οµές των εκπαιδευτικών συστηµάτων και των συστηµάτων επαγγελµατικής κατάρτισης στην Ευρώπη ΠΑΙ ΑΓΩΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ

Transcript

1 οµές των εκπαιδευτικών συστηµάτων και των συστηµάτων επαγγελµατικής κατάρτισης στην Ευρώπη ΠΑΙ ΑΓΩΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ Αγγλία Γαλλία Γερµανία ανία Ελλάδα Ισπανία Ιταλία Κάτω Χώρες Σουηδία Φινλανδία Βάση του εκπαιδευτικού συστήµατος: αρχές - νοµοθεσία Κατανοµή των αρµοδιοτήτων για την οργάνωση και τη διοίκηση του συστήµατος εκπαίδευσης και κατάρτισης Επιθεώρηση / επίβλεψη / καθοδήγηση Χρηµατοδότηση Συµβουλευτικά και γνωµοδοτικά όργανα Ιδιωτικά σχολεία Υποχρεωτική και µετα-υποχρεωτική εκπαίδευση Οργάνωση του σχολείου, Προγράµµατα σπουδών Αξιολόγηση / πιστοποίηση / προσανατολισµός Εκπαιδευτικοί Στατιστικά Υπεύθυνος : Χατζηευστρατίου Ιγνάτιος Συνεργάτες : Μήτση Αργυρώ Τσιατούχας Αριστείδης ΑΘΗΝΑ 2005

2 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Εισαγωγή. 3 Αγγλία.. 4 Γαλλία.. 12 Γερµανία 25 ανία 40 Ελλάδα. 55 Ισπανία. 76 Ιταλία Κάτω Χώρες 106 Σουηδία 123 Φινλανδία. 134 Παράρτηµα Συνοπτική παρουσίαση Ευθύνη. 167 Υποχρεωτική εκπαίδευση Ιδιωτικά σχολεία. 168 Αξιολόγηση Εκπαιδευτικό υλικό 172 Στατιστικά Ωρολόγια Προγράµµατα 174 Γαλλία Γερµανία 181 ανία 183 Ισπανία. 188 Ιταλία Κάτω Χώρες 199 Σουηδία 205 Φινλανδία. 211 Αγγλία ιαγράµµατα Σελ. 2

3 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η Ευρώπη χαρακτηρίζεται από µια πολύ µεγάλη ποικιλία συστηµάτων εκπαίδευσης και κατάρτισης. Για να µπορέσει να αποτιµηθεί σωστά αυτή η διαφορετικότητα, η ΕΥΡΥ ΙΚΗ, το δίκτυο πληροφόρησης για την εκπαίδευση στην Ευρώπη, το Ευρωπαϊκό Κέντρο Ανάπτυξης Επαγγελµατικής Κατάρτισης (CEDEFOP) και το Ευρωπαϊκό Ίδρυµα Κατάρτισης (ΕΤF) συνεργάζονται κατά τακτά χρονικά διαστήµατα για την επικαιροποίηση εθνικών µονογραφιών µε τίτλο οµές των Εκπαιδευτικών Συστηµάτων και των Συστηµάτων Επαγγελµατικής Κατάρτισης και Εκπαίδευσης Ενηλίκων στην Ευρώπη (Structures of Education, Vocational Training and Adult Education Systems in Europe). Το κείµενο που ακολουθεί αποτελεί µετάφραση πληροφορίας της EURYDICE η οποία βρίσκεται στο δικτυακό τόπο Αναλύει τη δοµή των προγραµµάτων σπουδών δέκα Ευρωπαϊκών χωρών (Αγγλίας (2003), Γαλλίας (1999), Γερµανίας ( ), ανίας (2002), Ελλάδας (2003), Ισπανίας (2003), Ιταλίας (2003), Κάτω Χωρών (2001), Σουηδίας (2001) και Φινλανδίας (2003)). Επίσης παρέχονται πολύτιµοι συγκεντρωτικοί πίνακες ως καταστάλαγµα της µελέτης των εκπαιδευτικών συστηµάτων και των προγραµµάτων σπουδών της κάθε χώρας. Οι περιγραφές που αφορούν κάθε χώρα περιέχουν βασικές πληροφορίες σχετικά µε τη δοµή των εκπαιδευτικών συστηµάτων (πρωτοβάθµια, κατώτερη δευτεροβάθµια και ανώτερη δευτεροβάθµια εκπαίδευση). Γίνεται αναφορά στην επιµόρφωση των εκπαιδευτικών, καθώς και στην υπηρεσιακή τους κατάσταση. Οι παρεχόµενες πληροφορίες δοµούνται στη βάση ενός κοινού πίνακα περιεχοµένων ώστε να διευκολύνεται η σύγκριση ανάµεσα στις χώρες, ενώ ταυτόχρονα να είναι δυνατό να τονιστούν τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του κάθε συστήµατος. Το εκπαιδευτικό σύστηµα κάθε χώρας αποτυπώνεται σε διαγραµµατική µορφή. Το πρώτο κεφάλαιο του κάθε τµήµατος που αναφέρεται σε συγκεκριµένη χώρα, αφιερώνεται σε µια σύντοµη παρουσίαση της χώρας αυτής, καθώς και των βασικών αρχών που διέπουν την εκπαίδευση και κατάρτιση και την κατανοµή των αρµοδιοτήτων, ενώ ακολουθούν πιο ειδικές πληροφορίες (σε σχέση µε τη διοίκηση, εποπτεία, χρηµατοδότηση, την ιδιωτική εκπαίδευση και τους συµβουλευτικούς φορείς). Επίσης αναφέρονται και οι βασικές µεταρρυθµίσεις των εκπαιδευτικών συστηµάτων. Τα υπόλοιπα κεφάλαια ασχολούνται, στη συνέχεια, µε την υποχρεωτική και την µετα-υποχρεωτική εκπαίδευση (γενική, τεχνική και επαγγελµατική εκπαίδευση που παρέχεται αποκλειστικά στο σχολείο). Ο τρόπος που τα κεφάλαια αυτά δοµούνται εξαρτάται από το υφιστάµενο εκπαιδευτικό πλαίσιο σε κάθε χώρα. Για όλες τις χώρες, µετά από µια σύντοµη περιγραφή των στόχων και της δοµής του αντίστοιχου επιπέδου εκπαίδευσης ακολουθούν τµήµατα που αναφέρονται στο αναλυτικό πρόγραµµα ή το πρόγραµµα σπουδών, την αξιολόγηση, τους εκπαιδευτικούς και σε στατιστικά στοιχεία. Ειδικό τµήµα σε κάθε κύκλο εκπαίδευσης ασχολείται µε την κατάσταση των αντίστοιχων εκπαιδευτικών. Επίσης παρέχονται στατιστικά στοιχεία που αφορούν τον αριθµό των µαθητών, σπουδαστών, εκπαιδευτικών και των εκπαιδευτικών ιδρυµάτων, και όπου υπάρχουν διαθέσιµα στοιχεία, στην αναλογία µαθητών ή σπουδαστών ανά εκπαιδευτικό, την αναλογία εγγραφής και περάτωσης του αντίστοιχου κύκλου, ή ακόµα και τις κατευθύνσεις σπουδών ή ειδικότητες που επιλέγονται. 3

4 1. Εισαγωγή ΑΓΓΛΙΑ Υπόβαθρο Καταλαµβάνει συνολική επιφάνειας km 2. Το 2001, ο πληθυσµός ήταν Η επίσηµη γλώσσα είναι τα Αγγλικά. 1.2 Βασικές αρχές και νοµοθεσία Στην Αγγλία όλα τα παιδιά µεταξύ πέντε και δεκαέξι ετών πρέπει να λάβουν τη βασική full-time εκπαίδευση που ταιριάζει στην ηλικία τους. Μέχρι την ηλικία των δεκαεννέα η εκπαίδευση είναι ελεύθερη. Οι ενήλικες που παίρνουν µαθήµατα σε τάξεις πρόσθετης εκπαίδευσης χρεώνονται µε κάποια δίδακτρα. Στην ανώτερη εκπαίδευση οι µαθητές πρέπει να πληρώσουν ένα συµβολικό ποσό από τα εκπαιδευτικά δίδακτρα το οποίο εξαρτάται από το προσωπικό ή οικογενειακό εισόδηµα. Η εκπαιδευτική νοµοθεσία περιλαµβάνεται σε µια σειρά από Acts Of Parliament. 1.3 Οργάνωση και διοίκηση του εκπαιδευτικού συστήµατος Η διοίκηση του εκπαιδευτικού συστήµατος εφαρµόζεται σε εθνικό και τοπικό επίπεδο. Σε επίπεδο ιδρυµάτων, τα διοικητικά τµήµατα έχουν ένα µεγάλο βαθµό αυτονοµίας για την διαχείριση των ιδρυµάτων τους. Στην Αγγλία το Secretary of State for Education and Skills έχει την ευθύνη για το Department for Education and Skills (DfES).Το DfES είναι το κυβερνητικό τµήµα που είναι υπεύθυνο για την πολιτική γραµµή στην εκπαίδευση και στην κατάρτιση. Το τµήµα Work and Pensions (DWP) είναι υπεύθυνο για τα προγράµµατα επαγγελµατικής κατάρτισης. Ευθύνη για την οργάνωση και διοίκηση των σχολείων έχουν και τα τοπικά συµβούλια που έχουν εκλεχθεί οι λεγόµενες τοπικές εκπαιδευτικές αρχές (local education authorities - LEA) Εκπαιδευτικά ιδρύµατα Η προσχολική εκπαίδευση παρέχεται από δηµόσια χρηµατοδοτούµενους παιδικούς σταθµούς και από ιδιωτικά ιδρύµατα τα οποία χρηµατοδοτούνται από την κυβέρνηση ( παιδικοί σταθµοί, κέντρα για καθηµερινή φροντίδα, προσχολικές οµάδες κτλ.). Η περαιτέρω εκπαίδευση (Further education - FE) περιλαµβάνει εκπαιδευτικά κολέγια (προσφέρουν γενικές και επαγγελµατικές γνώσεις και απευθύνονται κυρίως σε µαθητές που έχουν περάσει την ηλικία της υποχρεωτικής εκπαίδευσης), sixth-form colleges (παρέχουν κυρίως µαθήµατα για ηλικίες από 16-19) και τα τριτογενή κολέγια (tertiary colleges) τα οποία συνδυάζουν την FE και τα sixth-form colleges. Όλα τα ανώτερα ιδρύµατα είναι νοµικά αυτόνοµα. Τα διοικητικά τους τµήµατα έχουν την ευθύνη για την φροντίδα των εκπαιδευτικών θεµάτων (συµπεριλαµβανοµένης της διδασκαλίας και του τρόπου αξιολόγησης). 2. Ιδιωτικά σχολεία Τα σχολεία αυτά δεν λαµβάνουν απευθείας κρατική επιχορήγηση αλλά χρηµατοδοτούνται από δίδακτρα και έσοδα από επενδύσεις. εν υποχρεώνονται να παρέχουν το Εθνικό Πρόγραµµα Σπουδών, αλλά πρέπει να καλύπτουν τις ανάγκες σε βάθος και εύρος της ηλικίας των µαθητών καθώς και των επιδεξιοτήτων και ικανοτήτων τους και κάθε ειδική ανάγκη που µπορεί να έχουν. 4

