Τα ψυχομετρικά εργαλεία στην ΕΑΑάδα

Transcript

1 ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ ΣΤΑΛΙΚΑΣ ΣΟΦΙΑ ΤΡΙΛΙΒΑ ΠΑΓΩΝΑ ΡΟΥΣΣΗ Συγγραφή και επιστημονική επιμέλεια Τα ψυχομετρικά εργαλεία στην ΕΑΑάδα Μια συλλογή και παρουσίαση των ερωτηματολογίων, δοκιμασιών και καταλόγων καταγραφής χαρακτηριστικών στον ελληνικό χώρο Νέα επαυξημένη και βελτιωμένη έκδοση Πεδίο Αθήνα 2012

2 ΠΕΔΙΟ Επιστημονικές Εκδόσεις Σειρά: Μεθοδολογία έρευνας Ηλεκτρονική επεξεργασία: Παναγιώτα Δημοπούλου Εξώφυλλο: Παναγιώτα Δημοπούλου ISBN: Εκδόσεις Πεδίο - Αναστάσιος Σταλίκας, Σοφία Τριλίβα & Παγώνα Ρούσση για την ελληνική γλώσσα σε όλο τον κόσμο Η πνευματική ιδιοκτησία αποκτάται χωρίς καμιά διατύπωση και χωρίς την ανάγκη ρήτρας απαγορευτικής των προσβολών της. Κατά το Ν. 2387/20 (όπως έχει τροποποιηθεί με το Ν /93 και ισχύει σήμερα) και κατά τη Διεθνή Σύμβαση της Βέρνης (που έχει κυρωθεί με το Ν. 100/1975) απαγορεύεται π αναδημοσίευση, η αποθήκευση σε κάποιο σύστημα διάσωσης και γενικά η αναπαραγωγή του παρόντος έργου με οποιονδήποτε τρόπο ή μορφή, τμηματικά ή περιληπτικά, στο πρωτότυπο ή σε μετάφραση ή άλλη διασκευή, χωρίς γραπτή άδεια του εκδότη. Εκδόσεις Πεδίο Α.Ε. Μεθώνης 4 & Ιπποκράτους, 10680, Αθήνα Τηλ , Fax: info@pediobooks.gr

3 Περιεχόμενα Foreword to the first edition 9 P. T. Costa Jr. Πρόλογος στην πρώτη έκδοση (μετάφραση) Π Εισαγωγή 13 Α. Σταλίκας, Σ. Τριλίβα, Π. Ρούσση Ψυχομετρική αξιολόγηση: αρχές και αξιώματα 21 Α. Σταλίκας Μετάφραση και προσαρμογή ψυχομετρικών εργαλείων 31 Δ. Δημητριάδου, Α. Σταλίκος Η χρήση ψυχομετρικών εργαλείων και μετρήσεων στην Ελλάδα και οι παράγοντες που την επηρεάζουν 51 Σ. Τριλίβα, Α. Σταλίκας Ψυχομετρικά εργαλεία: μια σύντομη εισαγωγή 63 Μ. Γαλανάκης Θέματα δεοντολογίας στην ψυχολογική αξιολόγηση 91 Σ. Τριλίβα, Π. Ρουσση Συλλογή ψυχομετρικών εργαλείων - Κλινική ψυχολογία και ψυχολογία της υγείας Κοινωνική ψυχολογία Νοημοσύνη και γνωστικές λειτουργίες Οργανωτική ψυχολογία Προσωπικότητα Συμβουλευτική ψυχολογία και ψυχοθεραπεία Σχολική ψυχολογία 801

4 Ταξινομήσεις ψυχομετρικών εργαλείων - Ταξινόμηση ψυχομετρικών εργαλείων σύμφωνα με τον ελληνικό τίτλο Ταξινόμηση ψυχομετρικών εργαλείων σύμφωνα με τον ξενόγλωσσο τίτλο Ταξινόμηση ονομάτων Ελλήνων συγγραφέων ή υπευθύνων για τη μετάφραση, προσαρμογή ή στάθμιση Ταξινόμηση ονομάτων ξένων συγγραφέων ή υπευθύνων για τη μετάφραση, προσαρμογή ή στάθμιση Ταξινόμηση ψυχομετρικών εργαλείων ανάλογα με την ηλικιακή ομάδα στην οποία απευθύνονται 935

