رابطۀ اضطراب و افسردگي با تصوير ذهني از خدا در دانشجويان

Transcript

1 رابطۀ اضطراب و افسردگي با تصوير ذهني از خدا در دانشجويان دكتر باقر غباري بناب* علياكبر حدادي كوهسار** 2 چكيده هدف از پژوهش حاضر بررسي رابطة اضطراب و افسردگي با تصوير ذهني از خدا در دانشجويان دانشگاه علوم پزشكي تهران و علوم پزشكي ايران ميباشد. بدينمنظور تعداد 35 نفر از دانشجويان دانشگاههاي علوم پزشكي تهران و علوم پزشكي ايران با استفاده از نمونهگيري سهمي انتخاب شدند. سياهه تصوير ذهني از خدا )الرنس 99( و چكليست نشانگان رفتاري )دراگوتيس و همكاران 95( بر روي آنان اجرا گرديد. تحليل دادهها با استفاده از رگرسيون چندگانه نشان داد كه اضطراب و افسردگي دانشجويان را به طور كلي ميتوان از روي تصوير ذهنيشان از خدا پيشبيني كرد. همچنين نتايج پژوهش نشان داد دانشجوياني كه تصوير پذيرنده و مثبتي از خدا داشتند از اضطراب و افسردگي كمتري برخوردار بودند ولي دانشجوياني كه تصوير ذهني منفي و تعارضآميزي از خدا داشتند اضطراب و افسردگي بيشتري از خود نشان ميدادند. واژه- کليدها: اضطراب افسردگي تصوير ذهني نشانگان رفتاري مقدمه )9( مورد بررسي روانشناختي قرار گرفت. از نظر رايزتو تصوير ذهني از اولين بار تصوير ذهني از خدا توسط آنا ماري رايزتو خدا در برگيرندۀ برداشت احساسي و تجربي فرد از خدا ميباشد كه برگرفته از نظريه روانتحليلگري است. تصوير ذهني از خدا از طريق تجربيات افراد شكل مي گيرد و به صورت احساس معنوي از خدا درميآيد. پژوهشگران متعددي ارتباط تصوير ذهني از خدا و سالمت روان را مورد بررسي قرار دادهاند. كركپاتريك )5002( ارتباط بين تصوير ذهني از خدا و سالمت روان را بررسي نموده است و در پژوهش خود ارتباط بين تصوير ذهني مثبت و سالمت رواني افراد را كشف نموده است. در اين پژوهش يافتهها نشان دادند افرادي كه خداوند را مهربان حمايتكننده و نزديك به خود تصور ميكنند سالمت روانيشان بيشتر است. برام و همكاران )a 5002( در تحقيقي كه در آن افراد سالخورده )82 الي 9 ساله( شركت نموده بودند به اين نتيجه رسيدند كه احساس نارضايتي از خدا با نااميدي احساس افسردگي احساس گناه و همچنين با نشانگان افسردگي ارتباط معناداري داشته است. در اين پژوهش تصوير منفي از خدا )باور به خداوند تنبيهكننده( با احساس گناه افراد شركتكننده در پژوهش توا م بوده است. عالوه بر اين پژوهشها نشان دادند كه نوروزگرايي با احساس ترس از خدا اضطراب و نارضايتي از او همراه بوده است در حالي كه همسازي با تصوير ذهني حمايتگر از خدا توا م بوده است )برام و همكاران 5002(. b * دانشيار دانشكده روانشناسي و علوم تربيتي دانشگاه تهران ** دانشآموختۀ كارشناسي ارشد روانشناسي باليني از دانشگاه تهران دريافت: 22//59 پذيرش نهايي: 22/8/0

2 شاپ- جانكر و همكاران )5005( در پژوهش خود به اين نتيجه رسيدند كه بين تصوير ذهني از خدا با اضطراب )0/909 = r( و افسردگي )0/445= r( همبستگي معناداري وجود دارد. در اين پژوهش بين تصوير ذهني از خدا و نمرۀ كلي در چك ليست نشانگان رفتاري )SCL-90R( همبستگي معناداري ( 0/92- = r( وجود داشته است بدينمعني كه تصوير ذهني مثبت از خدا با نشانگان رفتاري رابطۀ منفي داشته است. پژوهشگران همچنين به اين نتيجه رسيدند كه تصويرذهني بيماران رواني در مقايسه با تصوير ذهني افراد عادي منفيتر بوده است )شاپ- جانكر و همكاران 5002a(. تحقيقات به طور مكرر نشان دادهاند كه تعهد مذهبي سرسپردگي و ايمان مذهبي با بسياري از