Η νηθνλνκηθή θαη θνηλσληθή ζπλνρή ζηε δηεπξπκέλε Δπξσπατθή Έλσζε Τινπνίεζε ηεο πξσηνβνπιίαο «Καηλνηνκία 2010» (i2i)...

Transcript

1 ΠΙΝΑΚΑ ΠΔΡΙΔΥΟΜΔΝΩΝ ΠΙΝΑΚΑ ΠΔΡΙΔΥΟΜΔΝΧΝ... 1 ΠΔΡΙΛΗΦΗ... 3 ABSTRACT... 3 ΠΙΝΑΚΑ ΤΝΣΜΗΔΧΝ ΚΑΙ ΤΝΣΟΜΟΓΡΑΦΙΧΝ... 4 ΔΙΑΓΧΓΗ... 5 ΚΔΦΑΛΑΙΟ 1 Ο... 7 Γεληθά ζηνηρεηά ηεο Σνπηθήο Απηνδηνίθεζεο Θεζκηθφ Πιαίζην Τθηζηάκελε Καηάζηαζε ησλ Ο.Σ.Α ΚΔΦΑΛΑΙΟ 2 Ο Σνπηθή Απηνδηνίθεζε θαη Σνπηθή Οηθνλνκία Αλαπηπμηαθά Πξνγξάκκαηα Δηδηθφ Πξφγξακκα Σνπηθήο Απηνδηνίθεζεο (Δ.Π.Σ.Α.) ΣΟ ΑΝΑΠΣΤΞΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ "ΘΗΔΑ" ΤΜΦΧΝΑ ΜΔ ΣΟΝ Ν. 3274/ Οη ζηφρνη ηνπ Πξνγξάκκαηνο «Θεζέαο» Οη θαηλνηνκίεο ηνπ Πξνγξάκκαηνο «Θεζέαο» Απνηειέζκαηα ηνπ αλαπηπμηαθνχ πξνγξάκκαηνο "ΘΗΔΑ" ΚΔΦΑΛΑΙΟ 3 Ο ΔΝΑΛΛΑΚΣΙΚΔ ΠΗΓΔ ΥΡΗΜΑΣΟΓΟΣΗΗ ΣΧΝ ΟΡΓΑΝΙΜΧΝ ΣΟΠΙΚΗ ΑΤΣΟΓΙΟΙΚΗΗ Γεληθά πεξί Πεγψλ Υξεκαηνδνηήζεσλ FACTORING (Πξαθηνξεία Δπηρεηξεκαηηθψλ Απαηηήζεσλ) LEASING (Υξεκαηνδνηηθή Μίζζσζε) πκπξάμεηο Γεκνζίνπ - Ιδησηηθνχ Σνκέα (.Γ.Ι.Σ) Ση είλαη πκπξάμεηο Γεκφζηνπ-Ιδησηηθνχ Σνκέα (ΣΔΙΤ); Υαξαθηεξηζηηθά ησλ ΓΙΣ Γνκή Έξγσλ ΓΙΣ Αληαπνδνηηθά Έξγα ΓΙΣ Με Αληαπνδνηηθά Έξγα ΓΙΣ χγθξηζε αληαπνδνηηθψλ θαη κε αληαπνδνηηθψλ έξγσλ ΓΙΣ Πιενλεθηήκαηα θαη Μεηνλεθηήκαηα ησλ ΓΙΣ Γεληθά ν Γαλεηζκφο ησλ Οξγαληζκψλ Σνπηθήο Απηνδηνίθεζεο Γπλαηφηεηεο Γαλεηζκνχ ησλ Οξγαληζκψλ Σνπηθήο Απηνδηνίθεζεο απφ ην Δζσηεξηθφ θαη ην Δμσηεξηθφ Γπλαηφηεηεο θαη πξνυπνζέζεηο αμηνπνίεζεο ρξεκαηννηθνλνκηθψλ ηερληθψλ απφ ηελ Σνπηθή Απηνδηνίθεζε Δπξσπατθή Σξάπεδα Δπελδχζεσλ Δπελδχζεηο θαη δαλεηνιήπηεο Σχπνη ρξεκαηνδνηήζεσλ «Αηνκηθά» Γάλεηα «πλνιηθά» Γάλεηα Απνζηνιή ηεο Δπξσπατθήο Σξάπεδαο Δπελδχζεσλ Η ηξαηεγηθή ηεο Δπξσπατθήο Σξάπεδαο Δπελδχζεσλ Οη ρξεκαηνδνηήζεηο ηεο Δπξσπατθήο Σξάπεδαο Δπελδχζεσλ ην Γξαζηεξηφηεηεο ηεο Δπξσπατθήο Σξάπεδαο Δπελδχζεσλ γηα ην

2 Η νηθνλνκηθή θαη θνηλσληθή ζπλνρή ζηε δηεπξπκέλε Δπξσπατθή Έλσζε Τινπνίεζε ηεο πξσηνβνπιίαο «Καηλνηνκία 2010» (i2i) Η αλάπηπμε ησλ δηεπξσπατθψλ δηθηχσλ Πεξηβαιινληηθή αεηθνξία Η ππνζηήξημε ζηηο κηθξέο θαη κεζαίεο επηρεηξήζεηο Πξναγσγή κηαο αζθαινχο, αληαγσληζηηθήο θαη βηψζηκεο ελέξγεηαο Οη ρξεκαηνδνηήζεηο ηεο Δπξσπατθή Σξάπεδα Δπελδχζεσλ ζηελ Διιάδα Υξεκαηνδνηήζεηο ηεο Δπξσπατθήο Σξάπεδαο Δπελδχζεσλ ζηνλ δεκφζην ηνκέα Αηηηθή Οδφο Γηεζλέο Αεξνδξφκην «Δι. Βεληδέινο» Η γέθπξα Ρίν-Αληίξξην Ιδησηηθφο ηνκέαο Οξγαληζκνί Σνπηθήο Απηνδηνίθεζεο ΚΔΦΑΛΑΙΟ 4 Ο πκπεξάζκαηα Πξνηάζεηο ΠΙΝΑΚΑ ΔΙΚΟΝΟΓΡΑΦΗΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ΤΠΟΗΜΔΙΧΔΙ

3 ΠΕΡΙΛΗΦΗ Ο ξφινο ηεο Σνπηθή Απηνδηνίθεζε έρεη αλαβαζκηζηεί ηα ηειεπηαία ρξνληά κε ηελ κεηαθνξά αξκνδηνηήησλ θαη πξέπεη λα ιεηηνπξγνχλ κε θξηηήξην ηελ νηθνλνκηθή αλάπηπμε θαη ηελ βειηίσζε ηεο πνηφηεηαο δσήο ησλ πνιηηψλ. Η θαηαζθεπή ησλ ππνδνκψλ, ε αλαλέσζε ηνπ εμνπιηζκνχ θαη ε βειηίσζε ησλ ππεξεζηψλ απνηεινπλ ην δεηνχκελν γηα φινπο ηνπο Ο.Σ.Α. Γηα λα κπνξέζνπλ λα πξαγκαηνπνηεζνχλ ηνπο ζηφρνπο απηνχο, ζα πξέπεη νη Ο.Σ.Α λα επελδχζνπλ ζεκαληηθά θεθάιαηα ηα νπνία ζπλήζσο δελ δηαζέηνπλ. ε απηή ηελ πεξίπησζε ρξεζηκνπνίεζε ησλ ελαιιαθηηθψλ πεγψλ ρξεκαηνδφηεζεο είλαη απαξαίηεηε πξνυπφζεζε. Με απηφλ ηνλ ηξφπν νη Ο.Σ.Α κπνξνχλ λα νινθιεξψζνπλ ηηο επελδχζεηο ηνπο θαη κπνξνχλ λα ζπκβάινπλ ζηελ νηθνλνκηθή αλάπηπμε. ABSTRACT The role of Local Governments has upgraded in the last few years with the transfer of powers and they have to operate with criterion the economic development and the improvement of the quality of life of citizens. The building of infrastructure, the renewal of equipment and the improvement of services, consist the terminus for all Local Governments. In order to fulfill the above targets, LG s will have to invest substantial capital that usually they don t have. In this case the use of alternative sources of funding is necessary prerequisite. In that way LG s can finish their investments and they contribute in economic development 3

4 ΠΙΝΑΚΑ ΤΝΣΜΗΕΧΝ ΚΑΙ ΤΝΣΟΜΟΓΡΑΦΙΧΝ Σ.Α Ο.Σ.Α Σ.Π.Γ Δ.Σ.Δπ Δ.Δ Δ..Σ.Α ΚΔΓΚΔ Δ.Π.Σ.Α.Γ.ΙΣ Κ.Α.Π Δ.ΣΑ.Δ Μ.Μ.Δ JESSICA Σνπηθή Απηνδηνίθεζε Οξγαληζκφο Σνπηθήο Απηνδηνίθεζεο Σακείν Παξαθαηαζεθψλ θαη Γαλείσλ Δπξσπατθή Σξάπεδα Δπελδχζεσλ Δπξσπατθή Έλσζε Δζληθή ρνιή Σνπηθήο Απηνδηνίθεζεο Κεληξηθή Έλσζε Γήκσλ θαη Κνηλνηήησλ Διιάδνο Δηδηθφ Πξφγξακκα Σνπηθήο Απηνδηνίθεζεο πκπξάμεηο Γεκνζίνπ-Ιδησηηθνχ Σνκέα Κεληξηθνί Απηνηειείο Πφξνη Δπξσπατθφ Σακείν Δπελδχζεσλ Μηθξνκεζαία Δπηρείξεζε Joint European Support for Sustainable Investment in City Areas 4

5 ΔΙΑΓΩΓΗ ηα πιαίζηα ηεο παγθνζκηνπνηεκέλεο θνηλσλίαο πνπ δνχκε νη Ο.Σ.Α έρνπλ έλα ζεκαληηθφ ξφιν λα δηαδξακαηίζνπλ θαη κπνξνχλ λα απνηειέζνπλ ζεκαληηθφ κνριφ αλάπηπμεο. Οη θνξείο ηεο Σνπηθήο Απηνδηνίθεζεο έρνπλ αλαβαζκηζηεί ζεκαληηθά ηα ηειεπηαία ρξνληά θαζψο ζεσξείηαη φηη κε ηελ απνθέληξσζε ησλ αξκνδηνηήησλ κπνξεί λα εμππεξεηεζεί θαιχηεξα ν πνιίηεο, ελψ θαη ν ξφινο ηνπο ζηελ ηνπηθή αλάπηπμε είλαη θξίζηκνο θαη φηη κπνξεί λα έρεη ζεηηθά απνηειέζκαηα. Μάιηζηα ε Δπξσπατθή Έλσζε ζεσξεί φηη ε ελίζρπζε ησλ πφιεσλ απνηειεί απαξαίηεηε πξνυπφζεζε γηα ηελ νηθνλνκηθή αλάπηπμε θαη ηελ επίηεπμε θνηλσληθήο ζπλνρήο. θνπόο, ηεο παξνχζαο εξεπλάο είλαη, λα θαηαζηήζεη ηνλ κειεηεηή ηεο απηνδηνίθεζεο θνηλσλφ ηεο θαηάζηαζεο πνπ επηθξαηεί ζηνλ ηνκέα ησλ Οξγαληζκψλ Σνπηθήο Απηνδηνίθεζεο αλαθνξηθά κε ηηο ελαιιαθηηθέο πεγέο ρξεκαηνδφηεζεο. Έλα πεδίν γηα ην νπνίν ε ειιεληθή Σνπηθή Απηνδηνίθεζε έρεη ιίγα πξάγκαηα λα παξνπζηάζεη. ηόρνο ηεο εξεπλάο είλαη λα αλαδείμεη ηνλ αλαπηπμηαθφ ξφιν ησλ Ο.Σ.Α λα νξίζεη ηηο παξακέηξνπο ππφ ηηο νπνίεο κπνξνχλ λα δξάζνπλ απνηειεζκαηηθφηεξα, λα εληνπίζεη ηηο πξννπηηθέο ηνπο θαη λα θαηαγξάςεη ηηο αδπλακίεο ηνπο, δηαηππψλνληαο παξάιιεια ξεαιηζηηθέο θαη πινπνηήζηκεο πξνηάζεηο βειηίσζεο ηνπο. Όζνλ αθνξά ηελ κεζνδνινγία πνπ ρξεζηκνπνηήζεθε γηα ηελ ζπγγξαθή ηεο παξνχζαο κειέηεο, δεδνκέλνπ φηη ην ζέκα αθνξά κηα ζρεηηθά θαηλνχξγηα δπλαηφηεηα ησλ Ο.Σ.Α δελ ππάξρεη επαξθήο βηβιηνγξαθία γηα ηελ ειιεληθή πεξίπησζε. Έηζη, ε ζπιινγή ζηνηρεηψλ έγηλε κέζν ζπλεληεχμεσλ, ηελ ρξήζε ησλ εθπαηδεπηηθψλ ζεκεηψζεσλ πνπ καο παξείρε ε ζρνιή θαηά ηελ δηάξθεηα ηεο ρξνληάο, άξζξσλ απφ βηβιία θαη πεξηνδηθά ελψ έγηλε εθηελή ρξήζε ηνπ δηαδηθηχνπ. Δπίζεο γηα ηελ εθπφλεζε ηεο κειέηεο ρξεζηκνπνηεζήθαλ θαη νκηιίεο ζπλεδξηψλ κε ζέκα ηελ αλάπηπμε ησλ Ο.Σ.Α Οη ζπλεληεχμεηο έγηλαλ κε ηνπο, θ Αλαζηάζην απνπλάθε θαζεγεηή ηεο Δ..Σ.Α, ηνλ θ. Ράιιε Γθέθα, επηζηεκνληθφ ζπλεξγάηε ηεο ΚΔΓΚΔ θαη ηελ θ. Φσηεηλή Κνπηδνχθνπ ππεχζπλε ηνπ γξαθείνπ Αζελψλ ηεο Δπξσπατθήο Σξάπεδαο Δπελδχζεσλ. Απφ ηηο ζπλεληεχμεηο βξήθαλ ζεκαληηθά ζπκπεξάζκαηα θαη ζε θάπνηεο πεξηπηψζεηο κνπ παξαρσξήζεθε ζρεηηθφ πιηθφ. Η ππφζεζε ηεο εξγαζίαο κε βάζε ηελ νπνία μεθίλεζε ε κειέηε είλαη θαηά πνζφλ Οη Ο.Σ.Α κπνξνύλ λα ιεηηνπξγήζνπλ ωο αλαπηπμηαθόο θνξέαο ηεο ηνπηθήο νηθνλνκίαο, νη 5

6 ελαιιαθηηθέο πεγέο ρξεκαηνδόηεζεο θαη ε ζπκβνιή ηνπο ζηελ αλάπηπμε ηωλ δξάζεωλ ηωλ Ο.Σ.Α. ην πξώην θεθάιαην επηρεηξείηαη κηα θαηαγξαθή ησλ γεληθψλ ζηνηρείσλ πνπ αθνξνχλ ηνπο Ο.Σ.Α. γίλεηαη κηα αλαθνξά ζην ζεζκηθφ πιαίζην ησλ Ο.Σ.Α απφ ην νπνίν πεγάδνπλ ηφζν νη αξκνδηφηεηεο φζν θαη νη ππνρξεψζεηο θαη θπξίσο ε δπλαηφηεηα λα απεπζπλζεί ε Σνπηθή Απηνδηνίθεζε ζηνλ ηδησηηθφ ηνκέα γηα λα ρξεκαηνδνηήζεη ηηο αλάγθεο ηεο θάηη πνπ δελ ίζρπε ζην παξειζφλ. ηε ζπλερεία γίλεηαη κηα αλάιπζε ηεο πθηζηάκελεο θαηάζηαζεο ζηνπο Ο.Σ.Α θαη ηνλ ξφιν πνπ θαινχληαη λα παίμνπλ σο θνξείο αλάπηπμεο θαζψο θαη ηα πξνβιήκαηα πνπ έρνπλ λα αληηκεησπίζνπλ. ην δεύηεξν θεθάιαην γίλεηαη κηα πξνζπάζεηα λα ζπλδεζεί ε Σνπηθή Απηνδηνίθεζε κε ηελ ηνπηθή νηθνλνκία θαη ην πψο νη επελδχζεηο είλαη απαξαίηεηεο γηα ηελ νηθνλνκηθή αλάπηπμε. Δπίζεο θαηαγξάθεηαη θαη ε ελίζρπζε ηνπ θξάηνπο κε ηελ παξνρή ρξεκαηνδνηήζεσλ κέζσ αλαπηπμηαθψλ πξνγξακκάησλ. Γίλεηαη αλάιπζε ησλ δπν αλαπηπμηαθψλ πξνγξακκάησλ πνπ έρνπλ έσο ηψξα ρξεζηκνπνηεζεί θαζψο θαη κηα θξηηηθή γηα ην πξφγξακκα «ΘΗΔΑ» πνπ ρξεζηκνπνηείηαη ηελ πεξίνδν πνπ δηαλχνπκε. ην ηξίην θεθαιαίν δηαπηζηψλεηαη φηη νη Ο.Σ.Α δελ έρνπλ επαξθείο πφξνπο γηα ηελ νινθιήξσζε ησλ επελδχζεσλ θαη ν ξφινο ησλ ελαιιαθηηθψλ πεγψλ ρξεκαηνδφηεζεο, είλαη ζεκαληηθφο γηα λα πξαγκαηνπνηεζνχλ ηα επελδπηηθά ηνπο ζρεδία. ηε ζπλερεία γίλεηαη παξνπζίαζε φισλ ησλ ελαιιαθηηθψλ πεγψλ ρξεκαηνδφηεζεο θαζψο θαη ηα πιενλεθηήκαηα πνπ πξνζθέξεη ην θάζε πξντφλ θαζψο θαη ηα κεηνλεθηήκαηα ηνπο. ην ηέηαξην θεθάιαην πνπ είλαη ην θεθάιαην ησλ ζπκπεξαζκάησλ γίλεηαη κηα ζχληνκε θαηαγξαθή ησλ δεδνκέλσλ πνπ παξνπζηάζηεθαλ ζηελ εξγαζία θαη κηα θξηηηθή ησλ ελαιιαθηηθψλ πεγψλ ρξεκαηνδφηεζεο. Δπίζεο αλαιχνληαη ζπκπεξάζκαηα πνπ κπνξνχλ λα εμαρζνχλ θαζψο θαη νη ιχζεηο πνπ πξνηείλνληαη. 6

7 ΚΔΦΑΛΑΙΟ 1 Ο Γεληθά ζηνηρεηά ηεο Σνπηθήο Απηνδηνίθεζεο 1.1 Θεζκηθό Πιαίζην Η Τνπηθή Απηνδηνίθεζε βξίζθεηαη κπξνζηά ζε έλα ζηαπξνδξόκη. Η αύμεζε ηνπ βηνηηθνύ επηπέδνπ ησλ πνιηηώλ πξνθαιεί δήηεζε γηα λέεο θαη θαιύηεξεο πνηόηεηαο ηνπηθέο δεκνζηέο ππεξεζίεο. Παξάιιεια, ε δεκνζηνλνκηθή ζηελόηεηα πεξηνξίδεη ηηο παξαδνζηαθέο ρξεκαηνδνηηθέο επηινγέο ησλ Οξγαληζκώλ Τνπηθήο Απηνδηνίθεζεο. Η πξνζπάζεηα ηεο Τνπηθήο Απηνδηνίθεζεο λα αληαπεμέιζεη ζηελ απμεκέλε δήηεζε ζην πιαίζην ησλ ρξεκαηνδνηηθώλ πεξηνξηζκώλ απαηηεί λέεο ζύγρξνλεο θαη ξεμηθέιεπζεο πνιηηηθέο. ( 1 Η αλαδηνξγάλσζε θαη ν ζεζκηθφο εθζπγρξνληζκφο ηεο δεκφζηαο δηνίθεζεο απνηεινχλ κηα απφ ηηο πξνηεξαηφηεηεο ησλ ειιεληθψλ θπβεξλήζεσλ. Οη αιιαγέο ζηνλ ηνκέα απηφ ηα ηειεπηαία ρξφληα ήηαλ ζεκαληηθέο ηφζν ζην ζεζκηθφ φζν θαη ζην νξγαλσηηθφ πεδίν. Οη αιιαγέο απηέο ζηνρεχνπλ ζηελ απνζπγθέληξσζε αξκνδηνηήησλ απφ ηελ θεληξηθή δηνίθεζε πξνο ηελ πεξηθέξεηα, αιιά θαη ζηε ζεζκηθή θαη νξγαλσηηθή αλαζπγθξφηεζε ησλ Οξγαληζκψλ Σνπηθήο Απηνδηνίθεζεο. Η αλαβάζκηζε ηεο πξσηνβάζκηαο ηνπηθήο απηνδηνίθεζεο, ε δεκηνπξγία ηεο λνκαξρηαθήο απηνδηνίθεζεο θαη ε ζπγθξφηεζε ηεο πεξηθέξεηαο ζε πξαγκαηηθά απνθεληξσκέλε δεκφζηα δηνίθεζε επέθεξαλ ζεκαληηθέο ηξνπνπνηήζεηο ζην ζχζηεκα δηνίθεζεο απηνδηνίθεζεο θαη αλαπηπμηαθήο νξγάλσζεο ηεο ρψξαο, αιιά θαη ζηε δεκφζηα θαη θνηλσληθή δσή ηνπ ηφπνπ. Σν θξάηνο νξγαλψλεηαη ζε άιιε βάζε κε νξζνινγηθή θαηαλνκή ησλ αξκνδηνηήησλ ζηα δηάθνξα επίπεδα θαη δηαξζξψλεηαη πεξηθεξεηαθά γηα λα κπνξεί λα ιεηηνπξγεί πεξηζζφηεξν απνηειεζκαηηθά. Γίλεηαη κηα πξνζπάζεηα δειαδή λα ηζρπξνπνηεζεί ε Σνπηθή Απηνδηνίθεζε κε θαηλνχξγηα κέζα γηα ηελ δηαρείξηζε ησλ πξνβιεκάησλ ηνπ πνιίηε ζηνλ ρψξν πνπ δεη θαη λα κεησζεί ε εμάξηεζε ηνπ απφ ηα θέληξα εμνπζίαο. Άιισζηε δελ είλαη δπλαηφλ κηα εζληθή ζηξαηεγηθή λα αληηκεησπίζεη φια ηα ζέκαηα ησλ πνιηηψλ θαη γη απηφ ρξεηάδεηαη ε εμεηδίθεπζε πνπ παξέρεη ε Σνπηθή Απηνδηνίθεζε. Η Διιάδα έρνληαο πεξάζεη απφ δηάθνξεο θάζεηο δηνηθεηηθήο νξγάλσζεο θαη έρνληαο σο παξάδεηγκα ηηο επηηπρείο πεξηπηψζεηο ησλ ρσξψλ ηεο Δ.Δ θαη ηεο Ακεξηθήο, θαηέιεμε ζην 7

8 ζπκπέξαζκα φηη ε απνθέληξσζε ησλ αξκνδηνηήησλ είλαη απαξαίηεηε γηα ηελ επηδίσμε ησλ παξαπάλσ ζηφρσλ ηδηαηηέξα ζε επνρέο πνπ ρψξα έξρεηαη αληηκέησπε κε πνιχ έληνλν αληαγσληζκφ απφ ηα άιια θξάηε σο απνηέιεζκα ησλ παγθνζκηνπνηεκέλσλ ζπλζεθψλ πνπ έρνπλ δεκηνπξγεζεί. Γη απηφ ηνλ ιφγν, ζην χληαγκα 2 νξίδεηαη φηη: H δηνίθεζε ηνπ Κξάηνπο νξγαλώλεηαη ζύκθσλα κε ην απνθεληξσηηθό ζύζηεκα. αξζ ( Οη αιιαγέο απηέο ζηνρεχνπλ ζηελ απνζπγθέληξσζε αξκνδηνηήησλ απφ ηελ θεληξηθή δηνίθεζε πξνο ηελ πεξηθέξεηα, αιιά θαη ζηε ζεζκηθή θαη νξγαλσηηθή αλαζπγθξφηεζε ησλ Οξγαληζκψλ Σνπηθήο Απηνδηνίθεζεο. Η αλαβάζκηζε ηεο πξσηνβάζκηαο ηνπηθήο απηνδηνίθεζεο, ε δεκηνπξγία ηεο λνκαξρηαθήο απηνδηνίθεζεο θαη ε ζπγθξφηεζε ηεο πεξηθέξεηαο ζε πξαγκαηηθά απνθεληξσκέλε δεκφζηα δηνίθεζε επέθεξαλ ζεκαληηθέο αιιαγέο ζην ζχζηεκα δηνίθεζεο απηνδηνίθεζεο θαη αλαπηπμηαθήο νξγάλσζεο ηεο ρψξαο, αιιά θαη ζηε δεκφζηα θαη θνηλσληθή δσή ηνπ ηφπνπ. Σν θξάηνο νξγαλψλεηαη ζε άιιε βάζε κε νξζνινγηθή θαηαλνκή ησλ αξκνδηνηήησλ ζηα δηάθνξα επίπεδα θαη δηαξζξψλεηαη πεξηθεξεηαθά γηα λα κπνξεί λα ιεηηνπξγεί πεξηζζφηεξν απνηειεζκαηηθά. Ο ξφινο ησλ Ο.Σ.Α ά θαη β βαζκνχ έρεη γίλεη θαζνξηζηηθφο γηα ηνλ ζρεδηαζκφ ηεο ζηξαηεγηθήο ηνπ θξάηνπο θαζψο πξνζδηνξίδεηαη κε απηφλ ηνλ ηξφπν ε δηνίθεζε ησλ ηνπηθψλ ππνζέζεσλ θαη ε απνθέληξσζε ησλ αξκνδηνηήησλ κε ηνλ πιένλ ζαθή ηξφπν αθνχ απφ ην χληαγκα πξνβιέπεηαη φηη: Η δηνίθεζε ησλ ηνπηθώλ ππνζέζεσλ αλήθεη ζηνπο νξγαληζκνύο ηνπηθήο απηνδηνίθεζεο πξώηνπ θαη δεύηεξνπ βαζκνύ. Υπέξ ησλ Οξγαληζκώλ Τνπηθήο Απηνδηνίθεζεο ζπληξέρεη ηεθκήξην αξκνδηόηεηαο γηα ηε δηνίθεζε ησλ ηνπηθώλ ππνζέζεσλ. Αξζ ( 4 Δπίζεο, γηα λα εληζρχζεη αθφκα πεξηζζφηεξν ηηο δπλαηφηεηεο ησλ Οξγαληζκψλ Σνπηθήο Απηνδηνίθεζεο νξίδεηαη φηη απνιακβάλνπλ δηνηθεηηθήο θαη νηθνλνκηθήο απηνηέιεηαο. Αξζ Απηφ ζεκαίλεη φηη νη νξγαληζκνί ηνπηθήο απηνδηνίθεζεο έρνπλ ειεπζεξία ζηνλ ηξφπν δξάζεο ηνπο φζν βξίζθεηαη ζε λφκηκα πιαίζηα, κε ην θξάηνο απιά λα επνπηεχεη ( 5. Τν Κξάηνο αζθεί ζηνπο νξγαληζκνύο ηνπηθήο απηνδηνίθεζεο επνπηεία πνπ ζπλίζηαηαη απνθιεηζηηθά ζε έιεγρν λνκηκόηεηαο θαη δελ επηηξέπεηαη λα εκπνδίδεη ηελ πξσηνβνπιία θαη ηελ ειεύζεξε δξάζε ηνπο. Αξζ ( 6. Όκσο ε ελίζρπζε ηνπ ξφινπ ησλ Οξγαληζκψλ Σνπηθήο Απηνδηνίθεζεο κέζσ ηεο απνθέληξσζεο ησλ εμνπζηψλ, δεκηνχξγεζε επηπξφζζεηεο ππνρξεψζεηο ηηο νπνίεο νη Ο.Σ.Α 8

