تهران ایران. )21( تلفن:

Transcript

1 3 شماره. 9 دوره پاییز تهرانی سالمندان در )CHAMPS( فیزیکی فعالیت سطح پرسشنامه پایایی و روایی تعیین 7 رصافیانی مهدی 6 میرزایی سمانه 5 صبور ملیحه 4 دلبری احمد 3 فدایوطن رضا 2 شمس *امیر 1 صحاف رباب ایران. تهران توانبخشی و بهزیستی علوم دانشگاه استادیار سالمندی تحقیقات مرکز سالمندان سالمت تخصصی دکترای 1. ایران. تهران آوری فن و تحقیقات علوم وزارت ورزشی علوم و تربیتبدنی پژوهشگاه استادیار حرکتی رفتار تخصصی دکتری 2. ایران تهران توانبخشی و بهزیستی علوم دانشگاه دانشیار سالمندی تحقیقات مرکز سالمندان سالمت تخصصی دکترای 3. ایران. تهران توانبخشی و بهزیستی علوم دانشگاه استادیار سالمندی تحقیقات مرکز سالمندان سالمت تخصصی دکترای 4. توانبخشی و بهزیستی علوم دانشگاه سالمندی تحقیقات مرکز سالمندی MPH سالمندی اجتماعی روانی مطالعات مرکز کارشناس 5. ایران. تهران ایران. تهران بهشتی شهید پزشکی علوم دانشگاه داخلی رزینت عمومی پزشک 6. ایران. تهران توانبخشی و بهزیستی علوم دانشگاه دانشیار کاردرمانی گروه کاردرمانی تخصصی دکترای 7. 93/1/23 دریافت: تاریخ 93/11/25 پذیرش: تاریخ واژه: کلید سطح پایایی روایی فیزیکی فعالیت پرسشنامه سالمندان فیزیکی فعالیت سطح )CHAMPS( فیزیکی فعالیت سطح پرسشنامه پایایی و روایی تعیین و فارسی نسخه تهیه مطالعه این هدف اهداف بود. تهرانی سالمندان در و شدند مطالعه وارد تهرانی سالمند 200 گردید. انجام مقطعی و توصیفی-تحلیلی صورت به مطالعه این روشها و مواد همچنین و کردند تکمیل را والکر سالمت دهنده ارتقاء سطح و 36-SF چامپس فیزیکی فعالیت سطح پرسشنامههای پروتكل اساس بر معادلسازی و ترجمه فرآیند شد. ارزیابی آنها در رفتن راه دقیقه شش آزمون و جسمانی توده شاخص سالمند نفر 30 توسط هفته 2 از پس آزمون دفعات در پايایي شد. انجام )IQOLA( زندگی کیفیت ابزار بینالمللی پروژه شد. بررسی پرسشنامه همرمان و محتوا صوری روایی شد. محاسبه کرونباخ آلفای ضریب توسط همچنین و زا استفاده با آیتمها تمام ترجمه مطلوبیت داشتند. مطلوبی ترجمه کیفیت آیتمها درصد 85 از بیش یافتهها مناسبی ظاهری روایی چامپس فیزیکی فعالیت سطح پرسشنامه فارسی نسخه آمد. دست به مترجمین پیشنهادات همبستگی ضریب دادند. نشان مربوطه مقیاس خرده با را باالیی همبستگی سؤاالت درصد 96 از بیش داشت. همخوانی مورد در همچنین آمد. دست به 0/61 از بیش کل نمره و مقیاسها خرده نمره برای ردهای) ICC ( درون 0/85 آنها حذف از بعد و 0/73 محتوا روایی فاقد سوال هفت حذف از قبل پرسشنامه کرونباخ آلفای ضریب درونی هفت حذف از بعد محتوی روایی ضریب آمد. بدست درصد 0/81-0/68 دامنه در آزمون-بازآزمون همبستگی ضریب و شش آزمون با چامپس پرسشنامه نمرات بین همبستگی ضریب همگرا روایی برای بود. 0/89 با برابر )CVI ( سوال همبستگی ضریب همزمان روایی برای آمد. 0/27 بدست 0/39 و ترتیب به جسمانی توده شاخص و رفتن راه دقیقه آمد. بدست و 0/43 0/52 ترتیب به سالمت دهنده ارتقاء سطح و زندگی کیفیت با چامپس پرسشنامه نمرات بین قابل و مطلوب کیفیت از چامپس فیزیکی فعالیت سطح پرسشنامه معادلسازی و ترجمه فرآیند نتیجهگیری پایایی و همزمان و همگرا محتوی ظاهری روایی از پرسشنامه این فارسی نسخه همچنین است. برخوردار قبولی بنابراین است. برخوردار نظر مورد جامعه در قبولی قابل حد در درونی همخوانی و مطلق( و )نسبی آزمون دفعات در کار به سالمندان در فیزیکی فعالیت سطح بررسی ابزار عنوان به تحقیقات در میتوان را پرسشنامه این فارسی نسخه شده پیشنهاد سواالت از تعدادی میشود سنجیده متفاوت فیزیکی فعالیت نوع کشوری هر در اینکه دلیل به اما برد. فعالیتهای با متناسب ابزاری شود می پیشنهاد شود. اصالح جامعه فرهنگ با متناسب میبایست متخصصان توسط شود. ساخته و طراحی ایرانی سالمندان فیزیکی مسئول: *نویسنده شمس امیر دکتر حرکتی رفتار پژوهشکده ورزشی علوم و تربیتبدنی پژوهشگاه میرعماد خیابان تهران نشانی: +98 )21( تلفن: amirshams85@gmail.com الکترونیکی: پست 206

2 تعیین روایی و پایایی پرسشنامه سطح فعالیت فیزیکی پاییز دوره. 9 شماره 3 مقدمه در اغلب جوامع سالمندان با بیشترین خطر کاهش تواناییهای جسمی روانی و شناختی روبرو هستند و با احتمال بیشتری جهت حفظ سالمت عملکرد و خودکفایی به حمایتهای رسمی یا غیر رسمی وابسته میگردند ]1[. به منظور تعیین و انتخاب مناسبترین و بهترین برنامهریزی و سیاستگذاری باید اطالعاتی کامل دقیق و صحیح در زمینه مسائل سالمندی در اختیار داشت. در همین راستا سازمان بهداشت جهانی حمایت از تحقیقات و آموزش در عرصه سالمندی و مراقبتهای جامعه را به عنوان یک اصل پایه برای استراتژی جدید سالهای 2006 تا 2015 در نظر گرفته است ]2[. شاخصهای آماری نشان میدهد که پیر شدن جمعیت در کشور ما دیر زمانی است آغاز شده است و پیشبینی میشود تا سال ۱۳۹۵ به میانه سنی جمعیت کشور ۱۰ سال افزوده شود. بر طبق سرشماری سال 1390 تعداد سالمندان باالتر از 60 سال تهرانی 1 میلیون و صد دو هزار نفر ذکر گردیده است ]3[. مطالعات گوناگون نشان دادهاند که با افزایش سن به علت اختالالتی که در سیستمهای مختلف صورت میگیرد به خصوص به علت محدودیتهای حرکتی وابستگی فرد به دیگران در انجام کارهای روزانه افزایش مییابد. این عوامل میتواند بر احساس خوب بودن و در نتیجه بر سبک زندگی سالمند اثرات منفی زیادی ایجاد نماید. یکی از مواردی که شاید توانسته باشد به طور اساسی در افزایش طول عمر و ارتقاء سبک زندگی سالمندان نقش داشته باشد فعالیت جسمانی منظم و مداوم است ]2[. مطالعات مختلفی در مورد تاثیرات فعالیت جسمانی و ارتباط آن با سطح اجتماعی اقتصادی افراد صورت گرفتهاست. در مطالعهای که در سال در شهر یزد انجام شد میزان فعالیت جسمانی در جمعیت شهری بررسی شد. نتایج این مطالعه حاکی از آن بود که میزان فعالیت جسمانی در جمعیت شهری یزد پایین و میزان کمتحرکی در جمعیت باالی 60 سال 4/68% بود این میزان با افزایش سطح تحصیالت و افزایش سن رابطه مستقیم داشت و بیشترین عدم تحرک جسمانی مربوط به افراد کارمند و داری شغل آزاد و در درجات بعدی به گروه افراد بازنشسته و خانهدار تعلق داشت ]4[. فعالیت جسمانی و انتقال وزن بدن به استخوانها موجب سالمت سیستم استخوانی و پیشگیری از استئوپروز و شكستگی میشود اعتماد به نفس را در سالمندان تقویت نموده و آنان را از سكون و بیثمری و احساس بیاهمیت بودن دور میسازد ]5[. برای حفظ سالمتی توصیه میشود كه انجام فعالیت در سالمندان تشویق و تقویت گردد. یكی از مؤثرترین روشهای پیشگیری از اختالالت دوران سالمندی فعالیت جسمانی است. فعالیت جسمانی میتواند كمك شایانی به درمان برخی از اختالالت فكری مثل افسردگی نماید و فعالیت منظم در سنین باال نیز به كاهش درد و ناتوانی مرتبط با بیماریهای آرتریت و استئوپروز كمك میكند ]6 5[. كاهش و به تأخیر انداختن ناتوانی مربوط به سالمندی یك مسأله عمده در بهداشت عمومی است و فعالیت جسمانی میتواند نقش مهمی در ایجاد و حفظ سالمت در تمام سنین داشته باشد. با توجه به اینکه با فعالیت جسمی