شاخصهاي سالمت و بيماري مثل كاهش اضطراب و افسردگي افزايش عزت نفس تحمل و بردباري و خودكنترلي در ارتباط بودهاند )بلين ترايودي اشلمن 2(. پژوهشها همچنين نشان داده اند كه كيفيت تصوير ذهني از خدا ميتواند در چگونگي شكلگيري مفهوم خود و تصوير ذهني از خود تاثير بگذارد. مطالعات نشان داده اند كه عزت نفس افراد با تصوير مثبت از خدا باور به خداي دوست دارنده همبستگي مثبت داشته و بطور منفي با تصوير ذهني طردكننده از خدا در ارتباط ميباشد )بنسون و اسپيلكا 99(. تجربه كردن خداوند با صفات دوست دارنده و نزديك همواره با داشتن خصومت در روابط بينفردي ارتباط منفي داشته است برعكس آن نيز درست بوده است. بعنوان مثال افرادي كه تجربيات ناخوشايندي در دگي داشتند و مورد سوء استفادههاي ي و فيزيكي قرار گرفته بودند خداوند را دور از خود و تنبيه كنندهتر از افرادي ميدانستند كه چنين تجربياتي را نداشتند )بروكاو و ادواردز 4(. 5 تصوير ذهني از خدا با كارهاي رايزتو )9( شروع شد كه دنبالهگير كارهاي فرويد در مورد رابطۀ موضوعي بود. در پژوهشهاي خود رايزتو ارتباط بين تصوير ذهني از والدين و تصوير ذهني از خدا را در ارتباط با همديگر ميدانست. داشتن دلبستگي ايمن و پنداشت والدين به عنوان موضوع در دسترس و كمك كننده بعدا در دگي بزرگسالي در برداشت آنان از خدا تاثير ميگذارد. مطالعات متعددي ارتباط بين دلبستگي و ارتباط با والدين را با كيفيت تصوير ذهني از خدا مورد بررسي قرار دادهاند و به اين نتيجه رسيدهاند كه بين كيفيت دلبستگي كودك با والدين و تصوير ذهني از خدا ارتباطي وجود دارد )تيزدل و همكاران 9 9 هافمن جونز ويليامز و ديالرد (. در هر حال الزم است كه بين عوامل تعيينكننده و عوامل تاثيرگذار در كيفيت تصويرذهني از خدا فرق گذاشت. مثال تحقيقات )5009( اظهار مي دارند كه در روند درمانگري تصوير ذهني فرد از خدا دچار تغيير و تحول اوليه توسط چستون پيدمونت اينز و الوين 2 در كيفيت تصوير ذهني از خدا تأثير ميگذارد. ميگردد. هافمن و همكاران )5004( به اين نتيجه رسيدند كه برداشت معنوي از خدا 8 )5004( معتقدند كه روان تحليلگران جديد الزم است با ديد بازتري به شكلگيري تصوير ذهني از خدا )5004( و آرون 2 سورنسون 9 نگاه كنند. كيفيت تصوير ذهني از عوامل مختلفي تأثير ميپذيرد از جمله تحت تأثير تجربيات معنوي و مذهبي فرد قرار ميگيرد و به صورت سيال و پويا همراه با تجربيات جديد فرد پياپي دچار تغيير ميگردد. اگر واقعا تصوير ذهني افراد از خداوند سيال است در طول دگي اين تصوير ذهني مرتبا دچار تغييرات ميگردد و الزم است يك الگوي پيچيدهتري براي تبيين آن در نظر گرفته شود. تصوير ذهني از خداوند در روانشناسي مذهب جاي خود را باز كرده است و بعنوان يك سازه روانشناختي شناخته شده است تحقيقات مختلف نشان دادهاند كه اين سازه روانشناختي با بسياري از سازههاي ديگر از جمله با روشهاي مقابله سالمت رواني ميزان سازگاري افراد و رضايت از دگيشان در ارتباط است. در زير برخي از تحقيقات در ارتباط با شاخصهاي سالمت رواني اشاره ميشود. رابطه تنگاتنگي بين عزت نفس افراد و تصوير ذهنيشان از خدا وجود دارد )بنسون و اسپيلكا 99(. افرادي كه عزت نفس شان باالست تصوير ذهني مثبتتري از خدا دارند. تيزدل و همكاران )9( همبستگي معناداري را بين پذيرش خود پذيرش ديگران و داشتن تصوير ذهني پذيرنده از خدا پيدا نمودهاند. عالوه بر اين همدلي و توانمندي مراقبت از ديگران با نوع تصوير ذهني افراد از خدا و تجربيات مذهبيشان در ارتباط بوده است.

