Audiobook Μία νέα πρόταση για την καλλιέργεια της φιλαναγνωσίας

Transcript

1 Audiobook Μία νέα πρόταση για την καλλιέργεια της φιλαναγνωσίας Τζιάβας Εκπαιδευτικός-Μεταπτυχιακός φοιτητής ΤΕΑΠΗ Αθηνών Γεωργάκη Αναστασία Eπίκουρη καθηγήτρια Τµήµα Μουσικών Σπουδών Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήµιο Αθηνών Εισαγωγή H παρούσα ανακοίνωση είναι αποτέλεσµα της συνεργασίας των συγγραφέων στο πλαίσιο του µαθήµατος «Μουσική, κοινωνία, αντίληψη την εποχή των ΜΜΕ και των νέων τεχνολογιών» στο µεταπτυχιακό πρόγραµµα «Τεχνολογίες της επικοινωνίας και της Πληροφορίας για την εκπαίδευση» του ΤΕΑΠΗ, όπου µε την χρήση της µουσικής τεχνολογίας εξερευνήθηκε σε ένα πρώτο επίπεδο κατά πόσο η δηµιουργία Audiobook στα σχολεία βοηθάει την φιλαναγνωσία και την δηµιουργική µάθηση. Όπως είναι γνωστό η αναγνωστική ευχέρεια αποτελεί βασικό στόχο του γλωσσικού µαθήµατος. Παράλληλα, οι ΤΠΕ προσφέρουν τα µέσα για να απελευθερωθεί η φαντασία των παιδιών για να πειραµατιστούν µε τους ήχους, να ηχογραφήσουν, να επεξεργαστούν το τελικό ηχητικό αποτέλεσµα και να εκφραστούν γλωσσικά. Η συνδυασµένη χρήση λογισµικών µουσικής τεχνολογίας (εγγραφής και επεξεργασίας του ήχου) δίνουν την δυνατότητα στον διδάσκοντα να πειραµατιστεί µε την µουσικότητα της φωνής των παιδιών και να τα ωθήσει στην δηµιουργική ανάγνωση. Το Audiobook σαν ένα έτοιµο εµπορικό προϊόν είναι δυνατό να αποτελέσει µια εναλλακτική λύση για τις µικρότερες ηλικίες αλλά και για τις µεγαλύτερες ηλικίες µε στόχο την καλλιέργεια της φιλαναγνωσίας; Τα παραπάνω ερωτήµατα αποτέλεσαν αφορµή για να ασχοληθούµε µε το Audiobook. Θεωρούµε ότι το Audiobook αποτελεί µια νέα πρόταση προσέγγισης των λογοτεχνικών κειµένων χρησιµοποιώντας τις ΤΠΕ, τον ήχο και κατ επέκταση τη µουσική που ταξιδεύει τον ακροατή υφαίνοντας ήχους, µουσική και λέξεις µε τον αργαλειό της νέας τεχνολογίας. Στο πρώτο µέρος της παρούσας εισήγησης, επιχειρούµε µια σύντοµη παρουσίαση του σύγχρονου αυτού µέσου. Στο δεύτερο µέρος παρουσιάζουµε µια ανασκόπηση σχετικών ερευνών που έχουν διεξαχθεί στο εξωτερικό µε σκοπό να διερευνήσουν την αξία των Audio book σαν εκπαιδευτικό µέσο, και κατ' επέκταση να υπογραµµίσουµε τα µειονεκτήµατα και πλεονεκτήµατα αυτού του νέου µέσου τα οποία παρουσιάζουµε στο τρίτο µέρος Στο τέταρτο µέρος περιγράφουµε την µεθοδολογία δόµησης ενός Audiobook µε την βοήθεια των παιδιών δίνοντας έµφαση στην θεατρικότητα του λόγου, την εκφορά της φωνής και την δηµιουργία πρωτότυπων ηχοτοπίων ή επιλογή µουσικών αποσπασµάτων. Ολοκληρώνουµε την εισήγηση περιγράφοντας την εκπαιδευτική παρέµβαση, η οποία πραγµατοποιήθηκε σε µαθητές της Β δηµοτικού δηµιουργώντας οι µαθητές το δικό τους Audiobook. 1. Περί Audiobook Με τον όρο Audiobook (οµιλούντα ή ηχοβιβλία) εννοούµε τα ηχογραφηµένα βιβλία, όπου η φωνή του αφηγητή-αναγνώστη έχει αποτυπωθεί σε κασέτες ή ψηφιακούς δίσκους. Τα ηχοβιβλία, ή ακουστικά βιβλία ή οµιλούντα βιβλία είναι ένα πολύτιµο παράθυρο στον κόσµο της γνώσης και της διασκέδασης για άτοµα µε προβλήµατα όρασης, ή δυσλεκτικά άτοµα αλλά και για οποιονδήποτε

2 απλά του αρέσει να του διαβάζουν ή τα χρησιµοποιεί για εκµάθηση µιας ξένης γλώσσας (π.χ. για βελτίωση της προφοράς ή της ακουστικής του ικανότητας). Αποτελούν ένα ψηφιακό µέσο επικοινωνίας και διάδοσης του βιβλίου και των πολιτισµικών του αξιών. Είναι βιβλία που ακούγονται στο αυτοκίνητο, στον περίπατο, στο αεροπλάνο. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι το αρχείο ήχου είναι συµβατό µε συσκευές MP3 και CD players, ηλεκτρονικούς υπολογιστές, κινητά τηλέφωνα, αλλά και ipod και iphone µέσω του itunes. Το Audiobook ως προϊόν προέκυψαν σχεδόν ταυτόχρονα µε την ανάπτυξη της τεχνικής της ηχογράφησης. Η εξέλιξη της τεχνολογίας, η παρουσία του CD και του internet καθώς και οι νέες µορφές συµπιεσµένου ήχου (MP3 players) αφενός έχουν ενθαρρύνει τη διάδοση του Audiobook και αφετέρου έχουν οδηγήσει στην σηµαντική αύξηση της δηµοτικότητας του. Αυτό συνέβη γιατί η ανάγνωση και ενός µικρού ακόµα βιβλίου ξεπερνούσε σε διάρκεια τα συµβατικά αναλογικά µέσα (δίσκοι, κασέτες) άρα η διάδοση των audiobook σκόνταφτε στο πρόβληµα της διάρκειας. Στη Γερµανία βρίσκει κανείς διαθέσιµα Audiobook φτιαγµένα από 470 εκδοτικές επιχειρήσεις που ασχολούνται µε την παραγωγή τους. Υπάρχουν φορές που συναγωνίζονται σε πωλήσεις και το τυπωµένο βιβλίο. Μεγάλη ανάπτυξη παρουσιάζουν τα ηχητικά βιβλία και στη Βρετανία. Στους Αγγλοσάξωνες υπάρχει µακροχρόνια παράδοση ανάγνωσης και ηχογράφησης λογοτεχνικών κειµένων σε βινύλιο και µεταπολεµικά σε κασέτες. Αυτή η παράδοση ξεκινά από το 1890, όταν άρχισαν οι πρώτες αναγνώσεις από µεγάλους Σαιξπηρικούς ηθοποιούς. Στις ΗΠΑ σύµφωνα µε έρευνα του 2006 της Audio Publishers Association, 1 στους 4 Αµερικανούς είχε ακούσει τον περασµένο χρόνο τουλάχιστον ένα Audiobook. Χαρακτηριστικό παράδειγµα της αύξησης των πωλήσεων είναι ότι κυκλοφορούν παγκοσµίως τρία περιοδικά µε αντικείµενο τα Audiobook. Δύο είναι βρετανικά το Talking Business και το Voice of the Spoken World Industry. Κυκλοφορεί και ένα αµερικάνικο, το Audiofile καθώς και το γεγονός ότι πολλές εφηµερίδες έχουν προσθέσει ανάλογη στήλη στη σελίδα ή στο ένθετο για το βιβλίο. Στην Ελλάδα οι εκδόσεις Παγουλάτος είχαν δηµιουργήσει CD µε ανάγνωση βιβλίων, ενώ οι εκδόσεις Μεταίχµιο παρήγαγαν CD στα οποία οι ίδιοι οι συγγραφείς Π.