منظم در سالمندان میتوان با ضعف و آسیبپذیری ناشی از عدم فعالیت جسمانی مانند استئوپروز و عواقب آن مانند شکستگیهای استخوان فمور و لگن و تغییرات بیولوژیک ناشی از پیری و بیمارهای مزمن مقابله کرد و با توجه به اینکه نتایج پژوهش هاسکل و همکاران )2007( نشان داد که سالمندان میبایست هفتهای پنج جلسه فعالیت جسمانی 30 دقیقهای با شدت متوسط و یا هفتهای سه جلسه فعالیت جسمانی 20 دقیقهای با شدت باال داشته باشند ]7[ تا به امروز در ایران ابزار مناسبی که سطوح فعالیت جسمی را در سالمندان ارزیابی کند وجود ندارد. یکی از مهمترین مسائلی که در مطالعه و بررسی پیآمدهای عملکردی در سطوح مختلف فردی و اجتماعی در پیش روی محققین و متخصصین قرار دارد توسعه مقیاسهای مناسب برای ارزیابی است. در صورتی که این مقیاسها در سطح بینالمللی موجود باشند مقیاس مناسب از میان ابزارهای موجود انتخاب میشود. هدف از این انتخاب دستیابی به ابزارهایی است که نیازهای بالینی و تحقیقی محققین را در سطح مطلوبی پاسخگو باشند ]8[. معموال محققین به دنبال ابزارهایی هستند که تا حد ممکن به صورت مطلوبی مفاهیم مورد نظر آن ها را به صورت دقیق و کامل پوشش دهد. این مفاهیم مورد نظر با هدف ارزیابی آثار آسیبها و بیماریها میزان تأثیر استراتژیها مداخالت و برنامههای درمانی و توانبخشی بررسی سیر پیشرفت سالمندان چه به صورت گروهی و فردی و در نهایت تصمیمگیری بالینی در جهت ادامه توقف و یا اصالح این اقدامات مورد ارزیابی قرار میگیرد. در این میان مسائلی نظیر تمرکز ابزار بر جوامع هدف و گوناگون نحوه کاربرد ابزار به صورت معاینه یا پرسش از سالمندان 207

3 3 شماره. 9 دوره پاییز ابزار مقیاسهای خرده ابزار روانسنجی ویژگیهای میگیرد. قرار توجه مورد غیره و بررسی به تا شدیم برآن مطالعه این در لذا ابزارهای جدیدترین و بهترین از یکی پایایی و روایی ]10 9[ سالمندان در جسمانی فعالیت سطح سنجش چامپس جسمی فعالیت سطوح پرسشنامه نام به عواملی از یکی مطمئنا بپردازیم. تهرانی سالمندان در پژوهشگران و متخصصان سازمانها شده باعث که جسمی فعالیت سطح ارزیابی به کمتری تمایل جهت الزم ابزار کمبود دهند نشان سالمندان در با آشنایی کمبود و جسمی فعالیت سطح بررسی منظور بدین میباشد. حیطه این در موثر عوامل بررسی با دارند سعی حاضر پژوهش در پژوهشگران اندازهگیری ابزارهای بهترین از یکی پایایی و روایی حال در که سالمندان در جسمانی فعالیت سطح به را آن میگیرد قرار استفاده مورد دنیا در حاضر کشور در پژوهشگران و شناسی سالمند متخصصان کنند. معرفی جسمانی فعالیت پرسشنامه پایایی و روایی )2001( همکاران و هاردا توسط بار اولین چامپس آمریکایی سالمندان در )2001( همکاران و استوارت و سازه روایی پژوهشگران این شد. گزارش قبول مورد استفاده با را چامپس جسمانی فعالیت پرسشنامه توده شاخص رفتن راه دقیقه 6 آزمونهای از پایایی و روانشناختی بهزیستی مقیاس و جسمانی درون همبستگی ضریب از استفاده با را آزمون این کاپا ضریب و مجدد آزمون-آزمون نمرات طبقهای در )2006( همکاران و 1 سیارتو ]10 9[. آوردند بدست )2009( همکاران و جلیس ]11[ کانادایی سالمندان همکاران و فلوریندو و ]12[ استرالیایی سالمندان در که دادند نشان ]13[ فرانسوی سالمندان در )2009( برخوردار خوبی پایایی و روایی از پرسشنامه این توجه با شد بیان تر پیش که طور همان است. فیزیکی عملکرد بر جسمانی فعالیت اهمیت به که ابزاری ایران در امروز به تا سالمندان روانی و سالمندان در جسمانی فعالیت سطح بررسی به سنجش میرسد نظر به و نداشت وجود بپرازد تمرینی پروتکلهای ایجاد بر ابزاری چنین روایی سالمندان برای آموزشی دستورالعملهای طراحی و خواهد شایانی کمک بیشتر های پژوهش انجام و سالمندان عملكرد سطح است الزم بنابراین کرد. تا گیرد قرار ارزیابی و بررسی مورد مرتب طور به درمان و پرستاری الزم مداخالت و تصمیمگیری برای تا مسن افراد نمود. اتخاذ را مناسب تصمیم بتوان شدن كم با زیرا بمانند فعال باید امكان حد سر شادی و رضایت خشنودی احساس فعالیت سطح رو این از میگذارد. كاهش به رو سالمند شخص انجامشان توان كه را جدیدی فعالیتهای باید آنها از مجبورند كه قبلی فعالیتهای جایگزین دارند را بنمایند. بكشند دست آنها مطالعه روش آنجا از و است روانسنجی مطالعه یک مطالعه این و نمیگیرد صورت مداخلهای حاضر تحقیق در که سطح مقیاس روایی و پایایی بررسی ترجمه هدف 60 باالی سالمندان در چامپس جسمانی فعالیت غیرتجربی مطالعه نوع بنابراین است. تهرانی سال باالی سالمندان کلیه حاضر پژوهش جامعه است. مطالعه مورد نمونه و میباشند تهرانی سال 60 به که است سال 60 باالی سالمندان از گروهی عملکرد تست و میشوند انتخاب دسترس در صورت مثبت آنها )Abbreviated Mental Test( شناختی و دیگر مطالعات نتایج اساس بر نمونه حجم است. از استفاده و 90% آزمون توان % 95 و اطمینان سطح در همبستگی ضریب برای کوکران نمونه حجم فرمول گردید: تعیین 200 برابر میباشد زیر صورت به که N= +3 سنجش برای حاضر پژوهش در استفاده مورد ابزار جمعیت پرسشنامه از بوند عبارت تحقیق متغیرهای پرسشنامه قدسنج ترازویآزمایشگاهی شناختی دنیای درک و فهمیدن و کردن فکر توانایی اختالل ارتقاء فعالیت سطح پرسشنامه )AMT( پیرامون 36 زندگی کیفیت پرسشنامه والکر سالمت دهنده چامپس جسمانی فعالیت سطح پرسشنامه سوالی ) Minute Walk Test-6( رفتن راه دقیقه 6 آزمون عضالنی. استقامت ارزیابی برای :)AMT( 2 کردن فکر توانایی اختالل پرسشنامه همان یا سالمند شناخت اختالل میزان تست این دنیای درک و فهمیدن و کردن فکر توانایی اختالل سوالی 10 پرسشنامه یک میسنجد. را پیرامون و فروغان توسط ایران در آن پایایی و روایی که با آن نمرات و است شده انجام )1386( همکاران باال همبستگی شناختی مختصر معاینه نمرات صحیح پاسخ هر برای ابزار این در است. داشته امتیازات مجموع پایان در و میشود داده امتیاز یک نمره آن برای ایدهال برش نقطه میگردد. محاسبه Abbreviated Mental Test.2 Cyarto.1 208

4 تعیین روایی و پایایی پرسشنامه سطح فعالیت فیزیکی پاییز دوره. 9 شماره 3 6 حساسیت آن 85% و ویژگی 99% تعیین شده است و اخذ امتیاز کمتر از 10/7 اختالل شناختی محسوب میگردد. در این مطالعه معیار ورود به مطالعه کسب امتیاز 7 و باالتر میباشد ]14[. آزمون 6 دقیقهای راهرفتن :)6MWT( 3 از این آزمون برای ارزیابی استقامت قلبی عروقی در سالمندان استفاده شد ]15[. این آزمون را در سال 1960 بالک برای ارزیابی عملکرد بیماران قلبی ریوی به کار برد. این آزمون ب هدلیل راحتی در اجرا و شبیه بودن به فعالی تهای روزمره برای ارزیابی تعادل به خصوص در سالمندان بسیار مناسب است. پایایی آن در بیماران قلبی باال )85/0( گزارش شده است و ب ه عنوان ابزاری معتبر در ارزیابی میزان ظرفیت عملکردی در سالمندان شناخته میشود ]16[. برای اجرای این آزمون از سالمند خواسته میشود که با حداکثر توان خود طول مسیر 17 متری را به صورت رفت و برگشت در مدت زمان 6 دقیقه طی کند. بعد از مدت 6 دقیقه میزان مسافت طیشده توسط سالمند ثبت میشود ]17[. پرسشنامه سطح ارتقاء دهنده سالمت: