ΑΡΗΣ ΨΙΛΟΒΙΚΟΣ 1. Οδός Φυτόκου, Ν. Ιωνία Μαγνησίας,

Transcript

1 ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΩΝ Ε ΟΜΕΝΩΝ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗΣ (MONITORING) ΤΟΥ ΠΟΤΑΜΟΥ ΝΕΣΤΟΥ ΑΠΟ ΥΟ ΤΗΛΕΜΕΤΡΙΚΟΥΣ ΣΤΑΘΜΟΥΣ «REMOS» ΓΙΑ ΤΟ ΕΤΟΣ. Η ΒΑΣΗ ΓΙΑ ΜΙΑ ΟΡΘΟΛΟΓΙΚΗ Υ ΑΤΙΚΗ ΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΑΡΗΣ ΨΙΛΟΒΙΚΟΣ Τµήµα Γεωπονίας Ιχθυολογίας & Υδάτινου Περιβάλλοντος, Πανεπιστήµιο Θεσσαλίας, Οδός Φυτόκου, Ν. Ιωνία Μαγνησίας,. ΠΕΡΙΛΗΨΗ Στην παρούσα εργασία συγκρίνονται τα αποτελέσµατα της παρακολούθησης (monitoring) από δύο τηλεµετρικούς σταθµούς «REMOS» στον ποταµό Νέστο. Ο ένας από τους σταθµούς βρίσκεται στο δέλτα του Νέστου πλησίον της Χρυσούπολης και ο άλλος βρίσκεται κοντά στα ελληνοβουλγαρικά σύνορα στη θέση Παγονέρι. Οι δύο αυτοί σταθµοί έχουν εγκατασταθεί από την ερευνητική οµάδα ΠΕΡΣΕΑΣ για τη ΕΗ, µε σκοπό την παρακολούθηση του ποταµού Νέστου στα πλαίσια τήρησης της ΚΥΑ /--, που προβλέπει τον έλεγχο του φυσικού περιβάλλοντος του Νέστου µετά την κατασκευή των υδροηλεκτρικών έργων Θησαυρού και Πλατανόβρυσης. Από τη σύγκριση συµπεραίνεται ότι οι παράµετροι ποιότητας και ποσότητας του νερού έχουν κανονικοποιηθεί στο δέλτα του Νέστου, ακολουθώντας τη νέα του δίαιτα, ενώ στον άνω των έργων ρου του Νέστου, παρουσιάζονται σηµαντικές αιχµές τόσο στις ποιοτικές όσο και στις ποσοτικές παραµέτρους. Επίσης προκύπτει ότι τηρούνται οι δεσµεύσεις της ορθολογικής παρακολούθησης και διαχείρισης του ανθρωπογενούς τροποποιηµένου υδατικού συστήµατος του Νέστου από τη ΕΗ. Λέξεις Κλειδιά: Παρακολούθηση (Monitoring), Νέστος, Συγκριτική Αξιολόγηση, REMOS, ΠΕΡΣΕΑΣ, Ποιότητα Νερού, Τηλεµετρία.. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η ερευνητική αυτή εργασία, προέκυψε από τα αποτελέσµατα της σειράς των Ερευνητικών Προγραµµάτων µε τίτλο : «Συντήρηση και τεκµηρίωση του τηλεµετρικού δικτύου REMOS στο Νέστο» (Ψιλοβίκος Αντ.,, Λαόπουλος, ). Ο ποταµός Νέστος στα πλαίσια τήρησης των επιταγών της ΚΥΑ /--, για την προστασία και παρακολούθηση του φυσικού του περιβάλλοντος, παρακολουθείται ανελλιπώς από το έτος, από τρία δίκτυα σταθµών. Το πρώτο δίκτυο βρίσκεται στο δέλτα του και λειτουργεί από το έτος, το δεύτερο δίκτυο βρίσκεται στην ενδοορεινή κοιλάδα στον ταµιευτήρα Θησαυρού και λειτουργεί από το, και το τρίτο και πιο πρόσφατο δίκτυο λειτουργεί πλησίον των ελληνοβουλγαρικών συνόρων στις θέσεις Παγονέρι και οσπάτης (παραπόταµος του Νέστου), από τα µέσα του. Το αντικείµενο της εργασίας είναι η σύγκριση των ποιοτικών και ποσοτικών (Στάθµη) παραµέτρων του νερού µεταξύ του Π.Σ. (Περιφερειακού Σταθµού) «Νέστος» στο δέλτα και του Π.