9 δελ ζα κπνξνχζαλ λα ηηο αλαιάβνπλ ρσξίο ηελ απαξαίηεηε νηθνλνκηθή ελίζρπζε απφ ην θξάηνο. Ίζσο πην ζεκαληηθή θαηλνηνκία ηνπ Άξζξνπ 102 πνπ αθνξά ηελ ηνπηθή απηνδηνίθεζε είλαη ε παξάγξαθνο 5 θαη απηφ γηαηί νξίδεηαη φηη: «Τν Κξάηνο ιακβάλεη ηα λνκνζεηηθά, θαλνληζηηθά θαη δεκνζηνλνκηθά κέηξα πνπ απαηηνύληαη γηα ηελ εμαζθάιηζε ηεο νηθνλνκηθήο απηνηέιεηαο θαη ησλ πόξσλ πνπ είλαη αλαγθαίνη γηα ηελ εθπιήξσζε ηεο απνζηνιήο θαη ηελ άζθεζε ησλ αξκνδηνηήησλ ησλ Οξγαληζκώλ Τνπηθήο Απηνδηνίθεζεο κε ηαπηόρξνλε δηαζθάιηζε ηεο δηαθάλεηαο θαηά ηε δηαρείξηζε ησλ πόξσλ απηώλ». ( 7 Δπίζεο ζηελ ηδία παξάγξαθν αλαθέξεηαη φηη: «Κάζε κεηαβίβαζε αξκνδηνηήησλ από θεληξηθά ή πεξηθεξεηαθά όξγαλα ηνπ Κξάηνπο πξνο ηελ ηνπηθή απηνδηνίθεζε ζπλεπάγεηαη θαη ηε κεηαθνξά ησλ αληίζηνηρσλ πόξσλ». Έηζη, γίλεηαη ζαθέο φηη Σνπηθή Απηνδηνίθεζε αλαιακβάλεη ππνρξεψζεηο κνλφ εάλ ην ππάξρνπλ ηα δηαζέζηκα θνλδχιηα κε ην θξάηνο λα είλαη αξσγφο. Όπσο αλαθέξζεθε ζηελ αξρή ηνπ θεηκέλνπ, νη Ο.Σ.Α θαινχληαη πιένλ λα κεηαζρεκαηηζηνχλ εάλ ζέινπλ λα αληαπεμέιζνπλ ζηηο αληαγσληζηηθέο ζπλζήθεο πνπ έρνπλ πιένλ δεκηνπξγεζεί θαη πξνζδψζνπλ κηα δπλακηθή ζηελ ηνπηθή νηθνλνκία πνπ ζα ηξνθνδνηεί ηελ αλάπηπμε. Απηφ ζεκαίλεη φηη νη νξγαληζκνί ηνπηθήο απηνδηνίθεζεο δελ πξέπεη λα πεξηνξίδνληαη ζε απιή αληηκεηψπηζε ησλ πξνβιεκάησλ θαη ζηελ δηεθπεξαίσζε ησλ ηνπηθψλ ππνζέζεσλ αιιά θπξίσο ζηελ δηακφξθσζε ζπλζεθψλ θαηάιιεισλ πνπ ζα βειηηψζνπλ ην βηνηηθφ επίπεδν θαη ηελ πνηφηεηα δσήο. Γηα λα γίλεη φκσο θάηη ηέηνην, ζα πξέπεη νη νξγαληζκνί ηνπηθήο απηνδηνίθεζεο λα θαηαζθεπάζνπλ ηηο απαξαίηεηεο ππνδνκέο νη νπνίεο ζα βνεζήζνπλ ηελ ηνπηθή αλάπηπμε θαη ζα δψζνπλ ηα θαηάιιεια θίλεηξα γηα λέεο επελδχζεηο απφ ηνλ ηδησηηθφ ηνκέα. Οη δηελέξγεηα επελδχζεσλ απφ ηνπο Ο.Σ.Α απνηειεί ζεκαληηθφ κέξνο ησλ ππνρξεψζεσλ ηνπο ηφζν γηα ηελ δεκηνπξγία ησλ ππνδνκψλ φζν θαη γηα ηελ παξνρή ππεξεζηψλ ζηνπο πνιίηεο. Δίλαη φκσο κηα ηδηαηηέξα δαπαλεξή ππνρξέσζε πνπ εθηφο ησλ άιισλ ζπλήζσο δελ έρεη άκεζα αληαπνδνηηθά απνηειέζκαηα θαη έηζη πνιιέο θνξέο ε ηνπηθή απηνδηνίθεζε επηιέγεη λα εμππεξεηήζεη άιιεο δξαζηεξηφηεηεο. Σν θξάηνο, γη απηφ ηνλ ζθνπφ έρεη δεκηνπξγήζεη επηρεηξεζηαθά πξνγξάκκαηα, φπσο ην Δ.Π.Σ.Α ζηελ αξρή θαη ην ΘΗΔΑ ζηελ ζπλερεία, πνπ αλαιακβάλνπλ σο έλα βαζκφ ηελ επηρνξήγεζε ησλ επελδχζεσλ ηεο Σνπηθήο Απηνδηνίθεζεο. Παξφια απηά είλαη ζαθέο φηη ην θξάηνο δελ κπνξεί λα ρξεκαηνδνηεί φιεο ηηο ελέξγεηεο ησλ Οξγαληζκψλ Σνπηθήο Απηνδηνίθεζεο ιφγσ ησλ δεκνζηνλνκηθψλ πεξηνξηζκψλ πνπ ππάξρνπλ αιιά θαη ησλ αλαγθψλ ησλ δεκφζησλ θνξέσλ. 9

10 Γη απηφ ηνλ ιφγν ν λνκνζέηεο έρεη πξνβιέςεη ηα θνλδχιηα θαη ηηο πεγέο απφ νπνχ ζα πξνέξρεηαη ε ρξεκαηνδφηεζε ησλ Οξγαληζκψλ Σνπηθήο Απηνδηνίθεζεο αιιά θαη ηνλ ηξφπν θαηακεξηζκνχ ηνπο. Ο λένο θψδηθαο δήκσλ θαη θνηλνηήησλ N. 3463/2006 μεθαζαξίδεη ην ηνπίν γηα ηα ηδία έζνδα, ηηο θξαηηθέο ρξεκαηνδνηήζεηο αιιά εηζαγάγεη θαη κηα λέα δηάζηαζε εζφδσλ, ηελ εηζξνή θαη ηδησηηθψλ θεθαιαίσλ πνπ θαιχπηνπλ θπξίσο ηελ αλάγθε αλαλέσζεο ηνπ εμνπιηζκνχ θαη ηελ θαηαζθεπή ησλ ππνδνκψλ πνπ είλαη απαξαίηεηεο γηα ηελ βηψζηκε αλάπηπμε ησλ Οξγαληζκψλ Σνπηθήο Απηνδηνίθεζεο. ( 8 Δίλαη ινγηθφ λα έρεη δνζεί ηδηαίηεξε ζεκαζία ζην ηνκέα ησλ επελδχζεσλ ησλ Ο.Σ.Α θαζψο απνηεινχλ ζεκαληηθφ θνκκάηη ηεο ιεηηνπξγίαο ηνπο πνπ θαιχπηεη έλα κεγάιν κέξνο ησλ εμφδσλ ηνπο. Όκσο παξφιν, πνπ ηα ηειεπηαία ρξφληα έρνπλ γίλεη αμηφινγα βήκαηα γηα ηελ ελδπλάκσζε θαη ηελ πξνψζεζε ησλ επελδχζεσλ απφ ηνπο Οξγαληζκνχο Σνπηθήο Απηνδηνίθεζεο είλαη πξνθαλέο φηη νη Ο.Σ.Α δελ έρνπλ επαξθείο πφξνπο γηα λα κπνξέζνπλ λα αζθήζνπλ κε επηηπρία ηηο αξκνδηφηεηεο ηνπο, πνζφ κάιινλ λα αληέμνπλ ζην βάξνο ησλ επελδχζεσλ πνπ ζπλήζσο απαηηνχλ κεγάια θεθάιαηα γηα λα νινθιεξσζνχλ θαη ην θξάηνο δελ κπνξεί λα ρξεκαηνδνηήζεη φιεο ηηο πξνηάζεηο. Άιισζηε, κέζσ ησλ αλαπηπμηαθψλ πξνγξακκάησλ ε πνιηηεία αλαιακβάλεη κνλφ έλα κέξνο ηεο δαπάλεο θαη ην ππφινηπν πνζνζηφ είλαη αλαγθαζκέλνη ν νξγαληζκνί ηνπηθήο απηνδηνίθεζεο λα ην θαιχςνπλ είηε κε ηα ηδία έζνδα, είηε λα αλαδεηήζνπλ άιιεο πεγέο θεθαιαίσλ θπξίσο απφ ηνλ ηδησηηθφ ηνκέα. Η έιιεηςε επαξθψλ πφξσλ δεκηνπξγεί ζεκαληηθά πξνβιήκαηα θαη αλαγθάδεη ηνπο Ο.Σ.Α λα ζηξαθνχλ ζε λέεο κνξθέο ρξεκαηνδφηεζεο πνπ έσο ηψξα δελ είραλ ρξεζηκνπνηήζεη (εθηφο απφ ηνλ δαλεηζκφ ζηνλ νπνίν είλαη αξθεηά εθηεζεηκέλνη νξηζκέλνη δήκνη), θαη λα ιεηηνπξγήζνπλ εθκεηαιιεπφκελνη ηα πξντφληα πνπ ππάξρνπλ γηα ηελ επηηπρή νινθιήξσζε ησλ ππνρξεψζεσλ ηνπο. Σέηνηα πξντφληα είλαη, δάλεηα ηφζν απφ ηξάπεδεο εζσηεξηθνχ φζν θαη εμσηεξηθνχ φπσο ε Δπξσπατθή Σξάπεδα Δπελδχζεσλ (ΔΣΔπ) πνπ ζα αζρνιεζνχκε εθηελέζηεξα πην θάησ, ε ρξεκαηνδνηηθή κίζζσζε (leasing), ην factoring, νη πκπξάμεηο Γεκνζίνπ Ιδησηηθνχ Σνκέα (.Γ.Ι.Σ) ηα νπνία κε ηνπο αληαγσληζηηθνχο φξνπο ηνπο, ζα κπνξέζνπλ λα δψζνπλ κηα λέα ψζεζε ζηηο επελδχζεηο ησλ Οξγαληζκψλ Σνπηθήο Απηνδηνίθεζεο. Φπζηθά, δελ ζα πξέπεη λα παξαγλσξηζηεί θαη ε ζπκβνιή ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο κε ηελ ρξεκαηνδφηεζε δηαθνξψλ δξάζεσλ πνπ ελ πνιχο έκεηλε αλεθκεηάιιεπηε έσο ηψξα απφ ηελ ηνπηθή απηνδηνίθεζε. Με απηφ ηνλ ηξφπν γίλεηαη πνιχ πην απνηειεζκαηηθή ε δηαρείξηζε ησλ έξγσλ πνπ ζα θαηαζθεπαζηνχλ αθνχ απνδεζκεχνληαη ζεκαληηθά θεθάιαηα γηα άιιεο επελδχζεηο θαζψο επίζεο βνεζάεη ζηνλ επηκεξηζκφ ησλ εμφδσλ ζε επφκελεο ρξήζεηο. 10

11 1.2 Τθηζηάκελε Καηάζηαζε ηωλ Ο.Σ.Α Η Σνπηθή Απηνδηνίθεζε, σο αλαπηπμηαθφο ζεζκφο, είλαη θνξέαο ζρεδηαζκνχ θαη πξνγξακκαηηζκνχ ηεο ηνπηθήο αλάπηπμεο, ζηα πιαίζηα ησλ δηαδηθαζηψλ ηνπ εζληθνχ πξνγξακκαηηζκνχ θαη ηαπηφρξνλα απφ ηνπο θχξηνπο θνξείο πινπνίεζεο αλαπηπμηαθψλ πξνγξακκάησλ ζηελ δηνηθεηηθή ηεο πεξηθέξεηα. Χο ηέηνηνο ζεζκφο, ε Σνπηθή Απηνδηνίθεζε ζα δηθαησζεί κνλφ εάλ πξνβεί ζε αλαπηπμηαθέο παξεκβάζεηο, αμηνπνηψληαο ηηο ηνπηθέο ηδηνκνξθίεο θαη ηνπο πινπηνπαξαγσγηθνχο ηεο πφξνπο. Οη νξγαληζκνί ηνπηθήο απηνδηνίθεζεο έρνπλ επσκηζζεί πνιιέο αξκνδηφηεηεο ηδηαηηέξα ηα ηειεπηαία ρξνληά, νη νπνίεο μεθεχγνπλ απφ ηελ απιή βειηίσζε ηεο θαζεκεξηλφηεηαο ηνπ πνιίηε θαη πιένλ θαινχληαη λα αληηκεησπίζνπλ ηα πξνβιήκαηα ηνπο, λα βειηηψζνπλ ηηο ζπλζήθεο δηαβίσζεο θαη παξάιιεια λα δεκηνπξγήζνπλ ηηο θαηάιιειεο πξνυπνζέζεηο πνπ ζα επηθέξνπλ ηελ νηθνλνκηθή αλάπηπμε. Η αιήζεηα είλαη φηη νη Οξγαληζκνί Σνπηθήο Απηνδηνίθεζεο βξίζθνληαη αληηκέησπνη κε κηα ξαγδαία αχμεζε ησλ θαζεθφλησλ ρσξίο απαξαίηεηα λα είλαη πξνεηνηκαζκέλνη επαξθψο θαη ρσξίο λα έρνπλ ζπλεηδεηνπνηήζεη, νξηζκέλνη εμ απηψλ, ηνλ λέν ηνπο ξφιν. Σν εξψηεκα ινηπφλ είλαη, θαηά πνζφλ νη νξγαληζκνί ηνπηθήο απηνδηνίθεζεο είλαη ζε ζέζε λα αληαπεμέιζνπλ ζηηο ππνρξεψζεηο ηνπο ηφζν δηνηθεηηθά θαη νξγαλσηηθά, φζν θαη βέβαηα αλ δηαζέηνπλ ηα θαηάιιεια κέζα γηα λα ιεηηνπξγήζνπλ απνηειεζκαηηθά. Δπηπιένλ αλ έρνπλ ηελ νηθνλνκηθή δπλαηφηεηα λα ππνζηεξίμνπλ απηφλ ηνλ κεραληζκφ, αλ ην θξάηνο ηνπο εληζρχεη επαξθψο θαη αλ κπνξνχλ λα αμηνπνηήζνπλ ηηο δπλαηφηεηεο πνπ πξνζθέξνπλ ηα λέα ρξεκαηνδνηηθά κέζα. Η Σνπηθή Απηνδηνίθεζε έρεη βξεζεί ηελ ηειεπηαία δεθαεηία ζην επίθεληξν κεγάισλ κεηαξξπζκίζεσλ αθνχ ήηαλ ζαθέο φηη κνλφ ην απνθεληξσκέλν ζχζηεκα δηνίθεζεο κπνξεί λα θέξεη ηελ πξφνδν θαη λα δψζεη ηηο θαηάιιειεο επθαηξίεο νχησο ψζηε φιεο νη πεξηθέξεηεο λα αλαπηπρζνχλ ηζφξξνπα θαη λα επηηχρνπλ ηελ ζχγθιεζε κε ηηο άιιεο πεξηθέξεηεο ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο πνπ είλαη άιισζηε θαη ν βαζηθφο ζηφρνο ηεο. Έπξεπε δειαδή λα αλακνξθσζεί πιήξσο ε νξγάλσζε ησλ Οξγαληζκψλ Σνπηθήο Απηνδηνίθεζεο θαη λα δεκηνπξγεζνχλ ζηελ ζέζε ηνπο ηζρπξέο νληφηεηεο πνπ ζα κπνξέζνπλ λα ιεηηνπξγήζνπλ ζηηο λέεο ζπλζήθεο. Οη αιιαγέο ζηνλ ηνκέα απηφ ηα ηειεπηαία ρξφληα ήηαλ ζεκαληηθέο ηφζν ζην ζεζκηθφ φζν θαη ζην νξγαλσηηθφ πεδίν, φπσο γηα παξάδεηγκα ην Πξφγξακκα «Ι. Καπνδηζηξίαο» 9 11

12 Ν.2539/1997 πνπ ήηαλ έλα πνιχ ζεκαληηθφ βήκα γηα ηελ ηζρπξνπνίεζε ησλ Οξγαληζκψλ Σνπηθήο Απηνδηνίθεζεο α βαζκνχ αθνχ πξνθάιεζε ηελ ζπλέλσζε ησλ ρηιηάδσλ δηάζπαξησλ δήκσλ θαη θνηλνηήησλ κε ζθνπφ ηελ θαιχηεξε νξγάλσζε ηνπο θαη ηελ απνδνηηθφηεξε θαηαλνκή ησλ θνλδπιηψλ. ( Δίλαη ραξαθηεξηζηηθφ φηη κεηά ηελ ζπλέλσζε ησλ δήκσλ θαη θνηλνηήησλ ν αξηζκφο ηνπο πεξηνξίζηεθε απφ ηνπο ζηνπο κε φηη απηφ ζπλεπάγεηαη γηα ηηο νηθνλνκίεο θιίκαθαο πνπ πξνθχπηνπλ. Η ζπγθξφηεζε ηζρπξήο πξσηνβάζκηαο ηνπηθήο απηνδηνίθεζεο, πξνυπνζέηεη νξγαληζκνχο ηθαλνχο λα παξέρνπλ επξχ θάζκα ππεξεζηψλ θαη ηδίσο λα δηαζθαιίδνπλ ηελ ηζφηεηα παξεξρνκέλσλ ππεξεζηψλ κεηαμχ ησλ θαηνίθσλ ησλ κεγάισλ αζηηθψλ θέληξσλ θαη ησλ θαηνίθσλ ηεο ππαίζξνπ. Με ην λφκν απηφλ, πνπ είλαη γλσζηφο θαη ζαλ πξφγξακκα "Ι. Καπνδίζηξηαο", νη πξσηνβάζκηνη Οξγαληζκνί Σνπηθήο Απηνδηνίθεζεο (Ο.Σ.Α.) έρνπλ ηελ παξαθάησ εηθφλα : Πίλαθαο 1 Αξηζκόο ηωλ ΟΣΑ πξηλ θαη κεηά ηνλ Ν. 2539/97 (πεγή: 11 Αξηζκφο Ο.Σ.Α. πξηλ ηνλ Ν. 2539/97 Αξηζκφο Ο.Σ.Α. κεηά ηνλ Ν. 2539/97 Γήκνη Κνηλφηεηεο ύλνιν Απφ ηνπο 900 λένπο Γήκνπο : 747 πξνέξρνληαη απφ ηε ζπλέλσζε άιισλ Γήκσλ θαη Κνηλνηήησλ 2 απφ αλαγλψξηζε Κνηλνηήησλ ζε Γήκν 151 Γήκνη παξέκεηλαλ ρσξίο θακία κεηαβνιή. Απφ ηηο 133 Κνηλφηεηεο : 22 πξνέξρνληαη απφ ζπλέλσζε άιισλ Κνηλνηήησλ 111 Κνηλφηεηεο παξέκεηλαλ ρσξίο θακία κεηαβνιή. Με ην πξφγξακκα «ΙΧΑΝΝΗ ΚΑΠΟΓΙΣΡΙΑ» άιιαμε ξηδηθά ην ηνπίν ηεο πξσηνβάζκηαο ηνπηθήο απηνδηνίθεζεο θαη ζηακάηεζε ν θαηαθεξκαηηζκφο θαη ε δηαξθήο πιεζπζκηαθή ζπξξίθλσζε ησλ ρηιηάδσλ κηθξψλ θνηλνηήησλ. Η ζπγθξφηεζε λέσλ κεγάισλ 12

13 δήκσλ δηακφξθσζε, ηηο πξνυπνζέζεηο γηα ηε δεκηνπξγία ηζρπξψλ θαη απνηειεζκαηηθψλ δηνηθεηηθψλ κνλάδσλ ηθαλψλ λα παξέρνπλ πεξηζζφηεξεο θαη θαιχηεξεο πνηφηεηαο ππεξεζίεο ζηνπο πνιίηεο θαη ηδίσο ζηνπο θαηνίθνπο ηεο ππαίζξνπ. Δπίζεο κέζσ ησλ ζπλελψζεσλ γίλεηε κηα πξνζπάζεηα λα δεκηνπξγεζνχλ νη αλαγθαίεο ηερληθέο, θνηλσληθέο θαη πνιηηηζηηθέο ππνδνκέο πνπ βειηηψλνπλ ηελ πνηφηεηα δσήο ησλ πνιηηψλ, θαη λα γίλεη πην απνηειεζκαηηθή θαη κε κεγαιχηεξε δηαθάλεηα ε δηαρείξηζε ησλ νηθνλνκηθψλ θαη αλζξψπηλσλ πφξσλ πνπ έρνπλ ζηε δηάζεζή ηνπο. νη δήκνη πνπ πξνέθπςαλ. Όια απηά βέβαηα έρνπλ σο απψηεξν ζθνπφ λα νξγαλσζεί θαη λα ππνζηεξηρζεί ε ηνπηθή αλάπηπμε, Φπζηθά, απφ ηελ εθαξκνγή ηνπ πξνγξάκκαηνο δελ ιχζεθαλ ηα πξνβιήκαηα ησλ Οξγαληζκψλ Σνπηθήο Απηνδηνίθεζεο θαη νχηε έγηλε ε θαζεκεξηλφηεηα ηνπ πνιίηε πνιχ θαιχηεξε ηελ επφκελε κέξα αιιά ζίγνπξα ήηαλ κηα κεηαξξχζκηζε ζηελ ζσζηή θαηεχζπλζε. Σα θαηλφκελα γξαθεηνθξαηίαο, ηεο έιιεηςεο νξγάλσζεο, ηεο αιιεινεπηθάιπςεο δξαζηεξηνηήησλ θαη ηεο δηαθζνξάο δελ είλαη άγλσζηα ζηελ ηνπηθή απηνδηνίθεζε. Δίλαη ινγηθφ φηη νη νξγαληζκνί ηνπηθήο απηνδηνίθεζεο αλ θαη απφθηεζαλ δηνηθεηηθή θαη νηθνλνκηθή απηνηέιεηα, λα έρνπλ θιεξνλνκήζεη ζε κεγάιν βαζκν ηνλ ηξφπν νξγάλσζεο ηεο δεκφζηαο δηνίθεζεο θαη ηα πξνβιήκαηα πνπ πξνθχπηνπλ απφ απηφλ. Άιισζηε ζρεδφλ ην ζχλνιν ησλ ππνζέζεσλ ηνπ πξέπεη λα νινθιεξσζνχλ κε ηελ ζπκβνιή ηεο θεληξηθήο δηνίθεζεο νπφηε αλαγθαζηηθά επεξεάδνληαη απφ ηελ ιεηηνπξγία ηεο. Δπηπιένλ, ζηελ θάζε ηνπ κεηαζρεκαηηζκνχ ηνπο νη νξγαληζκνί ηνπηθήο απηνδηνίθεζεο επηβαξχλζεθαλ κε κεγάιν αξηζκφ επζπλψλ ρσξίο λα είλαη έηνηκνη νξγαλσηηθά, ρσξίο λα ππάξρεη κειέηε γηα ηελ ζσζηή ιεηηνπξγία ηνπο θαη ρσξίο λα έρνπλ ηα απαξαίηεηα κέζα νχηε θαη ην θαηάιιειν πξνζσπηθφ γηα λα αλαιάβνπλ ηηο λέεο επζελέο. Όκσο, ην πξαγκαηηθφ πξφβιεκα ηεο ηνπηθήο απηνδηνίθεζεο είλαη ε έιιεηςε πφξσλ γηα λα κπνξέζεη λα επηηειέζεη ην έξγν ηεο αθνχ νη ζεζκνζεηεκέλνη πφξνη πνπ είλαη απαξαίηεηνη γηα ηελ ζσζηή ιεηηνπξγία ηεο, είλαη αλεπαξθήο θαη ν ηξφπνο θαηαλνκήο ηνπο δεκηνπξγεί θάπνηεο αληζφηεηεο αλ θαη έρεη βειηησζεί αξθεηά ηα ηειεπηαία ρξφληα. Καη φκσο αθφκα θαη έηζη απηνί νη ζεζκνζεηεκέλνη πφξνη πνπ ζα κπνξνχζαλ λα θαιχςνπλ ζεκαληηθφ κέξνο ησλ αλαγθσλ ησλ Οξγαληζκψλ Σνπηθήο Απηνδηνίθεζεο δελ απνδίδνληαη κε απνηέιεζκα, ζπκθσλά κε ηελ Κ.Δ.Γ.Κ.Δ, ην θξάηνο, γηα ηελ πεξίνδν , ρξσζηάεη πεξίπνπ 2,049 δηο αλ θαη ην Γεληθφ Λνγηζηήξην ηνπ Κξάηνπο θάλεη ιφγν γηα 1,4 δηο ζε νλνκαζηηθέο ηηκέο θαη άηνθα. πκθσλά κε ηνπο ππνινγηζκνχο ηεο ΚΔΓΚΔ ην πνζφ πιένλ θηάλεη ηα 3 δηο εληείλνληαο αθφκα πεξηζζφηεξν ηελ δπζπξαγία ησλ Οξγαληζκψλ Σνπηθήο Απηνδηνίθεζεο. (νπιηε 2007) 12 Δίλαη πξνθαλέο φηη ην θξάηνο, ππφ ην βάξνο ησλ 13

14 δεκνζηνλνκηθψλ εμειίμεσλ, γηα λα κπνξέζεη λα θαιχςεη ηηο δηθέο ηνπ αλάγθεο θαζπζηεξεί ζπζηεκαηηθά ηελ παξνρή ησλ θνλδπιηψλ πνπ εηζπξάηηεη γηα ινγαξηαζκφ ησλ Οξγαληζκψλ Σνπηθήο Απηνδηνίθεζεο. Απηφ φκσο, φπσο γίλεηαη αληηιεπηφ, πξνθαιεί ζεκαληηθά πξνβιήκαηα ζε αξθεηνχο νξγαληζκνχο ηνπηθήο απηνδηνίθεζεο θαζψο νη πεξηζζφηεξνη απφ απηνχο, αθφκα θαη κεηά ηηο ζπλελψζεηο, είλαη κηθξνί ζε κέγεζνο θαη ηα ηδία έζνδα ηνπο είλαη πεληρξά. Χο άκεζν απνηέιεζκα απηήο ηεο θαηάζηαζεο ε Σνπηθή Απηνδηνίθεζε αδπλαηεί λα εθπιεξψζεη ηνπο ζθνπνχο ηεο θαη λα εληζρχζεη ηελ πξνζπάζεηα γηα νηθνλνκηθή πξφνδν. Έηζη, ελψ ε Σνπηθή Απηνδηνίθεζε θαιείηαη λα δηαδξακαηίζεη έλαλ δηαθνξεηηθφ ξφιν απφ απηφλ πνπ είρε σο ηψξα θαη λα ζπκβάιιεη κε ηηο δξάζεηο ηεο ζηελ ηνπηθή αλάπηπμε, ε πξνζπάζεηα ηεο αλαθφπηεηαη απφ ηελ έιιεηςε ησλ πφξσλ. Οη νξγαληζκνί ηνπηθήο απηνδηνίθεζεο βξίζθνληαη αληηκέησπνη κε κηα πνιχ θξίζηκε παξάκεηξν ηεο ιεηηνπξγίαο ηνπο, θαζψο εάλ ζέινπλ λα επηβηψζνπλ ζε ζπλζήθεο παγθνζκηνπνίεζεο δελ έρνπλ άιιν δξφκν απφ ην λα γίλνπλ αληαγσληζηηθνί θαη λα δεκηνπξγήζνπλ ηηο ζπλζήθεο πνπ ζα σζήζνπλ ηνλ ηφπν, ζηελ αλάπηπμε. Γηα λα θεξδηζζεί απηφ ην ζηνίρεκα, ε Σνπηθή Απηνδηνίθεζε ζα πξέπεη λα πξνβεί ζε επελδχζεηο πνπ εθηφο απφ ηελ βειηίσζε ησλ ππεξεζηψλ θαη ησλ ππνδνκψλ πνπ ζα παξέρεη, ζα πξέπεη λα ζηνρεχνπλ θαη ζηελ ελεξγνπνίεζε ησλ νηθνλνκηθψλ παξαγφλησλ φπσο επίζεο θαη ζηελ αλαηξνθνδφηεζε ηεο αλάπηπμεο γηα ηηο κειινληηθέο γεληέο. Οη επελδχζεηο φκσο είλαη αξθεηά δαπαλεξέο ελψ νη πεξηζζφηεξεο εληάζζνληαη ζηα δεκφζηα αγαζά νπφηε δελ ππάξρεη άκεζε αληαπνδνηηθφηεηα. Απηφ θάλεη αθφκα πην επηηαθηηθή ηελ αλάγθε γηα ηελ αξσγή απφ ην θξάηνο. Δηθόλα 1 : παξαθξαηεζεληα πνζα απν ηελ Σ.Α {πεγε