این پرسشنامه دارای 54 سوال بوده و هدف آن اندازهگیری رفتارهای ارتقاء دهنده سالمت )تغذیه ورزش مسئولیتپذیری در مورد سالمت مدیریت استرس حمایت بینفردی خود شکوفایی( است. برای بدستآوردن امتیاز کلی پرسشنامه مجموع امتیازات همه سواالت با هم جمع میشود. در پژوهش محمدی زیدی و همکاران )1390( روایی سازه این پرسشنامه با استفاده از روش تحلیل عاملی اکتشافی و تاییدی مورد قبول گزارش شد. همچنین پایائی با استفاده از آلفای کرونباخ برای مولفههای تغذیه 79/0 ورزش 86/0 مسئولیتپذیری در مورد سالمت 81/0 مدیریت استرس 91/0 حمایت بین فردی 79/0 و خودشکوفایی 81/0 بدست آمد ]18[. پرسشنامه کیفیت زندگی 36 سوالی ( :)SF36 این پرسشنامه دارای 36 سوال در 8 بعد است که ابعاد آن شامل سالمت عمومی عملکرد فیزیکی محدودیت عملکرد فیزیکی محدودیت عملکرد روانی احساس سرزندگی سالمتی روانی عملکرد اجتماعی و درد جسمی یا جسمانی است. امتیازات این هشت خرده مقیاس به دو مولفه جسمی )سالمت جسمی( و روانی )سالمت روانی( تقسیم می شود. نمره نزدیک به 100 نشانه کیفیت زندگی باال و کم تر از 50 سطح پایین تلقی میشود. روایی و پایایی این پرسشنامه توسط معتمد و همکاران ( 1384( طی پژوهشی که روی افراد شهر تهران انجام داد مورد تائید قرار گرفت. نتایج آن نشان داد ابزار روایی و پایایی قابل قبول داشته و آلفا کرونباخ اجزای آن بین 0.77 تا 0.90 بودهاست ]19[. پرسشنامه سطح فعالیت جسمانی سالمندان چامپس :)CHAMPS( 4 در پژوهش حاضر برای داشتن ابزاری روا و پایا برای تعیین سطح فعالیت جسمانی در سالمندان از پرسشنامه سطح فعالیت جسمانی سالمندان چامپس استفاده شد. این پرسشنامه توسط استوارت و همکاران )2001( ساخته شد ]9[ و فعالیت جسمانی را در چهار سطح بیتحرک فعالیت جسمانی با شدت کم )سواالت ) فعالیت جسمانی با شدت متوسط )سواالت ( 35 و فعالیت جسمانی با شدت زیاد )سواالت ) مورد ارزیابی قرار میدهد. پرسشنامه دارای 41 سوال میباشد و فعالیتهایی را شامل میشود که فرد سالمند در طول یک هفته مربوط به ماه قبل انجام داده است. شدت فعالیت جسمانی در پرسشنامه چامپس بر اساس مت Metabolic( Equivalent )Test=MET محاسبه شد که واحدی برای تخمین خرج متابولیک در فعالیت جسمی است. چنانچه میزان مت فرد مساوی یک باشد یعنی فرد بیتحرک اگر بیشتر از یک و کمتر از سه بدست آید یعنی فعالیت جسمانی با سطح پایین است اگر مت بیشتر یا مساوی سه و کمتر از شش بدست آید یعنی شدت فعالیت جسمانی متوسط و اگر مت بیشتر از 6 بدست آید یعنی شدت فعالیت جسمانی زیاد است. برای محاسبه شدت فعالیت مقدار مت هر فعالیت در مدت زمان صرف شده در طی یک روز یا طی یک هفته ضرب شد. به طور کلی افراد بر اساس میزان Met مصرفی به چهار گروه بی تحرک )کمتر از Met ( گروه 300 با فعالیت کم ( کمتر از Met 600 و یا کمتر از- 7500Met فعالیت متوسط ( بین Met )min/week و یا بین ) Met-min/week و یا فعالیت با شدت باال ( بیشتر از 3000 Met و یا بیشتر از )10000Met-min/week تقسیم میشوند. در ابتدا از سازندگان پرسشنامه برای ترجمه و بررسی پایایی و روایی پرسشنامه در ایران از طریق ایمیل اجازه گرفته شد. سپس به ترجمه آن طبق مراحل زیر پرداخته شده است. در این مطالعه از روش استاندارد مدل ترجمه پروژه بین المللی ابزار کیفیت زندگی )IQOLA( برای ترجمه مقیاس Community Health Activities Model Program for Seniors.4 6Minute Walk Test.3 209

5 پاییز دوره. 9 شماره 3 فعالیت جسمانی چامس در سالمندان ایرانی استفاده شد. برای بررسی روایی ظاهری پژوهشگران تالش کردند تا از شیوه صحیح نگارش و جمله بندی منطقی برای نوشتن عبارات پرسشنامه استفاده شود. تیم تحقیق به همراه متخصصان و صاحب نظران طب سالمندی و طب فیزیکی عبارات را چندین بار بازخوانی و دیدگاه ها را اعمال کرده و سپس سه متخصص در زمینه ادبیات فارسی آن ها را بازنگری کرد. بررسی روایی محتوی در دو مرحله شامل: الف( نظر سنجی از افراد سالمند راجع به واضح بودن و ساده و قابلفهم بودن هر یک از سواالت پاسخها و توضیحات نسخه فارسی پرسشنامه فعالیت فیزیکی سالمندان و ب( نظرسنجی از 10 فرد مجرب و متخصص در زمینه سالمندی راجع به مناسب بودن ترجمه پرسشنامه مناسب بودن پرسشنامه برای جامعه سالمندان تهران قابلفهم بودن پرسشنامه و مناسب بودن پرسشنامه برای نیازسنجی انجام شد. واضح بودن و ساده و قابلفهم بودن آیتمها: در این قسمت بررسی روایی محتوی هر يك از سؤاالت پاسخها و توضيحات نسخه فارسی پرسشنامه میزان فعالیت فیزیکی سالمندان با نظرخواهی از 10 فرد مجرب و متخصص در زمينه فعالیت جسمانی شامل 2 نفر با مدرك دكترا 4 نفر با مدرك كارشناسي ارشد و 3 نفر با مدرك كارشناسي و 10 نفر از سالمندان )4 نفر با مدرك كارشناسي 5 نفر با مدرك ديپلم و 1 نفر با مدرك سيكل( صورت گرفت. در اين مرحله پرسشنامه فرم مربوط به نظردهي و همچنين توضيحات كتبي در خصوص پرسشنامه و مرحله مورد نظر در اختيار متخصصان و سالمندان مذكور قرار گرفت تا نظرات خود را در رابطه با آيتمهاي پرسشنامه در 2 معيار زير )موارد الف و ب( عنوان نمايند. الف( واضح بودن: 1- كامال واضح 2- واضح است 3- نسبتا واضح 4- واضح نيست. ب( ساده و قابل فهم بودن: 1- كامال ساده 2- ساده است 3- نسبتا ساده 4- ساده نيست. برای تعیین روایی محتوا از روش کمی استفاده شد. از آنجایی که تعیین روایی محتوا در این مطالعه مبتنی بر قضاوت افراد متخصص بود قضاوت بر اساس دیدگاه متخصصان با تجربه و با دانش در حیطه های طب سالمندشناسی رفتار حرکتی و طب فیزیکی انجام شد. برای بررسی روایی محتوا 5 به شکل کمی از دو شاخص نسبت روایی محتوا )CVR( و شاخص روایی محتوا )CVI( 6 استفاده شد. ابتدا برای تعیین شاخص نسبت روایی محتوا از 23 نفر از متخصصان درخواست شد تا هر مرحله را بر اساس یک طیف سه قسمتی بررسی کنند: الف( ضروری است ب( مفید است ولی ضرورتی ندارد ج( ضرورتی ندارد. بر اساس جدول الوشه برای تعیین حداقل ارزش شاخص روایی محتوا عباراتی که مقدار CVR آنها 62/0 بود محافظت میشوند و حذف نمیشوند. سپس شاخص CVI بر اساس شاخص روایی محتوای والتس و باسل 7 محاسبه شد. بدین منظور پژوهشگران پرسشنامه طراحی شده را در اختیار متخصصان قرار دادند و از آنان درخواست شد تا بر اساس شاخص روایی محتوای والتس و باسل میزان ارتباط وضوح و سادگی هر یک از سواالت را تعیین کنند. بعد از این مرحله نوبت به توزیع پرسشنامهها بر روی سالمندان مورد پژوهش رسید که پژوهشگر پس از اخذ رضایت و پرکردن پرسشنامه اختالل توانایی فکر کردن )جهت تایید قدرت شناخت سالمند و آگاه به زمان و مکان بودن( و توضیح در مورد دو مرحلهای بودن پژوهش )اجرای پیش آزمون و پس آزمون جهت تعیین پایایی به روش آزمون-بازآزمون( به فاصله دو هفته پرسشنامههای مذکور بین آنها توزیع شد تا نسبت به تکمیل آنها اقدام نمایند. بعد از جمعآوری دادههای مربوط به پرسشنامههای جمعیتشناختی و تست اختالل توانایی فکر کردن دادههای مربوط به پرسشنامههای سطح فعالیت ارتقاء دهنده سالمت کیفیت زندگی 36 سوالی و پرسشنامه سطح فعالیت جسمانی چامس و همچنین دادههای مربوط به شاخص توده بدن )با استفاده از تقسیم وزن به مجذور قد( و آزمون شش دقیقه راه دفتن محاسبه گردید. جهت بررسی روایی سازه پرسشنامه سطح فعالیت جسمانی سالمند از پرسشنامه سطح ارتقاء دهنده سالمت آزمون ارزیابی استقامت در 6 دقیقه راه رفتن کیفیت زندگی 36 سوالی و شاخص توده بدن استفاده شد. جهت تجزیه و تحلیل دادهها از آمار توصیفی شامل محاسبه شاخصهای تمایل مرکزی و پراکندگی برای متغیرهای مورد مطالعه در کل نمونه استفاده شد. محاسبه خطای معیار اندازهگیری و ضریب همبستگی درون ردهای برای نمره کل مقیاس به منظور ارزیابی پایایی مطلق و نسبی در دفعات آزمون محاسبه پایایی در دفعات آزمون با استفاده از خط معیار اندازهگیری و ضریب همبستگی Content Validity Index.6 Waltz& Bausell.7 Content Validity Ratio.5 210

