Μείηον Ρρόγραμμα Επιμόρφωςθσ Εκπαιδευτικϊν. Εγκάρςια δράςθ «Αξιοποίθςθ των ΤΡΕ ςτθν εκπαίδευςθ»

Transcript

1 Μείηον Ρρόγραμμα Επιμόρφωςθσ Εκπαιδευτικϊν Εγκάρςια δράςθ «Αξιοποίθςθ των ΤΡΕ ςτθν εκπαίδευςθ» Συντονιςτισ Αναςτάςιοσ Μικρόπουλοσ Εμπειρογνϊμονεσ Σπφροσ Κιουλάνθσ Χαράλαμποσ Μουηάκθσ Ιωάννα Μπζλλου Νικθφόροσ Ραπαχριςτοσ Μαρία Φραγκάκθ Άνκιμοσ Χαλκίδθσ Απρίλιοσ 2011

2 Εγκάρςια δράςθ «Αξιοποίθςθ των ΤΡΕ ςτθν εκπαίδευςθ» Σκοπόσ Σκοπό του κεφαλαίου αποτελεί θ περιεκτικι παρουςίαςθ κεμάτων που αναφζρονται ςτθν ζνταξθ των Τεχνολογιϊν τθσ Ρλθροφορίασ και των Επικοινωνιϊν (ΤΡΕ) ςτθν εκπαιδευτικι διαδικαςία. Γίνεται αναφορά ςτθν προςφορά των ΤΡΕ ςτθ βελτίωςθ τθσ ποιότθτασ τθσ εκπαίδευςθσ μζςω τθσ παιδαγωγικισ αξιοποίθςισ τουσ με τθν εφαρμογι μακθςιακϊν κεωριϊν που εφαρμόηονται ςε ςενάρια διδαςκαλίασ. Ραρουςιάηονται κζματα αξιοποίθςθσ των ΤΡΕ ςτθν πρωτοβάκμια και δευτεροβάκμια εκπαίδευςθ, κακϊσ και κζματα ςχετικά με το Διαδίκτυο και τθν τθλεκπαίδευςθ. Ρροςδοκϊμενα αποτελζςματα Πταν ολοκλθρϊςετε τθ μελζτθ του κεφαλαίου κα είςτε ςε κζςθ να: αναγνωρίηετε τθ ςυμβολι των ΤΡΕ ςτθ διδακτικι πράξθ και τθ μακθςιακι διαδικαςία προςδιορίηετε τα μοντζλα ζνταξθσ των ΤΡΕ ςτθν εκπαίδευςθ περιγράφετε τα μοντζλα ζνταξθσ και τουσ άξονεσ υλοποίθςισ των ΤΡΕ ςτθν πρωτοβάκμια και δευτεροβάκμια εκπαίδευςθ διακρίνετε τθν κατθγορία εκπαιδευτικϊν λογιςμικϊν και μακθςιακϊν περιβαλλόντων ανάλογα με τθ κεωρθτικι προςζγγιςθ κεωρία μάκθςθσ που ακολουκείτε οργανϊνετε τθ διδαςκαλία ςασ ςτθ βάςθ των ΤΡΕ ωσ γνωςτικϊν εργαλείων ςχεδιάηετε τθ διδαςκαλία ςασ με τθν υποςτιριξθ των ΤΡΕ ςτθ βάςθ ςεναρίων διδαςκαλίασ ςυλλζγετε ςτοιχεία ςχετικά με καλζσ πρακτικζσ ςεναρίων διδαςκαλίασ με τθν υποςτιριξθ των ΤΡΕ αναηθτάτε ςτοχοκετθμζνα πλθροφορίεσ ςτο Διαδίκτυο ςυηθτάτε για τουσ κινδφνουσ των ανθλίκων ςτο Διαδίκτυο ςυηθτάτε για κζματα ςφγχρονθσ και αςφγχρονθσ τθλεκπαίδευςθσ αποφαςίηετε για τον τρόπο αξιοποίθςθσ μεκοδολογιϊν και τεχνικϊν τθλεκπαίδευςθσ Ειςαγωγικζσ παρατθριςεισ Το κείμενο αναφζρεται ςυνοπτικά ςε κζματα παιδαγωγικισ αξιοποίθςθσ των ΤΡΕ. Η κατανόθςθ των κεωριϊν μάκθςθσ και του τρόπου ςφνδεςισ τουσ με τισ διάφορεσ κατθγορίεσ εκπαιδευτικοφ λογιςμικοφ και πλθροφορικϊν μακθςιακϊν περιβαλλόντων, αποτελεί κομβικό ςθμείο για τθ ςχεδίαςθ ι και αξιοποίθςθ ςεναρίων διδαςκαλίασ με τθν υποςτιριξθ των ΤΡΕ. Ρροσ τοφτο, απαιτείται θ εμβάκυνςθ μζςω των υπερςυνδζςεων, τθσ βιβλιογραφίασ και των πθγϊν για περαιτζρω μελζτθ. Ουςιαςτικι κεωρείται θ ανάπτυξθ των προτεινόμενων δραςτθριοτιτων.

3 1. Η Ρροςφορά των Τεχνολογιϊν τθσ Ρλθροφορίασ και των Επικοινωνιϊν ςτθν εκπαίδευςθ, τθ διδαςκαλία και τθ μάκθςθ 1.1. Οι Τεχνολογίεσ τθσ Ρλθροφορίασ και των Επικοινωνιϊν Στθ διεκνι βιβλιογραφία ςυναντϊνται αρκετζσ προςπάκειεσ εννοιολογικοφ προςδιοριςμοφ των Τεχνολογιϊν τθσ Ρλθροφορίασ και των Επικοινωνιϊν (ΤΡΕ). Σφμφωνα με τθν UNESCO, για να προςδιοριςτεί ο όροσ ΤΡΕ, κα πρζπει πρϊτα να οριςτοφν δφο άλλοι όροι, αυτοί τθσ επιςτιμθσ τθσ Ρλθροφορικισ και τθσ Τεχνολογίασ τθσ Ρλθροφορικισ (Anderson & Van Weert, 2002). Η επιςτιμθ τθσ Ρλθροφορικισ αφορά ςτο ςχεδιαςμό, υλοποίθςθ, αξιολόγθςθ, χριςθ και ςυντιρθςθ ςυςτθμάτων επεξεργαςίασ τθσ πλθροφορίασ, κακϊσ επίςθσ και ςτο υλικό των υπολογιςτϊν και του λογιςμικοφ τουσ. Η τεχνολογία τθσ Ρλθροφορικισ ορίηεται ωσ το ςφνολο των υπολογιςτικϊν ςυςτθμάτων και των τεχνολογικϊν εφαρμογϊν τθσ Ρλθροφορικισ ςτθν κοινωνία. Με βάςθ αυτιν τθν οριοκζτθςθ, οι ΤΡΕ ορίηονται ωσ ο ςυνδυαςμόσ τθσ τεχνολογίασ τθσ Ρλθροφορικισ με άλλεσ ςυςχετιηόμενεσ τεχνολογίεσ και ειδικότερα με αυτζσ των επικοινωνιϊν. Η ζνταξθ των ΤΡΕ ςτθν εκπαίδευςθ αποτελεί ζναν υπό ζμφαςθ ςτόχο των επίςθμων εκπαιδευτικϊν πολιτικϊν ςε πολλζσ χϊρεσ του κόςμου, μεταξφ των οποίων και ςτθ χϊρα μασ, κακϊσ θ ραγδαία διείςδυςι τουσ ςε όλουσ τουσ τομείσ τθσ οικονομικισ και κοινωνικισ ηωισ ςυνοδεφεται από αιςιόδοξεσ εκτιμιςεισ ωσ προσ τθ ςυμβολι τουσ ςτθν αναβάκμιςθ τθσ διδακτικισ διαδικαςίασ και ςτθ βελτίωςθ τθσ ποιότθτασ τθσ μάκθςθσ. Οι ΤΡΕ περιλαμβάνουν επιμζρουσ εργαλεία (υπολογιςτζσ, λογιςμικό, διαδραςτικά ςυςτιματα, δίκτυα, τθλεπικοινωνιακζσ υπθρεςίεσ, κλπ) τα οποία, ςτο χϊρο τθσ εκπαίδευςθσ, επιλζγονται κυρίωσ με βάςθ τισ παιδαγωγικζσ παραμζτρουσ ςχεδίαςθσ και αξιοποίθςισ τουσ και τον τρόπο με τον οποίο μποροφν να υποςτθρίξουν τθ διδαςκαλία και τθ μάκθςθ. Η υποςτιριξθ τθσ διδαςκαλίασ και τθσ μάκθςθσ διαμεςολαβείται από εφαρμογζσ λογιςμικοφ (ςυνικωσ εκπαιδευτικοφ λογιςμικοφ) και ψθφιακζσ τεχνολογίεσ που αναφζρονται ωσ πλθροφορικά μακθςιακά περιβάλλοντα και διζπονται από ςυγκεκριμζνεσ προδιαγραφζσ που υποςτθρίηουν τθ μάκθςθ. Στθ βιβλιογραφία καταγράφονται αρκετζσ προςπάκειεσ ταξινόμθςθσ των εκπαιδευτικϊν εφαρμογϊν των ΤΡΕ, οι οποίεσ ακολουκοφν διαφορετικζσ προςεγγίςεισ, ςυχνά όμωσ κατθγοριοποιοφνται ςε ςυςτιματα κακοδιγθςθσ και διδαςκαλίασ, ςυςτιματα μάκθςθσ μζςω κακοδθγοφμενθσ ανακάλυψθσ και διερεφνθςθσ και ςυςτιματα ζκφραςθσ, αναηιτθςθσ και επικοινωνίασ (Κόμθσ, 2004). Δραςτθριότθτα 1.1 Στόχοσ τθσ δραςτθριότθτασ είναι να ορίςετε τισ κατθγορίεσ εφαρμογϊν των ΤΡΕ με κριτιριο τθ διδακτικι προςζγγιςθ που μποροφν να υποςτθρίξουν. Μελετιςτε τθν ενότθτα (ςελ ) του υλικοφ που αναπτφχκθκε για τα Ρανεπιςτθμιακά Κζντρα Επιμόρφωςθσ (ΡΑΚΕ) επιμορφωτϊν Βϋ επιπζδου /ITY/PE6070/Epimorfotiko_yliko_PAKE_Teyxos2A_PE6070_v1.0.pdf και κάντε τθν ακόλουκθ αντιςτοίχιςθ: Συςτιματα ανακάλυψθσ και διερεφνθςθσ Συςτιματα κακοδιγθςθσ και διδαςκαλίασ Συςτιματα ζκφραςθσ, αναηιτθςθσ, επικοινωνίασ Υποςτθρίηουν με εποπτικό τρόπο τθ διδαςκαλία ι υποκακιςτοφν τον εκπαιδευτικό Ευνοοφν τθν ανάπτυξθ δεξιοτιτων υψθλοφ επιπζδου μζςα από ςενάρια διδαςκαλίασ Βοθκοφν το μακθτι να προςεγγίςει τουσ διδακτικοφσ ςτόχουσ μζςα από ειδικό λογιςμικό