5 [ Σχολική ψυχολογία Ερωτηματολόγιο Αναγνωστικών Προτιμήσεων (Reading Preferences Inventory) Συγγραφέας. Β. R. Link (1984) (Προσαρμογή: Κ. Μαλαφάντης και Ε. Γαλανάκη). Σκοπός. Σκοπός του ερωτηματολογίου είναι η αξιολόγηση των αναγνωστικών προτιμήσεων των παιδιών σχολικής ηλικίας (δημοτικού σχολείου). Σύντομη περιγραφή. Πρόκειται για ένα ερωτηματολόγιο αυτοαναφοράς το οποίο περιλαμβάνει 42 ερωτήσεις που αξιολογούν τις αναγνωστικές προτιμήσεις. Οι συμμετέχοντες καλούνται να δηλώσουν πόσο τους αρέσουν ή δεν τους αρέσουν οι θεματικές και οι μορφές των αναγνωσμάτων (π.χ. περιπέτειες, τέχνη, μυστήρια/μαγεία, μύθοι/παραμύθια, τεχνολογία, κόμικς, εφημερίδες κ.λπ.). Η κλίμακα του ερωτηματολογίου είναι πέντε διαβαθμίσεων (5=μου αρέσει πάρα πολύ, 4=μου αρέσει, 3= δεν είμαι βέβαιος/η, 2=δεν μου αρέσει, 1=δεν μου αρέσει καθόλου). Το αρχικό ερωτηματολόγιο της Link (1984) περιλάμβανε 30 ερωτήσεις. Η ελληνική προσαρμογή προέκυψε κατόπιν πιλοτικής έρευνας με 340 μαθητές Στ' Δημοτικού, με τους οποίους διεξήχθη ατομική ημιδομημένη συνέντευξη για τις αναγνωστικές τους προτιμήσεις. Δείγμα. Η προσαρμογή βασίστηκε σε ένα αντιπροσωπευτικό δείγμα παιδιών έκτης δημοτικού από ιην ευρύτερη περιοχή των Αθηνών, με μέσο όρο ηλικίας τα 11,6 έτη. Από αυτά, τα 543 (50,8%) ήταν αγόρια και τα 525 (49,2%) κορίτσια. Ο μέσος όρος του ερωτηματολογίου είναι 151,55 (3,61), η τυπική απόκλιση 20,57 (0,49) και το εύρος 123 (77-200). Τρόπος βαθμολόγησης. Η βαθμολόγηση γίνεται με την άθροιση των βαθμών όλων των απαντήσεων. Εγκυρότητα. Μια ένδειξη για την εγκυρότητα εννοιολογικής κατασκευής παρέχει η ανάλυση βασικών συνιστωσών και με ορθογώνια περιστροφή (quartimax rotation). Από την ανάλυση αυτή προέκυψαν δέκα παράγοντες, στους οποίους αποδίδεται το 51,62% της συνολικής διακύμανσης. Οι παράγοντες αυτοί συνιστούν θεματικές και μορφολογικές κατηγορίες αναγνωσμάτων και ήταν οι εξής: άνθρωπος και τέχνη, φυσικές επιστήμες και ανακαλύψεις, ανθρώπινες σχέσεις και ρομαντισμός, ιστορία και πολιτική, χιούμορ, χόμπυ και αθληπσμός, επιστημονική φαντασία και τεχνολογία, μυστήρια και μύθοι, σχολική γνώση, βιογραφίες και περιπέτεια και φαντασία. Αξιοπιστία. Η αξιοπιστία εσωτερικής συνέπειας (Cronbach's α) της προσαρμογής είναι 0,86. Η αξιοπιστία εσωτερικής συνέπειας των παραγόντων κυμαίνεται από 0,50 έως 0,78, με εξαίρεση το δέκατο παράγοντα, του οποίου η αξιοπιστία είναι χαμηλότερη (0,38). Κυρίες βιβλιογραφικές πηγές Link, Β. R. (1984). Reading attitudes and interests of gifted and talented children in the middle grades. Paper presented at the Department of Teacher Education and Professional Development, Central Michigan University, Michigan. Μαλαφάντης, Κ. Δ. (2005α). Το παιδί και η ανάγνωση: Στάσεις, προτιμήσεις, συνήθειες. Αθήνα: Γρηγόρης. Μαλαφάντης, Κ. Δ. (2005β). Οι αναγνωστικές προτιμήσεις των μαθητών Στ' τάξης Δημοτικού σχολείου. Παιδαγωγική Επιθεώρηση, 40, Διαθεσιμότητα & στοιχεία επικοινωνίας Κ. Μαλαφάντης, Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης, Πανεπιστήμιο Αθηνών, Ναυαρίνου 13α, Αθήνα,