6 تعیین روایی و پایایی پرسشنامه سطح فعالیت فیزیکی پاییز دوره. 9 شماره 3 درونی محاسبه ضریب آلفای کرونباخ به منظور ارزیابی همخوانی درونی پرسشنامه محاسبهی ضریب همبستگی پیرسون به منظور بررسی روایی س ازه همگ را پرسش نامهی س طح فعالی ت جس مانی سالمندان با پرسشنامه سطح فعالیت ارتقاء دهنده سالمت و پرسشنامه کیفیت زندگی و محاسبهی ضریب همبستگی پیرسون به منظور بررسی روایی سازه همزمان پرسشنامه سطح فعالیت جسمانی سالمندان با شاخص توده بدن )BMI( و آزمون شش دقیقه راه رفتن برای سالمندان انجام شد. نتایج نتایج نشان میدهد که بیشترین تعداد سالمندان در سطح فعالیت جسمانی بیتحرک و پایین قرار دارند. همچنین سالمندان از نظر سطح ارتقا سالمت کیفیت زندگی شاخص توده بدن و آزمون شش دقیقه راه رفتن در وضعیت نسبتا خوبی قرار داشتند )جدول 1(. نتایج بررسی پایایی نسخه فارسی پرسشنامه سطح فعالیت جسمانی چامپس برای سالمندان: 1 -تعیین همبستگی پاسخها با یکدیگر )پایایی از نظر همخوانی درونی 8 و ضریب همبستگی درون ردهای( الف( آلفای کرونباخ: یکی از راههای سنجش پایایی دادهها گرفتن آلفای کرونباخ از 200 نمونه حاصله میباشد. طبق طبقه بندی انجام شده میزان آلفای 0.7 در طیف خوب قراردارد. بدین معنی که تمام سواالت دارای همبستگی در حد خوب میباشند. ابتدا نتایج آلفای کرونباخ برای 40 سوال پرسشنامه 73/0 بدست آمد. اما براساس نظر متخصصان برای بررسی روایی محتوا نتایج نشان داد با حذف هفت سوال پرسشنامه سطح فعالیت فیزیکی در سالمندان )سوال های مربوط به فعالیت های رقص گلف تنیس دو نفره شوت پول بیلیارد و اسکیت( که کمتر در سالمندان ایرانی انجام میشود و متخصصان پیشنهاد کرده بودند متناسب با فرهنگ ایرانی نمیباشد ضریب آلفای کرونباخ به 85/0 افزایش یافت. ب( ضریب همبستگی درونردهای :)ICC( 9 یکی دیگر از راه های سنجش پایایی عالوه بر محاسبه ضریب همبستگی در آزمون-بازآزمون سنجش ضریب همبستگی درونردهای در 30 نمونه است که در ابتدا نمرات حاصله از سواالت محاسبه شده در مرحله اول را با عنوان n1 و نمرات سواالت محاسبه شده در مرحله دوم را به عنوان n2 گرفته و میان آنها همبستگی درونردهای گرفته شد. نتایج نشان داد چون P value کوچکتر از 05/0 و میزان CI95% نیز 145/0-71/0 است فرضH صفر )میان n1 و n2 همبستگی وجود ندارد( رد میشود. بنابراین میان دوبار آزمون با نمونه 30 نفری همبستگی میان پاسخهای حاصله وجود دارد. 2 -تعیین همبستگی نتایج دوبار اجرای آزمون )ثبات زمانی پایایی در بازآزمایی( دادههای حاصله در جدول 2 نشان میدهد که بین دوبار آزمون برای مولفه های بدون فعالیت فعالیت با شدت پایین متوسط باال و نمره کل متغیر جدول 1. میانگین و انحراف استاندارد سطح ارتقاء دهنده سامت کیفیت زندگی شاخص توده بدن و آزمون شش دقیقه راه رفتن برای سالمندان میانگین)انحراف معیار( سطح ارتقا دهنده سالمت 152/32)6/93( کیفیت زندگی 36 سوالی 56/41)10/51( شاخص توده بدن BMI 28/02)6/85( آزمون شش دقیقه راه رفتن 408/72)9/57( جدول 2. محاسبه مقدار همبستگی بین نتایج دوبار اجرای آزمون فعالیت با سطح پایین بدون فعالیت مولفه ها 0/73 0/81 مقدارهمبستگی 0/001 0/001 P value فعالیت با سطح متوسط 0/74 0/002 فعالیت با سطح باال 0/68 0/001 نمره کل پرسشنامه 0/84 0/001 Interclass correlation coefficient.9 Internal consistency.8 211

7 پاییز دوره. 9 شماره 3 پرسشنامه همبستگی وجود داشت. روایی صوری 10 )ظاهری(: در تمامی آیتمهای پرسشنامه بجز 7 آیتم اکثر پاسخها به گزینههای اول )کامال واضح است( و دوم )واضح است( معیارهای مطرح شده اختصاص داشت. 7 آیتم مورد نظر با استفاده از پیشنهادات مطرح شده اصالح شدند. یکی از آیتمها سوال سه بود که پیشنهاد شده بود سوال سه به»آیا کارهای داوطلبانه و یا خیریه انجام میدهید «تغییر کند سوال چهار به صورت»آیا به مسجد یا کلیسا میروید و در فعالیت های مذهبی و معنوی شرکت میکنید «نوشته شود پیشنهاد شده بود. سوال 5 به اینصورت که»آیا به باشگاه و یا جلسات گروهی میروید " تغییر کند. در سوال 11 به جای»تماشای ورزشتماشای مسابقات ورزشی«جایگزین شود و به صورت»آیا به کنسرت سینما تئاتر سخنرانی و یا تماشای مسابقه ورزشی میروید " نوشته شود. در سوال 19 به جای»تمیز کردن فاضالب«از عبارت»شستن راه پله«استفاده شود و سوال 19 به صورت»آیا کارهای سنگین اطراف خانه را انجام میدهید )مثل تمیز کردن پنجره ها شستن راه پله( " تغییر کند. در سوال 20 نوشته شود»آیا کارهای سبک خانه و خانه داری انجام می دهید «همچنین پیشنهاد شده بود عبارت ماشین های کشاورزی به سوال 23 )آیا روی ماشین خود کامیون ماشین چمن زنی ماشین های کشاورزی یا دیگر ماشین ها کار انجام میدهید ( اضافه شود. در سوال 32 به جای واژه شدید از واژه سریع استفاده شود و سوال 32 به این صورت بیان شود:»آیا با شدت متوسط یا سریع شنا میکنید ". همچنین دو نفر از متخصصان پیشنهاد کرده بودند که به دلیل اینکه سالمندان در ایران از کامپیوتر استفاده نمیکنند و یا اینکه سالمندان اندکی از کامپیوتر استفاده میکنند سوال شش )"آیا از کامپیوتر استفاده میکنید "( حذف شود همچنین در رابطه با سوال ( 23 آیا روی ماشین خود کامیون ماشین چمنزنی یا دیگر ماشین ها کار انجام میدهید ( پیشنهاد سه نفر از متخصصان این بود که سوال 23 برای سالمندان زن کاربرد ندارد و به احتمال زیاد نمونه سالمندان زن را از دست میدهد. همچنین در این مرحله نتایج نشان داد نسخه فارسی پرسشنامه میزان فعالیت فیزیکی در سالمندان از 14 فرد مجرب و متخصص در زمينه طب ورزش و سالمندی به لحاظ مناسب بودن ترجمه 93 درصد مناسب بودن برای جامعه ایران 95 درصد قابل فهم بودن و مناسب بودن برای نیازسنجی 96 درصد مطلوب و قابل قبول بوده است و هیچ یک از افراد مورد سؤال گزینه غیر قابل قبول را عالمت نزده بودند. برای بررسی روایی محتوی 11 از روش الوشه استفاده شد. در این ارتباط 23 متخصص از صاحب نظران رفتار حرکتی سالمندشناسی و طب سالمندی نظرات خود را اعمال نمودند. در این مرحله از پژوهش هفت سوال )سوالهای ( به علت کسب نمره CVI کمتر از 75/0 حذف شدند. پس از جمعآوری این اطالعات برای بدست آوردن نمره روایی