4 1.2 Εφαρμογζσ των ΤΡΕ ςτθ διδαςκαλία και τθ μάκθςθ Η επιχειρθματολογία που ςυνοδεφει τισ προςπάκειεσ ζνταξθσ των ΤΡΕ ςτθν εκπαίδευςθ, εκτόσ από τθν καλλιζργεια του πλθροφορικοφ γραμματιςμοφ ςτο πλαίςιο των απαιτιςεων τθσ «κοινωνίασ τθσ γνϊςθσ», επικεντρϊνεται ςε παιδαγωγικά ηθτιματα κακϊσ τα ψθφιακά μζςα αφενόσ εμπλουτίηουν τθν εκπαιδευτικι διαδικαςία με ανεξάντλθτεσ πθγζσ εκπαιδευτικοφ υλικοφ και εργαλεία επικοινωνίασ και αφετζρου μποροφν να βελτιϊςουν τθν ποιότθτα τθσ διδακτικισ και μακθςιακισ διαδικαςίασ. Η επιςτθμονικι ζρευνα επιδεικνφει ζναν ςυνεχϊσ αυξανόμενο αρικμό μελετϊν και ερευνθτικϊν εργαςιϊν που δείχνουν ότι οι ΤΡΕ κινθτοποιοφν τθν προςοχι και τθν αντίλθψθ των μακθτϊν, πολλαπλαςιάηουν τισ δυνατότθτεσ ανάκλθςθσ πλθροφοριακϊν ςτοιχείων και παράλλθλα προςφζρουν ζνα πεδίο για τθν ερμθνευτικι κατανόθςθ δεδομζνων και φαινομζνων. Επίςθσ, ςθμαντικόσ αρικμόσ ερευνϊν επιβεβαιϊνει τθ κετικι επίδραςθ των ΤΡΕ ςτθν κατανόθςθ βαςικϊν εννοιϊν γνωςτικϊν αντικειμζνων όπωσ είναι θ Γλϊςςα, τα Μακθματικά και οι Φυςικζσ Επιςτιμεσ κακϊσ και ςτθν ανάπτυξθ ανϊτερων γνωςτικϊν δεξιοτιτων μζςα από τθ δθμιουργία ςυνκθκϊν οικοδόμθςθσ τθσ νζασ γνϊςθσ από τουσ ίδιουσ τουσ μακθτζσ (Crock et al., 2010). Για παράδειγμα, ο διαδραςτικόσ πίνακασ αποτελεί μία ςχετικά νζα τεχνολογία, θ οποία μεταξφ των πλεονεκτθμάτων που ςυνοδεφουν τθν αξιοποίθςι τθσ ςτθ ςχολικι τάξθ είναι θ επικζντρωςθ τθσ προςοχισ, θ τόνωςθ του ενδιαφζροντόσ και θ αφξθςθσ τθσ ςυμμετοχισ των μακθτϊν μζςα από δραςτθριότθτεσ αυτενζργειασ, ενεργισ διαμοίραςθσ περιεχομζνου, πειραματιςμοφ και αλλθλεπίδραςθσ (Αναςταςιάδθσ κ.α., 2010). Η παιδαγωγικι αξιοποίθςθ των ΤΡΕ οργανϊνεται ςτο πλαίςιο οργανωμζνου και δομθμζνου τρόπου διδαςκαλίασ που ολοκλθρϊνεται ςε ςενάρια διδαςκαλίασ, τα οποία ςχεδιάηονται κυρίωσ με βάςθ τισ αρχζσ των εποικοδομθτικϊν και κοινωνιογνωςτικϊν προςεγγίςεων για τθ μάκθςθ, όπου ο μακθτισ τοποκετείται ςτο επίκεντρο τθσ διαδικαςίασ και αλλθλεπιδρά με το περιεχόμενο, τον εκπαιδευτικό, τουσ ςυμμακθτζσ του και τθν τεχνολογία. Στο πλαίςιο των ςεναρίων διδαςκαλίασ, θ αξιοποίθςθ των ΤΡΕ εντάςςεται ςε δραςτθριότθτεσ που προάγουν τθν αυτενζργεια, τθ διερεφνθςθ, τθν επίλυςθ προβλθμάτων, τθν αιτιολόγθςθ, τθ διατφπωςθ ςυμπεραςμάτων, τθ δθμιουργικότθτα και τθν καινοτομία, με απϊτερο ςτόχο τθ βελτίωςθ τθσ ποιότθτασ τθσ μάκθςθσ. Η επιμόρφωςθ των εκπαιδευτικϊν ςτο να επανακακορίςουν το ρόλο τουσ και να υιοκετιςουν νζεσ παιδαγωγικζσ πρακτικζσ αποτελεί βαςικι προχπόκεςθ για τθ διαμόρφωςθ δθμιουργικϊν περιβαλλόντων μάκθςθσ με τθ χριςθ των ΤΡΕ. Βιβλιογραφία Anderson, J. & Van Weert, T. (2002). Information and Communication Technologies in teacher education: A curriculum for schools and Programme of teacher development, UNESCO, Paris. Crook, C., Harrison, C., Farrington-Flint, L., Tomás, C. and Underwood, J. (2010). The Impact of Technology: Valueadded classroom practice Coventry: Becta. Αναςταςιάδθσ, Ρ., Μικρόπουλοσ Α., Σοφόσ, Α. και Φραγκάκθ, Μ. (2010). Ο διαδραςτικόσ πίνακασ ςτθ ςχολικι τάξθ: Ραιδαγωγικζσ προςεγγίςεισ - διδακτικζσ εφαρμογζσ, Ακινα: Ραιδαγωγικό Ινςτιτοφτο. epimorfosi_b/diadrastikoi-a%20theoritiko%20plaisio.pdf Κόμθσ, Β. (2004). Ειςαγωγι ςτισ εκπαιδευτικζσ εφαρμογζσ των Τεχνολογιϊν τθσ Ρλθροφορίασ και των Επικοινωνιϊν, Ακινα: Εκδόςεισ Νζων Τεχνολογιϊν. Οδθγόσ περαιτζρω μελζτθσ Μικρόπουλοσ, Τ. Α. (2006). Ο υπολογιςτισ ωσ γνωςτικό εργαλείο. Ακινα: Ελλθνικά Γράμματα. Το βιβλίο παρουςιάηει κζματα ζνταξθσ των ΤΡΕ ςτθν εκπαιδευτικι διαδικαςία. Ρροτείνει τθν παιδαγωγικι αξιοποίθςθ των ΤΡΕ ςε ζνα πλαίςιο οικοδόμθςθσ τθσ γνϊςθσ. Ο βακμόσ δυςκολίασ του είναι μικρόσ.

5 2. Ζνταξθ των ΤΡΕ ςτθν εκπαιδευτικι διαδικαςία: διεκνισ και ελλθνικι εμπειρία 2.1 Μοντζλα ζνταξθσ των ΤΡΕ ςτθν εκπαιδευτικι διαδικαςία Η ζνταξθ των ΤΡΕ ςτα εκπαιδευτικά ςυςτιματα αποτελεί μια πολυςφνκετθ δυναμικι διαδικαςία κακϊσ δεν περιορίηεται ςτον εξοπλιςμό των εκπαιδευτικϊν ιδρυμάτων με ςφγχρονα τεχνολογικά μζςα, αλλά δζχεται ζντονεσ επιδράςεισ κυρίωσ από παράγοντεσ όπωσ το οικονομικό περιβάλλον, οι κοινωνικζσ ςυνκικεσ αλλά και από τισ φιλοςοφικζσ και ιδεολογικζσ προςεγγίςεισ για τθν εκπαίδευςθ. Οι παράγοντεσ αυτοί αλλθλοεπθρεαηόμενοι διαμορφϊνουν τισ επιδιϊξεισ και το πλαίςιο αξιοποίθςθσ των ΤΡΕ ςτθν εκπαίδευςθ. Για παράδειγμα, ςε Ευρωπαϊκό επίπεδο, οι προτεραιότθτεσ ζνταξθσ των ΤΡΕ ςτα εκπαιδευτικά ςυςτιματα των χωρϊν μελϊν, βαςίηονται ςε ςθμαντικό βακμό ςτισ κατευκφνςεισ του ςτρατθγικοφ πλαιςίου i2010 (Ευρωπαϊκι Ζνωςθ, 2005) οι οποίεσ επικεντρϊνουν ςτθν ανάπτυξθ δεξιοτιτων χριςθσ των ΤΡΕ από όλουσ τουσ πολίτεσ. Σιμερα, ςτο πλαίςιο τθσ διαβοφλευςθσ για τθ ςτρατθγικι Ε.Ε. 2020, δίνεται ζμφαςθ ςτθν απόκτθςθ ψθφιακϊν δεξιοτιτων, τθν ενίςχυςθ τθσ ζρευνασ, τθν καλλιζργεια τθσ δθμιουργικότθτασ και τθσ καινοτομίασ και τθν ανάδειξθ των ΤΡΕ ωσ εργαλείου που μπορεί να υποςτθρίξει αυτζσ τισ διαδικαςίεσ ςε όλεσ τισ βακμίδεσ τθσ εκπαίδευςθσ (Ευρωπαϊκι Ζνωςθ, 2009). Αντίςτοιχεσ προτεραιότθτεσ περιγράφονται ςε κείμενα εκπαιδευτικισ πολιτικισ και ςτρατθγικισ άλλων χωρϊν, όπου υπό τθν επίδραςθ οικονομικϊν και κοινωνικϊν παραγόντων, δίνεται ζμφαςθ τόςο ςε δεξιότθτεσ χριςθσ των ΤΡΕ, όςο και ςτθν παιδαγωγικι αξιοποίθςθ τουσ ςε όλα τα γνωςτικά αντικείμενα για τθν απόκτθςθ γενικότερων γνωςτικϊν δεξιοτιτων από τουσ μακθτζσ (Scheuermann & Pedró, 2009). Ο τρόποσ που οι ΤΡΕ εντάςςονται ςτα εκπαιδευτικά ςυςτιματα διαφόρων χωρϊν διαφζρει κατά περίπτωςθ, κακϊσ οι ΤΡΕ προςεγγίηονται άλλοτε ωσ αυτόνομο γνωςτικό αντικείμενο με αποκλειςτικό ςτόχο τθ απόκτθςθ τεχνολογικϊν γνϊςεων, άλλοτε ωσ εργαλείο γνϊςθσ, ζρευνασ και μάκθςθσ ςτο ςφνολο των γνωςτικϊν αντικειμζνων, και άλλοτε ωσ ςυνδυαςμόσ των δφο αυτϊν προςεγγίςεων. Ζτςι, ςτθ βιβλιογραφία γίνεται διάκριςθ μεταξφ του τεχνοκρατικοφ, του ολιςτικοφ και του πραγματολογικοφ μοντζλου εφαρμογισ των ΤΡΕ ςτθν εκπαίδευςθ (Κόμθσ, 2004). Δραςτθριότθτα 2.1 Σκοπόσ τθσ δραςτθριότθτασ είναι να αναγνωρίςετε τα κυριότερα χαρακτθριςτικά των μοντζλων ζνταξθσ των ΤΡΕ ςτθν εκπαίδευςθ. Μελετιςτε το παρακάτω κείμενο και απαντιςτε αιτιολογθμζνα ςτα ερωτιματα που ακολουκοφν (πθγι: Κόμθσ, 2004): Τεχνοκρατικό μοντζλο: Οι ΤΡΕ προςεγγίηονται ωσ αυτόνομο γνωςτικό αντικείμενο ςτο πρόγραμμα ςπουδϊν ςε όλεσ τισ βακμίδεσ τθσ εκπαίδευςθσ με ςκοπό τον «τεχνολογικό αλφαβθτιςμό» ςτισ λειτουργίεσ του υπολογιςτι και τθν ανάπτυξθ δεξιοτιτων προγραμματιςμοφ του. Ολοκλθρωμζνο ι ολιςτικό μοντζλο: Οι ΤΡΕ εντάςςονται και αξιοποιοφνται ςτθν εκπαίδευςθ ωσ εργαλεία γνϊςθσ, ζρευνασ και μάκθςθσ που διαπερνά όλα τα γνωςτικά αντικείμενα ςτο πλαίςιο μιασ ολιςτικισ και διακεματικισ προςζγγιςθσ τθσ μάκθςθσ. Ρραγματολογικό μοντζλο: Η ζνταξθ των ΤΡΕ ςτθν εκπαιδευτικι διαδικαςία χαρακτθρίηεται από τθ διδαςκαλία ενόσ αμιγοφσ μακιματοσ γενικϊν γνϊςεων πλθροφορικισ και τθν προοδευτικι αξιοποίθςθ των ΤΡΕ ωσ μζςου ςτιριξθσ τθσ μακθςιακισ διαδικαςίασ ςε όλα τα γνωςτικά αντικείμενα του προγράμματοσ ςπουδϊν. Ερϊτθμα 1 ο : Ροια διαφορά υπάρχει μεταξφ του τεχνοκρατικοφ και του ολοκλθρωμζνου μοντζλου εφαρμογισ των ΤΡΕ ςτθν εκπαίδευςθ (ζωσ 30 λζξεισ). Ερϊτθμα 2 ο : Διακρίνετε κάποιο πλεονζκτθμα τθσ πραγματολογικισ προςζγγιςθσ ζναντι τθσ τεχνοκρατικισ και τθσ ολοκλθρωμζνθσ προςζγγιςθσ (ζωσ 30 λζξεισ). Οι ςτρατθγικζσ ζνταξθσ των ΤΡΕ ςτθν εκπαίδευςθ αναπτφςςονται ςε πολλαπλά επίπεδα, τα οποία δεν είναι ανεξάρτθτα αλλά επθρεάηονται και αλλθλεπιδροφν μεταξφ τουσ. Σε μια γενικι προςζγγιςθ, θ ζνταξθ των ΤΡΕ ςτθν εκπαίδευςθ διατρζχει τρία βαςικά επίπεδα (Σχιμα 2.1) με τθν αποτελεςματικότθτα των ςχετικϊν παρεμβάςεων να μθν εξαρτάται από τθν ποιότθτα κάκε επιπζδου ξεχωριςτά, αλλά από τθ μεταξφ τουσ ςυνοχι και το ςυντονιςμό τουσ (Kozma, 2003). Για τθν παιδαγωγικι ζρευνα, θ δυναμικι που αναπτφςςεται ςτο πλαίςιο τθσ ςχολικισ μονάδασ και τθσ ςχολικισ τάξθσ ζχει ιδιαίτερθ ςθμαςία για τθν αποτελεςματικι ενςωμάτωςθ καινοτομιϊν με τθ χριςθ ΤΡΕ.

