Αναγνώριση και Διεκδίκηση των Δικαιωμάτων των Παιδιών σε Σχέση με την Πίστη σε Ένα Δίκαιο Κόσμο

Transcript

1 Αναγνώριση και Διεκδίκηση των Δικαιωμάτων των Παιδιών σε Σχέση με την Πίστη σε Ένα Δίκαιο Κόσμο Χρύσα Μαλανδράκη, Βασίλης Παυλόπουλος Τομέας Ψυχολογίας Εθνικό Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών

2 Δικαιώματα του Παιδιού Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Παιδιού (1989) στην Ελλάδα το άξονες ανάλυσης των δικαιωμάτων της Σύμβασης: Προστασία Παροχές Συμμετοχή

3 Δικαιώματα του Παιδιού Ο τρόπος που τα παιδιά συλλογίζονται για τα δικαιώματα προκύπτει από: παράγοντες ωρίμανσης διαφοροποιημένες κοινωνικές εμπειρίες αλληλεπιδράσεις σχετικές με τους διάφορους τομείς των δικαιωμάτων Helwig, 1995, 1997 Ruck, Abramovich & Keating, 1998 Ruck, et al., 1998 Ruck, Peterson- Badali & Day, 2002

4 Πίστη στο Δίκαιο Κόσμο Πίστη στην Ενυπάρχουσα Δικαιοσύνη Η δυστυχία αποδίδεται σε παρελθόντα λάθη, αμαρτίες ή κατακριτέες πράξεις του ατόμου. Πίστη στην Απώτερη Δικαιοσύνη Κάποια στιγμή στο μέλλον η αδικία θα επανορθωθεί και το άτομο θα λάβει την ανάλογη αμοιβή. Γενική Πίστη στο Δίκαιο Κόσμο Ο κόσμος είναι συνολικά δίκαιος και ο καθένας παίρνει αυτό που αξίζει.

5 Ερευνητικοί στόχοι Βαθμός αναγνώρισης των δικαιωμάτων με βάση τη Σύμβαση για τα Δικαιώματα του παιδιού (1989). Στάση (διεκδίκηση, μη διεκδίκηση) απέναντι στα δικαιώματα όταν θίγονται από ενήλικες. Σχέση των παραπάνω μεταβλητών με διάφορες όψεις της πίστης στο δίκαιο κόσμο: απώτερη ή ενυπάρχουσα δικαιοσύνη ή γενική πίστη στο δίκαιο κόσμο.

6 Χαρακτηριστικά του δείγματος Ν = 196 παιδιά, Ε και ΣΤ δημοτικού Φύλο: Ηλικία: Μ.Ο. = 10,9 έτη (Ε ) Μ.Ο. = 11,8 έτη (ΣΤ ) 5 δημόσια δημοτικά σχολεία, περιοχή Αττικής

7 Μέσα συλλογής δεδομένων 1. Δικαιώματα Αυτοσχέδιο εργαλείο με 10 ιστορίες Παράγοντες που προκύπτουν: αναγνώριση δικαιωμάτων στάση απέναντι στα θιγόμενα δικαιώματα: διεκδίκηση του δικαιώματος μη διεκδίκηση λόγω αδυναμίας μη διεκδίκηση λόγω αποδοχής ευθύνης

8 Παράδειγμα «Ο Γιώργος δεν είναι καθόλου καλός μαθητής και πάντα πηγαίνει αδιάβαστος στο σχολείο. Η δασκάλα του απαγόρευσε γι αυτό το λόγο να γράφει άρθρα για τη σχολική εφημερίδα, παρόλο που ο Γ. το ήθελε πολύ.» Α. Πιστεύεις ότι έχει δίκιο η δασκάλα; Ναι / Όχι Β. Τι νομίζεις ότι θα πρέπει να κάνει ο Γιώργος; Ο Γ. πρέπει να αποδεχτεί την απόφαση της δασκάλας γιατί τα παιδιά δεν μπορούν παρά να υπακούν στους μεγάλους (Μη διεκδίκηση λόγω αδυναμίας) Ο Γ. μπορεί να προσπαθήσει να αλλάξει την απόφαση της δασκάλας του με το να της παρουσιάσει κάποιες από τις ιδέες του για την εφημερίδα (Διεκδίκηση) Ο Γ. δεν πρέπει να κάνει τίποτα γιατί φταίει που δεν διαβάζει (Μη διεκδίκηση λόγω αποδοχής ευθύνης)

9 Μέσα συλλογής δεδομένων 2. Πίστη στο Δίκαιο Κόσμο Κλίμακα για την εκτίμηση της Πίστης: στην Ενυπάρχουσα Δικαιοσύνη (7 προτάσεις, Cronbach α=0,52) στην Απώτερη Δικαιοσύνη (7 προτάσεις, Cronbach α=0,69)* Κλίμακα Γενικής Πίστης στο Δίκαιο Κόσμο (ΓΠΔΚ) (7 προτάσεις, Cronbach α=0,57)** *μεταφρασμένη και τροποποιημένη η κλίμακα του Maes, 1998a **μετάφραση της κλίμακας του Lipkus, 1991