محتوی ( )CVI تمام نمرات CVR تمام گویهها با یکدیگر جمع شدند و تقسیم بر کل تعداد گویهها )33 گویه( شد و عدد نهایی CVI برابر با 89/0 بدست آمد. برای تعیین روایی همگرای پرسشنامه سطح فعالیت فیزیکی چامپس برای سالمندان براساس نظر متخصصان پس از حذف سواالت )سوالهای ( مربوط به فعالیتهای رقص گلف تنیس دونفره شوت پول بیلیارد و اسکیت که کمتر در سالمندان ایرانی انجام میشود ضریب همبستگی پیرسون نمره کل پرسشنامه سطح فعالیت جسمانی سالمندان با پرسشنامه سطح فعالیت ارتقاء دهنده سالمت و پرسشنامه کیفیت زندگی تعیین شد. نتایج جدول 3 نشان میدهد که همبستگی نمره فعالیت فیزیکی سالمندان با نمرات پرسشنامه سبک زندگی ارتقاء دهنده و کیفیت زندگی از لحاظ آماری معنیدار میشود و با افزایش فعالیت فیزیکی در سالمندان کیفیت زندگی و سبک زندگی جدول 3. ضریب همبستگی پیرسون نمره کلی پرسشنامه فعالیت فیزیکی با پرسشنامه های کیفیت زندگی و سطح ارتقاء دهنده سامت کیفیت زندگی سبک ارتقا دهنده سالمت متغیر r (P value) r (P value) 0/52 )0/01( 0/43 )0/01( فعالیت فیزیکی Content-validity.11 Face-validity

8 تعیین روایی و پایایی پرسشنامه سطح فعالیت فیزیکی پاییز دوره. 9 شماره 3 ارتقاء دهنده افزایش مییابد. بنابراین پرسشنامه فعالیت فیزیکی برای سالمندان دارای روایی همگرا میباشد. برای تعیین روایی همزمان پرسشنامه سطح فعالیت فیزیکی چامپس برای سالمندان براساس نظر متخصصان پس از حذف سواالت مربوط به فعالیت های رقص گلف تنیس دونفره شوت پول بیلیارد و اسکیت )سوالهای ( که کمتر در سالمندان ایرانی انجام میشود ضریب همبستگی پیرسون نمره کل پرسشنامهی سطح فعالیت جسمانی سالمندان با نمره شاخص توده بدن )BMI( و آزمون 6 دقیقه راه رفتن محاسبه شد. همچنین نتایج نشان داد همبستگی نمره فعالیت فیزیکی سالمندان با نمرات شاخص توده بدن )0 27-=r و 0 009=P( و آزمون شش دقیقه راه رفتن )0 39=r و 0 01=P( از لحاظ آماری معنیدار میشود و با افزایش سطح فعالیت فیزیکی در سالمندان سالمندان در آزمون شش دقیقه راه رفتن مسافت بیشتری را طی میکنند و با افزایش فعالیت فیزیکی در سالمندان شاخص توده بدن کاهش مییابد. بنابراین پرسشنامه فعالیت فیزیکی برای سالمندان دارای روایی همزمان میباشد. بحث هدف از این تحقیق بررسی روایی و پایایی نسخه فارسی پرسشنامه فعالیت فیزیکی چامپس در سالمندان ایرانی بود. این پرسشنامه معتبر می باشد و در بسیاری از کشورها در مطالعات زیادی استفاده میشود. این مطالعه بر روی 200 سالمند ساکن تهران که مشکالت شناختی نداشتند انجام شد. به طور کلی با نتایج به دست آمده از تحقیق حاضر میتوان به آسانی و کیفیت مطلوب ترجمه روایی و پایایی مناسب نسخه فارسی پرسشنامه سطح فعالیت فیزیکی چامپس در سالمندان پی برد. یکی از مهمترین ویژگیهایی که در انتخاب یک ابزار باید مد نظر باشد و توجه به آن مورد تأکید صاحبنظران قرارگیرد آسانی ترجمه و کیفیت مطلوب نسخه ترجمه شده به یک زبان ثانویه میباشد. بدین معنی که این طراحان همواره در انتخاب و کاربرد واژه ها عبارات و جمالت سعی دارند که تا حد ممکن از موارد مبهم نامأنوس غیر شفاف و دارای معانی متعدد پرهیز نموده و بدینوسیله فرآیند ترجمه و معادلسازی متن ابزار را به یک زبان دیگر تا حد ممکن تسهیل نمایند ]20[. به طور حتم وجود یک متن روان و واضح در این ابزار سبب خواهد شد تا مترجمین قادر باشند نسخههای اولیه ترجمه شده این مقیاس را به منظور انجام مراحل بعدی تحقیقات خود تهیه نمایند. در تحقیق حاضر نیز چنین امتیازی به وضوح مشاهده میگردد. به عبارتی وجود 14 مترجم همکار در این تحقیق که دارای تسلط و تجربه قابل قبولی در ترجمه متون انگلیسی به فارسی بودهاند به صورت کمی و قابل محاسبه و قابل گزارش آسانی و کیفیت مطلوب و رضایت بخش فرآیند ترجمه و معادلسازی را مورد تأیید قرار دادند. همچنین یکی از تعیین کننده ترین مسائل در ساختن آزمون روایی آن است که در حالی که پایایی با دقت و همسانی آزمون سروکار دارد روایی آنچه را که آزمون باید به دقت اندازه بگیرد میسنجد. آزمون در صورتی دارای روایی است که آنچه را که مورد نظر است به دقت اندازهگیری کند ]21[. در تحقیق حاضر روایی ظاهری محتوی همگرا و همزمان آیتمها مورد بررسی قرار گرفت. روایی ظاهری از جهت واضح بودن و ساده و قابلفهم بودن هر يك از سؤاالت پاسخها و توضيحات نسخه فارسی پرسشنامه سطح فعالیت فیزیکی در سالمندان و مناسب بودن ترجمه پرسشنامه مناسب بودن پرسشنامه برای جامعه ایران قابلفهمبودن پرسشنامه و مناسب بودن پرسشنامه برای نیاز سنجی بررسی شد. در پایان پس از حذف تعدادی از سواالت )سوالهای ( مربوط به فعالیتهای رقص گلف تنیس دونفره شوت پول بیلیارد و اسکیت که کمتر در سالمندان ایرانی انجام میشود یافته ها نشان داد آیتم های نسخه فارسی پرسشنامه سطح فعالیت فیزیکی در سالمندان به لحاظ واضح و ساده و قابلفهم بوده و به لحاظ مناسب بودن ترجمه مناسب بودن برای جامعه ایران قابلفهمبودن و مناسب بودن برای نیاز سنجی مطلوب و قابلقبول بود. در تمامی آیتمهای پرسشنامه بجز 7 آیتم اکثر پاسخها به گزینههای اول )کامال واضح است( و دوم )واضح است( معیارهای مطرح شده اختصاص داشت. 7 آیتم مورد نظر با استفاده از پیشنهادات مطرح شده اصالح شدند که این پیشنهادات در بخش نتایج توضیح داده شده اند. برای بررسی روایی محتوی از روش الوشه استفاده شد و برای بدست آوردن نمره روایی محتوی ( )CVI تمام نمرات CVR تمام گویهها با یکدیگر جمع شدند و تقسیم بر کل تعداد گویهها ( گویه 33( شد و عدد نهایی CVI برابر با 89/0 بدست آمد. همچنین دو نفر از متخصصان پیشنهاد کرده بودند که به دلیل اینکه سالمندان در ایران از کامپیوتر 213

9 پاییز دوره. 9 شماره 3 استفاده نمی کنند و یا اینکه تعداد سالمندان کمی از کامپیوتر استفاده میکنند سوال شش ( آیا از کامپیوتر استفاده می کنید ( حذف شود. با توجه به رشد و پیشرفت تکنولوژی و دولت الکترونیک در کشور به ویژه در شهرهای بزرگ به نظر میرسد نمی توان به صورت قاطعانه سوال شش را حذف نمود اما شاید بهتر باشد در جوامع روستایی این سوال حذف شود همچنین در رابطه با سوال 23 ( آیا روی ماشین خود کامیون ماشین چمن زنی یا دیگر ماشین ها کار انجام می دهید ( پیشنهاد سه نفر از متخصصان این بود که سوال 23 برای سالمندان زن کاربرد ندارد و به احتمال زیاد نمونه سالمندان زن را از دست میدهد. اما به نظر می رسد نمونه سالمندان ایرانی در شهرهایی که زنان اکثرا از ماشینهای کشاورزی و چمنزنی استفاده می کنند )مانند شهرهای شمالی کشور( مورد استفاده باشد. از این رو میتوان پیشنهاد نمود قبل از استفاده از پرسشنامه سطح فعالیت فیزیکی چامپس در سالمندان ابتدا پژوهشگر در مطالعهای مقدماتی به بررسی ضریب آلفای کرونباخ در سواالت شش و 23 پرداخته شود و سپس بر اساس ن وع جامع های ک ه ق رار اس ت ای ن پرسش نامه م ورد استفاده قرار گیرد تصمیم به حذف یا عدم حذف این سواالت گرفته شود. برای تعیین روایی همزمان پرسشنامه فعالیت فیزیکی سالمندان ضریب همبستگی پیرسون نمره کل