) Flexicurity: Greater flexibility and employment security. Social Agenda, The European Commision s magazine on employment and social affairs, Issue no 13, copyright European Communities 90

91 ( ) ΔΠΗΖΜΑ ΚΔΗΜΔΝΑ Διιελόγιωζζα Τπνπξγείν Οηθνλνκίαο θαη Οηθνλνκηθψλ Δζληθό Πξόγξακκα Μεηαξξπζκίζεσλ γηα ηελ Απαζρόιεζε θαη ηελ Αλάπηπμε, , Οθηψβξηνο Τπνπξγείν Οηθνλνκίαο θαη Οηθνλνκηθψλ Δζληθό Πξόγξακκα Μεηαξξπζκίζεσλ γηα ηελ Απαζρόιεζε θαη ηελ Αλάπηπμε , Έθζεζε Δθαξκνγήο 2006, Οθηψβξηνο 2006 Ξελόγιωζζα Eurobarometer (2005) Special Eurobarometer 218 Information and Communication Technologies and the workplace Fieldwork October-November 2004, Publication February 2005, European Commission ( ) Eurobarometer (2006) Special Eurobarometer 261- European Employment and Social Policy, Fieldwork: May- June 2006, Publication: October 2006 European Commission European Commission (2001), Employment and social policies: a framework for investing in quality COM(2001)313 final European Commission (2002a), Employment in Europe 2002, Recent Trends and Prospects, Office for Official Publications of the European Communities, Luxemburg European Commission (2002b) Proposal for A Directive Of The European Parliament And The Council On Working Conditions for temporary workers (presented by the Commission) COM(2002) 149 final, 2002/0072(COD) European Commission (2003a), Employment in Europe 2003, Recent Trends and Prospects, Office for Official Publications of the European Communities, Luxemburg European Commission (2003b),Improving Quality in Work: A review of recent progress, COM (2003) 728 final European Commission (2004), Employment in Europe 2004, Recent Trends and Prospects, Office for Official Publications of the European Communities, Luxemburg 91

92 European Commission (2005a), Employment in Europe 2005, Recent Trends and Prospects, Office for Official Publications of the European Communities, Luxemburg European Commission (2006a), Employment in Europe 2006, Recent Trends and Prospects, Office for Official Publications of the European Communities, Luxemburg European Commission (2006b), Green Paper on Modernising Labour Law to meet the challenges of the 21 st century, COM (2006) 708 final European Commission (2007a), Towards Common Principles of Flexicurity: More and better jobs through flexibility and security. COM (2007) 359 final European Commission (2007b) Commission Staff Working Document, accompanying The Communication From The Commission To The European Parliament, The Council, The European Economic And Social Committee And The Committee Of The Regions Towards Common Principles of Flexicurity: More and better jobs through flexibility and security Impact Assessment {COM(2007) 359 final} {SEC(2007) 862} European Employment Observatory (2006a), Contribution to the EEO Autumn Review 2006 Flexicurity, Spain, Centre for Economic Studies Tomillo, Elvira González Gago, November 2006 European Employment Observatory (2006b), Contribution to the EEO Autumn Review 2006 Flexicurity, Sweden, Dominique Anxo, CELMS, November 2006 European Employment Observatory/SYSDEM (2006a), Contribution to the EEO Autumn Review 2006 Flexicurity, UK, Eleanor Breen, GHK Consulting Ltd SYSDEM Correspondent, November 2006 European Employment Observatory/SYSDEM (2006b), Contribution to the EEO Autumn Review 2006 Flexicurity, Germany, Kurt Vogler Ludwig SYSDEM Correspondent,Economix, November 2006 European Employment Observatory/SYSDEM (2006c), Contribution to the EEO Autumn Review 2006 Flexicurity, Cyprus, Louis Christofides SYSDEM Correspondent / Department of Economics,University of Cyprus, November 2006 European Employment Observatory/SYSDEM (2007), Contribution to the EEO Autumn Review 2006 Flexicurity, The Netherlands, Joop Schippers SYSDEM Correspondent / Van DoorneHuiskes en partners -Wilma Henderikse, Karin Swierts,Van DoorneHuiskes en partners, January

93 (εκείσζε: φια ηα θείκελα ηνπ European Employment Observatory πνπ αλαθέξνληαη, κπνξνχλ λα βξεζνχλ ζηνλ δηθηπαθφ ηφπν ) European Foundation for the Improvement of Living and Working Conditions (2002a), Quality of work and employment in Europe. Issues and challenges, Foundation paper, no.1, February, Office for Official Publications of the European Communities, Dublin European Foundation for the Improvement of Living and Working Conditions (2002b), Temporary Agency Work: national reports. Greece. Available in electronic format only, at European Foundation for the Improvement of Living and Working Conditions (2006), Temporary Agency Work in an enlarged E.U., Office for Official Publications of the European Communities, Luxemburg European Foundation for the Improvement of Living and Working Conditions (2007a), Part-time work in European Companies,Establishment Survey on Working Time , Office for Official Publications of the European Communities, Luxemburg European Foundation for the Improvement of Living and Working Conditions (2007b), Part Time Work in Europe. Available in electronic format only, at European Foundation for the Improvement of Living and Working Conditions, (2007c), Varieties of flexicurity: reflections on key elements of flexibility and security, Βackground paper, Hearing on the Commission s Green Paper Modernising labour law to meet the challenges of the 21st century, European Parliament Committee on Employment and Social Affairs, 21 March 2007 available in electronic format only, at European Foundation for the Improvement of Living and Working Conditions (2007d) Fourth European Working Conditions Survey, Office for Official Publications of the European Communities, Luxemburg European Framework Agreement On Telework (2002), Brussels,16 July Implementation Of The European Framework Agreement On Telework (2006) September 2006, report by the european social partners, adopted by the social dialogue committee on 28 June EN.pdf 93

94 Joint Employment Report 2006/2007, adopted by the Council, Brussels, February 23 rd, (6706/07, SOC74, ECOFIN 89, EDUC 39) OECD(2002), OECD Employment Outlook 2002.Chapter 3: Taking the measure of temporary employment ζην: Trades Union Congress (TUC) (2005), The EU Temp Trade: Temporary Agency Work across the European Union, Trades Union Congress Publications, London (θαη ζην ) ΝΟΜΗΚΑ ΚΔΗΜΔΝΑ Δπξώπε Απφθαζε ηνπ πκβνπιίνπ ηεο 22αο Ηνπιίνπ 2003 ζρεηηθά κε ηηο θαηεπζπληήξηεο γξακκέο ησλ θξαηψλ κειψλ γηα ηελ απαζρφιεζε. (2003/578/ΔΚ) Council Directive 97/81/EC of 15 December 1997 concerning the Framework Agreement on part-time work concluded by UNICE, CEEP and the ETUC - Annex :Framework agreement on part-time work. Official Journal L 014, 20/01/1998 P Council Directive 98/23/EC of 7 April 1998 on the extension of Directive 97/81/EC on the framework agreement on part-time work concluded by UNICE, CEEP and the ETUC to the United Kingdom of Great Britain and Northern Ireland Official Journal L 131, 05/05/1998 P Council Directive 1999/70/EC of 28 June 1999 concerning the framework agreement on fixed-term work concluded by ETUC, UNICE and CEEP Official Journal L 175, 10/07/1999 P Council Directive 91/383/EEC of 25 June 1991, supplementing the measures to encourage improvements in the safety and health at work of workers with a fixedduration employment relationship or a temporary employment relationship Decision No 1336/97/EC of the European Parliament and of the Council of 17 June 1997 on a series of guidelines for trans-european telecommunications networks Official Journal L 183, 11/07/1997 P Council Decision 1999/168/EC of 25 January 1999 adopting a specific programme for research, technological development and demonstration on a user- friendly information society (1998 to 2002) Official Journal L 064, 12/03/1999 P