χ. ο Πέτρος Τατσόπουλος, διαβάζουν δικά τους βιβλία. Η ελληνική εκδοτική εταιρεία Pathos Publishing παρουσίασε για πρώτη φορά στην Ελλάδα τα Audiobook σε επίσηµη εκδήλωση στον Ιανό στις 11 Νοεµβρίου 2009, όπου παρευρέθηκαν µεταξύ άλλων οι συγγραφείς Άλκη Ζέη, Πέτρος Μάρκαρης, Βασίλης Βασιλικός, Τιτίνα Διανέλλη οι δηµοσιογράφοι Γιάννης Μπασκόζος, Ναταλία Κάππα. Κατά τη διάρκεια της εκδήλωσης παρουσιάστηκαν οι νέες εκδόσεις της εταιρείας οι οποίες είναι οι παρακάτω: Οµήρου Οδύσσεια της Σοφίας Ζαραµπούκα, Ο ψεύτης παππούς της Άλκης Ζέη, Ο γλάρος Ιωνάθαν Λίβινγκστον του Richard Bach, Οι ναυαγοί του Hernan Neira, Το ηµερολόγιο ενος ευαίσθητου killer του Luis Sepulveda και Ο απρόσµενος θάνατος ενός ψυχαναλυτή του Δηµήτρη Γκενεράλη. Το 1931, το Κογκρέσο θέσπισε το πρόγραµµα talking-book, το οποίο είχε στόχο να βοηθήσει τυφλούς ενήλικες που δεν µπορούσαν να διαβάσουν. Αυτό το πρόγραµµα ονοµαζόταν «Books for the Adult Blind Project». Το Αµερικάνικο Ίδρυµα Τυφλών δηµιούργησε το 1932 το πρώτο βιβλίο «που µιλάει». Τον επόµενο χρόνο ξεκίνησε η διαδικασία µαζικής δηµοσίευσης. Το 1933 ο ανθρωπολόγος και εθνολόγος JP Harrington κατέγραψε την προφορική ιστορία διαφόρων φυλών Αµερικανών ιθαγενών µε τη χρήση δίσκων αλουµινίου και ένα πικάπ που το τροφοδοτούσε ρεύµα η µπαταρία του αυτοκινήτου του. Αυτό µπορεί να θεωρηθεί το πρώτο Audiobook. Το 1935 ενέκρινε το Κογκρέσο δωρεάν ταχυδροµικές αποστολές Audiobook για τυφλούς πολίτες. Από τότε µέχρι τις µέρες µας η ιστορία του Audiobook έχει διανύσει πολύ δρόµο, δηµιουργώντας παραγωγές σε διαφορετικές γλώσσες. Στις αρχές του 1970 οι οµιλούσες ηχογραφήσεις έγιναν δηµοφιλείς από την ύπαρξη του βινυλίου 33-1/3 αλλά και της εισαγωγής της κασέτας. Στις αρχές της δεκαετίας του 80 πολλοί συγγραφείς αρνήθηκαν να δηµιουργηθούν Audiobook τα βιβλία τους. Ως τις αρχές της δεκαετίας του 90 τα ηχοβιβλία εκδίδονταν κυρίως από εκδοτικούς οίκους. Η Penguin είναι ίσως ο πιο

3 γνωστός οίκος που πρότεινε εναλλακτικά τις βιβλιοκασέτες οι οποίες, χωρίς να εκθρονίσουν το βιβλίο, κατάφεραν να γίνουν αρκετά δηµοφιλείς. Το 1986 η Audio Publishers Association ιδρύθηκε από έξι ανταγωνιστικές επιχειρήσεις, οι οποίες ενώθηκαν µε σκοπό την προώθηση στους καταναλωτές του Audiobook. Το 1996, η Audio Publishers Association καθιέρωσε το Βραβείο Audie, το οποίο είναι ισοδύναµο µε το Όσκαρ για τη βιοµηχανία του talking-book. Οι υποψήφιοι ανακοινώνονται τον Ιανουάριο κάθε έτους και οι νικητές ανακοινώνονται την άνοιξη σε ένα µεγάλο δείπνο - γκαλά. Ο «πρέσβης» των ηχητικών βιβλίων στην ελληνική «αναγνωστική» πραγµατικότητα και εκδότης Τάκης Παγώνης µεταξύ άλλων υποστηρίζει ότι «σε καµιά περίπτωση το Audiobook δεν ανταγωνίζεται το έντυπο βιβλίο και σε καµιά περίπτωση δεν το κανιβαλίζει. Το Audiobook και το έντυπο βιβλίο προχωρούν χέρι χέρι, υποστηρίζοντας το ένα το άλλο». Η εκδοτική εταιρεία µε προσανατολισµό στα Νέα Μέσα έχει πρόθεση να προσφέρει στον ακροατή υψηλής ποιότητας Audiobook, το οποίο µπορεί να αποτελέσει προέκταση του γραπτού λόγου και η ανάγνωση να γίνει ακρόαση. Αυτό έχει σαν συνέπεια η έκφραση κάποιου που διηγείται µια ιστορία θα αλληλεπιδράσει µε τη διάθεση εκείνου που ακροάζεται, δηµιουργώντας µια µοναδική εµπειρία. Η επιλογή µιας σκηνοθετηµένης εκδοχής µε ξεχωριστούς χαρακτήρες, η µουσική, τα ηχητικά τοπία καθώς και οι τεχνικές ηχογραφήσεις δίνουν στο γραπτό λόγο τη δική τους πνοή. Μια άλλη σηµαντική στιγµή για τα Audiobook είναι η 6 η Διεθνή έκθεση Βιβλίου Θεσσαλονίκης στις 28 Μαΐου Πιο συγκεκριµένα, η δεύτερη µέρα της ΔΕΒΘ ήταν αφιερωµένη στις νέες τεχνολογίες, στα επιτεύγµατα και τις προοπτικές που ανοίγονται για τον κόσµο του βιβλίου. Το Εθνικό Κέντρο Βιβλίου (ΕΚΕΒΙ) στρέφει το βλέµµα στο µέλλον της εκδοτικής αγοράς «ανοίγοντας τη συζήτηση» σε επίπεδο έκθεσης πρώτη φορά, µετά τις πρόσφατες συµφωνίες της Google µε τους εκδότες για την ψηφιοποίηση βιβλίων, την αξιοποίηση του ηλεκτρονικού βιβλίου (e-book) και του ηχητικού βιβλίου (audiobook), τις ψηφιακές βιβλιοθήκες και τα σχετικά προγράµµατα. Η συζήτηση γύρω από ηλεκτρονικό βιβλίο απέφερε χρήσιµα συµπεράσµατα σχετικά µε το ενδιαφέρον που παρατηρείται για το είδος αυτό του βιβλίου που συνδυάζεται ταυτόχρονα µε σκεπτικισµό στην ελληνική αγορά. 