15 ΚΔΦΑΛΑΙΟ 2 Ο 2.1 Σνπηθή Απηνδηνίθεζε θαη Σνπηθή Οηθνλνκία Η ζηήξημε θαη ε ξχζκηζε ηεο ηνπηθήο νηθνλνκίαο σο «ηνπηθή ππφζεζε» αθνξά ηφζν ηηο δξάζεηο θαη ζπλαιιαγέο ηνπ ηδησηηθνχ ηνκέα ηεο νηθνλνκίαο, φζν θαη απηέο πνπ αλαθέξνληαη ζην δεκφζην θαη ηνλ θνηλσληθφ ηνκέα ηεο νηθνλνκίαο. Η επηινγή ηνπ λνκνζέηε σο πξνο ηνλ πξνζδηνξηζκφ ηνπ ξφινπ ηεο Πξσηνβάζκηαο, θπξίσο, Απηνδηνίθεζεο σο δηνίθεζεο, ε νπνία πξνσζεί ηα νηθνλνκηθά ελδηαθέξνληα ησλ πνιηηψλ, αιιά θαη ν ππνζηεξηθηηθφο ξφινο ηεο Γεπηεξνβάζκηαο Σνπηθήο Απηνδηνίθεζεο, πξνζδίδεη άκεζα ζηε Σνπηθή Απηνδηνίθεζε ηε δπλαηφηεηα, αιιά θαη ηελ ππνρξέσζε λα θαηεπζχλεη θαηά ηέηνην ηξφπν ην πξφγξακκα δξάζεο ηεο, ψζηε λα εληζρχεηαη θαη λα θαζίζηαηαη πιένλ απνηειεζκαηηθή ε αλάπηπμε ηεο ηνπηθήο νηθνλνκίαο. Ο λένο ηξφπνο αλάπηπμεο ηεο νηθνλνκίαο ζε παγθφζκην επίπεδν, αλαπξνζδηνξίδεη θαη ηνλ ηξφπν αλάπηπμεο ηεο ηνπηθήο νηθνλνκίαο. ην βαζκφ, πνπ ππφ ηνπο λένπο ηερλνινγηθνχο φξνπο, ε νξγάλσζε θαη δηνίθεζε ηεο παξαγσγηθήο κνλάδαο δελ ζπλδέεηαη ακέζσο κε ηελ παξαγσγηθή δηαδηθαζία, ε επηρεηξεκαηηθή δξάζε ηεο Σνπηθήο Απηνδηνίθεζεο γίλεηαη βαζκηαία πιένλ ζπκβαηή κε ην λέν επηρεηξεκαηηθφ ηνπίν. Ο λένο ξφινο ηεο Σνπηθήο Απηνδηνίθεζεο ζην ηνκέα απηφλ, επηθεληξψλεηαη, θπξίσο, ζηε θαηεχζπλζε ησλ ηνπηθψλ δξάζεσλ θαη ζηε ζπκπιεξσκαηηθή ελαζρφιεζε κε ηελ αμηνπνίεζε ησλ ηνπηθψλ πφξσλ, αιιά θαη ηελ παξνρή ππεξεζηψλ, θπξίσο ζε ηνκείο θαη πεξηνρέο φπνπ ε ηδησηηθή νηθνλνκία, σο απνβιέπνπζα ζην επηρεηξεκαηηθφ θέξδνο, δελ επηδεηθλχεη άκεζν ελδηαθέξνλ. Η επαηζζεηνπνίεζε ησλ ηνπηθψλ αξρψλ γηα ηελ αλάπηπμε θαη ζηήξημε ηεο επηρεηξεκαηηθήο δξάζεο ζε ηνπηθφ επίπεδν απμάλεηαη ηφζν ζε εζληθφ, φζν θαη ζε επξσπατθφ επίπεδν. Η πεξηθεξεηαθή θαη Σνπηθή Απηνδηνίθεζε αλαπηχζζεη κεγάιν αξηζκφ ππνζηεξηθηηθψλ θαη ζπκβνπιεπηηθψλ δνκψλ, πξνθεηκέλνπ λα δεκηνπξγήζεη έλα επλντθφ πεξηβάιινλ γηα ηελ αλάπηπμε ηεο ηνπηθήο επηρεηξεκαηηθήο δξάζεο, αιιά θαη γηα ηελ απνηειεζκαηηθή εθπιήξσζε ηνπ ξφινπ ηεο ηνπηθήο δηνίθεζεο ζηελ αλάπηπμε ησλ νηθνλνκηθψλ ελδηαθεξφλησλ ησλ θαηνίθσλ. Απφ ηα παξαπάλσ γίλεηαη εκθαλήο ε πξνζπάζεηα ηνπ θξάηνπο λα θαηαζηήζεη ηελ απνθέληξσζε σο κνληέιν αλάπηπμεο ηεο νηθνλνκίαο θαη ηελ Σνπηθή Απηνδηνίθεζε σο θχξην 15

16 εθθξαζηή θαη δηαρεηξηζηή ηεο ηνπηθήο αλάπηπμεο, ηδηαηηέξα ηψξα πνπ ιφγσ ηεο παγθνζκηνπνίεζεο ε θνηλσλία δέρεηαη αξθεηέο πηέζεηο απφ ηηο επηπηψζεηο ηεο. Πξέπεη ινηπφλ ε Σνπηθή Απηνδηνίθεζε λα είλαη ζε ζέζε λα ζηεξίμεη ηελ ηνπηθή επηρεηξεκαηηθφηεηα κε ηηο θαηάιιειεο παξεκβάζεηο πνπ ζα ηεο δψζνπλ ην αληαγσληζηηθφ πιενλέθηεκα φρη κνλφ ζε ηνπηθφ επίπεδν αιιά θαη ζε δηεζλέο, αθνχ κνλφ έηζη ζα κπνξέζεη λα εμαζθαιίζεη ηελ αχμεζε ησλ νηθνλνκηθψλ κεγεζψλ, αιιά θαη ηελ πεξεηαίξσ βειηίσζε ηνπο απφ ηελ πξνζέιθπζε επελδχζεσλ ηδησηηθψλ θεθαιαίσλ. Γίλεηαη θαηαλνεηφ ινηπφλ, ην πνζφ ζεκαληηθή είλαη ε δηελέξγεηα επελδχζεσλ αθνχ κπνξεί λα θξηζεί αθφκα θαη ε επηβίσζε ηεο. Οη επελδχζεηο φκσο, αλ θαη είλαη απαξαίηεηεο γηα ηελ αλάπηπμε, δελ είλαη πάληα εχθνιν λα πξαγκαηνπνηεζνχλ, θαζψο, νη νξγαληζκνί ηνπηθήο απηνδηνίθεζεο δελ έρνπλ, ηηο πεξηζζφηεξεο θνξέο, ηελ νηθνλνκηθή δπλαηφηεηα γηα λα θαιχςνπλ ην θφζηνο πνπ ελέρνπλ νη επελδχζεηο απηέο. Λακβάλνληαο ππφςε απηήλ ηελ αδπλακία, ην θξάηνο αλαιακβάλεη λα ζπλδξάκεη ζηηο αλάγθεο ησλ Οξγαληζκψλ Σνπηθήο Απηνδηνίθεζεο γηα ηελ δηελέξγεηα επελδχζεσλ κέζσ αλαπηπμηαθψλ πξνγξακκάησλ φπσο ην «Δ.Π.Σ.Α» ( ) 14 N. 2539/1997 θαη ην «ΘΗΔΑ» γηα ηελ πεξίνδν Ν. 3274/ ηα νπνία φκσο απαηηνχλ ηελ ελεξγή ζπκκεηνρε ησλ Οξγαληζκψλ Σνπηθήο Απηνδηνίθεζεο, ηφζν ζηελ θάζε ηνπ ζρεδηαζκνχ ησλ επελδχζεσλ φζν θαη ηεο ρξεκαηνδφηεζεο ηνπο, δηαθνξεηηθά απηά ηα θνλδχιηα ράλνληαη καδί θαη ε επθαηξία γηα αλάπηπμε. Έηζη, ε θξαηηθή ζπκκεηνρή θηάλεη ζην 35% θαη δεκηνπξγεί κηα ηδηαίηεξε δπλακηθή γηα ηηο επελδχζεηο ηεο Σνπηθήο Απηνδηνίθεζεο. 2.2 Αλαπηπμηαθά Πξνγξάκκαηα Δηδηθό Πξόγξακκα Σνπηθήο Απηνδηνίθεζεο (Δ.Π.Σ.Α.) Σν Δ.Π.Σ.Α απνηειεί ηελ πξψηε πξνζπάζεηα λα εληζρπζνχλ νη αλαπηπμηαθέο δπλαηφηεηεο ησλ Οξγαληζκψλ Σνπηθήο Απηνδηνίθεζεο απφ ην θξάηνο, κεηά ηηο ζπλελψζεηο ησλ Γήκσλ θαη Κνηλνηήησλ ιφγσ ηνπ πξνγξάκκαηνο «Ι. Καπνδηζηξίαο». Σν EΠTA είρε πεληαεηή ρξνληθή δηάξθεηα ( ) πνπ ηειηθά παξαζηάζεθε ζηα επηά ρξφληα ( ) κε απφθαζε ηνπ Τπνπξγηθνχ πκβνπιίνπ. Οη βαζηθνί πφξνη ηνπ EΠTA πξνέξρνληαη απφ Κεληξηθνχο Απηνηειείο Πφξνπο, απφ ην Πξφγξακκα Γεκνζίσλ Δπελδχζεσλ θαη απφ Δζληθά θαη Πεξηθεξεηαθά Κνηλνηηθά Πξνγξάκκαηα θαη Πξσηνβνπιίεο πνπ δηαρεηξίδνληαη ηα Τπνπξγεία θαη νη Πεξηθέξεηεο θαη αθνξνχλ ζε έξγα δήκσλ θαη θνηλνηήησλ. 16

17 Πόξνη ηνπ Δ.Π.Σ.Α είλαη: 17 (Καιιηαληάζεο 2007) 1. Πνζνζηφ 20% ηεο ΑΣΑ 2. Πνζνζηφ 8,5% ησλ ΚΑΠ 3. Σν πνζφ ηνπ ινγαξηαζκνχ ηνπ άξζξνπ 67 ηνπ Ν. 3033/54 4. Πνζνζηφ 80% ηνπ θφξνπ ησλ ηφθσλ θαηαζέζεσλ ηνπ άξζξνπ 9 παξ. 5 α ηνπ λ. 2503/ Οη πφξνη ησλ Δζληθψλ θαη Πεξηθεξεηαθψλ Κνηλνηηθψλ Πξνγξακκάησλ θαη Πξσηνβνπιηψλ 6. Οη πφξνη ηνπ Πξνγξάκκαηνο Γεκνζίσλ Δπελδχζεσλ κε ηνπο νπνίνπο ρξεκαηνδνηνχληαη ηα έξγα ησλ δήκσλ θαη θνηλνηήησλ Απφ ηηο δηαηάμεηο ηνπ λ.2539/97 πξνβιεπφηαλ ε θαηάξηηζε εηδηθνχ πξνγξάκκαηνο ηνπηθήο απηνδηνίθεζεο (ΔΠΣΑ) κε ζθνπφ ηελ νινθιήξσζε ησλ ππνδνκψλ θαη ηελ ππνζηήξημε ηεο νξγάλσζεο θαη ιεηηνπξγίαο ησλ λέσλ ΟΣΑ θαζψο θαη ηελ πξαγκαηνπνίεζε ησλ αλαγθαίσλ επελδχζεσλ ηνπηθήο αλάπηπμεο. Η θαζηέξσζε ηνπ ΔΠΣΑ απνηεινχζε ηνκή ζηηο ρξεκαηνδνηήζεηο ησλ έξγσλ θαη δξαζηεξηνηήησλ φισλ ησλ δήκσλ θαη θνηλνηήησλ ηεο ρψξαο θαη ζηφρεπε: 1. ζην ζπληνληζκφ ησλ επηκέξνπο πνιηηηθψλ πνπ εθαξκφδνληαη γηα ηελ πξσηνβάζκηα ηνπηθή απηνδηνίθεζε θαη ηελ ελίζρπζε ηνπ αλαπηπμηαθνχ ηνπο ξφινπ, 2. ζηελ νξζνινγηθή αμηνπνίεζε ησλ ρξεκαηνδνηήζεσλ πνπ θαηεπζχλνληαη ζηνπο πξσηνβάζκηνπο ΟΣΑ ψζηε λα βειηηψλεηαη ε απνδνηηθφηεηά ηνπο, 3. ζηελ ελίζρπζε ησλ λέσλ ΟΣΑ γηα ηε βειηίσζε ηεο νξγάλσζεο θαη ιεηηνπξγίαο ηνπο θαη ηελ πξαγκαηνπνίεζε ησλ αλαγθαίσλ ππνδνκψλ γηα ηε βειηίσζε ηεο πνηφηεηαο δσήο ησλ θαηνίθσλ. 17

18 2.2.2 ΣΟ ΑΝΑΠΣΤΞΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ "ΘΗΔΑ" ΤΜΦΩΝΑ ΜΔ ΣΟΝ Ν. 3274/2004 Γπζηπρψο, ην Δ.Π.Σ.Α δελ είρε ηα αλακελφκελα απνηειέζκαηα είηε ιφγσ έιιεηςεο νξγάλσζεο, είηε ιφγσ ην φηη ην ζχζηεκα θαηαλνκήο δεκηνπξγνχζε αξθεηέο αληζφηεηεο, είηε ιφγσ ηεο έιιεηςεο επαξθνχο ρξεκαηνδφηεζεο θαη ηεο ρακειήο απνξξνθεηηθφηεηαο πνπ παξνπζίαζε. Δίλαη ελδεηθηηθφ πάλησο φηη ηειηθά κέζα ζηα 7 ρξνληά πνπ δηήξθεζε ην Δ.Π.Σ.Α απνξξνθήζεθαλ κφιηο 1,7 δηο πνζφ πνπ θξίλεηαη κηθξφ ζε ζρέζε κε ηηο αλάγθεο ησλ Οξγαληζκψλ Σνπηθήο Απηνδηνίθεζεο. ( 18 Απηά ηα πξνβιήκαηα πξνζπάζεζε λα αληηκεησπίζεη ην ΑΝΑΠΣΤΞΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ "ΘΗΔΑ" κε ηνλ επαλαθαζνξηζκφ ησλ θξηηεξίσλ θαηαλνκήο θαη ηελ νξζνινγηθφηεξε αμηνπνίεζε ησλ πφξσλ ηνπ. Γηα ηνλ ιφγσ απηφ άιισζηε απνθαζίζηεθε θαη ν δηπιαζηαζκφο ησλ θνλδπιηψλ πνπ ζα εληζρπζεί ην πξφγξακκα ζε ζρέζε κε ην Δ.Π.Σ.Α θαη ηψξα πιένλ θηάλνπλ ζηα 3,5 δηο. Σν πξφγξακκα «ΘΗΔΑ» δεκηνπξγήζεθε κε ηνλ λφκν 3274/2004 κε ζθνπφ ηελ ελίζρπζε ησλ Οξγαληζκψλ Σνπηθήο Απηνδηνίθεζεο ζηελ πξαγκαηνπνίεζε ησλ επελδχζεσλ ηνπο. ηφρνο ηνπ Πξνγξάκκαηνο «ΘΗΔΑ» είλαη ε αξκνληθή, ηζφξξνπε θαη βηψζηκε αλάπηπμε ησλ ΟΣΑ πξψηνπ βαζκνχ ζχκθσλα κε ηηο θπζηθέο, νηθνλνκηθέο θαη θνηλσληθέο ηδηαηηεξφηεηέο ηνπο, κέζσ ζπληνληζκέλσλ δξάζεσλ θαη ρξεκαηνδνηήζεσλ. Σν λέν πξφγξακκα απνηειεί ην ρξεκαηνδνηηθφ εξγαιείν γηα ηελ πινπνίεζε ηεο πνιηηηθήο ηνπ θξάηνπο γηα ηελ πξσηνβάζκηα ηνπηθή απηνδηνίθεζε. Δθηείλεηαη ζηελ πεληαεηία , κε δπλαηφηεηα παξάηαζεο έσο ην Υξεκαηνδνηεί ηελ πινπνίεζε επελδχζεσλ ηνπηθήο αλάπηπμεο βαζηδφκελεο ζε ηξεηο ελφηεηεο (ππνπξνγξάκκαηα), έρνληαο σο θχξην ζηφρν ηελ νξγάλσζε ησλ ππεξεζηψλ, ηελ πινπνίεζε ηερληθψλ ππνδνκψλ θαη ηελ αλάπηπμε θνηλσληθψλ δξάζεσλ Οη ζηόρνη ηνπ Πξνγξάκκαηνο «Θεζέαο» ( 19 Δλδπλάκσζε ησλ ζεζκψλ ηεο απνθέληξσζεο θαη ηεο απηνδηνίθεζεο. Δμππεξέηεζε ηνπ πνιίηε ζηνλ πιεξέζηεξν δπλαηφ βαζκφ. Ιζφξξνπε εζληθή αλάπηπμε θαη Οξζνινγηθή νξγάλσζε ησλ πεξηθεξεηαθψλ ππεξεζηψλ ηνπ θξάηνπο. 18

19 Σν αλαπηπμηαθφ Πξφγξακκα «Θεζέαο» επηρεηξεί λα ζπγθξνηήζεη κηα νινθιεξσκέλε πνιηηηθή γηα ηνπο Ο.Σ.Α., ε νπνία ζα εληζρχζεη ηνλ αλαπηπμηαθφ ξφιν ηεο πξσηνβάζκηαο ηνπηθήο απηνδηνίθεζεο, κέζσ ζπληνληζκέλσλ δξάζεσλ θαη ρξεκαηνδνηήζεσλ. Πόξνη ηνπ ΘΗΔΑ είλαη: 20 ( 1. Πνζνζηφ 25% ηεο ΑΣΑ 2. Πνζνζηφ 10% ηνπ ΚΑΠ 3. Πνζνζηφ 80% ηνπ θφξνπ ησλ ηφθσλ θαηαζέζεσλ ηνπ άξζξνπ 9 παξ. 5 α ηνπ λ. 2503/ Σν πνζφ ησλ ηφθσλ ησλ ρξεκαηηθψλ ππνινίπσλ ηνπ άξζξνπ 232 παξ. 1 ηνπ Π.Γ 410/1995, πνπ δηαρεηξίδεηαη ην Τπνπξγείν Δζσηεξηθψλ Γεκφζηαο Γηνίθεζεο θαη Απνθέληξσζεο 5. Δζληθνί πφξνη ηνπ Πξνγξάκκαηνο Γεκνζίσλ Δπελδχζεσλ Οη θαηλνηνκίεο ηνπ Πξνγξάκκαηνο «Θεζέαο» ( 21 Η ελζάξξπλζε θαη ε ζηήξημε δηαδεκνηηθψλ ζπλεξγαζηψλ αλαπηπμηαθνχ ραξαθηήξα. Η εμαζθάιηζε πςεινχ επηπέδνπ ζηηο ππεξεζίεο, αιιά θαη ζε φιεο ηηο δξαζηεξηφηεηεο ησλ δήκσλ, ζε ζπλδπαζκφ κε ηελ νξζνινγηθή αμηνπνίεζε ησλ ρξεκαηνδνηήζεψλ ηνπο, απνηειεί βαζηθή παξάκεηξν ηνπ πξνγξάκκαηνο «Θεζέαο». ην πιαίζην απηφ, ε ελζάξξπλζε δηαδεκνηηθψλ ζπλεξγαζηψλ θαη ζπκπξάμεσλ κεηεμειίζζεη ηελ «αηνκηθή» πξνζπάζεηα ηνπ εθάζηνηε δήκνπ ζε «ζπιινγηθή», ελψ παξάιιεια εγγπάηαη ηε ζπιινγηθή επζχλε θαη επηηπρία. Η ελίζρπζε ζπκπξάμεσλ κεηαμχ Ο.Σ.Α. θαη ηδησηηθνχ ηνκέα. Η δπλαηφηεηα ησλ δήκσλ λα ρξεκαηνδνηεζνχλ κέζσ ηνπ πξνγξάκκαηνο «Θεζέαο» γηα κηα ζεηξά ελεξγεηψλ, φπσο πξνθαηαξθηηθέο κειέηεο ζθνπηκφηεηαο ρξήζεο ηεο κεζφδνπ, 19

20 έμνδα δηαγσληζηηθήο δηαδηθαζίαο, επηινγήο θαη θαηάξηηζεο ζπκβάζεσλ κε ηνπο ηδηψηεο επελδπηέο, θαζψο θαη ηελ πηζαλή ηδία ζπκκεηνρή ηνπ δήκνπ ζηε ζχκπξαμε: Γεκηνπξγεί κηα λέα θνπιηνχξα ζηε δηαρείξηζε θαη αμηνπνίεζε ησλ πεξηνπζηαθψλ ζηνηρείσλ ησλ δήκσλ. Θέηεη ηηο βάζεηο γηα έλα ζσζηφ πξνγξακκαηηζκφ ζηε δηαρείξηζε ησλ πφξσλ, δηαζθαιίδνληαο πνιιαπιαζηαζηηθά νθέιε ηφζν γηα ηνπο Ο.Σ.Α. θαη ηελ ηνπηθή θνηλσλία, φζν θαη γηα ην Πξφγξακκα. Η πξνψζεζε ηεο εμσζηξέθεηαο ησλ δήκσλ. Σν Πξφγξακκα «Θεζέαο», θαιχπηνληαο ηελ ηδία ζπκκεηνρή ησλ δήκσλ ζε θνηλνηηθά πξνγξάκκαηα θαη πξσηνβνπιίεο, πξνζθέξεη ηε δπλαηφηεηα ζηνπο δήκνπο λα ζηξαθνχλ ζε επηπξφζζεηεο πεγέο ρξεκαηνδφηεζήο, κε ζεκαληηθφηεξν φθεινο ηελ αληαιιαγή εκπεηξίαο θαη ηερλνγλσζίαο κε δήκνπο άιισλ κειψλ ηεο Δ.Δ. πξνθεηκέλνπ λα αλαπηχμνπλ απφ θνηλνχ ζχγρξνλεο κεζφδνπο βειηίσζεο ηνπ επηπέδνπ ησλ ππεξεζηψλ ηνπο Απνηειέζκαηα ηνπ αλαπηπμηαθνύ πξνγξάκκαηνο "ΘΗΔΑ" Σν αλαπηπμηαθφ πξφγξακκα "ΘΗΔΑ" ήξζε λα αληηθαηαζηήζεη ην πξνεγνχκελν αλαπηπμηαθφ πξφγξακκα ην Δ.Π.Σ.Α ην νπνίν θαηά γεληθή νκνινγία δελ πέηπρε ηνλ ζθνπφ ηνπ θαη ε απνξξνθεηηθφηεηα ηνπ θπκάλζεθε ζε ρακειά επίπεδα. Γπζηπρψο φκσο θαη ην πξφγξακκα "ΘΗΔΑ" ζπλαληάεη αξθεηά πξνβιήκαηα ζηελ πινπνίεζε ηνπ ηα νπνία θαη εδψ έρνπλ λα θάλνπλ κε ηελ απνξξνθεηηθφηεηα. Αλ θαη ην πξφγξακκα "ΘΗΔΑ", μεθίλεζε κε ηηο θαιχηεξεο ησλ πξνυπνζέζεσλ θαη δηαζέζεσλ απφ φιεο ηηο πιεπξέο αθνχ εγθξίζεθε ζε ζπληνληζκφ ηεο ΚΔΓΚΔ θαη ηνπ ΤΠ.Δ.Γ.Γ.Α θαη κάιηζηα κε δηπιαζηαζκφ ηεο επηρνξήγεζεο απφ πιεπξά ηνπ θξάηνπο, απφ 1,7 δηο ζε 3,5 δηο ηα απνηειέζκαηα έσο ηψξα δελ είλαη ελζαξξπληηθά. (Μπελαθνο Ηι. 2007) 22 Αγθάζη θαη γηα ην πξφγξακκα «ΘΗΔΑ», θαη ελψ ήδε βξηζθφκαζηε ζηε κέζε ηεο πξνγξακκαηηθήο πεξηφδνπ, απνηειεί ν ρακειφο ξπζκφο απνξξνθεηηθφηεηαο πνπ δελ μεπεξλά ην 23%. Αλ θαη ηα εγθεθξηκέλα πνζά γηα πεξηζζφηεξα απφ 15 ρηιηάδεο εληαγκέλα έξγα, εκθαλίδεηαη φηη πιεζηάδνπλ ηα 2,5 δηο θαη αλακέλεηαη λα αγγίμνπλ ηα 3,5 δηο κέρξη ην 20

21 2009, δειαδή ζηα πέληε ρξνληά εθαξκνγήο ηνπ πξνγξάκκαηνο, σζηφζν νη πιεξσκέο δελ μεπεξλνχλ ηα 600 εθαηνκκχξηα επξψ, κε απνηέιεζκα ε απνξξνθεηηθφηεηα ηνπ πξνγξάκκαηνο λα παξακέλεη θαζεισκέλε. 23 (Μπελαθνο Ηι. 2007) Αηηίεο απηήο ηεο θαηάζηαζεο είλαη πνιιέο θαη αθνξνχλ ηφζν ην θεληξηθφ θξάηνο φζν θαη ηελ Σνπηθή Απηνδηνίθεζε. κεηαμχ ησλ άιισλ θαηαγξάθεηαη θαη ε ππαξθηή αδπλακία ησλ Οξγαληζκψλ Σνπηθήο Απηνδηνίθεζεο θαη ε δπζθνιία ηνπο λα παξνπζηάζνπλ νινθιεξσκέλεο θαη ζσζηέο κειέηεο θαη λα κπνξέζνπλ λα εληάμνπλ έξγα, κε απνηέιεζκα, ιφγσ ησλ ειιείπσλ θαθέισλ λα κελ κπνξεί λα γίλεη θαη ε αληίζηνηρε εθηακίεπζε ησλ ρξεκάησλ. 24 (Μπελαθνο Ηι. 2007) Φπζηθά δελ πξέπεη λα παξαγλσξίδνληαη θαη νη επζελέο ηνπ ηδίνπ ηνπ θξάηνπο ην νπνίν ζηελ πξνζπάζεηα ηνπ, λα βξεη ηελ ηζνξξνπία αλάκεζα ζηελ δεκνζηνλνκηθή πεηζαξρία θαη ηελ νηθνλνκηθή αλάπηπμε, δπζθνιεχεηαη λα βξεη ηνπο απαηηνχκελνπο πφξνπο θαη έηζη θαζεζηεξείηαη θαη ε θαηαβνιή ησλ πιεξσκψλ. Σα παξαπάλσ ζηνηρεηά δείρλνπλ φηη ππάξρνπλ αθφκα ζεκαληηθά πξνβιήκαηα λα επηιπζνχλ θαη απηφ επεξεάδεη άκεζα ηελ αλαπηπμηαθή δηαδηθαζία. Απηφ είλαη κηα πνιχ ζρεκαηηθή εμέιημε θαη είλαη ζαθέο φηη πξέπεη λα αληηζηξαθεί θαζψο ε Σνπηθή Απηνδηνίθεζε δελ έρεη δπλαηφηεηεο απφ κνλή ηεο λα πξαγκαηνπνηήζεη φια ηα έξγα πνπ ρξεηάδεηαη θαη ζηελ νπζία ην πξφγξακκα «ΘΗΔΑ» είλαη ην εξγαιείν, πξνθεηκέλνπ νη δήκνη λα βγνπλ απφ ηελ επελδπηηθή απξαμία. 21

22 ΚΔΦΑΛΑΙΟ 3 Ο 3.1 ΕΝΑΛΛΑΚΣΙΚΕ ΠΗΓΕ ΥΡΗΜΑΣΟΔΟΣΗΗ ΣΧΝ ΟΡΓΑΝΙΜΧΝ ΣΟΠΙΚΗ ΑΤΣΟΔΙΟΙΚΗΗ Όπσο είδακε, θαη πην πάλσ, ε Σνπηθή Απηνδηνίθεζε έρεη αλαιάβεη ηελ αλάδεημε ηεο αληαγσληζηηθφηεηαο ηεο ηνπηθήο νηθνλνκίαο θαη ην θξάηνο ηελ ζπλεπηθνπξεί κε ηελ ζεζκνζέηεζε νξηζκέλσλ πφξσλ θαη ηελ θαηάξηηζε αλαπηπμηαθψλ πξνγξακκάησλ. Απηφ δείρλεη ηελ ηάζε πνπ έρεη δεκηνπξγεζεί γηα ηελ απνθέληξσζε ηεο Γεκφζηαο Γηνίθεζεο θαη ηελ αλάπηπμε πξσηνβνπιηψλ απφ ηηο ηνπηθέο θνηλσλίεο γηα ηα πξνβιήκαηα πνπ ηνπο καζηίδνπλ. Όκσο, φπσο είλαη θπζηθφ, αθφκα θαη κεηά απφ ηελ ρξήζε ησλ επηρεηξεζηαθψλ πξνγξακκάησλ, νη νξγαληζκνί ηνπηθήο απηνδηνίθεζεο ρξεηάδνληαη λα αλαδεηήζνπλ ην ππφινηπν 65% γηα λα πξαγκαηνπνηήζνπλ ηεο επελδχζεηο ηνπο ην νπνίν δελ είλαη ηφζν εχθνιν φζν αθνχγεηαη. ε αξθεηέο πεξηπηψζεηο νη δήκνη δελ είλαη ζε ζέζε λα αληαπεμέιζνπλ ζε απηήλ ηελ απαίηεζε γηαηί ηα ίδηα έζνδα ηνπο είλαη αξθεηά πεξηνξηζκέλα ελψ ην κέγεζνο ησλ επελδχζεσλ πνπ ζα πξέπεη λα πινπνηεζνχλ μεπεξλά ηηο δπλαηφηεηέο ηνπο. Η Σνπηθή Απηνδηνίθεζε δελ κπνξεί λα ζηξαθεί ζην θξάηνο γηα πεξαηηέξσ ρξεκαηνδφηεζε νπφηε πξέπεη λα βξεη άιινπο ηξφπνπο γηα λα ζπγθεληξψζεη ηα θεθάιαηα πνπ ρξεηάδεηαη. Μέρξη ηψξα φηαλ έλαο Οξγαληζκφο Σνπηθήο Απηνδηνίθεζεο βξίζθνληαλ ζε απηή ηελ ζέζε κπνξνχζε λα θαηαθχγεη ζηελ ιχζε ηνπ δαλεηζκνχ απφ ην Σακείν Παξαθαηαζεθψλ θαη Γαλείσλ θαη έηζη λα θαιχςεη κέξνο ηνλ ππνρξεψζεψλ ηνπ, αθφκα θαη αλ δελ αθνξνχζαλ ηηο επελδχζεηο φπσο ε θάιπςε ησλ βξαρππξφζεζκσλ αλαγθψλ ηνπο. Όκσο, ην Σακείν Παξαθαηαζεθψλ θαη Γαλείσλ, αλ θαη έρεη ζεκαληηθή ζπκβνιή ζηελ παξνρή θεθαιαίσλ ζηελ Σνπηθή Απηνδηνίθεζε, δελ έρεη εθζπγρξνληζηεί κε λέα πξντφληα θαη αληαγσληζηηθά επηηφθηα ζε ζρέζε κε ηηο εκπνξηθέο ηξάπεδεο θαη ηα ηδξχκαηα ηνπ εμσηεξηθνχ. πγθεθξηκέλα, ην επηηφθην δαλεηζκνχ είλαη ζην 5,9% αλεμαξηήησο πνζνχ θαη δηαξθείαο ηνπ, ελψ ηελ ηδία ζηηγκή ηα αιιά ηδξχκαηα είλαη ζε ζέζε λα παξέρνπλ κηα πιεζψξα πξντφλησλ πξνζαξκνζκέλα ζηηο αλάγθεο πνπ πξνθχπηνπλ (Ράιιεο 2007) 25. Σν απνηέιεζκα είλαη φηη, νη δηαζέζηκεο ιχζεηο λα είλαη εμαηξεηηθά πεξηνξηζκέλεο γηα ηνπο νξγαληζκνχο ηνπηθήο απηνδηνίθεζεο, θαη δελ ππάξρεη πεξηζψξην δηαπξαγκάηεπζεο κε βάζε ηελ πηζηνιεπηηθή ηνπο ηθαλφηεηα νχηε κε βάζε ηνλ ρξφλν απνπιεξσκήο. Όκσο, φζνλ αθνξά ηελ ρξεκαηνδφηεζε ησλ επελδχζεσλ ν λένο Κψδηθαο Γήκσλ θαη Κνηλνηήησλ θαη ν αληίζηνηρνο γηα ηηο λνκαξρίεο πξνβιέπεη φηη πιένλ ζα κπνξνχλ λα 22