95 Διιάδα Νφκνο 1892/1990 γηα ηνλ εθζπγρξνληζκφ θαη ηελ αλάπηπμε" Νφκνο 2639/1998 (ΦΔΚ 205-Α-2/9/1998)Ρχζκηζε εξγαζηαθψλ ζρέζεσλ, ζχζηαζε ψκαηνο Δπηζεψξεζεο Δξγαζίαο θαη άιιεο δηαηάμεηο Νφκνο. 2874/ 2000 (ΦΔΚ 286 Α) Νφκνο 2956/2001 (ΦΔΚ 258 Α/ ) Αλαδηάξζξσζε ΟΑΔΓ θαη άιιεο δηαηάμεηο Νφκνο 3144/2003 (ΦΔΚ 111/Α/ ) Κνηλσληθφο δηάινγνο γηα ηελ πξνψζεζε ηεο απαζρφιεζεο θαη ηελ θνηλσληθή πξνζηαζία θαη άιιεο δηαηάμεηο. Νφκνο 3174/2003 (ΦΔΚ 205 Α/ ) Μεξηθή απαζρόιεζε θαη ππεξεζίεο θνηλσληθνύ ραξαθηήξα. Νφκνο 3227/ 2004 (ΦΔΚ 31/Α/ )Μέηξα γηα ηελ αληηκεηψπηζε ηεο αλεξγίαο θαη άιιεο δηαηάμεηο Νφκνο 3250/2005 (ΦΔΚ 124/A/2004)Μεξηθή απαζρφιεζε ζην Γεκφζην, ζηνπο ΟΣΑ, θαη ζηα λνκηθά πξφζσπα δεκνζίνπ δηθαίνπ Νφκνο 3448/2006 (ΦΔΚ 57/Α/ )Γηα ηελ πεξαηηέξσ ρξήζε πιεξνθνξηψλ ηνπ δεκφζηνπ ηνκέα θαη ηε ξχζκηζε ζεκάησλ αξκνδηφηεηαο Τπνπξγείνπ Δζσηεξηθψλ, Γεκφζηαο Γηνίθεζεο θαη Απνθέληξσζεο. Πξνεδξηθφ Γηάηαγκα 81/2003 (ΦΔΚ 77/Α/2-4-03)Ρπζκίζεηο γηα ηνπο εξγαδνκέλνπο κε ζπκβάζεηο νξηζκέλνπ ρξφλνπ. Πξνεδξηθφ Γηάηαγκα 164/2004(ΦΔΚ 134/Α/ ) Ρπζκίζεηο γηα ηνπο εξγαδνκέλνπο κε ζπκβάζεηο νξηζκέλνπ ρξφλνπ ζην δεκφζην ηνκέα Τπνπξγηθή Απφθαζε Τπνπξγείνπ Απαζρφιεζεο θαη Κνηλσληθήο Πξνζηαζίαο Α.Π.: 30342/ 6 Μαξηίνπ 2002, «Ρχζκηζε φξσλ, πξνυπνζέζεσλ θαη δηαδηθαζίαο γηα ηελ εθαξκνγή ησλ δηαηάμεσλ ηνπ Ν.2956/2001, πνπ αθνξνχλ ηηο Δηαηξείεο Πξνζσξηλήο Απαζρφιεζεο». Τπνπξγηθή Απφθαζε Τπνπξγείνπ Απαζρφιεζεο θαη Κνηλσληθήο Πξνζηαζίαο,Α.Π 4439/ , «Οδεγίεο γηα ηελ εθαξκνγή ηνπ Πξνεδξηθνχ Γηαηάγκαηνο 180/2004»,«Tξνπνπνίεζε ηνπ Π.Γ. 81/2003 ξπζκίζεηο γηα ηνπο εξγαδφκελνπο κε ζπκβάζεηο νξηζκέλνπ ρξφλνπ» (ΦΔΚ 77/Α). 95

96 ΚΔΗΜΔΝΑ ΠΟΤ ΑΝΑΠΣΤΥΘΖΚΑΝ ΣΟ ΠΛΑΗΗΟ ΣΖ ΤΕΖΣΖΖ ΓΗΑ ΣΖΝ FLEXICURITY ΣΑ ΠΛΑΗΗΑ ΣΖ ΔΠΗΣΡΟΠΖ ΚΑΗ ΓΗΑΣΗΘΔΝΣΑΗ ΣΟΝ ΓΗΚΣΤΑΚΟ ΣΟΠΟ /employment_social/employment_strategy/flex_steps_en.htm EMCO (2006), EMCO working group on flexicurity Report (The Employment Committee used this analytical report as a basis for drawing up its input into the Joint Contribution of the Employment Committee and the Social Protection Committee on flexicurity, which was submitted for endorsement to the 1 June 2006 EPSCO Council). curity06_en.pdf Expert Group on Flexicurity, Flexicurity Pathways-Interim report from the rapporteur - Presented at the Stakeholder Conference on Flexicurity, Brussels, April 20th, _en.pdf Flexicurity: Getting more people into good jobs (IP/07/919 27/6/07 ) ged=1&language=en&guilanguage=en The Employment Commitee/ The Social Employment Committee (2006) Flexicurity- Joint Contribution of the Employment Committee and the Social Employment Committee,12 May 2006 (final) The European Expert Group on flexicurity (2007) Report by the European Expert Group on flexicurity, Flexicurity Pathways- Turning hurdles into stepping stones. June 2007-, Brussels f 96

97 Ton Wilthagen (2007) Flexicurity Practices, compiled by Ton Wilthagen, Rapporteur Of The European Expert Group On Flexicurity. Brussels, 24 May 2007 (The European Expert Group On Flexicurity was established by DG Employment & Social Affairs & Equal Opportunities in September 2006) Vladimir Spidla (2007) Vladimir Spidla SPEECH/07/421, Flexicurity in Europe- Modernising the EU labour market in the 21 st Century F&aged=0&language=EN&guiLanguage=en ΆΛΛΑ ΚΔΗΜΔΝΑ, ΓΗΑΘΔΗΜΑ Δ ΖΛΔΚΣΡΟΝΗΚΖ ΜΟΡΦΖ Dangelmaier W.,Förster D., Horsthemke V. Kress S.,(1999) Penetration and Outlook of Telework in Europe An Internet Snapshot Proceedings of the 32nd Hawaii International Conference on System Sciences, Heinz Nixdorf Institute, University of Paderborn, Germany Eurofound News, April Increase in telework across Europe. European Foundation for the Improvement of Living and Working Conditions (Newsletter) European Commission, (2005b),Information Society and Employment: Linking European Policies 416END_002.pdf European Commission, ework Status Report on New Ways to Work in the Knowledge Economy. Available at: ents/ework2002en.pdf "Telework 1998":Annual Report from the European Commission 97

98 ΗΣΟΣΟΠΟΗ

99 ΠΑΡΑΡΣΖΜΑΣΑ ΠΑΡΑΡΣΖΜΑ 1- ΔΤΡΧΠΑΨΚΖ ΔΝΧΖ Πίλαθαο 1.1- Μεξίδην ηεο κεξηθήο απαζρόιεζεο ζηελ Δ.Δ. ηωλ 25 αλά ειηθηαθή νκάδα θαη θύιν, 2003 Πεγή: Employment in Europe 2004 Πίλαθαο 1.2- ηνηρεία γηα ηε κεξηθή απαζρόιεζε Φύιν θαη αλαινγία κεξηθήο απαζρόιεζεο Δηνο 2004 Ζιηθηαθέο νκάδεο Φχιν Γπλαίθεο 31,1% 32,3% 29,7% 39,9% Άλδξεο 6,3% 18,0% 4,1% 10,3% Φύιν θαη ιόγνη εξγαζίαο κε κεξηθή απαζρόιεζε Δηνο 2004 Λφγνη πνπ εξγάδνληαη κε κεξηθή απαζρφιεζε Φχιν Α1 Α2 Α3 Α4 Α5 Α6 Α7 Γπλαίθεο 16,1% 27,3% 2,9% 32,7% 7,0% 3,6% 10,4% Άλδξεο 24,0% 26,1% 6,8% 3,6% 21,9% 5,9% 11,7% Πεγή: Employment in Europe