Σ. «Παγονέρι» στα ελληνοβουλγαρικά σύνορα, µε στόχο την αποτίµηση των παραµέτρων και τον έλεγχο της κατάστασης του υδάτινου σώµατος στις δύο αυτές περιοχές, δηλαδή από την είσοδο του ποταµού Νέστου σε ελληνικό έδαφος µέχρι τις εκβολές του στο δέλτα. Η περίοδος έρευνας είναι το έτος και οι µετρήσεις καταγράφονται ως ηµερήσιοι µέσοι όροι µε συχνότητα λήψης κάθε ώρα. Οι µετρήσεις λαµβάνονται τηλεµετρικά, από δίκτυα ολοκληρωµένων ηλεκτρονικών σταθµών «REMOS» (Remote Environmental MOnitoring System) που έχουν εγκατασταθεί από την Επιστηµονική Οµάδα του ΑΠΘ

2 «ΠΕΡΣΕΑΣ» (Περιβαλλοντική ΈΡευνα & Συστηµατική Επισκόπηση µε Αυτοµατοποιηµένες Συσκευές) (Ψιλοβίκος Αντ. κ.α., ).. ΤΑ ΙΚΤΥΑ «REMOS» ΣΤΟΝ ΠΟΤΑΜΟ ΝΕΣΤΟ Τα δίκτυα «REMOS» που εγκαταστάθηκαν στο Νέστο από την οµάδα «ΠΕΡΣΕΑΣ», είναι αυτοµατοποιηµένα τηλεµετρικά συστήµατα συνεχούς παρακολούθησης και καταγραφής περιβαλλοντικών παραµέτρων. Είναι ενεργειακά αυτόνοµα και λειτουργούν υπό µορφή δικτύου, δηλ. υπάρχει ένας Σταθµός Βάσης (Σ.Β.) και συλλογής δεδοµένων (data logger) και ένας αριθµός Περιφερειακών Σταθµών (Π.Σ.). Υπάρχει η δυνατότητα συνεχούς περιοδικής µέτρησης (όσο συχνά θέλει ο χρήστης) και µέτρησης σε πραγµατικό χρόνο (real time) µε ηλεκτρονικό τρόπο συγκεκριµένων ποιοτικών και ποσοτικών παραµέτρων του νερού καθώς επίσης και µετεωρολογικών παραµέτρων. Οι εγκαταστάσεις είναι ελαφριές, αµελητέου µεγέθους, έχουν µηδαµινές επιπτώσεις στο περιβάλλον και όλη την επιµέλεια του σχεδιασµού, κατασκευής, εγκατάστασης, λειτουργίας και συντήρησης έχει η οµάδα ΠΕΡΣΕΑΣ και ειδικότερα η οµάδα των ηλεκτρονικών φυσικών (Ψιλοβίκος Αρ., ). Ο Π.Σ. «Νέστος» που παρουσιάζεται στην εργασία αυτή ανήκει στη Νότια οµάδα σταθµών στο δέλτα, ενώ υπάρχουν άλλες δύο οµάδες σταθµών η ενδοορεινή οµάδα (Ταµιευτήρας Θησαυρού) και η Βόρεια οµάδα (Ελληνοβουλγαρικά σύνορα οσπάτης, Παγονέρι). Σχήµα Ο Π.Σ. Νέστος στο δέλτα του ποταµού Νέστου στη Χρυσούπολη Σχήµα Ο Π.Σ. Παγονέρι στα ελληνοβουλγαρικά σύνορα. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ Οι παράµετροι οι οποίες αναλύονται στη συνέχεια, αφορούν τους Π.Σ. «Νέστος» και «Παγονέρι». Οι µετρήσεις αφορούν τις παρακάτω παραµέτρους :. Στάθµη Νερού (H cm). Θερµοκρασία Αέρα (Ta o C). Ηλεκτρική αγωγιµότητα (ECw µs/cm). Θερµοκρασία Νερού (Tw o C). ιαλυµένο Οξυγόνο (DO mg/l) Οι παράµετροι ph και REDOX, δε σχολιάζονται καθόλου, γιατί κατά το έτος, στον Π.Σ. «Νέστος» µετρούνταν το REDOX, ενώ στον Π.Σ. «Παγονέρι», το ph. Από τη σύγκριση των µετρήσεων ανάµεσα στον Π.Σ. «Παγονέρι», όπου εισέρχονται στη χώρα µας τα νερά του Νέστου από τη γειτονική Βουλγαρία και στον Π.Σ. «Νέστος» στο δέλτα λίγο πριν τις εκβολές του στο Θρακικό πέλαγος µπορούµε να συνοψίσουµε στα παρακάτω: Στάθµη (Σχήµα ): Υπάρχει συνεχής κανονικοποιηµένη ροή στη δελταϊκή πεδιάδα του Νέστου σε όλη τη διάρκεια της έρευνας (Έτος ), (Ψιλοβίκος Αντ., ). Η διακύµανση της στάθµης είναι από,, m περίπου εκτός από κάποια

