«Φυσική Φυτοπροστασία και Βιολογική Καλλιέργεια: Οι Βασικές Αρχές» Αμφιθέατρο Δέλτα του Ευρωπαϊκού Πανεπιστημίου Κύπρου, Λευκωσία Τρίτη 17

Transcript

1 «Φυσική Φυτοπροστασία και Βιολογική Καλλιέργεια: Οι Βασικές Αρχές» Αμφιθέατρο Δέλτα του Ευρωπαϊκού Πανεπιστημίου Κύπρου, Λευκωσία Τρίτη 17 Φεβρουαρίου 2015, η ώρα Cyprus College Λεμεσού Τρίτη 24 Φεβρουαρίου 2015, η ώρα 18.30

2 Βιολογική Καλλιέργεια Είμαστε ότι τρώμε

3 Επιφανειακό έδαφος Ανόργανα στερεά υλικά 45% Οργανική στερεά 5%, 50% αέρα και νερό. Το βάθος του επιφανειακού εδάφους κείμενε μεταξύ 35cm 50cm Σύνθεση εδάφους Ανόργανα υλικά Νερό Αέρας Οργανική ύλη 25

4 Οργανική λίπανση Πρόσθεση οργανικής ύλης στο έδαφος (κόμποστ) Χλωρή λίπανση- καλλιέργεια φυτών που δεσμεύουν άζωτο και μετά ενσωμάτωση τους στο έδαφος Χρησιμοποίηση οργανικών λιπασμάτων (κερατάλευρο, φωσφορίτες, σκουριά, σκόνη πετρώματος, στάχτη από καυσόξυλα Χρήση παρασκευασμάτων από φυτά και βότανα (τσουκνίδα, θυμάρι, σκόρδα) Παρασκευή τσάι κομπόστας

5 Αρχές απόδοσης φυτών Όλα τα θρεπτικά στοιχεία είναι απαραίτητα στις αναγκαίες ποσότητες για την απόκτηση της μέγιστης απόδοσης, το δε αποτέλεσμα καθορίζεται από το στοιχείο που βρίσκεται στο χαμηλότερο επίπεδο. νόμος του ελαχίστου Οι διαδοχικές συγκομιδές απομακρύνουν τα θρεπτικά στοιχεία από το έδαφος και η διατήρηση των αποδόσεων απαιτεί την αναπλήρωση τους (νόμος της αντικατάστασης). Όταν ένα στοιχείο που είναι ελλιπές προστίθεται, αυτή η προσθήκη συνεπάγεται αύξηση της απόδοσης μέχρις ενός ορίου και η αύξηση δεν είναι ανάλογη της ποσότητας του προστιθέμενου στοιχείου, (νόμος της μη ανάλογης απόδοσης).

6 Οικοσύστημα Φυσικό οικοσύστημα Το σύνολο των οργανισμών (ζώα, φυτά, μικροοργανισμοί) σε ένα συγκεκριμένο βιότοπο, Το περιβάλλον στο οποίο ζουν (όπως είναι το έδαφος, μια λίμνη, ή πλαγιά ενός βουνού). Φυσικά οικοσυστήματα συνήθως περιέχουν εκατοντάδες ή χιλιάδες είδη των οργανισμών και είναι συνεπώς πολύπλοκα στη λειτουργία τους.

7 Διατήρηση φυσικής ισορροπίας στο οικοσύστημα Τα φυσικά οικοσυστήματα σπανίως απειλούνται από ανεξέλεγκτα εντομολογικά προβλήματα Σε κάθε οικοσύστημα κάθε οργανισμός επηρεάζει τους άλλους και επηρεάζεται από αυτούς Ο έλεγχος και η διατήρηση ενός είδους που είναι σε έξαρση αποκαθιστάτε από τους μηχανισμούς του οικοσυστήματος Αν δεν τα καταφέρει, καταστρέφονται πολλά είδη φυτών και εξαφανίζονται πολλά είδη ζώων Αν για παράδειγμα μειωθεί ο αριθμός των βατράχων μιας περιοχής, τότε θα αυξηθούν οι ακρίδες, που με τη σειρά τους θα καταστρέψουν μεγάλες εκτάσεις καλλιεργειών και θα μειωθεί επίσης ο αριθμός των ζώων που τρώνε τους βατράχους Η διατήρηση της βιοποικιλότητας είναι απαραίτητη για την ισορροπία των οικοσυστημάτων και των τροφικών πλεγμάτων Ο κατάλληλος συνδυασμός καλλιεργήσιμων ειδών εξασφαλίζει καλύτερη απόδοση της παραγωγής και καλύτερη άμυνα έναντι σε παράσιτα και έντομα