6 Μακρο-επίπεδο Εκπαιδευτικι πολιτικι - Χρθματοδότθςθ Μεςο-επίπεδο Ρρογράμματα ςπουδϊν, εκπαιδευτικό υλικό, επιμόρφωςθ Μικρο-επίπεδο Ραιδαγωγικζσ προςεγγίςεισ, διδακτικι μεκοδολογία, ρόλοσ μακθτι και εκπαιδευτικοφ Σχιμα 2.1 Επίπεδα ςτρατθγικϊν ζνταξθσ των ΤΡΕ 2.2 Η ζνταξθ των ΤΡΕ ςτθν ελλθνικι εκπαίδευςθ Η ειςαγωγι των ΤΡΕ ςτθν Ελλθνικι εκπαίδευςθ ξεκίνθςε ςτα μζςα τθσ δεκαετίασ του 80 (ειςάχκθκε το μάκθμα τθσ Ρλθροφορικισ ωσ αυτόνομο γνωςτικό αντικείμενο ςτθ δευτεροβάκμια εκπαίδευςθ) και εξελίςςεται μζχρι ςιμερα με τθ διδαςκαλία μακθμάτων Ρλθροφορικισ ςε όλεσ τισ βακμίδεσ τθσ εκπαίδευςθσ και τθν αξιοποίθςθ των ΤΡΕ ωσ εργαλείου ςτιριξθσ τθσ μακθςιακισ διαδικαςίασ ςε όλα τα γνωςτικά αντικείμενα. Το γενικό πλαίςιο ζνταξθσ των ΤΡΕ ςτθ χϊρα μασ επθρεάςτθκε από ιδιαιτερότθτεσ όπωσ θ υςτζρθςθ ςε πόρουσ και υποδομζσ, θ νθςιωτικότθτα, το δφςκαμπτο και κεντροποιθμζνο ςφςτθμα διοίκθςθσ αλλά και από τισ πρωτοβουλίεσ που αναλαμβάνονται ςε επίπεδο Ευρωπαϊκισ Ζνωςθσ. Οι ςτρατθγικζσ ζνταξθσ των ΤΡΕ ςτθν Ελλθνικι εκπαίδευςθ προςεγγίηονται ςυνοπτικά με βάςθ τα επίπεδα παρεμβάςεων που παρουςιάηονται ςτο ςχιμα 2.1. Σε μακρο-επίπεδο, το ΥΡΔΒΜΘ ςε ςυνεργαςία με το Ραιδαγωγικό Ινςτιτοφτο (ΡΙ) διαμόρφωςε το κεςμικό πλαίςιο και τισ οργανωτικζσ προχποκζςεισ ζνταξθσ των ΤΡΕ ςτθν εκπαίδευςθ, ενϊ για τθ χρθματοδότθςθ των απαραίτθτων παρεμβάςεων αξιοποιικθκαν και αξιοποιοφνται, κατά κφριο λόγο, πόροι από τθν Ευρωπαϊκι Ζνωςθ ςτο πλαίςιο ςυγχρθματοδοτοφμενων προγραμμάτων (Βϋ και Γϋ ΚΡΣ και ΕΣΡΑ). Σιμερα, ςτο πλαίςιο του ΕΣΡΑ ( ) δίνεται ζμφαςθ ςτον εξοπλιςμό των εκπαιδευτικϊν ιδρυμάτων με διαδραςτικά ςυςτιματα και φορθτά εργαςτιρια υπολογιςτϊν, ςτθ βελτίωςθ των δικτυακϊν υποδομϊν, ςτθν ανάπτυξθ και διάδοςθ ψθφιακοφ εκπαιδευτικοφ υλικοφ και τθ δθμιουργία ψθφιακϊν πυλϊν πλθροφόρθςθσ και επικοινωνίασ. Σε μεςο-επίπεδο, οριοκετικθκε και κεςμοκετικθκε το πλαίςιο ζνταξθσ των ΤΡΕ ςτθν εκπαιδευτικι διαδικαςία μζςα από τα αναλυτικά προγράμματα ςπουδϊν (ΕΡΡΣ, 1998; ΔΕΡΡΣ, 2001 και επικαιροποιθμζνο ΑΡΣ, 2010). Ραράλλθλα, υλοποιικθκαν δράςεισ όπωσ θ παραγωγι εκπαιδευτικοφ λογιςμικοφ, θ ανάπτυξθ Διαδικτυακϊν κόμβων και υποδομϊν τθλεκπαίδευςθσ, θ προςαρμογι των ςχολικϊν εγχειριδίων, κακϊσ και θ επιμόρφωςθ ςτθν παιδαγωγικι αξιοποίθςθ των ΤΡΕ. Σε μικρο-επίπεδο, προςδιορίηονται οι παιδαγωγικζσ προςεγγίςεισ και οι διδακτικζσ μζκοδοι, ο ρόλοσ του εκπαιδευτικοφ και οι παράγοντεσ που αφοροφν ςτον μακθτι ςτο πλαίςιο εποικοδομθτικϊν, μακθτοκεντρικϊν και ςυνεργατικϊν προςεγγίςεων για τθ διδαςκαλία και τθ μάκθςθ. Ραρά τισ δυςκολίεσ και τα εμπόδια που δθμιουργοφνται από τθν ζλλειψθ υποδομϊν, τισ διοικθτικζσ κακυςτεριςεισ, αλλά και τθν αναντιςτοιχία μεταξφ των επιχειροφμενων παρεμβάςεων και τθσ ίδιασ τθσ ςχολικισ πραγματικότθτασ που δυςκολεφεται να ενςωματϊςει τισ προκλιςεισ που οι ΤΡΕ δθμιουργοφν, ςθμειϊνονται ςθμαντικά βιματα προόδου κακϊσ όλο και περιςςότεροι εκπαιδευτικοί υιοκετοφν τισ ΤΡΕ ωσ εργαλείο που υποςτθρίηει μία ςειρά από καινοτόμεσ παιδαγωγικζσ προςεγγίςεισ κατά τθ διδαςκαλία όλων των γνωςτικϊν αντικειμζνων ςε όλεσ τισ βακμίδεσ τθσ εκπαίδευςθσ. Βιβλιογραφία Kozma, R. (2003). Technology, innovation, and educational change: A global perspective. Eugene, OR: International Society for Technology in Education.