5 ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΗ ΕΚΠΑΙ ΕΥΣΗ 3. Υποχρεωτική εκπαίδευση Η υποχρεωτική εκπαίδευση ξεκινά από την ηλικία των πέντε ως δεκαέξι ετών. Όλα τα παιδιά πρέπει να λάβουν κατάλληλη full-time εκπαίδευση. Για τα παιδιά που δεν παρακολουθούν κάποιο σχολείο δίνεται η δυνατότητα για εκπαίδευση στο σπίτι. Η περίοδος της υποχρεωτικής εκπαίδευσης διαιρείται σε τέσσερα βασικά στάδια : βασικό στάδιο 1 (key stage 1) ηλικίες από 5 7, το βασικό στάδιο 2 παρέχεται στα σχολεία πρωτοβάθµιας εκπαίδευσης και τα βασικό στάδιο 3 και βασικό στάδιο 4 σε δευτεροβάθµια σχολεία. Η βασική αρχή στη σχολική εκπαίδευση είναι να παρέχεται ένα ισορροπηµένο και ευρέως βασισµένο πρόγραµµα σπουδών που είναι κατάλληλο για την ηλικία του µαθητή, τις επιδεξιότητες και ικανότητες του και σε κάθε ειδική ανάγκη που αυτό έχει (Special Education Need - SEN). Τα σχολεία πρωτοβάθµιας εκπαίδευσης και τα περισσότερα δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης δέχονται τους µαθητές χωρίς να δίνουν έµφαση στις ακαδηµαϊκές δυνατότητες, αλλά ένας µικρός αριθµός σχολείων δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης γνωστός ως Grammar Schools, δέχονται µαθητές βάσει της απόδοσης τους στις δοκιµές επιλογής, που γίνονται στην ηλικία των έντεκα. Μερικά σχολεία που ειδικεύονται σε ορισµένα θέµατα, όπως οι σύγχρονες γλώσσες, ή η τεχνολογία, µπορεί να δώσουν προτεραιότητα για την αποδοχή σε ποσοστό 10% σε παιδιά που έχουν µεγαλύτερες ικανότητες στα σχετικά θέµατα. Όλα τα σχολεία έχουν ένα σχολικό οργανισµό που είναι αρµόδιος για τη λήψη των αποφάσεων σχετικά µε τη γενική κατεύθυνση του σχολείου και του προγράµµατος σπουδών του. Η σύνθεση των οργανισµών όλων των σχολείων απεικονίζει διάφορους τοµείς της κοινωνίας, συµπεριλαµβανοµένων και της τοπικής επιχειρησιακής κοινότητας και τους γονείς παράλληλα µε τους αντιπροσώπους της LEA και του διδακτικού και µη διδακτικού προσωπικού των σχολείων. Επιπλέον πολλά σχολεία έχουν µια ένωση κηδεµόνων-δασκάλων, η οποία µπορεί να παρέχει τη ευκαιρία στους γονείς να συζητήσουν ζητήµατα που τους ενδιαφέρουν µε το διδακτικό προσωπικό. Πολλά σχολεία έχουν τις συνδέσεις τους µε τις τοπικές επιχειρήσεις και υπάρχει ένα εθνικό δίκτυο συνεργασιών εκπαίδευσης - επιχειρήσεων. ΠΡΩΤΟΒΑΘΜΙΑ ΕΚΠΑΙ ΕΥΣΗ 3α. Πρωτοβάθµια εκπαίδευση Το σχολικό έτος ξεκινά από την 1 Σεπτεµβρίου έως τις 31 Αυγούστου. Αποτελείται από 380 (halfday) sessions, αλλά τη σχολική περίοδο και τις διακοπές τις αποφασίζει η LEA ή η σχολική διοίκηση (ανάλογα µε τον τύπο σχολείου). Τα σχολεία ανοίγουν στις 9 π.µ. και κλείνουν στις 3-5 µ.µ. 3α.1 Πρόγραµµα σπουδών Κάθε χρηµατοδοτούµενο από το δηµόσιο σχολείο πρέπει να παρέχει το Εθνικό Πρόγραµµα Σπουδών, θρησκευτική εκπαίδευση και συλλογική λατρεία (Collective Worship) για όλους τους µαθητές. Κατά απαίτηση κάποιου γονέα ο µαθητής µπορεί να απαλλαχθεί από την θρησκευτική εκπαίδευση και συλλογική λατρεία. Προαιρετικά θέµατα δεν προσφέρονται σε πρωτοβάθµια σχολεία. Στην Αγγλία το εθνικό πρόγραµµα σπουδών στο βασικό στάδιο 1 (5-7 ετών) και το βασικό στάδιο 2 (7-11 ετών) περιλαµβάνει τα ακόλουθα υποχρεωτικά µαθήµατα : Αγγλικά, µαθηµατικά, τεχνολογία επιστήµης, σχέδιο και τεχνολογία, πληροφορική και επικοινωνίες (ICT), ιστορία, γεωγραφία, τέχνη και σχέδιο, µουσική και φυσική αγωγή. Το υποχρεωτικό εθνικό πρόγραµµα σπουδών δεν διαµορφώνει ένα πλήρες πρόγραµµα σπουδών. Τα σχολεία έχουν τη δυνατότητα να προσαρµόζουν το πρόγραµµα σπουδών στις ανάγκες τους και καταστάσεις. Ο 5

6 χρόνος που δίνεται σε κάθε θέµα δεν είναι προκαθορισµένος. Οι καθηγητές καθορίζουν µόνοι τους τον τρόπο διδασκαλίας και τα µέσα που θα χρησιµοποιήσουν για την διδασκαλία του µαθήµατος τους (οπτικοακουστικά µέσα και τεχνολογία ). Το πρόγραµµα σπουδών είναι το ίδιο και για τους µαθητές µε ειδικές ανάγκες, προσαρµόζεται όταν υπάρχει ανάγκη. Η κυβέρνηση δηµοσιεύει οδηγίες για τον σκοπό, τη φύση και την ποσότητα της κατ οίκον εργασίας των µαθητών διαφορετικών ηλικιών. 3α.2 Αξιολόγηση / Πιστοποίηση /Καθοδήγηση Μέχρι το σχολικό έτος 2002/2003 όλοι οι µαθητές στην Αγγλία αξιολογούταν στη γλώσσα, στα µαθηµατικά, και στις προσωπικές και κοινωνικές δεξιότητες µέσα στις πρώτες 7 εβδοµάδες εισόδου τους στην πρωτοβάθµια εκπαίδευση. Με αυτόν τον τρόπο οι δάσκαλοι µπορούν να σχεδιάσουν το πρόγραµµα σπουδών ώστε να ταιριάζει στις ανάγκες των µαθητών. Οι δάσκαλοι και τα σχολεία αξιολογούν συνεχώς την πρόοδο των µαθητών. Επιπλέον, οι προβλεπόµενες από το νόµο ρυθµίσεις αξιολόγησης για το Εθνικό Πρόγραµµα Σπουδών, επιτρέπουν τη αξιολόγηση των µαθητών µε βάση τα εθνικά πρότυπα στα βασικά θέµατα των Αγγλικών, µαθηµατικών και επιστήµης. Η αξιολόγηση γίνεται από τον δάσκαλο σύµφωνα µε κριτήρια τα οποία έχουν τεθεί εθνικά και µε βάση εξετάσεις και εργασία σε εθνικό επίπεδο. Επιπλέον υπάρχουν οι παρακάτω µορφές αξιολόγησης : Στο τέλος του βασικού σταδίου 1 ( 7 ετών) οι µαθητές αναλαµβάνουν σχολικές εργασίες και γραπτά διαγωνίσµατα σε Αγγλικά και µαθηµατικά. Στο τέλος του βασικού σταδίου 2 (11 ετών) οι µαθητές δίνουν γραπτές εξετάσεις στα Αγγλικά, µαθηµατικά και στις επιστήµες. Μετά το τέλος της πρωτοβάθµιας εκπαίδευσης δεν δίνεται κάποιο πτυχίο και οι περισσότεροι µαθητές συνεχίζουν στην δευτεροβάθµια εκπαίδευση. 3α.3 Οι εκπαιδευτικοί στην πρωτοβάθµια και δευτεροβάθµια εκπαίδευση Στην Αγγλία οι καθηγητές που δουλεύουν σε δηµόσια χρηµατοδοτούµενα σχολεία πρέπει να έχουν το Qualified Teachers Status (QTS) το οποίο αποκτούν αφού παρακολουθήσουν ένα βασικό εκπαιδευτικό πρόγραµµα το οποίο πιστοποιεί η Teacher Training Agency. Υπάρχουν διάφορα προγράµµατα κατάρτισης τα οποία οδηγούν στο QTS. Το σύγχρονο πρόγραµµα συνήθως περιλαµβάνει τέσσερα χρόνια full-time εκπαίδευση καθηγητών το οποίο οδηγεί σε ένα εκπαιδευτικό πτυχίο, συνήθως το Bachelor of Education (Bed). Τα µαθήµατα προσφέρονται από τα πανεπιστήµια και άλλα ιδρύµατα ανώτερης εκπαίδευσης. Περιλαµβάνουν το πρόγραµµα σπουδών και παραγωγικά και εκπαιδευτικά µαθήµατα και τη µελέτη ενός η περισσοτέρων ειδικών θεµάτων. Ενσωµατώνουν επίσης 32 εβδοµάδες εκπαίδευσης σε σχολείο. Στην πρωτοβάθµια εκπαίδευση οι καθηγητές διδάσκουν τα περισσότερα ή όλα τα µαθήµατα του προγράµµατος σπουδών για µια τάξη. Σε µερικά σχολεία υπάρχουν καθηγητές ειδικευµένοι σε κάποια αντικείµενα όπως η µουσική. Στη δευτεροβάθµια εκπαίδευση, οι µαθητές διδάσκονται από εξειδικευµένους καθηγητές. Οι καθηγητές δεν είναι δηµόσιοι υπάλληλοι αλλά είναι εργαζόµενοι της LEA ή του σχολείου. Στα εθελοντικά σχολεία και τα ιδρύµατα οι διοικητικές αρχές προσλαµβάνουν τους καθηγητές. Στα δηµόσια σχολεία η LEA είναι ο εργοδότης. Κάθε σχολείο καθορίζει τις ανάγκες του για προσωπικό κα δραστηριότητες ανάπτυξης. 6