8 Διαχείριση ασθενειών και εχθρών με φυσικούς τρόπους Η ισορροπία στον κήπο δεν θα είναι ποτέ τέλεια Πάντα θα υπάρχει κάποια φυτική ζημία Βιοποικιλότητα Η συγκαλλιέργεια μας προστατεύει από επιβλαβή παράσιτα Αμειψισπορά (εναλλαγή καλλιεργειών) Προσέλκυση ωφέλιμων εντόμων Χρησιμοποίηση κατάλληλων ποικιλιών Βιολογική προστασία με προϊόντα φυσικής προέλευσης

9 Βασικές αρχές φυτοπροστασίας Αποκατάσταση της οικολογικής ισορροπίας, η επίτευξη της οποίας καθιστά τον πληθυσμό των επιβλαβών εντόμων και παθογόνων σε επίπεδα τέτοια, ώστε να μη δημιουργούνται προβλήματα οικονομικής σημασίας από προσβολές Πρόληψη και αποτροπή των ασθενειών και όχι στον έλεγχο τους Εφαρμόζουμε πρακτικές για ζωντανό και υγιές έδαφος Αμειψισπορά - Εννοούμε τη συστηματική και προγραμματισμένη κυκλική εναλλαγή καλλιεργειών στο ίδιο χωράφι Επιλογή των κατάλληλων ειδών και ποικιλιών Την προστασία και ενίσχυση σημαντικών επωφελών οργανισμών

10 ΟΦΕΛΗΜΑ ΕΝΤΟΜΑ Έντομα, αράχνες, και άλλα έρποντα ή πετούμενα πλάσματα αποτελούν ζωτικό μέρος ενός υγιούς κήπου Τα περισσότερα εκτελούν σημαντικές εργασίες όπως η επικονίαση λουλουδιών, κατανάλωση παρασίτων και ανακύκλωση θρεπτικών συστατικών Λιγότερο από το 1% των εντόμων του κήπου μπορεί να προκαλέσει βλάβη στα φυτά Δυστυχώς, τα φυτοφάρμακα που χρησιμοποιούνται συχνά για τον έλεγχο των παρασίτων και των ζιζανίων είναι τοξικά και για τα ωφέλημα έντομα του κήπου και για τον άνθρωπο

11 Έντομα-μικροοργανισμοί-άγρια βλάστηση στο οικοσύστημα μας Έντομα - Οι όροι "παράσιτα", "βλαβερά" και "ωφέλιμα" ζώα ή φυτά δεν έχουν κανένα νόημα μέσα στις φυσικές διαδικασίες ενός οικοσυστήματος, όπου όλοι οι οργανισμοί ανεξαιρέτως είναι ωφέλιμοι Τα φυτοφάγα έντομα τρέφονται από τα φυτά, αλλά ταυτόχρονα ελέγχονται τόσο από παράσιτα, όσο και από τα σαρκοφάγα έντομα, ώστε όλο το σύστημα να βρίσκεται σε ισορροπία Τα έντομα παίζουν πρωτεύοντα ρόλο στην οικονομία της φύσης: υποβοηθούν βακτήρια, μύκητες και άλλους µικροοργανισµούς στη διάσπαση της οργανικής ουσίας και στο σχηµατισµό του εδάφους. Επίσης πολλά φυτά εξαρτώνται από έντοµα για την επικονίασή τους. Τέλος, ορισµένα έντοµα καταβροχθίζουν άλλα και έτσι συµβάλλουν στην οικολογική ισορροπία

12 Μαθαίνω τα έντομα τα καλά Ωφέλημα (ωφέλημα) και τα κακά Πασχαλίτσες Lady bug-η γνωστή στρογγυλή πορτοκαλί με μαύρα στίγματα πασχαλίτσα είναι ένα είδος σκαθαριού. Τα ενήλικα και οι λάρβες τρέφονται από με αφίδες και ακάρεα και άλλα έντομα με μαλακό σώμα. Μπορούν να καταναλώσουν μέχρι και 80 αφίδες την ημέρα. Φυτά που προσελκύουν τις πασχαλίτσες είναι η αχίλλεια, άνηθο, μάραθο, και αγγελική (πιττόσπορος) Χρύσοπας-Green-Lacewing-Οι ενήλικες είναι ανοιχτό πράσινο με μεγάλες λεπτές κεραίες, χρυσά μάτια και μακριά απαλά φλεβώδης φτερά που είναι διαφανείς και εκτείνονται πέρα από την κοιλιά. Εκτός από αφίδες, διατρέφονται με σχεδόν οποιοδήποτε έχει μαλακό σώμα όπως τετράνυχο θρύπα, κάμπιες και αυγά εντόμων