2. Το Audiobook σαν εκπαιδευτικό µέσο Πρωταρχικός στόχος της Πρωτοβάθµιας Εκπαίδευσης είναι η ολόπλευρη καλλιέργεια του παιδιού. Η λογοτεχνία σχολιάζει προβλήµατα, ζητήµατα που αφορούν όλους τους ανθρώπους αλλά και κάθε αναγνώστη χωριστά 1. Ο µαθητής αναγνωρίζει στο λογοτεχνικό κείµενο ιδέες, θέµατα, προβλήµατα που τον έχουν απασχολήσει και έτσι µέσα από την ανάγνωση ενός λογοτεχνικού κειµένου οδηγείται να σκεφτεί τις «σκέψεις ενός άλλου... να ανταλλάξει την υποκειµενικότητά του µ εκείνη ενός άλλου» όπως αναφέρει ο Poulet 2. Η αξία του βιβλίου και ιδιαίτερα του λογοτεχνικού βιβλίου είναι µεγάλη και θα πρέπει το σχολείο και εµείς οι εκπαιδευτικοί να καλλιεργούµε το ενδιαφέρον του παιδιού γι αυτό. Η φιλαναγνωσία ως «µοχλός Παιδείας» πρέπει να αποτελεί στόχο στο χώρο του δηµοτικού σχολείου τονίζει ο τέως Πρύτανης του Πανεπιστηµίου Αθηνών κ. Γ. Μπαµπινιώτης σε δηµοσίευµά του στην εφηµερίδα Το Βήµα ( ) 3. Το διάβασµα βοηθά να εξερευνήσει το παιδί έναν άλλο κόσµο πέρα από την πραγµατικότητα και να δραπετεύσει από 1 Κατσίκη-Γκίβαλου Α., «Λογοτεχνία και Εκπαίδευση. Από τα στενά όρια της διδασκαλίας στην καλλιέργεια της φιλαναγνωσίας» στο Φιλαναγνωσία και σχολείο, Κατσίκη Α. Καλογήρου Τζ. Χαλκιαδάκη Αβ. (επιµ.), εκδόσεις Πατάκη, Αθήνα 2007, σ Ό.π., σ Ό.π., σ. 20.

4 αυτήν. Όλα όσα διαβάζει και ότι βιώνει µε τη φαντασία του παραµένουν βαθιά χαραγµένα στη ψυχή του 4. Ο δάσκαλος, λοιπόν, πρέπει να βρει ποικίλους τρόπους, ώστε το παιδί να προσεγγίσει το λογοτεχνικό βιβλίο, να το αγαπήσει και να µην το αποχωρίζεται. Πρέπει να ανοίξει δρόµους στο παιδί για να συναντήσει το κόσµο του βιβλίου µε ευχάριστο και δηµιουργικό τρόπο. Η προσέγγιση της λογοτεχνίας µέσα από τις τέχνες και ιδιαίτερα τη µουσική και τον ήχο ανοίγει νέους δρόµους στην εκπαίδευση και δηµιουργεί ένα άλλο κλίµα µέσα στην τάξη. Η τάξη µετατρέπεται σ ένα εργαστήριο δηµιουργικότητας και φαντασίας. Η φαντασία είναι η «πηγή της καινοτοµίας» που δρα αποφασιστικά στη διαδικασία της µάθησης και «εµπλουτίζει την ορθολογική σκέψη» 5. Παράλληλα, η µουσική αγωγή αναπτύσσει και καλλιεργεί την ικανότητα για αισθητική απόλαυση κατά την ακρόαση, εκτέλεση και δηµιουργίας µουσικής ως µια από τις εκδηλώσεις καλλιτεχνικής έκφρασης και δηµιουργικότητας του ανθρώπου. Οι ερευνητές Τζόζεφ Πίρο και Καµίλο Ορτίζ του πανεπιστηµίου Λονγκ Άϊλαντ των Η.Π.Α. διαπίστωσαν ότι παιδιά που µαθαίνουν θεωρία και πρακτική της µουσικής, πετυχαίνουν παράλληλα καλύτερες επιδόσεις στα γνωσιακά τεστ αναγνωστικών ικανοτήτων σε σχέση µε τους άµουσους συµµαθητές τους, γεγονός που δείχνει ότι η µουσική έχει τη δυνατότητα να βοηθήσει ένα παιδί να βελτιώσει τις γλωσσικές του ικανότητες, και ιδιαίτερα την δεξιότητα ανάγνωσης. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι «η νευρωνική ανταπόκριση στη µουσική αποτελεί ένα ευρέως κατανεµηµένο σύστηµα µέσα στον εγκέφαλο και ορισµένα δίκτυα επεξεργασίας για τη µουσική επικαλύπτονται µε αυτά για τη γλώσσα, κυρίως την ανάγνωση, που βρίσκονται και στα δύο ηµισφαίρια του εγκεφάλου» 6. Σύµφωνα µε µελέτες του Northwestern University η µουσική εκπαίδευση µε τις διάχυτες επιπτώσεις της στις ικανότητες του νευρικού µας συστήµατος στην διαδικασία όρασης και ακοής, συµβάλλει στην ενίσχυση της προφορικής επικοινωνίας στην πρώιµη παιδική ηλικία. Οι µουσικοί χρησιµοποιούν όλες τις αισθήσεις τους για να εξασκηθούν και να πραγµατοποιήσουν µε επιτυχία ένα µουσικό έργο παρατηρώντας µε όλες τις αισθήσεις τους άλλους µουσικούς και έτσι εµπλέκουν πολυαισθητήριες δεξιότητες. Κατά την διαδικασία αυτής της πολυαισθητήριας µουσικής εκπαίδευσης ενισχύονται οι ίδιες επικοινωνιακές δεξιότητες, που απαιτούνται για την ανάγνωση και την οµιλία. Η οπτικοακουστική προσέγγιση ήταν πολύ πιο ενισχυµένη στα µυαλά των µουσικών συγκρινόµενη µε µη µουσικές οµάδες ατόµων, καθώς και οι µουσικοί υπήρξαν πιο ευαίσθητοι σε δυσδιάκριτες διαφορές στον λόγο και στους µουσικούς ήχους, σύµφωνα µε µελέτες, που έλαβαν χώρα από την κα Kraus καθηγήτρια Communication Sciences and Neurobiology του Πανεπιστηµίου Northwestern, όπως σηµειώνει η καθηγήτρια Μουσικής Εκπαίδευσης κα Ελένη Περάκη. Ακόµα, η εκµάθηση ενός µουσικού οργάνου προκαλεί αλλαγές στον εγκέφαλο οδηγώντας σιγά-σιγά σε µεγαλύτερη δυνατότητα µάθησης και καλύτερη κατανόηση της γλώσσας, σύµφωνα µε άρθρο της επιθεώρηση «Νature Reviews Νeuroscience» που δηµοσιεύτηκε στο Βήµα στις 24/7/2010. Το άρθρο στηρίζεται σε σειρά µελετών από τις οποίες προέκυψε ότι οι εγκεφαλικές συνδέσεις οι οποίες δηµιουργούνται κατά τη διάρκεια της µουσικής εκπαίδευσης συµβάλλουν σε άλλες µορφές επικοινωνίας, όπως οµιλία, ανάγνωση αλλά και κατανόηση-πρόσληψη ξένων γλωσσών. Τόσο η µουσική όσο και η οµιλία αξιοποιούν τον τόνο και τη χρονικότητα µε απώτερο στόχο την κατάκτηση του νοήµατος. Έτσι οι µαθητές που µαθαίνουν µουσική εµφανίζουν και ενισχυµένες γλωσσικές ικανότητες όπως για παράδειγµα εντοπίζουν συναισθηµατικές διαβαθµίσεις στην οµιλία αντιλαµβάνοντας καλύτερα το νόηµα της οµιλίας µέσα σε ένα θορυβώδες περιβάλλον, ενώ αποδεικνύονται και καλύτεροι µαθητές ξένων γλωσσών 7. Τα παιδιά, λοιπόν, µέσα από µουσική εκπαίδευση αποκτούν γνώσεις στη µουσική αλλά ενισχύουν και την πνευµατική ανάπτυξη τους. 4 Ποσλανιέκ,Κ., Να Δώσουµε στα Παιδιά την Όρεξη για Διάβασµα:Εµψυχώσεις για να Ανακαλύψουν τα Παιδιά την Απόλαυση του Διαβάσµατος. Μτφρ.Στέση Αθήνη, εκδ. Καστανιώτης, Αθήνα 1992, σ Κατσίκη Α., Το θαυµαστό ταξίδι Μελέτες της παιδικής λογοτεχνίας, Εκδόσεις Πατάκη, Αθήνα προσπελάστηκε στις 22/3/ προσπελάστηκε στις 23/3/2011.