3 تجربيات ناخوشايند دوران اوليه دگي مثل سوء استفادههاي ي و فيزيكي با تصوير ذهني منفي از خدا توأم بوده است )تيزدل و همكاران 9(. احساس تنهايي نيز در افرادي كه تصوير ذهني منفي از خدا دارند بيشتر است. رابطۀ ايمن داشتن با خدا و مذهبي بودن باور به خداوند در دسترس و اجابتكنندۀ دعا باعث ميشود كه احساس تنهايي در افراد كاهش پيدا ميكند. افرادي كه خداوند را پذيرنده خيرخواه و حاضر ميدانند كمتر احساس تنهايي ميكنند )كركپاتريك شيليتو كالس (. كركپاتريك و شيور )5( در پژوهش خود به اين نتيجه رسيدند كه دلبستگي ايمن و داشتن تصويرذهني مثبت از خداوند رضايت باال از دگي كاهش اضطراب كاهش در سطح افسردگي افراد و كمبود در بيماريهاي فيزيكي توا م بوده است. تصوير ذهني افراد از خداوند مي تواند با ويژگي هاي سالمت رواني آنان در ارتباط باشد )ديويس و همكاران 5009(. 0 مثال فردي كه خداوند را عصباني تصور كند كه آمادگي دارد گناهان بندگان را به رخشان كشيده و آنان را عذاب دهد اين فرد ممكن است شاخصهاي منفي سالمت رواني از قبيل اضطراب و افسردگي را از خود نشان دهد. برعكس فردي كه خداوند را مهربان و دوست دارنده تصور كند كه هميشه مراقب بندگان خود است اين افراد كمتر دچار اضطراب و افسردگي ميگردد. )( در پژوهش خود همبستگي معناداري را بين تصور ذهني از خدا افسردگي و سالمت روان پيدا كرده است. مك الري افرادي كه خداوند را دوست دارنده تصور ميكردند ميزان افسردگيشان در سطح پايين بوده و ميزان سالمت روانيشان باال بوده است. همچنين نتايج دادههاي پژوهش فوق نشان داد افرادي كه خداوند را كنترلكننده ميدانستند افسردگي شان زياد و سالمت روانيشان پايينتر بوده است. همبستگي مثبت معنيدار بين تصوير ذهني كنترل كننده از خدا و افسردگي و همبستگي منفي بين تصوير ذهني منفي از خدا و سالمت روان دال بر اين موضوع هستند. عالوه بر اين تحليل دادهها نشان داد كه افرادي كه خداوند را دور تصور ميكردند ميزان افسردگيشان باال بود. شاپ- جانكر و همكاران )5002( در پژوهش خود متوجه شدند كه تصوير ذهني مثبت از خدا در گروه سالم باالتر از گروه باليني بود. اين امر روشن كنندۀ ارتباط تنگاتنگ تصوير ذهني از خدا با سالمت روان است. در گروهي كه تصوير مثبت به خدا باالتر بود اضطراب و عصبانيت پايينتر بوده است. افرادي كه خداوند را تنبيه كننده ميدانستند اضطراب و پرخاشگري باالتري نسبت به گروه ديگر داشتند. اين يافتههاي شاپ- جانكر و همكاران در پژوهشهاي ديگر نيز مرتبا مورد تأييد قرار گرفته است )مثال شاپ- جانكر و همكاران 5005 بروكاو و ادواردز 4(. سوءاستفاده ي افسردگي و تروما با تصوير ذهني از خدا در ارتباط مي باشند )جانسون و اسيت برگ 5(. 5 پيدمونت ويليامز و سپروچي )9( در پژوهش خود به اين نتيجه رسيدند كه ويژگيهاي شخصيتي عدم انعطافپذيري منفيگرايي و مشكالت هيجاني ارتباط تنگاتنگي با تصوير منفي ذهني از خدا دارند. تيزدل و همكاران )9( كشف كردند كه درمان بيماران بستري در بيمارستانهاي رواني موجب سازگاري بيشتر آنان شده افسردگي آنان را كاهش داده و موجب بهتر شدن تصوير ذهني آنان ميگردد. گرين وي ملين )5009( در پژوهشي كه بر روي 50 نفر مسيحي )95 و 8 ( بين سنين 55 الي 80 ساله انجام دادند به