100 Πίλαθαο 1.3- ηνηρεία γηα ηελ πξνζωξηλή απαζρόιεζε Φύιν θαη αλαινγία πξνζωξηλήο απαζρόιεζεο Δηνο 2004 Ζιηθηαθέο νκάδεο Φχιν Γπλαίθεο 14,2% 37,6% 12,4% 6,8% Άλδξεο 12,9% 39,3% 10,4% 6,0% Φύιν θαη ιόγνη εξγαζίαο κε πξνζωξηλή απαζρόιεζε Δηνο 2004 Λφγνη πνπ εξγάδνληαη κε πξνζσξηλή απαζρφιεζε Φχιν Α1 Α2 Α3 Α4 Α5 Γπλαίθεο 49,5% 10,0% 14,1% 6,6% 19,9% Άλδξεο 47,3% 8,4% 16,8% 7,0% 20,5% Πεγή: Employment in Europe 2005 Πίλαθαο 1.4-Σάζεηο θαη ραξαθηεξηζηηθά ηωλ Δηαηξηώλ Πξνζωξηλήο Απαζρόιεζεο (1999) Υώξα Έθηαζε ηνπ αξηζκνύ ηωλ εξγαδνκέλωλ (1999) θαη αλάπηπμε Απζηξία Σεηξαπιαζηάζηεθε απφ ην 1992 Βέιγην Γηπιαζηάζηεθε απφ ην 1992 Γαλία Πεληαπιαζηάζηεθε απφ ην 1992 Ζιηθία Φύιν, πνζνζηά γπλαηθώλ Σνκέαο - 16% 51% Βηνκεραλία θαη θαηαζθεπέο Μ.Ο. 30 (46%<25) 41% 65% Βηνκεραλία θαη θαηαζθεπέο - 70% 23% Βηνκεραλία θαη θαηαζθεπέο 27% πεξίζαιςε 27% ππαιιειηθφ Άιιν 100

101 Φηιαλδία Απφ ην 1996 Γαιιία Ραγδαία αλάπηπμε Γεξκαλία Γηπιαζηάζηεθε απφ ην 1992 Ηξιαλδία 9000 Μέηξηα πξφζθαηε αλάπηπμε Ηηαιία Πνιχ γξήγπξε πξφζθαηε αλάπηπμε Λνπμεκβνχξγν 6065 Γηπιαζηάζηεθε απφ ην 1992 Οιιαλδία Γηπιαζηάζηεθε απφ ην 1992 Πνξηνγαιία Γηπιαζηάζηεθε απφ ην 1995 Ηζπαλία Πεληαπιαζηάζηεθε απφ ην 1995 νπεδία Ραγδαία πξφζθαηε αλάπηπμε Ζ.Β Σξηπιαζηάζηεθε Μ.Ο.32 (19%<25) Μ.Ο. 29 (28%<25) Γίλνληαη κεγαιχηεξνη Μ.Ο. 32 (37%<25) πξνζσπηθφ 78% Κπξίσο ππεξεζίεο 22% ππαιιειηθφ πξνζσπηθφ 30% 58% Βηνκεραλία θαη θαηαζθεπέο 22% 50% Βηνκεραλία θαη θαηαζθεπέο % Βηνκεραλία θαη θαηαζθεπέο Μ.Ο.30 (40%<25) 38% 63% Βηνκεραλία θαη θαηαζθεπέο - 25% 53% Βηνκεραλία θαη θαηαζθεπέο Μ.Ο. 27 (52%<25) Γίλνληαη κεγαιχηεξεο ειηθίαο 38%<25 Ζ θαηαλνκή δελ άιιαμε Μ.Ο.27 (51%<25) 49% 33% Βηνκεραλία θαη θαηαζθεπέο 40% 43% Βηνκεραλία θαη θαηαζθεπέο 43% 40% Βηνκεραλία θαη θαηαζθεπέο 45%<30 60% 12% Βηνκεραλία θαη θαηαζθεπέο Ο ηνκέαο ηεο πγείαο ζεκαληηθφο Μ.Ο. 32 (31%<25) 47% 26% Βηνκεραλία 46% εξγαδφκελνη κε ην ρακειφηεξν επίπεδν πξνζφλησλ Πνιινί αιινδαπνί εξγαδφκελνη Πνιχ ίζε ηνκεαθή θαηαλνκή. Πνιινί καζεηέο 101

102 απφ ην 1992 Γίλνληαη λεφηεξνη θαη θαηαζθεπέο 29% Οηθνλνκηθέο ππεξεζίεο Αξθεηφ ππαιιειηθφ πξνζσπηθφ Πεγή: European foundation for Working and Living Conditions (2002),Temporary Agency Work in E.U. Πίλαθαο 1.5- Σάζεηο θαη ραξαθηεξηζηηθά ηωλ Δηαηξηώλ Πξνζωξηλήο Απαζρόιεζεο Υώξα Ζιηθία (Έηε) Φύιν, πνζνζηά γπλαηθώλ Σνκέαο (θαηαλνκή αλά ηνκέα) Απζηξία - 17% 48% Βηνκεραλία θαη θαηαζθεπέο 32% ηερλίηεο, εκπφξην θαη ππεξεζίεο Βέιγην 64%<30 45%<25 Γαλία - 70% Διιάδα 86%<30 4%>45* Φηιαλδία - - Γαιιία 34%<25 54%<30 68%<35 12%>45 Γεξκαλία Μ.Ο. 42% 45% Βηνκεραλία θαη θαηαζθεπέο 43%ππεξεζίεο Άιιν Γεληθά ρακειά εηδηθεπκέλνη Δθπαίδεπζε: 15%ρακειή 53%κεζαία 28%πςειή 53% 4% κε ρακειά πξνζφληα 28% 47,9% Βηνκεραλία 32,1 ππεξεζίεο 44% Υεηξψλαθηεο ρακειήο εηδίθεπζεο 24% 32% ζε ζέζεηο ρακειήο εηδίθεπζεο 37,5 Ηξιαλδία - - Ηηαιία - 53% ρεδφλ ηα κηζά απφ ηα ζπκβφιαηα αθνξνχλ κεηαιινπξγηθέο εξγαζίεο Λνπμεκβνχξγν - 22% Οιιαλδία 50%<25 9%>45 44% 31% Βηνκεραλία 18% εκπφξην μελνδνρεία catering Ννξβεγία 70%<35 50% ε νξγαληζκνχο: 38% ηδησηηθφο ηνκέαο 20%δεκφζηνο ηνκέαο 23% εξγαδφκελνη κε πξνζφληα Δθπαίδεπζε: 32% ρακειή 48% κεζαία 19% πςειή 40% κε παλεπηζηεκηαθή εθπαίδεπζε 102