7 4. ΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑ ΕΚΠΑΙ ΕΥΣΗ 4α.1 Οργάνωση δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης Οι ρυθµίσεις για το σχολικό έτος, την ηµέρα και τη χρήση των σχολικών εγκαταστάσεων είναι όπως στη πρωτοβάθµια εκπαίδευση. Αν και το χρονικό διάστηµα που αφιερώνεται στα µεµονωµένα θέµατα δε είναι ορισµένο, οι ελάχιστοι εβδοµαδιαίοι συνιστώµενοι χρόνοι µαθήµατος για τους µαθητές ηλικίας 12 έως 16 έτη είναι 24 ώρες. Από την έναρξη, για το σχολικό έτος 2001/02, µιας νέας στρατηγικής για τους µαθητές του βασικού σταδίου 3 (11-14 ετών), τα σχολεία πρέπει µέσα σε αυτές τις 24 ώρες να παρέχουν το ελάχιστο 3 ώρες αγγλικών συν τρεις ώρες µαθηµατικών κάθε εβδοµάδα για όλους τους µαθητές. Οι µαθητές γενικά τοποθετούνται σε µια τάξη σύµφωνα µε την ηλικία τους και προβιβάζονται στην επόµενη τάξη µετά το τέλος του σχολικού έτους. Στα σχολεία δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης για µερικά µαθήµατα οι µαθητές διαχωρίζονται σε γκρουπ ανάλογα µε τις ικανότητες τους. Οι καθηγητές πρέπει να παρέχουν ευκαιρίες σε όλους τους µαθητές ανεξάρτητα από τις ικανότητες τους. 4α.2 Πρόγραµµα Σπουδών Κάθε, χρηµατοδοτούµενο από το δηµόσιο, σχολείο πρέπει να παρέχει το Εθνικό Πρόγραµµα Σπουδών, θρησκευτική εκπαίδευση και συλλογική λατρεία (Collective Worship) και σεξουαλική διαπαιδαγώγηση για όλους τους µαθητές. Κατά απαίτηση κάποιου γονέα ο µαθητής µπορεί να απαλλαχθεί από την θρησκευτική εκπαίδευση και συλλογική λατρεία και τη σεξουαλική διαπαιδαγώγηση. Επιπλέον τα σχολεία πρέπει να προσφέρουν σχολικό επαγγελµατικό προσανατολισµό και καθοδήγηση σε όλους τους µαθητές ηλικίας 13+. Όπως και στην πρωτοβάθµια εκπαίδευση, τα σχολεία έχουν τη δυνατότητα να αναπτύξουν το πρόγραµµα σπουδών έτσι ώστε να εναρµονίζεται µε τις ανάγκες τους και τις καταστάσεις. Συγκεκριµένα, υπάρχει η ελευθερία στα ωρολόγια προγράµµατα του βασικού σταδίου 4 (14-16 ετών) να προσφέρουν επιλογές από κάποια θέµατα συµπεριλαµβανοµένων των επαγγελµατικών δυνατοτήτων, πέρα από εκείνες που απαιτούνται από το εθνικό πρόγραµµα σπουδών. Μερικά σχολεία στην Αγγλία µπορεί να ειδικεύονται σε έναν ιδιαίτερο τοµέα του προγράµµατος σπουδών, όπως η γλώσσα, δουλειά και επιχείρηση, ο αθλητισµός, η τέχνη, η τεχνολογία, η επιστήµη, η µηχανική, τα µαθηµατικά και οι υπολογιστές. Από το 2003 υπάρχουν και οι τοµείς µουσική και ανθρωπότητα. Παρόλο που τα σχολεία αυτά είναι γνωστά σαν ειδικά σχολεία, δέχονται µαθητές ανεξάρτητα από τις δεξιότητες και ικανότητες τους. Το εθνικό πρόγραµµα σπουδών για το βασικό στάδιο 3 (11-14 ετών) συνδυάζει τα παρακάτω υποχρεωτικά µαθήµατα : Αγγλικά, µαθηµατικά, επιστήµες, σχέδιο και τεχνολογία, ιστορία, γεωγραφία, µοντέρνα ξένη γλώσσα, τέχνη και σχέδιο, τεχνολογία ενηµέρωσης και επικοινωνιών, µουσική, φυσική αγωγή, και από το Σεπτέµβριο του 2002 τα καθήκοντα πολίτη (citizenship). Προαιρετικά µαθήµατα µπορούν να προσφέρονται σε αυτό το στάδιο. Το εθνικό πρόγραµµα σπουδών για το βασικό στάδιο 4 (14-16 ετών) συνδυάζει τα παρακάτω υποχρεωτικά µαθήµατα : Αγγλικά, µαθηµατικά, επιστήµες, σχέδιο και τεχνολογία, τεχνολογία ενηµέρωσης και επικοινωνιών, µοντέρνα ξένη γλώσσα, τέχνη και σχέδιο, µουσική, φυσική αγωγή, και από το Σεπτέµβριο του 2002 τα καθήκοντα πολίτη (citizenship). Οι µαθητές επιλέγουν επιπλέον µαθήµατα από αυτά που προσφέρει το σχολείο. Όπως και στην πρωτοβάθµια εκπαίδευση οι καθηγητές είναι υπεύθυνοι για τον καθορισµό των µεθόδων διδασκαλίας και των υλικών Οι καθηγητές πρέπει να δίνουν ευκαιρίες σε όλους τους µαθητές ανεξάρτητα από τις ικανότητες τους. Η κυβέρνηση δηµοσιεύει οδηγίες για τον σκοπό, την φύση και την ποσότητα δουλειάς κατ οίκον για τους µαθητές διαφορετικών ηλικιών. Οι συστάσεις για τους µαθητές διαφέρουν από 45 ως 90 λεπτά για µια µέρα για µαθητές από 11 ως 13 ετών, από 1 και µισή ως 2 και µισή ώρες για ηλικίες από

8 Οι περισσότεροι µαθητές στο βασικό στάδιο 4 αναλαµβάνουν µια περίοδο επαγγελµατικής εµπειρίας. Ο στόχος είναι ο µαθητής να φέρει εις πέρας µια σειρά από εργασίες και καθήκοντα µε έµφαση στη διαδικασία της εκµάθησης. Αυτή την περίοδο η κυβέρνηση ερευνά τρόπους ώστε τα παιδιά ηλικίας από να µπορούν να ολοκληρώσουν µέρος της υποχρεωτικής τους εκπαίδευσης σε περιβάλλοντα εκπαίδευσης ή εργασιακά που είναι εκτός σχολείου. 4α.3 Αξιολόγηση / πιστοποίηση / προσανατολισµός Οι καθηγητές και τα σχολεία συνεχώς αξιολογούν την πρόοδο των µαθητών. Επιπλέον στο τέλος του βασικού σταδίου 3 (14 ετών), νοµικές ρυθµίσεις αξιολόγησης για το εθνικό πρόγραµµα σπουδών, δίνουν τη δυνατότητα η πρόοδος κάθε µαθητή να µετρηθεί µε βάση εθνικά πρότυπα. Οι απαιτήσεις περιλαµβάνουν αξιολόγηση από τους εκπαιδευτικούς σύµφωνα µε εθνικά κριτήρια σε όλα τα θέµατα του προγράµµατος σπουδών (µε έµφαση στην προφορική, γραπτή και πρακτική εργασία στην τάξη, την κατ οίκον δουλειά και τα σχολικά τεστ), και µε διαγωνίσµατα στα Αγγλικά σε εθνικό επίπεδο, µαθηµατικά και επιστήµες. Τα αποτελέσµατα από την αξιολόγηση των εκπαιδευτικών και από τα διαγωνίσµατα εκφράζονται µε βάση την κλίµακα επιπέδου 1-8 του προγράµµατος σπουδών, όπου τα επίπεδα 5 ή 6 είναι τα επίπεδα που αναµένονται από τα παιδιά ηλικίας 14 ετών. Η αξιολόγηση των µαθητών στο τέλος του βασικού σταδίου 4 γίνεται από το General Certificate of Secondary Education (GCSE). Τα GCSE λαµβάνονται σε µια σειρά από ξεχωριστά θέµατα, και το πτυχίο εκδίδεται απαριθµώντας τους βαθµούς που ο υποψήφιος πέτυχε σε κάθε θέµα. Στους υποψήφιους απονέµονται ένας από οχτώ βαθµούς (Α* - G, όπου Α* - C θεωρείται καλό GCSE πέρασµα), σύµφωνα µε την απόδοση τους µε βάση εθνικά κριτήρια. Πρέπει να φθάσουν το κατώτερο επίπεδο Grade G για να συµπεριληφθεί στο πτυχίο µια θεµατική ενότητα. Τα GCSE στα επαγγελµατικά θέµατα εισήχθησαν τον Σεπτέµβριο 2002 και αντικατέστησαν τα Part One General National Vocational Qualification (GNVQ). Όπως και στην περίπτωση των γενικών GCSE, τα επαγγελµατικά απευθύνονται σε παιδιά ηλικίας 16 ετών αλλά µπορούν να τα παρακολουθήσουν όλες οι ηλικίες. Αυτά τα GCSE παρέχουν µια εισαγωγή στην επαγγελµατική περιοχή και επιτρέπουν την πρόοδο στην πρόσθετη εκπαίδευση (Further Education), κατάρτιση ή απασχόληση. Τα επαγγελµατικά GCSE αποτελούνται από τρεις κοινές,υποχρεωτικές και συνήθως ίσης αξίας ενότητες σε κάθε θέµα. Η αξιολόγηση είναι συνήθως ένα τρίτο εξωτερική (µια ενότητα) και δύο τρίτα εσωτερική (2 ενότητες). Ένα επαγγελµατικό GCSE είναι ισοδύναµο µε δύο ακαδηµαϊκά (γενικά) GCSE. Οι διαθέσιµες θεµατικές ενότητες είναι οι παρακάτω : Εφαρµοσµένη τέχνη και σχέδιο Εφαρµοσµένη εργασία (business) Εφαρµοσµένη ICT Εφαρµοσµένη επιστήµη Μηχανική Υγεία και κοινωνική περίθαλψη Ελεύθερος χρόνος και τουρισµός Κατασκευές Επιπλέον στους παραπάνω τίτλους σπουδών, υπάρχει µια αναπτυσσόµενη σειρά τίτλων στην γενική παιδεία, επιστηµονικές έννοιες, πληροφορική και σε κάποιες άλλες θεµατικές περιοχές οι οποίες απευθύνονται σε µαθητές που δεν είναι πιθανό να πετύχουν Grade G στο GCSE. Οι τίτλοι σπουδών που λαµβάνονται στο τέλος της υποχρεωτικής εκπαίδευσης είναι ενσωµατωµένοι στο National Qualification framework NFG, το οποίο περιλαµβάνει γενικά επαγγελµατικά προσόντα που λαµβάνονται από τους µαθητές στην µετά-υποχρεωτική εκπαίδευση και στην εργασία Τα σχολεία επίσης προσφέρουν ένα πρόγραµµα σχολικού επαγγελµατικού προσανατολισµού και πρόσβαση σε συµβούλους εργασίας. 8