5 Βλέποντας το Audio book σαν ένα παιδαγωγικό µέσο που βοηθάει όχι µόνοι τη δηµιουργική µάθηση µέσα από το συνδυασµό ερµηνείας του λογοτεχνικού κειµένου και µουσικής δηµιουργίας µε νέες τεχνολογίες αλλά και την φιλαναγνωσία των παιδιών θα παραθέσουµε στην επόµενη παράγραφο τις µελέτες που αναδεικνύουν την χρησιµότητα Αν και στην Ελλάδα η παραγωγή του Audiobook βρίσκεται στα σπάργανα δεν συµβαίνει το ίδιο στο εξωτερικό. Στο εξωτερικό έχουν διεξαχθεί αρκετές έρευνες µε σκοπό να διερευνήσουν την αξία των Audiobook και των online Audiobook και έχουν εξαχθεί αξιοσηµείωτα αποτελέσµατα. Πιο συγκεκριµένα, σε έρευνα που έγινε σε µαθητές ηλικίας 11και 12 ετών στο Χονγκ Κονγκ και παρουσιάστηκε στο 75 ο IFLA διεθνές συνέδριο στο Μιλάνο (23-27 /8/2009) προέκυψαν ενδιαφέροντα ευρήµατα. Τα ευρήµατα από τα ερωτηµατολόγια των µαθητών αποκάλυψαν ότι ο τρόπος αυτός ανάγνωσης του βιβλίου µπορεί αφενός να µειώσει το βάρος της ανάγνωσης βοηθώντας τους µαθητές να αποκωδικοποιήσουν το κείµενο, καθώς επέτρεπε στους µαθητές να το κατανοούν αποτελεσµατικότερα µέσω διαφορετικών επικοινωνιακών τρόπων και αφετέρου να αποτελέσει κίνητρο στους απρόθυµους αναγνώστες, καθώς τα επιπλέον χαρακτηριστικά του επιτρέπουν στους Audio αναγνώστες να εµπλακούν ενεργά στη δηµιουργία παραστάσεων από την ιστορία έτσι ώστε να έχουν µεγαλύτερη δυνατότητα να διαβάζουν και να κατανοούν. Το διάβασµα, παράλληλα µε το άκουσµα των Audiobook χρησιµοποιεί τα οφέλη από τη χρήση και των δύο µεθόδων για τη βελτίωση της αναγνωστικής κατανόησης. Επιπλέον, παρέχει ευκαιρίες στους µαθητές να διαβάζουν µόνοι τους µε ελάχιστη επίβλεψη από το δάσκαλο και τα οφέλη της ανεξάρτητης ανάγνωσης είναι σηµαντικά όπως έχουν διαπιστώσει οι Allington, Anderson και Taylor. Η έρευνα έδειξε ότι η χρήση των Audiobook µπορεί να προκαλέσει θετικά συναισθήµατα στους µαθητές καθώς η πλειοψηφία των µαθητών βρήκε «ευχάριστη» την ανάγνωση, γεγονός που αυξάνει µε τη σειρά του το κίνητρο για διάβασµα. Ένα άλλο στοιχείο που αναδείχθηκε από την συγκεκριµένη έρευνα ήταν οι διακριτές διαφορές φύλου στις τεχνικές που παρουσιάστηκαν ανάµεσα στους µαθητές. Αγόρια και κορίτσια ίδιας ηλικίας διάβαζαν βιβλία µε έκδηλες διαφορές όσο αφορά το επίπεδο τη δυσκολία τη γλώσσα, τη πλοκή και το θέµα. Πιο συγκεκριµένα, τα κορίτσια διάβαζαν περισσότερη ποίηση, λογοτεχνία. Ένα µεγάλο µέρος της λογοτεχνίας που είναι διαθέσιµη σε µορφή Audiobook είναι κλασική λογοτεχνία µε ιστορίες που απευθύνονται σε κορίτσια (οικογένεια και ανθρώπινες σχέσεις µε ηρωίδες γυναίκες και όχι τόσο περιπέτειες για αγόρια) και που απαιτούν ένα υψηλότερο επίπεδο αναγνωστικής ικανότητας από την πλευρά του αναγνώστη. Τέλος τα ευρήµατα έδειξαν ότι τα Audiobook δεν σχεδιάστηκαν και ούτε θα µπορούσαν για να αντικαταστήσουν τα παραδοσιακά βιβλία. Παρ όλα αυτά, τα Audiobook θα µπορούσαν, αν σχεδιάζονταν και εφαρµόζονταν κατάλληλα, να λειτουργήσουν ως ένα πολύτιµο και χρήσιµο συµπλήρωµα για να βελτιωθούν οι αναγνωστικές ικανότητες ως ένα βαθµό. Επίσης, συνεντεύξεις µε βιβλιοθηκάριους σε σχολικές βιβλιοθήκες αποκάλυψαν ότι τόσο για τη µητρική όσο και για την ξένη γλώσσα τα Audiobook βοηθούν στη σωστή προφορά, τον τονισµό και τις καταλήξεις. Με άλλα λόγια, η ηχητική ανάγνωση (ακρόαση) θα µπορούσε να χρησιµοποιηθεί σαν ένα ευέλικτο εργαλείο το οποίο µπορεί να προσαρµόζεται στις ανάγκες των µαθητών, βελτιώνοντας τις ικανότητες τους µε σκοπό να φτάσουν στην ανεξάρτητη σιωπηρή ανάγνωση. Οι L. Egidi και M. Furini, σε άρθρο τους στο ACM Computers in Entertainment τον Ιούλιο του 2006, επισηµαίνουν τη αυξανόµενη τάση από το 2002 έως το 2003 (5,1%) σε όλες τις µορφές Audiobook (MP3, WMA, AAC) εκτός από τις κασέτες που παρατηρείται µείωση κατά 10%. Η αύξηση αυτή, σύµφωνα µε τους ερευνητές, οφείλεται στην ψηφιακή επανάσταση και την πρόοδο της τεχνολογίας που συντελέστηκε τα τελευταία χρόνια και επέφερε αλλαγές στο τρόπο ζωής και εργασίας. Στο ίδιο άρθρο αναφέρουν και στατιστικά στοιχεία σχετικά µε την αυξανόµενη χρήση Audiobook σε µορφή download από το 2001 έως το 2003 όπου οι πωλήσεις παρουσίασαν αύξηση 69%. Σ αυτό το άρθρο οι Egidi και Furini προτείνουν έναν µηχανισµό για να εµπλουτιστεί µε ασφάλεια ένας φάκελος ψηφιακού Audiobook που περιέχει πολυµέσα δηλαδή εικόνες, κείµενα