اين نتيجه 9 و كالرك رسيدند كه افسردگي با تصوير ذهني از خدا ارتباط داشته است. هر اندازه تصوير ذهني از خدا منفي تر شود افسردگي نيز افزايش پيدا ميكند. اورلينگز- بانتكو و همكاران )5002( 4 از تحقيقات خود به اين نكته پي بردند كه تصوير ذهني منفي از خدا با دلبستگي ناايمن و خلق و خوي افراد در ارتباط ميباشد. عالوه بر اين دلبستگي ناايمن با آسيبپذيري فرد و آسيبهاي رواني در ارتباط ميباشد. گرين وي ميلين و كالرك )5009( رابطهي معناداري را بين تصوير ذهني از خدا و كيفيت سالمت روان بين افراد بزرگسالي كه به كليسا ميرفتند به صورت مثبت در هر سه متغير نمرات افراد را پيشبيني ميكرد. در ان نمرۀ افسردگي پيدا كردند. در گروه ان دوست داشتن خود 2

4 به صورت منفي با تصوير ذهني مراقبتكننده از خدا ارتباط داشت. نمرۀ افسردگي اين افراد بطور معناداري از ميزان گزارش آنان در به صورت منفي و دوست داشتن خود به طور مثبت حضور خدا در دگي مورد مراقبتكنندگي خدا قابل پيشبيني بود. شورشگري 8 را پيشبيني ميكرد. احساس خود شايستگي به طور منفي و افسردگي بطور مثبت با افزايش تصوير ذهني منفي از خدا در ارتباط بودند. افرادي كه سبك فكري آنها در مورد خودشان بدبينانه است و بيشتر به جنبههاي منفي دنيا تمركز ميكنند احتمال دارد كه ديدشان به خدا بدبينانه بوده و خداوند را بيشتر تنبيهكننده بدانند. اين گونه تفكر منفي در مورد خدا همچنين موجب احساساتي از قبيل بيارزشي و افسردگي ميگردد )بريدجز و اسپيلكا 5(. 9 را در نوع تصوير ذهني از خدا مورد مطالعه قرار دادهاند و به اين نتيجه رسيدند 2 بنسون و اسپيكا )9( تاثير خود حرمتگذاري كه خود حرمتگذاري پايين با تصوير ذهني طردكننده و دوست ندارنده توأم بوده است. اين پژوهشگران نتيجه گرفتهاند كه تجربۀ دوست داشته شدن توسط خدا قابليت دوست داشتني بودن را در ذهن افراد ده ميكند. پارگامنت )9( در مطالعات خود از پيشينههاي تحقيقاتي در زمينه مقابلههاي مذهبي به اين نتيجه رسيد كه افراد با تجربۀ طردشدگي توسط محافل مذهبي خود احساس نااميدي و سرگرداني ميكنند. اين افراد نسبت به ديگران عصباني بوده و در مقايسه با افراد ديگر از سالمت رواني پايينتري برخوردارند. در اين پژوهش پارگامنت نتيجه گرفت كه چگونگي ادراك فرد از خودش در ادراك او از خدا تأثير ميگذارد كه اين امر نيز به نوبه خود در انتخاب مقابلههاي رواني او و سازگارياش در دگي تأثير ميگذارد. به هر حال اين پژوهشها در بافت فرهنگي متفاوت از ويژگيهاي فرهنگي كشور اسالمي ايران صورت گرفتهاند لذا پژوهشگران فعلي درصدد بررسي ارتباط بين اضطراب و افسردگي با نوع تصوير ذهني از خدا در دانشجويان كشور اسالمي ايران ميباشند. در صورت پيدا شدن ارتباط بين اين سازههاي روانشناختي تلويحات تربيتي افراد مورد بررسي قرار خواهد گرفت. عالوه بر اين تأثير عوامل مختلف در اضطراب و افسردگي بهتر شناخته خواهد شد كه در مشاوره و رواندرماني ميتوان از آن استفاده نمود. روش پژوهش جامعۀ آماري نمونه و روش نمونهگيري: طرح كلي اين پژوهش از نوع همبستگي و پسرويدادي )عل ي- مقايسهاي( است كه در زمرۀ تحقيقات توصيفي به شمار ميروند در نوع همبستگي رابطۀ عل ي- بين متغيرها براساس هدف تحقيق تحليل ميگردد. ولي روشهاي مقايسهاي