23 απεπζπλζνχλ ζηελ ειεχζεξε αγνξά θαη έηζη λα εθκεηαιιεπηνχλ ηηο δπλαηφηεηεο πνπ πξνζθέξεη ν αληαγσληζκφο γηα λα επηηχρνπλ θαιχηεξνπο φξνπο θαη λα ρξεζηκνπνηήζνπλ θαηλνηφκα εξγαιεία πνπ σο ηψξα δελ είραλ πξφζβαζε. Φπζηθά, απηφ δελ απνθιείεη ηελ δαλεηνδφηεζε απφ ηδξχκαηα ηνπ εμσηεξηθνχ αξθεί λα είλαη αλαγλσξηζκέλα, ελψ ην πην ζεκαληηθφ ζηνηρείν είλαη φηη πιένλ κπνξνχλ λα απεπζχλνληαη ζηελ Δπξσπατθή Σξάπεδα Δπελδχζεσλ πνπ κπνξεί λα πξνζθέξεη πξαγκαηηθά αληαγσληζηηθά επηηφθηα γηα ηελ ρξεκαηνδφηεζε ησλ ππνδνκψλ ελφο νξγαληζκνχ ηνπηθήο απηνδηνίθεζεο. Δπηπξφζζεηα, δελ ζα πξέπεη λα μερλάκε φηη ε Σνπηθή Απηνδηνίθεζε κπνξεί θαη λα αμηνπνηήζεη ηα ρξεκαηνδνηηθά πξνγξάκκαηα ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο θαη έηζη λα είηε λα ρξεηαζηεί ιηγφηεξα θεθάιαηα γηα ηηο επελδχζεηο κέζσ ησλ ζπγρξεκαηνδνηήζεσλ, είηε λα απμήζεη ηνλ αξηζκφ ηνπο. 3.2 Γενικά πεπί Πεγών Υπεμαηοδοηήζεων Η δεκνζηνλνκηθή πξνζαξκνγή θαη ε επηηάρπλζε ηεο δηαδηθαζίαο δηαξζξσηηθψλ κεηαξξπζκίζεσλ απνηεινχλ ηηο βαζηθέο πξνηεξαηφηεηεο ησλ θπβεξλήζεσλ, θαζψο ε ρψξα θαιείηαη λα αληηκεησπίζεη ζεκαληηθέο νηθνλνκηθέο θαη θνηλσληθέο πξνθιήζεηο. ην πιαίζην απηφ, ν ξφινο ησλ Οξγαληζκψλ Σνπηθήο Απηνδηνίθεζεο είλαη ζεκαληηθφο δεδνκέλνπ φηη ην απνηέιεζκα ηεο νηθνλνκηθήο ηνπο δξαζηεξηφηεηαο δηαρέεηαη ζε νιφθιεξν ην νηθνλνκηθφ ζχζηεκα θαη ηα κεγέζε ηνπο επεξεάδνπλ ζεκαληηθά ηνπο καθξννηθνλνκηθνχο δείθηεο ηεο ειιεληθήο νηθνλνκίαο. Δηδηθφηεξα, νη επελδχζεηο ησλ Οξγαληζκψλ Σνπηθήο Απηνδηνίθεζεο ζπκβάιινπλ άκεζα ζηελ θεθαιαηαθή ζπζζψξεπζε, ζηελ αχμεζε ηεο απαζρφιεζεο εμεηδηθεπκέλνπ πξνζσπηθνχ, ζηε βειηίσζε ηεο αληαγσληζηηθφηεηαο θαη θαη επέθηαζε ζηελ αλάπηπμε ηεο ρψξαο. Σν λέν αλαπηπμηαθφ πξφηππν ηεο νηθνλνκηθήο πνιηηηθήο ηνπ θξάηνπο ζηεξίδεηαη: ζηελ επηρεηξεκαηηθόηεηα, σο ηνλ θπξηφηεξν κνριφ γηα ηελ αλάπηπμε, ηε δεκηνπξγία πινχηνπ θαη ηελ αχμεζε ηεο απαζρφιεζεο, ζηελ εμωζηξέθεηα, δηφηη βξηζθφκαζηε ζε έλαλ θφζκν πνπ ηα ζχλνξα έρνπλ πνιχ κηθξφηεξε ζεκαζία απφ φηη ζην παξειζφλ θαη ην κέγεζνο ηεο αγνξάο παίδεη ζεκαληηθφ ξφιν, 23

24 ζηελ αληαγωληζηηθόηεηα, δηφηη ε νινθιήξσζε ησλ αγνξψλ δεκηνπξγεί δηαθνξεηηθέο ζπλζήθεο αληαγσληζκνχ θαη λέεο πξνθιήζεηο. ηελ παγθφζκηα νηθνλνκία κφλν νη ρψξεο πνπ είλαη αληαγσληζηηθέο κπνξνχλ λα ζπλερίζνπλ λα αλαπηχζζνληαη, ελψ νη άιιεο νδεγνχληαη ζε ζπξξίθλσζε. Καη επέθηαζε θαη νη νξγαληζκνί ηνπηθήο απηνδηνίθεζεο ζα πξέπεη λα πάξνπλ ζέζε θαη λα ζπκβαιινπλ ζηελ νηθνλνκηθή αλάπηπμε ηνπ ηφπνπ, δηνρεηεχνληαο ηνπο απαξαίηεηνπο πφξνπο ζπκθσλά κε ην λέν αλαπηπμηαθφ πξφηππν θαη λα επηηχρνπλ ηνπο παξαπάλσ ζηφρνπο εάλ δελ ζέινπλ λα μεπεξαζηνχλ απφ ηηο εμειίμεηο θαη λα πξνζθέξνπλ ζηνπο πνιίηεο λέεο επθαηξίεο απαζρφιεζεο. χκθσλα κε ηνλ θ. Κνπθνπιφπνπιν πξψελ πξφεδξν ηεο Κ.Δ.Γ.Κ.Δ: Οη πόιεηο δελ απνηεινύλ απιώο θέληξα πιεζπζκηαθήο ζπγθέληξσζεο ή εζηίεο νηθνλνκηθήο θαη δηνηθεηηθέο δξαζηεξηόηεηαο. Ο ξόινο ηνπο ζηελ ηνπηθή θαη πεξηθεξεηαθή αλάπηπμε νινέλα θαη δηεπξύλεηαη. Η δήηεζε γηα ππνδνκέο θαη λέεο ζύγρξνλεο εμππεξεηήζεηο, πνπ βειηηώλνπλ ηελ πνηόηεηα δσήο ησλ πνιηηώλ, ζπλερώο απμάλεηαη. Η άκβιπλζε ησλ ελδνπεξηθεξεηαθώλ αληζνηήησλ θαη ε ηζόξξνπε αλάπηπμε ησλ πόιεσλ, ζε ζπλδπαζκό κε ηελ ελδπλάκσζε ησλ ζρέζεσλ, πεξηαζηηθώλ θαη αγξνηηθώλ πεξηνρώλ, απνηειεί ην δεηνύκελν. Οη ρξεκαηνδνηηθνί πόξνη ηνπ Πξνγξάκκαηνο Δεκνζίσλ Επελδύζεσλ, όπσο επίζεο θαη ηα θνηλνηηθά θνλδύιηα δελ επαξθνύλ γηα λα θαιύςνπλ ην ζύλνιν ησλ αλαγθώλ. Μπνξνύλ όκσο θαη πξέπεη λα ρξεζηκνπνηεζνύλ σο κνρινί αλάπηπμεο. Η ζπκβνιή ηνπ ηδησηηθνύ ηνκέα θαη ηδηαηηέξα ηνπ ρξεκαηνπηζησηηθνύ, είλαη ζεκαληηθή. πξνζθέξεη ρξεκαηνδνηηθνύο πόξνπο αιιά δηαζέηεη θαη κεγάια «απνζέκαηα» ηερλνγλσζίαο πνπ ηελ ζύγρξνλε επνρή ζεσξείηαη απνιύησο απαξαίηεηε ζηελ δηαηύπσζε, πινπνίεζε, εθαξκνγή θαη ηνλ έιεγρν κηα επελδπηηθήο πξόηαζεο. 26 ( Απφ ηα παξαπάλσ κπνξεί λα ζπλαρζεί, φηη ν ξφινο ηεο Σνπηθήο Απηνδηνίθεζεο είλαη παξαπάλσ απφ θξίζηκνο ηφζν γηα ηελ νηθνλνκηθή αλάθακςε ηεο πεξηθέξεηαο θαη ηελ επηβίσζή ηεο φζν θαη γηα ηελ ζηήξημε ηεο εζληθήο νηθνλνκίαο. Η δπλαηφηεηά ηεο Σνπηθήο Απηνδηνίθεζεο λα αληαπεμέιζεη ζηηο αλάγθεο ησλ πνιιαπιψλ ξφισλ ηεο εμαξηάηαη θπξίσο απφ ηελ ηθαλφηεηά ηεο λα εμαζθαιίδεη έγθαηξα ηνπο απαηηνχκελνπο πφξνπο, λα ηνπο αμηνπνηεί απνηειεζκαηηθά θαη λα παξαθάκπηεη ηα φπνηα γξαθεηνθξαηηθά εκπφδηα. Οη λέεο ρξεκαηνδνηηθέο αλάγθεο ηεο απηνδηνίθεζεο δελ είλαη δπλαηφλ λα θαιπθζνχλ εμ νινθιήξνπ απφ ηηο παξαδνζηαθέο πεγέο εζφδσλ, φπσο νη θξαηηθέο επηρνξεγήζεηο θαη ηα ηαθηηθά ή έθηαθηα έζνδα ησλ Οξγαληζκψλ Σνπηθήο Απηνδηνίθεζεο. Η Σνπηθή Απηνδηνίθεζε θαιείηαη 24

25 λα αλαδεηήζεη λέεο κεζφδνπο ιεηηνπξγίαο θαη λα αμηνπνηήζεη ζχγρξνλα ρξεκαηνδνηηθά εξγαιεία γηα ηελ εμαζθάιηζε ησλ απαξαίηεησλ πφξσλ αιιά θαη γηα ηελ απνηειεζκαηηθφηεξε αμηνπνίεζε ησλ ήδε δηαζέζηκσλ. Η πην άκεζε πεγή ρξεκαηνδφηεζεο εθηφο απφ ην θξάηνο, γηα ηελ νινθιήξσζε ησλ επελδχζεσλ, είλαη ν δαλεηζκφο, θάηη πνπ ήδε ρξεζηκνπνηεί ε Σνπηθή Απηνδηνίθεζε, φκσο πιένλ κπνξεί λα απεπζπλζεί θαη ζε ηδησηηθά ρξεκαηνδνηηθά ηδξχκαηα ηφζν ηνπ εζσηεξηθνχ φζν θαη ηνπ εμσηεξηθνχ θεξδίδνληαο έηζη απφ ηνλ αληαγσληζκφ πνπ ππάξρεη γηα ηνπο πην ζπκθέξνλ φξνπο. Απηφ ηζρχεη ηδηαηηέξα γηα ηελ πεξίπησζε ηεο Δπξσπατθήο Σξάπεδαο Δπελδχζεσλ ε νπνία κπνξεί λα ρνξεγήζεη δάλεηα κε εμαηξεηηθά ρακειά επηηφθηα. Όκσο, δελ πξέπεη λα επηθεληξσζνχλ νη νξγαληζκνί ηνπηθήο απηνδηνίθεζεο απνθιεηζηηθά ζηνλ δαλεηζκφ θαζψο πιένλ ππάξρνπλ πνιιά λέα ρξεκαηννηθνλνκηθά πξντφληα ηα νπνία πξνζθέξνληαη απφ ηηο ηξάπεδεο θαη ε αμηνπνίεζε ηνπο κπνξεί λα θέξεη πνιχ θαιά απνηειέζκαηα Μεξηθά απφ ηα πην ρξήζηκα πξντφληα είλαη ην Factoring (Πξαθηνξεία Δπηρεηξεκαηηθψλ Απαηηήζεσλ), ην Leasing (Υξεκαηνδνηηθή Μίζζσζε), θαη νη πκπξάμεηο Γεκνζίνπ - Ιδησηηθνχ Σνκέα (.Γ.Ι.Σ), ηα νπνία θαη παξνπζηάδνληαη ζηελ ζπλερεία FACTORING (Πξαθηνξεία Δπηρεηξεκαηηθώλ Απαηηήζεωλ) Σν FACTORING είλαη έλαο λένο νηθνλνκηθφο θαη λνκηθφο ζεζκφο. Απνηειεί δέζκε ρξεκαηννηθνλνκηθψλ ππεξεζηψλ, νη νπνίεο θαιχπηνπλ αλάγθεο επηρεηξήζεσλ θαη ησλ Οξγαληζκψλ Σνπηθήο Απηνδηνίθεζεο, πνπ πσινχλ πξντφληα ή παξέρνπλ ππεξεζίεο κε πίζησζε ζε πειάηεο κε επαλαιεπηηθή αγνξαζηηθή ζπκπεξηθνξά. Η ειιεληθή κεηάθξαζε ηεο ιέμεο Factoring απνδίδεηαη σο «Αλάιεςε απαηηήζεσλ ηξίησλ» ή «Γηελέξγεηα πξάμεσλ αλαδφρνπ είζπξαμεο εκπνξεπκαηηθψλ απαηηήζεσλ» ή ην γλσζηφηεξν «χκβαζε πξαθηνξείαο επηρεηξεκαηηθψλ απαηηήζεσλ». Απνηειεί, κηα ελαιιαθηηθή κνξθή ρξεκαηνδφηεζεο, πνπ απεπζχλεηαη θπξία πξνο ηηο επηρεηξήζεηο θαη δε ηηο κηθξνκεζαίεο, αιιά θαη ζηνπο ζχγρξνλνπο νξγαληζκνχο ηνπηθήο απηνδηνίθεζεο θαη ηηο επηρεηξήζεηο ηνπο, πξνθεηκέλνπ λα δηαζθαιίζνπλ ηελ νηθνλνκηθή ηνπο αλάπηπμε, βησζηκφηεηα θαη θπξίσο ηελ αληαγσληζηηθφηεηα, αμηνπνηψληαο ηηο παξαγσγηθέο ηνπο δπλαηφηεηεο. Με ηελ εθαξκνγή ηνπ factoring, νη επηρεηξήζεηο ή ζηελ πεξίπησζε καο νη Ο.Σ.Α εθρσξνχλ πσινχλ ηελ επζχλε είζπξαμεο ησλ επηρεηξεκαηηθψλ απαηηήζεσλ (ηηκνιφγηα- 25

26 επηηαγέο ζπλαιιαγκαηηθέο απαηηήζεηο απφ πηζησηηθέο θάξηεο θ.η.ι) ζηνλ πξνκεζεπηή- Factor, δειαδή ζε κηα εηαηξεία Factoring. Ο Factor αλαιακβάλεη ηελ ππνρξέσζε λα αμηνινγεί ηελ θεξεγγπφηεηα ησλ νθεηιεηψλ, λα πξνζηαηεχεη θαηά ηνπ πηζησηηθνχ θηλδχλνπ, λα παξέρεη εγγπήζεηο, λα παξαθνινπζεί ηελ ινγηζηηθή δηαρείξηζε θαη βξαρππξφζεζκε ρξεκαηνδφηεζε κέζσ ηεο πξνεμφθιεζεο ησλ εθρσξνπκέλσλ απαηηήζεσλ. Ο αλαπηπμηαθφο ραξαθηήξαο ηνπ factoring, κπνξεί λα ζπκβάιεη ζηελ ελίζρπζε ησλ Οξγαληζκψλ Σνπηθήο Απηνδηνίθεζεο θαη επηηξέπεη ηελ νξζνινγηθφηεξε δηνίθεζε ηνπο, ηε ρξεκαηνδφηεζή ηνπο, ηελ αζθάιηζε ησλ απαηηήζεσλ ηνπ πξνκεζεπηή, ηελ ελίζρπζε ηεο ζέζεο ηνπ Ο.Σ.Α ζηελ αγνξά. Σν factoring απνηειείηαη απφ ηηο αθφινπζεο ππεξεζίεο: 1. ηελ πξνεμφθιεζε (ρξεκαηνδφηεζε) απαηηήζεσλ, 2. ηε ινγηζηηθή παξαθνινχζεζε, 3. ηελ είζπξαμε ησλ απαηηήζεσλ, 4. ηελ πηζησηηθή αμηνιφγεζε ησλ πειαηψλ θαη 5. ηελ θάιπςε ηνπ πηζησηηθνχ θηλδχλνπ απφ αδπλακία πιεξσκήο ησλ απαηηήζεσλ. Σν factoring ιεηηνπξγεί σο εμήο: ε εηαηξεία factoring αλαιακβάλεη λα «αγνξάζεη» ηηο απαηηήζεηο ηεο επηρείξεζεο (ηηκνιφγηα) θαη λα ηεο απνδψζεη κέξνο ή ην ζχλνιν ηεο αμίαο (ην ζχλεζεο πνζφ πξνεμφθιεζεο αλέξρεηαη ζε 80-90% θαη ην ππφινηπν πνζφ απνδίδεηαη θαηά ηελ εθθαζάξηζε ηεο ζπλαιιαγήο), κεησκέλν θαηά ην πνζφ ησλ πξνκεζεηψλ θαη ησλ πξνεμνθιεηηθψλ ηφθσλ. ηε ζπλέρεηα ε εηαηξεία factoring απεπζχλεηαη ζηνπο πειάηεο ηεο επηρείξεζεο, πξνθεηκέλνπ λα εηζπξάμεη ηελ αμία ησλ ηηκνινγίσλ. ηελ πεξίπησζε πνπ ε ζπκθσλία κεηαμχ ηεο επηρείξεζεο θαη ηεο εηαηξείαο factoring αλαθέξεη γηα factoring κε αλαγσγή ηνπ θηλδχλνπ ηφηε ζην ελδερφκελν θαηά ην νπνίν νη πειάηεο ηεο επηρείξεζεο δελ εμνθιήζνπλ ηα ηηκνιφγηα ζηελ εηαηξεία factoring, ε ηειεπηαία απεπζχλεηαη πίζσ ζηελ επηρείξεζε θαη δεηεί απφ απηήλ ηελ πιεξσκή ηεο αμίαο. Σν factoring ρσξίο δηθαίσκα αλαγσγήο, δελ δίλεη ηέηνην δηθαίσκα, φπσο αλαθέξεη θαη ν φξνο, ζηελ εηαηξεία factoring, λα 26

27 απεπζπλζεί δειαδή ζηελ επηρείξεζε πνπ εμέδσζε ηα ηηκνιφγηα θαη ζπλεπψο ε εηαηξεία factoring αλαιακβάλεη εμ νινθιήξνπ ην θίλδπλν. εκεηψλεηαη φηη ην factoring ρσξίο δηθαίσκα αλαγσγήο έρεη πςειφηεξν θφζηνο απφ φηη κε ην δηθαίσκα αλαγσγήο, δηφηη ν αλαιακβαλφκελνο πηζησηηθφο θίλδπλνο γηα ηελ εηαηξεία factoring είλαη κεγαιχηεξνο, θαζψο επίζεο θαη δηφηη πιεξψλεη αζθάιηζηξα ζε ηξάπεδεο ή άιινπο νξγαληζκνχο νη νπνίνη ζα ηελ απνδεκηψζνπλ ζε πεξίπησζε πνπ δελ θαηαζηεί δπλαηή ε είζπξαμε ηεο απαίηεζεο. 29 Όπσο γίλεηαη αληηιεπηφ κε ηελ ρξήζε ηνπ factoring νη Οξγαληζκψλ Σνπηθήο Απηνδηνίθεζεο κπνξνχλ εθρσξήζνπλ ηηο βξαρππξφζεζκεο απαηηήζεηο ηνπο θαη έηζη λα εμαζθαιίζνπλ κηα ζεκαληηθή ξεπζηφηεηα ρσξίο λα είλαη ππνρξεσκέλνη λα θαηαθχγνπλ ζε δαλεηζκφ. πκπιεξσκαηηθά, κε ηελ αλάζεζε ησλ εηζπξάμεσλ ζηνλ πξάθηνξα έλαο Οξγαληζκψλ Σνπηθήο Απηνδηνίθεζεο, απαιιάζζεηαη απφ ηνλ θίλδπλν ηεο αθεξεγγπφηεηαο ησλ δεκνηψλ ηνπ θαη πεξηνξίδεη ηηο πξνβιέςεηο γηα επηζθάιεηεο. Δπίζεο, κε ην factoring ε ινγηζηηθή απινπνηείηαη αξθεηά, ε δηαρείξηζε βειηηψλεηαη θαη ε πηζηνιεπηηθή ηθαλφηεηα ησλ δήκσλ βξίζθεηαη ζε θαιχηεξν επίπεδν πξάγκα πνπ ηνπο δίλεη κεγαιχηεξε δηαπξαγκαηεπηηθή δχλακε ζηελ κειινληηθή ζχλαςε δαλείσλ. 30 Βέβαηα, φια ηα παξαπάλσ δελ γίλεηαη ρσξίο θφζηνο αθνχ ε δηεπθφιπλζε πνπ παξέρεηαη ζηνπο Οξγαληζκψλ Σνπηθήο Απηνδηνίθεζεο κέζν factoring δελ είλαη δσξεάλ θαη εκπεξηέρεη ηηο πξνκήζεηεο ηνπ Πξάθηνξα (Factor), νη πνηεο κάιηζηα απμάλνληαη αλ πεξηιακβάλεηαη θαη ε αλάιεςε ηνπ ξίζθνπ απφ πηζαλά αλεμφθιεηεο απαηηήζεηο. Οπφηε, ε επηινγή ηνπ πξέπεη λα γίλεη κεηά απφ κειέηε θαη ζχγθξηζε κε ηα αιιά πξντφληα γηα λα αμηνινγεζεί ε ρξήζε ηνπ. Οη δπλαηφηεηεο ρξεζηκνπνίεζεο ηνπ Factoring απφ ηνπο Ο.Σ.Α είλαη πνιιέο. Οη Ο.Σ.Α γλσξίδνπλ ζε κεγάιν βαζκφ ηα έζνδα πνπ ηνπο αλαινγνχλ, είηε πξφθεηηαη γηα ηδία έζνδα, είηε γηα ηνπο ζεζκνζεηεκέλνπο πφξνπο, ηα νπνία κάιηζηα δελ γίλεηαη λα ηα ράζεη. Έηζη κπνξεί λα απεπζπλζεί ζε κηα εηαηξία Factoring θαη αληί λα πξνβεί ζε δαλεηζκφ γηα ηηο βξαρππξφζεζκεο αλάγθεο ηεο λα κπνξεί κε κηθξφ ζρεηηθά θφζηνο λα απμήζεη ηελ ξεπζηφηεηα ηνπ ηελ ζηηγκή πνπ ην ρξεηάδεηαη. Όκσο, γηα λα κπνξέζεη έλαο Ο.Σ.Α λα ζπκβάιιεη ζηελ νηθνλνκηθή αλάπηπμε ζα κπνξνχζε λα ζπζηήζεη δηθή ηνπ εηαηξία Factoring θαη λα παξέρεη δηεπθνιχλζεηο ζηηο επηρεηξήζεηο κε ρακειφηεξν θφζηνο απφ φηη νη ηξάπεδεο θαη έηζη λα απνιακβάλνπλ ηα νθέιε ηνπ εξγαιείνπ απηνχ θαη κηθξέο επηρεηξήζεηο, κε ηειηθφ απνηέιεζκα ηελ νηθνλνκηθή αλάπηπμε. 27

28 3.4 LEASING (Υξεκαηνδνηηθή Μίζζωζε) Μηα αθφκα κνξθή ρξεκαηνδφηεζεο ησλ Οξγαληζκψλ Σνπηθήο Απηνδηνίθεζεο είλαη ην leasing κέζσ ηνπ νπνίνπ κπνξνχλ λα απνθνκηζζνχλ ηα απαξαίηεηα θεθάιαηα γηα ηελ Σνπηθή Απηνδηνίθεζε θαη έηζη λα κπνξέζνπλ λα απνδεζκεπηνχλ ζην βαζκν πνπ είλαη απηφ δπλαηφ, απφ ηελ θξαηηθή επηρνξήγεζε ησλ δξάζεψλ ηεο. Σν leasing απνηειεί κία ελαιιαθηηθή κνξθή ρξεκαηνδφηεζεο ηνπ πάγηνπ εμνπιηζκνχ ησλ επηρεηξήζεσλ θαη ησλ Οξγαληζκψλ Σνπηθήο Απηνδηνίθεζεο, φπνπ κία εηαηξεία κηζζψζεσλ (ζπγαηξηθή ηξαπεδηθνχ νκίινπ) αγνξάδεη ην πάγην ζηνηρείν πνπ ππνδεηθλχεη ε επηρείξεζε θαη ζηε ζπλέρεηα ε εηαηξεία leasing εθκηζζψλεη ην πάγην ζηνηρείν ζηελ εηαηξεία έλαληη ελφο πεξηνδηθνχ (κεληαίνπ-ηξηκεληαίνπ) κηζζψκαηνο. Δπηπιένλ κπνξεί λα ζπκθσλεζεί ε εμαγνξά ηνπ πάγηνπ ζηνηρείνπ απφ ηελ επηρείξεζε ζηε ιήμε ηεο κίζζσζεο ζε κία πξνζπκθσλεκέλε (ππνιεηκκαηηθή) αμία ή ε αλαλέσζε ηεο κίζζσζεο κε λέν πάγην ζηνηρείν. Σν leasing δηέπεηαη απφ εηδηθή λνκνζεζία πνπ παξέρεη θνξνινγηθά θίλεηξα ζηηο επηρεηξήζεηο, φπσο ε έθπησζε κέξνο ή ηνπ ζπλφινπ ηνπ κηζζψκαηνο σο δαπάλε απφ ην εηζφδεκα, ε απαιιαγή απφ ην θφξν κεηαβίβαζεο αθηλήηνπ (ζην leasing αθηλήησλ) θιπ. Σα ηειεπηαία ρξφληα εθηφο απφ ην financial leasing (ρξεκαηνδνηηθή κίζζσζε) αλαπηχζζεηαη δπλακηθά θαη ην operating leasing (ιεηηνπξγηθέο κηζζψζεηο) θπξίσο ζε εηαηξηθά απηνθίλεηα φπνπ εθηφο απφ ηε ρξεκαηνδφηεζε ηεο αγνξάο, ε εηαηξεία operating leasing αλαιακβάλεη θαη ηε ιεηηνπξγία ηνπ απηνθηλήηνπ γηα δηάζηεκα 3-5 εηψλ ήηνη ηελ αζθάιηζή ηνπ, ηα ηέιε θπθινθνξίαο, ηα πεξηνδηθά service, ηελ αληηθαηάζηαζε κεξψλ πνπ θζείξνληαη φπσο π.ρ. ειαζηηθά - ακνξηηζέξ θιπ. Καηά ηα άιια ε ιεηηνπξγηθή κίζζσζε έρεη ηα ίδηα ραξαθηεξηζηηθά κε ηε ρξεκαηνδνηηθή κίζζσζε (financial leasing) φπσο ε έθπησζε ησλ κηζζσκάησλ σο δαπάλε, απφ ηα έζνδα ηεο επηρείξεζεο, ε πεξηνδηθή θαηαβνιή κηζζψκαηνο, ε δπλαηφηεηα εμαγνξάο ηνπ νρήκαηνο ζε πξνζπκθσλεκέλε ηηκή. Σν leasing, έρεη εμειηρζεί αξθεηά ηα ηειεπηαία ρξνληά θαη πξνζθέξεη κηα πιεηάδα απφ επηινγέο πνπ κπνξνχλ λα θαιχςνπλ έλα εχξε θάζκα αλαγθσλ θαη λα πξνζαξκνζηνχλ ζηηο ζχγρξνλεο απαηηήζεηο. Δλδεηθηηθά, κπνξεί λα αλαθεξζεί φηη ππάξρνπλ: Leasing αθηλήηωλ: αλαθέξεηαη ζηε ρξεκαηνδνηηθή κίζζσζε ελφο αθηλήηνπ κε ζθνπφ λα ρξεζηκνπνηεζεί απνθιεηζηηθά γηα επαγγεικαηηθέο αλάγθεο (φρη θαηνηθία). 28