103 Πνξηνγαιία 29%<25 24%>45* Ηζπαλία 45%<25 70%<30 83%<35 5%>45 νπεδία 27%<25 45%<30 59%<35 Ζ.Β. 36%<25 62%<30 21%>45 40% 40% Βηνκεραλία 13% εκπφξην 12% ππεξεζίεο γηα επηρεηξήζεηο 44% 59% Τπεξεζίεο 33% Βηνκεραλία 60% 74% Τπεξεζίεο 22% Βηνκεραλία 48% 86% Τπεξεζίεο (απφ ηηο νπνίεο 43% ζε θπβέξλεζε, εθπαίδεπζε, πγεία, 17% δηαλνκέο,13% ηξαπεδηθφο ηνκέαο, αζθάιηζε) 45% ζε ζέζεηο πνπ δελ απαηηνχλ πξνζφληα 64% ρακειά εηδηθεπκέλνη εξγαδφκελνη 9,5% κε επαγγεικαηηθή θαηάξηηζε Πεγή Πίλαθεο 2, 3, 5 Temporary agency work in an enlarged European Union Eurofound 2006 Πίλαθαο 1.6- Σειεξγαζία ζηελ Δ.Δ, ζηνηρεία γηα ηε ρξήζε Ζ/Τ από ηνπο εξγαδνκέλνπο εκαληηθφ ξφιν παίδνπλ ε ρξήζε ηνπ δηαδηθηχνπ θαη ην ελδηαθέξνλ ησλ αηφκσλ λα εξγαζζνχλ κε κηα κνξθή απαζρφιεζεο. χκθσλα κε πην πξφζθαηεο αλαιχζεηο, ην 2001, ε πξψηε έξεπλα ηνπ Δπξσβαξφκεηξνπ, πάλσ ζηηο λέεο πξαθηηθέο πνπ εθαξκφδνληαη ζηελ εξγαζία, επηβεβαίσζε πσο ην επίπεδν ηεο επηζήκσο αλαγλσξηζκέλεο ηειεξγαζίαο είλαη αθφκε αξθεηά ρακειφ. Χζηφζν, κπνξνχκε λα δνχκε θαη απφ ηνλ πίλαθα πνπ αθνινπζεί, πσο, ν αξηζκφο ησλ εξγαδνκέλσλ πνπ ρξεζηκνπνηνχλ ειεθηξνληθφ ππνινγηζηή ζηελ εξγαζία ηνπο, ζπλερψο απμάλεηαη, θαη κάιηζηα κε γξήγνξν ξπζκφ ework

104 Υξήζε Ζ/Τ ζηελ εξγαζία αλά θύιν θαη επάγγεικα ζηελ Δ.Δ Άνδρες Γσναίκες Ασηοαπαζτ/νοι Μάναηδερ Άλλοι σπάλλελοι Υειριζηές Μ.Ο. εργαδομένων Ε.Ε. Νοέμβριος 2000 Οκηώβριος 2001 Πεγή: Μάιηζηα, απμάλεηαη, ζχκθσλα κε ηελ ίδηα αλάιπζε ηνπ Δπξσβαξφκεηξνπ, θαη ην ελδηαθέξνλ γηα απαζρφιεζε κέζσ ηειεξγαζίαο, ζε ηθαλνπνηεηηθφ βαζκφ. ηελ ζπκβνιή ηεο ρξήζεο Ζ/Τ, ζπκθσλεί θαη ε έξεπλα ηνπ SIBIS, ε νπνία ππνζηεξίδεη πσο ε ρξήζε Ζ/Τ δίλεη δπλαηφηεηα ζηνλ εξγαδφκελν λα απνθηήζεη ηελ θαηάιιειε ηερλνγλσζία. Δπηρεηξήζεηο πνπ δίλνπλ ζηνπο εξγαδνκέλνπο ηνπο πξόζβαζε ζηε ρξήζε Ζ/Τ (% επηρεηξήζεωλ) Πεγή : SIBIS Pocketbook 2002/

105 Πίλαθαο 1.7- Έξγα ηειεξγαζίαο ζηελ Δ.Δ. Από:Dangelmaier W.,Förster D., Horsthemke V. Kress S.,(1999) Penetration and Outlook of Telework in Europe An Internet Snapshot Proceedings of the 32nd Hawaii International Conference on System Sciences, Heinz Nixdorf Institute, University of Paderborn, Germany Πίλαθαο 1.8- πκθωλία-πιαίζην Γηα Σελ Σειεξγαζία 1. ΓΔΝΗΚΑ ΘΔΜΑΣΑ ην πιαίζην ηεο επξσπατθήο ζηξαηεγηθήο γηα ηελ απαζρφιεζε, ην Δπξσπατθφ πκβνχιην θάιεζε ηνπο θνηλσληθνχο εηαίξνπο λα δηαπξαγκαηεπζνχλ ζπκθσλίεο πνπ ζα εθζπγρξνλίζνπλ ηελ νξγάλσζε ηεο εξγαζίαο, ζπκπεξηιακβαλνκέλσλ ησλ ξπζκίζεσλ γηα επέιηθηε εξγαζία, κε ζηφρν νη επηρεηξήζεηο λα θαηαζηνχλ παξαγσγηθέο θαη αληαγσληζηηθέο θαη λα επηηεπρζεί ε αλαγθαία ηζνξξνπία κεηαμχ επειημίαο θαη αζθάιεηαο. Ζ Δπξσπατθή Δπηηξνπή, ζην πιαίζην ηεο δηαβνχιεπζήο ηεο θαηά ην δεχηεξν ζηάδην κε ηνπο θνηλσληθνχο εηαίξνπο ζρεηηθά κε ηνλ εθζπγρξνληζκφ θαη ηε βειηίσζε ησλ εξγαζηαθψλ ζρέζεσλ, θάιεζε ηνπο θνηλσληθνχο εηαίξνπο λα μεθηλήζνπλ δηαπξαγκαηεχζεηο γηα ηελ ηειεξγαζία. ηηο 20 επηεκβξίνπ 2001, ε ETUC (θαη ε επηηξνπή-ζχλδεζκνο EUROCADRES/CEC), ε UNICE/UEAPME θαη ην CEEP7 αλαθνίλσζαλ ηελ πξφζεζή ηνπο λα μεθηλήζνπλ δηαπξαγκαηεχζεηο κε ζηφρν κία ζπκθσλία πξνο πινπνίεζε απφ ηνπο ππνγξάθνληεο ζηα Κξάηε Μέιε θαη ζηηο ρψξεο ηνπ Δπξσπατθνχ Οηθνλνκηθνχ Υψξνπ. Μέζσ απηψλ, επηζπκνχζαλ λα ζπκβάινπλ ζηελ πξνεηνηκαζία ηεο κεηάβαζεο ζε κία νηθνλνκία θαη θνηλσλία ηεο γλψζεο, φπσο απηή είρε ζπκθσλεζεί απφ ην Δπξσπατθφ πκβνχιην ηεο Ληζζαβφλαο. Οη θνηλσληθνί εηαίξνη ζεσξνχλ φηη ε ηειεξγαζία είλαη ηφζν έλαο ηξφπνο πξνθεηκέλνπ νη εηαηξείεο θαη νη δεκφζηνη νξγαληζκνί λα εθζπγρξνλίζνπλ ηελ νξγάλσζε ηεο εξγαζίαο, φζν θαη έλαο ηξφπνο πξνθεηκέλνπ νη εξγαδφκελνη λα ζπκβηβάζνπλ ηηο απαηηήζεηο εξγαζίαο θαη θνηλσληθψλ δξαζηεξηνηήησλ θαη λα απνθηήζνπλ κεγαιχηεξε απηνλνκία ζηελ εθηέιεζε ησλ θαζεθφλησλ ηνπο. Δθφζνλ ε Δπξψπε επηζπκεί λα αμηνπνηήζεη ζην κέγηζην δπλαηφ βαζκφ ηελ θνηλσλία ηεο πιεξνθνξίαο, πξέπεη λα ελζαξξχλεη απηή ηε λέα κνξθή νξγάλσζεο ηεο εξγαζίαο κε ηξφπν πνπ ζα δηαζθαιίδεη φηη ε επειημία ζπκβαδίδεη κε ηελ αζθάιεηα, φηη ε πνηφηεηα ησλ ζέζεσλ εξγαζίαο αλαβαζκίδεηαη θαη φηη νη πηζαλφηεηεο απαζρφιεζεο γηα ηα άηνκα κε αλαπεξίεο απμάλνληαη ζηελ αγνξά εξγαζίαο. Ζ νηθεηνζειήο απηή ζπκθσλία ζηνρεχεη ζηελ εγθαζίδξπζε ελφο γεληθνχ πιαηζίνπ ζε επξσπατθφ επίπεδν, ην νπνίν ζα πινπνηεζεί απφ ηα κέιε ησλ ππνγξαθφλησλ ζχκθσλα κε ηηο εζληθέο δηαδηθαζίεο θαη πξαθηηθέο πνπ αθνξνχλ εηδηθά ζηε δηνίθεζε θαη ηελ εξγαζία. Οη ππνγξάθνληεο θαινχλ επίζεο θαη ηηο νξγαλψζεηο-κέιε ηνπο ζηηο ππνςήθηεο ρψξεο λα πινπνηήζνπλ ηελ παξνχζα ζπκθσλία. Ζ πινπνίεζε ηεο παξνχζαο ζπκθσλίαο δελ ζπληζηά ηζρπξφ ιφγν γηα ηελ κείσζε ηνπ γεληθνχ επηπέδνπ πξνζηαζίαο πνπ παξέρεηαη ζηνπο εξγαδνκέλνπο ζην πιαίζην ηεο παξνχζαο ζπκθσλίαο. Καηά ηελ πινπνίεζε ηεο παξνχζαο ζπκθσλίαο, ηα κέιε ησλ ππνγξαθφλησλ ζα απνθχγνπλ ηελ πεξηηηή επηβάξπλζε ησλ ΜΜΔ. Ζ παξνχζα ζπκθσλία δελ πξνθαηαιακβάλεη ην δηθαίσκα ησλ θνηλσληθψλ εηαίξσλ λα ζπλάπηνπλ, ζην θαηάιιειν επίπεδν, ζπκπεξηιακβαλνκέλνπ ηνπ επξσπατθνχ επηπέδνπ, ζπκθσλίεο νη νπνίεο ζα πξνζαξκφδνπλ ή/θαη ζα ζπκπιεξψλνπλ ηελ παξνχζα ζπκθσλία κε ηξφπν πνπ ζα ιακβάλεη ππφςε ηηο εηδηθέο αλάγθεο ησλ ελδηαθεξφκελσλ θνηλσληθψλ εηαίξσλ. 105