6 Τα ψυχομετρικά εργαλεία στην Ελλάδα j Ερωτηματολόγιο Αναγνωστικών Στάσεων (Reading Attitudes Scale) Συγγραφείς. R. Lewis και W. Η. Teale (Προσαρμογή: Κ. Μαλαφάνιης, Κ. Μυλωνάς και Β. Φελούκα). Σκοπός. Το ερωτηματολόγιο αξιολογεί τις στάσεις των παιδιών και των εφήβων (Δ' Δημοτικού-Γ' Λυκείου) απέναντι στη ανάγνωση. Σύντομη περιγραφή. Πρόκειται για ένα ερωτηματολόγιο αυτοαναφοράς αποτελούμενο από 33 ερωτήσει»; που αξιολογούν αναγνωστικές στάσεις. Οι κατασκευαστές του έχουν διακρίνει τρεις υποκλίμακες: (α) από* λαυση, που αξιολογεί την ανάγνωση ως απόλαυση (π.χ. «Απολαμβάνω το διάβασμα») (β) χρησιμότητα, ιιου αξιολογεί την ανάγνωση ως μέσο για τη σχολική και τη μετέπειτα επαγγελματική επιτυχία (π.χ. «Εάν κανί (ς ξέρει να διαβάζει καλά, αυτό τον βοηθά πάρα πολύ στα μαθήματα του σχολείου») και (γ) προσωπική ανά πτύξη, που αξιολογεί την ανάγνωση ως μέσο κατανόησης του εαυτού, των άλλων, του κόσμου γενικότερο (π.χ. «Όσο περισσότερο διαβάζω, τόσο περισσότερο μαθαίνω για τον εαυτό μου»). Η κλίμακα μέτρηση*, είναι τύπου Likert τεσσάρων διαβαθμίσεων (1=διαφωνώ πολύ, 2=διαφωνώ, 3=συμφωνώ, 4=συμφωνώ πολι)) Δείγμα. Η ελληνική προσαρμογή αφορά μόνο τους μαθητές δημοτικού. Βασίστηκε σε ένα αντιπροσωπευπ κό δείγμα μαθητών Δ' και Στ' Δημοτικού από 36 σχολεία της περιοχής Αθηνών, ανατολικής και δυΐί κής Αττικής και Πειραιά (547 αγόρια και 589 κορίτσια, 563 της Δ' Δημοτικού και 573 της Στ' Δημοτικού) Οι μαθητές προέρχονταν από τα τρία βασικά κοινωνικοοικονομικά επίπεδα: 375 χαμηλό (π.χ. Αχαρνές, Λν» Λιόσια, Καμίνια Πειραιά κ.ά.), 382 μέσο (π.χ. Κυψέλη, Ηλιούπολη, Άλιμος κ.ά.) και 379 υψηλό (π.χ. Ψυχικό, Κηφισιά, Βούλα κ.ά.). Στη συντριπτική τους πλειονότητα είχαν ελληνική καταγωγή. Τρόπος βαθμολόγησης. Η βαθμολόγηση γίνεται με την άθροιση των βαθμών όλων των απαντήσεων. ΥιιΟρ χει αντίστροφη κωδικοποίηση 15 ερωτήσεων. Το εύρος βαθμολόγησης κυμαίνεται από 33 έως 132 βαθμοί. Υψηλή βαθμολογία εκφράζει θετική αναγνωστική στάση. Εγκυρότητα. Ενδείξεις για την εγκυρότητα εννοιολογικής κατασκευής παρέχει η διερευνητική ανάλυση ο<» ραγόντων (ανάλυση βασικών συνιστωσών, ορθογώνια περιστροφή αξόνων τύπου Varimax). Καταλληλίοι^ ρη ήταν η επίλυση τριών παραγόντων, όπως και στο πρωτότυπο ερωτηματολόγιο. Υποδείγματα πλάγιος περιστροφής των αξόνων δεν διαφοροποίησαν την τελική εικόνα της παραγοντικής δομής. Μέσω διολοχ** κών διερευνητικών αναλύσεων αφαιρέθηκαν 4 ερωτήματα που προκαλούσαν προβλήματα εννοιολογικού μετρικού χαρακτήρα. Οι τρεις παράγοντες είναι διακριτοί μεταξύ τους, ενώ 2 ερωτήματα δεν μετέχουν or νέναν παράγοντα, με βάση το αυστηρό κριτήριο φόρτισης 0,40. Με βάση το περιεχόμενο των ερωιήο*^; που μετέχουν στους παράγοντες, αυτοί προσδιορίστηκαν ως εξής: (α) απόλαυση (ποσοστό αποδιδόμενων διακύμανσης 16,55, μέσος όρος 2,84, τυπική απόκλιση 0,67), που αποτελείται κυρίως από τις ερωιήυ»^ για την ανάγνωση ως απόλαυση (β) αξία (ποσοστό αποδιδόμενης διακύμανσης 12,26, μέσος όρος \,22, ΜΛ πική απόκλιση 0,48), που εκφράζει την πεποίθηση για την ανάγνωση ως αξία (αποτελείται από fpum^?»-*. 