Υγειονομική Ταφή Απορριμμάτων (2014)

Transcript

1 3. ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ Η διαχείριση στερεών αποβλήτων απετέλεσε κατά καιρούς αντικείμενο νόμων και κοινών υπουργικών αποφάσεων (ΚΥΑ) του Ελληνικού Κράτους, καθώς και Οδηγιών της Ευρωπαϊκής Ενώσεως. Το νομικό πλαίσιο, που διέπει την διαχείριση των στερεών αποβλήτων στην Ελλάδα, καθορίζεται από τα κάτωθι νομοθετήματα (ιστοσελίδα ΥΠΕΚΑ ): 1. Νόμος 4042/2012 (ΦΕΚ 24Α/ ) «Ποινική Προστασία του περιβάλλοντος Εναρμόνιση με την Οδηγία 2008/99/ΕΚ Πλαίσιο παραγωγής και διαχείρισης αποβλήτων Εναρμόνιση με την Οδηγία 2008/98/ΕΚ Ρύθμιση θεμάτων Υπουργείου Περιβάλλοντος Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής», που ενσωματώνει στο εθνικό δίκαιο την οδηγία-πλαίσιο 2008/98/ΕΕ για τα απόβλητα. 2. Νόμος 2939/2001 (ΦΕΚ 179Α/ ) «Συσκευασίες και εναλλακτική διαχείριση των συσκευασιών άλλων προϊόντων Ιδρυση Εθνικού Οργανισμού Εναλλακτικής Διαχείρισης Συσκευασιών και άλλων Προϊόντων (ΕΟΕΔΣΑΠ) και άλλες διατάξεις», όπως τροποποιήθηκε με το Νόμο 3854/10 (ΦΕΚ 94Α/ ) «Τροποποίηση της νομοθεσίας για την εναλλακτική διαχείριση των συσκευασιών και άλλων προϊόντων και τον Εθνικό Οργανισμό Εναλλακτικής Διαχείρισης Συσκευασιών και Άλλων Προϊόντων (Ε.Ο.Ε.Δ.Σ.Α.Π.) και άλλες διατάξεις» και το Νόμο 4042/ Νόμος 4014/11 (ΦΕΚ 209Α/ ) «Περιβαλλοντική αδειοδότηση έργων και δραστηριοτήτων, ρύθμιση αυθαιρέτων σε συνάρτηση με δημιουργία περιβαλλοντικού ισοζυγίου και άλλες διατάξεις αρμοδιότητας Υπουργείου Περιβάλλοντος», όπως τροποποιήθηκε και ισχύει. Στο εθνικό δίκαιο έχουν επίσης ενσωματωθεί βασικές οδηγίες της Ευρωπαϊκής Ενώσεως για τα απόβλητα, μέσω των κάτωθι κοινών υπουργικών αποφάσεων: 1. ΚΥΑ 29407/3508/2002 (ΦΕΚ 1572B) «Μέτρα και όροι για την υγειονομική ταφή των αποβλήτων», προς ενσωμάτωση της Οδηγίας 1999/31/ΕΚ. 2. ΚΥΑ 22912/1117/2005 (ΦΕΚ 759B) «Μέτρα και όροι για την πρόληψη και τον περιορισμό της ρύπανσης του περιβάλλοντος από την αποτέφρωση των αποβλήτων», προς ενσωμάτωση της Οδηγίας 2000/76/ΕΚ. 1

2 Ο Ευρωπαϊκός Κατάλογος Αποβλήτων (ΕΚΑ) έχει άμεση ισχύ, σύμφωνα με το Παράρτημα της Απόφασης 2002/532/ΕΚ, όπως έχει τροποποιηθεί και ισχύει. Για τη ρύθμιση επιμέρους θεμάτων, έχουν εκδοθεί διάφορες κοινές υπουργικές αποφάσεις, οι σημαντικότερες από τις οποίες είναι: 1. ΚΥΑ με αρ /2727/2003 «Μέτρα και Όροι για τη Διαχείριση Στερεών Αποβλήτων. Εθνικός και Περιφερειακός Σχεδιασμός Διαχείρισης», όπως έχει τροποποιηθεί με το Νόμο 4042/ ΚΥΑ 13588/725/2006 «Μέτρα, όροι και περιορισμοί για την διαχείριση επικινδύνων αποβλήτων σε συμμόρφωση με τις διατάξεις της οδηγίας 91/689/ΕΟΚ «για τα επικίνδυνα απόβλητα» του Συμβουλίου της 12ης Δεκεμβρίου 1991», όπως έχει τροποποιηθεί με το Νόμο 4042/ ΚΥΑ /2012 (ΦΕΚ 1537Β/ ) «Μέτρα και όροι για τη διαχείριση αποβλήτων υγειονομικών μονάδων», που εκδόθηκε κατ εξουσιοδότηση του άρθρου 38, παρ. 7 του Νόμου 4042/2012. Συνοπτική περιγραφή των σπουδαιοτέρων νομοθετημάτων, που ασχολούνται με την εδαφική διάθεση των στερεών αποβλήτων, παρουσιάζεται περιληπτικά κατωτέρω. 3.1 Νόμος 4042/2012 Ο Νόμος 4042/2012 (ΦΕΚ 24Α/ ) «Ποινική Προστασία του περιβάλλοντος Εναρμόνιση με την Οδηγία 2008/99/ΕΚ Πλαίσιο παραγωγής και διαχείρισης αποβλήτων Εναρμόνιση με την Οδηγία 2008/98/ΕΚ Ρύθμιση θεμάτων Υπουργείου Περιβάλλοντος Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής» ενσωματώνει στο εθνικό δίκαιο την οδηγία-πλαίσιο 2008/98/ΕΕ για τα απόβλητα και αποτελεί, πλέον, τον Ελληνικό Νόμο πλαίσιο. Ο νόμος θεσπίζει «αποτρεπτικές, αποτελεσματικές και αναλογικές κυρώσεις, μέσω του ποινικού δικαίου, για τις περιπτώσεις που προκαλείται ή ενδέχεται να προκληθεί ρύπανση ή υποβάθμιση του περιβάλλοντος, με σκοπό τη διασφάλιση της αποτελεσματικής ποινικής προστασίας του». Επί πλέον, θεσπίζει «μέτρα για την προστασία του περιβάλλοντος και της ανθρώπινης υγείας εμποδίζοντας ή μειώνοντας τις αρνητικές επιπτώσεις της παραγωγής και της διαχείρισης αποβλήτων και περιορίζοντας το συνολικό αντίκτυπο της χρήσης των πόρων και βελτιώνοντας την αποδοτικότητά της». Ο νόμος θέτει ως βασική προτεραιότητα την ολοκληρωμένη διαχείριση των αποβλήτων που στοχεύει, ιεραρχικά (Σχήμα 3-1): 2

3 1. Στην πρόληψη παραγωγής αποβλήτων, με την κατάρτιση προγραμμάτων πρόληψης, την θέσπιση κινήτρων και αντικινήτρων και την παραγωγή προϊόντων κατάλληλων για επαναχρησιμοποίηση και αξιοποίηση. 2. Στη προετοιμασία για επαναχρησιμοποίηση των αποβλήτων. 3. Στην μεγιστοποίηση της ανακύκλωσης. 4. Στην άλλου είδους ανάκτηση, όπως ανάκτηση ενέργειας από απόβλητα. 5. Στην ασφαλή τελική διάθεση των αποβλήτων, που δεν υπόκεινται σε διεργασίες αξιοποίησης, κατά τρόπο περιβαλλοντικά αποδεκτό. Σχήμα 3-1. Ιεράρχηση συστημάτων διαχείρισης στερεών αποβλήτων (Πηγή: ιστοσελίδα ΥΠΕΚΑ GR ) Εισάγεται, επίσης, η «διευρυμένη ευθύνη του παραγωγού», η οποία είναι ένα από τα μέσα για την υποστήριξη του σχεδιασμού και της παραγωγής αγαθών, προκειμένου να διευκολυνθεί η αποτελεσματική διαχείριση των πόρων καθ όλο τον κύκλο ζωής τους, συμπεριλαμβανομένης της πρόληψης, επαναχρησιμοποίησης, ανακύκλωσής ή άλλης μορφής ανάκτησης των αποβλήτων τους. Τα φυσικά ή νομικά πρόσωπα τα οποία κατ επάγγελμα αναπτύσσουν, κατασκευάζουν, μεταποιούν επεξεργάζονται πωλούν ή εισάγουν προϊόντα (παραγωγός προίόντος φέρουν διευρυμένη ευθύνη παραγωγού. 3