10 Παραδείγματα «Σχεδόν κανένας δεν αντιμετωπίζει δυσκολίες χωρίς να το αξίζει.»(ενυπάρχουσα Δικαιοσύνη) «Αυτοί που έχουν υποφέρει κάποια μέρα θα ανταμειφθούν.» (Απώτερη Δικαιοσύνη) 1. διαφωνώ πολύ 2. διαφωνώ λίγο 3. ούτε διαφωνώ ούτε συμφωνώ 4. συμφωνώ λίγο 5. συμφωνώ πολύ «Βασικά πιστεύω ότι ο κόσμος είναι δίκαιος.» (Γενική Πίστη στο Δίκαιο Κόσμο) 1. διαφωνώ πολύ 2. διαφωνώ 3. διαφωνώ λίγο 4. συμφωνώ λίγο 5. συμφωνώ 6. συμφωνώ πολύ

11 Ευρήματα-Περιγραφικοί Στατιστικοί Δείκτες Μέσοι όροι και τυπικές αποκλίσεις της Αναγνώρισης των Δικαιωμάτων των παιδιών, της Στάσης απέναντι στα Δικαιώματα των παιδιών και των προτάσεων των Κλιμάκων Δικαιοσύνης και Γενικής Πίστης στο Δίκαιο Κόσμο, για το συνολικό δείγμα (Ν=196) Δικαιώματα παιδιών Μ.Ο. Τ.Α. Ελάχιστη Μέγιστη Αναγνώριση 8,03 1,61 3,00 10,00 Διεκδίκηση 7,16 2,16 2,00 10,00 Αποδοχή Ευθύνης 1,90 1,67 0,00 7,00 Αδυναμία 0,90 1,29 0,00 7,00 Δικαιοσύνη Μ.Ο. Τ.Α. Ελάχιστη Μέγιστη Ενυπάρχουσα 3,15 0,67 1,43 4,43 Απώτερη 3,90 0,67 1,71 5,00 ΓΠΔΚ 4,18 0,75 1,57 6,00 Σημείωση.Η κλίμακα βαθμολόγησης για τις υποκλίμακες της Δικαιοσύνης κυμαίνεται από 1=«διαφωνώ πολύ» μέχρι 5=«συμφωνώ πολύ». Η κλίμακα βαθμολόγησης για τη Γενική Πίστη στο Δίκαιο Κόσμο κυμαίνεται από 1=«διαφωνώ πολύ» μέχρι 6=«συμφωνώ πολύ».

12 Ευρήματα-Συνάφειες Πίνακας 2. Συνάφεια (δείκτες Pearson r) ανάμεσα στην Αναγνώριση Δικαιωμάτων των παιδιών, τη Στάση απέναντι στα Δικαιώματα των Παιδιών, τις υποκλίμακες της Κλίμακας Δικαιοσύνης και την Κλίμακα Γενικής Πίστης στο Δίκαιο Κόσμο. Δικαιώματα των Παιδιών Αναγνώριση Δικαιωμάτων 1,00 2. Διεκδίκηση 0,58** 1,00 3. Αδυναμία -0,40** -0,63** 1,00 4. Αποδοχή Ευθύνης -0,44** -0,79** 0,03 1,00 Δικαιοσύνη Ενυπάρχουσα Δικαιοσύνη -0,06-0,13 0,15* 0,06 1,00 6. Απώτερη Δικαιοσύνη 0,23** 0,29** -0,26** -0,16*,28** 1,00 7. ΓΠΔΚ -0,06-0,04-0,00 0,06 0,42** 0,45* Σημείωση. *p<0,05. **p<0,01.

13 Ευρήματα-Συνάφειες Πίνακας 2. Συνάφεια (δείκτες Pearson r) ανάμεσα στην Αναγνώριση Δικαιωμάτων των παιδιών, τη Στάση απέναντι στα Δικαιώματα των Παιδιών, τις υποκλίμακες της Κλίμακας Δικαιοσύνης και την Κλίμακα Γενικής Πίστης στο Δίκαιο Κόσμο. Δικαιώματα των Παιδιών Αναγνώριση Δικαιωμάτων 1,00 2. Διεκδίκηση 0,58** 1,00 3. Αδυναμία -0,40** -0,63** 1,00 4. Αποδοχή Ευθύνης -0,44** -0,79** 0,03 1,00 Δικαιοσύνη Ενυπάρχουσα Δικαιοσύνη -0,06-0,23** 0,15* 0,06 1,00 6. Απώτερη Δικαιοσύνη 0,23** 0,29** -0,26** -0,16*,28** 1,00 7. ΓΠΔΚ -0,06-0,04-0,00 0,06 0,42** 0,45* Σημείωση. *p<0,05. **p<0,01.