3 αποσπασµατικά πληµµυρικά φαινόµενα τα οποία µετά την κατασκευή των µεγάλων φραγµάτων, δεν απαντούνται συχνά πλέον στο δελταϊκό χώρο. Αντίθετα η ροή στο βόρειο τµήµα του Νέστου στο σταθµό Παγονέρι, παρουσιάζει πολύ έντονες αιχµές κατά την περίοδο έρευνας (Έτος ) τόσο ως προς τα µέγιστα όσο και ως προς τα ελάχιστα. Έτσι κατά τη χειµερινή περίοδο παρουσιάζονται πολύ έντονες αιχµές λόγω πληµµυρικών φαινοµένων, ενώ κατά τη θερινή περίοδο αντίστοιχα, παρουσιάζονται πολύ χαµηλές στάθµες λόγω ανοµβρίας. Αυτές οι αιχµές δεν συναντούνται στο δέλτα λόγω της κατασκευής των δύο φραγµάτων Θησαυρού και Πλατανόβρυσης τα οποία συντελούν στην κανονικοποίηση της ροής όπως αναφέρθηκε προηγούµενα. Έτσι η φυσική υδροπερίοδος του Νέστου έχει µεταβληθεί (Psilovikos Ar. et al., ), στο δέλτα του µάλλον προς όφελος των υδάτινων οικοσυστηµάτων. Αυτό είναι εµφανές κυρίως τους καλοκαιρινούς µήνες, οι οποίοι χαρακτηρίζονται από αύξηση της στάθµης των υδάτων στον ποταµό, στο δέλτα, στις λιµνοθάλασσες και στους υδροφορείς του δέλτα, αναβαθµίζοντας έτσι το φυσικό περιβάλλον. Η µόνιµη αυτή άνοδος κατά τους καλοκαιρινούς µήνες δικαιολογείται από το γεγονός της λειτουργίας του φράγµατος του Θησαυρού για την κάλυψη των αυξηµένων αναγκών ηλεκτρικής ενέργειας στην Ανατολική Μακεδονία και Θράκη. Αντίστοιχα κατά τους χειµερινούς µήνες αµβλύνονται τα µέγιστα των αιχµών των πληµµύρων, συµβάλλοντας έτσι στην αντιπληµµυρική προστασία του δέλτα. Αγωγιµότητα ECw (Σχήµα ) : Παρόµοιες διακυµάνσεις παρατηρούνται και στις τιµές της αγωγιµότητας από τη σύγκριση των τιµών των δύο σταθµών. Έτσι στον Π.Σ. «Νέστος», οι τιµές της αγωγιµότητας για το έτος, παρουσιάζουν διακύµανση µεταξύ περίπου και µs/cm, ενώ οι αντίστοιχες τιµές του Π.Σ. «Παγονέρι», παρουσιάζουν πολύ έντονες αιχµές και διακυµάνσεις µεταξύ µs/cm. Αυτό σηµαίνει προφανώς ότι ενώ η ροή, σε ότι αφορά την ποιοτική παράµετρο της αγωγιµότητας, έχει κανονικοποιηθεί στο δέλτα, παρουσιάζει έντονες διακυµάνσεις και αιχµές στην είσοδο του Νέστου στην Ελλάδα. Οι τιµές της αγωγιµότητας στη ροή του Νέστου, τόσο στο βόρειο τµήµα, όσο και στο δέλτα του, φανερώνουν την επαρκή ποιότητα του νερού από πλευράς διαλυµένων αλάτων, το οποίο ενδείκνυται για άρδευση (Ψιλοβίκος Αντ., ). Σχήµα Σύγκριση Παγονέρι Νέστου για το έτος, για την παράµετρο Στάθµη νερού Σχήµα Σύγκριση Παγονέρι Νέστου για το έτος, για την παράµετρο Αγωγιµότητα ιαλυµένο οξυγόνο (Σχήµα ) : Οι τιµές του διαλυµένου οξυγόνου βρίσκονται σε εξαιρετικά υψηλά επίπεδα και στους δύο σταθµούς. Στον Π.Σ. «Νέστος» παρουσιάζουν µία διακύµανση από, mg/l, ενώ στον Π.Σ. «Παγονέρι», µία αντίστοιχη διακύµανση από mg/l για όλη την περίοδο της έρευνας. Αυτό το δεδοµένο είναι πολύ σηµαντικό, γιατί το οξυγόνο είναι µία από τις πιο σηµαντικές (αν όχι η πιο σηµαντική) ποιοτική παράµετρος των υδάτων. Αποτελεί βασικό στοιχείο