29 2. Leasing επαγγεικαηηθνύ εμνπιηζκνύ: Αθνξά θαηλνχξγην ή κεηαρεηξηζκέλν εμνπιηζκφ απφ ηελ Διιάδα ή ην Δμσηεξηθφ, φπσο: κεραλήκαηα θάζε είδνπο, ειεθηξνληθφ εμνπιηζκφ, έπηπια, θιηκαηηζηηθά κεραλήκαηα, ηειεθσληθά θέληξα θαη δίθηπα, εμνπιηζκφ ηαηξείσλ, μελνδνρείσλ θαη εζηηαηνξίσλ, κεραλήκαηα έξγνπ θιπ. Η αγνξά εμνπιηζκνχ κέζσ leasing έρεη ην πιενλέθηεκα φηη ηα κηζζψκαηα εθπίπηνπλ 100% απφ ηα έζνδα σο δαπάλε, ελψ ε εηαηξεία δελ ρξεηάδεηαη λα δεζκεχζεη θεθάιαηα δηαηεξψληαο έηζη ηε ξεπζηφηεηά ηεο. 3. Sale & lease back αθηλήηωλ: Σν sale & lease back κπνξεί λα εθαξκνζηεί ζε αθίλεηα γηα φιεο ηηο επηρεηξήζεηο εθηφο απφ ηνπο ειεχζεξνπο επαγγεικαηίεο (θπζηθά πξφζσπα). ηελ πξνθεηκέλε πεξίπησζε κία επηρείξεζε πνπ δηαζέηεη έλα αθίλεην, ηεο δίλεηαη ε δπλαηφηεηα, λα ην πνπιήζεη ζε κία εηαηξεία leasing θαη ζηε ζπλέρεηα ε ηειεπηαία λα ην εθκηζζψζεη ζηελ πξψηε γηα έλα πξνζπκθσλεκέλν δηάζηεκα (10 έηε θαη άλσ). Με ηνλ ηξφπν απηφ ε εηαηξεία απνθηά ζεκαληηθή ξεπζηφηεηα θαζψο θαη θνξνινγηθά νθέιε (έθπησζε 100% ησλ κηζζσκάησλ). 4. Sale & lease back εμνπιηζκνχ: Παξφκνην κε ην πξνεγνχκελν πξντφλ είλαη θαη ην sale & lease back εμνπιηζκνχ κε ην νπνίν ν εμνπιηζκφο πσιείηαη ζηελ εηαηξεία leasing ε νπνία ην εθκηζζψλεη ζηελ επηρείξεζε πνπ ην πνχιεζε. 5. Operating leasing: ιεηηνπξγηθή κίζζσζε πνπ αθνξά θπξίσο απηνθίλεηα. Απεπζχλεηαη ζε επηρεηξήζεηο θαη ζε ειεχζεξνπο επαγγεικαηίεο, νη νπνίνη ζέινπλ λα απνθηήζνπλ φρεκα γηα ηελ εθπιήξσζε ησλ επαγγεικαηηθψλ ηνπο ππνρξεψζεσλ, κφλν πνπ ζηε ζπγθεθξηκέλε πεξίπησζε εθηφο απφ ηελ εθκίζζσζε ηνπ νρήκαηνο, ε εηαηξεία operating leasing αλαιακβάλεη θαη ηε ιεηηνπξγία ηνπ γηα δηάζηεκα 3-5 εηψλ, ήηνη ηε ζπληήξεζε, ηελ πιεξσκή ησλ ηειψλ θπθινθνξίαο θιπ. Τπάξρεη επίζεο θαη ην Vendor Leasing, ην νπνίν φκσο, κάιινλ, δελ κπνξεί λα ην ρξεζηκνπνηήζεη ε Σνπηθή Απηνδηνίθεζε θαζψο είλαη έλα είδνο ρξεκαηνδνηηθήο κίζζσζεο πνπ ζηεξίδεηαη ζηε δεκηνπξγία κηαο νηθνλνκηθήο ζπκθσλίαο κεηαμχ ησλ πξνκεζεπηψλ πνπ παξέρνπλ ηνλ πάγην θηλεηφ εμνπιηζκφ θαη ησλ επηρεηξήζεσλ - πειαηψλ ηνπο θαη ππάξρεη πξνζπάζεηα λα ππνθαηαζηαζεί ε εηαηξία leasing. Όπσο γίλεηαη θαηαλνεηφ ππάξρνπλ κεγάια πεξηζψξηα γηα ηελ Σνπηθή Απηνδηνίθεζε λα εθκεηαιιεπηεί ηηο δπλαηφηεηεο πνπ ηεο πξνζθέξνπλ ηα πξντφληα leasing. Γπλαηφηεηεο πνπ 29

30 δελ είρε κέρξη ηψξα αμηνπνηήζεη θαη πνπ μεθεχγνπλ απφ ηελ κέρξη ηψξα πξαθηηθή δειαδή ηελ θξαηηθή επηρνξήγεζε θαη ηνλ δαλεηζκφ. Σα θπξηφηεξα πιενλεθηήκαηα ηεο ρξεκαηνδνηηθήο κίζζσζεο ζε ζρέζε κε ηα αιιά πξντφληα είλαη: ( ε εμαζθάιηζε ηεο ρξεκαηνδφηεζεο ηνπ λένπ εμνπιηζκνχ/αθηλήηνπ θαηά 100%, ε άκεζε ρξεζηκνπνίεζε απηνχ ηνπ εμνπιηζκνχ/αθηλήηνπ θαη ρσξίο λα απαηηείηαη πάληνηε ε ίδηα ζπκκεηνρή. 2. Σα κηζζψκαηα πνπ θαηαβάιινληαη ζηελ εηαηξία leasing γηα ηνλ εμνπιηζκφ θαη ην ηκήκα ησλ κηζζσκάησλ πνπ αθνξά ζε θηίξην ζεσξνχληαη δαπάλεο θαη κεηψλνπλ ην θνξνινγηθφ εηζφδεκα. 3. Η δηαδηθαζία ππνγξαθήο κίαο ζχκβαζεο leasing είλαη ηαρχηεξε θαη ιηγφηεξν δαπαλεξή έλαληη ηεο ζχκβαζεο καθξνπξφζεζκνπ δαλεηζκνχ. πλήζσο δελ ρξεηάδνληαη πξνζεκεηψζεηο, ππνζήθεο θ.ιπ., ελψ πξνβιέπνληαη κεησκέλα ζπκβνιαηνγξαθηθά δηθαηψκαηα θαη απαιιαγή απφ δηάθνξα ηέιε θαη θφξνπο. 4. Η πξαγκαηνπνίεζε επέλδπζεο ζε θαηλνχξην εμνπιηζκφ κέζσ leasing απφ ηνπο νξγαληζκνχο ηνπηθήο απηνδηνίθεζεο κπνξεί λα ζπλδπαζηεί κε ηα νθέιε πνπ πξνθχπηνπλ απφ ηελ ππαγσγή ηεο ζην αλαπηπμηαθφ πξφγξακκα «ΘΗΔΑ». 5. Μεηά ηε ιήμε ηεο κηζζσηηθήο πεξηφδνπ νη νξγαληζκνί ηνπηθήο απηνδηνίθεζεο κπνξνχλ λα απνθηήζνπλ ηελ θπξηφηεηα ηνπ παγίνπ έλαληη πξνζπκθσλεκέλνπ (ζπλήζσο ζπκβνιηθνχ) ηκήκαηνο. 6. Η Σνπηθή Απηνδηνίθεζε πξνζηαηεχεηαη απφ ηελ ηερλνινγηθή απαμίσζε ηνπ εμνπιηζκνχ ηεο, γηαηί κπνξεί λα ηνλ αλαλεψλεη ρσξίο λα δεζκεχεη ηα δηαζέζηκα θεθάιαηά ηεο. 7. Βειηηψλεηαη ε εηθφλα ηνπ ηζνινγηζκνχ θαη ηεο θεθαιαηαθήο ηεο δηάξζξσζεο. 8. Έλαο αθφκα ιφγνο είλαη φηη κε ην Sale & lease back αθηλήησλ ε Σνπηθή Απηνδηνίθεζε κπνξεί λα αμηνπνηήζεη ηελ κεγάιε αθίλεηε πεξηνπζία ηελ νπνία δηαζέηεη θαη έηζη λα εμαζθαιίζεη ηνπο θξίζηκνπο πφξνπο γηα ηελ πξαγκαηνπνίεζε ησλ επελδχζεσλ ρσξίο λα επηβαξχλεη ηνλ ηζνινγηζκφ. Σα παξαπάλσ ιεηηνπξγνχλ κε ηνλ πιένλ απνδνηηθφ ηξφπν γηα ηελ ελίζρπζε ησλ επελδχζεσλ, ψζηε λα ζεσξείηαη ππνδεέζηεξε, ε επηβάξπλζε ηνπ πςεινχ επηηνθίνπ. Η αλαγθαηφηεηα πξφζβαζεο ησλ ηνπηθψλ δηνηθεηηθψλ δνκψλ ζηελ αγνξά θεθαιαίσλ θαη ε πξνζπάζεηα πνπ θαηαβάιιεηαη γηα ηελ εμεχξεζε πφξσλ, ηελ απεμάξηεζε απφ ηελ θεληξηθή 30

31 δηνίθεζε θαη ηελ θαηάθηεζε ηεο νηθνλνκηθήο απηνηέιεηαο, δηθαηνινγεί απνιχησο ηελ πξνζθπγή ζε νπνηαδήπνηε λέν ρξεκαηνδνηηθφ κέζν πνπ κπνξεί λα απνδεηρζεί επσθειέο. 3.5 πκπξάμεηο Γεκνζίνπ - Ιδηωηηθνύ Σνκέα (.Γ.Ι.Σ) 33 Οη πκπξάμεηο Γεκφζηνπ θαη Ιδησηηθνχ Σνκέα (Public-Private Partnership, ΡΡΡ) απνιακβάλνπλ ηειεπηαία κηα ζπλερψο δηεπξπλφκελε εθαξκνγή ζηελ επξσπατθή αγνξά, πεξηιακβαλνκέλσλ θαη ησλ λέσλ ρσξψλ-κειψλ ηεο ΔΔ. Μία απφ ηηο εθαξκνγέο ηνπο αθνξά κνξθέο ζπλεξγαζίαο ηδησηψλ επελδπηψλ κε ηηο δεκφζηεο αξρέο, ζηηο νπνίεο αλήθνπλ θαη νη αξρέο ηεο ηνπηθήο απηνδηνίθεζεο, ψζηε λα εμαζθαιηζηεί θάπνην κέξνο ή ην ζχλνιν ηεο ρξεκαηνδφηεζεο γηα ηελ θαηαζθεπή, αλαθαίληζε, δηαρείξηζε, ζπληήξεζε κηαο ππνδνκήο θαη ηελ παξνρή κηαο ππεξεζίαο ζε ηνκείο φπνπ ε πιήξεο απειεπζέξσζε ηεο αγνξάο είλαη είηε αλέθηθηε είηε κε επηζπκεηή. Οη δπλαηφηεηεο εθαξκνγήο πκπξάμεσλ Γεκφζηνπ θαη Ιδησηηθνχ Σνκέα (ΓΙΣ) απφ ηνπο Οξγαληζκνχο Σνπηθήο Απηνδηνίθεζεο δελ αθνξνχλ απαξαίηεηα ηελ πινπνίεζε ησλ ιεγνκέλσλ κεγάισλ έξγσλ ππνδνκήο αιιά πεξηζζφηεξν ηελ αλάπηπμε ζπλεξγηψλ γηα ηελ παξνρή ππεξεζηψλ ηνπηθνχ ή πεξηθεξεηαθνχ ραξαθηήξα ζε θιάδνπο φπνπ είηε παξνπζηάδεηαη πζηέξεζε ηερλνγλσζίαο ή δηαζέζηκσλ πφξσλ είηε αλακέλεηαη κεγαιχηεξε ελ ηέιεη αληαπνδνηηθφηεηα θαη γηα ηνλ ίδην ηνλ ΟΣΑ. Η θαηαζθεπή θαη ιεηηνπξγία ελφο δεκνηηθνχ ρψξνπ ζηάζκεπζεο κπνξεί π.ρ. λα απνηειέζεη αληηθείκελν ΓΙΣ εμίζνπ κε ηε κεραλνξγάλσζε κηαο δεκφζηαο ππεξεζίαο ή ηε δηαρείξηζε δηθηχσλ θνηλήο σθειείαο. 34 Οη ΟΣΑ δηαζέηνπλ εμ νξηζκνχ κεγαιχηεξε επειημία δηνίθεζεο, ζπλεπψο, κε ηελ απαηηνχκελε πνιηηηθή βνχιεζε θαη ηνλ θαηάιιειν ζπληνληζκφ, έρνπλ ηε δπλαηφηεηα ππέξβαζεο γξαθεηνθξαηηθψλ αγθπιψζεσλ, θαζψο θαη εθαξκνγήο ηερλνινγηθψλ, δηνηθεηηθψλ ή άιισλ θαηλνηνκηψλ γηα ηελ πινπνίεζε ΓΙΣ. Η πηζαλή ζπκκεηνρή δε κειψλ ησλ ηνπηθψλ θνηλσληψλ ζηηο δηαδηθαζίεο πνπ ζρεηίδνληαη κε κηα ΓΙΣ, είηε απφ ηελ πιεπξά ηεο αλαζέηνπζαο αξρήο είηε ηνπ επελδπηή είηε ρξεκαηνδνηηθψλ ή άιισλ ηδξπκάησλ, απνηειεί ζεκαληηθφ θξηηήξην γηα ηελ πηνζέηεζε ηεο κεζφδνπ θαη κπνξεί λα εμαζθαιίζεη ηελ πςειφηεξε θνηλσληθννηθνλνκηθή απνδνηηθφηεηα ησλ ζπκπξάμεσλ απηψλ. 31

32 3.5.1 Ση είλαη πκπξάμεηο Γεκόζηνπ-Ιδηωηηθνύ Σνκέα (ΓΙΣ); Οη Σπκπξάμεηο Δεκόζηνπ θαη Ιδησηηθνύ Τνκέα (ΣΔΙΤ) είλαη ζπκβάζεηο θαηά θαλόλα καθξνρξόληεο -, νη νπνίεο ζπλάπηνληαη κεηαμύ ελόο δεκόζηνπ θνξέα θαη ελόο ηδησηηθνύ, κε ζθνπό ηελ εθηέιεζε έξγσλ ή ηελ παξνρή ππεξεζηώλ. Σε κία ΣΔΙΤ ν ηδησηηθόο θνξέαο αλαιακβάλεη ην ζύλνιν ή κέξνο ηνπ θόζηνπο πινπνίεζεο ηνπ έξγνπ θαη έλα ζεκαληηθό κέξνο ησλ θηλδύλσλ πνπ ζρεηίδνληαη κε ηελ θαηαζθεπή θαη ιεηηνπξγία ηνπ. Ο δεκόζηνο ηνκέαο από ηελ πιεπξά ηνπ επηθεληξώλεηαη ζηνλ θαζνξηζκό ησλ ζρεδηαζηηθώλ, ηερληθώλ θαη ιεηηνπξγηθώλ απαηηήζεσλ ηνπ έξγνπ θαη απνπιεξώλεη ηνπο Ιδηώηεο είηε κε ηκεκαηηθέο θαηαβνιέο από ηελ πιεπξά ηνπ Δεκνζίνπ ζπλδεδεκέλεο κε ηε δηαζεζηκόηεηα ηνπ έξγνπ θαη ηελ ηήξεζε ησλ πξνδηαγξαθώλ ιεηηνπξγίαο ηνπ, είηε κε απεπζείαο θαηαβνιέο από ηνπο ηειηθνύο ρξήζηεο. 35 Οη πκπξάμεηο Γεκφζηνπ θαη Ιδησηηθνχ Σνκέα (ΓΙΣ) απνηεινχλ κηα κεγάιε κεηαξξχζκηζε ζηνλ ηνκέα ηεο δεκηνπξγίαο ππνδνκψλ θαη ηεο παξνρήο ππεξεζηψλ ηνπ Γεκνζίνπ. Μηα κεηαξξχζκηζε, ε πινπνίεζε ηεο νπνίαο κπνξεί λα ζπκβάιεη ζεκαληηθά ζηελ αλάπηπμε ηεο ειιεληθήο νηθνλνκίαο θαη θνηλσλίαο ηα επφκελα ρξφληα. Οη πκπξάμεηο πξνζθέξνπλ ζην Γεκφζην ηε δπλαηφηεηα λα αμηνπνηήζεη ηα πιένλ ζχγρξνλα κέζα γηα ηελ παξνρή δεκνζίσλ αγαζψλ πξνο ηνπο πνιίηεο, εκπινπηίδνληαο ζεκαληηθά ην πθηζηάκελν πιαίζην δεκηνπξγίαο ππνδνκψλ θαη παξνρήο ησλ ππεξεζηψλ ηνπ. Μέζα απφ ηηο πκπξάμεηο Γεκφζηνπ θαη Ιδησηηθνχ Σνκέα ζα κπνξνχλ λα δεκηνπξγνχληαη ηαρχηεξα, απνηειεζκαηηθφηεξα θαη κε ρακειφηεξν δεκνζηνλνκηθφ θφζηνο ππνδνκέο πνπ ζα έρνπλ άκεζν ζεηηθφ αληίθηππν ζηελ αχμεζε ηεο παξαγσγηθφηεηαο θαη ζα βειηηψζνπλ αηζζεηά ηελ θαζεκεξηλή δσή ησλ πνιηηψλ. Οη ΓΙΣ εζηηάδνπλ ζηελ παξνρή δεκφζησλ ππεξεζηψλ κέζα απφ κία πην εμεηδηθεπκέλε θαη απνηειεζκαηηθή πξνζέγγηζε πνπ κπνξεί λα επηηχρεη θαιχηεξα ε ηδησηηθή πξσηνβνπιία, ελψ απνηεινχλ έλαλ ελαιιαθηηθφ δξφκν γηα ηελ επίηεπμε ηνπ θαηάιιεινπ κείγκαηνο θξάηνπο θαη ηδησηηθήο πξσηνβνπιίαο. ηελ Διιάδα, νη πκπξάμεηο Γεκφζηνπ θαη Ιδησηηθνχ Σνκέα απνηεινχλ κηα θαηλνηνκία πνπ έξρεηαη λα ζπκπιεξψζεη ην πθηζηάκελν πιαίζην ησλ έξγσλ κε ζπκβάζεηο παξαρψξεζεο, ηα νπνία θπξψλνληαη απφ ηε Βνπιή. Μέρξη ζήκεξα έρνπκε ζηελ Διιάδα ηελ εκπεηξία έξγσλ κε ζπκβάζεηο παξαρψξεζεο, φπσο είλαη ε Αηηηθή Οδφο, ν Γηεζλήο Αεξνιηκέλαο Αζελψλ, ή ε Γέθπξα Ρίνπ-Αληίξξηνπ. Χζηφζν, ζε απηά ηα έξγα ην βαζηθφ γλψξηζκα είλαη φηη ν ηειηθφο ρξήζηεο πιεξψλεη ηνλ ηδηψηε γηα ην έξγν πνπ θαηαζθεχαζε. Γηα νξηζκέλα έξγα, φκσο, ή δεκφζηεο ππεξεζίεο ην θφζηνο δελ πξέπεη λα ην επηβαξχλνληαη νη ηειηθνί ρξήζηεο, αιιά ην θξάηνο γεληθφηεξα. Σέηνηα έξγα, φπσο είλαη νη ππνδνκέο ζε 32

33 λνζνθνκεία θαη ζε ζρνιεία, κπνξνχλ λα θαηαζθεπαζζνχλ θαη λα ζπληεξνχληαη κε ηδησηηθά θεθάιαηα. Σν Γεκφζην αλαιακβάλεη ηελ απνπιεξσκή ηνπο ζε βάζνο ρξφλνπ θαη ηελ παξαθνινχζεζε ηεο ηήξεζεο ησλ φξσλ ησλ ζπκβαηηθψλ ππνρξεψζεσλ. Έηζη, επηηπγράλεηαη ε έγθαηξε θαη απνηειεζκαηηθή απφδνζε ησλ έξγσλ ή ησλ ππεξεζηψλ ζηνπο πνιίηεο θαη πξνθχπηνπλ κεγάια νθέιε γηα ηελ νηθνλνκία γεληθφηεξα Υαξαθηεξηζηηθά ηωλ ΓΙΣ Οη ΓΙΣ ραξαθηεξίδνληαη ζπλήζσο απφ ηα αθφινπζα ζηνηρεία: Σε καθξά ζρεηηθά δηάξθεηα ηεο ζρέζεο πνπ ζπλεπάγεηαη κηα ζπλεξγαζία κεηαμχ ηνπ εηαίξνπ ηνπ δεκνζίνπ ηνκέα θαη ηνπ εηαίξνπ ηνπ ηδησηηθνχ ηνκέα, κε αληηθείκελν ηηο δηάθνξεο πηπρέο ελφο ζρεδίνπ πνπ πξφθεηηαη λα πινπνηεζεί. Σνλ ηξφπν ρξεκαηνδφηεζεο ηνπ ζρεδίνπ, ε νπνία εμαζθαιίδεηαη ελ κέξεη απφ ηνλ ηδησηηθφ ηνκέα, πνιιέο θνξέο κε πνιχπινθεο ξπζκίζεηο κεηαμχ ησλ δηαθφξσλ ζπληειεζηψλ. Χζηφζν, ε ηδησηηθή ρξεκαηνδφηεζε κπνξεί λα ζπκπιεξσζεί απφ δεκφζηα ρξεκαηνδφηεζε, ζπρλά πνιχ κεγάινπ χςνπο. Ο ζεκαληηθφο ξφινο ηνπ νηθνλνκηθνχ θνξέα, ν νπνίνο ζπκκεηέρεη ζε δηάθνξα ζηάδηα ηνπ ζρεδίνπ (κειέηε, πινπνίεζε, εθαξκνγή, ρξεκαηνδφηεζε). Ο εηαίξνο ηνπ δεκνζίνπ ηνκέα επηθεληξψλεηαη θπξίσο ζηνλ θαζνξηζκφ ησλ ζηφρσλ πνπ πξέπεη λα επηηεπρζνχλ φζνλ αθνξά ην δεκφζην ζπκθέξνλ, ηελ πνηφηεηα ησλ πξνζθεξνκέλσλ ππεξεζηψλ, ηελ πνιηηηθή ησλ ηηκψλ, θαη εμαζθαιίδεη ηνλ έιεγρν ηεο ηήξεζεο ησλ ζηφρσλ απηψλ. Η θαηαλνκή ησλ θηλδχλσλ κεηαμχ ηνπ εηαίξνπ ηνπ δεκνζίνπ ηνκέα θαη ηνπ εηαίξνπ ηνπ ηδησηηθνχ ηνκέα, ζηνλ νπνίν κεηαθέξνληαη αζηάζκεηνη παξάγνληεο πνπ βαξχλνπλ ζπλήζσο ην δεκφζην ηνκέα. ηηο ΓΙΣ δελ είλαη σζηφζν απηνλφεην φηη ν εηαίξνο ηνπ ηδησηηθνχ ηνκέα πξέπεη λα αλαιάβεη φινπο ηνπο θηλδχλνπο ή ην κεγαιχηεξν κέξνο ησλ θηλδχλσλ πνπ ζπλδένληαη κε ην ζρέδην. Η αθξηβήο θαηαλνκή ησλ θηλδχλσλ πξαγκαηνπνηείηαη θαηά πεξίπησζε, αλάινγα κε ηελ ηθαλφηεηα θάζε πιεπξάο λα ηνπο αμηνινγεί, λα ηνπο ειέγρεη θαη λα ηνπο δηαρεηξίδεηαη

34 3.5.3 Γνκή Έξγωλ ΓΙΣ Οη πκπξάμεηο Γεκνζίνπ θαη Ιδησηηθνχ Σνκέα απνηεινχλ έλα ρξεκαηνδνηηθφ εξγαιείν πινπνίεζεο έξγσλ θαη παξνρήο ππεξεζηψλ, ην νπνίν έρεη εθαξκνζζεί δηεζλψο κε πνιιέο ελαιιαθηηθέο κνξθέο. Αλάινγα κε ηελ αληηθείκελν ηεο ζχκπξαμεο, ην είδνο θαη ην κέγεζνο ηεο εκπινθήο ηνπ ηδησηηθνχ θνξέα ζε απηφ θαη ησλ θηλδχλσλ πνπ αλαιακβάλνπλ ηα δχν κέξε, κπνξνχκε λα δηαθξίλνπκε ηηο ζπκπξάμεηο ζε δχν βαζηθέο θαηεγνξίεο: ζε αληαπνδνηηθά έξγα ΓΙΣ θαη ζε κε αληαπνδνηηθά έξγα ΓΙΣ. Αληαπνδνηηθά Έξγα ΓΙΣ Χο αληαπνδνηηθά έξγα ΓΙΣ λννχληαη εθείλα ηα έξγα ή νη ππεξεζίεο, ζηηο νπνίεο πέξα απφ ηε ρξεκαηνδφηεζε, ην ζρεδηαζκφ, ηελ θαηαζθεπή θαη ηε ζπληήξεζή ηνπο, νη ηδησηηθνί θνξείο αλαιακβάλνπλ θαη ηελ εθκεηάιιεπζή ηνπο. Απφ ηελ εθκεηάιιεπζε απηή, κέζσ ηεο είζπξαμεο ηειψλ απφ ηνπο ηειηθνχο ρξήζηεο γηα ηε ρξήζε ηνπ έξγνπ ή ηεο ππεξεζίαο, νη ηδησηηθνί θνξείο απνπιεξψλνπλ ηελ αξρηθή ρξεκαηνδφηεζε θαη πξνζδνθνχλ ζηελ εμαζθάιηζε εχινγνπ θέξδνπο. Σν χςνο ησλ ηειψλ, νη πξνυπνζέζεηο θαη ν ηξφπνο είζπξαμήο ηνπο πξνζδηνξίδνληαη κε αθξίβεηα ζηε χκβαζε χκπξαμεο πνπ ζπλάπηεηαη κεηαμχ ηνπ Ιδησηηθνχ Φνξέα θαη ηεο Αλαζέηνπζαο Αξρήο. ηελ πεξίπησζε ησλ αληαπνδνηηθψλ έξγσλ ΓΙΣ, νη ηδησηηθνί θνξείο αλαιακβάλνπλ, εθηφο απφ ηνπο θηλδχλνπο ηεο ρξεκαηνδφηεζεο θαη ηεο θαηαζθεπήο, θαη ηνλ θίλδπλν ηεο δήηεζεο - ην εάλ δειαδή νη πνιίηεο ζα θάλνπλ ηελ πξνβιεπφκελε ρξήζε ηνπ έξγνπ ή ηεο ππεξεζίαο - ψζηε θαη επέθηαζε νη ηδηψηεο λα κπνξέζνπλ λα εηζπξάμνπλ ηα πξνζδνθψκελα απφ ηελ ζχκπξαμε έζνδα. Μεηά ην πέξαο ηεο ζπκβαηηθήο πεξηφδνπ ιεηηνπξγίαο ην έξγν κεηαβηβάδεηαη ζην Γεκφζην. Δάλ ην έξγν δελ είλαη πιήξσο αληαπνδνηηθφ, ε βησζηκφηεηα ηεο επέλδπζεο κπνξεί λα ππνζηεξηρζεί θαη κε ηε ρξεκαηνδνηηθή ζπκβνιή ηνπ Γεκνζίνπ είηε κε εθάπαμ πνζφ θαηά ηελ πεξίνδν θαηαζθεπήο, είηε κε ηκεκαηηθέο θαηαβνιέο θαηά ηελ πεξίνδν ιεηηνπξγίαο. 34

35 Δηθόλα 2: Αληαπνδνηηθά Έξγα θαη.γ.ι.σ (πεγή: 37 πλήζε αληαπνδνηηθά έξγα είλαη ηα ζπγθνηλσληαθά έξγα (ιηκάληα, αεξνδξφκηα, ζηδεξφδξνκνη, ζηαζκνί απηνθηλήησλ θιπ), πεξηβαιινληηθά έξγα (χδξεπζε, απνρέηεπζε, δηαρείξηζε απνβιήησλ), ελεξγεηαθά έξγα, έξγα ηνπξηζηηθήο ππνδνκήο θαη ζεκαηηθά πάξθα. Με Αληαπνδνηηθά Έξγα ΓΙΣ Χο κε αληαπνδνηηθά έξγα ΓΙΣ λννχληαη εθείλα ηα έξγα ή νη ππεξεζίεο, ζηηο νπνίεο δελ ππάξρεη ην ζηνηρείν ηεο εθκεηάιιεπζεο γηα ηνπο ηδησηηθνχο θνξείο. Πξφθεηηαη νπζηαζηηθά γηα θνηλσληθνχ ραξαθηήξα ππνδνκέο ή ππεξεζίεο, ηηο νπνίεο ιεηηνπξγεί ην θξάηνο θαη απνιακβάλνπλ δσξεάλ νη πνιίηεο. ε απηά ηα έξγα, νη ηδηψηεο πνπ αλαιακβάλνπλ ηελ πινπνίεζή ηνπο απνπιεξψλνληαη απ επζείαο απφ ην θξάηνο, ελψ αλαιακβάλνπλ ηνπο θηλδχλνπο πνπ ζρεηίδνληαη κε ηε ρξεκαηνδφηεζε θαη ηελ θαηαζθεπή, φρη φκσο θαη ηνλ θίλδπλν ηεο δήηεζεο. Αλη απηνχ, αλαιακβάλνπλ ηνλ θίλδπλν ηεο δηαζεζηκφηεηαο, δειαδή, ηε δηαρείξηζε θαη ζπληήξεζε ηεο ππνδνκήο ή ηεο ππεξεζίαο, ψζηε λα ηελ θαζηζηνχλ δηαζέζηκε, λα δηαηεξνχλ, δειαδή, ηε ιεηηνπξγηθφηεηά ηεο ζε ζαθψο θαζνξηζκέλα απφ ην δεκφζην επίπεδα πνηφηεηαο γηα φζν ρξφλν νξίδεη ε ζχκβαζε ζχκπξαμεο. Οη ηκεκαηηθέο θαηαβνιέο ηνπ δεκνζίνπ νλνκάδνληαη πιεξσκέο δηαζεζηκφηεηαο (availability payments), θαζψο γηα λα θαηαβιεζνχλ ζην αθέξαην ζηνλ Ιδησηηθφ Φνξέα, απηφο πξέπεη λα δηαζθαιίδεη ηελ εχξπζκε ιεηηνπξγία θαη ζπληήξεζε ησλ ππνδνκψλ ή ησλ ππεξεζηψλ πνπ πξνζθέξεη. 35