14 Ευρήματα-Συγκρίσεις μέσων όρων Μέσοι όροι της Αναγνώρισης των Δικαιωμάτων των παιδιών, της Στάσης απέναντι στα Δικαιώματα των παιδιών και των Κλιμάκων Δικαιοσύνης και Γενικής Πίστης στο Δίκαιο Κόσμο, ως προς το φύλο των παιδιών του δείγματος Φύλο Αγόρια Δικαιώματα παιδιών Μ.Ο. Κορίτσια Τ.Α. Μ.Ο. Τ.Α. F Αναγνώριση 7,78 0,16 8,28 0,16 4,91* Διεκδίκηση 6,83 0,21 7,50 0,22 4,75* Αδυναμία 1,05 0,13 0,74 0,13 3,03 Αποδοχή ευθύνης 2,06 0,17 1,74 0,17 1,75 Δικαιοσύνη Μ.Ο. Τ.Α. Μ.Ο. Τ.Α. F Ενυπάρχουσα 3,16 0,07 3,13 0,07 0,07 Απώτερη 3,77 0,07 4,03 0,07 7,18** ΓΠΔΚ 4,16 0,08 4,20 0,08 0,10 Σημείωση. * p<0,05. ** p<0,01. Η κλίμακα βαθμολόγησης για τις υποκλίμακες της Δικαιοσύνης κυμαίνεται από 1=«διαφωνώ πολύ» μέχρι 5=«συμφωνώ πολύ». Η κλίμακα βαθμολόγησης για τη Γενική Πίστη στο Δίκαιο Κόσμο κυμαίνεται από 1=«διαφωνώ πολύ» μέχρι 6=«συμφωνώ πολύ».

15 Ευρήματα-Ανάλυση Συστάδων Κατανομή (απόλυτες και σχετικές συχνότητες) των παιδιών του δείγματος στις ομάδες που προέκυψαν από την ανάλυση συστάδων για τη συχνότητα αναγνώρισης δικαιωμάτων, τη στάση απέναντι στα δικαιώματα, τη δικαιοσύνη και τη γενική πίστη στο δίκαιο κόσμο Συχνότητα Αναγνώρισης Δικαιωμάτων f % Υψηλή 88 44,9 Χαμηλή ,1 Στάση απέναντι στα Δικαιώματα f % Διεκδίκηση ,4 Μη διεκδίκηση 57 29,1 Δικαιοσύνη f % Ενυπάρχουσα 41 20,9 Απώτερη ,1 Γενική Πίστη στο Δίκαιο Κόσμο f % Υψηλή ,1 Χαμηλή 84 42,9

16 Διάσταση 2: Γενική πίστη στον δίκαιο κόσμο Ευρήματα-Ανάλυση πολλαπλών αντιστοιχιών 1,0 0,5 0,0-0,5 Ενυπάρχουσα δικαιοσύνη Χαμηλή Αναγνώριση δικαιωμάτων Μη διεκδίκηση δικαιωμάτων Υψηλή ΓΠΔΚ Διεκδίκηση δικαιωμάτων Απώτερη Υψηλή δικαιοσύνη αναγνώριση δικαιωμάτων ΓΠΔΚ Δικαιοσύνη Αναγνώριση δικαιωμάτων Στάση απέναντι στα δικαιώματα -1,0 Χαμηλή ΓΠΔΚ -1,5-1,5-1,0-0,5 0,0 0,5 Διάσταση 1: Αναγνώριση-διεκδίκηση δικαιωμάτων 1,0

17 Συμπεράσματα Tα παιδιά του δείγματος: Αναγνωρίζουν τα δικαιώματα των συνομηλίκων τους σε υποθετικές καθημερινές καταστάσεις. Επιδεικνύουν τάση διεκδίκησης των δικαιωμάτων αυτών όταν θίγονται από ενήλικες.

18 Συμπεράσματα Η πίστη στο δίκαιο κόσμο σχετίζεται με την αναγνώριση και τη διεκδίκηση των δικαιωμάτων από τα παιδιά Η σχέση αυτή διαφοροποιείται ανάλογα με το είδος της πίστης (ενυπάρχουσααπώτερη δικαιοσύνη)

19 Περιορισμοί - προτάσεις Βελτίωση του ερωτηματολογίου για τη μελέτη των δικαιωμάτων των παιδιών με βάση τα συμπεράσματα της έρευνας. Διεύρυνση του δείγματος με παιδιά διαφορετικής δημογραφικής σύνθεσης. Μελέτη των δικαιωμάτων των παιδιών σε συνάρτηση με οικογενειακές παραμέτρους.

20 Ανάγκη δημιουργίας εργαλείων για τη μελέτη των δικαιωμάτων των παιδιών από τη δική τους οπτική και έξω από τη σφαίρα του αφηρημένου, σε καθημερινές καταστάσεις