4 υποστήριξης της υδρόβιας ζωής και από αυτό εξαρτώνται πλήθος αερόβιες διεργασίες όπως της διάσπασης των βιοαποικοδοµήσιµων οργανικών ουσιών και θρεπτικών αλάτων. Σε πολύ χαµηλές συγκεντρώσεις του ( mg/l), ευνοούνται οι αναερόβιες διεργασίες διάσπασης και έχουµε σηµαντική πίεση στους οργανισµούς που δεν µπορούν να καταναλώσουν το ελάχιστο ελεύθερο διαλυµένο οξυγόνο καθώς επίσης και έκλυση επικίνδυνων αερίων όπως το µεθάνιο και το υδρόθειο. Σε αρκετές περιπτώσεις οι τιµές του διαλυµένου οξυγόνου πλησιάζουν αυτές του οξυγόνου κορεσµού και σε ορισµένες περιπτώσεις τις ξεπερνούν, προφανώς λόγω της φωτοσύνθεσης και της παραγωγής οξυγόνου από τα χλωροφύκη. Έτσι, µπορούµε να πούµε ότι, από πλευράς διαλυµένου οξυγόνου, η κατάσταση των υδάτων είναι άριστη. Συγκρίνοντας τους δύο Π.Σ. βλέπουµε όπως και στη σύγκριση των προηγούµενων παραµέτρων, ότι ο Π.Σ. «Παγονέρι» παρουσιάζει πολύ έντονες διακυµάνσεις στις τιµές του οξυγόνου µε έντονες αιχµές τόσο στις µέγιστες όσο και στις ελάχιστες τιµές του. Αντίστοιχες διακυµάνσεις ακολουθούνται και στο δέλτα του Νέστου στον οµώνυµο σταθµό, µικρότερου όµως εύρους τιµών. Σε γενικές γραµµές οι µέσες τιµές του διαλυµένου οξυγόνου είναι ελαφρώς µεγαλύτερες στο Παγονέρι απ ότι στο Νέστο και αυτό είναι λογικό γιατί εισέρχονται παγωµένα και οξυγονωµένα νερά από τη γειτονική Βουλγαρία στο χώρο του Νέστου (λόγω τήξης χιονιού κατά του ανοιξιάτικους µήνες) τα οποία ευνοούν την παρουσία µεγαλύτερων συγκεντρώσεων διαλυµένου οξυγόνου απ ότι τα αντίστοιχα νερά στο δέλτα (Ψιλοβίκος Αντ., ). Θερµοκρασία νερού (Σχήµα ) : ακολουθούν παρόµοια πορεία κατά τη διάρκεια του έτους µε εναλλαγές άλλοτε υπέρ του ενός σταθµού και άλλοτε υπέρ του άλλου. Κατά τους καλοκαιρινούς µήνες, όπου κατά κόρον χρησιµοποιούνται τα υδροηλεκτρικά έργα Θησαυρού και Πλατανόβρυσης ως έργα αιχµής για τη στήριξη του δικτύου ηλεκτροπαραγωγής (air conditions), οι θερµοκρασίες του Π.Σ. «Νέστος», είναι αρκετά πιο χαµηλές από αυτές του Π.Σ. «Παγονέρι». Αυτό συµβαίνει γιατί η άντληση των υδάτων στον ταµιευτήρα Θησαυρού γίνεται από µεγάλο βάθος όπου συναντάται το µόνιµο ψυχρό υπολίµνιο. Η εξήγηση αυτή, έρχεται να επαληθεύσει στοιχεία µετρήσεων από το φράγµα του Θησαυρού από προηγούµενες έρευνες (Moustaka Gouni et al.,, Ψιλοβίκος Αντ. κ.α., ). Οι χαµηλές αυτές θερµοκρασίες δεν είναι εύκολο να προσεγγίσουν τις φυσιολογικές τιµές που αντιστοιχούν σε καλοκαιρινές θερµοκρασίες του νερού. Κάτι αντίστοιχο συµβαίνει ανάµεσα στην θερµοκρασία νερού και αέρα του Π.