6 µαζί µε το ακουστικό κοµµάτι, µεταµορφώνοντάς τον έτσι σε ψηφιακό πολυµεσικό Audiobook. Ο µηχανισµός συνοδεύεται από στοιχεία ασφαλείας τα οποία προστατεύουν τα δικαιώµατα των πωλητών ενώ εγγυώνται πλήρη ελευθερία στον «έντιµο» χρήστη. Ο µηχανισµός ασφαλείας παρέχεται επίσης µε έναν µηχανισµό εντοπισµού παράνοµων χρηστών, ο οποίος µπορεί να χρησιµοποιηθεί ως ένα επιπλέον στοιχείο εξασφάλισης των δικαιωµάτων των πωλητών. Συµπληρωµατικά, παρουσίασαν τη δοµή ενός πιθανού δικτύου διανοµής που χρησιµοποιεί µια τρίτη γραµµή για την προστασία τόσο των χρηστών όσο και των πωλητών από παράνοµη συµπεριφορά. Με αυτό τον τρόπο οι χρήστες παρακινούνται να αποφεύγουν την πειρατεία. Τέλος υποστηρίζουν ότι η απλότητα του µηχανισµού µαζί µε την ανάπτυξη των φορητών συσκευών µπορεί να βοηθήσει να βρεθούν νέες αγορές για τη βιοµηχανία των Audiobook τόσο στον τοµέα της διασκέδασης όσο και της εκπαίδευσης. Ο Marco Furini από το Computer Department University of Piemonte Orientale στην Ιταλία σε άρθρο το 2007 αναφέρεται στη ευρεία εξάπλωση των Audiobook σε όλο τον κόσµο παραθέτοντας στοιχεία από τον σύνδεσµο εκδοτών οι οποίοι υπολογίζουν το µέγεθος της αγοράς Audiobook σε 832 εκατοµµύρια δολλάρια (Audio Publisher Association, online, Ο Furini θεωρεί ότι το Audiobook δεν είναι απλά ένα βοήθηµα για τους ανθρώπους µε προβλήµατα όρασης ή για ανθρώπους µε αργούς αναγνωστικούς ρυθµούς (όπως πίστευαν παλαιότερα) αλλά είναι µια ακουστική αναπαράσταση ενός γραπτού βιβλίου που προσελκύει ολοένα και µεγαλύτερο αριθµό ανθρώπων. Ο ίδιος τονίζει ότι το ενδιαφέρον αυτό αυξάνεται τα τελευταία χρόνια µε εξαιρετική ταχύτητα κοιτώντας τα έσοδα των διαφορετικών µορφών στη βιοµηχανία των Audiobook. Η συνεισφορά του συγκεκριµένου άρθρου στο θέµα των Audiobook είναι ότι εισάγει την διαδραστικότητα µέσα στο ψηφιακό Audiobook µε σκοπό να εµπλακεί περισσότερο ο ακροατής µε διαδραστικές διαδικασίες ώστε να τον οδηγήσει πιο πέρα από µια απλή, συµβατική και παθητική ακρόαση. Παρέχοντας διαδραστικότητα, ο χρήστης µπορεί να επηρεάσει τη πορεία της ιστορίας και η ιστορία τελικά να εξελιχθεί διαφορετικά. Με αυτό τον τρόπο ο χρήστης δεν είναι πλέον ένας παθητικός ακροατής, αλλά αυτός/αυτή γίνεται ο σκηνοθέτης της ιστορίας παίζει ενεργό ρόλο στην εξέλιξή της. Εποµένως, ένα διαδραστικό Audiobook πιθανόν µπορεί να παιχθεί περισσότερες από µία φορές µε διαφορετική παραλλαγή κάθε φορά. Στο άρθρο παρουσιάζεται αναλυτικά η αρχιτεκτονική για να πραγµατοποιηθεί ένα διαδραστικό Audiobook. Μια οµάδα ατόµων, αποτελούµενη από τον διευθυντή σεναρίου, σκηνής, χειριστή διαδραστικότητας, συνεργάζεται για να παράγει ένα διαδραστικό Audiobook. Η ιδέα είναι να χωριστεί η ιστορία σε πολλές σκηνές και για κάποιες από αυτές ο χρήστης να µπορεί να επιλέξει την τροπή που πρέπει να πάρει η ιστορία. Μ αυτό τον τρόπο η ιστορία µπορεί να διαφέρει κάθε φορά. Βέβαια, για να γίνει αυτό όλες οι σκηνές καθώς και οι πιθανές αλλαγές - σκηνές πρέπει να προσδιορίζονται και να περιγράφονται. Ο Furini προτείνει στο άρθρο συστήµατα που έχουν στόχο την διαφάνεια και ασφάλεια των ψηφιακών Audiobook ώστε να αναπτυχθεί µηχανισµός προστασίας ώστε µόνο ο ένας νόµιµος χρήστης θα µπορεί να απολαύσει τις πλήρεις δυνατότητες ενός διαδραστικού Audiobook και να µην είναι δυνατές οι εξωτερικές επεµβάσεις. 3. Από το συµβολικό στο ηχητικό µέσο: µειονεκτήµατα και πλεονεκτήµατα Έχει άραγε κάποια σχέση η ακρόαση του ηχοβιβλίου µε το ξεφύλλισµα ενός χάρτινου τυπωµένου βιβλίου; Σίγουρα όχι. Αναµφισβήτητα είναι δυο διαφορετικά πράγµατα που δεν συγκρίνονται. Ένας καλός τρόπος για να απολαύσει κάποιος ένα βιβλίο είναι ακούγοντάς το. Τα Audiobook παρουσιάζουν πολλά πλεονεκτήµατα σε σχέση µε κανονικά βιβλία, καθώς δεν καταλαµβάνουν χώρο στο σπίτι. Μπορούν να αποθηκευτούν εκατοντάδες εάν όχι χιλιάδες

7 audiobook σε µια συσκευή όπως ένα MP3 player και το µόνο δωµάτιο που καταλαµβάνουν είναι megabytes χώρου στο σκληρό δίσκο της συσκευής. Τα Audio Books αποτελούν ένα ηλεκτρονικό µέσο επικοινωνίας και διάδοσης του βιβλίου και των πολιτισµικών του αξιών. Λόγω της ακρόασης και της ευκολίας χρήσης τους αυξάνουν το χρόνο ψυχαγωγίας και εκπαίδευσης. Πιο συγκεκριµένα, µπορούν να ακροαστούν κατά τη διάρκεια ποικίλων εργασιών και δραστηριοτήτων, στο σπίτι, στο αυτοκίνητο, σε έναν περίπατο, περιµένοντας στη στάση, ταξιδεύοντας, οδηγώντας, και αλλού. Με ένα Audiobook µπορεί κανείς να απολαύσει ένα βιβλίο σε ένα νέο συναισθηµατικό επίπεδο, όπου και όποτε θέλει. Η µουσική επένδυση, τα ηχητικά εφέ και οι εναλλαγές των εκφωνητών, εµπλουτίζουν τη φαντασία του ακροατή και καθιστούν ένα βιβλίο πολύ διασκεδαστικό. Αποτελούν µια αλλιώτικη συντροφιά για µικρούς και µεγάλους και µας δίνουν την ευκαιρία να αποδράσουµε από την παραζάλη της εικόνας, ανακαλύπτοντας ξανά την πιο αναλυτική µας αίσθηση, την ακοή. Τ Tα Audiobooks ζωντανεύουν αναµνήσεις της παιδικής ηλικίας για τους περισσότερους ανθρώπους, γυρίζοντάς τους σε εποχές όπου οι γονείς κατείχαν ρόλο εκφωνητή ενώ παράλληλα απευθύνονται σε πολλές και διαφορετικές kοινωνικές Οµάδες για τις οποίες η ανάγνωση ενός βιβλίου καθίσταται δύσκολη ή αδύνατη. Τέτοιες οµάδες είναι: Οµογενείς µε περιορισµένη ικανότητα ανάγνωσης της ελληνικής γλώσσας, άτοµα µε Ειδικές Ανάγκες (ΑµΕΑ, π.