36 ε αληίζεηε πεξίπησζε, εάλ δειαδή ην επίπεδν πνηφηεηαο ησλ ππεξεζηψλ ή ιεηηνπξγηθφηεηαο ησλ ππνδνκψλ είλαη ρακειφηεξν απφ ην νξηδφκελν ζηε ζχκβαζε ζχκπξαμεο, νη πιεξσκέο απηέο κεηψλνληαη αλάινγα ή θαη αλαζηέιινληαη έσο φηνπ ν Ιδησηηθφο Φνξέαο ζπκκνξθσζεί κε ηηο ππνρξεψζεηο ηνπ (θαη επηηχρεη ην ειάρηζην επίπεδν πνηφηεηαο πνπ απαηηεί ε ζχκβαζε ζχκπξαμεο). Μεηά ην πέξαο ηεο ζπκβαηηθήο πεξηφδνπ ιεηηνπξγίαο ην έξγν πεξηέξρεηαη ζην Γεκφζην. Σα κε αληαπνδνηηθά έξγα ΓΙΣ είλαη ζπλήζσο έξγα θνηλσληθνχ ραξαθηήξα. Σέηνηα έξγα, είλαη ηα ζρνιεία, ηα λνζνθνκεία, ηα θηίξηα δεκφζησλ ππεξεζηψλ, ε παξνρή ππεξεζηψλ ηειεπηθνηλσληψλ θαη κεραλνγξάθεζεο Δηθόλα 3: Με αληαπνδνηηθά έξγα θαη.γ.ι.σ (πεγή: :

37 ύγθξηζε αληαπνδνηηθώλ θαη κε αληαπνδνηηθώλ έξγωλ ΓΙΣ Πίλαθαο 2 ύγθξηζε αληαπνδνηηθώλ θαη κε αληαπνδνηηθώλ έξγωλ ΓΙΣ. 39 ( 37

38 3.5.4 Πιενλεθηήκαηα θαη Μεηνλεθηήκαηα ηωλ ΓΙΣ 40 Δίλαη γεγνλφο φηη νη πκπξάμεηο Γεκνζίνπ-Ιδησηηθνχ Σνκέα απνηεινχλ έλα λέν πεδίν δξάζεο κε κεγάια πεξηζψξηα αλάπηπμεο ηφζν γηα ηνλ δεκφζην φζν θαη γηα ηνλ ηδησηηθφ ηνκέα. Έρεη κάιηζηα μερσξηζηφ ελδηαθέξνλ ζε ζρέζε κε ηηο άιιεο ιχζεηο γηα ηελ πξαγκαηνπνίεζε δεκνζίσλ επελδχζεσλ αθνχ εθηφο απφ ηελ απιή ρξεκαηνδφηεζε ησλ δξαζηεξηνηήησλ ηεο δεκφζηαο δηνίθεζεο θαη ησλ Οξγαληζκψλ Σνπηθήο Απηνδηνίθεζεο, δεκηνπξγεί ηηο θαηάιιειεο ζπλζήθεο γηα ηελ ελεξγνπνίεζε ησλ ηδησηηθψλ θεθαιαίσλ θαη ηελ καθξνρξφληα νηθνλνκηθή αλάπηπμε πνπ απνηειεί θαη ηνλ ηειηθφ ζθνπφ. Σν θαηλνηφκν ζηνηρείν πνπ εηζαγάγνπλ νη δηάθνξεο κνξθέο πκπξάμεηο Γεκνζίνπ- Ιδησηηθνχ Σνκέα, είλαη φηη πξφθεηηαη γηα εηαηξηθέο ζρέζεηο νπνχ φινη νη εηαίξνη επηκεξίδνληαη θφζηε επζχλεο, θηλδχλνπο θαη νθέιε γηα ηελ παξαγσγή θαη ιεηηνπξγία ελφο έξγνπ. Οη ιφγνη πνπ θαζηζηνχλ ρξήζηκε ηελ πξνζθπγή ζηηο πκπξάμεηο Γεκνζίνπ-Ιδησηηθνχ Σνκέα ζπλήζσο είλαη ε έιιεηςε ηνπ αλαγθαίνπ θεθαιαίνπ γηα ηελ επέλδπζε απφ ηνπο Οξγαληζκψλ Σνπηθήο Απηνδηνίθεζεο ή ε πεξηνξηζκέλε δαλεηνιεπηηθή ηθαλφηεηα θαη ε απνθπγήο δαλεηζκνχ, θαζψο θαη ην ρακειφ ηερλνινγηθφ επίπεδν. Μπνξεί φκσο λα ζπλδένληαη κε ηελ αληίιεςε φηη ε ρξεκαηνδφηεζε θαη εθκεηάιιεπζε ηνπ έξγνπ απφ ηδηψηεο ζα είλαη πην απνηειεζκαηηθή. Όκσο, αλ θαη ε ρξεζηκνπνίεζε ησλ ΓΙΣ έρεη ζεκαληηθά πιενλεθηήκαηα ζε ζρέζε κε ηα αιιά πξντφληα δελ είλαη ηφζν απιή ππφζεζε θαη θπζηθά ελέρεη θαη θάπνηα κεηνλεθηήκαηα πνπ πξέπεη λα ιεθζνχλ ππφςε πξηλ ηελ έγθξηζε ηνπο. Η πνιππινθφηεηα ησλ δηαδηθαζηψλ θαη ε αδπλακία ησλ πεξηζζνηέξσλ Οξγαληζκψλ Σνπηθήο Απηνδηνίθεζεο λα ζηαζκίζνπλ ηελ ζπκθεξφηεξε γη απηνχο επηινγή απφ ηα δηαζέζηκα ρξεκαηνπηζησηηθά κέζα απνηειεί ίζσο ην κεγαιχηεξν ηξνρνπέδε γηα ηελ θαζηέξσζε ησλ πκπξάμεσλ Γεκνζίνπ-Ιδησηηθνχ Σνκέα σο θνξέα πινπνίεζεο ησλ έξγσλ. ηνλ παξαθάησ πίλαθα παξνπζηάδνληαη, ζχκθσλα κε ηελ δηεζλή βηβιηνγξαθία, θσδηθνπνηεκέλνη νη ιφγνη πνπ νδεγνχλ ζηελ εθαξκνγή ησλ πκπξάμεσλ Γεκνζίνπ-Ιδησηηθνχ Σνκέα, φπσο επίζεο θαη ηα ζρεηηθά πιενλεθηήκαηα θαη κεηνλεθηήκαηα ηνπο. Αμίδεη λα ηνληζηεί φηη πνιιά απφ ηα πιενλεθηήκαηα κπνξνχλ εχθνια λα κεηαηξαπνχλ ζε κεηνλεθηήκαηα θαη αληηζηξφθσο. 38

39 Πίλαθαο 3: ύγθξηζε πιενλεθηεκάηωλ θαη κεηνλεθηεκάηωλ ΓΙΣ 41 Πιενλεθηήκαηα ΓΙΣ Μεηνλεθηήκαηα ΓΙΣ Γεκνζηνλνκηθό Διάθξπλζε δεκφζησλ νηθνλνκηθψλ Με επηβάξπλζε ηνπ δεκνζίνπ πξνυπνινγηζκνχ. Πνιηηηθό Μεησκέλνο έιεγρνο ηνπ δεκνζίνπ Γηάρπζε ηεο επζχλεο, δπλαηφηεηαο ππεθθπγήο απφ ηνλ δεκνθξαηηθφ έιεγρν Μεγαιχηεξε ζπκκεηνρε ηνπ Πνιηηηθφ ξίζθν ηδησηηθνχ ηνκέα Δπηιεθηηθή κεηαρείξηζε ζηε δηαδηθαζία επηινγήο Οηθνλνκηθό Οηθνλνκηθφηεξα Αδπλακία αμηνπνίεζεο αληαγσληζκνχ Απνηειεζκαηηθφηεξα έξγα Απμεκέλν θφζηνο Σερληθό Σερλνινγηθό Αμηνπνίεζε ηερλνγλσζίαο ηνπ Μεησκέλε απνηειεζκαηηθφηεηα θαη ηδησηηθνχ ηνκέα πνηφηεηα ζηελ παξνρή ππεξεζηψλ Ννκηθό Δπειημία Αδπλακία πινπνίεζεο, δηαθνπή Μεηαθνξά ξίζθνπ ζηνλ ηδηψηε ιεηηνπξγίαο ηνπ έξγνπ Κχξην πιενλέθηεκα ηεο κεζφδνπ ζεσξείηαη ε ειάθξπλζε ησλ δεκφζησλ νηθνλνκηθψλ, εμαηηίαο ηεο αμηνπνίεζεο ησλ ηδησηηθψλ θεθαιαίσλ, θαζψο θαη ε κε επηβάξπλζε ηνπ δεκνζίνπ πξνυπνινγηζκνχ, εθφζνλ ην θφζηνο ησλ πκπξάμεσλ Γεκνζίνπ-Ιδησηηθνχ Σνκέα δελ εγγξάθεηαη ζηνλ πξνυπνινγηζκφ ηνπ δεκνζίνπ θνξέα. Απηφ βέβαηα απνηειεί ζεκαληηθφ πιενλέθηεκα θαη γηα ηελ Σνπηθή Απηνδηνίθεζε γηα ηελ δηαηήξεζε ηζνζθειηζκέλσλ πξνυπνινγηζκψλ. Απφ ηελ άιιε πιεπξά φκσο ε εθαξκνγή ησλ ΓΙΣ έρεη σο θφζηνο ηνλ κεησκέλν δεκφζην έιεγρν θαη ηελ δπλαηφηεηα ππεθθπγήο απφ ηνλ δεκνθξαηηθφ έιεγρν. Δπηπιένλ, ε δηεζλήο εκπεηξία έρεη δείμεη φηη ζε πνιιέο πεξηπηψζεηο ην νηθνλνκηθφ θφζηνο ησλ ΓΙΣ είλαη ηδηαίηεξα πςειφ, εμαηηίαο ησλ κεγάισλ απαηηήζεσλ. Καζψο θαη ηνπ πςεινχ εξγνιαβηθνχ θέξδνπο. Ο ηδησηηθφο ηνκέαο ελδηαθέξεηαη λα ζπκκεηάζρεη ζε ζπκπξάμεηο κνλφ ζε πεξηπηψζεηο πνπ ην αληάιιαγκα θαη ε απφδνζε ηεο επέλδπζεο είλαη πςειά. Δπηπξφζζεηα, ιίγεο είλαη νη επηρεηξήζεηο πνπ θαιχπηνπλ ηηο πξνυπνζέζεηο ζπκκεηνρήο ζηελ αληαγσληζηηθή δηαδηθαζία επηινγήο αλαδφρνπ, κε απνηέιεζκα ηελ αδπλακία αμηνπνίεζεο ηνπ ειεχζεξνπ αληαγσληζκνχ. Σέινο ε λνκηθή επειημία ησλ πκπξάμεσλ Γεκνζίνπ-Ιδησηηθνχ Σνκέα θαη ε δπλαηφηεηα κεηαθνξάο ηνπ θηλδχλνπ ηεο επέλδπζεο ζηνλ ηδησηηθφ ηνκέα αλαηξέπνληαη απφ 39

40 ηηο ρξνλνβφξεο θαη ηηο πεξηπηψζεηο αδπλακίαο πινπνίεζεο ή ηεο δηαθνπήο ηεο ιεηηνπξγίαο ησλ έξγσλ κε ηελ αληίζηνηρε επηβάξπλζε ηνπ δεκνζίνπ θνξέα. Δπνκέλσο, ε ρξεζηκνπνίεζε ησλ ΓΙΣ δελ ζα πξέπεη λα παξνπζηάδεηαη σο ε κνλαδηθή ιχζε γηα έλαλ δεκφζην θνξέα, πνπ αληηκεησπίδεη δεκνζηνλνκηθνχο πεξηνξηζκνχο. Οη νηθνλνκηθέο θαη νξγαλσηηθέο επηινγέο γηα ηνλ ηξφπν πινπνίεζεο ηνπ έξγνπ πξέπεη λα παξνπζηάδνπλ ηελ πξαγκαηηθή πξνζηηζέκελε αμία ζε ζρέζε κε ηηο άιιεο επηινγέο. Απηφ φκσο είλαη θαη ην πξφβιεκα κε ηελ Σνπηθή Απηνδηνίθεζε. Έρνληαο ην 80% ησλ δήκσλ θάησ ησλ θαηνίθσλ έρνπλ ζαθή έιιεηςε ζε θαηάιιεια εθπαηδεπκέλν πξνζσπηθφ ην νπνίν ζα κπνξνχζε λα ζπληάμεη ηηο πξνδηαγξαθέο ησλ έξγσλ αιιά θαη λα αμηνιφγεζε ηελ ζπκθεξφηεξε επηινγή. Παξφια απηά ε Σνπηθή Απηνδηνίθεζε δείρλεη λα αληηκεησπίδεη ηελ ρξήζε ησλ ΓΙΣ κε ζθεπηηθηζκφ αθνχ ππάξρεη ν θφβνο γηα ην θφζηνο ηνπο θαη γηα ην γεγνλφο φηη είλαη δχζθνιε ε αμηνιφγεζε ησλ επελδχζεσλ θαη ε ζχγθξηζε ηνπο κε ηηο άιιεο κνξθέο ρξεκαηνδφηεζεο. Δίλαη γλσζηφ, απφ ηελ δηεζλή εκπεηξία φηη ηα πξνβιήκαηα πνπ κπνξνχλ λα πξνθχςνπλ θαηά ηελ πινπνίεζε ησλ ΓΙΣ απφ ηνπο Ο.Σ.Α έρνπλ λα θάλνπλ κε ηελ έιιεηςε λνκηθψλ, νηθνλνκηθψλ, δηνηθεηηθψλ, ηερληθψλ ππνζηεξηρηηθψλ κεραληζκψλ αιιά θαη κε πεξηνξηζκέλε επειημία ηνπ ζεζκηθνχ πιαηζίνπ. Απηφ είλαη άιισζηε θαη ην ζεκαληηθφ πξφβιεκα ηνπ Ν. 3389/2005 (λφκνο γηα ηηο ΓΙΣ), ν νπνίνο δελ έιαβε ππφςε ηηο ηδηαηηεξφηεηεο θαη ηδηνκνξθίεο ηεο Διιεληθήο Σνπηθήο Απηνδηνίθεζεο, θαη δελ ππάξρνπλ νη θαηάιιεινη ππνζηεξηθηηθνί κεραληζκνί πνπ ζα δηεπθνιχλνπλ ηελ αμηνπνίεζε ησλ πκπξάμεσλ Γεκνζίνπ-Ιδησηηθνχ Σνκέα. 42 Δίλαη ελδεηθηηθφ φηη νη ΓΙΣ αληηπξνζσπεχνπλ κφιηο ην 5% ησλ έξγσλ ηεο Σνπηθήο Απηνδηνίθεζεο ελψ ζην πξφγξακκα «ΘΗΔΑ» έρνπλ εληαρζεί 87 έξγα θαη έρνπλ δεκνπξαηεζεί Απηφ βέβαηα δελ ζα πξέπεη λα απνθιείεη ηελ επηινγή ησλ πκπξάμεσλ Γεκνζίνπ- Ιδησηηθνχ Σνκέα σο κεζφδνπ δεκηνπξγίαο ππνδνκψλ. Κάζε άιιν αθνχ ηα πιενλέθηεκα πνπ κπνξνχλ λα απνθνκίζνπλ νη Οξγαληζκνί Σνπηθήο Απηνδηνίθεζεο είλαη πνιχ κεγάια θαη κε ζσζηή αμηνπνίεζε ηνπο κπνξνχλ λα έρνπλ ζεηηθά απνηειέζκαηα ηφζν γηα ηελ Σνπηθή Απηνδηνίθεζε φζν θαη γηα ηελ αλάπηπμε ηεο ηνπηθήο νηθνλνκίαο. ηα πιενλεθηήκαηα ησλ ΓΙΣ ζα πξέπεη λα πξνζηεζεί φηη κπνξνχλ λα ζπλδπαζηνχλ κε ηα αλαπηπμηαθά πξνγξάκκαηα φπσο ην «ΘΗΔΑ» αιιά θαη κε ηηο ελαιιαθηηθέο πεγέο ρξεκαηνδφηεζεο φπσο ην Leasing θαη κε ηα δάλεηα. ε απηφ ην ζεκείν ζα πξέπεη λα αλαθεξζεί θαη ηνλ πνιχ ζεκαληηθφ ξφιν πνπ έρεη παίμεη θαη ε Δπξσπατθή Σξάπεδα Δπελδχζεσλ αθνχ έρεη ρξεκαηνδνηήζεη κεξηθά απφ ηα κεγαιχηεξα έξγα ΓΙΣ ζηελ Δ.Δ. 40

41 3.6 Γενικά ο Δανειζμόρ ηων Οπγανιζμών Σοπικήρ Αςηοδιοίκεζερ «Η δπλαηόηεηά ηεο ηνπηθήο απηνδηνίθεζεο λα αληαπεμέιζεη ζηηο αλάγθεο ησλ πνιιαπιώλ ξόισλ ηεο εμαξηάηαη θπξίσο από ηελ ηθαλόηεηά ηεο λα εμαζθαιίδεη έγθαηξα ηνπο απαηηνύκελνπο πόξνπο, λα ηνπο αμηνπνηεί απνηειεζκαηηθά θαη λα παξαθάκπηεη ηα όπνηα γξαθεηνθξαηηθά εκπόδηα. Οη λέεο ρξεκαηνδνηηθέο αλάγθεο ηεο απηνδηνίθεζεο δελ είλαη δπλαηόλ λα θαιπθζνύλ εμ νινθιήξνπ από ηηο παξαδνζηαθέο πεγέο εζόδσλ, όπσο νη θξαηηθέο επηρνξεγήζεηο θαη ηα ηαθηηθά ή έθηαθηα έζνδα ησλ ΟΤΑ. Η Τνπηθή Απηνδηνίθεζε θαιείηαη λα αλαδεηήζεη λέεο κεζόδνπο ιεηηνπξγίαο θαη λα αμηνπνηήζεη ζύγρξνλα ρξεκαηνδνηηθά εξγαιεία γηα ηελ εμαζθάιηζε ησλ απαξαίηεησλ πόξσλ αιιά θαη γηα ηελ απνηειεζκαηηθόηεξε αμηνπνίεζε ησλ ήδε δηαζέζηκσλ». (Καξακνχδεο, 2007) 44 Δίλαη ινγηθφ νη Ο.Σ.Α λα θαηαθεχγνπλ ζηνλ δαλεηζκφ γηα λα θαιχςνπλ ηηο αλάγθεο ηνπο ν νπνίν κπνξεί λα απνηειέζεη έλα πνιχ ρξήζηκν επελδπηηθφ εξγαιείν Όκσο, έσο ηψξα νη Ο.Σ.Α δελ είραλ ηελ δπλαηφηεηα λα δαλεηζηνχλ απφ άιιεο ηξάπεδεο θαη ππνρξεσλφληνπζαλ λα δαλείδνληαη απνθιεηζηηθά απφ ην Σ.Π.Γ νπφηε ε αμηνπνίεζε ηνπ δαλεηζκνχ δελ ήηαλ ζηνλ βαζκφ πνπ ζα έπξεπε. Απηφ ζπκβαίλεη γηαηί δπζηπρψο, ην Σακείν Παξαθαηαζεθψλ θαη Γαλείσλ αξλείηαη λα παξαθνινπζήζεη ηηο ζχγρξνλεο εμειίμεηο ζηνλ ρξεκαηνπηζησηηθφ ηνκέα κε απνηέιεζκα λα δεκηνπξγεί πξφζζεηα πξνβιήκαηα ζηνπο Οξγαληζκνχο Σνπηθήο Απηνδηνίθεζεο. Σα ζεκεξηλά επηηφθηα είλαη 5,9% γηα έξγα, πξνκήζεηεο θαη ζπλεηζθνξά θεθαιαίνπ, αλεμάξηεηα απφ ηελ δηάξθεηα ηνπ δαλεηζκνχ (8εηή, 10εηή, 20εηή) θαη 6,5% γηα ιεηηνπξγηθέο δαπάλεο. Σα επηηφθηα ζεσξνχληαη ηδηαηηέξα πςειά ηελ ηδία ζηηγκή πνπ ππφινηπνη ρξεκαηνπηζησηηθνί νξγαληζκνη κπνξνχλ λα πξνζθέξνπλ αξθεηά ρακειφηεξα. (Ράιιεο 2007) 45. πγθεθξηκέλα, νη Οξγαληζκψλ Σνπηθήο Απηνδηνίθεζεο κπνξνχλ λα δαλεηζηνχλ απφ ηηο ηδησηηθέο ηξάπεδεο κε 4,8% ελψ απφ ηελ Δπξσπατθή Σξάπεδα Δπελδχζεσλ κπνξνχλ λα ρξεκαηνδνηήζνπλ ηηο δξάζεηο ηνπο κε κνλφ 3,5%. Όπσο γίλεηαη αληηιεπηφ ε δηαθνξά επηηνθίσλ, κεηαμχ ηνπ Σακείν Παξαθαηαζεθψλ θαη Γαλείσλ θαη ησλ άιισλ ηδξπκάησλ είλαη ζεκαληηθή θαη δελ δηθαηνινγείηαη απφ ηελ θαηάζηαζε ηεο νηθνλνκίαο ηδηαηηέξα αλ αλαινγηζηεί θαλείο ην γεγνλφο φηη ηα παιηά δάλεηα ηεο Σνπηθή Απηνδηνίθεζε εμππεξεηνχληαη κε επηηφθην ηεο ηάμεο ηνπ 7% (Κνπθνπιφπνπινο 2006). 41

42 Οη Ο.Σ.Α δελ κπνξνχλ λα ιεηηνπξγήζνπλ κε ηέηνηνπο φξνπο θαη πξέπεη λα αλαδεηήζνπλ άιιεο πην ζπκθέξνπζεο πξνζθνξέο γηα λα κπνξέζνπλ θαη νη επελδχζεηο πνπ θάλνπλ λα έρνπλ θαιχηεξε απφδνζε. Σν ζεκαληηθφηεξν πξφβιεκα φκσο δελ είλαη ην θφζηνο ηνπ ρξήκαηνο πνπ πξνζθέξεη ην Σακείν Παξαθαηαζεθψλ θαη Γαλείσλ αιιά ην γεγνλφο φηη είλαη αγθπισκέλν ζηηο παιηέο πξαθηηθέο δαλεηζκνχ δελ δηαζέηεη επειημία θαη δελ πξνζθέξεη ζηελ Διιεληθή Σνπηθή Απηνδηνίθεζε θαλέλα λέν ρξεκαηνδνηηθφ πξντφλ, φπσο επίζεο θαη φηη νη ρξφλνη δηαρείξηζεο ησλ ρξεκαηηθψλ εληνιψλ είλαη πνιχ κεγάινη. Οη Οξγαληζκνί Σνπηθήο Απηνδηνίθεζεο ζήκεξα έρνπλ αλαιάβεη νπζηαζηηθφηεξν ξφιν γηα ηελ εμππεξέηεζε ησλ αλαγθψλ ηεο ηνπηθήο θνηλσλίαο. Έλαο ζχγρξνλνο ΟΣΑ πξέπεη λα δξαζηεξηνπνηείηαη ηφζν ζε παξαδνζηαθνχο, φζν θαη ζε λένπο ηνκείο φπσο ε νηθνλνκηθή αλάπηπμε θαη ε απαζρφιεζε, ε πξνζηαζία ηνπ πεξηβάιινληνο, ε βειηίσζε ησλ ππνδνκψλ θαη ε αλαβάζκηζε πνηφηεηαο δσήο θαη ε αμηνπνίεζε ηνπ ειεχζεξνπ ρξφλνπ ησλ πνιηηψλ ζε ηνκείο φπσο ν αζιεηηζκφο θαη νη πνιηηηζηηθέο δξαζηεξηφηεηεο. ην λέν ηνπίν πνπ δηαλνίγεηαη γηα ηνπο ΟΣΑ ν ηξαπεδηθφο ηνκέαο κπνξεί λα παίμεη ζεκαληηθφ ξφιν, ηφζν ζε επίπεδν ζρεδηαζκνχ φζν θαη ζηελ πινπνίεζε ελφο νινθιεξσκέλνπ επελδπηηθνχ πξνγξάκκαηνο ΟΣΑ. Αλαθνξηθά κε ην ζρεδηαζκφ ελφο νινθιεξσκέλνπ επελδπηηθνχ πξνγξάκκαηνο ΟΣΑ νη ηξάπεδεο ζα κπνξνχζαλ λα ζπκβάιινπλ κε ηελ παξνρή ζπκβνπιεπηηθήο ππνζηήξημεο φπσο π.ρ. ζηνλ εληνπηζκφ ησλ αλαπηπμηαθψλ δπλαηνηήησλ θαη ζηφρσλ ζηε δηακφξθσζε πξνηάζεσλ αμηνπνίεζεο αθίλεηεο ηεο Ννκαξρηαθήο θαη Γεκνηηθήο πεξηνπζίαο, θαζψο επίζεο θαη ζηελ πξνζέιθπζε ληφπησλ θαη μέλσλ επελδπηηθψλ ζρεκάησλ. Όκσο εθεί πνπ ν ξφινο ησλ ηξαπεδψλ κπνξεί λα απνδεηρζεί εμαηξεηηθά ζεκαληηθφο είλαη ζηελ πινπνίεζε ηνπ νινθιεξσκέλνπ επελδπηηθνχ πξνγξάκκαηνο ελφο ΟΣΑ. πγθεθξηκέλα νη ηξάπεδεο κπνξεί λα ζπκβάιινπλ πξνο απηή ηελ θαηεχζπλζε παξέρνληεο ππεξεζίεο φπσο είλαη ε ρνξήγεζε ηνπ θιαζζηθνχ ηχπνπ δαλείσλ, ε δηνξγάλσζε έθδνζεο νκνινγηαθψλ δαλείσλ θαη ε αμηνπνίεζε ηεο αθίλεηεο θαη Ννκαξρηαθήο θαη Γεκνηηθήο πεξηνπζίαο. 42