9 5. ΜΕΤΑΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΗ ΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑ ΕΚΠΑΙ ΕΥΣΗ Η µετά-υποχρεωτική εκπαίδευση για τους µαθητές πάνω από 16 ετών παρέχεται στα σχολεία δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης και στα ιδρύµατα περαιτέρω εκπαίδευσης. Είναι γενικά αποδεκτό ότι τα εκπαιδευτικά ιδρύµατα, ειδικά στη δευτεροβάθµια και περαιτέρω εκπαίδευση, έχουν καθήκον να προετοιµάσουν τους µαθητές τους για το χώρο εργασίας και για τη δια βίου µάθηση. 5α.1 Οργάνωση Παραδοσιακά, οι νέοι παραµένουν στο σχολείο ή µεταφέρονται σε ένα sixth-form κολέγιο για να ακολουθήσουν ακαδηµαϊκά µαθήµατα (General Certificate of Education Advanced-levels GCE A-Levels ) ή µεταφέρονται στην πρόσθετη εκπαίδευση ή σε ένα τριτογενές κολέγιο για να παρακολουθήσουν επαγγελµατικά µαθήµατα. Η διαφορά µεταξύ της µετά-υποχρεωτικής εκπαίδευσης στα σχολεία και στην περαιτέρω εκπαίδευση στα κολέγια δεν είναι ξεκάθαρη. Πολλά εκπαιδευτικά ιδρύµατα για κάποιο χρονικό διάστηµα έχουν προσφέρει ένα ευρύ φάσµα ακαδηµαϊκών αλλά και επαγγελµατικών µαθηµάτων για νέους ανθρώπους πάνω από 16 ετών, και τα σχολεία προσπαθούν τώρα να ενθαρρύνουν την παροχή επαγγελµατικών και ακαδηµαϊκών µαθηµάτων. Τα ιδρύµατα επιπλέον εκπαίδευσης περιλαµβάνουν τα sixth-form colleges, τα τριτογενή κολέγια και τα κολέγια περαιτέρω εκπαίδευσης. Ενώ τα σχολεία προσφέρουν µαθήµατα πλήρους απασχόλησης, τα ιδρύµατα περαιτέρω εκπαίδευσης προσφέρουν full-time και part-time για ανθρώπους που δουλεύουν. Τα σχολεία και τα κολέγια sixth-form είναι πρωινά (9:00 π.µ. έως 4:00 µ.µ.), ενώ τα ιδρύµατα περαιτέρω εκπαίδευσης προσφέρουν και απογευµατινά µαθήµατα (9:00 π.µ. έως 9:00/10:00 µ.µ). Όλα τα ιδρύµατα αποφασίζουν τον τρόπο που δέχονται µαθητές. Συνήθως οι µαθητές κρίνονται από το προηγούµενο εκπαιδευτικό και προσωπικό αρχείο τους. Η επιτυχία στις GCSE εξετάσεις δεν απαιτείται επίσηµα για την πρόσβαση στην µετά-υποχρεωτική εκπαίδευση, αλλά τα περισσότερα ιδρύµατα απαιτούν οι µαθητές να έχουν επιτύχει πέντε καλά περάσµατα GCSE πριν γίνουν δεκτοί στο GCE A-level µάθηµα. Άλλοι τύποι µαθηµάτων µπορεί να έχουν συγκεκριµένες απαιτήσεις όσον αφορά τις προηγούµενες επιδόσεις. 5α.2 Πρόγραµµα σπουδών εν υπάρχει κάποιο θεσπισµένο πρόγραµµα σπουδών στην µετά-υποχρεωτική εκπαίδευση. Το πρόγραµµα σπουδών που θα ακολουθήσουν οι µαθητές εξαρτάται από ποια επιλογή έχουν κάνει για τους τίτλους σπουδών τους και την διδακτέα ύλη που ορίζουν οι αρµόδιοι οργανισµοί. Ακαδηµαϊκά (γενικά) µαθήµατα Όσοι µαθητές επιθυµούν να µπουν στο πανεπιστήµιο ή άλλα ιδρύµατα τριτοβάθµιας εκπαίδευσης έχουν παραδοσιακά σπουδάσει θέµατα στο GCE-A level, παρόλο που οι επαγγελµατικές εναλλακτικές λύσεις είναι αποδεκτές. Οι µαθητές µπορούν να επιλέξουν οποιονδήποτε συνδυασµό ακαδηµαϊκών και επαγγελµατικών Α- levels και/ή AS προσόντα µε περιορισµό το ωρολόγιο πρόγραµµα και τα θέµατα που προσφέρει το ίδρυµα. Οι µαθητές ενθαρρύνονται να παρακολουθήσουν πέντε θέµατα στο πρώτο χρόνο της µετάυποχρεωτικής εκπαίδευσης, ηλικίες από Μετά την επιτυχή ολοκλήρωση, τους απονέµεται το νέο GCE Advanced Subsidiary Qualification (GCE AS qualification). Οι υποψήφιοι που συνεχίζουν στο δεύτερο χρόνο, παρακολουθούν πιο απαιτητικές ενότητες (γνωστές ως Α2 ) από τρία από τα πέντε θέµατα προκειµένου να αποκτήσουν το πλήρες GCE A Level µε την επιτυχή ολοκλήρωση. Επαγγελµατικά µαθήµατα Παρόλο που παραδοσιακά προσφέρονται στα ιδρύµατα περαιτέρω εκπαίδευσης, τα επαγγελµατικά µαθήµατα γίνονται όλο και περισσότερο διαθέσιµα και στα σχολεία. 9

10 Οι επαγγελµατικοί τίτλοι σπουδών είναι το αντικείµενο της τρέχουσας µεταρρύθµισης προκειµένου να αυξηθεί η ευελιξία και να προωθηθεί η ισότητα σε αξία µε τους ακαδηµαϊκούς τίτλους σπουδών. Το General National Vocational Qualification (GNVQ) ήταν αρχικά διαθέσιµo σε τρία επίπεδα : ίδρυσης, ενδιάµεσο και προηγµένο. Το προηγµένο επίπεδο αντικαταστάθηκε από το Advanced Vocational Certificate of Education (AVCE) (γνωστό επίσης και σαν επαγγελµατικό A-level ή VCE A-level). Το Advanced Vocational Certificate of Education (AVCE) απευθύνεται κυρίως σε νέους που έχουν τελειώσει την υποχρεωτική εκπαίδευση που παραµένουν στην full-time εκπαίδευση, παρόλο που µπορούν να το παρακολουθήσουν άτοµα οποιασδήποτε ηλικίας. Προορίζεται να προσφέρει περιεκτική προετοιµασία για την εργασία, και σαν ένας οδηγός για τους ανώτερου επιπέδου τίτλους σπουδών. Η περαιτέρω εκπαίδευση προσφέρει ένα µεγάλο εύρος από AVCE θέµατα από ότι τα σχολεία. Οι θεµατικές ενότητες καλύπτουν : Σχέδιο και τέχνη Επιχείρηση Κατασκευές και το περιβάλλον κατασκευής (construction) Μηχανική Υγεία και κοινωνική περίθαλψη Φιλοξενία και catering Πληροφορική και τεχνολογία επικοινωνιών Ελεύθερος χρόνος και αναψυχή Κατασκευές (manufacturing) Media: επικοινωνία και παραγωγή Τέχνες ερµηνείας Λιανική και υπηρεσίες διανοµής Επιστήµη Ταξίδια και τουρισµός 5α.3 Εκπαιδευτικοί Στα ιδρύµατα πρόσθετης εκπαίδευσης, πολλοί καθηγητές έχουν τίτλους σπουδών για διδασκαλία, ιδίως αυτοί που διδάσκουν ακαδηµαϊκά (γενικά) µαθήµατα. Εντούτοις, από τον Σεπτέµβριο 2001, όλοι οι νεοεισερχόµενοι στη διδασκαλία στον τοµέα της περαιτέρω εκπαίδευσης, απαιτείται να υποβληθούν σε εκπαίδευση σχετική µε τη διδασκαλία και να ολοκληρώσουν ένα επαγγελµατικό τίτλο σποδών για τη διδασκαλία που είναι επικυρωµένος από το Further Education Training Organization (FENTO). Οι καθηγητές την κολεγίων περαιτέρω εκπαίδευσης είναι υπάλληλοι της διοικούσας αρχής. 6. ΑΡΧΙΚΗ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗ ΕΚΠΑΙ ΕΥΣΗ ΚΑΙ ΚΑΤΑΡΤΙΣΗ Η Learning and Skills Act 2000 διοικεί όλη τη µετά-υποχρεωτική εκπαίδευση και κατάρτιση, συµπεριλαµβανοµένης της επαγγελµατικής κατάρτισης που παρέχεται στο χώρο εργασίας και στα ιδρύµατα της περαιτέρω εκπαίδευσης. Η Teaching and Higher Education Act 1998 δίνει στους εργαζόµενους ηλικίας από 16 ή 17 που δεν λαµβάνουν πλήρης απασχόλησης δευτεροβάθµια ή περαιτέρω εκπαίδευση, δικαίωµα να δουλέψουν έτσι ώστε να αποκτήσουν τα εγκεκριµένα προσόντα. 10

11 6α.1 Οργάνωση Κάτω από την Learning and Skills Act 2000, το Learning and Skills Council for England (LSC), πρέπει να εξασφαλίζει τις κατάλληλες εγκαταστάσεις για πλήρης και µερικής απασχόλησης εκπαίδευση και κατάρτιση για άτοµα πέρα από την ηλικία υποχρεωτικής εκπαίδευσης. Επίσης έχουν την ευθύνη να παρέχουν µαθήµατα που προετοιµάζουν τους µαθητές για την απόκτηση επαγγελµατικών προσόντων. Η Sector Skills Development Agency (SSDA) ανέλαβε την ευθύνη για την ανάπτυξη των δεξιοτήτων του εργατικού δυναµικού ανά τοµέα τον Απρίλιο 2002 και οδηγεί την ίδρυση ενός δικτύου εργοδοτών στο UK, το Sector Skills Council. Το SCCs φέρνει σε επαφή εργοδότες, τα συνδικάτα και τους επαγγελµατικούς οργανισµούς για να συνεργαστούν µε την κυβέρνηση ώστε να αναπτύξουν τις δεξιότητες που έχει ανάγκη η οικονοµία. Έχουν την ευθύνη για την ανάπτυξη Modern Apprenticeships (MAs), εθνικών επαγγελµατικών προτύπων και National Vocational Qualifications (NVQs) ή άλλα προσόντα για τον τοµέα που αντιπροσωπεύουν. Κατάρτιση για νέους οδηγηµένη από τους εργοδότες (employer-led) Πολλοί µεγάλοι εργοδότες προσφέρουν εκπαίδευση σε 18 χρονών απόφοιτους. Οι εκπαιδευόµενοι ακολουθούν συνήθως εγκεκριµένες σπουδές για απόκτηση επαγγελµατικών προσόντων (NVQ) ή προσόντα που εγκρίνονται από κάποιο επαγγελµατικό ίδρυµα. Κρατικά-υποστηριζόµενα σχέδια κατάρτισης για νέους ανθρώπους Η Advanced Modern Apprenticeship εισήχθη το 1995 για να παρέχει υψηλής ποιότητας στο χώρο δουλειάς διαδροµή NVQ επιπέδου 3, και να παρέχει τις ευρύτερες δεξιότητες και προσόντα που απαιτούνται από τη βιοµηχανία και τους εργοδότες. Τα Foundation Modern Apprenticeships, γνωστά σαν National Traineeships, προσφέρουν παρόµοιες ευκαιρίες που οδηγούν σε προσόντα NVQ επιπέδου 2. Υπάρχει και το New Deal για άνεργους ανθρώπους, νέους µεταξύ 18 και 24, που είναι χωρίς δουλειά πάνω από 6 µήνες ή περισσότερο, που τους προσφέρει εργασία. 6α.2 Πρόγραµµα σπουδών, αξιολόγηση και προσόντα Το πρόγραµµα σπουδών των µαθηµάτων της αρχικής επαγγελµατικής εκπαίδευσης καθορίζεται κατά ένα µεγάλο µέρος από τις απαιτήσεις σε ειδικά προσόντα από τους αρµόδιους οργανισµούς. Τα κύρια αρχικά επαγγελµατικά προσόντα είναι το GCSE, το Advanced Vocational Certificate Education (AVCE ) και το National Vocational Qualification (NVQ). Τα επαγγελµατικά προσόντα είναι ενσωµατωµένα στο National Qualification Framework (NQF) 11