13 Μαθαίνω τα έντομα τα καλά (ωφέλημα) και τα κακά Αλογάκι της Παναγίας Prey Mantis Παρά την τρομακτική του όψη, πρόκειται για ένα από τα πιο ωφέλιμα έντομα που δεν βλάπτει κανένα φυτό του κήπου, καθώς τρέφεται μόνο με βλαβερά ζωύφια που προκαλούν καταστροφές στις σοδειές. Το αλογάκι της Παναγίας πήρε το όνομά για τα μπροστινά πόδια του, τα οποία είναι λυγισμένα και στραμμένα προς τον ουρανό, σαν σε επίκληση στο Θεό. Αυτή η στάση προσευχής είναι το μυστικό του όπλο για τη σύλληψη των θυμάτων του.

14 Προστατεύω τα ωφέλημα έντομα μέσα στο περιβόλι Διατηρούμε φυτά ξενιστές ωφελίμων εντόμων κοντά στα καλλιεργούμενα φυτά Δεν χρησιμοποιώ χημικά ή βιολογικά σκευάσματα για εξουδετέρωση εχθρών Η κατασκευή χώρου φιλοξενίας ωφέλιμων εντόμων είναι μια ιδέα που μεγιστοποιεί την παρουσία τους κατά τη χειμερινή επιβίωση Για να έχουμε ωφέλιμα έντομα πρέπει να έχουμε και παράσιτα. Χωρίς παράσιτα θα πεθάνουν και αυτά ή θα εγκαταλείψουν τον κήπο μας.

15 Πως λειτουργούν και πως επιδρούν τα χημικά οργανικά λιπάσματα

16 Θρέψη

17 Σύσταση Λιπασμάτων Στη συσκευασία του λιπάσματος αναγράφονται 3 αριθμοί. Αυτή η ένδειξη περιγράφει την περιεκτικότητα του λιπάσματος στα 3 βασικά θρεπτικά στοιχεία (Άζωτο-Φώσφορο-Κάλιο ή N-P-K). Ο πρώτος αριθμός αφορά την περιεκτικότητα τοις εκατό σε Άζωτο (N). Ο δεύτερος αριθμός αφορά την περιεκτικότητα τοις εκατό σε Φώσφορο (P). Ο τρίτος αριθμός αφορά την περιεκτικότητα τοις εκατό σε Κάλιο (K). Παράδειγμα Μία συσκευασία λιπάσματος 10 κιλών με ένδειξη , περιέχει: 5% Άζωτο, ή 0,5 κιλό Άζωτο 10% Φώσφορο, ή 1,0 κιλό Φώσφορο 15% Κάλιο, ή 1,5 κιλό Κάλιο

18 Πως λειτουργούν και πως επιδρούν τα χημικά λιπάσματα Η χρήση των λιπασμάτων επηρεάζει, άμεσα και έμμεσα, τις ισορροπίες στο οικοσύστημα Οι χημικές ουσίες όταν απελευθερωθούν στο φυσικό περιβάλλον υπόκεινται σε διασπορά στην ατμόσφαιρα, τα υδάτινα συστήματα, το έδαφος και στα ιζήματα ανάλογα με τις φυσικοχημικές τους ιδιότητες Όλα τα χημικά λιπάσματα είναι ευδιάλυτα όμως τα φυτά έχουν συγκεκριμένο ρυθμό απορρόφησης νερού από το έδαφος, δεν είναι δυνατόν να απορροφήσουν όλη την ποσότητα διαλύματος Οργανο-χλωριωμένες ενώσεις είναι σταθερές ουσίες, τοξικές και βιοσυσσωρεύονται στους ζωντανούς οργανισμούς, τρεις ιδιότητες που τις κάνουν από τις πιο επιβλαβείς ενώσεις Τέτοιες ενώσεις δεν απαντάται στη φύση η οποία και δεν μπορεί να τις αποικοδομήσει.