4 Σύμφωνα με την αρχή «ο ρυπαίνων πληρώνει», το κόστος διαχείρισης των αποβλήτων βαρύνει τον αρχικό παραγωγό των αποβλήτων και τον τρέχοντα ή τους προηγούμενους κατόχους αποβλήτων. Ειδικότερα, για τα Βιομηχανικά Μη Επικίνδυνα Στερεά Απόβλητα, υπεύθυνος διαχείρισης είναι ο παραγωγός και ο κάτοχος και εφαρμόζεται πλήρως η αρχή «ο ρυπαίνων πληρώνει» μέσω της έγκρισης των περιβαλλοντικών όρων λειτουργίας των διαφόρων εγκαταστάσεων και δραστηριοτήτων. Με βάση το άρθρο 37, όταν οι Δήμοι ή τα συνιστώμενα από τους Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης νομικά πρόσωπα για τη διαχείριση αποβλήτων, σύμφωνα με το άρθρο 30 του Νόμου 3536/2007 (ΦΕΚ 422Α ), χρησιμοποιούν Χώρους Ανεξέλεγκτης Διάθεσης Απορριμμάτων (ΧΑΔΑ), επιβάλλεται, εις βάρος του οικείου Δήμου ή των ανωτέρω νομικών προσώπων, χρηματικό πρόστιμο, το ύψος του οποίου προσδιορίζεται σύμφωνα με το άρθρο 30 του Νόμου 1650/1986 (ΦΕΚ 160Α ), όπως τροποποιήθηκε με το Νόμο 3010/2002 (ΦΕΚ 91Α ) και το Νόμο 4014/2011 (ΦΕΚ 209Α ). Οι ανωτέρω κυρώσεις επιβάλλονται ανεξάρτητα από την αστική ή ποινική ευθύνη του φορέα εκμετάλλευσης και ανεξάρτητα από τις διοικητικές κυρώσεις που προβλέπονται από άλλες διατάξεις της κείμενης νομοθεσίας. Το 60% του προστίμου θα περιέρχεται στο «Πράσινο Ταμείο». Σύμφωνα με το άρθρο 43, οι οργανισμοί ή οι επιχειρήσεις που διαθέτουν σε Χώρο Υγειονομικής Ταφής (ΧΥΤ) τα απόβλητα που κατατάσσονται στους κωδικούς ΕΚΑ , , , , , και 17 01, 17 02, , , , , χωρίς να έχουν προηγηθεί εργασίες επεξεργασίας (D13, R3, R4, R5, R12), επιβαρύνονται από 1 ης Ιανουαρίου 2014 με ειδικό τέλος ταφής. Αυτό ορίζεται για το 2014 σε 35 ευρώ/τόνο διατιθεμένων αποβλήτων και αυξάνεται ετησίως κατά 5 ευρώ/τόνο, έως του ποσού των 60 ευρώ/τόνο. Το ειδικό τέλος ταφής κατατίθεται στο «Πράσινο Ταμείο» του Νόμου 3889/2010 (ΦΕΚ 182Α) και διατίθεται αποκλειστικά για την χρηματοδότηση προγραμμάτων και έργων ανάκτησης και διάθεσης αποβλήτων. Όμως τα υπολείμματα των εργασιών επεξεργασίας δεν επιβαρύνονται με το ειδικό τέλος ταφής. 3.2 ΚΥΑ 29407/3508/2002 Η ΚΥΑ 29407/3508/2002 (ΦΕΚ 1572B/ ) «Μέτρα και όροι για την υγειονομική ταφή των αποβλήτων» ενσωματώνει την Οδηγία 1999/31/ΕΚ. 4

5 Η ΚΥΑ αποσκοπεί στον καθορισμό μέτρων, διαδικασιών και κατευθύνσεων για την κατά το δυνατόν πρόληψη ή μείωση των αρνητικών περιβαλλοντικών επιπτώσεων, ειδικότερα δε της ρύπανσης των επιφανειακών και των υπογείων υδάτων, του εδάφους και της ατμόσφαιρας και των επιπτώσεων σε όλο το περιβάλλον, συμπεριλαμβανομένου και του φαινομένου του θερμοκηπίου, καθώς και οποιουδήποτε κινδύνου προκύπτει για την υγεία του ανθρώπου από την υγειονομική ταφή των αποβλήτων, καθ όλο τον κύκλο ζωής του χώρου υγειονομικής ταφής. H ΚΥΑ επιβάλλει την προοδευτική ελάττωση του ποσού των βιοαποδομήσιμων οργανικών αποβλήτων, τα οποία θα δύνανται να διατίθενται σε χώρους υγειονομικής ταφής αποβλήτων (άρθρο 4). Η Ελλάδα πρέπει να αναπτύξει μία εθνική στρατηγική, για να επιτύχει την εκτροπή αυτού του βιοαποδομήσιμου οργανικού υλικού από τους ΧΥΤ, η οποία θα διασφαλίζει ότι: 1. Μέχρι την 16 η Ιουλίου 2010 τα βιοαποδομήσιμα αστικά απόβλητα, που προορίζονται για χώρους υγειονομικής ταφής, πρέπει να μειωθούν στο 75% της συνολικής κατά βάρος ποσότητος των βιοαποδομήσιμων αστικών αποβλήτων, που είχαν παραχθεί το 1995 ή το τελευταίο προ του 1995 έτος, για το οποίο υπάρχουν διαθέσιμα τυποποιημένα στοιχεία της Eurostat. 2. Μέχρι την 16 η Ιουλίου 2013 τα βιοαποδομήσιμα αστικά απόβλητα, που προορίζονται για χώρους υγειονομικής ταφής, πρέπει να μειωθούν στο 50% της συνολικής κατά βάρος ποσότητος των βιοαποδομήσιμων αστικών αποβλήτων, που είχαν παραχθεί το 1995 ή το τελευταίο προ του 1995 έτος, για το οποίο υπάρχουν διαθέσιμα τυποποιημένα στοιχεία της Eurostat. 3. Μέχρι την 16 η Ιουλίου 2020 τα βιοαποδομήσιμα αστικά απόβλητα, που προορίζονται για χώρους υγειονομικής ταφής, πρέπει να μειωθούν στο 35% της συνολικής κατά βάρος ποσότητος των βιοαποδομήσιμων αστικών αποβλήτων, που είχαν παραχθεί το 1995 ή το τελευταίο προ του 1995 έτος, για το οποίο υπάρχουν διαθέσιμα τυποποιημένα στοιχεία της Eurostat. Με βάση το άρθρο 5, η ΚΥΑ καθορίζει ότι υπάρχουν τρεις κατηγορίες χώρων υγειονομικής ταφής (ΧΥΤ): (1) ΧΥΤ επικινδύνων αποβλήτων, (2) ΧΥΤ μη επικινδύνων αποβλήτων και (3) ΧΥΤ αδρανών αποβλήτων. Με βάση το άρθρο 7, τα απόβλητα γίνονται αποδεκτά στους αντίστοιχους ΧΥΤ με τους ακόλουθους όρους: 5

6 1. Σε χώρους υγειονομικής ταφής να πραγματοποιείται διάθεση μόνον αποβλήτων που έχουν υποστεί επεξεργασία. Αυτή η διάταξη δύναται να μην εφαρμόζεται σε αδρανή απόβλητα, η επεξεργασία των οποίων είναι τεχνικά αδύνατη, ή σε οποιαδήποτε άλλα απόβλητα η επεξεργασία των οποίων δεν συμβάλλει στην μείωση της ποσότητος των αποβλήτων ή των κινδύνων για την υγεία του ανθρώπου ή το περιβάλλον. 2. Σε ΧΥΤ επικινδύνων αποβλήτων να γίνονται δεκτά μόνον επικίνδυνα απόβλητα. 3. Οι ΧΥΤ μη επικινδύνων αποβλήτων δύνανται να χρησιμοποιούνται: Για αστικά απόβλητα Για μη επικίνδυνα απόβλητα κάθε άλλης προέλευσης, τα οποία πληρούν τα κριτήρια αποδοχής σε ΧΥΤ μη επικινδύνων αποβλήτων Για σταθερά μη ενεργά επικίνδυνα απόβλητα (π.χ., στερεοποιημένα, υαλοποιημένα). Τα τελευταία πρέπει να έχουν συμπεριφορά έκπλυσης αντίστοιχη προς την συμπεριφορά των μη επικινδύνων αποβλήτων. Αυτά τα επικίνδυνα απόβλητα δεν αποτίθενται σε κύτταρα, τα οποία προορίζονται για βιοαποδομήσιμα μη επικίνδυνα απόβλητα. 4. Οι ΧΥΤ αδρανών αποβλήτων να χρησιμοποιούνται μόνον για αδρανή απόβλητα. Με βάση το άρθρο 12, οι δαπάνες κατασκευής και λειτουργίας ενός χώρου υγειονομικής ταφής αποβλήτων θα καλύπτονται από την τιμή που χρεώνει ο φορέας εκμετάλλευσης για την διάθεση οποιουδήποτε τύπου αποβλήτων στον εν λόγω χώρο. Στις δαπάνες αυτές περιλαμβάνεται, στο μέτρο του δυνατού, το κόστος της χρηματοοικονομικής ή ισοδύναμης εγγύησης για την εκπλήρωση των υποχρεώσεων που απορρέουν από την άδεια του χώρου, καθώς και το κατ εκτίμηση κόστος της παύσεως λειτουργίας του χώρου και της μετέπειτα φροντίδος του για τουλάχιστον 30 έτη. Στα παραρτήματα της ΚΥΑ παρουσιάζονται τεχνικές προδιαγραφές, κριτήρια και διαδικασίες αποδοχής αποβλήτων, καθώς και διαδικασίες ελέγχου και παρακολούθησης κατά την λειτουργία και μεταφροντίδα. 3.3 Απόφαση 2003/33/ΕΚ Η απόφαση 2003/33/ΕΚ του Συμβουλίου της 19ης Δεκεμβρίου 2002 «Για τον καθορισμό κριτηρίων και διαδικασιών αποδοχής των αποβλήτων στους χώρους υγειονομικής ταφής, σύμφωνα με το άρθρο 16 και το 6