12 1. Εισαγωγή ΓΑΛΛΙΑ Υπόβαθρο Σύµφωνα µε τα πρώτα αποτελέσµατα της απογραφής του 1999, η Γαλλία έχει 60 εκατοµµύρια πληθυσµό, ο οποίος αυξάνεται σε ποσοστό µόλις πάνω από 0,38% κάθε έτος. Η δηµογραφική αύξηση των αγροτικών περιοχών (+ 0,51%) είναι ισχυρότερη απ' ότι στις αστικές περιοχές (+ 0,29%). Η πυκνότητα πληθυσµού είναι 95 κάτοικοι ανά τετραγωνικό χιλιόµετρο. Το 11,2% του πληθυσµού (περίπου 3 εκατοµµύριο άνθρωποι) είναι άνεργοι. 2,85 εκατοµµύρια κάτοικοι είναι αλλοδαποί και 1,33 εκατοµµύρια έχουν γίνει πρόσφατα γάλλοι. Η µητροπολιτική Γαλλία διαιρείται σε 22 περιοχές, κάθε µια από τις οποίες περιέχει από 2 έως 8 départements. Υπάρχουν 96 µητροπολιτικά και πέντε υπερπόντια départements. Η επίσηµη γλώσσα της χώρας και του εκπαιδευτικού συστήµατος είναι τα γαλλικά. 1.2 Βάση του εκπαιδευτικού συστήµατος: αρχές και νοµοθεσία Στη Γαλλία, η δηµόσια εκπαίδευση είναι κοσµική και φροντίζει για περισσότερο από το 80% των µαθητών. Υπάρχει επίσης, στο όνοµα της ελευθερίας στην εκπαίδευση, η ιδιωτική εκπαίδευση η οποία αποτελείται κυρίως από τα καθολικά ιδρύµατα που διατηρούν µια σύµβαση µε το κράτος. Ο νόµος πλαίσιο σχετικά µε την εκπαίδευση n της 10ης Ιουλίου του 1989 καθιερώνει την εκπαίδευση ως κορυφαία εθνική προτεραιότητα και θέτει ως στόχος του να εκπαιδεύσει τους νέους τουλάχιστον έως το επίπεδο του επαγγελµατικού πτυχίου ικανότητας (CAP) ή έως τον επαγγελµατικό τίτλο σπουδών (BEP) και το 80% των νέων να φτάσει στο επίπεδο Baccalauréat µέσα σε δέκα έτη. 1.3 Κατανοµή των αρµοδιοτήτων για την οργάνωση και τη διοίκηση του συστήµατος εκπαίδευσης και κατάρτισης Η κυβέρνηση είναι αρµόδια για τον καθορισµό και την εφαρµογή της πολιτικής που αφορά την εκπαίδευση. Ο Υπουργός εθνικής παιδείας είναι αρµόδιος για την πολιτική που αφορά την εκπαίδευση. Βοηθιέται από έναν Αναπληρωτή Υπουργό επαγγελµατικής κατάρτισης. Το Υπουργείο γεωργίας και αλιείας είναι αρµόδιο για τη γεωργική εκπαίδευση, το Υπουργείο απασχόλησης και αλληλεγγύης διαδραµατίζει έναν σηµαντικό ρόλο στην επαγγελµατική κατάρτιση. Το Υπουργείο νεολαίας και αθλητισµού και το Υπουργείο πολιτισµού και επικοινωνίας συµβάλλουν στην οργάνωση των εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων για τους νέους. Έχει αυξήθει σηµαντικά ο ρόλος των περιοχών, των départements και των κοινοτήτων. Τα σχολεία πρωτοβάθµιας εκπαίδευσης τα οργανώνουν και τα διαχειρίζονται οι κοινότητες, Τα Collèges (χαµηλότερη δευτεροβάθµια εκπαίδευση) από τα départements και τα Lycées (ανώτερη δευτεροβάθµια εκπαίδευση) από τις περιοχές. Η επαγγελµατική κατάρτιση έξω από το εκπαιδευτικό σύστηµα είναι ευθύνη του Υπουργείου απασχόλησης και αλληλεγγύης και περιοχών. Τα περιφερειακά συµβούλια οργανώνουν τα ετήσια προγράµµατα µαθητείας. Τα πανεπιστήµια είναι δηµόσια ιδρύµατα εκπαίδευσης που απολαµβάνουν τη διοικητική, οικονοµική και ακαδηµαϊκή αυτονοµία. Υπάρχουν πολυάριθµα άλλα δηµόσια ή ιδιωτικά ιδρύµατα τριτοβάθµιας εκπαίδευσης που συνδέονται µε τα διάφορα υπουργεία. 2. Ιδιωτικά σχολεία Η πλειοψηφία των ιδιωτικών ιδρυµάτων εκπαίδευσης είναι θρησκευτικά σχολεία, κυρίως καθολικά. Τα ιδιωτικά ιδρύµατα έχουν υπογράψει µια σύµβαση µε το κράτος, το οποίο τους παρέχει σηµαντική οικονοµική ενίσχυση, συµπεριλαµβανοµένου του κόστους των µισθών των δασκάλων και της αρχικής και συνεχούς επιµόρφωσής τους. Τα ιδρύµατα στο πλαίσιο της σύµβασης πρέπει να εµµείνουν στα χρονοδιαγράµµατα και τα προγράµµατα σπουδών που εφαρµόζονται στη δηµόσια εκπαίδευση και υπόκεινται στην κρατική επίβλεψη. 12

13 Στην αρχή του σχολικού έτους του 1998/1999, τα ιδιωτικά σχολεία εκπαίδευαν το 13,8% όλων των µαθητών πρωτοβάθµιας εκπαίδευσης (pre-primary and primary) και το 21% των µαθητών δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης. Οι οικογένειες πρέπει να καταβάλουν τις σχολικές αµοιβές που ποικίλλουν από σχολείο σε σχολείο. 3. ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΗ ΕΚΠΑΙ ΕΥΣΗ ΚΑΙ ΚΑΤΑΡΤΙΣΗ (basic school) Η σχολική συµµετοχή είναι υποχρεωτική µεταξύ των ηλικιών 6 και 16. Αυτή η απαίτηση περιλαµβάνει το σχολείο πρωτοβάθµιας εκπαίδευσης (école élémentaire) και τα Collège. Κατά µέσον όρο, οι µαθητές που αφήνουν το Collège (που διαρκεί τέσσερα έτη, εκτός αν έχουν επαναλάβει ένα έτος) είναι 15 ετών. Θεωρητικά, οι µαθητές πρέπει εποµένως να συνεχίσουν το σχολείο για τουλάχιστον ένα έτος ακόµα, είτε σε ένα γενικό είτε τεχνολογικό Lycée είτε σε ένα επαγγελµατικό Lycée, ώστε να ικανοποιήσουν την απαίτηση της υποχρεωτικής εκπαίδευσης,. ΠΡΩΤΟΒΑΘΜΙΑ ΕΚΠΑΙ ΕΥΣΗ 3α. Πρωτοβάθµια εκπαίδευση (Enseignement é lé mentaire) Το σχολείο πρωτοβάθµιας εκπαίδευσης παρέχει στους µαθητές τα βασικά στοιχεία και τα εργαλεία της γνώσης: προφορική και γραπτή έκφραση, ανάγνωση και µαθηµατικά. Βοηθάει τους µαθητές να χρησιµοποιήσουν και να αναπτύξουν τη νοηµοσύνη, την ευαισθησία, τις χειρωνακτικές και καλλιτεχνικές δυνατότητές τους. Το σχολείο παρέχει στους µαθητές µια στέρεη προετοιµασία για την περαιτέρω εκπαίδευση σε ένα Collège. Η οργάνωση της πρωτοβάθµιας εκπαίδευσης παρουσιάζει ιδιαίτερα προβλήµατα στις αραιοκατοικηµένες ζώνες όπως οι αγροτικές και ορεινές περιοχές. Τα σχολεία εποµένως έχουν αναδοµηθεί σε αυτές τις περιοχές (οι µαθητές από διαφορετικές κοινότητες έχουν συγκεντρωθεί ή τα διαφορετικά επίπεδα εκπαίδευσης έχουν ανακατανεµηθεί και έχουν ανασυγκροτηθεί). Η συµµετοχή στο σχολείο πρωτοβάθµιας εκπαίδευσης είναι δωρεάν και υποχρεωτική για όλα τα παιδιά από την ηλικία των έξι ετών. Η πρωτοβάθµια εκπαίδευση διαρκεί πέντε έτη ή µέχρι την ηλικία των 11 ετών. Αρχικά, οι γονείς πρέπει να εγγράψουν τα παιδιά τους στη σχολική περιοχή στην οποία ζουν, αλλά µπορούν να υπάρξουν εξαιρέσεις επιτρέποντας να στείλουν τα παιδιά τους σε ένα άλλο σχολείο της επιλογής τους. 3α.1 Οργάνωση Το σχολείο πρωτοβάθµιας εκπαίδευσης περιλαµβάνει πέντε κατηγορίες που διαιρούνται σε δύο κύκλους: ο βασικός κύκλος εκµάθησης που αρχίζει στο ανώτερο τµήµα του νηπιαγωγείου και συνεχίζεται στα πρώτα δύο έτη της πρωτοβάθµιας εκπαίδευσης και ο κύκλος σταθεροποίησης (εδραίωσης) που καλύπτει τα τελικά τρία έτη (CE2, CM1 και CM2.) πριν από την εισαγωγή (αποδοχή) στο Collège. Η βασική δοµή οργάνωσης είναι η group/class (οµάδα / τάξη). Για να διευκολύνει όλα τα παιδιά να πετύχουν, αυτή η δοµή µπορεί να ποικίλει: ένας δάσκαλος µπορεί να ακολουθεί µια οµάδα (group) µαθητών σε έναν ολόκληρο κύκλο, οι τάξεις µπορούν να καλύψουν διάφορες σειρές µαθηµάτων και οι υπηρεσίες των δασκάλων µπορούν να γενικευτούν ή να ειδικευτούν. Από την 1η Ιανουαρίου 1992, ισχύουν 26 ώρες µαθηµάτων την εβδοµάδα. Τα σχολεία κλείνουν συνήθως τις Τετάρτες και τα απογεύµατα του Σαββάτου καθώς επίσης και τις Κυριακές. Ο αθλητισµός και οι καλλιτεχνικές και πολιτιστικές δραστηριότητες προσφέρονται συχνά εκτός των 26 ωρών διδασκαλίας. Αυτές οι εκτός διδακτέας ύλης δραστηριότητες οργανώνονται από τις τοπικές οργανώσεις ή τις ενώσεις. 13