19 Πως λειτουργούν και πως επιδρούν τα χημικά λιπάσματα Λιγότερο από το ένα τρίτο της εκάστοτε προστιθέμενης στο έδαφος ποσότητας προσλαμβάνεται από τα καλλιεργούμενα φυτά. Το υπόλοιπο παρασύρεται από τη βροχή ή άρδευση και καταλήγει στα γλυκά ή στα θαλασσινά νερά οδηγώντας στο φαινόμενο του ευτροφισμού Τα φυτά προσλαμβάνουν περισσότερη ποσότητα θρεπτικών συστατικών από ότι χρειάζονται με αποτέλεσμα να προσλαμβάνουν περισσότερο νερό Βαρέα μέταλλα που υπάρχουν στο λιπάσματα καταλήγουν στο έδαφος και μετά στα φυτά(αρσενικό κάδμιο) Αλλαγή στη μικροβιακή σύνθεση της περιοχής των ριζών

20 Πως λειτουργούν και πως επιδρούν τα οργανικά λιπάσματα Κατά την άσκηση της βιολογικής γεωργίας η χρήση χημικών λιπασμάτων είναι απαγορευμένη Στην βιολογική γεωργία ως οργανικά λιπάσματα χρησιμοποιούνται κάθε είδους οργανικά υποπροϊόντα και παρασκευάσματα και παραδοσιακή πρακτική είναι η εφαρμογή της κόπρου Λιπάσματα και βελτιωτικά του εδάφους όπως κοπριά αγροτικών ζώων, κομπόστα, κομπόστα γαιοσκωλήκων, αιματάλευρο, άλευρο κεράτων, ιχθυάλευρο, οστεάλευρο, μαλλί, γαλακτοκομικά προϊόντα, φύκια, πριονίδια και θρύμματα ξύλου, φυσικά ορυκτά όπως ζεόλιθο, βασάλτης

21 Πως λειτουργούν και πως επιδρούν τα οργανικά λιπάσματα Το έδαφος δεν είναι ένα αδρανές μέσο στήριξης του φυτού, αλλά ένα ζωντανό κομμάτι με πλήθος σημαντικών βιολογικών διεργασιών, που δίνουν τροφή στα φυτά Τα οργανικά λιπάσματα εμπλουτίζουν το έδαφος με οργανική ύλη Η οργανική ύλη θα μετατραπεί σε μορφή που είναι αφομοιώσιμη για τα φυτά από τους μικροοργανισμούς του εδάφους Ο στόχος η δημιουργία ενός εδάφους γόνιμου, καλής φυσικής κατάστασης, με κατάλληλη υφή και δομή και η διατήρηση της βιοποικιλότητας και της αειφορίας του.

22 Παρασκευή και εφαρμογή οργανικών λιπασμάτων με φυσικούς τρόπους Για καλύτερη και οικονομικότερη λίπανση θεωρείται απαραίτητη η πραγματοποίηση ανάλυσης εδάφους Στη βιολογική γεωργία τα περισσότερα θρεπτικά συστατικά πρέπει να παρέχονται μέσω της κομποστοποιήσης της οργανικής ύλης Τσάι Κομπόστας ή Compost Tea - Με απλά λόγια είναι ένα υγρό λίπασμα πού βοηθά στην ανάπτυξη των φυτών και λειτουργά σαν καταστολέας ασθενειών. περιέχει διαλυτά θρεπτικά συστατικά από κομπόστα, αλλά το πιο σημαντικό, μια τεράστια ποικιλία από βακτήρια, μύκητες, πρωτόζωα, και νηματώδεις. Υλικά 20 λίτρα. 2 λίτρα κομπόστας, 100 ml μελάσα, 50 ml ΕΜ, 20 ml εκχύλισμα φυκιών