7 παράρτημα ΙΙ της οδηγίας 1999/31/ΕΚ» καθορίζει ενιαία διαδικασία ταξινόμησης και αποδοχής των αποβλήτων, σύμφωνα με το Παράρτημα ΙΙ της Οδηγίας 1999/31/ΕΚ για την υγειονομική ταφή των αποβλήτων. Το κείμενο που ακολουθεί ελήφθη από τμήματα της Αποφάσεως 2003/33/ΕΚ, σχεδόν αυτολεξεί, με μικρές διορθώσεις και αλλαγές. Στο τμήμα 1 της παρούσας απόφασης ορίζεται η διαδικασία αποδοχής των αποβλήτων στους χώρους υγειονομικής ταφής. Η διαδικασία αυτή περιλαμβάνει τον βασικό χαρακτηρισμό, τον έλεγχο συμμόρφωσης και την επιτόπια επαλήθευση, όπως ορίζεται στο τμήμα 3 του Παραρτήματος ΙΙ της οδηγίας για την υγειονομική ταφή των αποβλήτων. Το τμήμα 2 ορίζει τα κριτήρια αποδοχής για εκάστη κατηγορία χώρων υγειονομικής ταφής. Τα απόβλητα γίνονται δεκτά στους χώρους υγειονομικής ταφής, μόνον εφόσον ανταποκρίνονται στα κριτήρια αποδοχής της αντίστοιχης κατηγορίας χώρου υγειονομικής ταφής. Στο τμήμα 3 παρουσιάζονται οι μέθοδοι δειγματοληψίας και δοκιμών των αποβλήτων. Τα κράτη μέλη δύνανται να διατηρούν και να θεσπίζουν μέτρα περισσότερο ενισχυμένης προστασίας σε σχέση με εκείνα που καθορίζονται στην παρούσα απόφαση. Επίσης, δύνανται να εφαρμόζουν οριακές τιμές για συστατικά που δεν περιλαμβάνονται στο τμήμα 2 της απόφασης. Η κατωτέρω περιγραφή περιορίζεται μόνον στα κριτήρια του τμήματος 2 της απόφασης. Για περισσότερες πληροφορίες, ο αναγνώστης παραπέμπεται στο πλήρες κείμενο της απόφασης Κριτήρια αποδοχής αποβλήτων σε ΧΥΤ αδρανών Απόβλητα αποδεκτά σε ΧΥΤ αδρανών χωρίς δοκιμές Τα απόβλητα που αναφέρονται στον Πίνακα 3.1 θεωρείται ότι ανταποκρίνονται στα κριτήρια που θεσπίζει ο ορισμός για τα αδρανή απόβλητα στο άρθρο 2, στοιχείο ε) της Οδηγίας 1999/31/ΕΚ και γίνονται δεκτά χωρίς δοκιμές σε χώρους υγειονομικής ταφής αδρανών αποβλήτων. Τα απόβλητα πρέπει να είναι υλικά μιας κατηγορίας (μόνον από μια πηγή) και ενός τύπου αποβλήτων. Σε περίπτωση που υπάρχουν υποψίες ότι τα απόβλητα έχουν υποστεί ρύπανση (είτε μετά από οπτική επιθεώρηση, είτε βάσει των όσων είναι γνωστά για την προέλευσή τους), πρέπει να πραγματοποιούνται δοκιμές ή να απαγορεύεται η παράδοση του συγκεκριμένου φορτίου αποβλήτων σε ΧΥΤ αδρανών. Εάν τα αναφερόμενα στον πίνακα απόβλητα έχουν μολυνθεί ή περιέχουν άλλα υλικά ή ουσίες, όπως μέταλλα, αμίαντο, πλαστικά, χημικές ουσίες κ.λπ., σε βαθμό που ο κίνδυνος από τα 7

8 απόβλητα αυτά να αυξάνεται τόσο που να δικαιολογείται πλέον η εναπόθεσή τους σε άλλες κατηγορίες χώρων υγειονομικής ταφής, τα απόβλητα μπορεί να μην γίνονται δεκτά σε χώρους υγειονομικής ταφής για αδρανή απόβλητα. Όταν υφίστανται αμφιβολίες σχετικά με το κατά πόσον τα απόβλητα ανταποκρίνονται στον ορισμό των αδρανών αποβλήτων, σύμφωνα με το άρθρο 2 στοιχείο ε) για την υγειονομική ταφή των αποβλήτων και τα κριτήρια που αναφέρονται στους Πίνακες 3.2 και 3.3, ή σχετικά με το κατά πόσον τα απόβλητα έχουν υποστεί ρύπανση, εκτελούνται υποχρεωτικά δοκιμές. Προς τούτο, χρησιμοποιούνται οι μέθοδοι που αναφέρονται στο τμήμα 3 της Απόφασης 2003/33/ΕΚ. Πίνακας 3.1 Αδρανή απόβλητα που γίνονται δεκτά σε ΧΥΤ αδρανών χωρίς να απαιτούνται δοκιμές (Πηγή: Απόφαση 2003/33/ΕΚ) Κωδικός ΕΚΑ Περιγραφή αποβλήτου Περιορισμοί Απόβλητα από ινώδη Μόνον δίχως συνθετικές υλικά με βάση την ύαλο οργανικές ουσίες Γυάλινη συσκευασία Σκυρόδεμα Μόνο επιλεγμένα απόβλητα από κατασκευές και κατεδαφίσεις (*) Τούβλα Μόνο επιλεγμένα απόβλητα από κατασκευές και κατεδαφίσεις (*) Πλακάκια και κεραμικά Μόνο επιλεγμένα απόβλητα από κατασκευές και κατεδαφίσεις (*) Μείγμα σκυροδέματος, Μόνο επιλεγμένα απόβλητα τούβλων, πλακακίων από κατασκευές και και κεραμικών κατεδαφίσεις (*) Γυαλί Χώματα και πέτρες Εξαιρουμένου του επιφανειακού εδάφους, της τύρφης, και εξαιρουμένων του χώματος και των πετρωμάτων από τοποθεσίες που έχουν υποστεί ρύπανση Γυαλί 8