106 2. ΟΡΗΜΟ ΚΑΗ ΑΝΣΗΚΔΗΜΔΝΟ Ζ ηειεξγαζία είλαη κία κνξθή νξγάλσζεο ή/θαη εθηέιεζεο ηεο εξγαζίαο, κε ηε ρξήζε ηεο ηερλνινγίαο πιεξνθνξηψλ, ζην πιαίζην κίαο εξγαζηαθήο ζχκβαζεο/ζρέζεο, φπνπ ε εξγαζία, ε νπνία ζα κπνξνχζε επίζεο λα εθηειείηαη ζηνπο ρψξνπο ηνπ εξγνδφηε, εθηειείηαη καθξηά απφ ηνπο ρψξνπο απηνχο ζε ηαθηηθή βάζε. Ζ ζπκθσλία απηή θαιχπηεη ηνπο ηειεξγαδνκέλνπο. Σειεξγαδφκελνο8 είλαη νπνηνδήπνηε πξφζσπν εθηειεί ηειεξγαζία φπσο απηή νξίδεηαη αλσηέξσ. 3. ΟΗΚΔΗΟΘΔΛΖ ΥΑΡΑΚΣΖΡΑ Ζ ηειεξγαζία είλαη νηθεηνζειήο γηα ηνλ ελδηαθεξφκελν εξγαδφκελν θαη γηα ηνλ ελδηαθεξφκελν εξγνδφηε. Ζ ηειεξγαζία κπνξεί λα απαηηείηαη σο κέξνο ηεο αξρηθήο πεξηγξαθήο θαζεθφλησλ ελφο εξγαδνκέλνπ ή κπνξεί λα ηίζεηαη ζε εθαξκνγή ζηε ζπλέρεηα σο νηθεηνζειήο ζπκθσλία. Καη ζηηο δχν πεξηπηψζεηο, ν εξγνδφηεο παξέρεη ζηνλ ηειεξγαδφκελν ζρεηηθέο γξαπηέο πιεξνθνξίεο ζχκθσλα κε ηελ Οδεγία 91/533/ΔΔΚ, ζπκπεξηιακβαλνκέλσλ πιεξνθνξηψλ γηα ηηο εθαξκνδφκελεο ζπιινγηθέο ζπκβάζεηο, πεξηγξαθή ηεο πξνο εθηέιεζε εξγαζίαο θιπ. Οη ηδηαηηεξφηεηεο ηεο ηειεξγαζίαο απαηηνχλ ζπλήζσο ζπκπιεξσκαηηθέο γξαπηέο πιεξνθνξίεο γηα ζέκαηα φπσο ην ηκήκα ηεο επηρείξεζεο ζην νπνίν ν ηειεξγαδφκελνο αλήθεη, ν άκεζνο πξντζηάκελνο απηνχ ή ηα άιια πξφζσπα ζηα νπνία ν ηειεξγαδφκελνο κπνξεί λα απεπζχλεη εξσηήκαηα επαγγεικαηηθνχ ή πξνζσπηθνχ ραξαθηήξα, νη ζπλελλνήζεηο ζρεηηθά κε ηελ ηεξαξρία αλαθνξάο θιπ. Δάλ ε ηειεξγαζία δελ πεξηιακβάλεηαη ζηελ αξρηθή πεξηγξαθή θαζεθφλησλ θαη ν εξγνδφηεο πξνβεί ζε πξνζθνξά ηειεξγαζίαο, ν εξγαδφκελνο κπνξεί λα απνδερζεί ή λα αξλεζεί ηελ πξνζθνξά απηή. Δάλ έλαο εξγαδφκελνο εθθξάζεη ηελ επηζπκία λα επηιέμεη ηελ ηειεξγαζία, ν εξγνδφηεο κπνξεί λα απνδερζεί ή λα αξλεζεί ην αίηεκα απηφ. Γεδνκέλνπ φηη δελ κεηαβάιεη παξά κφλνλ ηνλ ηξφπν κε ηνλ νπνίν εθηειείηαη ε εξγαζία, απηή θαζαπηή ε κεηάβαζε ζηελ ηειεξγαζία δελ επεξεάδεη ην θαζεζηψο απαζρφιεζεο ηνπ ηειεξγαδνκέλνπ. Ζ άξλεζε ελφο εξγαδνκέλνπ λα επηιέμεη ηελ ηειεξγαζία δελ απνηειεί απηή θαζαπηή ιφγν γηα ηε ιχζε ηεο ζρέζεο εξγαζίαο ή γηα ηε κεηαβνιή ησλ φξσλ θαη ησλ πξνυπνζέζεσλ απαζρφιεζεο ηνπ εξγαδνκέλνπ απηνχ. Δάλ ε ηειεξγαζία δελ πεξηιακβάλεηαη ζηελ αξρηθή πεξηγξαθή θαζεθφλησλ, ε απφθαζε γηα ηε κεηάβαζε ζηελ ηειεξγαζία είλαη αλαηξέςηκε κέζσ αηνκηθήο ή/θαη ζπιινγηθήο ζχκβαζεο. Ζ αλαηξεςηκφηεηα ζα κπνξνχζε λα ππνλνεί ηελ επηζηξνθή πξνο εξγαζία ζηνπο ρψξνπο ηνπ εξγνδφηε, θαηφπηλ αηηήκαηνο εθ κέξνπο ηνπ εξγαδνκέλνπ ή ηνπ εξγνδφηε. Οη δηαηππψζεηο απηήο ηεο αλαηξεςηκφηεηαο θαζνξίδνληαη απφ αηνκηθή ή/θαη ζπιινγηθή ζχκβαζε. 4. ΔΡΓΑΗΑΚΔ ΤΝΘΖΚΔ Χο πξνο ηηο εξγαζηαθέο ζπλζήθεο, νη ηειεξγαδφκελνη απνιαχνπλ ηα ίδηα δηθαηψκαηα, ηα νπνία εγγπψληαη ε ηζρχνπζα λνκνζεζία θαη νη ζπιινγηθέο ζπκβάζεηο, κε ηνπο αληίζηνηρνπο κε απηνχο εξγαδνκέλνπο ζηνπο ρψξνπο ηνπ εξγνδφηε. Χζηφζν, πξνθεηκέλνπ λα ζπλππνινγηζηνχλ ππφςε νη ηδηνκνξθίεο ηεο ηειεξγαζίαο, ελδέρεηαη λα είλαη απαξαίηεηεο ζπκπιεξσκαηηθέο ζπιινγηθέο ή/θαη αηνκηθέο ζπκβάζεηο. 5. ΠΡΟΣΑΗΑ ΓΔΓΟΜΔΝΧΝ Ο εξγνδφηεο έρεη ηελ επζχλε γηα ηε ιήςε ησλ θαηάιιεισλ κέηξσλ, ηδίσο ζε ζρέζε κε ην ινγηζκηθφ, ψζηε λα εμαζθαιίδεη ηελ πξνζηαζία ησλ δεδνκέλσλ ηα νπνία ππφθεηληαη ζε ρξήζε θαη επεμεξγαζία απφ ηνλ ηειεξγαδφκελν γηα επαγγεικαηηθνχο ζθνπνχο. Ο εξγνδφηεο ελεκεξψλεη ηνλ ηειεξγαδφκελν γηα ην ζχλνιν ηεο ζρεηηθήο λνκνζεζίαο θαη ησλ εηαηξηθψλ θαλνληζκψλ πνπ αθνξνχλ ζηελ πξνζηαζία ησλ δεδνκέλσλ. Ζ ζπκκφξθσζε κε ηνπο θαλνληζκνχο απηνχο απνηειεί επζχλε ηνπ ηειεξγαδνκέλνπ. Δηδηθφηεξα, ν εξγνδφηεο ελεκεξψλεη ηνλ ηειεξγαδφκελν γηα: _ ηπρφλ πεξηνξηζκνχο πνπ ηζρχνπλ γηα ηε ρξήζε ηνπ εμνπιηζκνχ Πιεξνθνξηθήο ή εξγαιείσλ φπσο ην δηαδίθηπν, _ ηηο θπξψζεηο ζε πεξίπησζε κε ζπκκφξθσζεο. 6. ΠΡΟΧΠΗΚΟ ΑΠΟΡΡΖΣΟ Ο εξγνδφηεο ζέβεηαη ην πξνζσπηθφ απφξξεην ηνπ ηειεξγαδνκέλνπ. Δάλ έρεη εγθαηαζηαζεί νπνηνδήπνηε ζχζηεκα παξαθνινχζεζεο, απηφ πξέπεη λα είλαη αλάινγν πξνο ηνλ ζθνπφ θαη λα έρεη εηζαρζεί ζχκθσλα κε ηελ Οδεγία 90/270 γηα ηηο κνλάδεο νπηηθήο απεηθφληζεο. 7. ΔΞΟΠΛΗΜΟ ια ηα ζέκαηα πνπ αθνξνχλ ζηνλ εμνπιηζκφ γηα ηελ εξγαζία θαζψο θαη ζηελ επζχλε θαη ηηο δαπάλεο γηα απηφλ, θαζνξίδνληαη κε ζαθήλεηα πξηλ απφ ηελ έλαξμε ηεο ηειεξγαζίαο. Γεληθφο θαλφλαο είλαη φηη ν εξγνδφηεο έρεη ηελ επζχλε γηα ηελ παξνρή, εγθαηάζηαζε θαη ζπληήξεζε νπ εμνπιηζκνχ πνπ είλαη απαξαίηεηνο γηα ηελ ηειεξγαζία πνπ δηεμάγεηαη ζε ηαθηηθή βάζε, εθηφο εάλ ν ηειεξγαδφκελνο ρξεζηκνπνηεί ηνλ δηθφ ηνπ εμνπιηζκφ. Δάλ ε ηειεξγαζία εθηειείηαη ζε ηαθηηθή βάζε, ν εξγνδφηεο θαηαβάιιεη απνδεκίσζε ή θαιχπηεη ηηο δαπάλεο πνπ πξνθαινχληαη άκεζα απφ ηελ εξγαζία, ηδηαίηεξα εθείλεο πνπ αθνξνχλ ζηηο επηθνηλσλίεο. Ο εξγνδφηεο παξέρεη ζηνλ ηειεξγαδφκελν θαηάιιειε εμππεξέηεζε ηερληθήο ππνζηήξημεο. Ο εξγνδφηεο 106