χ. άτοµα µε προβλήµατα όρασης), άτοµα µε Ειδικές Μαθησιακές Δυσκολίες (άτοµα µε δυσλεξία), άτοµα της Τρίτης Ηλικίας. Για τις παραπάνω οµάδες, τα Audio Books υπερνικούν την όποια δυσκολία ανάγνωσης παρέχοντας το πλεονέκτηµα της ακρόασης. Τα Audiobook, όπως αναφέραµε παραπάνω, αποτελούν µια ενδιαφέρουσα πρόταση για τους ανθρώπους µε προβλήµατα όρασης χωρίς να έχουν την ανάγκη να διαβάσουν µέσω Braille. Τα οµιλούντα βιβλία είναι ένας καλός τρόπος για να µάθει κάποιος τη σωστή προφορά των λέξεων ή ξένων ονοµάτων ιδιαίτερα αν αυτός έχει δυσκολίες µε την προφορά όπως τονίζει η Κακούρη Αθηνά «ενισχύει την επαφή των Ελλήνων του εξωτερικού µε το ελληνικό βιβλίο. Υπάρχουν παιδιά που καταλαβαίνουν τα ελληνικά αλλά δεν µπορούν να τα διαβάσουν» 8. Ο ακροατής έχει τη δυνατότητα να «βλέπει» την ιστορία χρησιµοποιώντας τη δική του φαντασία και να κατανοεί το κείµενο. Ένα ακουστικό βιβλίο δίνει αφενός τη δυνατότητα στον ακροατή του να απολαύσει το βιβλίο χωρίς να χρειαστεί να µπει στη διαδικασία της ανάγνωσης και αφετέρου να ακούσει ο αναγνώστης-ακροατής ξανά κάποια τµήµατα που δεν ήταν για αυτόν κατανοητά. Τούτο το τελευταίο χαρακτηριστικό αποτελεί ένα σηµαντικό πλεονέκτηµα των ακουστικών βιβλίων γιατί µε αυτόν τον τρόπο οι αναγνώστες-ακροατές κατανοούν καλύτερα το περιεχόµενο του βιβλίου. Ο αναγνώστης ακροατής µπορεί να προχωρήσει στον έλεγχο της ταχύτητας της ανάγνωσης γεγονός που θα συµβάλλει στην βαθύτερη κατανόηση του κειµένου, γιατί ένας διάλογος ή µια συνοµιλία σε ένα βιβλίο µπορεί να είναι καλύτερα κατανοητά στη µορφή ήχου, λόγω του ρυθµού, της τονικότητας και της θεατρικότητας του λόγου. Ένα βασικό µειονέκτηµα των ακουστικών βιβλίων είναι η αποµάκρυνση των παιδιών από την συνήθεια της ανάγνωσης των βιβλίων. Έτσι τα παιδιά δεν ενθαρρύνονται να διαβάσουν, αλλά αντ' αυτού παρέχουν µια εύκολη λύση για την ανάγνωση. 4.Διδακτική παρέµβαση. Δηµιουργία Audiobook στην πρωτοβάθµια. Σήµερα όλη η εκπαιδευτική κοινότητα διαπιστώνει ότι τα παιδιά έχουν αποµακρυνθεί από το διάβασµα ενός λογοτεχνικού βιβλίου. Το βιβλίο µε τον ερχοµό της ψηφιακής τεχνολογίας έπαψε να είναι η µοναδική πηγή πρόσληψης της γνώσης, όπως συνέβαινε στις δεκαετίες του 50 και 60. Η τεχνολογία έχει µεταβάλει τον κόσµο µε ραγδαίους ρυθµούς, δηµιουργώντας µια νέα κατάσταση και νέους κώδικες επικοινωνίας. Η νέα αυτή πραγµατικότητα αποτελεί µια πρόκληση για τους εκπαιδευτικούς οι οποίοι θα πρέπει να αξιοποιήσουν τις ΤΠΕ και να αναπροσαρµόσουν την 8 Κοντοδήµα Δ., «Τα πρώτα ηχητικά βιβλία. Ελληνική πρεµιέρα για τα Audiobooks», εφηµ. Τα Νέα, Αθήνα

8 διδασκαλία ώστε να µετατρέψουν τα παιδιά από παθητικούς ακροατές και αναγνώστες σε δηµιουργούς. Το audiobook, λοιπόν, µπορεί να χρησιµοποιηθεί ως ένα σύγχρονο ψηφιακό µέσο ώστε το παιδί να προσεγγίσει το βιβλίο από µια νέα οπτική πλευρά. Τα παιδιά δεν θα πρέπει να περιοριστούν µόνο στην ακρόαση ενός ηχοβιβλίου αλλά θα πρέπει να δηµιουργήσουµε εµείς οι εκπαιδευτικοί κατάλληλες συνθήκες ώστε οι µικροί µαθητές να δηµιουργήσουν δικό τους ηχοβιβλίο. Οι παραπάνω σκέψεις µας παρακίνησαν το ενδιαφέρον να χρησιµοποιήσουµε το Audiobook στη διδακτική πράξη αφενός ως µια εναλλακτική πρόταση προσέγγισης των λογοτεχνικών κειµένων και αφετέρου για να αποκτήσουν οι µαθητές θετική στάση απέναντι στο βιβλίο. Η διδασκαλία έγινε στο πλαίσιο του προγράµµατος της ευέλικτης ζώνης στη Β δηµοτικού ενός ιδιωτικού σχολείου των Αθηνών και διήρκησε ένα δίωρο. Για τη διαµόρφωση των στόχων του προγράµµατος στηριχθήκαµε στο Διαθεµατικό Ενιαίο Πλαίσιο Προγράµµατος Σπουδών και στα ΑΠΣ και διασυνδέσαµε το µάθηµα της µουσικής µε το γλωσσικό µάθηµα. Αν παρατηρήσουµε προσεκτικά τους στόχους των δύο αυτών µαθηµάτων, όπως παρουσιάζονται στα ΔΕΠΠΣ θα καταλάβουµε ότι υπάρχουν πολλά κοινά σηµεία, όπως η ανάπτυξη της ακουστικής ικανότητας, η χρήση των νέων τεχνολογιών και η καλλιέργεια συναισθηµάτων στάσεων και αξιών απαραίτητων για την ένταξη των µαθητών στην κοινωνία. Βασικές επιδιώξεις µας ήταν η καλλιέργεια της φιλαναγνωσίας, η ανάπτυξη της ακουστικής