9 Γυαλί Μόνον γυαλί που έχει συλλεχθεί χωριστά Χώματα και πέτρες Απόβλητα μόνο από κήπους και πάρκα εξαιρουμένου του επιφανειακού εδάφους και της τύρφης (*) Επιλεγμένα απόβλητα από κατασκευαστικά έργα και κατεδαφίσεις: με χαμηλό περιεχόμενο άλλου είδους υλικών (όπως τα μέταλλα, το πλαστικό, το έδαφος, οι οργανικές ουσίες, το ξύλο, το κόμμι κ.λπ.). Πρέπει να είναι γνωστή η προέλευση των αποβλήτων. Ουδέν απόβλητο από κατασκευές και κατεδαφίσεις, που έχει ρυπανθεί από ανόργανες ή οργανικές επικίνδυνες ουσίες, παραδείγματος χάρη εξαιτίας παραγωγικών διαδικασιών στις κατασκευές, ρύπανσης του εδάφους, αποθήκευσης και χρήσης παρασιτοκτόνων ή άλλων επικίνδυνων ουσιών κ.λπ., εκτός και αν καθίσταται σαφές ότι τα κατεδαφισθέντα κτίσματα δεν είχαν υποστεί ουσιαστική ρύπανση. Ουδέν απόβλητο από κατασκευές ή κατεδαφίσεις, που έχει υποστεί επεξεργασία ή έχει καλυφθεί ή χρωματισθεί με υλικά που περιέχουν επικίνδυνες ουσίες σε σημαντικές ποσότητες Τα απόβλητα που δεν αναφέρονται στον κατάλογο αυτό πρέπει να αποτελούν αντικείμενο δοκιμών σύμφωνα με το τμήμα 1 προκειμένου να εξακριβώνεται κατά πόσον ανταποκρίνονται στα κριτήρια αποδοχής αποβλήτων σε χώρους υγειονομικής ταφής για αδρανή απόβλητα σύμφωνα με το τμήμα Οριακές τιμές έκπλυσης για ΧΥΤ αδρανών Οι ακόλουθες οριακές τιμές έκπλυσης (Πίνακας 3.2) ισχύουν για τα απόβλητα που γίνονται δεκτά στους χώρους υγειονομικής ταφής αδρανών αποβλήτων, υπολογιζόμενες ως λόγος υγρής προς στερεά φάση (L/S) 2 L/kg και 10 L/kg για τη συνολική έκπλυση, και εκφραζόμενες άμεσα σε mg/l για τη δοκιμή C ο (πρώτο έκπλυμα της δοκιμής διήθησης σε L/S = 0,1 L/kg). Τα κράτη μέλη ορίζουν τις μεθόδους δοκιμής και τις αντίστοιχες οριακές τιμές που πρέπει να χρησιμοποιούνται, από τον κάτωθι πίνακα. Πίνακας 3.2 Οριακές τιμές έκπλυσης για απόβλητα που γίνονται δεκτά σε χώρους υγειονομικής ταφής αδρανών αποβλήτων (Πηγή: Απόφαση 2003/33/ΕΚ) L/S=2 L/kg L/S=10 L/kg C o Συστατικό mg/kg ξηρά ουσία mg/kg ξηρά ουσία (δοκιμή διήθησης) mg/l 9

10 As 0,1 0,5 0,06 Ba Cd 0,03 0,04 0,02 Cr σύνολον 0,2 0,5 0,1 Cu 0,9 2 0,6 Hg 0,003 0,01 0,002 Mo 0,3 0,5 0,2 Ni 0,2 0,4 0,12 Pb 0,2 0,5 0,15 Sb 0,02 0,06 0,1 Se 0,06 0,1 0,04 Zn 2 4 1,2 Ανιόντα χλωρίου Ανιόντα ,5 φθορίου Θειικά ανιόντα 560(*) 1000(*) 1500 Δείκτης 0,5 1 0,3 φαινόλης DOC(**) TDS(***) (*) Εάν τα απόβλητα δεν ανταποκρίνονται στις τιμές για τα θειικά ανιόντα, θεωρείται ότι εξακολουθούν να συμμορφώνονται προς τα κριτήρια αποδοχής, εφόσον η έκπλυση δεν υπερβαίνει τις κάτωθι τιμές: 1500 mg/l ως C ο σε L/S = 0,1 L/kg και 6000 mg/kg σε L/S = 10 L/kg. Είναι απαραίτητο να χρησιμοποιείται δοκιμή διήθησης για να προσδιορισθεί η οριακή τιμή σε L/S = 0,1 L/kg, υπό συνθήκες αρχικής ισορροπίας, ενώ η τιμή σε L/S = 10 L/kg μπορεί να προσδιορίζεται είτε με δοκιμή έκπλυσης διαλείποντος έργου, είτε με δοκιμή διήθησης υπό συνθήκες που να προσεγγίζουν την τοπική ισορροπία. (**) Εφόσον τα απόβλητα δεν ανταποκρίνονται στις τιμές για την παράμετρο DOC στη δική τους τιμή ph, ως εναλλακτική λύση προτείνεται η δοκιμή σε L/S = 10 L/kg και ph μεταξύ 7,5 και 8,0. Τα απόβλητα θεωρείται ότι ανταποκρίνονται στα κριτήρια αποδοχής για το DOC, εφόσον το αποτέλεσμα της ανάλυσης δεν υπερβαίνει τα 500 mg/kg. (***) Οι τιμές για τα ολικά διαλελυμένα στερεά (TDS) μπορούν να χρησιμοποιούνται εναλλακτικά για τις τιμές των θειικών και χλωριούχων. 10

11 Οριακές τιμές ολικού περιεχομένου οργανικών Επιπλέον των ανωτέρω οριακών τιμών έκπλυσης, τα αδρανή απόβλητα πρέπει να ανταποκρίνονται και στις κάτωθι οριακές τιμές ολικού περιεχομένου οργανικών παραμέτρων. Πίνακας 3.3 Οριακές τιμές ολικού περιεχομένου οργανικών παραμέτρων για αδρανή απόβλητα (Πηγή: Απόφαση 2003/33/ΕΚ) Παράμετρος Ολικό περιεχόμενο, mg/kg TOC (ολικός οργανικός άνθρακας) (*) BTEX (βενζόλιο, τολουόλιο, 6 αιθυλοβενζόλιο, ξυλόλια) PCBs (πολυχλωριωμένα 1 διφαινύλια, 7 congeners) Ορυκτέλαια (C10 έως C40) 500 PAHs (πολυκυκλικοί αρωματικοί Τα κράτη μέλη καθορίζουν οριακή υδρογονάνθρακες) τιμή (*) Η αρμόδια αρχή μπορεί να αποδέχεται υψηλότερη οριακή τιμή για τα εδάφη, υπό την προϋπόθεση ότι επιτυγχάνεται τιμή 500 mg/kg για την παράμετρο DOC σε L/S = 10 L/kg, είτε στο ph του εδάφους είτε σε τιμή ph μεταξύ 7,5 και 8, Κριτήρια αποδοχής σε ΧΥΤ μη επικινδύνων αποβλήτων Τα κράτη μέλη δύνανται να δημιουργούν υποκατηγορίες χώρων ταφής για τα μη επικίνδυνα απόβλητα. Κατωτέρω καθορίζονται αποκλειστικά και μόνον οριακές τιμές για τα μη επικίνδυνα απόβλητα, τα οποία εναποτίθενται σε χώρους υγειονομικής ταφής στις ίδιες κυψέλες με σταθερά, μη ενεργά επικίνδυνα απόβλητα Απόβλητα αποδεκτά σε ΧΥΤ μη επικινδύνων αποβλήτων χωρίς δοκιμές Τα αστικά απόβλητα, όπως ορίζονται στο άρθρο 2 στοιχείο β) της οδηγίας για την υγειονομική ταφή των αποβλήτων, και εφόσον έχουν ταξινομηθεί ως μη επικίνδυνα στο κεφάλαιο 20 του Ευρωπαϊκού Καταλόγου Αποβλήτων (ΕΚΑ), τα χωριστά συλλεγόμενα μη επικίνδυνα κλάσματα των οικιακών αποβλήτων και τα αυτά μη επικίνδυνα υλικά ποικίλης προέλευσης μπορούν να γίνονται δεκτά χωρίς δοκιμές στους χώρους υγειονομικής ταφής για τα μη επικίνδυνα απόβλητα. 11