پرسشنامهی سطح فعالیت جسمانی سالمندان با نمره شاخص توده بدن و آزمون 6 دقیقه راه رفتن محاسبه شد. همبستگی نمره فعالیت فیزیکی سالمندان با نمرات شاخص توده بدن و آزمون شش دقیقه راه رفتن از لحاظ آماری معنیدار میباشد و با افزایش سطح فعالیت فیزیکی در سالمندان سالمندان در آزمون شش دقیقه راه رفتن مسافت بیشتری را طی میکنند و با افزایش فعالیت فیزیکی در سالمندان شاخص توده بدن کاهش مییابد. بنابراین پرسشنامه فعالیت فیزیکی برای سالمندان دارای روایی همزمان میباشد. برای تعیین روایی همگرای پرسشنامه فعالیت فیزیکی سالمندان ضریب همبستگی پیرسون نمره کل پرسشنامه سطح فعالیت جسمانی سالمندان با پرسشنامه سطح فعالیت ارتقاء دهنده سالمت و پرسشنامه کیفیت زندگی تعیین شد. همچنین همبستگی نمره فعالیت فیزیکی سالمندان با نمرات پرسشنامه سبک زندگی ارتقاء دهنده و کیفیت زندگی از لحاظ آماری معنیدار میشود و با افزایش فعالیت فیزیکی در سالمندان کیفیت زندگی و سبک زندگی ارتقاء دهنده افزایش مییابد. بنابراین پرسشنامه فعالیت فیزیکی برای سالمندان دارای روایی همگرا میباشد. همچنین پایایی پرسشنامه سطح فعالیت جسمانی چامپس برای سالمندان در پژوهش حاضر مورد بررسی قرار گرفت. پایایی نمرات به دست آمده از یک ابزار همواره یکی از مهمترین ویژگیهای آن ابزار است که کاربرد مطمئن آن را در محیطهای بالینی و تحقیقی امکانپذیر میسازد و باید مورد توجه محققین قرار گیرد. نتایج ضریب همبستگی پیرسون بین نمرات آزمون-بازآزمون برای نمره کل پرسشنامه 84/0 بدست آمد. ضریب همبستگی درون رده ای برای نمره کل 61/0 محاسبه شد و ضریب آلفای کرونباخ 85/0 به دست آمد. نتایج بدست آمده از پژوهش حاضر با نتایج پژوهشهای انجام شده در این زمینه ]13-9[ همسو است. این پژوهشگران بیان کردند که پرسشنامه سطح فعالیت جسمانی چامس پرسشنامهای مناسب برای سنجش سطح فعالیت جسمانی در سالمندان میباشد. بر این اساس هارادا و همکاران )2001( روایی و پایایی سه پرسشنامه YPAS PASE و CHAMPS را برای سنجش سطح فعالیت جسمانی در سالمندان آمریکایی مورد بررسی قرار دادند. پایایی این سه آزمون با استفاده از روش آزمون بازآزمون با استفاده از ضریب همبستگی درون رده ای برای آزمون سطح فعالیت جسمانی چامپس با فاصله زمانی دو هفته ای بین اجرای مجدد آزمون )76/0 )=ICC برای فعالیت با سطح متوسط مورد قبول بود و روایی این آزمون نسبتا خوب )48/.=r( بدست آمد. ضریب همبستگی پیرسون برای روایی سازه پرسشنامه PASEبرابر )0/52-0/68=r( و برای پرسشنامه YPAS برابر )61/.-46/.=r( بدست آمد ]10[. سیارتو و همکاران )2006( پایایی و روایی پرسشنامه سطح فعالیت جسمانی چامس برای سالمندان را مورد بررسی قرار دادند. سالمندان شرکتکننده در پژوهش ذکر شده 167 سالمند از کانادا بودند. پایایی این آزمون با استفاده از ضریب همبستگی درون طبقه با فاصله آزمون-بازآزمون یک هفتهای برای سطح فعالیت با شدت متوسط )88/.-81/.= )ICC=./34-./45( و برای فعالیت با شدت باال )ICC بدست آمد. ضریب همبستگی این آزمون با آزمون عملکرد جسمانی برای سنجش روایی پرسشنامه سطح فعالیت جسمانی چامس 14/.-32/. بدست آمد. ضریب همبستگی این آزمون با آزمون عملکرد جسمانی SF12 برای سنجش روایی پرسشنامه سطح فعالیت جسمانی چامس 24/.-12/. بدست آمد ]11[. هاسکل و همکاران )2007( پژوهشی با عنوان روایی و پایایی پرسشنامه سطح فعالیت جسمانی چامپس 214

10 تعیین روایی و پایایی پرسشنامه سطح فعالیت فیزیکی پاییز دوره. 9 شماره 3 برای سالمندان آمریکایی انجام دادند. این پرسشنامه دارای چهار سطح فعالیت جسمانی )بیتحرک با مت 1 سطح فعالیت پایین با مت بیشتر از یک و مت کمتر 3 سطح فعالیت جسمی متوسط با مت بیشتر یا مساوی از 3 و کمتر یا مساوی از 6 و سطح فعالیت جسمی شدید با بیشتر از 6 مت( و یک نمره کل فعالیت جسمانی برای مجموع همه سطوح )مت بیشتر یا مساوی 2( بود. شرکت کنندگان شامل 870 سالمند با دامنه سنی سال بودند که 56 درصد از سالمندان را زنان تشکیل میدادند. این پژوهشگران برای بررسی پایایی از روش آزمون بازآزمون استفاده کردند و فاصله بین دو آزمون 6 ماه در نظر گرفته شد. پایایی این آزمون برای همه سطوح فعالیت جسمانی و نمره کل فعالیت جسمانی با استفاده از ضریب همبستگی درون طبقهای بین 56/.-70/. بدست آمد که مورد قبول بود. همچنین روایی همزمان این ابزار با استفاده از شتاب سنج برای همه سطوح فعالیت جسمانی در پرسشنامه چامپس مورد قبول بدست آمد ]7[. استوارت و همکاران )2001( در پژوهشی به بررسی روایی و پایایی پرسشنامه سطح فعالیت فیزیکی چامپس در سالمندان پرداختند. این پرسشنامه تعداد دفعات فعالیت در هفته و تعداد ساعات فعالیت جسمانی سالمندان را بررسی میکرد. آزمودنیها شامل 249 سالمند با دامنه سنی سال بودند. نتایج نشان داد که 173 سالمند بیتحرک بودند و 76 سالمند فعال بودند. در این پژوهش سه گروه سالمندان شرکت کردند. سالمندان غیرفعال سالمندان فعال و سالمندانی که یکسال تحت مداخله تمرینی قرار گرفتند. برای ارزیابی پایایی ابزار از ضریب همبستگی درون ردهای بین نمرات آزمون-بازآزمون استفاده کردند. ضریب همبستگی درون طبقهایی نشان داد پایایی این آزمون با ضریب 58 /. تا 67/. مورد قبول است. فاصله بین دو آزمون شش ماه بود. نتایج نشان داد همبستگی میان نمره تعداد دفعات تمرین در هفته و میزان کالری مصرفی برای فعالیت جسمانی با شدت متوسط 73/. و برای همه انواع فعالیت جسمانی 55/. بود. برای بررسی روایی سازه پرسشنامه چامپس همبستگی نمرات این آزمون با نمرات شاخص توده بدن آزمون شش دقیقه راه رفتن برای سالمندان آزمون خودگزارشدهی ترس آزمون خودگزارشدهی عملکرد فیزیکی آزمون خودگزارشدهی درد آزمون خودگزارشدهی بهزیستی روانشناختی مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج روایی سازه مورد قبول پرسشنامه چامس را نشان داد. به عبارت دیگر ضریب همبستگی بین فعالیت جسمانی چامس با همه ابزارهای نامبرده معنیدار بود ]9[. جلیس و همکاران )2009( در پژوهشی به بررسی روایی و پایایی پرسشنامه فعالیت جسمانی چامس در سالمندان استرالیایی پرداختند. شرکت کنندگان شامل 100 سالمند استرالیایی بودند که پرسشنامه سطح فعالیت فیزیکی چامپس در سالمندان را از طریق ایمیل تکمیل کردند. ضریب همبستگی اسپیرمن برای تعیین روایی سازهها )مولفهها( مدت زمان )دقیقه/هفته( و تعداد تکرار )جلسهها/ هفته( برای فعالیت جسمانی با شدت کم متوسط و شدید و فعالیت جسمانی کلی مورد استفاده قرار گرفت. در این پژوهش 73 سالمند پرسشنامه سطح فعالیت فیزیکی چامپس در سالمندان را در مرحله اول و 54 سالمند پرسشنامه سطح فعالیت فیزیکی چامپس در سالمندان را در مرحله دوم تکمیل کردند. نتایج آزمون-بازآزمون برای همه سازههای پرسشنامه )مدت زمان تعداد دفعات تکرار و زمان کل( برای تعداد دفعات تکرار )70/.-89/.=r( و مدت زمان )75/.- 65/.= r( بدست آمد. ضریب کاپا 55/0 بدست آمد. ضریب همبستگی اسپیرمن برای سنجش روایی این ابزار بین تعداد گام ها )با استفاده از ابزار گام شمار( و راه رفتن چامپس و تعداد گامها و نمره کل فعالیت برای سازه تعداد دفعات تکرار در هفته )52/. و 57/.