ικανότητας και της κριτικής σκέψης των µαθητών καθώς και η επικοινωνία των µαθητών µε τις νέες τεχνολογίες. Οι µαθητές θα µοιραστούν τα συναισθήµατα και τις σκέψεις µε τους συµµαθητές τους. Επίσης θα αναπτύξουν θετική στάση και αγάπη προς στη µουσική, θα συνδυάσουν ήχους για να παράγουν απλές συνθέσεις και θα συνειδητοποιήσουν τη σύνδεση προφορικής και γραπτής γλώσσας. Τέλος, µέσα από την ενεργητική ακρόαση και την δηµιουργία του δικού τους ηχοβιβλίου θα επιτευχθεί η καλλιέργεια της δηµιουργικότητας των µαθητών. Βασικοί µεθοδολογικοί άξονες που ακολουθήσαµε ήταν η µέθοδος project, η βιωµατική ερευνητική ανακαλυπτική µάθηση και οµαδοσυνεργατική διδασκαλία. Οι µαθητές είχαν γνωρίσει τη συγγραφέα Άλκη Ζέη, όταν είχε επισκεφτεί το σχολείο και σκεφτήκαµε να γνωρίσουν το τελευταίο βιβλίο της συγγραφέα Ο ψεύτης παππούς το οποίο κυκλοφόρησε τελευταία από την Pathos σε audiobook. Ξεκινήσαµε τη διδασκαλία µε την ακρόαση του audiobook και έπειτα ακολούθησε συζήτηση µεταξύ των µαθητών γύρω από το θέµα του ηχοβιβλίου. Οι µαθητές εκφράστηκαν ελεύθερα και διατύπωσαν τις σκέψεις τους για το βασικό θέµα του βιβλίου. Κατά τη διάρκεια της συζήτησης επικράτηση ενθουσιασµός και υπήρξε αυξηµένη συµµετοχή και ενδιαφέρον: πολλά ήταν τα χέρια που σηκώνονταν και η χαρά των παιδιών ήταν αποτυπωµένη στα πρόσωπά τους. Θεωρούµε ότι η ιστορία άγγιξε τις ευαίσθητες ψυχές των µικρών µαθητών. Η συζήτηση και η ακρόαση του ηχοβιβλίου έδωσαν την ευκαιρία στα παιδιά να εκφραστούν και εικαστικά. Δηµιούργησαν συνεικόνες (κολλάζ) σχετικές µε το θέµα του βιβλίου, ζωγράφισαν σκηνές από την ιστορία που άκουσαν. Δραµατοποίησαν κάποια αποσπάσµατα από το βιβλίο και τα παρουσίασαν σε όλο το σχολείο. Οι παραπάνω δραστηριότητες επιλέχτηκαν µε κριτήρια που αφορούσαν τόσο τις ανάγκες και τα ενδιαφέροντα των παιδιών, όσο και τα δεδοµένα του Αναλυτικού Προγράµµατος. Το βασικό, ωστόσο, ήταν η δυνατότητα τους αφενός για βιωµατική και δηµιουργική προσέγγιση των λογοτεχνικών βιβλίων και αφετέρου η σύνδεση της λογοτεχνίας µε τη ζωγραφική, τη µουσική και άλλες µορφές τέχνης. Αυτό προαπαιτούσε να ταιριάζουν οι δραστηριότητες µε τα ενδιαφέροντα των µαθητών, για να εξασφαλιστεί η θετική τους στάση, η αυτενέργεια και η καθολική τους συµµετοχή. Στη συνέχεια προχωρήσαµε στην ηχογράφηση ενός παραµυθιού που ήταν γνωστό στα παιδιά. Στόχος της συγκεκριµένης δραστηριότητας ήταν τα παιδιά να προσπαθήσουν να δηµιουργήσουν µόνα τους ένα ηχοβιβλίο. Διάλεξαν µια ιστορία και ξεκίνησαν την ηχογράφηση της. Πρώτα εξοικειώθηκαν µε το µικρόφωνο δοκιµάζοντας αρκετές φορές να ηχογραφήσουν

9 κάποια σηµεία της ιστορίας ώστε να είναι σίγουροι για το πώς να προφέρουν σωστά ονόµατα ή δύσκολες λέξεις. Έπειτα πειραµατίστηκαν σε διαφορετικούς ρυθµούς ανάγνωσης (αργό - γρήγορο) και απέφυγαν να χρησιµοποιήσουν µονότονο ύφος αλλάζοντας τον τόνο της φωνής τους. Αυτό το στάδιο υπήρξε εποικοδοµητικό για τους µικρούς µαθητές γιατί κατανόησαν µε τρόπο ευχάριστο τη θεατρικότητα της γλώσσας. Στη συνέχεια µοίρασαν τους ρόλους και προχώρησαν στην τελική ηχογράφηση της ιστορίας. Μια οµάδα παιδιών ζωγράφισε σκηνές της ιστορίας. Με την δική µας βοήθεια τα παιδιά προχώρησαν στην δηµιουργία µιας ταινίας που περιείχε την ηχογραφηµένη ιστορία και τις ζωγραφιές των παιδιών. Για την παραγωγή της ταινίας χρησιµοποιήθηκε το Movie Maker. Το λογισµικό χρησιµοποιήθηκε γιατί αφενός ήταν προσιτό στον υπολογιστή του σχολείο και αφετέρου γνωστό στους µαθητές. Σε µελλοντική επανάληψη του συγκεκριµένου εγχειρήµατος µπορεί να αντικατασταθεί από το λογισµικό Audacity το οποίο είναι ένα δωρεάν πρόγραµµα ανοιχτού κώδικα για την ηχογράφηση και επεξεργασία ήχου στον υπολογιστή. Το πρόγραµµα αυτό δίνει πλήθος δυνατοτήτων στο χρήστη ξεκινώντας από το να ηχογραφεί ήχους που αναπαράγονται από τον υπολογιστή, να µετατρέπει τις κασέτες και τους δίσκους σε ψηφιακά αρχεία, να δηµιουργεί µουσικά CD, να επεξεργάζεται µουσικά αρχεία, όπως Ogg Vorbis, MP3 και Wav, να συνθέτει µουσικά κοµµάτια, να κόβει τµήµατα, να τα αντιγράφει δηµιουργώντας µείξεις τραγουδιών µεταξύ τους και τέλος να προσθέτει εφέ στα κοµµάτια, αφαιρώντας το θόρυβο που περιέχεται σε ηχογραφήσεις µε στόχο την ποιότητα των µουσικών αρχείων. Η χαρά και ο ενθουσιασµός κυριαρχούσε στα πρόσωπά τους, όταν άκουσαν µετά το τέλος της ηχογράφησης την ιστορία. Η ικανοποίηση των παιδιών ήταν µεγαλύτερη όταν παρουσίασαν την «δουλειά» τους στο σχολείο. Κάποια παιδιά σκέφτηκαν να «ντύσουν» µουσικά την ιστορία χρησιµοποιώντας ήχους, γνωστά µουσικά κοµµάτια που