1 που αναφέρονται τόσο στη χρησιμότητα όσο και στην προσωπική ανάπτυξη) και (γ) προσωπικά οιρίλη σοστό αποδιδόμενης διακύμανσης 10,39, μέσος όρος 3,29, τυπική απόκλιση 0,48), που εκφράζει ιην iifcjrj ποίθηση για τα προσωπικά οφέλη από την ανάγνωση (αποτελείται από ερωτήσεις που αναφέρονται στη χρησιμότητα όσο και στην προσωπική ανάπτυξη). Οι δείκτες συνάφειας Pearson γ είναι: μεταξύ ιου του και του δεύτερου παράγοντα 0,35, μεταξύ του πρώτου και του τρίτου παράγοντα 0,52, και μειπξο «η* δεύτερου και του τρίτου παράγοντα 0,41. Τα δεδομένα αυτά είναι παρόμοια με τα αντίστοιχα ιων h'wf και Teale (1982) για τους μαθητές δημοτικού σχολείου. Οι αρχικοί τρεις παράγοντες ανευρίσκονκι» στους εφήβους (Lewis, & Teale, 1980). Ενδείξεις για τον έλεγχο της συγχρονικής εγκυρότητας παρέχκι ι) <>'<#)! ση των τριών παραγόντων με τη σχολική επίδοση και την επίδοση στο μάθημα της Γλώσσας (όπως I

7 καταγράφηκε με βάση τα αρχεία του σχολείου). Αναλύσεις διακύμανσης έδειξαν ότι οι μαθητές με υψηλότερη γενική σχολική επίδοση και επίδοση στη Γλώσσα έχουν πιο θετική αναγνωστική στάση από τους μαθητές με χαμηλή επίδοση. Αξιοπιστία. Η αξιοπιστία εσωτερικής συνέπειας (Cronbach's α) της προσαρμογής είναι 0,88 για τον πρώτο παράγοντα, 0,78 για το δεύτερο παράγοντα και 0,72 για τον τρίτο παράγοντα. Κύριες βιβλιογραφικές πηγές Lewis, R., & Teale, W. Η. (1980). Another look at secondary students' attitudes toward reading. Journal of Reading Behavior, 12, Lewis, R., & Teale, W. H. (1982). Primary school students' attitudes towards reading. Journal of Research in Reading, 5, Μαλαφάντης, Κ. Δ., & Φελούκα, Β. (υπό δημοσίευση). Απόλαυση, χρησιμότητα, προσωπική ανάπτυξη: Διαστάσεις των αναγνωστικών στάσεων των μαθητών δημοτικού σχολείου. Πρακτικά του ΣΤ' Πανελλήνιου Συνεδρίου με θέμα «Ελληνική Παιδαγωγική και Εκπαιδευτική Έρευνα», Παιδαγωγική Εταιρεία Ελλάδος - Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης, Πανεπιστήμιο Αθηνών. Διαθεσιμότητα & στοιχεία επικοινωνίας Κ. Μυλωνάς, Τομέας Ψυχολογίας, Τμήμα Φιλοσοφίας, Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας, Πανεπιστήμιο Αθηνών, Πανεπιστημιούπολη, Ιλίσια, Αθήνα, kmylonas@psych.uoa.gr

8 J 822 Τα ψυχομετρικά εργαλεία στην Ελλάδα Ερωτηματολόγιο Αναγνωστικών Στάσεων για το Δημοτικό Σχολείο (Elementary Reading Attitude Survey) Συγγραφείς. Μ. C. McKenna και D. J. Kear (Προσαρμογή: Κ. Μαλαφάντης και Κ. Μυλωνάς). Σκοπός. Το ερωτηματολόγιο αξιολογεί τις στάσεις των παιδιών σχολικής ηλικίας (Α'-Στ' Δημοτικού) απέναντι στην ανάγνωση. Σύντομη περιγραφή. Πρόκειται για ένα ερωτηματολόγιο αυτοαναφοράς αποτελούμενο από 20 ερωτήσεις που αξιολογούν τις αναγνωστικές στάσεις. Οι κατασκευαστές του έχουν διακρίνει δύο υποκλίμακες: (α) εξωσχολική-ψυχαγωγική ανάγνωση (οι πρώτες 10 ερωτήσεις, π.χ. «θα σου άρεσε ή δεν θα σου άρεσε να περνάς τον ελεύθερο χρόνο σου διαβάζοντας;» και (β) σχολική ανάγνωση (οι υπόλοιπες 10 ερωτήσεις, π.