7 Scheuermann, F. & Pedró, F. (2009). Assessing the effects of ICT in Education: Indicators, criteria and benchmarks for international comparisons. JRC/European Commission and OECD. Ευρωπαϊκι Ζνωςθ (2005). Η ςτρατθγικι i2010 Ευρωπαϊκι κοινωνία τθσ πλθροφορίασ για τθν ανάπτυξθ και τθν απαςχόλθςθ», COM(2005) 229, eurlex.europa.eu/lexuriserv/lexuriserv.do?uri=com:2005:0229:fin:el:pdf Ευρωπαϊκι Ζνωςθ (2009). Διαβοφλευςθ για τθν μελλοντικι ςτρατθγικι ΕΕ 2020, COM (2009)647 Κόμθσ, Β. (2004). Ειςαγωγι ςτισ εκπαιδευτικζσ εφαρμογζσ των Τεχνολογιϊν τθσ Ρλθροφορίασ και των Επικοινωνιϊν. Ακινα: Εκδόςεισ Ν. Τεχνολογιϊν. Οδθγόσ περαιτζρω μελζτθσ Κόμθσ B. & Μικρόπουλοσ Α. (2001). Ρλθροφορικι ςτθν Εκπαίδευςθ, Ράτρα: Ε.Α.Ρ. hera.ph1.unikoeln.de/~panoglou/upload/manuals/eap/plh37/pliroforiki_stin_ekpaideusi/komis%25202.pdf Στο βιβλίο παρουςιάηονται με αναλυτικό τρόπο οι φάςεισ και οι παιδαγωγικζσ προςεγγίςεισ ζνταξθσ των ΤΡΕ ςτθν Ελλθνικι Εκπαίδευςθ, με ζμφαςθ ςτισ εφαρμογζσ εκπαιδευτικοφ λογιςμικοφ ςτθ διδαςκαλία και τθ μάκθςθ. Ο βακμόσ δυςκολίασ είναι μικρόσ. 3. Θεωρίεσ μάκθςθσ και ΤΡΕ Το ηιτθμα τθσ αξιοποίθςθσ των ΤΡΕ ςτθν εκπαιδευτικι διαδικαςία προςδιορίηεται από ποικίλουσ παράγοντεσ, που ςχετίηονται περιςςότερο με τθ φιλοςοφικι προςζγγιςθ του κάκε εκπαιδευτικοφ και το εκπαιδευτικό πλαίςιο, παρά με τα τεχνολογικά χαρακτθριςτικά των ΤΡΕ. Η φιλοςοφικι προςζγγιςθ αφορά ςτο γνωςιακό ενδιαφζρον του κάκε εκπαιδευτικοφ που τον προτρζπει να υποςτθρίξει κεωρθτικά τθν εκπαιδευτικι διαδικαςία μζςα από ανάλογεσ διδακτικζσ μεκόδουσ και πρακτικζσ. 3.1 Συμπεριφοριςτικζσ προςεγγίςεισ Οι ςυμπεριφοριςτικζσ προςεγγίςεισ διακατζχονται από ζνα τεχνικό γνωςιακό ενδιαφζρον. Κυριότεροι εκπρόςωποι των κεωριϊν αυτϊν είναι οι ψυχολόγοι Pavlov, Watson, Thordike, Gurthie, Skinner (άπτθσ & άπτθ, 2006). Στθ βάςθ των αρχϊν του ςυμπεριφοριςμοφ (μπιχεβιοριςμοφ) θ μάκθςθ κεωρείται μια διαδικαςία πρόςκτθςθσ τθσ γνϊςθσ. Ο «ζλεγχοσ» είναι θ λζξθ-κλειδί τθσ εκπαιδευτικισ διαδικαςίασ. Μάκθςθ επιτυγχάνεται όταν ενιςχφεται θ επικυμθτι ςυμπεριφορά των μακθτϊν και απαλείφεται θ μθ επικυμθτι. Η ενίςχυςθ ςυνδζεται με τθν ζννοια τθσ ανάδραςθσ ι επανατροφοδότθςθσ. Η παρεχόμενθ ςτθ βάςθ αυτισ τθσ προςζγγιςθσ μάκθςθ ονομάηεται ενεργι ςυντελεςτικι μάκθςθ. Η διδαςκαλία είναι δαςκαλοκεντρικι και οι ακολουκοφμενεσ διδακτικζσ μζκοδοι είναι αυςτθρά κακοδθγοφμενεσ από τον εκπαιδευτικό. Ζνα μεγάλο τμιμα του πιςτοποιθμζνου από το ΥΡΔΒΜΘ και το ΡΙ εκπαιδευτικοφ λογιςμικοφ ζχει ςχεδιαςτεί ςτθ βάςθ τθσ ςυμπεριφοριςτικισ προςζγγιςθσ. Τα λογιςμικά αυτά είναι ςχεδιαςτικά «κλειςτά», αφοφ δεν υπάρχει θ δυνατότθτα μεταςχθματιςμοφ τουσ από τουσ χριςτεσ. Είναι δυο βαςικϊν κατθγοριϊν. Η πρϊτθ κατθγορία περιλαμβάνει εκπαιδευτικά λογιςμικά κακοδιγθςθσ και διδαςκαλίασ (tutorials) και θ άλλθ εκπαιδευτικά λογιςμικά εξάςκθςθσ και πρακτικισ (drill and practice). Στο πλαίςιο τθσ ςυμπεριφοριςτικισ διδακτικισ μεκοδολογίασ, οι μακθτζσ πραγματοποιοφν δραςτθριότθτεσ ςτισ οποίεσ ζχει προκακοριςτεί θ μοναδικι «ςωςτι» απάντθςθ από τουσ ςχεδιαςτζσ των λογιςμικϊν αυτϊν, υπό τθν επίβλεψθ του εκπαιδευτικοφ. Οι πλθροφορίεσ-γνϊςεισ παρζχονται ςτουσ μακθτζσ γραμμικά και ςειριακά, μζςω δραςτθριοτιτων τφπου «ςωςτό-λάκοσ», «αντιςτοιχίςεισ», «ςυμπλθρϊςεισ», «ακροςτιχίδεσ», κλπ. Αυτά τα λογιςμικά κεωροφνται κατάλλθλα για τθν εξάςκθςθ δεξιοτιτων χαμθλοφ επιπζδου, για τθν αξιολόγθςθ των μακθτϊν, για εποπτικι διδαςκαλία και προτείνονται ιδιαίτερα για μακθτζσ με ειδικζσ εκπαιδευτικζσ ανάγκεσ (ΑμεΑ) και άτομα με αναπθρίεσ (ΑμΑ). Η ςυμπεριφοριςτικι προςζγγιςθ μπορεί να αποτελεί τθ βάςθ του ςχεδιαςμοφ των «κλειςτϊν» εκπαιδευτικϊν λογιςμικϊν, αλλά ο τρόποσ που κα αξιοποιθκοφν ςτθν τάξθ ι ςτο εργαςτιριο είναι ςτθν αποκλειςτικι αρμοδιότθτα του εκπαιδευτικοφ. Αυτόσ, ανάλογα με το γνωςιακό του ενδιαφζρον, μπορεί να αξιοποιιςει δαςκαλοκεντρικζσ ι μακθτοκεντρικζσ ςτρατθγικζσ διδαςκαλίασ, αυςτθρά κακοδθγοφμενεσ ι ςε ζνα πλαίςιο φκίνουςασ κακοδιγθςθσ, ανάλογα με τισ εκπαιδευτικζσ και το μακθςιακό ςτυλ του κάκε μακθτι. 3.2 Γνωςτικζσ και κοινωνικοπολιτιςτικζσ προςεγγίςεισ Οι γνωςτικζσ και οι κοινωνικοπολιτιςμικζσ προςεγγίςεισ διακατζχονται από ζνα πρακτικό γνωςιακό ενδιαφζρον. Λζξθ-κλειδί τθσ μακθςιακισ διαδικαςίασ είναι θ «κατανόθςθ» του νοιματοσ μιασ

8 κατάςταςθσ. Οι γνωςτικζσ προςεγγίςεισ κεωροφν ότι θ μάκθςθ είναι μια διαδικαςία δθμιουργίασ τθσ γνϊςθσ και οι κοινωνικοπολιτιςμικζσ ςυμπλθρϊνουν πωσ θ μάκθςθ ςυντελείται μζςα ςε ςυγκεκριμζνα πολιτιςμικά πλαίςια (γλϊςςα, ςτερεότυπα, αντιλιψεισ) και δθμιουργείται από τθν αλλθλεπίδραςθ του ανκρϊπου με άλλα άτομα μζςα από κοινζσ δραςτθριότθτεσ. Σφμφωνα με τισ αρχζσ των παραπάνω κεωριϊν, θ μάκθςθ ςυντελείται με τθν οικοδόμθςθ και αναδόμθςι των γνϊςεων, από τουσ ίδιουσ τουσ μακθτζσ μζςα από τθ γνωςτικι ςφγκρουςθ (cognitive confliction) και τον αναςτοχαςμό (reflection). Η διδαςκαλία είναι μια πράξθ ςυνεργαςίασ ανάμεςα ςτον εκπαιδευτικό, που ζχει ρόλο διευκολυντικό, άμεςο και ςθμαντικό και τουσ μακθτζσ του, οι οποίοι είναι αυτόνομοι οργανιςμοί που βρίςκονται ςε ςυνεχι αλλθλεπίδραςθ με το περιβάλλον. Βαςικι αρχι τθσ ανακαλυπτικισ μάκθςθσ (discovery learning) του Bruner (1986), θ οποία ςυνάδει με τισ αρχζσ τθσ γνωςτικισ προςζγγιςθσ, είναι ότι θ μακθςιακι διαδικαςία διευκολφνεται από τθν «ανακάλυψθ» των επιςτθμονικϊν αρχϊν και δομϊν ενόσ γνωςτικοφ αντικειμζνου από τουσ μακθτζσ. Ο κοινωνικόσ εποικοδομιςμόσ (social constructivism) του Vygotsky (1993) ςυμπλθρϊνοντασ τον προςωπικό εποικοδομιςμό (personal constructivism) του Piaget (1969), υποςτθρίηει ότι κάκε μακθτισ κτίηει το δικό του νοθτικό κόςμο, ςτθριηόμενοσ ςτισ προθγοφμενεσ γνϊςεισ και εμπειρίεσ του δια μζςου τθσ κοινωνικισ αλλθλεπίδραςθσ με τουσ ςυμμακθτζσ του, το δάςκαλό του, το εκπαιδευτικό και ευρφτερο κοινωνικό πλαίςιο (πλαίςιο ςτιριξθσ). Κατά τθ κεωρία τθσ δραςτθριότθτασ (activity theory), βαςικό ςτοιχείο ανάλυςθσ αποτελεί θ δραςτθριότθτα των μακθτϊν, ωσ μια μορφι ενεργθτικισ μάκθςθσ. Σφμφωνα με τθ κεωρία τθσ εμπλαιςιωμζνθσ μάκθςθσ (situated learning) των Lave και Wenger (1971), θ μάκθςθ είναι μια διαδικαςία ςχετικι με τισ δραςτθριότθτεσ, το περιεχόμενο και το πολιτιςτικό πλαίςιο μζςα ςτο οποίο αναπτφςςεται. Σφμφωνα με τθ κεωρία τθσ κατανεμθμζνθσ γνϊςθσ (distributed cognition) οι γνωςτικοί πόροι μποροφν να διαμοιραςτοφν μεταξφ των μακθτϊν που μετζχουν ςε ζνα κοινωνικό περιβάλλον. Οι εκπαιδευτικοί που αξιοποιοφν τισ ΤΡΕ αποκτοφν ζναν πιο ενεργό και αλλθλεπιδραςτικό ρόλο με τθν τεχνολογία, τθν κοινωνία και τθ μάκθςθ. Οι μακθτζσ, μζςα από ομαδοςυνεργατικζσ διδακτικζσ προςεγγίςεισ, με τθ διενζργεια ςχεδίων εργαςίασ (projects), ςυλλζγουν πλθροφορίεσ με τθ βοικεια ανοικτϊν εκπαιδευτικϊν λογιςμικϊν, τα οποία δίνουν ςχεδιαςτικά τθ δυνατότθτα ςτο χριςτθ να παρζμβει, να τροποποιιςει, να δθμιουργιςει δραςτθριότθτεσ, ανάλογα με τουσ ςτόχουσ τθσ διδαςκαλίασ και τισ εκπαιδευτικζσ ανάγκεσ των μακθτϊν του. 3.3 Κριτικζσ και μεταςχθματιςτικζσ προςεγγίςεισ Οι κριτικζσ και οι μεταςχθματιςτικζσ προςεγγίςεισ διακατζχονται από ζνα χειραφετικό γνωςιακό ενδιαφζρον, όπου το περιεχόμενο τθσ μάκθςθσ ςυνδζεται με τον πραγματικό κοινωνικό κόςμο. Δεν επαρκεί πλζον θ «κατανόθςθ» μιασ κατάςταςθσ, αλλά θ «αλλαγι» τθσ με βάςθ θκικά κριτιρια. Λζξθ κλειδί αποτελεί θ «δράςθ» με ςτόχο τον μακροπρόκεςμο κοινωνικό μεταςχθματιςμό. Ο κριτικόσ εποικοδομιςμόσ επεκτείνεται ςτο ιςτορικό και κοινωνικό πλαίςιο, ςτο οποίο οικοδομείται θ γνϊςθ μζςω των ΤΡΕ και ο κριτικόσ αναςτοχαςμόσ, υποςτθρίηει ότι μακθτζσ και εκπαιδευτικοί αποκτοφν γνϊςεισ και ιδζεσ, που βοθκοφν ςτισ επιλογζσ τουσ για δράςεισ και αποτελοφν αφετθρίεσ αναςτοχαςμοφ πάνω ςε αυτά που ςκζφτονται να κάνουν, κάνουν τϊρα ι ζχουν κάνει ιδθ. Οι παραπάνω κεωρθτικζσ προςεγγίςεισ υποςτθρίηουν τθν αυκεντικι μάκθςθ για τθν πραγμάτευςθ αυκεντικϊν προβλθμάτων που εντάςςονται ςτο βιωματικό χϊρο των μακθτϊν και ζχουν νόθμα γι αυτοφσ (Κωςτοφλα Μακράκθ & Μακράκθσ, 2006). Βαςιςμζνα ςε αρχζσ των Γνωςτικϊν, Κοινωνικοπολιτιςτικϊν και Κριτικϊν Ρροςεγγίςεων, αξιοποιοφνται από τουσ εκπαιδευτικοφσ και τουσ μακθτζσ τουσ «ανοικτά» Εκπαιδευτικά Λογιςμικά Ζκφραςθσ, Αναηιτθςθσ και Επικοινωνίασ τθσ Ρλθροφορίασ. Μζςω αυτϊν θ «γνϊςθ» μπορεί να διαμοιραςτεί μζςω δικτυακϊν υπθρεςιϊν (Υποςτθριηόμενθ από τον υπολογιςτι μάκθςθ CSCL), με τθν επικοινωνία εκπαιδευτικοφ-μακθτϊν να μθν εξυπθρετεί τθ «μεταφορά» γνϊςεων μζςω τθσ τεχνολογίασ, αλλά να επιτρζπει τθ γνωςτικι επεξεργαςία τουσ μζςω των δυνατοτιτων που θ ίδια θ τεχνολογία παρζχει ςτθν ανάλυςθ και τθν καταςκευι νζων εννοιϊν. Μζςα ςε ζνα πλαίςιο ενεργοφσ ςυμμετοχισ των μακθτϊν, αναπτφςςεται μζςω Εκπαιδευτικϊν Λογιςμικϊν και Ρεριβαλλόντων Μάκθςθσ μζςω Ανακάλυψθσ, Διερεφνθςθσ και Οικοδόμθςθσ, θ κριτικι ςκζψθ των μακθτϊν μζςα από δραςτθριότθτεσ ςυλλογισ και επεξεργαςίασ των δεδομζνων. Η γνϊςθ οικοδομείται ςε εργαςτιρια μζςω τθσ «γνωςτικισ μακθτείασ» για τθν επίλυςθ αυκεντικϊν προβλθμάτων, με τθν αξιοποίθςθ εκπαιδευτικϊν λογιςμικϊν, διαδραςτικϊν πινάκων και τθσ διαδικτυακισ τεχνολογίασ. Η διδαςκαλία αποτελεί το «πλαίςιο ςτιριξθσ» (scaffolding), ζνα είδοσ ςκαλωςιάσ που παρζχει ο εκπαιδευτικόσ, αξιοποιϊντασ τθν τεχνολογία με τζτοιο τρόπο,

