ιατροφοφάρμακα στην αντιμετώπιση των μεταβολικών νοσημάτων. Πόσο τεκμηριωμένα είναι;

Transcript

1 ιατροφοφάρμακα στην αντιμετώπιση των μεταβολικών νοσημάτων. Πόσο τεκμηριωμένα είναι; Χάρης Δημοσθενόπουλος MMedSci. SRD Κλινικός Διαιτολόγος-Βιολόγος Προϊστάμενος Διαιτολογικού Γ.Ν.Α. «Λαϊκό» ΔΕΛΦΟΙ ο Εαρινό Κλινικό Φροντιστήριο ΕΜΠΑΚΑΝ "Πρόληψη & Αντιμετώπιση των Καρδιομεταβολικών Παραγόντων Κινδύνου: Πρακτικές Οδηγίες"

2 Eισαγωγή Τα τρόφιμα και τα θρεπτικά συστατικά παίζουν καθοριστικό ρόλο στη φυσιολογική λειτουργία του σώματος. Είναι χρήσιμα στη διατήρηση της υγείας του ατόμου και στη μείωση του κινδύνου διαφόρων ασθενειών. Η παγκόσμια αποδοχή αυτού του γεγονότος οδήγησε στη δημιουργία του συνδέσμου μεταξύ «διατροφής» και «υγείας» και την εξέλιξη της έννοιας των «διατροφοφαρμάκων» (nutraceuticals).

3 Τι είναι τα «διατροφοφάρμακα»; O όρος διατροφοφάρμακα (ή τροφοφάρμακα ή φαρμακοτρόφιμα) είναι η απόδοση στα ελληνικά του όρου «Nutraceuticals» που προέρχεται από το συνδυασμό των λέξεων nutrition (διατροφή) και pharmaceutical (φαρμακευτικός) και πρωτοεμφανίστηκε από τον Stephen De Felice, το Σύμφωνα με τον DeFelice: «nutraceutical can be defined as a food or part of a food that provides medicinal and health benefits, including the prevention and/or treatment of a disease» Άρα τα διατροφοφάρμακα περιλαμβάνουν τα συστατικά της διατροφής μας, που είναι είτε τρόφιμα είτε μέρη τροφίμων και παρέχουν φαρμακευτικά οφέλη ή προάγουν την υγεία, συμπεριλαμβανομένων της πρόληψης ή/και της θεραπείας κάποιων ασθενειών.

4

5 Τι είναι τα «διατροφοφάρμακα»; Τα διατροφοφάρμακα ή αλλιώς τα nutraceuticals είναι προϊόντα που απομονώνονται από τρόφιμα και πωλούνται σε φαρμακευτική μορφή, συχνά μη συσχετιζόμενη με τρόφιμο. Τα προϊόντα αυτά βοηθούν τη φυσιολογική λειτουργία του ανθρώπινου οργανισμού και μπορεί να συμβάλλουν στη μείωση της πιθανότητας εκδήλωσης χρόνιων παθήσεων. Υπάρχει λοιπόν τεκμηρίωση για τη χρήση των διατροφοφαρμάκων Αν και για πολλά από τα γνωστά «διατροφοφάρμακα» έχουν υπάρξει μελέτες που στην να αποδεικνύουν αντιμετώπιση τη θετική μεταβολικών τους δράση, ασθενειών εντούτοις χρειάζεται ; ακόμη επιπρόσθετη επιστημονική έρευνα, για να αποδείξει και να αναδείξει τις ευεργετικές τους δράσεις, ταυτόχρονα με τις ελάχιστες παρενέργειες.

6 Nutraceuticals & Nομοθεσία Τα Νutraceuticals είναι προϊόντα που προέρχονται από τα τρόφιμα, τα οποία έχουν ουσιαστικές φυσιολογικές επιδράσεις και πωλούνται σε μια ιατρική φόρμα. Στην ΕΕ, η κατηγοριοποίηση μιας ουσίας γίνεται με βάση τις επιπτώσεις της στο σώμα. Ουσία που συμβάλλει μόνο στην διατήρηση υγιών ιστών και οργάνων= συστατικό των τροφίμων Ουσία που τροποποιεί επιδράσεις στις φυσικές φυσιολογικές λειτουργίες του σώματος και πωλείται ως θεραπευτική αγωγή μιας ιατρικής κατάστασης= φάρμακο Ta Νutraceuticals έχουν στοιχεία και των δύο, και των τροφίμων και των φαρμάκων. Επί του παρόντος, υπάρχουν ρυθμιστικές κατευθυντήριες οδηγίες της ΕΕ που καλύπτουν τους ακόλουθους τομείς: 1. Τα τρόφιμα ( Κανονισμός ΕΚ 172/2002 ) 2. Τα Φάρμακα ( οδηγία 2001/83/ED ) και 3. Τα τρόφιμα για ειδική διατροφή ( PARNUTS ) (Οδηγία 89 / 398/EEC), χωρίς όμως τα διατροφοφάρμακα να καλύπτονται πλήρως από κανένα από αυτές.