χ. «Σου αρέσει ή δεν σου αρέσει να κάνεις τις ασκήσεις στο μάθημα της Γλώσσας;»). Οι συμμετέχοντες απαντούν σε μια κλίμακα τύπου Likert τεσσάρων διαβαθμίσεων, η οποία απεικονίζει το γνωστό cartoon ήρωα Garfield σε τέσσερις διαφορετικές εκφράσεις προσώπου: (4=πολύ χαρούμενος, 3=λίγο χαρούμενος, 2=στενοχωρημένος, 1=πολύ στενοχωρημένος). Δείγμα. Η προσαρμογή βασίστηκε σε ένα αντιπροσωπευτικό δείγμα παιδιών Στ' Δημοτικού από την ευρύτερη περιοχή των Αθηνών, με μέσο όρο ηλικίας τα 11,6 έτη. Από αυτά, τα 543 (50,8%) ήταν αγόρια και τα 525 (49,2%) κορίτσια. Ο μέσος όρος στάσης απέναντι στην ανάγνωση είναι 57,70 (2,88), η τυπική απόκλιση 10,68 (0,53) και το εύρος 57 (23-80). Τρόπος βαθμολόγησης. Η βαθμολόγηση γίνεται με την άθροιση των βαθμών όλων των απαντήσεων. Εξάγονται τρεις βαθμοί: ένας για την εξωσχολική-ψυχαγωγική ανάγνωση, ένας για τη σχολική ανάγνωση, και ένας ολικός βαθμός. Η υψηλή βαθμολογία δηλώνει θετική αναγνωστική στάση. Εγκυρότητα. Ενδείξεις για την εγκυρότητα εννοιολογικής κατασκευής παρέχει η ανάλυση παραγόντων (μέθοδος μεγίστης πιθανοφάνειας, ορθογώνια περιστροφή των αξόνων - Varimax rotation). Ο πρώτος παράγοντας αποτελείται από 9 ερωτήσεις και ο δεύτερος παράγοντας επίσης από 9 ερωτήσεις. Στους δύο αυτούς παράγοντες δεν μετέχουν 3 ερωτήσεις, ενώ μια ερώτηση μετέχει και στους δύο παράγοντες. Το ποσοστό της συνολικής διακύμανσης που αποδίδεται στους παράγοντες αυτούς είναι 33,3%. Με βάση το περιεχόμενο των ερωτήσεων που μετέχουν στους δύο παράγοντες αυτοί προσδιορίστηκαν ως εξής: (α) εσωτερικό κίνητρο για ανάγνωση, με σκοπό την ωφέλεια και την απόλαυση και (β) εξωτερικό κίνητρο για ανάγνωση, με σκοπό την απόδοση και την αναγνώριση. Ο δείκτης συνάφειας (Pearson r) ανάμεσα στους δύο παράγοντες είναι 0,53, καταλήγοντας σε δύο διαφορετικούς, αλλά σχετιζόμενους παράγοντες για την ηλικιακή ομάδα της Στ' Δημοτικού. Ενδείξεις για τον έλεγχο της συγχρονικής συνάφειας εγκυρότητας παρέχει η αξιολόγηση από τους δασκάλους της αναγνωστικής στάσης των παιδιών. Διαπιστώθηκε ότι υπάρχει σχετική συμφωνία μεταξύ της αξιολόγησης της αναγνωστικής στάσης από το ίδιο το παιδί και της αξιολόγησης της στάσης του από το δάσκαλο. Αξιοπιστία. Η αξιοπιστία εσωτερικής συνέπειας (Cronbach's α) της προσαρμογής είναι 0,86. Η αξιοπιστία εσωτερικής συνέπειας του πρώτου παράγοντα είναι 0,83 και του δεύτερου παράγοντα 0,81. Κύριες βιβλιογραφικές πηγές McKenna, Μ. C., & Kear, D. ]. (1990). Measuring attitude toward reading: A new tool for teachers. The Reading Teacher, 43,

9 Σχολική ψυχολογία McKenna, Μ. C., Kear, D. J., & Ellsworth, R. A. (1995). Children's attitudes toward reading: A national survey. Reading Research Quarterly, 30, Μαλαφάντης, Κ. Δ. (2005). To παιδί και η ανάγνωση: Στάσεις, προτιμήσεις, συνήθειες. Αθήνα: Γρηγόρης. Διαθεσιμότητα & στοιχεία επικοινωνίας Κ. Μαλαφάντης, Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης, Πανεπιστήμιο Αθηνών, Ναυαρίνου 13α, Αθήνα, kmalafant@primedu.uoa.gr.