ήταν αγαπητά στους µαθητές. Με αυτό τον τρόπο οι µαθητές πέρασαν από ένα παθητικό σε ένα δηµιουργικό ρόλο. Από την αξιολόγηση προέκυψαν χρήσιµα συµπεράσµατα. Οι µαθητές ήρθαν για πρώτη φορά σε επαφή µε το ψηφιακό µέσο και οι εντυπώσεις από αυτή την επικοινωνία τους ήταν ενθαρρυντικές για µια επόµενη παρέµβαση που θα οδηγήσει σε µια µόνιµη και σταθερή σχέση µε το νέο αυτό ψηφιακό µέσο. Οι µαθητές ανέπτυξαν υπευθυνότητα αλληλοσεβασµό οµαδοσυνεργατική διάθεση που ασφαλώς επηρέασε θετικά το επίπεδο κοινωνικοποίησής τους οικοδοµώντας σχέσεις συνεργασίας µεταξύ τους. Από την αρχή υπήρξε ένα εξαιρετικά ευνοϊκό κλίµα στην τάξη, καθώς τα παιδιά δέχτηκαν µε ενθουσιασµό την ακρόαση. Οι µαθητές κατανόησαν την αξία του βιβλίου. Οι µικροί µαθητές ενθουσιάστηκαν µε την ηχογράφηση και παραγωγή του δικού τους ηχοβιβλίου Οι µικροί µαθητές ήταν χαρούµενοι που άκουσαν τη δική τους φωνή ηχογραφηµένη. Κάποιοι µάλιστα, σκέφτηκαν να πραγµατοποιήσουν και στο σπίτι τους την ηχογράφηση του αγαπηµένου βιβλίου τους. Θα ήθελαν χρησιµοποιήσουν τα ηχοβιβλία για καλύτερη εκµάθηση της ξένης γλώσσας. Μέσα από όλες αυτές τις εµπειρίες τα παιδιά συνειδητοποίησαν τις δυνατότητες, τις ικανότητες που είχαν να διατυπώνουν προτάσεις, να συζητούν οµαδικά και να επιχειρηµατολογούν. Οι µαθητές αποδέχτηκαν το σηµαντικό ρόλο του βιβλίου στην καθηµερινή ζωή τους, αφού αποφάσισαν να το εντάξουν στον ελεύθερο χρόνο τους ως πρώτη ενασχόληση. EΠΙΛΟΓΟΣ Ολοκληρώνοντας τη σύντοµη αναφορά σχετικά µε τα Audiobook, καταλήγουµε στα παρακάτω συµπεράσµατα: v Το Audiobook µπορεί να κινητοποιήσει τους µαθητές σε εθελοντικό διάβασµα. v Για να υπάρξει αυτή η παρακίνηση ή ο ενθουσιασµός για διάβασµα, χρειάζεται µια προσέγγιση που ενσωµατώνει πολλά στοιχεία. Αυτό βέβαια, δεν σηµαίνει ότι υπάρχει µια «µαγική» συνταγή για µια τέτοια παρακίνηση. Αν τα Audiobook µπορούν να λειτουργήσουν σαν ένα αποτελεσµατικό εργαλείο για να φέρουν τους µαθητές κοντά στα

10 βιβλία εξαρτάται αποκλειστικά από τον τρόπο που οι δάσκαλοι τα ενσωµατώνουν στη διδασκαλία του. v Οι γονείς και οι µαθητές µπορούν να προχωρήσουν πέρα από τα τεχνολογικά επιτεύγµατα ώστε να συνειδητοποιήσουν ότι τα Audiobook είναι τόσο εκπαιδευτικά αλλά και ευχάριστα όσο κάποιοι από τους συµµετέχοντες στις παραπάνω έρευνες ανέφεραν, αρκεί η παραγωγή των Audiobook να είναι προσεγµένη. Οι περισσότερες εκδόσεις Audiobook που κυκλοφορούν στερούνται καλής µουσικής επένδυσης. v Το Audiobook µπορεί να διαδραµατίσει σηµαντικό ρόλο στην εκπαιδευτική διαδικασία και στη διαθεµατική προσέγγιση της ύλης σαν έναυσµα στη δηµιουργική µάθηση. ΠΗΓΕΣ Βιβλία: 1. Αργυρίου Μ. (επιµ.), (2008). Σύγχρονες τάσεις και δυναµικές της Σχολικής Ψυχολογίας στην Εκπαίδευση και στη Μουσική Παιδαγωγική, Πόλη: Αθήνα, εκδ. Διάπλαση Αθήνα Αργυρίου Μ. Διονυσίου Ζ., (επιµ.), (2007). Πρακτικά 1ου Πανελλήνιου Συνεδρίου µουσικής αγωγής Πρωτοβάθµιας Εκπαίδευσης. Μεθοδολογικές και βιωµατικές προσεγγίσεις των τάξεων από την έως την Στ Δηµοτικού, Πόλη: Αθήνα, εκδ.gutenberg. 3. McClellan, R.,(1997) Οι θεραπευτικές Δυνάµεις της µουσικής, Πόλη: Αθήνα εκδ. Fagotto. 4. Κατσίκη-Γκίβαλου, Α. (επιµ.), (2001). Λογοτεχνική Ανάγνωση και διδακτικές εφαρµογές. Δηµοτικό Γυµνάσιο Λύκειο, Πόλη:Αθήνα, εκδ. Ελληνικά Γράµµατα. 5. Κατσίκη Α. Καλογήρου Τζ. Χαλκιαδάκη Αβ. (επιµ.). (2007) Φιλαναγνωσία και σχολείο, Πόλη: Αθήνα, εκδόσεις Πατάκη. 6. Κατσίκη, Α., (2003). Το θαυµαστό ταξίδι Μελέτες της παιδικής λογοτεχνίας, Πόλη: Αθήνα, Εκδόσεις Πατάκη. 7. Μπρασέρ, Φ., (2005) Δραστηριότητες, για να Αγαπήσω το Βιβλίο: Διηγούµαι, Ανακαλύπτω, παίζω, Δηµιουργώ. (µτφρ.) Γεροκώστα Ε., Πόλη: Αθήνα εκδ. Μεταίχµιο. 8. Ποσλανιέκ, Κ., (1992). Να Δώσουµε στα Παιδιά την Όρεξη για Διάβασµα: Εµψυχώσεις για να Ανακαλύψουν τα Παιδιά την Απόλαυση του Διαβάσµατος. Μτφρ. Στέση Α., Πόλη: Αθήνα, εκδ. Καστανιώτης. 9. Σπινκ, Τζ., (1990). Τα Παιδιά ως Αναγνώστες. (µτφρ.) Κ. Ντελόπουλος, Πόλη: Αθήνα, εκδ. Καστανιώτης. Άρθρα: 1. Effects of Online Audiobook Resources on Library Usage and reading Preferences and Practices of young Learners in an Elementary School Library Setting in Hong Kong, 75 th IFLA General Conference And Council, August 2009, Milan, Italy. 2. Egidi L and Furini M.,(2006). Article title From Digital Audiobook to Secure Digital Multimedia-Book ACM Computers in Entertainment, July 2006, Article Furini M.,(2007), Beyond Passive Audiobook: How Digital Audiobooks Get Interactive στο Consumer Communications and Networking Conference, CCNC 2007, 4 th IEEE. Ιστοσελίδες:

11