12 Δεν γίνονται δεκτά σε ΧΥΤ μη επικινδύνων αποβλήτων, τα απόβλητα που δεν έχουν προηγουμένως υποβληθεί σε επεξεργασία, σύμφωνα με το άρθρο 6, στοιχείο α) της οδηγίας για την υγειονομική ταφή των αποβλήτων, ή έχουν υποστεί ρύπανση σε βαθμό που να αυξάνεται ο κίνδυνος που σχετίζεται με τα απόβλητα αυτά τόσο, ώστε να δικαιολογείται η διάθεσή τους σε άλλες εγκαταστάσεις. Τα εν λόγω απόβλητα μπορεί να μην γίνονται δεκτά σε κυψέλες, όπου καταλήγουν σταθερά, μη ενεργά επικίνδυνα απόβλητα, σύμφωνα με το άρθρο 6 στοιχείο γ) σημείο iii) της οδηγίας για την υγειονομική ταφή των αποβλήτων Οριακές τιμές έκπλυσης για ΧΥΤ μη επικινδύνων αποβλήτων Οι ακόλουθες οριακές τιμές έκπλυσης (Πίνακας 3.4) ισχύουν για τα κοκκώδη μη επικίνδυνα απόβλητα, που γίνονται δεκτά στις ίδιες κυψέλες με τα σταθερά, μη ενεργά επικίνδυνα απόβλητα, υπολογιζόμενες σε L/S = 2 και 10 L/kg για τη συνολική έκπλυση και εκφραζόμενες άμεσα σε mg/l για τη δοκιμή C o (πρώτο έκπλυμα της δοκιμής διήθησης σε L/S = 0,1 L/kg). Τα κοκκώδη απόβλητα περιλαμβάνουν όλα τα μη συμπαγή απόβλητα. Τα κράτη μέλη καθορίζουν τις μεθόδους δοκιμής και τις αντίστοιχες οριακές τιμές που πρέπει να χρησιμοποιούνται, από τον ακόλουθο πίνακα. Πίνακας 3.4 Οριακές τιμές έκπλυσης για τα κοκκώδη απόβλητα που γίνονται δεκτά σε χώρους υγειονομικής ταφής μη επικινδύνων αποβλήτων (Πηγή: Απόφαση 2003/33/ΕΚ) L/S=2 L/kg L/S=10 L/kg C o Συστατικό (δοκιμή διήθησης) mg/kg ξηρά mg/kg ξηρά mg/l ουσία ουσία As 0,4 2 0,3 Ba Cd 0,6 1 0,3 Cr σύνολον ,5 Cu Hg 0,05 0,2 0,03 Mo ,5 Ni Pb Sb 0,2 0,7 0,15 Se 0,3 0,5 0,2 Zn

13 Ανιόντα χλωρίου Ανιόντα φθορίου Θειικά ανιόντα DOC(*) TDS(**) (*) Εάν τα απόβλητα δεν ανταποκρίνονται στις τιμές για την παράμετρο DOC στη δική τους τιμή ph, είναι δυνατόν να αποτελούν αντικείμενο δοκιμών σε L/S = 10 L/kg για ph 7,5-8,0. Τα απόβλητα μπορεί να θεωρείται ότι ανταποκρίνονται στα κριτήρια αποδοχής για την παράμετρο DOC, εάν τα αποτελέσματα του ως άνω ποσοτικού προσδιορισμού δεν υπερβαίνουν τα 800 mg/kg. (**) Οι τιμές για την παράμετρο TDS μπορούν να χρησιμοποιούνται εναλλακτικά για τις τιμές των θειικών και χλωριούχων. Τα κράτη μέλη καθορίζουν κριτήρια για τα συμπαγή απόβλητα, ώστε να εξασφαλίζεται το επίπεδο της προστασίας του περιβάλλοντος, που καθορίζουν οι ως άνω οριακές τιμές Απόβλητα γύψου Μη επικίνδυνα υλικά με βάση την γύψο πρέπει να διατίθενται μόνον σε χώρους υγειονομικής ταφής για μη επικίνδυνα απόβλητα, αποκλειστικά και μόνο σε κυψέλες στις οποίες δεν γίνονται δεκτά βιοαποδομήσιμα απόβλητα. Οι οριακές τιμές για την παράμετρο TOC και την παράμετρο DOC, που αναφέρονται στα τμήματα και 2.3.1, θα ισχύουν για τα απόβλητα που εναποτίθενται στους χώρους υγειονομικής ταφής μαζί με υλικά με βάση την γύψο Κριτήρια αποδοχής για κοκκώδη επικίνδυνα απόβλητα που γίνονται δεκτά σε χώρους υγειονομικής ταφής για μη επικίνδυνα απόβλητα, σύμφωνα με το άρθρο 6 στοιχείο γ) σημείο iii) Σταθερά και μη ενεργά απόβλητα σημαίνει ότι η συμπεριφορά έκπλυσής τους δεν θα μεταβάλλεται αρνητικά μακροπρόθεσμα, κάτω από συνθήκες που προβλέπει ο σχεδιασμός του χώρου υγειονομικής ταφής ή αναμενόμενα ατυχήματα: Στα ίδια τα απόβλητα (π.χ., λόγω βιοαποδόμησης) Υπό την επίδραση μακροπρόθεσμων περιβαλλοντικών συνθηκών (π.χ., λόγω περιορισμών που σχετίζονται με το νερό, τον αέρα, τη θερμοκρασία και τις ασκούμενες μηχανικές πιέσεις) 13

14 Εξαιτίας της επίδρασης άλλων αποβλήτων (συμπεριλαμβανομένων και των παραγώγων των αποβλήτων, όπως τα διασταλάγματα και τα αέρια). Οι ακόλουθες οριακές τιμές έκπλυσης (Πίνακας 3.5) ισχύουν για τα κοκκώδη επικίνδυνα απόβλητα που γίνονται δεκτά σε χώρους υγειονομικής ταφής για μη επικίνδυνα απόβλητα, υπολογιζόμενες σε L/S = 2 και 10 L/kg για τη συνολική έκπλυση και εκφραζόμενες άμεσα σε mg/lγια τη δοκιμή C o (πρώτο έκπλυμα της δοκιμής διήθησης σε L/S = 0,1 L/kg). Τα κοκκώδη απόβλητα περιλαμβάνουν όλα τα μη συμπαγή απόβλητα. Τα κράτη μέλη ορίζουν τις μεθόδους δοκιμής και τις αντίστοιχες οριακές τιμές που θα πρέπει να χρησιμοποιούνται, από τον ακόλουθο πίνακα. Πίνακας 3.5 Οριακές τιμές έκπλυσης για τα κοκκώδη επικίνδυνα απόβλητα που γίνονται δεκτά σε χώρους υγειονομικής ταφής μη επικινδύνων αποβλήτων (Πηγή: Απόφαση 2003/33/ΕΚ) L/S=2 L/kg L/S=10 L/kg C o Συστατικό (δοκιμή διήθησης) mg/kg ξηρά mg/kg ξηρά mg/l ουσία ουσία As 0,4 2 0,3 Ba Cd 0,6 1 0,3 Cr σύνολον ,5 Cu Hg 0,05 0,2 0,03 Mo ,5 Ni Pb Sb 0,2 0,7 0,15 Se 0,3 0,5 0,2 Zn Ανιόντα χλωρίου Ανιόντα φθορίου Θειικά ανιόντα DOC(*) TDS(**)

15 (*) Εάν τα απόβλητα δεν ανταποκρίνονται στις τιμές για την παράμετρο DOC στη δική τους τιμή ph, είναι δυνατόν να αποτελούν αντικείμενο δοκιμών σε L/S = 10 L/kg για ph 7,5-8,0. Τα απόβλητα μπορεί να θεωρείται ότι ανταποκρίνονται στα κριτήρια αποδοχής για την παράμετρο DOC, εάν τα αποτελέσματα του ως άνω ποσοτικού προσδιορισμού δεν υπερβαίνουν τα 800 mg/kg. (**) Οι τιμές για την παράμετρο TDS μπορούν να χρησιμοποιούνται εναλλακτικά για τις τιμές των θειικών και χλωριούχων. Τα κράτη μέλη καθορίζουν κριτήρια για τα συμπαγή απόβλητα, ώστε να εξασφαλίζεται το επίπεδο της προστασίας του περιβάλλοντος, που καθορίζουν οι ως άνω οριακές τιμές Άλλα κριτήρια Επιπλέον των ανωτέρω οριακών τιμών έκπλυσης (Πίνακας 3.5), τα κοκκώδη (επικίνδυνα) απόβλητα πρέπει να ανταποκρίνονται και στις κάτωθι οριακές τιμές. Πίνακας 3.6 Πρόσθετες οριακές τιμές για κοκκώδη (επικίνδυνα) απόβλητα (Πηγή: Απόφαση 2003/33/ΕΚ) Παράμετρος Ολικό περιεχόμενο, mg/kg TOC (ολικός οργανικός άνθρακας) 5% (*) ph Ελάχιστον 6 PCBs (πολυχλωριωμένα 1 διφαινύλια, 7 congeners) ANC (ικανότητα εξουδετέρωσης Πρέπει να αξιολογείται οξέος) (*) Εάν η τιμή αυτή δεν επιτευχθεί, η αρμόδια αρχή μπορεί να αποδέχεται υψηλότερη οριακή τιμή, υπό την προϋπόθεση ότι επιτυγχάνεται τιμή 800 mg/kg για την παράμετρο DOC σε L/S = 10 L/kg, είτε στο ph του υλικού είτε σε τιμή ph μεταξύ 7,5 και 8,0. Τα κράτη μέλη καθορίζουν κριτήρια που να εξασφαλίζουν ότι τα απόβλητα διαθέτουν επαρκή φυσική σταθερότητα και φέρουσα ικανότητα. Τα κράτη μέλη πρέπει να καθορίζουν κριτήρια που να εξασφαλίζουν ότι τα επικίνδυνα συμπαγή απόβλητα είναι σταθερά και μη ενεργά πριν από την αποδοχή τους σε χώρους υγειονομικής ταφής για μη επικίνδυνα απόβλητα. 15