14 3α.2 Πρόγραµµα σπουδών Υπάρχουν τα εθνικά προγράµµατα σπουδών και ένα επίσηµο κείµενο που καθορίζει τις δεξιότητες που πρέπει να αποκτιούνται κατά τη διάρκεια κάθε κύκλου. Το γενικό χρονοδιάγραµµα είναι εύκαµπτο µέσα στις υποχρεωτικές θεµατικές περιοχές που τίθενται από το πρόγραµµα σπουδών και µέσα στις προαιρετικές σειρές µαθηµάτων όπως οι ξένες γλώσσες. εδοµένου ότι τα δηµόσια σχολεία στη Γαλλία είναι κοσµικά, η θρησκεία δεν διδάσκεται - εκτός από τον Upper- Rhine, Lower Rhine και το Moselle départements, οι οποίοι έχουν διατηρήσει µια ειδική θέση λόγω της προσάρτησής τους από τη Γερµανία από 1871 έως το Τα προγράµµατα σπουδών και οι οδηγίες για το σχολείο πρωτοβάθµιας εκπαίδευσης συµπληρώθηκαν, τον Ιανουάριο του 1991, από ένα έγγραφο που τιτλοφορήθηκε "κύκλοι στην πρωτοβάθµια εκπαίδευση". Το έγγραφο αυτό καθορίζει τις ευρείες γραµµές πολιτικής εκπαίδευσης για τα σχολεία πρωτοβάθµιας εκπαίδευσης και τις δεξιότητες που οι µαθητές πρέπει να αποκτήσουν κατά τη διάρκεια κάθε κύκλου. εν υπάρχει ορισµένη µέθοδος ή υλικό διδασκαλίας. Οι δάσκαλοι σε κάθε σχολείο συµφωνούν στο εκπαιδευτικό υλικό που επιθυµούν να χρησιµοποιήσουν από µια σειρά διαθέσιµων βιβλίων του εµπορίου. Τα εκπαιδευτικά υλικά για χρήση σε εθνικό επίπεδο συνήθως δηµοσιεύονται. Οι τοπικές ή περιφερειακές ενώσεις και τα κέντρα τεκµηρίωσης στις περιοχές ή τα départements παράγουν µερικές φορές τα εκπαιδευτικά υλικά ως τοπικό συµπλήρωµα σε εκείνα που δηµοσιεύονται για εθνική χρήση. Υποχρεωτικές θεµατικές περιοχές Βασικού κύκλου εκµάθησης (Basic Learning Cycle) Μαθηµατικά 5h Γαλλικά 9h* Γαλλικά, ιστορία, γεωγραφία και civics 4h Καλλιτεχνικά, φυσική αγωγή 6h Directed studies 2h Σύνολο 26h * Μια ώρα σύγχρονων γλωσσών µπορεί να ληφθεί σε αυτό το χρονοδιάγραµµα κατά τη διάρκεια της προηγούµενης χρονιάς (CE1). Κύκλος σταθεροποίησης (Consolidation cycle) Γαλλικά και σύγχρονες γλώσσες 9h* Μαθηµατικά 5h 30 Ιστορία, γεωγραφία, αγωγή του πολίτη, επιστήµη και τεχνολογία 4h Καλλιτεχνικά, φυσική αγωγή 5h 30 Directed studies 2h Σύνολο 26 h * Οι σύγχρονες γλώσσες µπορούν να διδαχθούν µέσα σε αυτό το πλαίσιο έως και 1 1/2 ώρες. 3α.3 Αξιολόγηση / πιστοποίηση / προσανατολισµός Το Συµβούλιο των δασκάλων (Teachers' Council) κάθε κύκλου προάγει τους µαθητές που απέκτησαν τον έπαινο του δασκάλου τους. Οι γονείς πρέπει να ενηµερώνονται τακτικά για την πρόοδο του παιδιού τους. Μια εθνική εξέταση (test) οργάνωνεται στην αρχή κάθε σχολικού έτους από το 1989 για να αξιολογήσει την ανάγνωση, τη γραφή και τις µαθηµατικές δεξιότητες όλων των µαθητών που εισάγονται στον κύκλο σταθεροποίησης (consolidation cycle) (και στην 6η τάξη στα Collèges). Ο αρχικός στόχος αυτής της δοκιµής είναι να παρασχεθεί στους δασκάλους ένα εργαλείο για να µετρήσουν την πρόοδο των µαθητών τους σε αυτές τις τρεις βασικές περιοχές. Αυτή η αξιολόγηση 14

15 µπορεί να βοηθήσει τους δασκάλους στην επιλογή των δραστηριοτήτων διδασκαλίας που ταιριάζουν στους µαθητές. Το χρονικό διάστηµα που ξοδεύεται σε κάθε κύκλο για να προσαρµοστεί στους ρυθµούς εκµάθησης κάθε παιδιού, µπορεί να παραταθεί ή να µειωθεί µέχρι και ένα έτος. Η επίδοση κάθε παιδιού αξιολογείται από το Συµβούλιο των δασκάλων του κύκλου, σε µερικές περιπτώσεις µετά από αίτηµα των γονέων. Μια αξιολόγηση στέλνεται στους γονείς, οι οποίοι µπορούν να την δεχτούν ή να την αµφισβητήσουν ασκώντας έφεση σε µια ανώτερη αρχή (που παίρνει έπειτα την τελική απόφαση). Κάθε παιδί έχει ένα βιβλίο εκθέσεων (livret scolaire), το οποίο παρουσιάζεται τακτικά στους γονείς και αποτελεί µια µέθοδο επικοινωνίας µεταξύ του δασκάλου και της οικογένειας. Αυτό το βιβλίο εκθέσεων δείχνει τα αποτελέσµατα της περιοδικής αξιολόγησης και παρέχει πληροφορίες για τις δεξιότητες που αποκτήθηκαν από το µαθητή. Ενηµερώνει τους γονείς για τις προτάσεις από το Συµβούλιο των δασκάλων του κύκλου σχετικά µε την προαγωγή του παιδιού σε µια υψηλότερη κατηγορία ή του κύκλου και των τελικών αποφάσεων που λαµβάνονται. Τα παιδιά που ολοκληρώνουν την κανονική σχολική συµµετοχή προάγονται αυτόµατα από το σχολείο πρωτοβάθµιας εκπαίδευσης στη 1η κατηγορία δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης. Όπως συµβαίνει στο σχολείο πρωτοβάθµιας εκπαίδευσης, οι γονείς αναµένονται (εκτός εξαιρέσεων) να εγγράψουν τα παιδιά τους σε ένα ίδρυµα στη σχολική περιοχή τους. 3α.4 άσκαλοι Ένας δάσκαλος είναι αρµόδιος για κάθε τάξη. Οι προσχολικοί και οι δάσκαλοι πρωτοβάθµιας εκπαίδευσης αξιολογούνται βάσει της ίδιας ακαδηµαϊκής ανταγωνιστικής εξέτασης και λαµβάνουν την ίδια αρχική κατάρτιση. Στο τέλος αυτής της κατάρτισης, οι νέοι δάσκαλοι διορίζονται στο προσχολικό ή πρωτοβάθµιο επίπεδο µε βάση εν µέρει την προτίµησή τους και εν µέρει της διαθεσιµότητας των θέσεων στο département. Από το 1992, οι δάσκαλοι πρώτου επιπέδου (professeurs des écoles) έχουν διοριστεί από µια σειρά κατόχων πτυχίου και ολοκλήρωσης τουλάχιστον τριών ετών µεταδευτεροβάθµιας εκπαίδευσης. Οι υποψήφιοι αναγνωρίζονται από ένα πανεπιστηµιακό ίδρυµα κατάρτισης εκπαιδευτικών (IUFM) βάσει µιας εξέτασης του φακέλου τους, µιας συνέντευξης ή σε µερικές περιπτώσεις µιας δοκιµασίας. Τα IUFM είναι ιδρύµατα τριτοβάθµιας εκπαίδευσης που έχουν αντικαταστήσει τις προηγούµενες δοµές κατάρτισης για τους δασκάλους στα πρώτα και δεύτερα επίπεδα (écoles normales d'instituteurs, centres pédagogiques régionaux, écoles normales nationales d'apprentissage). Στο τέλος του πρώτου έτους (προαιρετικού) θεωρητικής και πρακτικής κατάρτισης σε ένα IUFM, οι υποψήφιοι για το πρώτο επίπεδο υποβάλονται σε µια εξέταση πρόσληψης. Οι επιτυχείς σπουδαστές γίνονται εκπαιδευόµενοι δάσκαλοι και πληρώνονται για την εργασία τους. Ολοκληρώνουν έπειτα ένα δεύτερο έτος κατάρτισης, στο τέλος του οποίου διορίζονται στις θέσεις ως δάσκαλοι. Η δοµή αυτής της κατάρτισης είναι βασισµένη στη σύνδεση µεταξύ της θεωρητικής και πρακτικής κατάρτισης σε όλο το πρόγραµµα. Τα προσόντα που παραλαµβάνονται στο τέλος του δεύτερου έτους είναι βασισµένα στην εργασία που ολοκληρώθηκε κατά τη διάρκεια της οκτώ εβδοµάδων περιόδου πρακτικής διδασκαλίας, τα θέµατα που µελετώνται στο IUFM, και µια διατριβή που εξετάζει µια πρακτική πτυχή της εκπαίδευσης. Χορηγεί στους δασκάλους την επίσηµη θέση και τους δίνει το δικαίωµα σε µια θέση διδασκαλίας. Οι καταρτισµένοι πρώτοι δάσκαλοι επιπέδων µπορούν να αφιερώσουν 36 εβδοµάδες στη συνεχή επιµόρφωση κατά τη διάρκεια της σταδιοδροµίας τους, αλλά αυτή η κατάρτιση δεν είναι υποχρεωτική. 15