23 Παρασκευή και εφαρμογή οργανικών λιπασμάτων με φυσικούς τρόπους Έγχυμα τσουκνίδας ημερών Μπορούμε να φτιάξουμε το έγχυμα μας με φρέσκια ή αποξηραμένη τσουκνίδα. Για κάθε κιλό φρέσκου φυτού ή 200 γρ. αποξηραμένου χρησιμοποιούμε 10 λίτρα νερό Φτιάχνουμε ένα παρασκεύασμα που το αφήνουμε όμως ημέρες ανακατεύοντας το καθημερινά με ένα ξύλο Μετά από λίγες ημέρες αρχίζει να αφρίζει και να βγαίνει μια έντονη δυσάρεστη οσμή γι αυτό τοποθετούμε το βαρέλι με το παρασκεύασμα σε κάποια άκρη του κήπου και το σκεπάζουμε με ένα καπάκι Με το μίγμα αυτό ψεκάζουμε τα φυτά αραιώνοντας το με το τριπλάσιο μέχρι πενταπλάσιο νερό. Όσο πιο τρυφερά είναι τα φυτά τόσο μεγαλύτερη αραίωση χρειάζεται

24 Παρασκευή κομπόστας Κόμποστ είναι το σταθεροποιημένο οργανικό υλικό, που παράγεται από την ελεγχόμενη αποικοδόμηση διάφορων φυτικών ή ζωικών υπολειμμάτων, με τη βοήθεια μικροοργανισμών Οι μικροοργανισμοί που υπάρχουν φυσιολογικά στα οργανικά απόβλητα, χρησιμοποιούν τα οργανικά συστατικά των απόβλητων ως τροφή για την ανάπτυξή τους Κατά την ενεργή φάση της κομποστοποίησης η θερμοκρασία, αν δεν ελεγχθεί, μπορεί να ξεπεράσει τους 70 ο C, να αδρανοποιήσει ή και να σκοτώσει τους μικροοργανισμούς Η βέλτιστη θερμοκρασία κομποστοποίησης είναι γύρω στους 55 ο C Η ποιότητα των αποβλήτων που τροφοδοτούν το σύστημα καθορίζει και την ποιότητα του παραγόμενου κομπόστ ελάχιστος απαιτούμενος χρόνος κυμαίνεται γύρω στις 3-6 εβδομάδες, ανάλογα και με το είδος των αποβλήτων

25 Παρασκευή κομπόστας

26

27 Παρασκευή σκευασμάτων για φυτοπροστασία με υλικά που έχουμε στο σπίτι Mαγειρική σόδα Η μαγειρική σόδα είναι βασικό συστατικό στην κουζίνα για διάφορα γλυκίσματα. Επίσης μπορούμε να το χρησιμοποιήσουμε και στο πλύσιμό των ρούχων για να κατεβάσει τη σκληρότητα του νερού. Είναι ένα φυσικό προϊόν πολλαπλώνπροσόντων, που χρησιμοποιείται για να απορροφήσει τις μυρωδιές στα ψυγεία, υγρασία στα υπόγεια και την εξάλειψη των οσμών σε απορρίμματα κατοικίδιων. Η μαγειρική σόδα είναι επίσης ένα θαυμάσιο μυκητοκτόνο που είναι ασφαλής για τον άνθρωπο, τα κατοικίδια. Πώς να χρησιμοποιήσετε τη μαγειρική σόδα ως μυκητοκτόνο: Αραιώστε τρεις κουταλιές της σούπας μαγειρική σόδα σε δύο λίτρα ζεστό νερό. Προσθέστε μερικές σταγόνες υγρό πιάτων. Ανακατέψτε καλά και αδειάστε το περιεχόμενο σε ένα μπουκάλι ψεκασμού. Ψεκάστε κάθε τρεις ημέρες για τον έλεγχο των μυκήτων. Πάντα να ψεκάζετε τα φυτά αφού η ζέστη έχει υποχωρήσει ή όταν ο ήλιος δύει για να αποφευχθεί το κάψιμο των φυτών σας. Αυτός ο τύπος σκοτώνει επίσης τα αυγά στην κάτω πλευρά των φυτών και μειώνει αποτελεσματικά τα ακάρεα και άλλα μικροσκοπικά παράσιτα

28 Παρασκευή σκευασμάτων για φυτοπροστασία με υλικά που έχουμε στο σπίτι Στάχτη από φυσικά ξύλα Πασπαλίστε γύρω από τα φυτά, είναι ένας αποτρεπτικός παράγοντας για πολλά παράσιτα, συμπεριλαμβανομένων των γυμνοσαλιάγκων και σαλιγκαριών. Περιέχει στοιχεία που ερεθίζουν και τα έντομα δεν είναι πρόθυμα να διασχίσουν το φράγμα. Βεβαιωθείτε ότι δεν έχετε αφήσει κενά.

29 Κυριάκος Κυριάκου ΤΗΛ Ευχαριστώ για τη προσοχή σας