16 Απόβλητα αμιάντου Τα υλικά κατασκευών που περιέχουν αμίαντο και άλλα κατάλληλα απόβλητα που περιέχουν αμίαντο μπορούν να εναποτίθενται χωρίς δοκιμές σε χώρους υγειονομικής ταφής για τα μη επικίνδυνα απόβλητα σύμφωνα με το άρθρο 6 στοιχείο γ) σημείο iii) της οδηγίας για την υγειονομική ταφή των αποβλήτων. Οι χώροι υγειονομικής ταφής στους οποίους καταλήγουν τα υλικά κατασκευών που περιέχουν αμίαντο καθώς και άλλα κατάλληλα απόβλητα που περιέχουν αμίαντο πρέπει να ανταποκρίνονται στις ακόλουθες απαιτήσεις: τα απόβλητα δεν πρέπει να περιλαμβάνουν άλλες επικίνδυνες ουσίες πλην του δεσμευμένου αμιάντου, συμπεριλαμβανομένων των ινών που δεσμεύονται από δεσμευτικό παράγοντα ή έχουν συσκευασθεί σε πλαστικό. οι χώροι υγειονομικής ταφής δέχονται αποκλειστικά και μόνο υλικά κατασκευών που περιέχουν αμίαντο καθώς και άλλα κατάλληλα απόβλητα αμιάντου. Τα απόβλητα αυτά μπορεί επίσης να εναποτίθενται σε χωριστή κυψέλη του χώρου υγειονομικής ταφής για τα μη επικίνδυνα απόβλητα, εφόσον η κυψέλη αυτή είναι επαρκώς αυτόνομος. προκειμένου να αποφεύγεται η διασπορά των ινών, η ζώνη εναπόθεσης καλύπτεται με κατάλληλο υλικό καθημερινά και πριν από εκάστη διαδικασία συμπίεσης, ενώ, επιπλέον, εάν τα απόβλητα δεν είναι συσκευασμένα, καταβρέχεται διά ψεκασμού σε τακτά χρονικά διαστήματα. στο χώρο υγειονομικής ταφής ή στην αντίστοιχη κυψέλη, τοποθετείται τελικό κάλυμμα ώστε να αποφεύγεται η διασπορά των ινών. απαγορεύεται η εκτέλεση εργασιών στο χώρο υγειονομικής ταφής ή στην αντίστοιχη κυψέλη, οι οποίες θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε απελευθέρωση ινών (π.χ. διάτρηση οπών). μετά το κλείσιμο της εγκατάστασης, διατηρείται σχέδιο της τοποθεσίας του χώρου υγειονομικής ταφής ή της κυψέλης, στο οποίο αναφέρεται ότι έχουν εναποτεθεί απόβλητα αμιάντου. λαμβάνονται τα αναγκαία μέτρα ώστε να περιορίζονται οι πιθανές χρήσεις γης μετά το κλείσιμο του χώρου υγειονομικής ταφής, ώστε να αποφεύγεται οιαδήποτε επαφή του ανθρώπου με τα απόβλητα. Για τους χώρους υγειονομικής ταφής στους οποίους εναποτίθενται αποκλειστικά και μόνον κατασκευαστικά υλικά που περιέχουν αμίαντο, οι απαιτήσεις που ορίζονται στο παράρτημα Ι σημεία 3.2 και 3.3 της 16

17 οδηγίας για την υγειονομική ταφή των αποβλήτων μπορεί να περιορίζονται, εφόσον εξασφαλίζεται η τήρηση των ως άνω απαιτήσεων Παράρτημα B της Αποφάσεως 2003/33/ΕΚ ΕΠΙΣΚΟΠΗΣΗ ΤΩΝ ΠΡΟΒΛΕΠΟΜΕΝΩΝ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΩΝ ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΩΝ ΥΓΕΙΟΝΟΜΙΚΗΣ ΤΑΦΗΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΟΔΗΓΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΓΕΙΟΝΟΜΙΚΗ ΤΑΦΗ ΤΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ 1999/31/ΕΚ Εισαγωγή Το Σχήμα 3-2 συνοψίζει τις δυνατότητες υγειονομικής ταφής που προβλέπει η οδηγία για την υγειονομική ταφή των αποβλήτων, καθώς και ορισμένα παραδείγματα υποκατηγοριών των κυρίων κατηγοριών χώρων ταφής. Ως αφετηρία (στην άνω αριστερή γωνία), αναφέρονται απόβλητα που θα πρέπει να αποτελέσουν αντικείμενο υγειονομικής ταφής. Σύμφωνα με το άρθρο 6 στοιχείο α) της Οδηγίας, για τα περισσότερα από τα απόβλητα απαιτείται κάποια επεξεργασία πριν από την υγειονομική τους ταφή. Εν γένει, ο ορισμός της «επεξεργασίας» είναι σχετικά ευρύς, και, ως επί το πλείστον, αποτελεί θέμα των αρμοδίων αρχών στα κράτη μέλη. Θεωρείται ότι τα απόβλητα δεν ανήκουν σε καμία από τις κατηγορίες που αναφέρονται στο άρθρο 5 παράγραφος 3 της Οδηγίας Υγειονομική ταφή αδρανών αποβλήτων Το πρώτο ερώτημα που τίθεται είναι κατά πόσον τα συγκεκριμένα απόβλητα ταξινομούνται ή όχι ως επικίνδυνα απόβλητα. Εάν τα απόβλητα δεν είναι επικίνδυνα [σύμφωνα με την οδηγία περί επικινδύνων αποβλήτων (91/689/ΕΟΚ) και του ισχύοντος καταλόγου αποβλήτων], το επόμενο ερώτημα μπορεί να είναι κατά πόσον τα απόβλητα είναι αδρανή. Εάν ανταποκρίνονται στα κριτήρια περί αποβλήτων για χώρους υγειονομικής ταφής αδρανών αποβλήτων (κατηγορία Α, βλέπε Σχήμα 3-2 και Πίνακα 3-7), τα συγκεκριμένα απόβλητα μπορούν να καταλήγουν σε χώρο υγειονομικής ταφής αδρανών αποβλήτων. Άλλη εναλλακτική λύση για τα αδρανή απόβλητα είναι να τοποθετούνται σε χώρους υγειονομικής ταφής για τα μη επικίνδυνα απόβλητα, υπό την προϋπόθεση ότι ανταποκρίνονται στα αντίστοιχα κριτήρια (πράγμα που θα πρέπει γενικά να συμβαίνει). 17