10 Ταξινόμηση ονομάτων Ελλήνων συγγραφέων ή υπευθύνων για τη μετάφραση, προσαρμογή ή στάθμιση Ison Psychometrica 663 Weiss, P. 619 Αβαγιανού, Π. 754 Αβραμίδης, Η. 881 Αγγελή, Κ. 119, 284 Αγγελόπουλος, Π. 730 Αγγελούσης, Ν. 358 Αδαμοπούλου, Α. 115 Αθανασιάδου, Ε. 142, 182, 684, 842 Αλεξανδρής, Κ. 641 Αλεξόπουλος, Δ. 113, 135, 412, 423, 426, 432, 464, 520, 524, 530, 550, 551, 552, 555, 565, 581, 582, 601, 603, 827, 859, 903, 904, 905, 906 Αναγνωστόπουλος, Φ. 114, 160, 169, 179, 180, 215, 257, 272, 296, 340, 485, 487, 573, 781 Αναγνωστοπούλου, Α. 879, 882 Αναγνωστοπούλου, Τ. 149, 164, 204, 248, 557, 576, 586, 588 Αναστασιόδη-Συμεωνίδη, Ά. 814 Αναστασόπουλος, Δ. 142, 182, 684, 842 Ανδρεάδη, Γ. 770 Ανδρόγιαννης, Η. 410 Αντζακλή-Ξανθοπούλου, Ε. 666 Αντωνιάδης, Γ. 342 Αντωνίου, Φ. 892 Αντωνοπούλου, Α. 685, 786, 836, 863 Αποτίμηση των Υπηρεσιών του ΚΕΘΕΑ 201 Αράβου, Σ. 172, 181, 288 Αρβανίτη, Χ. 120, 122 Αρβανιτίδου, Χ. 420 Αργυρακούλη, Έ. 522, 833 Αρετούλη, Ε. 309, 369, 373, 385, 391 Αρμάος, Ρ. 280 Αυγουστάκη, Α. 545, 739, 777, 794 Αυδή, Ε. 649, 678 Βαϊράμη, Μ. 720, 721 Βάμβουκας, Μ. 352, 425 Βαρσάκη, Σ. 387 Βάρσου, Ε. 198 Βασιλάκη, Ε. 409, 616, 702 Βασιλείου, Γ. 268, 270 Βασιλοπούλου, Ε. 868 Βασλαματζής, Γ. 180 Βεργέτη, Α. 292 Βλαβιανού, Μ. 114 Βλασσοπούλου, Μ. 350 Βλαχάκη, Χ. 730 Βλαχονικολής, I. 443 Βλάχος, Λ. 128,173, 177, 185, 186, 199, 262, 279 Βλάχου, Χ. 431 Βλάχου, Χ.-Ε. 366, 367, 368, 377 Βογιατζόγλου, Π. 744 Βορριά, Γ. 720, 721 Βουλαλά, Κ. 804, 805 Βούλγαρης, Σ. 864 Βούλγαρης, Σ. Ν. 846 Βουτυρά, Α. 685, 733, 863 Γαβριηλίδου, Ζ. 358 Βολανάκη, Ε. 567, 744, 761, 819, 868 Γαλανάκης, Μ. 239, 460, 507, 514, 620, 622, 800 Γαλανός, Α. 177, 199, 279 Γαλυφιανάκη, Β. 350 Γαρύφαλλος, Γ. 115, 230, 242 Γεωργάκη, Σ. 177 Γεώργας, Δ. 401, 646, 783, 791, 795 Γεωργιάδη, Μ. 148, 311, 313, 824, 880 Γεωργιάδης, Σ. 527 Γεωργίου, Β. 378, 369 Γεωργούλα, Χ. 863 Γεωργουλέας, Γ. 713 Γιαβρίμης, Π. 832, 837 Γιαγλής, Γ. 353, 354, 388, 393, 394 Γιαννακού, Μ. 118, 249, 368, 371, 372, 373, 427 Γιαννέλη, Π. 815 Γιαννίτσας, Ν. 159, 348, 401 Γιαννίτση, Σ. 134, 176 Γιοβαζολιάς, Θ. 671, 786 Γουρζουλίδου, Ε. 403 Γουρουντή, Κ. 175, 179, 257, 781 Γρηγορόπουλος, Η. 339 Γρίβα, Φ. 340 Γρύλλη, Β. 600 Γυπαράκη, Ε. 253 Γωνίδα, Ε. 604, 804, 888, 911 Γωνίδα, Ε. Ν. 805, 809 Δαμασκηνίδου, Κ. 649, 678 Δαμίγος, Δ. 626 Δαραή, Ν. 430 Δασκάλου, Β. 590, 658, 680, 686, 750 Δελαπάσχου, Ε. 242 Δεληγιάννη, Β. 782 Δεληγιάννη-Κουϊμτζή, Β. 304, 307, 345, 715 Δεληκανάκη, Ν. 