9 προκειμζνου να προχωριςουν οι μακθτζσ του ςτο επόμενο κάκε φορά επίπεδο τθσ ανάπτυξισ τουσ (zone of proximal development). Ραράλλθλα κινθτοποιείται θ θ ςτοχαςτικο-κριτικι τουσ ςκζψθ (reflective thinking), που ζχει τθ δυνατότθτα να βρίςκει ςχζςεισ και να επιλφει προβλθματικζσ καταςτάςεισ. Βαςικό τθσ ςτοιχείο θ μεταγνωςτικι ικανότθτα, που επιτρζπει ςτουσ μακθτζσ να ζχουν ςυνείδθςθ του «πϊσ ςκζφτονται» και «γιατί ςκζφτονται με ζναν ςυγκεκριμζνο τρόπο». Μακθτζσ και εκπαιδευτικοί ςυνυπολογίηονται, ωσ ςτοχαηόμενοι και ενεργοί εκπαιδευτικοί/ μακθτζσ/ πολίτεσ. Δραςτθριότθτα 3.1 Χωριςτείτε ςε ομάδεσ και θ κακεμιά, προςεγγίηοντασ μια από τισ παραπάνω κεωρθτικζσ προςεγγίςεισ και αξιοποιϊντασ τθν ανάλογθ κατθγορία εκπαιδευτικοφ λογιςμικοφ, να προτείνει ςτισ υπόλοιπεσ ομάδεσ διδακτικζσ πρακτικζσ και μεκόδουσ αξιοποίθςισ τουσ ςτθν τάξθ, υποςτθρίηοντασ με επιχειριματα τισ απόψεισ τθσ ςτισ υπόλοιπεσ και να ακολουκιςει ςυηιτθςθ (debating). Βιβλιογραφία Bruner, J. (1986). Actual minds, possible words. Cambridge, Massachusetts: Harvard University Press. Lave, J. & Wenger, E. (1991). Situated Learning: Legitimate peripheral participation. New York: Cambridge University Press. Piaget, J. (1969). The Mechanisms of Perception. London: Rutledge & Kegan Paul. Vygotsky, L. S. (1993). Σκζψθ και Γλϊςςα. Ακινα: Γνϊςθ. Κωςτοφλα-Μακράκθ, Ν. & Μακράκθσ, Β. (2006). Διαπολιτιςμικότθτα και Εκπαίδευςθ για ζνα Βιϊςιμο Μζλλον. Ψθφιακό Κζντρο Εκπαιδευτικϊν Μζςων Ρανεπιςτθμίου Κριτθσ: Media. άπτθσ, Α. & άπτθ, Α.(2006). Μάκθςθ και Διδαςκαλία ςτθν Εποχι τθσ Ρλθροφορίασ. Τόμοσ Αϋ Ολικι Ρροςζγγιςθ. Ακινα: Ατραπόσ. Οδθγόσ περαιτζρω μελζτθσ Διδακτικό Σενάριο αξιοποίθςθσ «κλειςτοφ» εκπαιδευτικοφ λογιςμικοφ: «Θζλω να ςασ γνωρίςω το βιβλίο που διάβαςα». Αξιοποιείται ςτα ΚΣΕ και ςτα ΡΑΚΕ, ωσ «Υλικό Επιμόρφωςθσ Εκπαιδευτικϊν- Τεφχοσ 2Α: Κλάδοσ ΡΕ70 (ςελ ) Διδακτικό Σενάριο αξιοποίθςθσ «ανοικτϊν» εκπαιδευτικϊν λογιςμικϊν: «Οικολογικό πρόβλθμα του πλανιτθ μασ: ερευνοφμε, ςυγκρίνουμε, κρίνουμε και προτείνουμε». Αξιοποιείται ςτα ΚΣΕ και ςτα ΡΑΚΕ, ωσ «Υλικό Επιμόρφωςθσ Εκπαιδευτικϊν- Τεφχοσ 2Α: Κλάδοσ ΡΕ70 (ςελ ) 4 Ραιδαγωγικι αξιοποίθςθ των ΤΡΕ 4.1 Οι ΤΡΕ ωσ γνωςτικά και διερευνθτικά εργαλεία Η ςυμβολι των ΤΡΕ ςτθ μακθςιακι διαδικαςία προκφπτει άμεςα, από τα τεχνολογικά τουσ χαρακτθριςτικά και τουσ τρόπουσ με τουσ οποίουσ καταγράφουν, αποκθκεφουν, αναπαριςτοφν, διαχειρίηονται και μεταφζρουν τθν πλθροφορία. Η ςυνειςφορά τουσ ςτθ μακθςιακι διαδικαςία προκφπτει ζμμεςα, μζςα από τθν παιδαγωγικι αξιοποίθςι τουσ. Σθμαντικοί παράγοντεσ για τθν παιδαγωγικι αξιοποίθςθ των ΤΡΕ κεωροφνται το ενδιαφζρον των μακθτϊν για τον υπολογιςτι, που λειτουργεί ωσ κίνθτρο μάκθςθσ, θ ενεργόσ ςυμμετοχι των μακθτϊν μζςω αλλθλεπιδραςτικϊν δραςτθριοτιτων που περιλαμβάνουν δράςθ και ανάδραςθ και θ επιλογι τθσ κατάλλθλθσ εφαρμογισ λογιςμικοφ για τθ δθμιουργία ι ενίςχυςθ των νοθτικϊν μοντζλων τουσ. Η παιδαγωγικι αξιοποίθςθ των ΤΡΕ επιτυγχάνεται ςε ζνα ολοκλθρωμζνο μακθςιακό πλαίςιο, το οποίο περιλαμβάνει διδακτικά ςενάρια ι ςενάρια διδαςκαλίασ. Οι γνωςτικζσ και οι κοινωνικοπολιτιςμικζσ προςεγγίςεισ για τθ μάκθςθ, λόγω κυρίωσ των κετικϊν μακθςιακϊν αποτελεςμάτων που επιφζρουν, ενδείκνυται για τθ ςχεδίαςθ και ανάπτυξθ μακθςιακϊν δραςτθριοτιτων και διδακτικϊν ςεναρίων με τθν υποςτιριξθ των ΤΡΕ. Τεχνολογικζσ προςεγγίςεισ που αξιοποιοφνται αφοροφν λογιςμικά ζκφραςθσ, αναηιτθςθσ και επικοινωνίασ τθσ πλθροφορίασ, πλθροφορικά μακθςιακά περιβάλλοντα μζςω ανακάλυψθσ, διερεφνθςθσ και οικοδόμθςθσ τθσ γνϊςθσ. Η παιδαγωγικι αξιοποίθςθ των ΤΡΕ υπό το πρίςμα των κεωριϊν οικοδόμθςθσ τθσ γνϊςθσ εφαρμόηεται κυρίωσ με τθν ζνταξθ τουσ ωσ γνωςτικϊν και διερευνθτικϊν εργαλείων και δευτερευόντωσ ωσ δυναμικϊν εποπτικϊν μζςων διδαςκαλίασ και εργαλείων επικοινωνίασ και αναηιτθςθσ πλθροφοριϊν, παράλλθλα με τον πλθροφορικό γραμματιςμό. Ωσ γνωςτικά εργαλεία κεωροφνται οι τεχνολογίεσ που υποςτθρίηουν γνωςτικζσ διεργαςίεσ όπωσ είναι θ ςκζψθ, θ επίλυςθ προβλθμάτων και θ μάκθςθ. Πςον αφορά ςτισ ΤΡΕ, τα γνωςτικά εργαλεία είναι