Σ. «Νέστος», όπου παρατηρούνται θερµοκρασίες νερού o C χαµηλότερες από τις θερµοκρασίες του αέρα, κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού, οι οποίες δεν µπορούν να εξοµαλυνθούν κατά τη ροή του ποταµού στα km που διανύει κατάντη των φραγµάτων και µέχρι τις εκβολές του. Η αναγκαιότητα της κατασκευής του ταµιευτήρα Τεµένους, κατάντη της Πλατανόβρυσης, έγκειται στο ότι πρόκειται να συµβάλει τόσο στην αναρρύθµιση της ροής του νερού όσο και της θερµοκρασίας του.,,,,, - Σχήµα Σύγκριση Παγονέρι Νέστου για το έτος, για την παράµετρο Οξυγόνο Σχήµα Σύγκριση Παγονέρι Νέστου για το έτος για την παράµετρο Θερµ. Νερού

5 Θερµοκρασία αέρα (Σχήµα ) : Οι θερµοκρασίες αέρα, ακολουθούν παρόµοια πορεία κατά τους χειµερινούς µήνες ενώ κατά τους εαρινούς, θερινούς και φθινοπωρινούς, η θερµοκρασία στον Π.Σ. Παγονέρι είναι κατά o C χαµηλότερες απ ότι οι αντίστοιχες στον Π.Σ. Νέστος. Σχήµα Σύγκριση Παγονέρι Νέστου για το έτος, για την παράµετρο Θερµ. αέρα. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Από την παρούσα εργασία προκύπτουν σηµαντικά αποτελέσµατα σε ότι αφορά τη σύγκριση των ποιοτικών και ποσοτικών παραµέτρων της ροής, ανάµεσα σε δύο Π.Σ. του δικτύου REMOS. Ο πρώτος αφορά στο δίκτυο οµάδα των σταθµών του δέλτα (Νότια Οµάδα) και είναι ο Π.Σ. «Νέστος» και ο δεύτερος αφορά στο δίκτυο οµάδα σταθµών στα ελληνοβουλγαρικά σύνορα (Βόρεια Οµάδα) και είναι ο σταθµός Π.Σ. «Παγονέρι». Από τη σύγκριση των παραµέτρων των δύο σταθµών προκύπτει ότι : Στάθµη νερού : Στον Π.Σ. «Νέστος», διατηρείται σε σχετικά υψηλά επίπεδα ( cm) σε όλη την περίοδο του έτους, δείχνοντας σηµεία κανονικοποίησης της στάθµης της ροής στο δέλτα, µάλλον προς όφελος των οικοσυστηµάτων του δέλτα, αφού υπάρχει συνεχής ροή σε όλη τη διάρκεια του έτους. Αντίθετα, στον Π.Σ. «Παγονέρι», παρατηρούνται αυξοµειώσεις µε έντονες αιχµές (πληµµύρες, ανοµβρία) που φανερώνουν ότι δεν υπάρχει έντονη ανθρωπογενής επέµβαση αλλά η φυσιολογική δίαιτα του ποταµού. Αγωγιµότητα : ιατηρείται σε πολύ ικανοποιητικές τιµές και στους δύο σταθµούς ( µs/cm στο Νέστο και µs/cm στο Παγονέρι) που υποδεικνύουν καταλληλότητα του νερού για άρδευση. ιαλυµένο Οξυγόνο : Το οξυγόνο κυµαίνεται επίσης σε πολύ ικανοποιητικές τιµές και στους δύο Π.Σ. ( mg/l) σε όλη τη διάρκεια του έτους, ιδανικές τιµές για τη διατήρηση των οικοσυστηµάτων του δέλτα. Χαρακτηριστικό είναι ότι την άνοιξη υπερτερούν οι τιµές στον Π.Σ. Παγονέρι, λόγω της τήξης του χιονιού επί Βουλγαρικού εδάφους και τον εµπλουτισµό της ελληνικής λεκάνης απορροής του Νέστου µε κρύα και καλά οξυγονωµένα νερά. Θερµοκρασία Νερού : Οι Θερµοκρασίες νερού συµβαδίζουν σχεδόν µέχρι τις αρχές καλοκαιριού και στη συνέχεια η θερµοκρασία του Νέστου πέφτει κατά o C χαµηλότερα, (Psilovikos Ar. et al., ) λόγω άντλησης ψυχρού νερού από το µόνιµο υπολίµνιο του Θησαυρού, για την κάλυψη των αναγκών ηλεκτρικής ενέργειας κατά την περίοδο του καλοκαιριού. Θερµοκρασία Αέρα : Οι Θερµοκρασίες αέρα συµβαδίζουν µόνο το χειµώνα, ενώ τις άλλες εποχές η θερµοκρασία στον Π.Σ. Παγονέρι είναι κατά o C χαµηλότερη. Ήδη έχουν αξιολογηθεί σε προηγούµενες εργασίες οι µετρήσεις των παραµέτρων για την πρώτη τριετία παρακολούθησης ( ) στη Νότια και παλαιότερη οµάδα δίκτυο σταθµών (Psilovikos Ar. et al., ). Με την εργασία αυτή ξεκινά η φάση επεξεργασίας των µετρήσεων της ης τριετίας ( ) µε τη σύγκριση των µετρήσεων του δέλτα µε τα