107 επζχλεηαη, ζχκθσλα κε ηελ εζληθή u957 λνκνζεζία θαη ηηο ζπιινγηθέο ζπκβάζεηο, γηα ηηο δαπάλεο πνπ αθνξνχλ απψιεηαο θαη βιάβε ηνπ εμνπιηζκνχ θαη ησλ δεδνκέλσλ πνπ ρξεζηκνπνηεί ν ηειεξγαδφκελνο. Ο ηειεξγαδφκελνο κεξηκλά επαξθψο γηα ηνλ εμνπιηζκφ ν νπνίνο ηνπ παξέρεηαη θαη δελ ζπιιέγεη νχηε δηαλέκεη παξάλνκν πιηθφ κέζσ ηνπ δηαδηθηχνπ. 8. ΤΓΗΔΗΝΖ ΚΑΗ ΑΦΑΛΔΗΑ Ο εξγνδφηεο επζχλεηαη γηα ηελ πξνζηαζία ηεο εξγαζηαθήο πγηεηλήο θαη αζθάιεηαο ηνπ ηειεξγαδνκέλνπ, ζχκθσλα κε ηελ Οδεγία 89/391 θαη ηηο ζπλαθείο απνξξένπζεο απφ απηήλ νδεγίεο, ηελ εζληθή λνκνζεζία θαη ηηο ζπιινγηθέο ζπκβάζεηο. Ο εξγνδφηεο ελεκεξψλεη ηνλ ηειεξγαδφκελν γηα ηελ πνιηηηθή ηεο εηαηξείαο ζρεηηθά κε ηελ εξγαζηαθή πγηεηλή θαη ηελ αζθάιεηα, ηδηαίηεξα γηα ηηο απαηηήζεηο ζρεηηθά κε ηηο κνλάδεο νπηηθήο απεηθφληζεο. Ο ηειεξγαδφκελνο εθαξκφδεη απηέο ηηο πνιηηηθέο αζθάιεηαο κε νξζφ ηξφπν. Πξνθεηκέλνπ λα επαιεζεχζνπλ φηη νη ηζρχνπζεο δηαηάμεηο πγηεηλήο θαη αζθάιεηαο εθαξκφδνληαη νξζά, ν εξγνδφηεο, νη εθπξφζσπνη ησλ εξγαδνκέλσλ ή/θαη νη ζρεηηθέο αξρέο έρνπλ πξφζβαζε ζηνλ ρψξν ηειεξγαζίαο, εληφο ησλ νξίσλ ηεο εζληθήο λνκνζεζίαο θαη ησλ ζπιινγηθψλ ζπκβάζεσλ. Δάλ ν ηειεξγαδφκελνο εξγάδεηαη ζηελ θαηνηθία ηνπ, ε ελ ιφγσ πξφζβαζε ππφθεηηαη ζε πξνεγνχκελε γλσζηνπνίεζε πξνο ηνλ ηειεξγαδφκελν θαη ζηελ ζχκθσλε γλψκε απηνχ. Ο ηειεξγαδφκελνο δηθαηνχηαη λα δεηήζεη ηελ πξαγκαηνπνίεζε επηζθέςεσλ κε ζθνπφ ηε δηελέξγεηα επηζεψξεζεο. 9. ΟΡΓΑΝΧΖ ΣΖ ΔΡΓΑΗΑ Δληφο ηνπ πιαηζίνπ ηηο ηζρχνπζαο λνκνζεζίαο, ησλ ζπιινγηθψλ ζπκβάζεσλ θαη ησλ εηαηξηθψλ θαλνληζκψλ, νη ηειεξγαδφκελνο δηαρεηξίδεηαη ηελ νξγάλσζε ηνπ ρξφλνπ εξγαζίαο ηνπ. Ο θφξηνο εξγαζίαο θαη νη πξνδηαγξαθέο απφδνζεο ηνπ ηειεξγαδνκέλνπ είλαη ηζνδχλακα κε απηά ησλ αληίζηνηρσλ εξγαδνκέλσλ ζηνπο ρψξνπο ηνπ εξγνδφηε. Ο εξγνδφηεο εμαζθαιίδεη φηη ιακβάλνληαη κέηξα πνπ απνηξέπνπλ ηελ απνκφλσζε ηνπ ηειεξγαδνκέλνπ απφ ηελ ππφινηπε εξγαζηαθή θνηλφηεηα πνπ βξίζθεηαη ζηελ εηαηξεία, φπσο γηα παξάδεηγκα φηη παξέρεη ζηνλ ηειεξγαδφκελν ηε δπλαηφηεηα λα ζπλαληά ζπλαδέιθνπο ηνπ ζε ηαθηηθή βάζε θαη λα έρεη πξφζβαζε ζε εηαηξηθέο πιεξνθνξίεο. 10. ΚΑΣΑΡΣΗΖ Οη ηειεξγαδφκελνη έρνπλ ηελ ίδηα πξφζβαζε ζηηο επθαηξίεο θαηάξηηζεο θαη εμέιημεο ηεο ζηαδηνδξνκίαο κε απηέο ησλ αληίζηνηρσλ εξγαδνκέλσλ ζηνπο ρψξνπο ηνπ εξγνδφηε, θαη ππφθεηληαη ζηηο ίδηεο πνιηηηθέο αμηνιφγεζεο φπσο θαη απηνί νη άιινη εξγαδφκελνη. Οη ηειεξγαδφκελνη παξαθνινπζνχλ θαηάιιειε θαηάξηηζε πνπ έρεη σο αληηθείκελν ηνλ ηερληθφ εμνπιηζκφ ηνλ νπνίν έρνπλ ζηε δηάζεζή ηνπο θαη ηα ραξαθηεξηζηηθά απηήο ηεο κνξθήο νξγάλσζεο ηεο εξγαζίαο. Ο επφπηεο ηνπ ηειεξγαδνκέλνπ θαη νη άκεζνη ζπλάδειθνη απηνχ είλαη επίζεο πηζαλφλ λα έρνπλ αλάγθε θαηάξηηζεο ζε απηή ηε κνξθή εξγαζίαο θαη ζηε δηαρείξηζή ηεο. 11. ΘΔΜΑΣΑ ΤΛΛΟΓΗΚΧΝ ΓΗΚΑΗΧΜΑΣΧΝ Οη ηειεξγαδφκελνη έρνπλ ηα ίδηα ζπιινγηθά δηθαηψκαηα κε ηνπο εξγαδνκέλνπο ζηνπο ρψξνπο ηνπ εξγνδφηε. Γελ ηίζεηαη θαλέλα εκπφδην ζηελ επηθνηλσλία κε ηνπο εθπξνζψπνπο ησλ εξγαδνκέλσλ. Γηα ηνπο ηειεξγαδνκέλνπο εθαξκφδνληαη νη ίδηεο πξνυπνζέζεηο ζπκκεηνρήο θαη ππνςεθηφηεηαο θαηά ηηο αξραηξεζίεο ησλ νξγάλσλ ηα νπνία εθπξνζσπνχλ ηνπο εξγαδνκέλνπο ή ζηα νπνία πξνβιέπεηαη εθπξνζψπεζε ησλ εξγαδνκέλσλ. Οη ηειεξγαδφκελνη ζπκπεξηιακβάλνληαη ζηνπο ππνινγηζκνχο γηα ηνλ θαζνξηζκφ ησλ θαησηάησλ νξίσλ γηα ηα φξγαλα ζηα νπνία πξνβιέπεηαη εθπξνζψπεζε ησλ εξγαδνκέλσλ ζχκθσλα κε ην επξσπατθφ θαη ην εζληθφ δίθαην, ηηο ζπιινγηθέο ζπκβάζεηο ή ηηο πξαθηηθέο. Ο θνξέαο φπνπ ν ηειεξγαδφκελνο ζα αλήθεη γηα ηνλ ζθνπφ ηεο άζθεζεο ηνπ ζπιινγηθνχ ηνπ δηθαηψκαηνο θαζνξίδεηαη εμαξρήο. Οη εθπξφζσπνη ησλ εξγαδνκέλσλ ελεκεξψλνληαη γηα κε ηελ εηζαγσγή ηεο ηειεξγαζίαο θαη δεηείηαη ε γλψκε ηνπο ζρεηηθά κε απηήλ, ζχκθσλα κε ηελ επξσπατθή λνκνζεζία θαη κε ηηο εζληθέο λνκνζεζίαο θαη πξαθηηθέο. 12. ΤΛΟΠΟΗΖΖ ΚΑΗ ΠΑΡΑΚΟΛΟΤΘΖΖ ην πιαίζην ηνπ άξζξνπ 139 ηεο πλζήθεο, ε παξνχζα επξσπατθή ζπκθσλία-πιαίζην ζα πινπνηεζεί απφ ηα κέιε ηεο UNICE/UEAPME, ηνπ CEEP θαη ηεο ETUC (θαζψο θαη ηεο επηηξνπήοζπλδέζκνπ EUROCADRES/CEC), ζχκθσλα κε ηηο εζληθέο δηαδηθαζίεο θαη πξαθηηθέο πνπ αθνξνχλ εηδηθά ζηε δηνίθεζε θαη ηελ εξγαζία ζηα Κξάηε Μέιε. Ζ πινπνίεζε απηή ζα εθηειεζηεί εληφο ηξηψλ εηψλ απφ ηελ εκεξνκελία ππνγξαθήο ηεο παξνχζαο ζπκθσλίαο. Οη νξγαλψζεηο-κέιε ζα αλαθέξνπλ ηελ πινπνίεζε ηεο παξνχζαο ζπκθσλίαο ζε κία εηδηθή νκάδα (ad hoc group) ηελ νπνία ζα ζπγθξνηήζνπλ νη ππνγξάθνληεο, ππφ ηελ επζχλε ηεο επηηξνπήο θνηλσληθνχ δηαιφγνπ. Απηή ε εηδηθή νκάδα ζα θαηαξηίζεη κία θνηλή έθζεζε ζρεηηθά κε ηηο ελέξγεηεο πινπνίεζεο πνπ έρνπλ ιεθζεί. Ζ έθζεζε απηή ζα θαηαξηηζηεί εληφο ηεζζάξσλ εηψλ απφ ηελ εκεξνκελία ππνγξαθήο ηεο παξνχζαο ζπκθσλίαο. ε πεξίπησζε εξσηεκάησλ ζρεηηθά κε ην πεξηερφκελν ηεο παξνχζαο ζπκθσλίαο, νη ελδηαθεξφκελεο νξγαλψζεηο-κέιε κπνξνχλ λα απεπζχλνληαη ρσξηζηά ή απφ θνηλνχ ζηνπο ππνγξάθνληεο. 107