10 εφαρμογζσ λογιςμικοφ και τεχνολογίεσ που δθμιουργοφνται ι τροποποιοφνται και χρθςιμοποιοφνται από τον μακθτι για να αναπαραςτιςει τισ γνϊςεισ του, εμπλζκοντάσ τον απαραίτθτα ςε νοθματοδοτθμζνεσ διεργαςίεσ κριτικισ ςκζψθσ ςχετικά με ζνα υπό μελζτθ κζμα. Υπό αυτι τθν ζννοια, ο υπολογιςτισ λειτουργεί ωσ «διανοθτικόσ ςυνεργάτθσ» του μακθτι με ςτόχο τθν οικοδόμθςθ τθσ γνϊςθσ (Jonassen, 2000; Μικρόπουλοσ, 2006). Οι ΤΡΕ ωσ γνωςτικά εργαλεία μποροφν να αξιοποιθκοφν κατά δφο τρόπουσ. Ο πρϊτοσ αφορά τθ λειτουργία τθσ τεχνολογίασ κατά τθν οποία διαχωρίηονται ςαφϊσ οι εργαςίεσ του μακθτι από αυτζσ του εργαλείου. Για παράδειγμα μια εφαρμογι λογιςμικοφ εκτελεί λειτουργίεσ χαμθλοφ και μθχανιςτικοφ επιπζδου, όπωσ υπολογιςμοφσ, αφινοντασ τον μακθτι αναπόςπαςτο να αςχολθκεί με γνωςτικζσ διεργαςίεσ υψθλοφ επιπζδου. Το γνωςτικό εργαλείο κεωρείται ότι αποτελεί μζςο για τθ βελτίωςθ τθσ απόδοςθσ του μακθτι. Ο δεφτεροσ τρόποσ αξιοποίθςθσ των ΤΡΕ ωσ γνωςτικϊν εργαλείων ςχετίηεται με τισ δυνατότθτεσ τθσ τεχνολογίασ για υποςτιριξθ τθσ δθμιουργίασ νοθτικϊν μοντζλων από τον μακθτι. Στθν περίπτωςθ αυτι θ γνϊςθ κεωρείται ότι κατανζμεται μεταξφ του εργαλείου και του μακθτι, με ςτόχο τθν επίτευξθ οριςμζνου μακθςιακοφ αποτελζςματοσ. Η παιδαγωγικι αξιοποίθςθ των ΤΡΕ ωσ γνωςτικϊν και διερευνθτικϊν εργαλείων μζςα ςε ζνα εποικοδομθτικό πλαίςιο, υποδθλϊνει τθ ςχεδίαςθ, ανάπτυξθ και χριςθ μακθςιακϊν δραςτθριοτιτων που αξιοποιοφν οριςμζνεσ αν όχι όλεσ από τισ αρχζσ ςχεδίαςθσ εποικοδομθτικϊν πλθροφορικϊν μακθςιακϊν περιβαλλόντων: παροχι πολλαπλϊν αναπαραςτάςεων τθσ πραγματικότθτασ, αποφεφγοντασ τθν υπεραπλοφςτευςθ, αλλά αναπαριςτϊντασ τθν πολυπλοκότθτα του φυςικοφ κόςμου εςτίαςθ ςτθν οικοδόμθςθ και όχι ςτθν αναπαραγωγι τθσ γνϊςθσ δθμιουργία αυκεντικϊν μακθςιακϊν δραςτθριοτιτων, βαςιςμζνων ςε πραγματικζσ καταςτάςεισ καλλιζργεια του αναςτοχαςμοφ υποςτιριξθ τθσ ςυνεργατικισ μάκθςθσ και τθσ οικοδόμθςθσ τθσ γνϊςθσ. Δραςτθριότθτα 4.1 Σκοπόσ τθσ δραςτθριότθτασ είναι θ κατανόθςθ των αρχϊν ςχεδίαςθσ εποικοδομθτικϊν πλθροφορικϊν μακθςιακϊν περιβαλλόντων. Για κάκε μια από τισ πζντε αρχζσ, καταγράψτε τρία παραδείγματα για κζμα και γνωςτικό αντικείμενο που ςασ ενδιαφζρει. 4.2 Σενάρια διδαςκαλίασ με τθν υποςτιριξθ των ΤΡΕ Η ςυνειςφορά των ΤΡΕ ςτθ μακθςιακι διαδικαςία αποφζρει κετικά μακθςιακά αποτελζςματα όταν προβλζπει κυρίαρχο και ενεργό ρόλο για τον μακθτι ςε ζνα ολοκλθρωμζνο, ςτοχοκετθμζνο μακθςιακό πλαίςιο, το οποίο περιλαμβάνει ςυνικωσ ςενάρια διδαςκαλίασ. Αυτά αποτελοφν τθ ςυνολικι οργάνωςθ και διαχείριςθ του μακιματοσ με τθ ςυνδρομι τθσ τεχνολογίασ, κακϊσ και ςχζδια διδαςκαλίασ ςυνοδευόμενα από τισ κατάλλθλεσ μακθςιακζσ δραςτθριότθτεσ. Ζνα ςενάριο διδαςκαλίασ ι διδακτικό ςενάριο ι εκπαιδευτικό ςενάριο, αποτελεί δομθμζνθ οργάνωςθ τθσ διδαςκαλίασ θ οποία ςυνίςταται από διαδοχικά βιματα που ςυνολικά αποβλζπουν ςτθν οικοδόμθςθ τθσ γνϊςθσ. Στθν περίπτωςθ που υποςτθρίηεται από τισ ΤΡΕ, αξιοποιεί εκπαιδευτικά εργαλεία όπωσ το λογιςμικά ι άλλεσ ψθφιακζσ τεχνολογίεσ (Μικρόπουλοσ & Μπζλλου, 2010). Η δομι του ςεναρίου διδαςκαλίασ περιγράφει τθ διαδικαςία ςχεδίαςθσ ενόσ μακιματοσ και αποτελείται από ςυγκεκριμζνα τμιματα που θ καταγραφι και θ εφαρμογι των οποίων παρζχει μεγαλφτερεσ δυνατότθτεσ για αποτελεςματικι διδαςκαλία. Τα ενδεικτικά τμιματα από τα οποία δομείται το ςενάριο διδαςκαλίασ με τθν υποςτιριξθ των ΤΡΕ ςυνοψίηονται ςτα εξισ: Τάξθ αναφοράσ και εμπλεκόμενα γνωςτικά αντικείμενα. Τίτλοσ ςεναρίου. Ρεριγράφει ςυνοπτικά και περιεκτικά το κζμα του ςεναρίου. Συμβατότθτα με το πρόγραμμα ςπουδϊν. Γίνεται ςαφισ ςφνδεςθ του περιεχομζνου και των διδακτικϊν ςτόχων του ςεναρίου με κεματικζσ ενότθτεσ του αναλυτικοφ προγράμματοσ. Ραιδαγωγικι προςζγγιςθ. Ρεριγράφονται ςυγκεκριμζνεσ αρχζσ τθσ προςζγγιςθσ που αξιοποιείται. Διδακτικοί ςτόχοι. Ραρουςιάηονται οι επιδιωκόμενοι ςτόχοι ςχετικά με το υπό μελζτθ κζμα, αλλά και τθ μακθςιακι διαδικαςία γενικότερα. Αναφζρονται επίςθσ ςτόχοι ςχετικά με τθν αξιοποίθςθ τθσ τεχνολογίασ, οι οποίοι αφοροφν και τισ δεξιότθτεσ που απαιτοφνται και αναπτφςςονται (πλθροφορικόσ γραμματιςμόσ).

11 Ρρωτοτυπία. Ρεριγράφονται καινοτόμα ςτοιχεία που αξιοποιεί το ςενάριο. Αυτά μπορεί να αφοροφν το διαφορετικό και δθμιουργικό τρόπο προςζγγιςθσ του κζματοσ. Κυρίωσ αναφζρονται ςτθν ιδιαίτερθ αξιοποίθςθ των ΤΡΕ και ςτθν προςτικζμενθ αξία που επιφζρουν ςτο ςενάριο. Μακθςιακζσ δραςτθριότθτεσ. Ρεριγράφονται οι δραςτθριότθτεσ που αποτυπϊνονται ςυνικωσ με τθ μορφι φφλλων εργαςίασ και αξιοποιοφν με ποικίλουσ τρόπουσ τισ ΤΡΕ ωσ γνωςτικά εργαλεία. Τρόποσ οργάνωςθσ διδαςκαλίασ και ρόλοι μακθτϊν και εκπαιδευτικοφ. Εκτιμϊμενθ διάρκεια. Αποτελεί ςθμαντικό ςτοιχείο του ςεναρίου, προγραμματίηοντασ τον διδακτικό χρόνο. Αξιολόγθςθ. Ρεριλαμβάνει διαδικαςίεσ αποτίμθςθσ του ςεναρίου, τθσ διδαςκαλίασ και τθσ μακθςιακισ διαδικαςίασ. Επεκταςιμότθτα. Ραρουςιάηονται προτάςεισ επζκταςθσ του ςεναρίου ςε άλλεσ ενότθτεσ και αντικείμενα. Δραςτθριότθτα 4.2 Σκοπόσ τθσ δραςτθριότθτασ είναι θ εξοικείωςθ με τθ δομι του ςεναρίου διδαςκαλίασ. Ακολουκϊντασ τθ δομι του διδακτικοφ ςεναρίου, ςχεδιάςτε ςτο χαρτί ζνα ςενάριο, αναπτφςςοντασ με ςαφινεια και λεπτομζρεια κάκε βιμα του. Βιβλιογραφία Jonassen, D. H. (2000). Computers as mindtools for schools. NJ: Prentice Hall. Μικρόπουλοσ, Τ. Α. (2006). Ο υπολογιςτισ ωσ γνωςτικό εργαλείο. Ακινα: Ελλθνικά Γράμματα. Οδθγόσ περαιτζρω μελζτθσ Μικρόπουλοσ, Τ. Α. & Μπζλλου, Ι. (2010). Σενάρια διδαςκαλίασ με υπολογιςτι. Ακινα: Κλειδάρικμοσ. Το βιβλίο μπορεί να κεωρθκεί ζνασ οδθγόσ για τθ ςχεδίαςθ ςεναρίων διδαςκαλίασ με τθν υποςτιριξθ των ΤΡΕ. Ακολουκεί τθν προςζγγιςθ των ΤΡΕ ωσ γνωςτικϊν εργαλείων και παρουςιάηει παραδείγματα τεχνολογικϊν προςεγγίςεων ςτο πλαίςιο ςυγκεκριμζνων ςεναρίων διδαςκαλίασ. Ο βακμόσ δυςκολίασ του είναι μζτριοσ. 5. Οι ΤΡΕ ςτο Νζο Σχολείο και το όραμα του Ψθφιακοφ Σχολείου Το Ψθφιακό Σχολείο είναι διακζςιμο ςε κάκε εκπαιδευτικό ( και αποτελεί βαςικό ςυςτατικό του οράματοσ του Νζου Σχολείου. Η δθμιουργία του ψθφιακοφ ςχολείου αποτελεί για το ΥΡΔΒΜΘ βαςικι προτεραιότθτα, αλλά και μια πρόκλθςθ μζςα από τθν οποία καλείται να πετφχει τθν ουςιαςτικι ενςωμάτωςθ των ΤΡΕ ςτθ διδαςκαλία όλων των μακθμάτων αλλά και ςτθ ςχολικι ηωι γενικότερα. Στο πλαίςιο αυτό θ χριςθ των ΤΡΕ γίνεται ο καταλφτθσ για τθν αλλαγι του περιεχομζνου των προγραμμάτων ςπουδϊν και τθσ ςχολικισ γνϊςθσ, τθσ διδαςκαλίασ, τθσ μάκθςθσ και τθσ ςχζςθσ εκπαιδευτικϊν-μακθτϊν, γονιϊν και ςχολείου. Στθ βάςθ του ψθφιακοφ ςχολείου υλοποιοφνται δράςεισ οι οποίεσ οργανϊνονται ςε μία ςειρά από βαςικοφσ άξονεσ, όπωσ θ δθμιουργία τθσ ψθφιακισ τάξθσ, θ δθμιουργία ψθφιακοφ εκπαιδευτικοφ περιεχόμενο (e-books) ( τα ψθφιακά βοθκιματα πανελλαδικϊν εξετάςεων ( Ραράλλθλεσ δράςεισ αποτελοφν το πρόςκετο ψθφιακό υλικό, θ επιμόρφωςθ εκπαιδευτικϊν ( και θ θλεκτρονικι διοίκθςθ τθσ εκπαίδευςθσ. Ραράλλθλα, ςτο πλαίςιο του Νζου Σχολείου δθμιουργοφνται θλεκτρονικζσ πφλεσ πλθροφόρθςθσ και διοίκθςθσ για τθ διευκόλυνςθ όλων των μετεχόντων ςτθν εκπαιδευτικι διαδικαςία, ενϊ τα υπάρχοντα προγράμματα ςπουδϊν μεταςχθματίηονται προκειμζνου να αξιοποιοφν τα νζα ψθφιακά περιβάλλοντα και μζςα και δθμιουργοφνται ολοκλθρωμζνα ςενάρια διδαςκαλίασ για όλα τα μακιματα. 5.1 Οι ΤΡΕ ςτθν πρωτοβάκμια εκπαίδευςθ Ιςτορικι αναδρομι ζνταξθσ των ΤΡΕ ςτθν πρωτοβάκμια εκπαίδευςθ Οι προςπάκειεσ ζνταξθσ των τεχνολογιϊν ςτο Δθμοτικό Σχολείο ξεκίνθςε ςτθ χϊρα μασ το ςχολικό ζτοσ , με τθν ενςωμάτωςθ τθσ Ρλθροφορικισ, μζςω του πιλοτικοφ προγράμματοσ των 28 Ολοιμερων Δθμοτικϊν Σχολείων. Στθ ςυνζχεια, το 2001 το Ραιδαγωγικό Ινςτιτοφτο εκπόνθςε το Διακεματικό Ενιαίο Ρλαίςιο Ρρογραμμάτων Σπουδϊν (ΔΡΡΣ) και το Αναλυτικό Ρρόγραμμα Σπουδϊν (ΑΡΣ), ςτο οποίο προτείνεται για το Δθμοτικό Σχολείο θ διάχυςθ τθσ Ρλθροφορικισ ςτα επιμζρουσ γνωςτικά αντικείμενα μζςω του ολιςτικοφ προτφπου. Το ςχολικό ζτοσ ειςάγεται ςτο Ολοιμερο Δθμοτικό Σχολείο