=r( و بین تعداد گامها ( با استفاده از ابزار گام شمار( و راه رفتن چامپس و تعداد گامها و نمره کل فعالیت برای سازه تعداد مدت زمان به دقیقه/هفته )21/. و 40/.= r( بدست آمد )12(. فلدمن و همکاران )2009( به بررسی روایی پرسشنامه سطح فعالیت جسمانی چامپس برای سالمندان در کانادا پرداختند. یافته ها بر روی سالمندانی که عمل الپروسکوپی را انجام داده بودند انجام شد. دادههای هر پرسشنامه بر حسب کیلوکالری/کیلوگرم/هفته جمعآوری شدند. برای بررسی روایی سازه نتایج حاصل از پرسشنامه سطح فعالیت جسمانی چامپس با نتایج حاصل از مقیاسهای کیفیت زندگی 36 سوالی مقیاس خودگزارشدهی درد و آزمون 6 دقیقه راه رفتن مقایسه شد. 50 سالمند با سن 51 سال پرسشنامه سطح فعالیت جسمانی چامپس را تکمیل کردند. نتایج نشان داد بین نمرات به دست آمده از پرسشنامه سطح فعالیت جسمانی چامپس با نتایج حاصل از مقیاس های کیفیت زندگی 36 سوالی مقیاس خودگزارش دهی درد و آزمون 6 دقیقه راه رفتن همبستگی باال وجود دارد ]13[. نتایج به دست آمده در این مطالعه نشان داد پرسشنامه حاضر با حذف برخی سواالت دارای 215

11 پاییز دوره. 9 شماره 3 روایی ظاهری محتوی همزمان و همگرا و پایایی نسبتا خوبی است و این پرسشنامه سطح فعالیت جسمانی سالمندان را با نگاه ویژه بر روی شرایط اجتماعی و احساسی فرد بررسی می کند ]22[ و در مطالعه ما این امر را به خوبی میتوان در وجود ارتباط معنیدار بین یافتههای این پرسشنامه با نتایج آزمونهای کیفیت زندگی SF-36 سطح ارتقاء دهنده سالمت و آزمون شش دقیقه راه رفتن و شاخص توده بدن مشاهده نمود. همچنین از آن جایی که در دهه اخیر در مطالعات برای سنجش سطح فعالیت فیزیکی در سالمندان از ابزارهای ارزیابی عینی 12 مانند گام شمار و شتاب سنج استفاده نموده اند ]24 23[ پیشنهاد میشود در صورت امکان به جای استفاده از ابزارهای ذهنی 13 )مانند پرسشنامه( از ابزارهای عینی استفاده شود و در انجام مطالعات با حجم نمونه باال و مطالعاتی که اجرای آنها نیاز به بودجه باال دارند از پرسشنامه سنجش سطح فعالیت بدنی استفاده شود. نتیجهگیری نهایی پرسشنامه فعالیت فیزیکی سالمندان به عنوان یک ابزار مناسب به زبانهای مختلف از جمله انگلیسی و اسپانیایی ترجمه شده است. اما تاکنون روایی و پایایی این پرسشنامه به زبان فارسی بررسی نشده بود.در مجموع بر اساس نتایج حاصل از این مطالعه و مقایسه آنها با سایر مطالعات انجام شده در این زمینه چنین استنباط میشود ابزار ترجمه شده در بازآزمایی و پایایی نسبتا خوب عمل کرده است و در مقایسه با سایر مطالعات و ترجمههای انجام شده در سایر کشورها نتایج نسبتا مطلوبی داشته است. لذا استفاده از آن در سالمندان توصیه میگردد. البته با در نظر گرفتن این نکته که با حذف سوالهای مربوط به فعالیت های رقص گلف تنیس دونفره شوت پول بیلیارد و اسکیت که کمتر در سالمندان ایرانی انجام میشود روایی محتوی و پایایی پرسشنامه افزایش یافته لذا شاید بهتر باشد پژوهشگران برای سنجش سطح فعالیت فیزیکی در پی طراحی ابزاری بومی و متناسب با فرهنگ سالمندان ایرانی باش ند. همچنی ن ب ا توج ه ب ه اینک ه ام روزه ارتق ای سالمت سالمندان و رفاه آنها و نیل به رشد و توسعه اقتصادی از اهداف عمده کشورهاست و دیدگاه سابق تسلط بر حیطه سالمت و بهزیستی یعنی نگرش زیستی-پزشکی صرف به مسائل سالمت در جامعه تغییر یافته است لزوم در نظر گرفتن و سنجش سطح فعالیت فیزیکی در مداخالت آینده به عنوان یکی از شاخصهای ارزشیابی خدمات و سیاستها ضروری به نظر میرسد. با استفاده از این ابزار امکان مقایسه نتایج تحقیقات داخلی با مطالعات درکشورهای دیگر وجود دارد به گونه ای ک ه میتوان د س بب اتخ اذ رویکردهای ی جام ع نگرت ر و عمیق تر از سوی سیاستگذاران و دست اندرکاران عرصه رفاه و سالمت سالمندان گشته و گامی باشد برای تالش وتحقیق بیشتر در جهت رشد و تعالی جامع ه س المندان. تشکر و قدردانی بدین وسیله از تمامی سالمندانی که در تحقیق حاضر شرکت کردند کمال تشکر و قدردانی خود را ابراز مینماییم. Objective.12 Subjective.13 References [1] Owen N. Physical activity and population health. Journal of Science and Medicine in Sport. 2006;9(3): [2] Colpani V, Oppermann K, Spritzer PM. Association between habitual physical activity and lower cardiovascular risk in premenopausal, premenopausal, and postmenopausal women: a population-based study. Menopause. 2013;20(5): doi: / GME.0b013e318271b388. [3] Iranian National Center for Statistics [Internet] available from: aspx?tabid=1536. [4] Motefaker M, Sadrbafghi SM, Rafiei M, Bahadorzadeh L, Namayandeh SM, Karimi M, et al. [Epidemiology of physical activity; a population based study in Yazd City (Persian)]. Tehran University Medical Journal. 2007;65(4): [5] Johansson SE, Sundquist J. Change in lifestyle factors and their influence on health status and all-cause mortality. International Journal of Epidemiology. 1999;28(6): [6] Bauman A, Bellew B, Vita P, Brown W, Owen N. Getting Australia Active: towards better practice for the promotion of physical activity Melbourne: National Public Health Partnership; [7] Haskell WL, Lee IM, Pate RR, Powell KE, Blair SN, Franklin BA, et al. Physical activity and public health: updated recommendation for adults from the American College of Sports Medicine and the American Heart Association. Medicine and Science in Sports and 216

12 تعیین روایی و پایایی پرسشنامه سطح فعالیت فیزیکی پاییز دوره. 9 شماره 3 Exercise. 2007;39(8): [8] Visser M, Koster A. Development of a questionnaire to assess sedentary time in older persons a comparative study using accelerometry. BMC Geriatrics. 2013;13(80):1-8. [9] Stewart AL, Mills KM, King AC, Haskell WL, Gillis D, Ritter PL. CHAMPS Physical Activity Questionnaire for Older Adults: outcomes for interventions. Medicine and Science in Sports and Exercise. 2001;33(7): [10] Harada ND, Chiu V, King AC, Stewart AL. An evaluation of three self-report physical activity instruments for older adults. Medicine and Science in Sports and Exercise. 2001;33(6): [11] Cyarto EV, Marshall AL, Dickinson RK, Brown WJ. Measurement properties of the CHAMPS physical activity questionnaire in a sample of older Australians. Journal of Science and Medicine in Sport/ Sports Medicine Australia. 2006;9(4): [12] Giles K, Marshall AL. Repeatability and accuracy of CHAMPS as a measure of physical activity in a community sample of older Australian adults. Journal of Physical Activity and Health. 