456 Δεμερούτη, Ε. 480 Δεμερτζής, I. 248 Δερμιτζάκη, Ε. 808, 866 Δημάκος, I. 900 Δήμας, Χ. 770 Δημητριάδου, Δ. 138, 491, 543, 544, 545, 668, 739, 777 Δημητριάδου, Ε. 717, 718 Δημητρίου, Α. 294 Δημητρίου, Ε. 550 Δημητρίου, Λ. 756 Δημητρίου, Μ. 299 Δημητρόπουλος, Ε. 540, 687 Δημητροπούλου, Π. 818, 825 Δημητροπούλου, Γ Δημολιάτης, I. 626 Δημοπούλου, Σ. 773 Δημουλάς, Κ. Β. 363 Διακογιώργη, Κ. 900 Διδασκάλου, Ε. 183, 569, 571, 706, 763 Δικαίου, Μ. 496, 568, 749 Δουδούμη, Τ. 420 Δραγώνα, Θ. 255 Εθνική Σχολή Δημόσιας Υγείας - ΚΕΘΕΑ 201 Ερευνητική Ομάδα Διακρατικού Προγράμματος «Ψυχοθεραπεία στην Παιδική και Εφηβική Κατάθλιψη» 142, 182, 684, 842 Ευκλείδη, Α. 808 Ευσταθίου, Γ. 119, 132, 659, 693, 740 Ζακοπούλου, Β. 457 Ζαφειράτου, Χ. 319 Ζαφειροπούλου, Μ. 699, 754, 776, 833, 839, 845, 857, 858, 870, 898 Ζγαντζούρη, Κ. 223, 274, 661, 774 Ζέζα, Μ. 289

11 Ταξινομήσεις ψυχομετρικών εργαλείων Β Ζενάκου, Ε. 863 Ζέρβας, I. 130, 251, 255 Ζερβουδάκης, Μ. 368, 431 Ζηρά, Μ. 708 Ζήση, Α. 216, 334, 336, 872 Ζιώγου, Σ. 307 Ζούμπου, Β. 828 ΘεοδοσοποΟλου, Μ. 578, 731 Θεοδωράτου-Μπέκου, Μ. 579 Καζακλάρη, Μ. 420 Κάζης, Α. 150, 391 Καΐλα, Μ. 334, 336, 872 Κακαβούλης, Α. 775, 852, 871, 885 Κάκουρος, Ε. 207, 564 Καλαϊδοπούλου, Ο. 177, 186 Καλάίτζάκη, Α. 234, 301, 305, 639, 650, 653, 674, 789, 792 Καλαϊτζίδης, Γ. 905 Καλαντζή-Αζίζι, Α. 119, 145, 284, 348, 558, 600, 667, 697 Κάλμπαρη, Ε. 160 Καλύβα, Ε. 117, 560, 773, 880, 881 Καμπάς, Α. 356, 358 Κανταρτζή, Σ. 149 Κάντας, Α. 480, 510, 512, 796, 798 Κάπαρη, Κ. 843 Καραγιάννη, Σ. 278, 828 Καραγιαννοπούλου, Λ. 784 Καραδήμας, Ε. 271, 594, 667, 697, 746 Καραμολέγκου, Κ. 278, 428, 458 Καραντζής, I. 900 Καραστεργίου, Α. 115, 276 Καρβούνης, Μ. 909, 910 Καρκάνη, Χ. 229 Κάρλος-Αλμπέρτο Κρίδα-Αλβάρεθ 524 Καρτερολιώτης, Κ. 130 Κασβίκης, Γ. 200, 281 Κασούτας, Μ. 410, 413, 418, 703 Κασσελίμης, Δ. 438 Κασσωτάκης, Μ. 472, 478, 482 Κατάκη, Χ. 586 Κατσανέβας, Θ. 505, 506, 508 Κατσούδα, Ε. 173, 185, 199, 262, 279, 286 Καφέτσιος, Κ. 243, 424, 463, 574, 636, 701, 710, 711, 727, 760, 771, 784 Καφέτσιου, Α. 463 Καψού, Μ. 294 ΚΕΘΕΑ 280, 732 ΚΕΘΕΑ, Τομέας Έρευνας 116, 143, 147, 206, 298 Κιμισκίδης, Β. 150 Κιοσέογλου, Γ. 144, 164, 202, 204, 391, 433, 435, 455, 465, 557, 576, 580, 586, 588, 720, 721, 735, 804, 805, 830 Κλεφιάρας, Γ. 136, 140, 183, 208, 213, 217, 227, 229, 323, 327, 541, 569, 571, 583, 605, 647, 655, 681, 682, 688, 690, 695, 706, 742, 763, 764, 787 Κογκίδου, Δ. 267 Κοκκινάκη, Θ. 441 Κόκκινος, Κ. 