108 Οη ππνγξάθνληεο ζα αλαζεσξήζνπλ ηελ παξνχζα ζχκβαζε ζε πέληε έηε απφ ηελ εκεξνκελία ππνγξαθήο, εθφζνλ ηνχην δεηεζεί απφ έλα εμ απηψλ. ΒΡΤΞΔΛΛΔ, 16 ΗΟΤΛΗΟΤ 2002 Πίλαθαο 1.9- Σειεξγαζία ζηελ Δπξώπε, ζηνηρεία Πνζνζηό ηειεξγαδνκέλωλ γπλαηθώλ ωο πξνο ην ζύλνιν ηωλ ηειεξγαδνκέλωλ (ζπκπεξηιακβάλεηαη θαη ε ζπκπιεξωκαηηθή ηειεξγαζία) Πεγή: Κσλζηαληέινπ Ν., Πνιπκελάθνπ Μ (2002) Νέεο ηερλνινγίεο Δπηθνηλσλίαο θαη Δμ Απνζηάζεσο Δξγαζία, θαηάζηαζε θαη πξννπηηθέο ζηελ Διιάδα Πνζνζηηαία θαηαλνκή ηωλ ηειεξγαδνκέλωλ ωο πξνο ηελ ειηθία θαη ηνλ ηύπν ηειεξγαζίαο Πεγή: Κσλζηαληέινπ Ν., Πνιπκελάθνπ Μ (2002) Νέεο ηερλνινγίεο Δπηθνηλσλίαο θαη Δμ Απνζηάζεσο Δξγαζία, θαηάζηαζε θαη πξννπηηθέο ζηελ Διιάδα 108