43 3.6.1 Γπλαηόηεηεο Γαλεηζκνύ ηωλ Οξγαληζκώλ Σνπηθήο Απηνδηνίθεζεο από ην Δζωηεξηθό θαη ην Δμωηεξηθό Η Σνπηθή Απηνδηνίθεζε πξνθεηκέλνπ λα εμαζθαιίζεη πφξνπο ή λα θαιχςεη ηηο δαπάλεο γηα ηελ εθηέιεζε βαζηθψλ ηεο έξγσλ θαη επελδπηηθψλ πξνγξακκάησλ ή ηελ παξνρή ησλ ππεξεζηψλ πξνο ηνπο πνιίηεο πξνζθεχγνπλ είηε ζηνλ εζσηεξηθφ είηε ζηνλ εμσηεξηθφ δαλεηζκφ. Σα δάλεηα απνηεινπλ κέξνο ησλ εθηάθησλ εζφδσλ ησλ Οξγαληζκψλ Σνπηθήο Απηνδηνίθεζεο. ηα έθηαθηα έζνδα πεξηιακβάλνληαη εθηφο απφ ηα δάλεηα θαη: Οη δσξεέο, ηα θιεξνδνηήκαηα θαη νη θιεξνλνκηέο Σα έζνδα απφ ηελ εθπνίεζε πεξηνπζηαθψλ ζηνηρεηψλ Σα έζνδα απφ θάζε άιιε πεγή Δηδηθφηεξα φζνλ αθνξά ζηελ δαλεηνδφηεζε ησλ πξσηνβάζκησλ Οξγαληζκψλ Σνπηθήο Απηνδηνίθεζεο απφ ην εζσηεξηθφ θαη ην εμσηεξηθφ πξνβιέπνληαη απφ ηνλ λφκν 2503/97 (άξζξν 11 παξ.29 Α ) ηα εμήο: Οη δήκνη θαη νη θνηλόηεηεο κπνξνύλ λα ζπλνκνινγνύλ δάλεηα κε ην θξάηνο, κε αλαγλσξηζκέλα πηζησηηθά ηδξύκαηα ή ρξεκαηνπηζησηηθνύο νξγαληζκνύο ηεο Ειιάδα ή ηνπ εμσηεξηθνύ, θαη κε θάζε είδνο δεκόζηνπο νξγαληζκνύο θαη λνκηθά πξόζσπα δεκνζίνπ δηθαίνπ, γηα ηελ πξαγκαηνπνίεζε απνθιεηζηηθόο ζθνπώλ πνπ αλήθνπλ ζηελ αξκνδηόηεηα ηνπο. Δπηπιένλ πξνβιέπεηαη ζηνλ ίδην λφκν θαη κηα εηδηθή δηάηαμε πνπ νξίδεη φηη ζηα δάλεηα ησλ Οξγαληζκώλ Τνπηθήο Απηνδηνίθεζεο πνπ ζπλνκνινγνύληαη κε αλαγλσξηζκέλα πηζησηηθά ηδξύκαηα ε ρξεκαηνπηζησηηθνύο νξγαληζκνύο ηεο αιινδαπήο κπνξεί λα παξέρεηαη εγγύεζε ηνπ ειιεληθνύ δεκνζίνπ. (λφκνο 2503/97, άξζξν 11 παξ. 29Β) Σα παξαπάλσ δείρλνπλ ηελ ζεζκηθή θαηνρχξσζε αιιά θαη ηελ αλάγθε ηεο Σνπηθήο Απηνδηνίθεζεο φζνλ αθνξά ηελ ρξεκαηνδφηεζή ηεο κέζσ ηνπ δαλεηζκνχ αιιά θαη ηελ δπλαηφηεηα λα κελ πεξηνξίδεηαη ζηελ δαλεηνδφηεζε ηνπ Σακείνπ Παξαθαηαζεθψλ θαη Γαλείσλ πνπ ήηαλ σο ηψξα ε πξαθηηθή. Η δηεχξπλζε ησλ επηινγψλ ησλ Οξγαληζκψλ Σνπηθήο Απηνδηνίθεζεο ζπκβάινπλ ζηελ αμηνπνίεζε ηνπ αληαγσληζκνχ πνπ ππάξρεη κεηαμχ ησλ ηξαπεδψλ γηα λα πεηχρνπλ θαιχηεξνπο φξνπο. Όκσο, ε βαζηθφηεξε θαηλνηνκία ηνπ λφκνπ 2503/97 δελ είλαη απιά ην άλνηγκα ησλ Οξγαληζκψλ Σνπηθήο Απηνδηνίθεζεο ζηνλ δαλεηζκφ θαη κάιηζηα απφ ηελ ειεχζεξε αγνξά αιιά θπξίσο ην γεγνλφο φηη πιένλ κπνξνχλ λα απεπζπλζνχλ ζε ηδξχκαηα ηνπ εμσηεξηθνχ πνπ έρνπλ κεγαιχηεξε εκπεηξία ζηελ ρξεκαηνδφηεζε ηεο Σνπηθήο Απηνδηνίθεζεο, ελψ βεβαίσο 43

44 πξνβιέπεηαη θαη ε θξαηηθή εγγχεζε. Απηφ απνθηάεη ηδηαίηεξε ζεκαζία γηαηί αλνίγεη ηνλ δξφκν ζηελ Σνπηθή Απηνδηνίθεζε λα ρξεκαηνδνηεζεί απφ ηελ Δπξσπατθή Σξάπεδα Δπελδχζεσλ ζε πνιχ ζπκθέξνληεο φξνπο. Η πεξίπησζε ηεο Δπξσπατθή Σξάπεδα Δπελδχζεσλ ζα καο απαζρνιήζεη θαη ζηελ ζπλέρεηα Γπλαηόηεηεο θαη πξνϋπνζέζεηο αμηνπνίεζεο ρξεκαηννηθνλνκηθώλ ηερληθώλ από ηελ Σνπηθή Απηνδηνίθεζε Οη δεκφζηεο επελδχζεηο απνηεινπλ βαζηθφ θνκκάηη ζρεδηαζκνχ θάζε θξάηνπο ην νπνία ζέιεη λα αλαπηπρζεί θαη ε ρξεκαηνδφηεζε ηνπο είλαη πάληα αληηθείκελν πξνβιεκαηηζκνχ αθνχ ε εμεχξεζε ησλ απαξαίηεησλ θεθαιαίσλ δελ είλαη εχθνιε ππφζεζε θαη νχηε ηα ηδία έζνδα επαξθή. Απηφ ην θελφ θαινχληαη λα θαιχςνπλ ηα δηαθνξά ρξεκαηνδνηηθά εξγαιεία θαη λα ζπλεηζθέξνπλ ηελ ρξεκαηνδφηεζε πνπ ρξεηάδεηαη. Γελ ζα πξέπεη λα καο δηαθεχγεη ην γεγνλφο φηη επεηδή απηά ηα πξντφληα έρνπλ θφζηνο απνπιεξσκήο απεπζχλνληαη θπξίσο ζην ζηηο επελδχζεηο νη νπνίεο κπνξνχλ λα ζπλεηζθέξνπλ ζηελ άλνδν ησλ κειινληηθσλ εζφδσλ. Η Σνπηθή Απηνδηνίθεζε κπνξεί λα δηαδξακαηίζεη έλαλ πνιχ ζεκαληηθφ ξφιν ζηελ πξαγκαηνπνίεζε δεκνζίσλ επελδχζεσλ θαη λα ζπκβάιεη έηζη ζηελ αλάπηπμε ηεο νηθνλνκίαο. Η Σνπηθή Απηνδηνίθεζε είλαη ν κεγαιχηεξνο δεκφζηνο επελδπηήο ηεο Δπξψπεο. Καιχπηεη ην 62% πεξίπνπ ησλ ζπλνιηθψλ δεκνζίσλ επελδχζεσλ. Σν ζπλνιηθφ χςνπο ησλ ηνπηθψλ δεκνζίσλ επελδχζεσλ, γηα ην 2001, πνπ ππάξρνπλ ζηνηρεηά, πιεζίαδε ηα 140 δηο θαη αληηπξνζψπεπε ην 1,5% ηνπ ζπλνιηθνχ Δπξσπατθνχ ΑΔΠ. ηελ ρψξα καο, νη ηνπηθέο δεκφζηεο δαπάλεο θαιχπηνπλ ην 20,4% ησλ ζπλνιηθψλ δαπαλψλ, αληηζηνηρνχλ ζε 100 αλά θάηνηθν θαη πεξηνξίδνληαη ζην 0,8% ηνπ ΑΔΠ. Η απφζηαζε πνπ παξαηεξείηαη κεηαμχ ηνπ Δπξσπατθνχ θεληεκέλνπ θαη ηεο Διιεληθήο πξαγκαηηθφηεηαο ζα κπνξνχζε λα δηαβαζηεί κε 2 ηξφπνπο : 1. Οη δείθηεο απηνί επηβεβαηψλνπλ φηη ην Διιεληθφ θξάηνο είλαη απφ ηα πιένλ ζπγθεληξσηηθά ζηε Δπξσπατθή Έλσζε θαη 2. ή ε Σνπηθή Απηνδηνίθεζε έρεη πνιχ δξφκν λα δηαζρίζεη ζηελ πξνζπάζεηα ηεο λα ζπγθιίλεη κε ηνλ Δπξσπατθφ κέζν φξν. 44

45 Παξφια απηά νη πξννπηηθέο θαη νη δπλαηφηεηεο ηεο Σνπηθήο Απηνδηνίθεζεο γηα ηελ αμηνπνίεζε ρξεκαηννηθνλνκηθψλ ηερληθψλ είλαη κεγάιεο θαη κάιηζηα κε ηάζε ελίζρπζεο.. Δίλαη ραξαθηεξηζηηθφ φηη ελψ ν κέζνο ξπζκφο αχμεζεο ησλ ηνπηθψλ δεκνζίσλ δαπαλψλ ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο είλαη 5% ζηελ Διιάδα θηλείηαη κε 7%. Όκσο πξνηνχ αλαθεξζνχκε ζηα ρξεκαηννηθνλνκηθά εξγαιεία πνπ κπνξνχλ λα ρξεζηκνπνηεζνχλ ζα πξέπεη λα δηεξεπλεζεί ην χςνπο ηνπ ηνπηθνχ δεκνζίνπ ρξένπο θαη θαηά πνζφ επεξεάδεη ηελ πηζηνιεπηηθή ηθαλφηεηα ησλ Οξγαληζκψλ Σνπηθήο Απηνδηνίθεζεο. Σν ηνπηθφ δεκφζην ρξένο ζηηο 25 ρψξεο κέιε ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο θαιχπηεη κφιηο ην 5,3% ηνπ ΑΔΠ. Σν αληίζηνηρν πνζνζηφ γηα ηνπο Διιεληθνχο νξγαληζκνχο ηνπηθήο απηνδηνίθεζεο είλαη κφιηο 0,6% θαη αληηζηνηρνχλ 60 αλά θάηνηθν, φηαλ ν κέζνο Δπξσπατθφο φξνο είλαη 1090 αλά θάηνηθν. Απφ απηά ηα ζηνηρεηά πξνθχπηεη, φηη ε Διιεληθή Σνπηθή Απηνδηνίθεζε δελ είλαη ππεξρξεσκέλε, έρεη πηζηνιεπηηθή ηθαλφηεηα θαη ηδηαίηεξα ζηελ ρψξα καο, κεγάια πεξηζψξηα αμηνπνίεζεο ησλ ρξεκαηνδνηηθψλ εξγαιείσλ. πκθσλά κάιηζηα κε ηνπο δεκνηηθνχο ηζνινγηζκνχο ε ζρέζε ησλ καθξνπξφζεζκσλ ππνρξεψζεσλ πξνο ηα ηδία θεθάιαηα ζηνπο πεξηζζφηεξνπο Οξγαληζκψλ Σνπηθήο Απηνδηνίθεζεο είλαη κνλνςήθηα. ε πεξηνξηζκέλν αξηζκφ κνλφ δήκσλ εληνπίζηεθε ν δείθηεο απηφο λα παξνπζηάδεηαη κεγαιχηεξνο ηνπ 25% (Ράιιεο 2007). 46 ηηο αξρέο ηνπ Ο.Σ.Α ηεο ρψξαο είραλ ζπλάςεη, κε ην Σακείν Παξαθαηαζεθψλ θαη Γαλείσλ 4542 δάλεηα, ηα άιεθηα θεθάιαηα ησλ νπνίσλ είλαη κε ηελ εηεζία δφζε λα αλέξρεηαη ζηα ,98. Η κέζε ζρέζε εηεζίαο δφζεο πξνο ηνπο Κεληξηθνχο Απηνηειείο Πφξνπο (ΚΑΠ) είλαη 13%. Πξέπεη λα αλαθεξζεί φηη ζε ηέζζεξηο δήκνπο ε εηεζία δφζε ηνπο πξνο ην ΣΠΓ μεπεξλνχζε ηνπο ΚΑΠ θαη κνλφ ζε ηξεηο Οξγαληζκψλ Σνπηθήο Απηνδηνίθεζεο παξνπζηάζηεθε ιεμηπξφζεζκν ρξένο. Σα δάλεηα απνηεινπλ έλα πνιχ ζεκαληηθφ ρξεκαηνδνηηθφ κέζν γηα ηελ ηνπηθή απηνδηνίθεζε πνπ κπνξεί λα θαιχςεη πνιιέο απφ ηηο αλάγθεο ηνπο. Βέβαηα, ν θχξηνο ζθνπφο γηα ηνλ δαλεηζκφ ελφο Οξγαληζκψλ Σνπηθήο Απηνδηνίθεζεο ζα πξέπεη λα είλαη αλαπηπμηαθφο γη απηφ θαη ην κεγαιχηεξν κέξνο ηνπο θαηεπζχλεηαη πξνο ηηο επελδχζεηο. απηφο είλαη άιισζηε θαη ν ζεζκηθφο ξφινο ησλ Οξγαληζκψλ Σνπηθήο Απηνδηνίθεζεο. Όπσο πξνθχπηεη απφ ηα παξαπάλσ, νη νξγαληζκνί ηνπηθήο απηνδηνίθεζεο δελ έρνπλ ππεξρξεσζεί θαη κπνξνχλ λα ρξεζηκνπνηήζνπλ ηελ πνιχ θαιή πηζηνιεπηηθή ηθαλφηεηα πνπ δηαζέηνπλ γηα ηελ αμηνπνίεζε ησλ εξγαιείσλ πνπ ηνπο δίλεη ε ειεχζεξε αγνξά θαη θπξίσο ε Δπξσπατθή Σξάπεδα Δπελδχζεσλ, ε νπνία κπνξεί λα ζπκβάιιεη απνθαζηζηηθά ζηελ αλαπηπμηαθή δηαδηθαζία κε ηελ παξνρή ρακειφηνθσλ δαλείσλ 45

46 Γπλαηφηεηεο ππάξρνπλ, αιιά νη λέεο απηέο πξνθιήζεηο είλαη ζχλζεηεο θαη επνκέλσο ε ιχζε απαηηεί πςειήο πνηφηεηαο ηερλνγλσζία. Γη απηφ ην κεγάιν θέξδνο ηεο Σνπηθή Απηνδηνίθεζε απφ ηελ ζπλεξγαζία ηεο κε ηα Δπξσπατθά θαη εζληθά ρξεκαηνπηζησηηθά ηδξχκαηα δελ είλαη ηφζν ην ρακειφηεξν, απφ ην Σακείν Παξαθαηαζεθψλ θαη Γαλείσλ θφζηνο ρξήκαηνο, φζν ε αμηνπνίεζε θαη δηάρπζε ηεο ηερλνγλσζίαο πνπ ηα ηδξχκαηα απηά θαηέρνπλ θαη ε ελζσκάησζε ηνπο ζηηο αλάγθεο ησλ Οξγαληζκψλ Σνπηθήο Απηνδηνίθεζεο. Δπξωπαϊθή Σξάπεδα Δπελδύζεωλ Η Δπξσπατθή Σξάπεδα Δπελδχζεσλ, είλαη ην φξγαλν ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο γηα ηελ παξνρή καθξνπξφζεζκσλ ρξεκαηνδνηήζεσλ. Γεκηνπξγήζεθε ην 1958, απφ ηελ ζπλζήθε ηεο Ρψκεο (ηδξπηηθή ζπλζήθε ηεο Δπξσπατθήο Οηθνλνκηθήο Κνηλφηεηαο,(ΔΟΚ) θαη έρεη σο κεηφρνπο ηεο, ηα θξάηε κέιε ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο. Η δεκηνπξγία ηεο Δπξσπατθή Σξάπεδα Δπελδχζεσλ ζεσξήζεθε απφ ηελ αξρή κεγάιεο ζεκαζίαο θαη ζπλδέζεθε επζέσο κε ηελ πνξεία πξνο ηελ νινθιήξσζε. Μηα απφ ηηο πξνυπνζέζεηο γηα λα επεθηαζεί ε ηνκεαθή ζπλεξγαζία ζην πιαίζην ηεο Δ.Κ.Α.Υ ζε κηα επξχηεξε, θνηλή αγνξά ήηαλ ε δηαζεζηκφηεηα θεθαιαίσλ γηα ηελ ρξεκαηνδφηεζε κηαο εθηεηακέλεο πιηθήο ππνδνκήο, πνπ ζα ζπλέδεε κεηαμχ ηνπο ηηο εζληθέο νηθνλνκίεο ησλ ζπκκεηερνπζψλ ρσξψλ. εκαληηθνί ρξεκαηνδνηηθνί πφξνη απαηηνχληαλ επίζεο, γηα ηελ ρξεκαηνδφηεζε ησλ επελδχζεσλ ζηηο ιηγφηεξν πξνεγκέλεο πεξηνρέο θαη ζηνλ βηνκεραληθφ ηνκέα, ψζηε λα ππνβνεζεζεί ε νινθιήξσζε ηνπο ζε έλαλ αλνηρηφ θαη αληαγσληζηηθφ νηθνλνκηθφ ρψξν. Ο πξνβιεκαηηζκφο απηφο νδήγεζε ζηελ ηδέα ελφο επξσπατθνχ, δεκνζίνπ νξγαληζκνχ πνπ ζα δηεπθφιπλε ηελ θηλεηνπνίεζε ησλ θεθαιαίσλ απφ ηηο πινπζηφηεξεο ζηηο θησρφηεξεο πεξηνρέο ζην εζσηεξηθφ ηεο Κνηλφηεηαο θαη ζα εηζήγαγε θεθάιαηα πνπ ζα έβξηζθε ζην εμσηεξηθφ. Η απφθαζε ηεο δεκηνπξγίαο ηεο Δπξσπατθή Σξάπεδα Δπελδχζεσλ ήηαλ αλαπφζπαζην κέξνο ηεο πλζήθεο ηεο Ρψκεο. Με βάζε απηή ηελ πλζήθε, παξέρεηαη ζηελ Δ.Σ.Δπ λνκηθή πξνζσπηθφηεηα θαη νηθνλνκηθή θαη δηνηθεηηθή απηνλνκία, αλαγλσξίδνληαο ηε κνλαδηθφηεηα ηεο σο ηνπ κφλνπ θνηλνηηθνχ νξγάλνπ, πνπ ιεηηνπξγεί ζηα πιαίζηα ηεο αγνξάο, ζε ζπλεξγαζία κε εκπνξηθέο ηξάπεδεο θαη αιιά ρξεκαηνπηζησηηθά ηδξχκαηα. Σν θνηλνηηθφ, λνκνζεηηθφ πιαίζην, δελ πεξηνξίδεη ηηο δξαζηεξηφηεηεο ηεο Δ.Σ.Δπ. αληίζεηα, ηεο επηηξέπεη λα ηηο εμειίμεη ζπκθσλά κε ηηο εθάζηνηε πξνηεξαηφηεηεο ηεο 46

47 θνηλνηηθήο πνιηηηθήο. Οπφηε ρξεηάζηεθε, ε Δπξσπατθή Σξάπεδα Δπελδχζεσλ επέθηεηλε θαη δηαθνξνπνίεζε ηηο δξαζηεξηφηεηεο ηεο πξνθεηκέλνπ λα νινθιεξψζεη ηελ απνζηνιή ηεο. Η ρξεκαηννηθνλνκηθή δηάξζξσζε ηεο Σξάπεδαο, ζρεδηάζηεθε επίζεο κε ζηφρν ηελ απηνλνκία ηεο. Με ηελ ρξεκαηνδφηεζε ησλ κεηφρσλ ηεο δειαδή ηα θξάηε κέιε ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο είλαη πνιχ εχθνιν λα καδέςεη ηα απαηηνχκελα θεθάιαηα θαη λα κπνξεί λα ηα δηαζέζεη κε ην ρακειφηεξν δπλαηφλ επηηφθην. Η Δπξσπατθή Σξάπεδα Δπελδχζεσλ απνηειείηαη απφ ηα θξάηε κέιε πνπ ζπκκεηέρνπλ ζην θεθάιαηφ ηεο. Απφ ηελ 1ε Ιαλνπαξίνπ 2007, ην θεθάιαην ηεο Σξάπεδαο αλέξρεηαη ζε 164,8 δηζ. επξψ κε ηελ πξνζρψξεζε ηεο Ρνπκαλίαο θαη ηεο Βνπιγαξίαο ζηελ Δπξσπατθή Έλσζε. Η θαηαλνκή ησλ εζληθψλ εηζθνξψλ ζην θεθάιαην ηεο Σξάπεδαο έρεη σο εμήο : Δηθόλα 4: Πνζνζηό ζπκκεηνρήο από ηα θξάηε κέιε/κεηόρνπο ηεο Δπξωπαϊθή Σξάπεδα Δπελδύζεωλ. Πεγή: 47 Δπελδύζεηο θαη δαλεηνιήπηεο Η ΔΣΔπ ρνξεγεί ρξεκαηνδνηήζεηο γηα επελδπηηθά ζρέδηα ζε πνιπάξηζκνπο ηνκείο, ππφ ηελ πξνυπφζεζε φηη είλαη νηθνλνκηθψο βηψζηκα θαη απνδεθηά απφ πεξηβαιινληηθή άπνςε. Ο δαλεηνιήπηεο κπνξνχλ λα πξνέξρνληαη ηφζν απφ ηνλ δεκφζην φζν θαη απφ ηνλ 47

48 ηδησηηθφ ηνκέα, εθφζνλ ηα επελδπηηθά ζρέδηά ηνπο ζπκβάιινπλ ζηελ επίηεπμε αεηθφξνπ αζηηθήο αλάπηπμεο. ηελ πξάμε, νη δαλεηδφκελνη απφ ηελ ΔΣΔπ είλαη ζπλήζσο ηνπηθέο αξρέο, εηαηξείεο θνηλήο σθειείαο, αλαπηπμηαθνί νξγαληζκνί θαη εμεηδηθεπκέλεο ελδηάκεζεο ηξάπεδεο. Σύπνη ρξεκαηνδνηήζεωλ Ο Όκηινο ΔΣΔπ κπνξεί λα πξνζθέξεη ηφζν παξαδνζηαθέο, κεζνπξφζεζκεο θαη καθξνπξφζεζκεο ρξεκαηνδνηήζεηο, φζν θαη ρξεκαηνδνηήζεηο ππφ κνξθή κεηνρηθνχ θεθαιαίνπ. Η Δπξσπατθή Σξάπεδα Δπελδχζεσλ δηαζέηεη δπν ηχπνπο δαλείσλ νη νπνίνη απεπζχλνληαη ζε δηαθνξεηηθέο αλάγθεο θαηεγνξίεο επελδπηψλ. «Αηνκηθά» Γάλεηα Αλάινγα κε ηηο αλάγθεο ηνπ πειάηε θαη ην κέγεζνο ηνπ επελδπηηθνχ ζρεδίνπ, ε ΔΣΔπ ρνξεγεί «αηνκηθά» (απεπζείαο) δάλεηα γηα ηηο επελδχζεηο ησλ νπνίσλ ην χςνο ππεξβαίλεη ηα 25 εθαη. επξψ. Η ρξεκαηνδφηεζή ηεο θαιχπηεη θαηά θαλφλα κέρξη ην ήκηζπ ηνπ θφζηνπο ησλ πάγησλ επελδχζεσλ ηνπ ζρεδίνπ. Σν ππφινηπν, θαζψο θαη ην θεθάιαην θίλεζεο, πξέπεη λα θαιχπηνληαη απφ άιιεο πεγέο. Αλ θαη δελ ηζρχεη απφιπην θαηψηαην φξην, ε Δπξσπατθή Σξάπεδα Δπελδχζεσλ πξνηηκά γεληθά λα ρνξεγεί αηνκηθά δάλεηα γηα πνζά απφ 12,5 εθαη. επξψ θαη άλσ. Σα δάλεηα κηθξφηεξνπ χςνπο δηαηίζεληαη κέζσ «ζπλνιηθψλ» δαλείσλ, κε ηε κεζνιάβεζε άιισλ ηξαπεδψλ, εηαίξσλ ηεο ΔΣΔπ. «πλνιηθά» Γάλεηα Σα «ζπλνιηθά» δάλεηα είλαη πξνζσξηλέο γξακκέο πηζηψζεσλ, ηηο νπνίεο ε ΔΣΔπ παξέρεη ζε ηξάπεδεο ή άιινπο ρξεκαηνπηζησηηθνχο νξγαληζκνχο πνπ δξαζηεξηνπνηνχληαη ζε επξσπατθφ, εζληθφ ή πεξηθεξεηαθφ επίπεδν. Οη ελδηάκεζνη απηνί νξγαληζκνί ρξεζηκνπνηνχλ ην πξντφλ ησλ «ζπλνιηθψλ» δαλείσλ γηα λα ρξεκαηνδνηνχλ, κε βάζε ηα θξηηήξηα ηεο ΔΣΔπ, παξαγσγηθέο επελδχζεηο κηθξνκεζαίσλ επηρεηξήζεσλ θαη έξγα ππνδνκήο πξαγκαηνπνηνχκελα ζπλήζσο απφ νξγαληζκνχο ηνπηθήο απηνδηνίθεζεο. Παξάιιεια, ην ΔΣΑΔ (Δπξσπατθφ Σακείν Δπελδχζεσλ), ν βξαρίνλαο ηεο ΔΣΔπ ζηνλ ηνκέα ηνπ επηρεηξεκαηηθνχ θεθαιαίνπ, είλαη ζε ζέζε λα θαιχπηεη ηηο ρξεκαηνδνηηθέο αλάγθεο ησλ κηθξνκεζαίσλ επηρεηξήζεσλ κέζσ ηεο 48

49 παξνρήο εγγπήζεσλ γηα ραξηνθπιάθηα δαλείσλ ΜΜΔ θαη ηεο ρνξήγεζεο επηρεηξεκαηηθψλ θεθαιαίσλ. Αποζηολή ηερ Εςπωπαϊκήρ Σπάπεδαρ Επενδύζεων Η Δπξσπατθή Σξάπεδα Δπελδχζεσλ (Δ.Σ.Δπ) είλαη ην ρξεκαηνπηζησηηθφ φξγαλν ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο. «Σξάπεδα» θαη ζπγρξφλσο «ζεζκηθφ φξγαλν» ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο, ε Δπξσπατθή Σξάπεδα Δπελδχζεσλ ζπκβάιιεη ζηελ πινπνίεζε ησλ ζηφρσλ ηεο Έλσζεο, ρξεκαηνδνηψληαο έξγα πνπ πξνάγνπλ ηελ επξσπατθή νινθιήξσζε, ηελ ηζφξξνπε αλάπηπμε, ηελ νηθνλνκηθή θαη θνηλσληθή ζπλνρή, θαζψο θαη ηελ αλάπηπμε κίαο νηθνλνκίαο βαζηζκέλεο ζηε γλψζε θαη ηελ θαηλνηνκία. Η Δπξσπατθή Σξάπεδα Δπελδχζεσλ ηδξχζεθε ην 1958 κε ηε ζπλζήθε ηεο Ρψκεο θαη αληιεί ηνπο πφξνπο ηνπο δαλεηδφκελε απφ ηηο θεθαιαηαγνξέο. ε αληίζεζε κε ηηο ζπλεζηζκέλεο ηξάπεδεο, δελ δηαζέηεη εκπνξηθνχο πφξνπο πξνεξρφκελνπο απφ απνηακηεπηηθέο θαηαζέζεηο ή ηξέρνληεο ινγαξηαζκνχο. Η Δπξσπατθή Σξάπεδα Δπελδχζεσλ έρεη σο ζθνπφ λα πξνάγεη ηνπο ζηφρνπο ηεο Δπξσπατθή Έλσζε κε ηελ καθξνρξφληα ρξεκαηνδφηεζε αμηφινγσλ επελδχζεσλ. 48 Η Σξάπεδα έρεη σο απνζηνιή λα ζπκβάιεη ζηελ νινθιήξσζε, ηελ ηζφξξνπε αλάπηπμε ηεο θνηλήο αγνξάο θαη ηελ νηθνλνκηθή θαη θνηλσληθή ζπλνρή ηφζν κε θεθάιαηα πνπ εμαζθαιίδεη ζηηο θεθαιαηαγνξέο φζν θαη κε ηδίνπο πφξνπο. θνπφο ηεο Σξάπεδαο δελ είλαη ε επίηεπμε θέξδνπο αιιά ε δηεπθφιπλζε, ράξε ζηελ παξέκβαζή ηεο, ησλ δεκφζησλ θαη/ή ηδησηηθψλ επελδχζεσλ θαη ε πξνζέιθπζε άιισλ επελδχζεσλ γχξσ απφ ηα έξγα ζηα νπνία παξέρεη ηε ζηήξημή ηεο. Αλ θαη κπνξεί λα δηαθέξνπλ σο πξνο ηε θχζε ηνπο, ηα έξγα απηά επηδηψθνπλ έλαλ απφ ηνπο αθφινπζνπο ζηφρνπο: 49 ηελ αλάπηπμε ησλ κεηνλεθηνπζψλ πεξηθεξεηψλ ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο ηνλ εθζπγρξνληζκφ ησλ επηρεηξήζεσλ θαη ηε δεκηνπξγία λέσλ δξαζηεξηνηήησλ πνπ δελ είλαη δπλαηφλ λα θαιπθζνχλ εμ νινθιήξνπ κε εζληθά ρξεκαηνδνηηθά κέζα ηε ζηήξημε επελδχζεσλ ζε έξγα ππνδνκήο θνηλνηηθνχ ελδηαθέξνληνο, νη νπνίεο ιφγσ ηνπ κεγέζνπο ή ηεο θχζεο ηνπο, δελ κπνξνχλ λα ρξεκαηνδνηεζνχλ απφ έλα κφλν θξάηνο κέινο. 49