18 Χώροι υγειονομικής ταφής μη επικινδύνων αποβλήτων, συμπεριλαμβανομένων των αντίστοιχων υποκατηγοριών Εάν τα απόβλητα δεν είναι ούτε επικίνδυνα ούτε αδρανή, λογικά θα πρέπει να είναι μη επικίνδυνα και θα πρέπει να καταλήγουν σε χώρο υγειονομικής ταφής μη επικινδύνων αποβλήτων. Τα κράτη μέλη δύνανται να καθορίζουν υποκατηγορίες χώρων υγειονομικής ταφής για τα μη επικίνδυνα απόβλητα, σύμφωνα με τις εθνικές στρατηγικές τους για τη διαχείριση των αποβλήτων, υπό την προϋπόθεση ότι πληρούνται και οι απαιτήσεις της Οδηγίας για την υγειονομική ταφή των αποβλήτων. Στο Σχήμα 3-2 αναφέρονται τρεις μείζονες υποκατηγορίες χώρων υγειονομικής ταφής μη επικινδύνων αποβλήτων: (1) χώροι υγειονομικής ταφής για ανόργανα απόβλητα με περιορισμένο οργανικό/βιοαποδομήσιμο περιεχόμενο (Β1), (2) χώροι υγειονομικής ταφής για οργανικά απόβλητα (Β2) και (3) χώροι υγειονομικής ταφής για ανάμικτα μη επικίνδυνα απόβλητα με υψηλή περιεκτικότητα τόσο οργανικών και βιοαποδομήσιμων, όσο και ανόργανων υλικών. Οι χώροι της κατηγορίας Β1 μπορούν να υποδιαιρούνται περαιτέρω σε χώρους υγειονομικής ταφής για απόβλητα που δεν ανταποκρίνονται στα κριτήρια που αναφέρονται στο τμήμα 2.2 της Αποφάσεως 2003/33/ΕΚ για τα ανόργανα μη επικίνδυνα απόβλητα που μπορεί να διατίθενται από κοινού με σταθερά, μη ενεργά επικίνδυνα απόβλητα (Β1a), και σε χώρους για απόβλητα που ανταποκρίνονται στα κριτήρια αυτά (Β1b). Οι χώροι της κατηγορίας Β2 μπορεί π.χ. να υποδιαιρούνται περαιτέρω σε χώρους υγειονομικής ταφής τύπου βιοαντιδραστήρα και σε χώρους υγειονομικής ταφής για λιγότερο δραστικά και βιολογικώς επεξεργασμένα απόβλητα. Ορισμένα των κρατών μελών ενδέχεται να επιθυμούν περαιτέρω υποδιαίρεση των χώρων υγειονομικής ταφής για τα μη επικίνδυνα απόβλητα και είναι ενδεχόμενο, εντός εκάστης υποκατηγορίας, να ορίζονται χώροι υγειονομικής ενός τύπου αποβλήτων (monofills), καθώς και χώροι υγειονομικής ταφής για στερεοποιημένα/συμπαγή απόβλητα (βλέπε υποσημείωση του Πίνακα 3-7). Τα κράτη μέλη δύνανται να εκπονούν κριτήρια αποδοχής, ώστε να εξασφαλίζεται η ορθή κατανομή των μη επικινδύνων αποβλήτων στις επιμέρους υποκατηγορίες χώρων υγειονομικής ταφής μη επικινδύνων αποβλήτων. Εάν κρίνεται ανεπιθύμητη η περαιτέρω ταξινομική υποδιαίρεση των χώρων υγειονομικής ταφής για τα μη επικίνδυνα απόβλητα, όλα τα μη επικίνδυνα απόβλητα (εφόσον φυσικά τηρούνται οι διατάξεις των άρθρων 3 και 5 της οδηγίας για την υγειονομική ταφή των αποβλήτων) μπορούν να καταλήγουν σε χώρους υγειονομικής ταφής για ανάμεικτα μη επικίνδυνα απόβλητα (κατηγορία Β3). 18

19 Τοποθέτηση σταθερών, μη ενεργών επικινδύνων αποβλήτων σε χώρους υγειονομικής ταφής για μη επικίνδυνα απόβλητα Εάν τα απόβλητα είναι επικίνδυνα (σύμφωνα με την οδηγία 91/689/ΕΟΚ και του ισχύοντος καταλόγου αποβλήτων), είναι πιθανόν λόγω της επεξεργασίας να ανταποκρίνονται στα κριτήρια για την τοποθέτηση σταθερών, μη ενεργών επικινδύνων αποβλήτων σε χώρους υγειονομικής ταφής για μη επικίνδυνα απόβλητα εντός κυψελών για ανόργανα απόβλητα με χαμηλό οργανικό/βιοαποδομήσιμο περιεχόμενο, που να ανταποκρίνονται στα κριτήρια του τμήματος (κατηγορία Β1b) της Αποφάσεως 2003/33/ΕΚ. Τα απόβλητα ενδέχεται να είναι κοκκώδη (και να έχουν καταστεί χημικώς σταθερά) ή στερεοποιημένα/συμπαγή Χώροι υγειονομικής ταφής για επικίνδυνα απόβλητα Εάν τα επικίνδυνα απόβλητα δεν ανταποκρίνονται στα κριτήρια για τοποθέτηση σε χώρο υγειονομικής ταφής της κατηγορίας Β1b ή σε κυψέλη για μη επικίνδυνα απόβλητα, το επόμενο ερώτημα μπορεί να είναι κατά πόσον ανταποκρίνονται στα κριτήρια αποδοχής για χώρους υγειονομικής ταφής επικινδύνων αποβλήτων (κατηγορία C). Εάν ανταποκρίνονται στα κριτήρια, τα απόβλητα μπορούν να τοποθετούνται σε χώρο υγειονομικής ταφής για επικίνδυνα απόβλητα. Εάν δεν ανταποκρίνονται στα κριτήρια αποδοχής για χώρους υγειονομικής ταφής επικινδύνων αποβλήτων, τα απόβλητα θα πρέπει να υφίστανται περαιτέρω επεξεργασία και να αποτελούν εκ νέου αντικείμενο δοκιμών με βάση τα εν λόγω κριτήρια, έως ότου να εξασφαλισθεί η πλήρωση των καθιερωθέντων κριτηρίων Υπόγεια εναποθήκευση Άλλη εναλλακτική λύση είναι τα απόβλητα να αποτελούν αντικείμενο δοκιμών με βάση τα κριτήρια για την υπόγεια εναποθήκευση. Εάν ανταποκρίνονται στα εν λόγω κριτήρια, τα απόβλητα μπορούν να καταλήγουν σε εγκαταστάσεις υπόγειας εναποθήκευσης για επικίνδυνα απόβλητα [κατηγορία χώρων υγειονομικής ταφής DHAZ]. Εάν δεν πληρούνται τα κριτήρια υπόγειας εναποθήκευσης, τα απόβλητα μπορούν να υφίστανται περαιτέρω επεξεργασία και να αποτελούν εκ νέου αντικείμενο δοκιμών. Μολονότι η υπόγεια εναποθήκευση ενδέχεται να προορίζεται αποκλειστικά και μόνο για ειδικά επικίνδυνα απόβλητα, η εν λόγω υποκατηγορία μπορεί επίσης καταρχήν να χρησιμοποιείται για τα αδρανή απόβλητα (κατηγορία DINERT) και τα μη επικίνδυνα απόβλητα (κατηγορία DNON-HAZ). 19

20 Σχήμα 3-2. Διάγραμμα ροής των εναλλακτικών λύσεων υγειονομικής ταφής, που προβλέπει η οδηγία 1999/31/ΕΚ (Πηγή: Απόφαση 2003/33/ΕΚ) 20

21 Πίνακας 3-7. Επισκόπηση των κατηγοριών χώρων υγειονομικής ταφής και παραδείγματα υποκατηγοριών (Πηγή: Απόφαση 2003/33/ΕΚ) Κατηγορία χώρου υγειονομικής ταφής Μείζονες υποκατηγορίες (εγκαταστάσεις υπόγειας εναποθήκευσης, χώροι υγειονομικής μονοταφής και χώροι υγειονομικής ταφής για στερεοποιημένα, συμπαγή (*) απόβλητα για όλες τις κατηγορίες χώρων υγειονομικής ταφής) Κατηγορία Κριτήρια αποδοχής Χώροι υγειονομικής ταφής για αδρανή απόβλητα Χώροι υγειονομικής ταφής για μη επικίνδυνα απόβλητα Χώροι υγειονομικής ταφής που δέχονται αδρανή απόβλητα Χώροι υγειονομικής ταφής για ανόργανα μη επικίνδυνα απόβλητα με χαμηλό οργανικό/βιοαποδομήσιμο περιεχόμενο, εφόσον τα απόβλητα δεν ανταποκρίνονται A B1a Τα κριτήρια για την έκπλυση και το περιεχόμενο σε οργανικά συστατικά ορίζονται σε επίπεδο ΕΕ (σημείο της Αποφάσεως 2003/33/ΕΚ). Τα κριτήρια για το περιεχόμενο σε ανόργανα συστατικά ορίζονται ενδεχομένως σε επίπεδο κρατών μελών της ΕΕ. Τα κριτήρια για την έκπλυση και το συνολικό περιεχόμενο δεν καθορίζονται σε επίπεδο ΕΕ. 21

22 Χώροι υγειονομικής ταφής για μη επικίνδυνα απόβλητα Χώροι υγειονομικής ταφής για μη επικίνδυνα απόβλητα Χώροι υγειονομικής στα κριτήρια που ορίζονται στο τμήμα της Αποφάσεως 2003/33/ΕΚ για τα ανόργανα μη επικίνδυνα απόβλητα, που μπορεί να αποτελέσουν αντικείμενο υγειονομικής ταφής από κοινού με σταθερά, μη ενεργά επικίνδυνα απόβλητα. Χώροι υγειονομικής ταφής/για ανόργανα μη επικίνδυνα απόβλητα με χαμηλό οργανικό/βιοαποδομήσιμο περιεχόμενο. Χώροι υγειονομικής ταφής για οργανικά μη επικίνδυνα απόβλητα. Χώροι υγειονομικής ταφής για ανάμικτα μη επικίνδυνα B1b B2 B3 Τα κριτήρια για την έκπλυση, το οργανικό περιεχόμενο (ΤΟC) και τις άλλες ιδιότητες ορίζονται σε επίπεδο ΕΕ, κοινά για τα κοκκώδη μη επικίνδυνα απόβλητα και για τα σταθερά, μη ενεργά επικίνδυνα απόβλητα (τμήμα 2.2 της Αποφάσεως 2003/33/ΕΚ ). Προβλέπεται θέσπιση επιπλέον κριτηρίων σταθερότητας για την τελευταία κατηγορία σε επίπεδο κρατών μελών. Τα κριτήρια για τα συμπαγή απόβλητα ορίζονται σε επίπεδο κρατών μελών της ΕΕ. Τα κριτήρια για την έκπλυση και το συνολικό περιεχόμενο δεν καθορίζονται σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης. Τα κριτήρια για την έκπλυση και το συνολικό περιεχόμενο δεν καθορίζονται σε επίπεδο ΕΕ. 22