16 ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΗ ΕΚΠΑΙ ΕΥΣΗ 3β. Υποχρεωτική δευτεροβάθµια εκπαίδευση Η υποχρεωτική δευτεροβάθµια εκπαίδευση αρχίζει στο Collège, για τα πρώτα τέσσερα έτη δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης. Το Collège έχει το νοµικό καθεστώς των τοπικών δηµόσιων ιδρυµάτων µε τη νοµική ευθύνη και την οικονοµική αυτονοµία. Η σχολική ζωή κυβερνάται από τους εσωτερικούς κανονισµούς που ψηφίζονται ετησίως από την Board of Governors. Ο επικεφαλής δάσκαλος, αποκαλούµενος " principal", εκτελεί τα διοικητικά καθήκοντα και τα καθήκοντα διδασκαλίας. Τα Collèges είναι ιδρύµατα της κατώτερης δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης που δέχονται τους µαθητές στο τέλος της πρωτοβάθµιας εκπαίδευσης, το αργότερο στο δωδέκατο έτος τους. Ο εκπαιδευτικός κύκλος διαρκεί τέσσερα έτη, που αντιστοιχούν σε 6η, 5η, 4η και 3η τάξη. 3β.1 Οργάνωση Η διδασκαλία στα Collèges διαιρείται σε τρεις κύκλους: - Ο κύκλος προσαρµογής, στην 6η τάξη, διευκολύνει τη µετάβαση από το σχολείο πρωτοβάθµιας εκπαίδευσης στη δευτεροβάθµια εκπαίδευση. Παγιώνει τι έχει µαθευτεί στο σχολείο πρωτοβάθµιας εκπαίδευσης και εισάγει τους µαθητές στις θεµατικές περιοχές και τις µεθόδους που χρησιµοποιούνται στη δευτεροβάθµια εκπαίδευση. - Ο κεντρικός κύκλος, στη 5η και 4η τάξη, επιτρέπει στους µαθητές να παγιώσουν και να διευρύνουν τη γνώση και τις δεξιότητές τους. Το πρόγραµµα σπουδών παραµένει κοινό για όλους τους µαθητές αλλά προσφέρονται και οι προαιρετικές σειρές µαθηµάτων. - Ο κύκλος καθοδήγησης, στην 3η τάξη, ολοκληρώνει τη γνώση µαθητών και τους προετοιµάζει για τη µετάβασή τους στο Lycée. Σε ορισµένα Collèges τα προγράµµατα σπουδών είναι τα ίδια για διαφορετικές τάξεις, αλλά η διδασκαλία οργανώνεται κατά τρόπο διαφορετικό: - τάξεις µε τα ειδικά ωρολόγια προγράµµατα (επιλογή µουσικής ή χορού) που επιτρέπουν στους µαθητές να λάβουν την εξειδικευµένη διδασκαλία παράλληλα στο ωδείο της περιοχής τους ή σε ένα σχολείο µουσικής που ελέγχεται από το κράτος - Ευρωπαϊκά ή διεθνή τµήµατα µε την πρόσθετη διδασκαλία µιας σύγχρονης ξένης γλώσσας. Κάθε Collèges οργανώνει τη σχολική εβδοµάδα µε τον δικό του τρόπο. Οι θεµατικές περιοχές πρέπει να διανεµηθούν οµοιόµορφα, πάνω από πέντε (µερικές φορές έξι) πρωινά και δύο έως τέσσερα απογεύµατα. Καµία διδασκαλία δεν παρέχεται την Τετάρτη και το Σάββατο απόγευµα. Οι ώρες διδασκαλίας είναι 55 λεπτά και ένα διάλυµα πέντε λεπτά. Οι µαθητές έρχονται στο σχολείο δέκα λεπτά πριν από την είσοδο στην τάξη τους. 3β.2 Πρόγραµµα σπουδών Adaptation cycle 6th class Central cycle 5th and 4th classes 3rd class with the Modern Language 2 option Guidance cycle 3rd class with the Technology option COMPULSORY COMMON EDUCATION French 6 h from 4 h to 5 h 30 4 h 30 4 h 30 Mathematics 4 h from 3 h 30 to 4 h30 4 h 4 h First modern foreign language 4 h from 3 h to 4 h 3 h 3 h 16

17 Historygeography-civics from 3 h to 4 h 3 h 3 h30 3 h Life and earth sciences 1 h 30 from 1 h 30 to 2 h 1 h 30 1 h 30 Physics and from 1 h 30 to 2 h - chemistry 2 h 1 h 30 Artistic education (plastic arts 2 h from 2 h to 3 h 2 h 2 h music) Technology 1 h 30 from 1 h 30 to 2 h 2 h Physical education and sports 4 h 3 h 3 h 3 h OPTIONAL EDUCATION (Compulsory) Second modern language (*) Technology - 3h (4th) 3 h 5 h OPTIONAL EDUCATION (Optional) Latin - 2h (5th)/3h (4th) 3 h Greek 3 h Technology (**) - 3 h (4th) Regional language (***) - 3 h (4th) 3 h Second modern language (*) Total 26 h 3 h (*) δεύτερη σύγχρονη γλώσσα ή περιφερειακή γλώσσα (* *) διδασκαλία στις οµάδες µε λιγότερο προσωπικό (* * *) αυτή η επιλογή προσφέρεται στους µαθητές που επιλέγουν µια δεύτερη σύγχρονη ξένη γλώσσα υπό τον τίτλο της υποχρεωτικής προαιρετικής εκπαίδευσης. Στην 6η τάξη, εκτός από αυτό το χρονοδιάγραµµα διδασκαλίας, τουλάχιστον δύο ώρες των directed studies παρέχονται κάθε εβδοµάδα για όλους τους µαθητές. 3β.3 Αξιολόγηση και προσόντα Κατά τη διάρκεια των σπουδών σε ένα Collège, οι µαθητές αξιολογούνται στους τρόπους που θα καθορίσουν το µελλοντικό προσανατολισµό τους. Οι οικογένειες ενηµερώνονται για την εργασία που γίνεται από τα παιδιά τους µε τη βοήθεια: µια έκθεση που περιέχει τα αποτελέσµατα και τα σχόλια για την εργασία του µαθητή στην κάθε θεµατική περιοχή, τα γενικά σχόλια, και τις συµβουλές από τον επικεφαλή δάσκαλο ένα βιβλίο (carnet) για την επικοινωνία και την αλληλογραφία µεταξύ των γονέων και των δασκάλων. επαφές και συνεδριάσεις µε τους δασκάλους των τάξεων και ειδικά µε τον κυρίως δάσκαλο και το σύµβουλο δάσκαλο τακτικές συναντήσεις µεταξύ γονέων και δασκάλων. 17

18 Τέλος, τα αποτελέσµατα του µαθητή στην 4η και 3η τάξη σηµειώνονται σε έναν σχολικό έλεγχο που λαµβάνεται υπόψη για την απόκτηση του εθνικού τίτλου απόλυσης (diplôme national du brevet). Αυτό είναι ένα πτυχίο γενικής εκπαίδευσης και δεν καθορίζει το µελλοντικό προσανατολισµό του µαθητή. Το πιστοποιητικό απονέµεται βάσει των βαθµών που επιτυγχάνονται στην εξέταση στο τέλος της 3ης τάξης και των αποτελεσµάτων κατά τη διάρκεια της 4ης και 3ης τάξης. Ως τµήµα του γενικού σχεδίου εγκρίθηκαν µέτρα που λαµβάνουν περισσότερο υπόψη την ποικιλοµορφία του σχολικού πληθυσµού και για να βοηθήσουν τους µαθητές που παρουσιάζουν δυσκολίες. Αυτό περιέλαβε τη δηµιουργία, στην 6η και 5η τάξη, ωρών διδασκαλίας για µικρές οµάδες µαθητών, µε εργαλεία τις "νέες εφαρµοσµένες τεχνολογίες" που στοχεύουν στη διευκόλυνση των µαθητών στη δυσκολία να επιτύχουν ευκολότερα τους στόχους της 4η τάξη µε την ενθάρρυνση της χρήσης της τεχνολογίας και των νέων τεχνολογιών. Οι µαθητές που, στο τέλος του αρχικού κύκλου, έχουν σοβαρές και επίµονες δυσκολίες, στην πρόταση της επιτροπής ειδικής εκπαίδευσης, οδηγούνται στα τµήµατα d'enseignement general et professionnel adapté (SEGPA). Το SEGPA διδάσκει σε αυτούς τους µαθητές, καθ' όλη τη διάρκεια των σπουδών τους στο Collège, τις επαρκείς γνώσεις που θα τους επιτρέψουν να αποκτήσουν ένα επαγγελµατικό πιστοποιητικό ικανότητας. Η καθοδήγηση είναι µια εκπαιδευτική δραστηριότητα, ο σκοπός της οποίας είναι να βοηθηθεί κάθε µαθητής σε όλη τη σχολική σταδιοδροµία του για να κάνει τις απαραίτητες εκπαιδευτικές και επαγγελµατικές επιλογές. Η 3η τάξη και το τελικό έτος στο Collège αποτελούν τη βασική περίοδο στην καθοδήγηση. ύο επιλογές είναι δυνατές: - η 2η γενική ή τεχνολογική κατηγορία που οδηγεί σε ένα γενικό ή τεχνολογικό Baccalauréat η 2η επαγγελµατική κατηγορία, το πρώτο έτος προετοιµασίας για έναν επαγγελµατικό τίτλο σπουδών (brevet d'études professionnelles) ή για επαγγελµατικό πιστοποιητικό ικανότητας (certificat d'aptitude professionnelle). Μετά από την απόκτηση αυτών των πρώτων επαγγελµατικών προσόντων, οι σπουδαστές µπορούν να προετοιµαστούν για ένα επαγγελµατικό ή τεχνολογικό Baccalauréat. Το Class Council προτείνει µια επιλογή βασισµένη στις επιθυµίες που εκφράζονται από το µαθητή και την οικογένειά του. Η πρόταση υποβάλλεται στην οικογένεια που µπορεί να την δεχτεί ή να απευθυνθεί σε µια επιτροπή. 3β.4 Εκπαιδευτικοί Όσον αφορά τους δασκάλους της πρωτοβάθµιας, οι υποψήφιοι που επιθυµούν να διδάξουν σε δευτεροβάθµιο επίπεδο πρέπει να έχουν αποκτήσει τουλάχιστον µια άδεια (πανεπιστηµιακός τίτλος που λαµβάνεται µετά από µια τριών ετών σειρά µαθηµάτων) ή ένα άλλο δίπλωµα απεικονίζοντας τουλάχιστον τρία έτη µεταδευτεροβάθµιες σπουδές σε ένα από τα κράτη µέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης ή τέσσερα έτη σε µια άλλη χώρα. Μετά από τη στρατολόγηση, βάσει ενός φακέλου ή µιας συνέντευξης, οι µελλοντικοί εκπαιδευτικοί που επιθυµούν να διδάξουν σε δευτεροβάθµιο επίπεδο πρέπει να δείξουν πότε θα γίνουν δεκτοί σε ένα πανεπιστηµιακό ίδρυµα κατάρτισης εκπαιδευτικών (IUFM), δεδοµένου ότι αυτό θα απαιτήσει την πιο εκτενή σπουδή του αντικειµένου που επιθυµούν να διδάξουν. Στο τέλος του πρώτου έτους σε ένα IUFM, οι υποψήφιοι για τις θέσεις διδασκαλίας σε δευτεροβάθµιο επίπεδο συµµετέχουν σε µια εθνική ανταγωνιστική εξέταση που οδηγεί σε ένα από τα ακόλουθα πιστοποιητικά: - CAPES (το πιστοποιητικό ικανότητας για τη διδασκαλία σε δευτεροβάθµιο επίπεδο), που οργανώνεται ανά θεµατική περιοχή (µε εξαίρεση τη φυσική αγωγή και τον αθλητισµό) - CAPEPS (το πτυχίο ικανότητας για τη διδασκαλία στη φυσικής αγωγής και τον αθλητισµό) - CAPET (το πτυχίο ικανότητας για τη διδασκαλία στη τεχνική εκπαίδευση) - CAPLP2 (το πιστοποιητικό ικανότητας για τη διδασκαλία σε ένα επαγγελµατικό Lycée), που οργανώνεται ανά θεµατική περιοχή της γενικής και επαγγελµατικής εκπαίδευσης. 18