294, 295, 486, 531, 575, 577 Κόκκοτας, Π. 418, 703 Κοκκώση, Μ. 180 Κολαΐτης, Γ. 142, 182, 205, 241, 291, 684, 767, 842 Κολοκοτρώνη, Φ. 296 Κόνιαρη, Α. 350 Κορδούτης, Π. 168, 676, 835, 886 Κόρπα, Τ. 291, 767 Κοσμίδου, Μ. 118, 249, 309, 353, 354, 355, 366, 367, 368, 369, 371, 372, 373, 374, 376, 377, 380, 383, 385, 386, 388, 393, 394, 395, 427, 431, 436, 437 Κοσμίδου, Ρ. 674 Κούβαρης, I. 185 Κουλάκογλου, Κ. 559 Κουλουλίας, Β. 185 Κουμούλα, Α. 278, 828 Κουμουνδούρου, Γ. 416, 472, 474, 478, 482 Κούπα, Ά. 889 Κουρκούτας, Η. 311, 313, 638, 671 Κουστέλιος, Α. 477, 487, 488, 489, 490, 503 Κουστέλιου, I. 503 Κούτης, Α. 153, 337 Κούτρας, Σ. 443 Κούτρη, I. 600 Κουτσιαύτη, Π. 234, 301 Κουτσιούμπα-Παιονίδου, Μ. 361, 807 Κοψιδά, Ε. 309 Κρικέλη, Ε. 600 Κριτσωτάκης, Γ. 153, 337 Κυπριανός, Σ. 828 Κυριακίδου, Τ. 278 Κυριακοπούλου, Τ. 814 Κωνσταντινοπούλου, Ε. 355 Κωστάκη, Λ. 149 Κωστοπαναγιώτου, Γ. 120, 122, 626 Κωστοπούλου, Μ. 165, 218, 220 Λάγιου-Λιγνού, Έ. 842 Λαζαράτου, Ε. 828 Λαζαρίδης, Β. 202 Λαζαρίδου, Ε. 391 Λαθούρης, Δ. 410 Λακιώτη, Α. 752 Λαμπρινού, Α. 350 Λαμπροπούλου, Α. 713, 772, 848 Λαμπροπούλου, Λ. 420 Λαυρεντιάδης, Γ. 230 Λεβή, Ν. 194 Λέκκα, Ν. 883 Λέκκα, Σ. 433 Λεονάρδου, Α. 255 Λεονταρή, Α. 604, 809, 888, 911 Λεοντιάδου, Α. 284 Λεοντοπούλου, Σ. 237, 759 Λιακοπούλου, Μ. 205, 241 Λιάκος, Α. 134, 176 Λιαμάκη, Γ. 316 Λιάππας, I. Α. 188 Λιβανού, Μ. 200 Λιβεριάδου, Ρ. 350 Λιώση, Χ. 155, 157, 258, 310 Λουκοπούλου, Ε. 391 Λουμάκου, Μ. 168, 171, 244, 519, 584, 585, 676, 835, 886 Λούτσιου-Ladd, Α. 295 Λυγνού-Λάγιου, Ε , 684 Λυδάκη, Π. 771 Λυκιτσάκου, Κ. 818, 825, 848 Λυράκος, Γ. 120, 122, 124, 626, 778 Λύρος, Ε. 378, 403 Μαδιανός, Μ. 129, 231, 246, 250, 263, 264, 265, 275, 293, 297, 308, 332, 333, 344, 443, 501, 736, 766 Μαδιανού, Δ. 443 Μακά, Ζ. 260 Μακράτζη, Α. 421 Μακρή, Ε. 751 Μακρή-Μπότσαρη, Ε. 607, 609, 611, 613 Μαλαμίτσα, Α. 418, 703 Μαλαφάντης, Κ. 819, 820, 822 Μαλεφάκη, Σ. 375 Μαλικιώση-Λοΐζου, Μ. 518, 521, 578, 597, 602, 637, 716, 731, 751, 780 Μαλισιόβα, Α. 170 Μαμαλάκης, Γ. 593, 624, 625 Μανάβης, Η. 242 Μαναβόπουλος, Κ. 448 Μάνεσης, Ν. 903, 904, 905, 906 Μανιαδάκη, Κ. 207, 564 Μανιός, I. 730 Μάνιου-Βακάλη, Μ. 442, 455 Μάνος, Ν. 276 Μανωλίτσης, Γ. 851 Μαραγκού, Α. 770 Μαράτου, Ό. 142, 182, 684, 842 Μαργαρίτη, Μ. 253 Μαριδάκη-Κασσωτάκη, Α. 416, 446, 855 Μαρκέτος, Ν. 828 Μαρκέτος, Σ. 828 Μαρκίδης, Μ. 180 Μαρμάρας, Γ. 496, 568, 749 Μάτζιου, Β. 196, 210, 321 Ματζιούνης, Ν. 649, 678 Ματσαγγούρας, Η. 846, 864