23 ταφής για μη επικίνδυνα απόβλητα Χώροι υγειονομικής ταφής για επικίνδυνα απόβλητα απόβλητα με υψηλό οργανικό/βιοαποδομήσιμο και ανόργανο περιεχόμενο. Επιφανειακοί χώροι εναπόθεσης επικίνδυνων αποβλήτων C Τα κριτήρια για την έκπλυση των κοκκωδών επικινδύνων αποβλήτων και το συνολικό περιεχόμενο σε ορισμένα συστατικά ορίζονται σε επίπεδο ΕΕ (τμήμα 2.4 της Αποφάσεως 2003/33/ΕΚ). Τα κριτήρια για τα συμπαγή απόβλητα ορίζονται σε επίπεδο κρατών μελών. Επιτρέπεται η θέσπιση επιπλέον κριτηρίων από τα κράτη μέλη της ΕΕ για την περιεκτικότητα σε ρύπους. Χώρος υπόγειας εναποθήκευσης D HAZ Οι ειδικές απαιτήσεις σε επίπεδο ΕΕ αναφέρονται στο παράρτημα Α της Αποφάσεως 2003/33/ΕΚ. (*) Οι υποκατηγορίες για τα συμπαγή (monolithic) απόβλητα αφορούν αποκλειστικά και μόνον τις κατηγορίες B1, C και D HAZ, και ενδεχομένως την κατηγορία A. 23

24 3.4 Εξάλειψη ανεξέλεγκτης διάθεσης αποβλήτων Η χρήση χώρων ανεξέλεγκτης διάθεσης αποβλήτων (ΧΑΔΑ) διώκεται ποινικά, σύμφωνα με το άρθρο 37 του Νόμου 4042/2012. Η εξάλειψη του φαινομένου της ανεξέλεγκτης διάθεσης αποβλήτων και η παύση της παραβατικής συμπεριφοράς στη διάθεση των αποβλήτων αποτελεί απαρέγκλιτο στόχο που απελευθερώνει οικονομικούς πόρους και δυνάμεις, ώστε να προχωρήσει η χώρα στην ολοκληρωμένη διαχείριση των απορριμμάτων με πρόληψη, ανακύκλωση και αξιοποίηση, που αποτελεί βασική αναπτυξιακή παράμετρο. Για την επίτευξη του στόχου πραγματοποιούνται παρεμβάσεις που οδηγούν: Στη δραστική μείωση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων από την ανεξέλεγκτη διάθεση, μέσω της παύσης λειτουργίας τους και της περιβαλλοντικής αποκατάστασής τους. Στη δημιουργία προϋποθέσεων για τη φυσική επανένταξη των χώρων στο γειτονικό τους περιβάλλον. Βασικά στοιχεία του προγράμματος παύσεως της λειτουργίας και αποκατάστασης Χώρων Ανεξέλεγκτης Διάθεσης Απορριμμάτων παρατίθενται κατωτέρω. Η προέλευση των στοιχείων είναι η ιστοσελίδα του ΥΠΕΚΑ με ημερομηνία πρόσβασης ο Νοέμβριος 2014 (ιστοσελίδα ΥΠΕΚΑ GR ). Τέσσερις περιφέρειες, η Δυτική Μακεδονία, η Θεσσαλία, η Ήπειρος και η Κεντρική Μακεδονία, έχουν εξαλείψει οριστικά την ανεξέλεγκτη διάθεση. Στην Κρήτη καταγράφεται μόνο ο ΧΑΔΑ στη Γαύδο, που εξυπηρετεί 98 κατοίκους, για τον οποίο έχουν ήδη δρομολογηθεί οι διαδικασίες παύσης λειτουργίας και αποκατάστασής του. Από τους 69 ενεργούς ΧΑΔΑ, οι 27, δηλαδή το 39% του αριθμού των ενεργών ΧΑΔΑ, βρίσκονται σε νησιά 5 περιφερειών της χώρας (Νότιο Αιγαίο, Βόρειο Αιγαίο, Αττική, Ιόνια Νησιά, Κρήτη), εξυπηρετώντας συνολικά περίπου κατοίκους δηλαδή μόλις το 0,56% του πληθυσμού της χώρας. Για την πλειονότητα των ενεργών ΧΑΔΑ, πλην 4 περιπτώσεων, έχει εγκριθεί η συγχρηματοδότηση, έχουν ληφθεί διοικητικές αποφάσεις παύσης λειτουργίας και έχει εκδοθεί άδεια αποκατάστασης και βαθμιαία διακόπτεται η λειτουργία τους. Για την υλοποίηση του προγράμματος αποκατάστασης των ΧΑΔΑ έχει διασφαλισθεί χρηματοδότηση από το ΕΣΠΑ ύψους άνω των 200 εκατομμυρίων ευρώ. 24

25 Από τις αρχές του 2013 έχουν αποκατασταθεί 94 ΧΑΔΑ και απομένουν προς αποκατάσταση 202 ΧΑΔΑ, εκ των οποίων εκτελούνται ή έχουν δημοπρατηθεί έργα αποκατάστασης για ακόμα 89 ΧΑΔΑ. Εκτιμάται ότι το σύνολο των ΧΑΔΑ θα έχει αποκατασταθεί μέχρι το τέλος του Παράλληλα, προχωρά η υλοποίηση υποδομών διάθεσης και μεταφόρτωσης, ενώ υπάρχει πλέον σημαντική δυναμική και ως προς την ενεργοποίηση εγκαταστάσεων επεξεργασίας αποβλήτων των Περιφερειακών Σχεδιασμών, που αναμένεται να συμβάλλουν σε πολύ μεγάλο βαθμό στην επίτευξη των περιβαλλοντικών στόχων εκτροπής βιοαποδομησίμων αποβλήτων από την ταφή και γενικά στη μείωση ποσοτήτων αποβλήτων που οδηγούνται προς τελική διάθεση. 3.5 Παλαιότερη Ελληνική νομοθεσία Τα στοιχεία της Ελληνικής νομοθεσίας, που αφορούν όρους και κριτήρια καταλληλότητος και επιλογής θέσεων εγκαταστάσεως ΧΥΤΑ, εμπεριέχονται στην ΚΥΑ /ΦΕΚ 1016Β/ , «Κατάρτιση πλαισίου προδιαγραφών και γενικών προγραμμάτων διαχείρισης στερεών αποβλήτων», σελίδες Η εξειδίκευση των όρων καταλληλότητος ενός χώρου και τα κριτήρια συγκριτικής αξιολογήσεώς του παρουσιάζονται στην ΚΥΑ /ΦΕΚ 1016Β/ , «Εθνικός σχεδιασμός διαχείρισης στερεών αποβλήτων» (Γενικές κατευθύνσεις πολιτικής διαχείρισης στερεών αποβλήτων), άρθρο 5, 3.1.5, σελίδα Στην ΚΥΑ /ΦΕΚ 1016Β/ , σελίδες , εμπεριέχονται, επίσης, λεπτομερείς τεχνικές προδιαγραφές, οι οποίες αναφέρονται σε όλες τις φάσεις σχεδίασης, κατασκευής, λειτουργίας και μεταφροντίδος των χώρων υγειονομικής ταφής στερεών αποβλήτων, όπως: Κριτήρια αξιολόγησης ΧΥΤΑ Τεχνική υποδομή και διαμόρφωση χώρου Έργα διαχείρισης ομβρίων Έργα αντιπυρικής προστασίας Συστήματα μόνωσης ΧΥΤΑ Διαχείριση διασταλαγμάτων Διαχείριση βιοαερίου Τελική κάλυψη ΧΥΤΑ Οργάνωση και λειτουργία 25

26 Έλεγχος, επιτήρηση και παρακολούθηση Μεταφροντίδα Αποκατάσταση ανεξέλεγκτων χωματερών Παρεκκλίσεις 26