7

8 Μεγάλη έξαρση στην κατανάλωση τους

9 Νutraceuticals vs λειτουργικά τρόφιμα Τα λειτουργικά τρόφιμα (functional foods) είναι τρόφιμα όμοια σε εμφάνιση με τα συμβατικά τρόφιμα που καταναλώνονται στα πλαίσια μιας συνήθους δίαιτας και περιέχουν ένα νόμιμο συστατικό το οποίο παρέχει κάποιο συγκεκριμένο ιατρικό ή φυσιολογικό όφελος, άλλο από τα καθαρά διατροφικά οφέλη. Τα διατροφοφάρμακα (nutraceutical) είναι προϊόντα που έχουν παραχθεί από τρόφιμα, αλλά πωλούνται σε μορφή χαπιών, σκόνης, ποτού ή άλλων φαρμακοτεχνικών μορφών, όχι γενικά συσχετιζόμενων με τα τρόφιμα. ΣΥΝΕΠΩΣ: ένα λειτουργικό τρόφιμο είναι ένα ουσιώδες τρόφιμο, ενώ ένα nutraceutical είναι μια απομονωμένη ή συμπυκνωμένη ουσία ή διατροφικό συστατικό.

10 Νutraceuticals vs συμπληρώματα Τα διατροφοφάρμακα δεν είναι επίσης απλά διατροφικά συμπληρώματα, αφού δεν συμπληρώνουν μόνο τη διατροφή, αλλά στοχεύουν επίσης στην πρόληψη ή/και θεραπεία κάποιας ασθένειας ή/και διαταραχής και χρησιμοποιούνται είτε ως συμβατικά τρόφιμα, είτε ως μεμονωμένα συστατικά του γεύματος ή της διατροφής.

11

12

13

14

15

16 Συστατικά που σχετίζονται με το ΣΔ και το ΜΣ είναι: antioxidant vitamins, such as vitamins C and E, Flavonoids (antioxidant) vitamin D, conjugated linoleic acid, omega-3 fatty acids, magnesium, alpha-lipoic acid (greater insulin-sensitivity, improvement in insulin resistance and reduced glucose levels) phytoestrogens Soluble dietary fibers (lower postprandial glucose-increased insulin sensitivity) Insoluble dietary fibre (decreased risk of DM2) Chromium (work with insulin to help transport glucose and maintain healthy glucose levels, beneficial effects on A1C, glucose, insulin, and cholesterol)

17

18

19

20 Current medical treatments for the management of diabetes are not sufficient and use of supplementary treatments, including functional foods and their nutraceuticals, could increase the effectiveness Αυξάνουν of diabetes την αποτελεσματικότητα management. Plant polyphenols including phenolic acids, flavonoids, stilbenes and lignans, based on in vitro studies, animal models and some clinical trials, have been proposed as effective supplements for diabetes management and prevention of its long-term complications. Αποτελεσματικά συμπληρώματα

21

22

23

24 Συστατικά που σχετίζονται με την καρδιαγγειακή νόσο είναι: Μονοακόρεστα λ.ο. Πολυφαινόλες Ω3 λιπαρά οξέα Φυτικές στερόλες-στανόλες Φυτικές ίνες Αντιοξειδωτικές βιταμίνες Πρωτεΐνη Σόγιας Red yeast rice

25

26

27

28

29

30

31 Φυτικές ίνες (διαλυτές):πεκτίνες, β-γλυκάνες, βρώμη, μαγιά, μανιτάρια (Fukasawa, 2010, Alvaro, 2008, Raninen, 2011, Wolerer, 2010) Φυτοστερόλες-Στανόλες: (β-σιτοστερόλη), (Calpe, 2009, Berdiel, 2009, Poli, 2010, Hansel, 2007) Ω3: DHA&EPA, δράση ενάντια CVD, μείωση Tg, low ω6/ω3 (Petrovic, 2009, Howell, 2009, Wan, 2010, Simopoulos, 2008) Φυτοοιστρογόνα Πολυκοζανόλη:από το κερί ενός ζαχαροκάλαμου, μείωση χοληστερίνης(cherif, 2010, Banerje, 2011) Red yeast rice-monacolins: περιέχει στερόλες, ισοφλαβόνες και μονοακόρεστα και λειτουργεί ως HMG-CoA reductase inhibitor) Kατεχίνες τσαγιού Πολυφαινόλες σταφυλιού/κρασιού (Liu, 2004, Wang, 2011, Zheng, 2011, Singh, 2009) Σκόρδο Buckwheat (φαγόπυρο)(cao, 2007, Fabjan et al, 2003, Mertzer, 2007, Tomotake, 2007) Rice bran oil (RBO) και φύκια Σόγια: περιέχει ισοφλαβόνες ( και άλλα όσπρια)(sirtori, 2009, Taku, 2007, de Mejia, 210, Consonni, 2010, Isoue, 2011)

32

33 Chinese red yeast rice (monascus purpureus) for primary hyperlipidemia: A meta-analysis of randomized controlled trials. Liu J, Zhang J, Shi Y, Grimsgaard S, Alraek T, Fonnebo V. Α meta-analysis involving 9625 patients in 93 randomized trials, 3 different commercial preparation of red yeast rice produced: 1. a mean reduction in total-cholesterol, LDL-cholesterol, triglyceride, And 1. a mean rise in HDL-cholesterol Chin Med 2006;1:4.