19 - το agrégation, που οργανώνεται επίσης ανά θεµατική περιοχή, για τους υποψηφίους που κατέχουν το maîtrise (µεταπτυχιακό που λαµβάνεται µετά από σπουδές 4 ετών), ένα ισοδύναµο δίπλωµα, ή ένα από τα πιστοποιητικά ικανότητας για τη προαναφερθείσα διδασκαλία. Οι σπουδαστές που περνούν αυτές τις ανταγωνιστικές εξετάσεις γίνονται εκπαιδευόµενοι δάσκαλοι (professeurs-stagiaires) για ένα έτος και πληρώνονται αντίστοιχα. Ο Υπουργός εθνικής παιδείας αναγγέλλει τον επίσηµο διορισµό των υποψηφίων. εδοµένου ότι οι δάσκαλοι δηµόσιου τοµέα είναι δηµόσιοι υπάλληλοι, ανήκουν σε µια από τις τρεις οµάδες δασκάλων µε µια πορεία σταδιοδροµίας που χαρακτηρίζεται από 11 στάδια. Υπάρχουν τρεις διδασκαλικοί οργανισµοί professeurs des écoles, professeurs certifiés, professeurs agrégés. Όλοι έχουν credit 36 εβδοµάδων για την υπηρεσία κατά την κατάρτιση εκπαιδευτικών. 4. ΜΕΤΑ-ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΗ ΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑ ΕΚΠΑΙ ΕΥΣΗ 4α Γενικά και τεχνολογικά σχολεία Η µεταδευτεροβάθµια εκπαίδευση διακρίνεται σε Lycées: γενικό και τεχνολογικό Lycées ή επαγγελµατικό Lycées. Το γενικό ή τεχνολογικό Lycées είναι µικτή δευτεροβάθµια εκπαίδευση που προετοιµάζει τους µαθητές σε τρία έτη (2η, 1η και τελική (terminal) τάξη) για τα ακόλουθα πιστοποιητικά: το γενικό Baccalauréat, το τεχνολογικό Baccalauréat, και το τεχνικό πιστοποιητικό (brevet de technicien). Το γενικό ή τεχνολογικό Baccalauréat είναι ένα εθνικό πτυχίο αποφοίτου που δίνει την πρόσβαση στην τριτοβάθµια εκπαίδευση. Για την απόκτηση του είναι απαραίτητο να επιτύχουν στους διαγωνισµούς (anonymous exams), οι οποίοι είναι ίδιοι για τον καθέναν και πραγµατοποιούνται στο τέλος της τελικής τάξης. Προπαρασκευαστικές τάξεις τα grandes écoles (CPGA) και τα υψηλότερα τεχνικά τµήµατα (STS) έχουν καθιερωθεί µέσα στα Lycées. Οι απόφοιτοι των Collège συνήθως σπουδάζουν στα Lycées τις περιοχής τους, εκτός αν η οικογένειά τους επιλέξει την ιδιωτική εκπαίδευση, ή την ειδίκευση (παραδείγµατος χάριν, µια ξένη γλώσσα που δεν περιλαµβάνονται στο τοπικό σχολείο, ένα ευρωπαϊκό τµήµα, κ.λπ...) µε συνέπεια να σπουδάσουν σε ίδρυµα εκτός της σχολικής περιοχής τους. Η ιδιωτική εκπαίδευση είναι ελεύθερη, αλλά οι οικογένειες πρέπει να πληρώσουν τα δίδακτρα και το εκπαιδευτικό υλικό. 4α.1 Οργάνωση Η οικονοµική και διοικητική οργάνωση, οι δοµές λήψης αποφάσεων, και οι παροχές σχετικά µε την οργάνωση της σχολικής ηµέρας είναι οι ίδιες όπως στα Collèges (βλ. ανωτέρω, 3.β.1). 4α.2 Πρόγραµµα σπουδών 2 ης τάξης (2nd class) Η 2η τάξη είναι ο κύκλος στον οποίο οι µαθητές επιλέγουν τον τύπο του baccalauréat µε το οποίο θέλουν να ασχοληθούν. Η µεταρρύθµιση του 1999 στα Lycées εισάγει νέες διατάξεις που επιτρέπουν: - περισσότερη υποστήριξη στους µαθητές, - µια ευρύτερη εκπαίδευση στους µαθητές µε την απόκτηση µεγαλύτερης κατανόησης του κόσµου και του ρόλου τους ως πολίτες, µέσω της ανάπτυξης των δεξιοτήτων και την επαφή µε την πολιτιστική και καλλιτεχνική ζωή. Η διδασκαλία στη 2η τάξη περιλαµβάνει σειρές µαθηµάτων κοινές για όλους τους µαθητές, δύο συγκεκριµένες σειρές µαθηµάτων επιλογής που επιλέγονται από το µαθητή και τη δυνατότητα µιας προαιρετικής σειράς µαθηµάτων. Οι συγκεκριµένες σειρές µαθηµάτων επιλογής παρέχουν στους µαθητές τη δυνατότητα εµβάθυνσης σε ορισµένες θεµατικές περιοχές. Επιπλέον, η επιθυµία να παρασχεθεί υποστήριξη στους µαθητές εξειδικευµένη µε τις ανάγκες τους βάσει της ποικιλοµορφίας τους έχει οδηγήσει στη δηµιουργία ενός µηχανισµού παροχής υποστηρικτικής διδασκαλίας για όλους τους µαθητές και πρόσθετη υποστήριξη για εκείνους που την έχουν περισσότερο ανάγκη. Αυτή η υποστήριξη περιλαµβάνεται στο σχολικό πρόγραµµα. Η µεµονωµένη υποστήριξη δίνεται στους µαθητές της 2ης τάξης που αντιµετωπίζουν δυσκολίες ειδικά στα 19

20 γαλλικά και τα µαθηµατικά. Αυτή η υποστήριξη παρέχεται µε την µορφή µικρών οµάδων (µέγιστο οκτώ µαθητές). Ωρολόγιο πρόγραµµα διδασκαλίας Κοινά θέµατα: Γαλλικά 3.5 h Μαθηµατικά 2 h Φυσική - χηµεία 2 h + (1.5 h)* Life and earth sciences 0.5 h + (1.5 h)* Σύγχρονη γλώσσα (1) 2 h Ιστορία - γεωγραφία 3 h Φυσική αγωγή και αθλητισµός 2 h Πολιτική, νοµική και κοινωνική εκπαίδευση 0.5 h * ο χρόνος εντός παρενθέσεως αντιπροσωπεύει τη διδασκαλία που διανέµεται υπό µορφή half-class. Επιπλέον, οι µαθητές ακολουθούν 3,5 ώρες υποχρεωτική εκπαίδευση την εβδοµάδα υπό την µορφή (ενοτήτων οµάδα εργασία) εκτός του κανονικού ωρολόγιου προγράµµατος στις ακόλουθες θεµατικές περιοχές: Γαλλικά (0,5 ώρες), µαθηµατικά (1,5 ώρες), ιστορία - γεωγραφία (0,5 ώρες), σύγχρονη γλώσσα (1 ώρες). Αυτός ο νέος τύπος διδασκαλίας που εισήχθη µε τη µεταρρύθµιση του 1991 έχει σαν στόχο να επιτρέψει στους δασκάλους να εξετάζουν την ετερογένεια (διαφορετικότητα) των µαθητών τους µε τη χρησιµοποίηση διαφοροποιηµένων δραστηριοτήτων διδασκαλίας και αναδιοργάνωση των µαθητών σε οµάδες µικρότερες από την ίδια τάξη. Οι µαθητές µπορούν επίσης να συµµετέχουν σε µια προαιρετική σειρά µαθηµάτων και σε ένα καλλιτεχνικό εργαστήριο έκφρασης. Αυτά τα εργαστήρια καλύπτουν 72 ώρες κατά τη διάρκεια µιας σχολικής χρονιάς και κατανέµονται ως τµήµα ενός προγράµµατος που καθοδηγείται και που σχεδιάζεται από έναν δάσκαλο (ή µια εθελοντική οµάδα διδασκάλων). Η δηµιουργία τους αποτελεί προτεραιότητα στα ιδρύµατα όπου δεν υπάρχει καµία καλλιτεχνική κατάρτιση ώστε να διευκολυνθεί η πρόσβαση του µαθητή στις τέχνες και τον πολιτισµό. Υπάρχουν επίσης ειδικές 2ες τάξεις που προετοιµάζουν τους µαθητές σε εξειδικευµένα θέµατα. Παραδείγµατος χάριν, τα τµήµατα που οδηγούν στο µουσικό Baccalauréat F 11 Music και τα τµήµατα που οδηγούν σε ορισµένα τεχνικά πιστοποιητικά (brevets de technicien), όπως τυπογραφεία, παραγωγή καθρέφτη-γυαλιού, ιµατισµός, ξενοδοχοϋπάλληλοι, γραφικά και η µουσική. Τα ωρολόγια προγράµµατα που καθιερώθηκαν στις 18 Μαρτίου του 1999 κυµαίνονται µεταξύ 27 και 31,5 ωρών την εβδοµάδα, ανάλογα µε τις επιλογές, στις οποίες µπορεί να προστεθούν 2,5 έως 3 ώρες προαιρετικές σειρές µαθηµάτων. 1η και τελευταία τάξη (1st and Terminal Classes) Τα προγράµµατα σπουδών και οι θεµατικές περιοχές του τελικού κύκλου ποικίλλουν ανάλογα µε τον τύπο κατεύθυνσης. Μέσα σε κάθε τύπο κατεύθυνσης, ο τελικός κύκλος περιλαµβάνει: - υποχρεωτικές σειρές µαθηµάτων που διαµορφώνουν ένα πρόγραµµα σπουδών πυρήνων για όλους τους µαθητές που επιλέγουν τον ίδιο τύπο κατεύθυνσης - προαιρετικές σειρές µαθηµάτων που είναι υποχρεωτικές για τη 1η τάξη - αποκαλούµενες σειρές µαθηµάτων "ειδικότητας" που είναι υποχρεωτικές για την τελευταία τάξη - σειρές µαθηµάτων υπό µορφή επιλογής που παρέχουν στους µαθητές τη γενική εκπαίδευσή τους - individual supervised work βασισµένη στις κύριες θεµατικές περιοχές κάθε τύπου κατεύθυνσης και αποτελώντας µέρος της υποχρεωτικής εκπαίδευσής τους. Αυτή η εργασία εκτελείται υπό την εκπαιδευτική επίβλεψη των δασκάλων - καλλιτεχνικά εργαστήρια έκφρασης. Στο τέλος της 2ης γενικής ή τεχνολογικής τάξης, οι µαθητές έχουν µια επιλογή µεταξύ: 20