50 Έξγν ηεο είλαη λα ρνξεγεί πηζηψζεηο γηα επελδπηηθά ζρέδηα επξσπατθνχ ελδηαθέξνληνο (φπσο ζηδεξνδξνκηθέο θαη νδηθέο αξηεξίεο, αεξνδξφκηα ή πεξηβαιινληηθά πξνγξάκκαηα), ηδίσο ζηηο ιηγφηεξν αλαπηπγκέλεο πεξηθέξεηεο, ζηηο ππνςήθηεο ρψξεο θαη ζηνλ αλαπηπζζφκελν θφζκν. Παξέρεη επίζεο πηζηψζεηο γηα επελδχζεηο κηθξψλ επηρεηξήζεσλ. Η ΔΣΔ βξίζθεηαη ζήκεξα παγθνζκίσο κεηαμχ ησλ ζεκαληηθφηεξσλ κε εζληθψλ δαλεηνιεπηηθψλ νξγαληζκψλ θαη έρεη ηελ θαιχηεξε πηζηνιεπηηθή θαηάηαμε ζηηο θεθαιαηαγνξέο, κε «ΑΑA». Η ζέζε ηεο απηή ηεο επηηξέπεη λα πξνζειθχεη, κε ηδηαίηεξα αληαγσληζηηθνχο φξνπο, ηνλ ζεκαληηθφ φγθν ρξεκαηνδνηηθψλ θεθαιαίσλ πνπ ρξεηάδεηαη γηα ηελ ππνζηήξημε ησλ επελδχζεσλ. Η ηπαηεγική ηερ Εςπωπαϊκήρ Σπάπεδαρ Επενδύζεων Η ιεηηνπξγηθή ζηξαηεγηθή ηεο Δ.Σ.Δπ είλαη:( 50 Η ρξεκαηνδφηεζε βηψζηκσλ επελδπηηθψλ ζρεδίσλ πνπ πξνάγνπλ ηηο επηδηψμεηο ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο Να δαλείδεηαη απφ ηηο αγνξέο θεθαιαίνπ γηα λα ρξεκαηνδφηεζε απηά ηα ζρεδία. Η ζηξαηεγηθή ηεο Δπξσπατθή Σξάπεδα Δπελδχζεσλ σο φξγαλν ηεο Δπξσπατθή Έλσζε επεξεάδεηαη ζαθψο απφ ηνπο ζηφρνπο ηεο. Έηζη ρσξίο λα μεθεχγεη απφ ηελ βαζηθή ηδέα ηεο επξσπατθήο νινθιήξσζεο θαη ε θαηεχζπλζε ησλ θεθαιαίσλ γίλεηαη κε βάζε ηηο πξνηεξαηφηεηεο πνπ έρεη ζέζε ε Δπξσπατθή Έλσζε. Η ΔΣΔπ ζην ζρέδην δξαζηεξηνηήησλ ηεο θαζνξίδεη ηε κεζνπξφζεζκε πνιηηηθή ηεο θαη νξίδεη επηρεηξεζηαθέο πξνηεξαηφηεηεο αλαθνξηθά κε ηνπο ζηφρνπο πνπ ηεο έρνπλ αλαηεζεί απφ ηνπο δηνηθεηέο ηεο. Γηα ηελ πεξίνδν , ε δαλεηνδνηηθή δξαζηεξηφηεηα πξνζαλαηνιίδεηαη ζχκθσλα κε έμη πξνηεξαηφηεηεο: ( 51 ζπλνρή θαη ζχγθιηζε ππνζηήξημε ησλ κηθξψλ θαη κεζαίσλ επηρεηξήζεσλ πεξηβαιινληηθή βησζηκφηεηα πινπνίεζε ηεο πξσηνβνπιίαο «Καηλνηνκία 2010» αλάπηπμε ησλ δηεπξσπατθψλ δηθηχσλ (ΓΔΓ) κεηαθνξψλ θαη ελέξγεηαο πξναγσγή αζθαινχο, αληαγσληζηηθήο θαη βηψζηκεο ελέξγεηαο 50

51 Οι σπεμαηοδοηήζειρ ηερ Εςπωπαϊκήρ Σπάπεδαρ Επενδύζεων ηο 2006 Σν 2006, ε Σξάπεδα ρνξήγεζε δάλεηα ζπλνιηθνχ χςνπο άλσ ησλ 45 δηζ. επξψ. Οη ρξεκαηνδνηήζεηο ζηα ηφηε 25 θξάηε κέιε αληηπξνζψπεπαλ ην 87% ηεο δξαζηεξηφηεηάο ηεο θαη αλήιζαλ ζε 39,8 δηζ. επξψ. Σν Δπξσπατθφ Σακείν Δπελδχζεσλ, ν νξγαληζκφο ηνπ Οκίινπ ΔΣΔπ πνπ είλαη εηδηθεπκέλνο ζηα επηρεηξεκαηηθά θεθάιαηα θαη ζηελ παξνρή εγγπήζεσλ γηα κηθξνκεζαίεο επηρεηξήζεηο, επέλδπζε ζρεδφλ 700 εθαη. επξψ ζε ζρήκαηα παξνρήο επηρεηξεκαηηθψλ θεθαιαίσλ θαη ρνξήγεζε εγγπήζεηο ζπλνιηθνχ χςνπο 2 δηζ. επξψ γηα ηελ θάιπςε ησλ ραξηνθπιαθίσλ ΜΜΔ ηξαπεδψλ θαη ρξεκαηνπηζησηηθψλ νξγαληζκψλ. Γηα ηε ρξεκαηνδφηεζε ησλ δξαζηεξηνηήησλ ηεο, ε ΔΣΔπ άληιεζε ζπλνιηθά απφ ηηο δηεζλείο θεθαιαηαγνξέο 48 δηζ. επξψ, κέζσ πεξηζζφηεξσλ ησλ 300 εθδφζεσλ νκνινγηαθψλ δαλείσλ ζε 24 δηαθνξεηηθά λνκίζκαηα. Πίλαθαο 4: Βαζηθά Μεγέζε ηνπ νκίινπ ΔΣΔπ γηα ην 2006 (πεγή " 52 ην δηάγξακκα πνπ αθνινπζεί γίλεηαη κηα θαηαγξαθή γηα ηελ γεσγξαθηθή δηαζπνξά ησλ ρξεκαηνδνηήζεσλ. 51

52 Δηθόλα 5: Γεωγξαθηθή θαηαλνκή ηωλ ρξεκαηνδνηήζεωλ ηεο Δ.Σ.Δπ. Πεγή Δπαζηεπιόηεηερ ηερ Εςπωπαϊκήρ Σπάπεδαρ Επενδύζεων για ηο 2006 Όπσο είλαη γλσζηφ ε Δπξσπατθή Σξάπεδα Δπελδχζεσλ ρξεκαηνδνηεί δξάζεηο πνπ λα εμππεξεηνχλ ηηο πξνηεξαηφηεηεο ηεο Δπξσπατθή Έλσζε ζπκθσλά κε ηνπο ζηφρνπο ηεο Ληζζαβφλαο. Έηζη θαη ην 2006 ε ΔΣΔπ ελίζρπζε απηέο ηηο πξνηεξαηφηεηεο δηαζέηνληαο 39,8 δηζ. Δπξψ. Η νηθνλνκηθή θαη θνηλωληθή ζπλνρή ζηε δηεπξπκέλε Δπξωπαϊθή Έλωζε Η αλάπηπμε ησλ κεηνλεθηνπζψλ πεξηνρψλ απνηειεί ηελ πξψηε πξνηεξαηφηεηα ηεο Δπξσπατθήο Σξάπεδαο Δπελδχζεσλ. Καηά ην 2006, ε ΔΣΔπ δηέζεζε πάλσ απφ 20 δηζ. επξψ γηα έξγα πνπ εθηεινχληαη ζηηο πεξηθέξεηεο ζχγθιηζεο ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο, νη νπνίεο ιακβάλνπλ ζηήξημε απφ ηα Γηαξζξσηηθά Σακεία. Η Σξάπεδα ζπκπιεξψλεη κε ηνλ ηξφπν απηφ ηε δξάζε ηεο Δπηηξνπήο γηα ηελ επίηεπμε ηεο νηθνλνκηθήο θαη θνηλσληθήο ζπλνρήο κέζσ ηεο δεκηνπξγίαο πινχηνπ θαη ζέζεσλ απαζρφιεζεο. ε ζπλδπαζκφ κε ηνλ πξνγξακκαηηζκφ ησλ παξεκβάζεσλ ησλ Γηαξζξσηηθψλ Σακείσλ, ε Σξάπεδα ζπγρξεκαηνδνηεί επίζεο πξνγξάκκαηα πξνηεξαηφηεηαο ζηνλ ηνκέα ηεο πεξηθεξεηαθήο αλάπηπμεο. Σνλ Ιαλνπάξην 2000, ε Σξάπεδα ππέγξαςε ζπκθσλία εηαηξηθήο 52

53 ζρέζεο κε ηελ Δπξσπατθή Δπηηξνπή, ε νπνία εληζρχεη ηε ζπκκεηνρή ηεο ΔΣΔπ ζηελ ηερληθή θαη ρξεκαηννηθνλνκηθή αμηνιφγεζε έξγσλ. Πίλαθαο 5: Γηαρξνληθή εμέιημε ηωλ αηνκηθώλ δαλείωλ γηα ηελ πεξηθεξεηαθή αλάπηπμε ηεο ΔΔ (πεγή " 53 Σα θπξηφηεξα ρξεκαηνδνηνχκελα έξγα είλαη: ηα έξγα ππνδνκήο ζηνλ ηνκέα ησλ επηθνηλσληψλ, ηα νπνία πξνσζνχλ ηελ αλάπηπμε θαη ηε δεκηνπξγία δξαζηεξηνηήησλ ηα έξγα πνπ ζπλδένληαη κε ηελ πξνζηαζία ηνπ πεξηβάιινληνο ε βειηίσζε ηεο πνηφηεηαο δσήο: αζηηθή αλάπιαζε, αλάπηπμε ησλ ζπγθνηλσληψλ, θαηαζθεπή θαη εθζπγρξνληζκφο πγεηνλνκηθψλ ππνδνκψλ ε επέθηαζε, ν εθζπγρξνληζκφο ή ε εγθαηάζηαζε εηαηξεηψλ παξνρήο ππεξεζηψλ θαη βηνκεραληθψλ επηρεηξήζεσλ ε πξνζαξκνγή ηνπ βηνκεραληθνχ ηζηνχ ιφγσ ηνπ δηεζλνχο αληαγσληζκνχ ε πξναγσγή ηνπ έκςπρνπ δπλακηθνχ (πγεία, εθπαίδεπζε θαη θνηλσληθέο ππεξεζίεο). 53

54 Πίλαθαο 6: Καηαλνκή δαλείωλ θαηά ηνκέα (πεγή " 54 Τινπνίεζε ηεο πξωηνβνπιίαο «Καηλνηνκία 2010» (i2i) Με ηε ζέζπηζε ηνπ πξνγξάκκαηνο ηεο Ληζζαβφλαο, ην 2000, ε Δπξσπατθή Έλσζε έζεζε σο ζηξαηεγηθφ ζηφρν ηεο ηελ αλάπηπμε κίαο αληαγσληζηηθήο, θαηλνηφκνπ θαη βαζηδφκελεο ζηε γλψζε επξσπατθήο νηθνλνκίαο, ηθαλήο γηα αεηθφξν αλάπηπμε, κε πεξηζζφηεξεο θαη θαιχηεξεο ζέζεηο απαζρφιεζεο θαη κεγαιχηεξε θνηλσληθή ζπλνρή. Η Πξσηνβνπιία «Καηλνηνκία 2010» ζεζπίζηεθε απφ ηνλ Όκηιν ΔΣΔπ ην 2000, σο δαλεηνδνηηθή «ζπξίδα» γηα ηε ρξεκαηνδφηεζε επελδχζεσλ πνπ πξνάγνπλ ηνπο ζηφρνπο ηεο Ληζζαβφλαο. Η ΔΣΔπ ζπκκεηέρεη ζηελ πινπνίεζε ηεο «ζηξαηεγηθήο ηεο Ληζζαβφλαο», ηελ νπνία θαζφξηζε ην Δπξσπατθφ πκβνχιην ηεο Ληζζαβφλαο ηνλ Μάξηην 2000 θαη ζηφρνο ηεο νπνίαο είλαη λα γίλεη ε Δπξψπε κηα νηθνλνκία ηεο γλψζεο. Απφ ηελ έλαξμε ηεο πξσηνβνπιίαο «Καηλνηνκία 2000» ε ΔΣΔπ έρεη ήδε εγθξίλεη δάλεηα 45,7 δηζ. επξψ. Σν Δπξσπατθφ Σακείν Δπελδχζεσλ ππνζηεξίδεη επίζεο ηελ πξσηνβνπιία i2i κέζσ ζπκκεηνρψλ ηνπ ζε θεθάιαηα πςεινχ επηρεηξεκαηηθνχ θηλδχλνπ. 54

55 Πίλαθαο 7: Πξωηνβνπιία «Καηλνηνκία 2010» ( ) (πεγή " 55 Καηά ην 2006, δάλεηα 10,4 δηζ. επξψ ππνγξάθεθαλ ζηνπο ηξεηο ηνκείο πνπ αθνξά ε πξσηνβνπιία: ηελ θαηλνηνκία θαη ηελ έξεπλα θαη αλάπηπμε (6,7 δηζ.), ηελ εθπαίδεπζε θαη ηελ θαηάξηηζε (2 δηζ.), ηε δεκηνπξγία δηθηχσλ ηεο πιεξνθνξηθήο θαη ηεο επηθνηλσλίαο (1,3 δηζ.). Πίλαθαο 8: Καηαλνκή ρξεκαηνδνηήζεωλ ηεο πξωηνβνπιίαο «Καηλνηνκία 2010» (πεγή " 56 Η αλάπηπμε ηωλ δηεπξωπαϊθώλ δηθηύωλ Η αλάπηπμε ησλ δηεπξσπατθψλ δηθηχσλ (ΓΔΓ) είλαη ζηνηρείν θαίξηαο ζεκαζίαο γηα ηελ νινθιήξσζε ηεο εζσηεξηθήο αγνξάο θαη ηελ ελίζρπζε ηεο νηθνλνκηθήο θαη θνηλσληθήο ζπλνρήο. Η ΔΣΔπ είλαη ν θπξηφηεξνο νξγαληζκφο παξνρήο καθξνπξφζεζκσλ 55

56 ρξεκαηνδνηήζεσλ γηα έξγα ππνδνκήο ζηελ ΔΔ, θαη ε ρξεκαηνδφηεζε δηεπξσπατθψλ δηθηχσλ ππνδνκήο κεηαθνξψλ είλαη απφ ηηο βαζηθέο δξαζηεξηφηεηεο ηεο Σξάπεδαο. Η ΔΣΔπ πξνζθέξεη ζεκαληηθή ππνζηήξημε ζηε ρξεκαηνδφηεζε ησλ δηεπξσπατθψλ δηθηχσλ ( ΓΔΓ ). Καηά ηε δηάξθεηα ηεο πεξηφδνπ , δάλεηζε 77 δηο επξψ γηα ηα ΓΔΓ κεηαθνξψλ θαη 8,3 δηζ. γηα ηα ΓΔΓ ελέξγεηαο. Καηά ην 2006, ε δξαζηεξηφηεηα ηεο Σξάπεδαο ππέξ ησλ δηεπξσπατθψλ δηθηχσλ (ΓΔΓ) θαη ησλ δηαδξφκσλ αληηπξνζψπεπε 7.3 δηο ζηελ Έλσζε. Η ΔΣΔπ έρεη ζπκκεηάζρεη ελεξγά ζηελ εθπφλεζε ηεο επξσπατθήο δξάζεο γηα ηελ αλάπηπμε πνπ εγθξίζεθε απφ ην Δπξσπατθφ πκβνχιην ηνλ Γεθέκβξην ηνπ Η πξσηνβνπιία απηή απνβιέπεη ζηελ ελίζρπζε ηνπ δπλακηθνχ καθξνπξφζεζκεο αλάπηπμεο ηεο Δπξψπεο κέζσ ηεο αχμεζεο ησλ επελδχζεσλ ΓΔΓ θαζψο θαη ησλ επελδχζεσλ ζηνπο ηνκείο ηεο θαηλνηνκίαο θαη ηεο έξεπλαο θαη αλάπηπμεο. Χο ζηήξημε ηεο επξσπατθήο δξάζεο γηα ηελ αλάπηπμε, ε Σξάπεδα δεκηνχξγεζε έλα λέν επελδπηηθφ κέζν ΓΔΓ κε ζθνπφ ηελ επέλδπζε 75 δηζ. επξψ ζηνλ ελ ιφγσ ηνκέα απφ ην 2004 έσο ην Πίλαθαο 9: ΓΔΓ (πεγή 57 Πεπιβαλλονηική αειθοπία Οη δξαζηεξηφηεηεο ηεο ΔΣΔπ ππέξ ηεο πεξηβαιινληηθήο αεηθνξίαο θαιχπηνπλ φιν ην θάζκα ησλ πεξηβαιινληηθψλ δεηεκάησλ, ζπκπεξηιακβαλνκέλσλ ησλ θιηκαηηθψλ αιιαγψλ, 56

57 ηεο πξνζηαζίαο ηεο θχζεο θαη ησλ άγξησλ δψσλ, ηεο πγείαο, ησλ θπζηθψλ πφξσλ, θαη ηεο δηαρείξηζεο ησλ απνβιήησλ, θαζψο θαη ηεο βειηίσζεο ηεο πνηφηεηαο δσήο ζηηο αζηηθέο πεξηνρέο. Πίλαθαο 10: Πεξηβαιινληηθή αεηθνξία (πεγή: « 58 Καηά ην 2006, ηα κεκνλσκέλα δάλεηα πνπ ρνξεγήζεθαλ απφ ηελ ΔΣΔπ γηα ηελ πξνζηαζία ηνπ πεξηβάιινληνο αληηπξνζψπεπαλ ην έλα ηξίην ησλ ζπλνιηθψλ κεκνλσκέλσλ δαλεηνδνηήζεψλ ηεο, ήηνη 9,6 δηζ. ζηελ Δπξσπατθή Έλσζε. Πίλαθαο 11: Πεξηβαιινληηθέο επελδύζεηο θαηά θαηεγνξίεο (πεγή : 59 Η ΔΣΔπ ππνζηεξίδεη επελδχζεηο ππέξ ηνπ πεξηβάιινληνο κε άμνλεο: Κιηκαηηθέο αιιαγέο Πεξηβάιινλ θαη πγεηά, Αζηηθφ πεξηβάιινλ, Φχζε, βηνπνηθηιφηεηα θαη θπζηθνί πφξνη Φπζηθνί πφξνη θαη ηε δηαρείξηζε απνβιήησλ,. 57

58 Η ςποζηήπιξε ζηιρ μικπέρ και μεζαίερ επισειπήζειρ Η Δπξσπατθή Σξάπεδα Δπελδχζεσλ παξέρεη ρξεκαηνδνηήζεηο ζε κεζνπξφζεζκε θαη καθξνπξφζεζκε βάζε πξνο ηηο κηθξέο θαη κεζαίεο επηρεηξήζεηο (ΜΜΔ) κέζσ θνλδπιίσλ πηζηψζεσλ πνπ ρνξεγνχληαη ζε ελδηάκεζνπο, ηξάπεδεο ή άιια ρξεκαηνπηζησηηθά ηδξχκαηα, πνπ ρξεζηκνπνηνχλ ην πξντφλ απηψλ γηα ηελ ππνζηήξημε επελδπηηθψλ ζρεδίσλ πεξηνξηζκέλνπ κεγέζνπο πνπ εθαξκφδνληαη, ζε κεγάιν πνζνζηφ, απφ ΜΜΔ κε ιηγφηεξνπο απφ 250 κηζζσηνχο. Καηά ην 2006, ηα ζπλνιηθά δάλεηα ζηελ ΔΔ έθζαζαλ ηα 11,3 δηζ. επξψ, απφ ηα νπνία πεξηζζφηεξα απφ ηα κηζά πξννξίδνληαλ γηα ηηο ΜΜΔ. Πξναγωγή κηαο αζθαινύο, αληαγωληζηηθήο θαη βηώζηκεο ελέξγεηαο Γηα λα ζηεξίμεη ηνπο ελεξγεηαθνχο ζθνπνχο ηεο ΔΔ ε ΔΣΔπ έρεη νξίζεη λένπο ζηφρνπο πξνο επίηεπμε: έλα ζπλνιηθφ εηήζην πνζφ ηεο ηάμεο ησλ 4 δηζ. επξψ γηα ζρέδηα πνπ αθνξνχλ έλαλ ηνπιάρηζην απφ ηνπο αθφινπζνπο πέληε ηνκείο πξνηεξαηφηεηαο έλαλ δεπηεξεχνληα εηήζην ζηφρν 600 έσο 800 εθαη. επξψ γηα ζρέδηα ζρεηηθά κε ηηο αλαλεψζηκεο πεγέο ελέξγεηαο, κε ην 50% ησλ δαλείσλ απηψλ, φπσο ήδε ζπκβαίλεη ζήκεξα, αθηεξσκέλν ζηελ παξαγσγή ειεθηξηθήο ελέξγεηαο κέζσ ζρεδίσλ πνπ θάλνπλ ρξήζε ηερλνινγηψλ βαζηζκέλσλ ζηηο αλαλεψζηκεο κνξθέο ελέξγεηαο Η ΔΣΔπ ζα επηθεληξψζεη ηελ δξάζε ηεο ζε πέληε ηνκείο πξνηεξαηφηεηαο: αλαλεψζηκεο κνξθέο ελέξγεηαο ελεξγεηαθή απφδνζε έξεπλα-αλάπηπμε θαη θαηλνηνκία δηαθνξνπνίεζε θαη αζθάιεηα ηνπ εζσηεξηθνχ αλεθνδηαζκνχ αζθάιεηα ηνπ εμσηεξηθνχ αλεθνδηαζκνχ θαη νηθνλνκηθή αλάπηπμε. Καηά ην 2006, ε ΔΣΔπ ππέγξαςε δάλεηα γηα ζχλνιν πεξίπνπ 3 δηζ. επξψ ππέξ ζρεδίσλ πνπ πξαγκαηνπνηνχληαη εληφο ηεο ΔΔ ζηνλ ηνκέα ηεο ελέξγεηαο. 58

59 Οι σπεμαηοδοηήζειρ ηερ Εςπωπαϊκή Σπάπεδα Επενδύζεων ζηεν Ελλάδα Αθφηνπ ε Διιάδα πξνζρψξεζε ζηελ ΔΔ, ην 1981, ε Δπξσπατθή Σξάπεδα Δπελδχζεσλ (ΔΣΔπ) ππήξμε πάληα γηα ηε ρψξα έλαο αμηφπηζηνο εηαίξνο, πξνζθέξνληαο πξνζηηζέκελε αμία ζε δεκφζηεο θαη ηδησηηθέο επελδχζεηο. απφ ην 1981 κέρξη ζήκεξα νη ρξεκαηνδνηήζεηο ηεο Δπξσπατθήο Σξάπεδαο Δπελδχζεσλ αλέξρεηαη ζε 16,8 δηο ελψ ηελ πεξίνδν απφ ( ), νη ρξεκαηνδνηήζεηο ηεο ΔΣΔπ ζηελ Διιάδα έρνπλ αλέιζεη ζπλνιηθά ζε ζρεδφλ 9 δηζ. επξψ, απνδεηθλχνληαο ηελ ηζρπξή βνχιεζε ηεο Σξάπεδαο λα ππνζηεξίμεη ηελ νηθνλνκηθή αλάπηπμε θαη επξσπατθή νινθιήξσζε ηεο ρψξαο. εκαληηθή πξνυπφζεζε γηα ηελ ελίζρπζε ηεο νηθνλνκηθήο θαη θνηλσληθήο ζπλνρήο είλαη ε δηαξθήο βειηίσζε ησλ βαζηθψλ ππνδνκψλ ηεο ΔΔ, πνπ εληζρχνπλ ηνπο δεζκνχο κεηαμχ ησλ θξαηψλ κειψλ θαη ζπληεινχλ ζηελ άξζε ησλ θξαγκψλ ζηελ ειεχζεξε δηαθίλεζε αγαζψλ, πξνζψπσλ θαη ππεξεζηψλ. Η άξηηα ππνδνκή είλαη δσηηθήο ζεκαζίαο, ηδίσο γηα ρψξεο φπσο ε Διιάδα, ησλ νπνίσλ ε γεσγξαθηθή ζέζε, καθξηά απφ ην θέληξν ηεο ΔΔ, θαη ε αλνκνηνγελήο κνξθνινγία εδάθνπο, δπζρεξαίλνπλ ηελ επίηεπμε ζπλνρήο, ηελ νηθνλνκηθή αλάπηπμε θαη ηηο ζπλδέζεηο κε ηελ ππφινηπε ΔΔ. Χο πξνο απηφ, ε Σξάπεδα αλακέλεη επίζεο φηη ε δξαζηεξηφηεηά ηεο ζηηο γεηηνληθέο ρψξεο ζα επηηαρχλεη ηελ αλαβάζκηζε αμφλσλ ππνδνκήο, πνπ είλαη δσηηθήο ζεκαζίαο γηα ηελ Διιάδα Η Δπξσπατθή Σξάπεδα Δπελδχζεσλ έρεη ρνξεγήζεη δάλεηα κε ζθνπφ λα ζπκβάιεη ζηελ αλαβάζκηζε θαη επέθηαζε ηεο νηθνλνκηθήο ππνδνκήο ηεο ρψξαο, ρξεκαηνδνηψληαο κεγάια δεκφζηα έξγα ππνδνκήο θαη ηδησηηθέο επελδχζεηο ζε δηάθνξνπο ηνκείο ηεο νηθνλνκίαο. Οη ρξεκαηνδνηήζεηο ηεο Σξάπεδαο έρνπλ εζηηαζηεί ζηελ αλαβάζκηζε ηεο ππνδνκήο κεηαθνξψλ, ηελ αλάπηπμε ηεο ππνδνκήο ηνπ ηνκέα ηεο παηδείαο, ηελ ελίζρπζε ηνπ ελεξγεηαθνχ εθνδηαζκνχ θαη ηελ πξνψζεζε ηεο ζπκκφξθσζεο πξνο ηηο απαηηήζεηο ζηνλ ηνκέα ηνπ πεξηβάιινληνο, θαζψο θαη ζηε ρξεκαηνδφηεζε κηθξνκεζαίσλ επηρεηξήζεσλ κέζσ ηνπηθψλ ηξαπεδψλ. Υσξίο λα πάςεη λα ππνζηεξίδεη ηνπο αλσηέξσ ηνκείο, ε ΔΣΔπ αλαδεηεί ζήκεξα ελεξγά επθαηξίεο γηα δξαζηεξηνπνίεζε ζε λένπο ηνκείο, φπσο π.ρ. ζηε ρξεκαηνδφηεζε ζρεδίσλ έξεπλαο, αλάπηπμεο θαη θαηλνηνκίαο, πνπ πξνσζνχληαη απφ επηρεηξήζεηο θαη απφ αθαδεκατθά ηδξχκαηα, πξνγξακκάησλ αζηηθήο αλάπιαζεο θαη άιισλ έξγσλ, πνπ αλαιακβάλνληαη απφ ηνπηθέο αξρέο θαη ζπκβάινπλ ζηελ αλαβάζκηζε ηεο πνηφηεηαο δσήο. Η ΔΣΔπ ζα εμαθνινπζήζεη λα ρνξεγεί ρξεκαηνδνηήζεηο γηα παξαδνζηαθά έξγα ππνδνκήο, κεηαμχ άιισλ ζην πιαίζην ζπγρξεκαηνδνηήζεσλ κε επηρνξεγήζεηο απφ ηελ ΔΔ, βάζεη ηνπ Κνηλνηηθνχ Πιαηζίνπ ηήξημεο, αιιά αλακέλεη επίζεο λα ζπκβάιεη ζηελ 59

60 αλάπηπμε ηδησηηθψλ επελδπηηθψλ πξσηνβνπιηψλ κηθξφηεξεο θιίκαθαο ζε ηνκείο φπσο ε δηαρείξηζε πδάησλ θαη απνβιήησλ, ε παηδεία, ε πγεία θαη νη αλαλεψζηκεο πεγέο ελέξγεηαο. Δηθόλα 6: Υξεκαηνδνηήζεηο ζηελ Διιάδα (πεγή: 60 Υξεκαηνδνηήζεηο ηεο Δπξωπαϊθήο Σξάπεδαο Δπελδύζεωλ ζηνλ δεκόζην ηνκέα Η ζπκβνιή ηεο Δπξσπατθή Σξάπεδα Δπελδχζεσλ ζηελ αλάπηπμε ηεο Διιάδαο είλαη θαζνξηζηηθήο ζεκαζίαο. Αξθεί λα αλαθέξνπκε φηη ζρεδφλ ζε φια ηα κεγάια δεκφζηα έξγα ζπκκεηέρεη παξέρνληαο πνιχ ζεκαληηθή ππνζηήξημε θαη ηελ απαξαίηεηε θεθαιαηαθή ελίζρπζε, ρσξίο ηελ νπνία ην πξφγξακκα δεκνζηψλ επελδχζεσλ δελ ζα είρε πξαγκαηνπνηεζεί. Σν κεγαιχηεξν κέξνο ησλ ρξεκαηνδνηήζεσλ πνπ έρεη ρνξεγήζεη ε ΔΣΔπ ζηελ Διιάδα, αθνξά επελδχζεηο ζε ππνδνκή θαη δε, κεηαμχ άιισλ, νδηθά, ζηδεξνδξνκηθά θαη ιηκεληθά έξγα. Οξηζκέλα απφ ηα ζεκαληηθφηεξα έξγα πνπ έρεη ρξεκαηνδνηήζεη ε Σξάπεδα, πινπνηήζεθαλ ζην πιαίζην ζπκπξάμεσλ ηνπ δεκφζηνπ κε ηνλ ηδησηηθφ ηνκέα (ΓΙΣ), κεζφδνπ πνπ επηηξέπεη ηνλ θαηακεξηζκφ ησλ θηλδχλσλ κεηαμχ ησλ κεξψλ, ηε δηαζθάιηζε δεκνζηνλνκηθήο πεηζαξρίαο θαη ηελ αμηνπνίεζε ησλ ηθαλνηήησλ θαη ηεο απνηειεζκαηηθφηεηαο ηνπ ηδησηηθνχ ηνκέα. Μεξηθά απφ ηα πην αμηφινγα έξγα ηφζν απφ 60