6 ελληνοβουλγαρικά σύνορα. Περαιτέρω καταµέτρηση και αξιολόγηση αποτελεσµάτων θα δώσουν τη δυνατότητα στην ερευνητική οµάδα ΠΕΡΣΕΑΣ να προβεί στις κατάλληλες ενέργειες και µέτρα στην κατεύθυνση της ορθολογικής υδατικής διαχείρισης. Οι µετρήσεις αυτές µπορούν ν αποτελέσουν τη βάση της παρακολούθησης στα πλαίσια της Οδηγίας / και ακόµη ν αποτελέσουν το εφαλτήριο για τη συνεργασία µε τη γειτονική χώρα Βουλγαρία στην κατεύθυνση της αειφορικής και ορθολογικής διαχείρισης του διασυνοριακού ποταµού Νέστου από τις δύο χώρες.. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Λαόπουλος Θ.,. Εξαµηνιαία έκθεση συντήρησης και τεκµηρίωσης του τηλεµετρικού δικτύου REMOS στους ποταµούς, στο Θησαυρό και στο δέλτα του ποταµού Νέστου για το Β εξάµηνο του. Ερευνητικό Πρόγραµµα «Συντήρηση και τεκµηρίωση του τηλεµετρικού δικτύου REMOS στο Νέστο», Επιτροπή Ερευνών ΑΠΘ. Moustaka Gouni M., Albanakis K., Mitrakas M. and Psilovikos A.,. Planktic autotrophs and environmental conditions in the newly formed hydroelectric Thesaurus reservoir, Greece. Archiv fur Hydrobiologie, Vol., No, pp.. Psilovikos Ar., Margoni S. & Psilovikos Ant.,. Monitoring Water Quality Parameters of the Transboundary River Nestos. American Journal of Applied Sciences, Vol (), pp.. Psilovikos Ar., Margoni S & Psilovikos Ant,. Simulation and Trend Analysis of the Water Quality Monitoring Daily Data in Nestos River Delta. Contribution to the Sustainable Management and Results for the years». Environ Monit Assess, Vol, No, pp. Ψιλοβίκος Αντ.,. Εξαµηνιαία έκθεση συντήρησης και τεκµηρίωσης του τηλεµετρικού δικτύου REMOS στους ποταµούς, στο Θησαυρό και στο δέλτα του ποταµού Νέστου για το Β εξάµηνο του. Ερευνητικό Πρόγραµµα «Συντήρηση και τεκµηρίωση του τηλεµετρικού δικτύου REMOS στο Νέστο», Επιτροπή Ερευνών ΑΠΘ. Ψιλοβίκος Αντ., Αλµπανάκης Κ., Μαργώνη Σ., Ψιλοβίκος Αρ. & Μακρυγιώργος Χ.,. Ορισµένα στοιχεία της λειτουργίας του συστήµατος REMOS στο δέλτα του Νέστου για τον ποσοτικό και ποιοτικό έλεγχο των υδατικών πόρων µετά τη λειτουργία των υδροηλεκτρικών έργων. Πρακτικά του ου Πανελληνίου Συνεδρίου Γεωργικής Μηχανικής, σελ., Θεσσαλονίκη, Απρίλιος. Ψιλοβίκος Άρ.,. Η συµβολή της παρακολούθησης (monitoring) στην ορθολογική διαχείριση και την πρόληψη περιβαλλοντικών κινδύνων στο διασυνοριακό ποταµό Νέστο. Η προοπτική για την εφαρµογή της Οδηγίας /. Υδροτεχνικά, Τεύχος, σελ..