12 (ΟΔΣ) γνωςτικό αντικείμενο με τίτλο «Ρλθροφορικι», που το παρακολουκοφν μόνο οι μακθτζσ που παραμζνουν ςτο ςχολείο μετά τθν ολοκλιρωςθ των πρωινϊν μακθμάτων και το διδάςκουν εκπαιδευτικοί Ρλθροφορικισ. Στθ ςυνζχεια, το ςχολικό ζτοσ το γνωςτικό αντικείμενο μετονομάηεται ςε «Νζεσ Τεχνολογίεσ ςτθν Εκπαίδευςθ». Το 2010 το ΑΡΣ επικαιροποιείται και ειςάγεται το μάκθμα ςτο ΟΔΣ με βάςθ το εφικτό ι πραγματολογικό μοντζλο. Ο τίτλοσ του μακιματοσ αλλάηει πάλι και γίνεται «Τεχνολογίεσ τθσ Ρλθροφορίασ και των Επικοινωνιϊν» (ΤΡΕ). Το ίδιο ζτοσ εκδίδεται υπουργικι απόφαςθ, ςτθν οποία ορίηεται θ ειςαγωγι των ΤΡΕ ωσ ξεχωριςτό γνωςτικό αντικείμενο ςτθν πρωτοβάκμια εκπαίδευςθ ςτο πρωινό ωράριο από εκπαιδευτικοφσ Ρλθροφορικισ και απευκφνεται ςε όλουσ τουσ μακθτζσ του ςχολείου ΔΕΡΡΣ και ΑΡΣ των ΤΡΕ ςτο Δθμοτικό Σχολείο Το ΔΕΡΡΣ κζτει ωσ ςκοπό τθσ διδαςκαλίασ τθσ Ρλθροφορικισ να αποκτιςουν οι μακθτζσ μια αρχικι, αλλά ςυγκροτθμζνθ και ςφαιρικι αντίλθψθ των βαςικϊν λειτουργιϊν του υπολογιςτι, μζςα ςε μια προοπτικι τεχνολογικοφ αλφαβθτιςμοφ και αναγνϊριςθσ των ΤΡΕ, αναπτφςςοντασ παράλλθλα ευρφτερεσ δεξιότθτεσ κριτικισ ςκζψθσ, δεοντολογίασ, κοινωνικισ ςυμπεριφοράσ αλλά και διάκεςθσ για ενεργοποίθςθ και δθμιουργία τόςο ςε ατομικό επίπεδο όςο και ςε ςυνεργαςία με άλλα άτομα ι ωσ μζλθ μιασ ομάδασ. Θζτει ακόμα ωσ ςκοπό να ζλκουν οι μακθτζσ ςε επαφι με τισ διάφορεσ χριςεισ του υπολογιςτι ωσ εποπτικοφ μζςου διδαςκαλίασ, ωσ γνωςτικοφ - διερευνθτικοφ εργαλείου, ωσ εργαλείου επικοινωνίασ και αναηιτθςθσ πλθροφοριϊν, ςτο πλαίςιο των κακθμερινϊν ςχολικϊν δραςτθριοτιτων. Το ΑΡΣ ζχει ωσ βαςικό ςκοπό ο εκπαιδευτικόσ να το αξιοποιιςει, ςφμφωνα με τισ εκπαιδευτικζσ ανάγκεσ και τα μζςα που διακζτει, προςδιορίηοντασ τισ ελάχιςτεσ γνϊςεισ και δεξιότθτεσ που απαιτείται να ζχει αποκτιςει ο μακθτισ, κατά θλικιακό επίπεδο, για να μπορεί να αξιοποιιςει τον υπολογιςτι. Ειδικοί ςκοποί του ΑΡΣ είναι να προςεγγίςουν οι μακθτζσ βαςικζσ ζννοιεσ τθσ Ρλθροφορικισ, να αξιοποιιςουν τεχνολογικά εργαλεία, να επικοινωνιςουν μεταξφ τουσ μζςω αυτϊν, να ςυνεργαςκοφν, να παρουςιάηουν τισ ςκζψεισ τουσ και τα ςυμπεράςματά τουσ, να αναπτφξουν ζναν κϊδικα δεοντολογίασ, να αναπτφξουν κριτικι ςτάςθ ςχετικά με τθ χριςθ τουσ κα να ευαιςκθτοποιθκοφν για τισ επιπτϊςεισ από τθν εφαρμογι των ΤΡΕ ςτο φυςικό, κοινωνικό, πολιτιςτικό περιβάλλον. Ακολουκείται το «ολιςτικό» μοντζλο ζνταξθσ τθσ Ρλθροφορικισ, ςφμφωνα με το οποίο οι ςτόχοι υλοποιοφνται με διάχυςθ των ΤΡΕ ςε επιμζρουσ γνωςτικά αντικείμενα. Ο εκπαιδευτικόσ αξιοποιεί εκπαιδευτικά λογιςμικά και ψθφιακζσ τεχνολογίεσ ςε όλα τα γνωςτικά αντικείμενα. Η Ρλθροφορικι ςτο πλαίςιο αυτό δεν διδάςκεται ωσ ξεχωριςτό γνωςτικό αντικείμενο, αλλά «υπθρετεί» τουσ ςτόχουσ του ΑΡΣ των επιμζρουσ γνωςτικϊν αντικειμζνων Ο κεςμόσ του Ολοιμερου Δθμοτικοφ Σχολείου με Ενιαίο Αναμορφωμζνο Εκπαιδευτικό Ρρόγραμμα Ρρωτολειτοφργθςε πειραματικά το ςχολικό ζτοσ ςε 800 Δθμοτικά Σχολεία. Σε αντιδιαςτολι με το προχπάρχον ΑΡΣ ςτο οποίο αναφερόταν ότι «ςε καμία περίπτωςθ δεν νοείται θ διδαςκαλία τθσ Ρλθροφορικισ ωσ διδαςκαλία γνωςτικοφ αντικειμζνου. Σκοπόσ είναι ο μακθτισ να μακαίνει με τθ χριςθ τουσ, παρά για τθ χριςθ τουσ», οι ΤΡΕ ειςάγονται ωσ ξεχωριςτό γνωςτικό αντικείμενο ςτθν πρωτοβάκμια εκπαίδευςθ ςτο πρωινό ωράριο, από εκπαιδευτικοφσ Ρλθροφορικισ και απευκφνεται ςε όλουσ τουσ μακθτζσ του ςχολείου. Οι ςτόχοι ακολουκοφν τουσ τρεισ άξονεσ του επικαιροποιθμζνου ΔΕΡΡΣ και αφοροφν ςτθ «γνϊςθ και μεκοδολογία», ςτθ «ςυνεργαςία, επικοινωνία και κοινωνικι αλλθλεπίδραςθ», κακϊσ και ςτθν «επιςτιμθ και τισ ΤΡΕ ςτθν κακθμερινι ηωι». Οι κεματικζσ ενότθτεσ παραμζνουν ίδιεσ για τισ μικρζσ τάξεισ του Δθμοτικοφ, ενϊ από τθ Γϋ τάξθ ςταδιακά εμφανίηονται και νζεσ, όπωσ «οργανϊνω, ταξινομϊ και επεξεργάηομαι πλθροφορίεσ με εννοιολογικοφσ χάρτεσ και λογιςτικά φφλλα», οι οποίεσ ςυνδζονται οριηόντια με άλλα γνωςτικά αντικείμενα και αξιοποιοφνται ςχετικά διδακτικά εργαλεία. Ρροτείνεται οι εκπαιδευτικοί Ρλθροφορικισ να ςυνεργάηονται με τουσ εκπαιδευτικοφσ των τάξεων ϊςτε να κάνουν πράξθ το επιδιωκόμενο από το ΑΡΣ «εφικτό ι πραγματολογικό μοντζλο» ενςωμάτωςθσ των ΤΡΕ ςτθν εκπαίδευςθ. Το ΑΡΣ του μακιματοσ των ΤΡΕ υποδεικνφει τθν υιοκζτθςθ ενεργθτικϊν, ςυμμετοχικϊν, ςυνεργατικϊν, βιωματικϊν προςεγγίςεων. Δραςτθριότθτα 5.1 Αναηθτιςτε εκπαιδευτικά λογιςμικά ςχετικά με ζνα γνωςτικό αντικείμενο που ςασ ενδιαφζρει και επιχειρθματολογιςτε για τουσ ςτόχουσ του ΑΡΣ και του ΔΕΡΡΣ που εξυπθρετοφν. Μπορείτε να ςυμβουλευκείτε τισ παρακάτω διευκφνςεισ: Ριςτοποιθμζνο Εκπαιδευτικό Λογιςμικό Δθμοτικοφ Ειδικό και Ρροςβάςιμο Εκπαιδευτικό Λογιςμικό για Τμιματα Ζνταξθσ και Σχολικζσ Μονάδεσ Ειδικισ Αγωγισ Τίτλοι Εκπαιδευτικϊν Λογιςμικϊν που ζχει προμθκευτεί το ΥΡΔΒΜΘ ςτο πλαίςιο διάφορων ζργων