34 Soy Proteins Other Legume Proteins Buckwheat Protein & Marine Proteins omega-3 Polyunsaturated Fatty Acid (ω-3 PUFA) Phytosterols (Plant Sterols and Stanols) Carbohydrate-Dietary Fibers Dietary Polyphenols Polyphenols in Tea, in Wine and Olive Oil Isoflavonoids (phytoestrogens) Policosanols Monacolin K

35 Διατροφοφάρμακα & Υπέρταση

36 Συστατικά που λειτουργούν ως διατροφάρμακα για την υπέρταση είναι: Ψευδάργυρος ( επίπεδα, ΒΡ)(Ηuston, 2007,2009) Μαγνήσιο ( mg BP)(Harper,2008) Αργινίνη(Ast, 2010, Dong 2011, Schulman 2006) Καρνιτίνη (Mate, 2010, Korkmaz, 2011) Ταυρίνη (Houston 2007) Ωμέγα 3 (Mon, 2006, Mori 2009) Βιταμίνη C (Houston 2007, Block 2008) Βιταμίνη D (Pfeifer 2001, Bednarski 2007) Φλαβονοειδή & Λυκοπένιο (Μoline, 2000, Karatzi 2005, Paran 2009, Reid, 2009) Φυτικές ίνες (?)

37 The role of nutrition, nutraceuticals, vitamins, antioxidants, and minerals in the prevention and treatment of hypertension. Houston MC. Nutrient gene interactions determine a broad array of phenotypic consequences, such as vascular problems and hypertension. In addition to other lifestyle modifications, optimal nutrition, nutraceutical supplements, vitamins, antioxidants, minerals, weight loss, exercise, smoking cessation, and moderate restriction of alcohol and caffeine can prevent and control hypertension in many patients. An integrative approach combining these lifestyle suggestions with the correct pharmacologic treatment will best achieve new goals for blood pressure levels, reduce cardiovascular risk factors, improve vascular biology and vascular health, reduce cardiovascular TOD, and reduce health care expenditures. Tα διατροφοφάρμακα σε συνδυασμό με μια γενικότερη αλλαγή τρόπου ζωής, απώλεια βάρους, άσκηση αλλά και ειδική φαρμακευτική αγωγή μπορούν να παίξουν ρόλο σε πρόληψη και ρύθμιση ΑΠ Altern Ther Health Med. 2013;19 Suppl 1:32-49.

38

39 Υπό εξέταση καρυκεύματαδιατροφοφάρμακα: Κουρκούμη (Turmeric) Καψαϊκίνη (capsaicine) Πιπερίνη (piperine) Τζίντζερ (Gingerol) Κανέλα (cinnamaldehude) Fenugreek

40

41 Τα σχετικά πιο τεκμηριωμένα διατροφάρμακα για τα μεταβολικά νοσήματα Πολυφαινόλες (20 mg-1 g) από ελαιόλαδο, κρασί τσάϊ, φρούτα και λαχανικά αντίστροφη σχέση με CHD λόγω αντιοξειδωτικής δράσης(ισοφλαβόνες, κατεχίνες, ανθοκυανίνες) Ω3 λιπαρά οξέα (1 g ΕPΑ+DHΑ):πρόληψη CHD, αντιθρομβωτική και αντιφλεγμονώση δράση (κυρίως από κατανάλωση ψαριού) Στερόλες/Στανόλες:από φυτικά λάδια, σπόρους, φρούτα και όσπρια συμβάλλουν στη μείωση της χοληστερόλης Φυτικές ίνες:10 γρ/ημέρα οδηγούν σε 14% μειωμένο κίνδυνο για καρδ.συμβάματα και 27% θάνατο από καρδ. αίτιο. Κυρίως οι διαλυτές (βρώμη) σχετίζονται με μείωση LDL Σκόρδο ( mg):αντιυπερλιπιδαιμική δράση, μείωση ενδογενούς παραγωγής Σόγια (25 γρ):περιέχει ισοβλαβόνες και καλές πρωτεΐνες, οδηγεί σε μείωση LDL και LDL:HDL, αντικατάσταση ζωικών πρωτεϊνών. Προβιοτικά:(Lactobacilli, Bifidobacterium) μαζί με διαλυτές ίνες και ω3 έχουν ισχυρή αντιοξειδωτική δράση.

42 Ευχαριστώ για την προσοχή σας ΣΑΒΒΑΤΟ