2009;6(2): [13] Florindo AA, Hallal PC, Moura EC, Malta DC. Practice of physical activities and associated factors in adults, Brazil, Revista de saúde pública. 2009;43(2): [14] Foroughan M, Jafari Z, Shirin Bayan P, Ghaem Magham Faraahani Z, Rahgozar M. [Validation of mini- mental state examination (MMSE) in the elderly population of tehran (Persian)]. Advances in Cognitive Science. 2008;10(38): [15] Blair SN, Kampert JB, Kohl HW, Barlow CE, Macera CA, Paffenbarger RS Jr, et al. Influences of cardiorespiratory fitness and other precursors on cardiovascular disease and all-cause mortality in men and women. JAMA. 1996;276(3): [16] Du H, Newton PJ, Salamonson Y, Carrieri-Kohlman VL, Davidson PM. A review of the six-minute walk test: its implication as a self-administered assessment tool. European Journal Of Cardiovascular Nursing : Journal Of The Working Group On Cardiovascular Nursing Of The European Society Of Cardiology. 2009;8(1):2-8. doi: /j.ejcnurse [17] Rostagno C, Gensini GF. Six minute walk test: a simple and useful test to evaluate functional capacity in patients with heart failure. Internal and Emergency Medicine. 2008;3(3): doi: /s [18] Mohammadi Zeidi I, Pakpour Hajiagha A, Mohammadi Zeidi B. [Reliability and Validity of Persian Version of the Health Promoting Lifestyle Profile (Persian)]. The Journal of Mazandaran University of Medical Sciences. 2012;21(1): [19] Motamed N, Ayatollahi AR, Zare N, Sadeghi- Hassanabadi A. Validity and reliability of the Persian translation of the SF-36 version 2 questionnaire. Eastern Mediterranean Health Journal = La Revue De Santé De La Méditerranée Orientale = Al-Majallah Al-Sihhīyah Li-Sharq Al-Mutawassit. 2005;11(3): [20] Washburn RA, Smith KW, Jette AM, Janney CA. The Physical Activity Scale for the Elderly (PASE): development and evaluation. Journal of Clinical Epidemiology. 1993;46(2): [21] Dipietro L, Caspersen CJ, Ostfeld AM, Nadel ER. A survey for assessing physical activity among older adults. Medicine and Science in Sports and Exercise. 1993;25(5): [22] Santos R, Santos MP, Ribeiro JC, Mota J. Physical activity and other lifestyle behaviors in a Portuguese sample of adults: results from the Azorean Physical Activity and Health Study. Journal of Physical Activity and Health. 2009;6(6): [23] Miyazaki R, Ayabe M, Ishii K, Yonei Y. Longitudinal association between the daily step count and the functional age in older adults participating in a 2.5-year pedometer-based walking program: The YURIN study. Anti-Aging Medicine. 2013;10(4):60-9. [24] Kermanshahi H, Nazem F, Tavilani H, Jalili M. [Study of Biochemical and Anthropometrical Risk Factors of the Cardiovascular Disease in Overweight-Obese and Normal Weight Adolescent Boys (Persian)]. Scientific Journal of Hamadan University of Medical Sciences. 2012;18(4):

13 Autumn Vol 9. Num 3 Research Paper: Validity and Reliability of CHAMPS Physical Activity Questionnaire for Older People Living in Tehran Robab Sahaf 1, Mehdi Rassafiani 2, Reza Fadayevatan 3, Ahmad Delbari 4, Maliheh Saboor 5, Samaneh Mirzaee 6, Amir Shams 7 1. PhD in Gerontology and Human Movement Studies, Assistant Professor of Iranian Research Center on Aging, University of Social Welfare and Rehabilitation Sciences, Tehran, Iran. 2. PhD in Occupational Therapy, Associate Professor of Department of Occupational Therapy, University of Social Welfare and Rehabilitation Sciences, Tehran, Iran. 3. PhD in Gerontology, Assistance Professor of Iranian Research Center on Aging, University of Social Welfare and Rehabilitation Sciences, Tehran, Iran. 4. PhD in Gerontology, Assistance Professor of Iranian Research Center on Aging, University of Social Welfare and Rehabilitation Sciences, Tehran, Iran. 5. Research Officer, Iranian Research Center on Aging University of Social Welfare and Rehabilitation Sciences, Tehran, Iran. 6. Internal Medicine Resident, Shahid Beheshti University of Medical Sciences, Tehran, Iran. 7. Assistance Professor at Sport Science Research Center, Tehran, Iran. Accepted: 12 Apr Accepted: 14 Feb Key words: Validity, Reliability, Elderly, Physical activity, Community Health Activities Model Program for Seniors (CHAMPS) ABSTRACT Objectives To translate the Community Health Activities Model Program for Seniors (CHAMPS) into Persian and to evaluate the validity and reliability of Persian version of CHAMPS to be used for the elderly with difference levels of physical activity. Methods 200 elderly completed the Persian version of CHAMPS to determine its item concurrent and convergent validity, and internal consistency.the International Quality Of Life Assessment (IQOLA) approach was used to translate CHAMPS from English to Persian. To examine test-retest reliability, a sample of 30 caregivers completed CHAMPS again 2 weeks after the first completion. Face, content, and concurrent validity of the questionnaire were assessed. Results Over 85% of the items had good translation quality. Translators comments were used to modify items with quality score less than 90. More than 96% of the items correlate strongly with its own subscale than other subscales. The intraclass correlation coefficients were >0.61. Cronbach s α coefficient was calculated 0.85 for the overall scale. Convergent validities were 0.25 and 0.19 and coefficient test-retest reliability range was The correlation coefficient for concurrent validity tagged from 0.43 to Conclusion The quality of translation in the present study was satisfactory. The Persian version of the CHAMPS has acceptable levels of face validity, concurrent and convergent validity, test-retest reliability, and internal consistency to be used for the elderly. It is a suitable measure for physical activity levels. *Corresponding Author: Amir Shams, PhD Address: Motor Behavior Assistance professor at Sport Science Research Center, Tehran, Iran. Tel: +98(21) amirshams85@gmail.com 248