109 Πνζνζηηαία θαηαλνκή ηωλ ηειεξγαδνκέλωλ θαηά κέγεζνο επηρείξεζεο Πεγή: Κσλζηαληέινπ Ν., Πνιπκελάθνπ Μ (2002) Νέεο ηερλνινγίεο Δπηθνηλσλίαο θαη Δμ Απνζηάζεσο Δξγαζία, θαηάζηαζε θαη πξννπηηθέο ζηελ Διιάδα Πίλαθαο Γξάζεηο εξεπλεηηθέο γηα ηελ ηειεξγαζία Οη εξεπλεηηθέο δξάζεηο ζην ΚΑΗΗ πιεξνχλ ηηο εμήο απαηηήζεηο: Σα έξγα παξνπζηάδνπλ θαη πςειά θαηλνηφκεο θαηαζθεπέο ηερλνινγίαο γηα δηθηπσκέλε ζπλεξγαηηθή εξγαζία ζε εηθνληθά θνηλά πεξηβάιινληα developments TOWER (1st call KAII)}, αλάπηπμε ηνκεαθά εζηηαζκέλα ζπλεξγαηηθά ζπζηήκαηα ζε λνζνθνκεία, {TEAM HOS (1st call KAII) andvideocom (2nd call KAII) (ζα ελζσκαηψζνπλ έλα λέν ζχζηεκα αθήο βαζηζκέλν ζε εηθφλα Πξνθίι Υξήζηε κε ηε ρξήζε ηεο ηερλνινγίαο αλαγλψξηζεο θαη απζεληηθνπνίεζεο κέζσ έμππλσλ θαξηψλ γηα ηε κεηαθνξά ζηνηρείσλ multimedia ζε κηα εκπνξηθά δηαζέζηκε πιαηθφξκα ηειεζπλδηάζθεςεο, ψζηε λα δνκεζεί έλα θαηλνηφκνο θαη εχθνια πξνζβάζηκνο ρψξνο εξγαζίαο θαη επηθνηλσλίαο βαζηζκέλνο ζε Ζ/Τ θαη βίληεν γηα ην λνζνθνκεηαθφ πξνζσπηθφ) Δηδήζεηο κίληηα MULTIPRO (1st call KAII), θαηαζθεπή, DIVERCITY (1st call KAII), ζπκβνπιεπηηθή ζρεδηαζκνχ DYNOCA(1st call KAII), θαζψο θαη γεληθφηεξε αλάπηπμε ζπζηεκάησλ γηα θηλεηή νκαδηθή εξγαζία, LEAP (1st call KAII), δηαηήξεζε πνιχπινθνπ εμνπιηζκνχ, (STAR-MATE (1st call KAII), δηαλεκφκελεο θαηαζθεπέο MOTION (1 st call KAII), θαη ηηο κηθξνκεζαίεο επηρεηξήζεηο OSMOS (1st call KAII). Σν E-NTRY (1st call KAII) εηζάγεη έλα ζχζηεκα ειεθηξνληθνχ εκπνξίνπ γηα δεκφζηα πξνκήζεηα, θαη ην INTERDEV-NRM (1st call KAII) αλαπηχζζεη έλα ζπλεξγαηηθφ ζχζηεκα πιεξνθνξηψλ βαζηζκέλν ζην δηαδίθηπν, γηα ηε δηαρείξηζε θπζηθψλ πφξσλ, πεξηιακβάλνληαο νξγαληζκνχο πνπ ιεηηνπξγνχλ ζηε δηεζλή αλάπηπμε ζπλεξγαζία. 109

110 ΠΑΡΑΡΣΖΜΑ 2 - ΔΛΛΑΓΑ Πίλαθαο 2.1 Νέεο κνξθέο απαζρόιεζεο ζηελ Δπξωπαϊθή Έλωζε, (%) European Foundation for the Improvement of Living and Working Conditions (2007) Fourth European Working Conditions Survey Πίλαθαο 2.2- Μεηαβνιή ηεο πιήξνπο θαη ηεο κεξηθήο απαζρόιεζεο κεηαμύ ηνπ 1996 θαη 1999 θαη κεηαμύ ηνπ 1999 θαη ηνπ 2002 Από: Αγγειή Α. (2004) H κεξηθή απαζρόιεζε ζηελ Διιάδα ηελ πεξίνδν

111 Πίλαθαο 2.3- Δμέιημε ηεο κεξηθήο απαζρόιεζεο θαηά επαγγεικαηηθή θαηεγνξία, Από: Αγγειή Α. (2004) H κεξηθή απαζρόιεζε ζηελ Διιάδα ηελ πεξίνδν

112 Πίλαθαο 2.4- Μεξηθή απαζρόιεζε θαηά θιάδν νηθνλνκηθήο δξαζηεξηόηεηαο από ην 1996 έωο θαη ην 2002 Από: Αγγειή Α. (2004) H κεξηθή απαζρόιεζε ζηελ Διιάδα ηελ πεξίνδν

113 Πίλαθαο 2.5- Καηαλνκή ηεο κεξηθήο απαζρόιεζεο θαηά ειηθηαθή θαηεγνξία θαη θύιν από ην 1996 κέρξη θαη ην 2002 Από : Αγγειή Α. (2004) H κεξηθή απαζρόιεζε ζηελ Διιάδα ηελ πεξίνδν

114 Πίλαθαο ηνηρεία γηα ηε κεξηθή απαζρόιεζε ζηελ Διιάδα Ηθαλνπνίεζε από ηνπο όξνπο εξγαζίαο: Μεξηθά θαη πιήξωο απαζρνινύκελνη Πεγή: Γαβξόγινπ Σ. Π. (2004) Όςεηο επειημίαο ζηελ Διιάδα θαη ηελ Δπξώπε Δθνύζηα κεξηθή απαζρόιεζε θαη κεξηθή απαζρόιεζε ανξίζηνπ ρξόλνπ, 2004 Πεγή: Γαβξόγινπ Σ. Π. (2004) Όςεηο επειημίαο ζηελ Διιάδα θαη ηελ Δπξώπε 114