13 Εκπαιδευτικι Ρφλθ του ΥΡΔΒΜΘ Βιβλιοκικθ εκπαιδευτικϊν δραςτθριοτιτων Υλικό για τθν Επιμόρφωςθ των Εκπαιδευτικϊν που κα διδάξουν ςτα 800 ΟΔΣ με Ενιαίο Αναμορφωμζνο Ρρόγραμμα Ο Διαδραςτικόσ Ρίνακασ ςτθ Σχολικι Τάξθ Οι ΤΡΕ ςτο Γυμνάςιο Σκοπό του νζου προγράμματοσ ςπουδϊν για τον πλθροφορικό γραμματιςμό και τισ ΤΡΕ ςτο Γυμνάςιο αποτελεί θ απόκτθςθ νζου τφπου γνϊςεων, δεξιοτιτων και ςτάςεων από τουσ μακθτζσ ϊςτε να μποροφν να χρθςιμοποιοφν τισ ΤΡΕ με αποτελεςματικό και δθμιουργικό τρόπο. Ο ςκοπόσ υλοποιείται μζςω τεςςάρων αλλθλοεξαρτϊμενων αξόνων που αναφζρονται ςτισ ΤΡΕ ωσ τεχνολογικό εργαλείο, ωσ γνωςτικό εργαλείο, ωσ μεκοδολογία επίλυςθσ προβλθμάτων και ωσ κοινωνικό φαινόμενο. Η φπαρξθ ενοτιτων πλθροφορικισ υπό τθν ζννοια τθσ αλγορικμικισ και του προγραμματιςμοφ, ςυμβάλλει ϊςτε οι μακθτζσ να αντιμετωπίηουν με αναλυτικό και ςυνκετικό τρόπο αυκεντικά προβλιματα. Ζμφαςθ επίςθσ δίνεται ςτθ διαμόρφωςθ νοθματοδοτοφμενων διδακτικϊν καταςτάςεων με ςτόχο τθν ολοκλιρωςθ των γνϊςεων και τθν αυτόνομθ ανάπτυξθ των μακθτϊν, μζςα από τθν εκπόνθςθ ςχεδίων εργαςίασ και ζρευνασ (projects). Το νζο πρόγραμμα ςπουδϊν ακολουκεί τθ διεκνι επιςτθμονικι γνϊςθ, εμπειρία και πρακτικι και είναι ςφμφωνο με τισ ςφγχρονεσ τάςεισ ςε διεκνζσ επίπεδο ακολουκϊντασ τθν ολιςτικι προςζγγιςθ για τισ ΤΡΕ. Επεκτείνει και ςυμπλθρϊνει το υπάρχον ΔΕΡΡΣ, όπου αναγνωρίηεται θ αξία των ΤΡΕ ςτο Γυμνάςιο και επιςθμαίνεται ότι θ ειςαγωγι και χριςθ τουσ ςτθν εκπαιδευτικι πράξθ δεν πρζπει να αντιμετωπίηεται υπό το πρίςμα ενόσ απλοφ τεχνολογικοφ εκςυγχρονιςμοφ. Απεναντίασ, χρειάηεται να γίνει με παιδαγωγικζσ προχποκζςεισ οι οποίεσ κα εξαςφαλίςουν τθν ανκρωπιςτικι παιδεία, ϊςτε οι μακθτζσ να προςεγγίηουν κριτικά τόςο τθν κοινωνία τθσ πλθροφορίασ όςο και τθν κοινωνία τθσ γνϊςθσ. Η παιδαγωγικι αξιοποίθςθ των ΤΡΕ ςτο Γυμνάςιο προκφπτει κυρίωσ από τθν υλοποίθςθ μακθςιακϊν δραςτθριοτιτων με τον υπολογιςτι ςε ποικιλία κεμάτων με κυρίαρχεσ τισ νζεσ δυνατότθτεσ προςζγγιςθσ τθσ γνϊςθσ, τθν πλθροφορία και τθν επεξεργαςία τθσ, τθν επικοινωνία, αλλά και τθν ψυχαγωγία (Κόμθσ, 2004). Πςον αφορά ςτο ψθφιακό υλικό, το εκπαιδευτικό λογιςμικό και τα ςενάρια διδαςκαλίασ με τθν υποςτιριξθ των ΤΡΕ που αναφζρονται ςτο Γυμνάςιο, ςτθν εκπαιδευτικι πφλθ του ΥΡΔΒΜΘ διατίκεται ελεφκερα πλοφςια ςυλλογι για τθν υποςτιριξθ τθσ διδακτικισ πράξθσ. Στθν κατθγορία «εκπαιδευτικά πακζτα» υπάρχουν ολοκλθρωμζνα εκπαιδευτικά πακζτα που ζχουν αναπτυχκεί ςτο πλαίςιο του ζργου ΝΗΗΙΔΕΣ. Αυτά αποτελοφν ςενάρια διδαςκαλίασ και μακθςιακζσ δραςτθριότθτεσ με τθν υποςτιριξθ των ΤΡΕ. Στθν κατθγορία «κεωρθτικζσ επιςτιμεσ» υπάρχει για παράδειγμα το ολοκλθρωμζνο εκπαιδευτικό πακζτο «Η εξζλιξθ τθσ ελλθνικισ γλϊςςασ Αϋ» που περιλαμβάνει 16 ςενάρια διδαςκαλίασ κυρίωσ για μακθτζσ Γυμναςίου, με κοινό κζμα τθ μελζτθ τθσ εξζλιξθσ τθσ ελλθνικισ γλϊςςασ. Στόχοσ είναι θ αξιοποίθςθ των ςεναρίων ςτα μακιματα τθσ Νεοελλθνικισ και τθσ Αρχαίασ Ελλθνικισ Γλϊςςασ. Κεντρικόσ άξονασ του εκπαιδευτικοφ πακζτου είναι θ ςφνδεςθ ενδεικτικοφ υλικοφ τεκμθρίωςθσ που χρθςιμοποιείται ςτα γλωςςικά μακιματα, με τθν ανάπτυξθ γλωςςικϊν δεξιοτιτων των μακθτϊν. Δραςτθριότθτα 5.2 Στθν εκπαιδευτικι πφλθ εντοπίςτε τρία ςενάρια διδαςκαλίασ για κζματα του Γυμναςίου τθσ ειδικότθτάσ ςασ και ελζγξτε αν ακολουκοφν τθ δομι που αναφζρεται ςτο κεφάλαιο Οι ΤΡΕ ςτο Λφκειο Ο ςκοπόσ και οι άξονεσ υλοποίθςισ του για τθν Ρλθροφορικι ωσ μάκθμα γενικισ παιδείασ ςτο Ενιαίο Λφκειο, ακολουκοφν και επεκτείνουν τισ κατευκφνςεισ του Γυμναςίου. Σφμφωνα με το Ενιαίο Ρλαίςιο Ρρογράμματοσ Σπουδϊν του 1997, τα μακιματα επιλογισ «Εφαρμογζσ Ρλθροφορικισ» και «Εφαρμογζσ Υπολογιςτϊν» ζχουν γενικό ςκοπό τθν επζκταςθ τθσ γενικισ πλθροφορικισ παιδείασ των μακθτϊν με ζμφαςθ ςτθν ανάπτυξθ ικανοτιτων και δεξιοτιτων ςτθ χριςθ και αξιοποίθςθ των υπολογιςτικϊν και δικτυακϊν τεχνολογιϊν ωσ εργαλείων μάκθςθσ και ςκζψθσ, τθν ενθμζρωςθ των μακθτϊν για τισ εφαρμογζσ τθσ πλθροφορικισ ςτο ςφγχρονο κόςμο, και τθν

14 ευαιςκθτοποίθςθ, τον προβλθματιςμό και τθν ανάπτυξθ κριτικισ ικανότθτασ ςτα κοινωνικά, θκικά, πολιτιςμικά, κ.ά. ηθτιματα που τίκενται με τθν ειςαγωγι των υπολογιςτικϊν και δικτυακϊν τεχνολογιϊν ςε όλουσ τουσ τομείσ τθσ ανκρϊπινθσ δραςτθριότθτασ. Ο κφκλοσ Ρλθροφορικισ και Υπθρεςιϊν τθσ Τεχνολογικισ Κατεφκυνςθσ του Ενιαίου Λυκείου περιλαμβάνει πζντε μακιματα που ωσ γενικό ςκοπό ζχουν τθν προετοιμαςία των μακθτϊν για τθν τριτοβάκμια και μεταδευτεροβάκμια εκπαίδευςθ, κακϊσ και του ρόλου τουσ ωσ ενεργϊν πολιτϊν (ΥΡΕΡΘ, 1997). Ραρότι ςτο Λφκειο θ πλθροφορικι εντάςςεται ωσ αυτόνομο γνωςτικό αντικείμενο, μελετϊντασ το ςκοπό και τουσ ςτόχουσ ειςαγωγισ των ξεχωριςτϊν μακθμάτων, διαφαίνεται και θ παιδαγωγικι αξιοποίθςθ των ΤΡΕ. Ο ρόλοσ τθσ επιςτιμθσ των υπολογιςτϊν και των ΤΡΕ ςτο Νζο Λφκειο, φαίνεται να αλλάηει και δίνεται ζμφαςθ ςτθν ανάπτυξθ τθσ κριτικισ ικανότθτασ των μακθτϊν. Εκτόσ από τα μακιματα τθσ επιςτιμθσ των υπολογιςτϊν ςτθ Β και Γ Λυκείου, ςθμαντικό χαρακτθριςτικό ςε όλο το Ενιαίο Λφκειο αποτελεί θ εκπόνθςθ ερευνθτικισ εργαςίασ από τουσ μακθτζσ, ωσ διακριτισ ενότθτασ του προγράμματοσ ςπουδϊν. Η παιδαγωγικι αξιοποίθςθ των ΤΡΕ ςτθν ερευνθτικι εργαςία είναι ςθμαντικόσ παράγοντασ, αφοφ οι εργαςίεσ ανοίγουν ορίηοντεσ αναηιτθςθσ, προάγουν τθ ςυλλογικότθτα και τθ ςυνεργαςία και δθμοςιεφονται ςτο Διαδίκτυο. Υλικό για τθν παιδαγωγικι αξιοποίθςθ των ΤΡΕ ςτο Λφκειο διατίκεται ςτθν εκπαιδευτικι πφλθ Ωσ παράδειγμα αναφζρεται θ κατθγορία των κετικϊν επιςτθμϊν που περιλαμβάνει πακζτα για τισ κεματικζσ «ταλαντϊςεισ», «το Ρείραμα ςτα Μακθματικά», «γεωμετρικοί μεταςχθματιςμοί», «χθμικοί υπολογιςμοί Α'». Η τελευταία κεματικι ζχει ωσ κεντρικό άξονα τθν ανάπτυξθ γνϊςεων και δεξιοτιτων που αναφζρονται ςε δραςτθριότθτεσ με ςτόχο τθν κατανόθςθ εννοιϊν και νόμων τθσ Χθμείασ, τθν επίλυςθ προβλθμάτων και τθν κατανόθςθ τθσ ςθμαςίασ τουσ ςε κακθμερινά προβλιματα. Το πακζτο ενδείκνυται για τθν κετικι κατεφκυνςθ και των τριϊν τάξεων του Λυκείου. Δραςτθριότθτα 5.3 Από τθν εκπαιδευτικι πφλθ επιλζξτε τρεισ μακθςιακζσ δραςτθριότθτεσ για κζματα του Λυκείου τθσ ειδικότθτάσ ςασ και εντάξτε τθν κάκε μία ςε ζνα ςενάριο διδαςκαλίασ, ακολουκϊντασ τθ δομι όπωσ παρουςιάηεται ςτο κεφάλαιο 4. Βιβλιογραφία Κόμθσ, Β. (2004). Ειςαγωγι ςτισ εκπαιδευτικζσ εφαρμογζσ των Τεχνολογιϊν τθσ Ρλθροφορίασ και των Επικοινωνιϊν. Ακινα: Εκδόςεισ Ν. Τεχνολογιϊν. Οδθγόσ περαιτζρω μελζτθσ Διδακτικό Σενάριο «Καλλιτζχνεσ τθσ Ιςτορίασ»: Αξιοποιείται ςτα Κζντρα Στιριξθσ και ςτα Ρανεπιςτθμιακά Κζντρα Επιμόρφωςθσ Β Επιπζδου, ωσ «Υλικό Επιμόρφωςθσ Εκπαιδευτικϊν- Τεφχοσ 2Α: Κλάδοσ ΡΕ70», ςτθ βάςθ του Ολιςτικοφ Μοντζλου Ζνταξθσ. Διδακτικό Σενάριο «Ο ξζνοσ»: Αποτελεί επιμορφωτικό υλικό για τθν επιμόρφωςθ των Εκπαιδευτικϊν για το μάκθμα των ΤΡΕ ςτα 800 Ολοιμερα Δθμοτικά Σχολεία με Ε.Α.Ε.Ρ. ςτθ βάςθ του πραγματολογικοφ μοντζλου ζνταξθσ ςτο Ολοιμερο Δθμοτικό Σχολείο. Επιμορφωτικό υλικό, εκπαιδευτικά ςενάρια, καλζσ πρακτικζσ ςτο πλαίςιο του «ολιςτικοφ» μοντζλου ζνταξθσ» (Α φάςθσ επιμόρφωςθσ) και (επιμόρφωςθ Β' επιπζδου) Διδακτικά ςενάρια αξιοποίθςθσ εκπαιδευτικϊν λογιςμικϊν, ςτο πλαίςιο του «εφικτοφ/πραγματολογικοφ μοντζλου ζνταξθσ» 6. Διαδίκτυο: ζνασ χϊροσ για επικοινωνία, παροχι και παρουςίαςθ περιεχομζνου Το Διαδίκτυο (Internet) είναι μια ζννοια που ζχει ειςζλκει για τα καλά ςτθν κακθμερινότθτά μασ. Ο κακζνασ πικανότατα ζχει κάποια ςχθματιςμζνθ, πολλζσ φορζσ αςαφι, εικόνα για το τι είναι το Διαδίκτυο, τι δυνατότθτεσ παρζχει ςτουσ χριςτεσ του, ποια είναι τα όριά του. Αποφεφγοντασ κάποιεσ ακραίεσ (όχι όμωσ και ςυνολικά λανκαςμζνεσ) οπτικζσ που κεωροφν το Διαδίκτυο αφενόσ ωσ ζνα ουδζτερο αυςτθρά τεχνολογικό καταςκεφαςμα (υπολογιςτζσ, δίκτυα κορμοφ, τοπικά δίκτυα, πρωτόκολλα επικοινωνίασ, κλπ) και αφετζρου ωσ ζνα χϊρο ελεφκερθσ ζκφραςθσ (μια τεχνολογικά υποςτθριηόμενθ ουτοπία), μποροφμε να δοφμε το Διαδίκτυο ωσ μια ςυλλογι από παρεχόμενεσ υπθρεςίεσ. Υπθρεςίεσ όπωσ θ δυνατότθτα περιιγθςθσ ςτον παγκόςμιο ιςτό, το θλεκτρονικό ταχυδρομείο, θ μεταφορά αρχείων μεταξφ απομακρυςμζνων υπολογιςτϊν. Γενικά μποροφμε να δοφμε το Διαδίκτυο ωσ πθγι πλθροφοριϊν, ωσ χϊρο