يا نوع پس رويدادي معموال به تحقيقاتي اطالق ميشود كه در آنها پژوهشگر با توجه به متغير وابسته به بررسي احتمالي وقوع آن ميپردازد. به عبارت ديگر تحقيق عل ي- مقايسهاي گذشتهنگر بوده و سعي بر آن دارد كه از معلول به علت احتمالي پي برد )سرمد بازرگان و حجازي 999(. جامعۀ آماري اين پژوهش كليه دانشجويان دانشگاههاي علوم پزشكي تهران و علوم پزشكي ايران ميباشند. از اين جامعه تعداد 29 نفر به شيوه نمونهگيري طبقهاي سهمي از دانشكدههاي مختلف انتخاب شدند. دامنۀ سني آنها اكثرا بين 2 تا 52 سال ميباشد. %29 از اين افراد شركتكننده و %49 بودند. از نظر اكثرشان )2 درصد( بوده از نظر مذهبي اكثريت شيعه )%84( بوده از لحاظ سهميه ورودي به دانشگاه %20 از مناطق مختلف ميباشند و %4 آزاد و %8 جزء سهميههاي ديگر ميباشند. %28 در تهران سكونت داشتند %58 شهرستاني 0 درصد از مركز استانها ميباشند و بقيه از روستا بودهاند. ابزارهاي اندازهگيري:. مقياس اضطراب و افسردگي :(SCL-90R) در پژوهش حاضر از مقياسهاي اضطراب و افسردگي چك ليست نشانگان رفتاري و همكاران 99( استفاده شده است. اين پرسشنامه داراي 0 سؤال ميباشد كه پاسخگر در هر سؤال در يك مقياس 2 )دراگوتيس

5 درجهاي ميزان ناراحتي خود را )از هيچ تا به شدت( گزارش ميدهد. اين پرسشنامه شامل ب عد اختاللي از قبيل شكايت جسماني وسواس- اجباري حساسيت بينفردي افسردگي اضطراب پرخاشگري ترس مرضي افكار پارانوئيدي و روانپريشي ميباشند )دراگوتيس و همكاران 99 به نقل از باقري يزدي و همكاران 999(. براي محاسبه ثبات دروني آزمون از ضريب آلفاي كرونباخ استفاده شده است و نتايج براي ب عد آزمون كامال رضايتبخش بوده است. بيشترين همبستگي مربوط به بعد افسردگي )0 = α( و كمترين آن روانپريشي )0/99 = α( بوده است. پايايي مجدد آزمون به فاصله يك هفته ضرايب بين 0/29 تا 0/0 را نشان داده است )همان منابع(. در پژوهش حاضر ضريب آلفاي كرونباخ در ب عد اضطراب و افسردگي به ترتيب 0/0 و 0/0 ميباشد. 5. سياهه تصوير ذهني از خدا )الرنس 9(: اين سياهه شامل 95 ماده و 8 عامل )تأثيرپذيري 50 مشيت الهي 5 حضور 55 چالش 59 پذيرش 54 خيرخواهي ) 52 ميباشد. هدف اين سياهه ارزيابي احساسات افراد نسبت به خدا ميباشد كه در يك مقياس ليكرتي سنجيده ميشود. ضريب آلفاي كرونباخ كه نشاندهندۀ همساني دروني سؤاالت آزمون است براي هر يك از عوامل فوق به ترتيب 0/5 0/5 0/ 0/0 0/28 0/4 ميباشد )الرنس.)9 شيوة اجرا: براي جمعآوري دادهها پس از آمادهسازي پرسشنامهها و آموزش دستياران پژوهشي با قرار قبلي دستياران به دانشكدهها رفتند و با كمك منشي گروه با اساتيد مربوطه مدتي از وقت كالس را براي پاسخدهي به سؤاالت پرسشنامهها اختصاص دادند. برطبق مطالعات اوليه پژوهشگران نياز داشتند كه در حدود دقيقه را براي پاسخگران اختصاص دهند هرچند كه جوابدهي به سؤاالت محدود به زمان نبود ولي به اساتيد گفته ميشد كه نياز است حدود 52 دقيقه از آخر و يا اول كالس را در اختيار دستياران پژوهشي بگذارند كه پرسشنامهها را پر كنند. در كل 29 پرسشنامه جمعآوري شد كه قابل استفاده بوده و براي تحليل نهايي اين تعداد پرسشنامه مورد استفاده قرار گرفتند. روش تحليل دادهها: براي تحليل دادهها عالوه بر دادههاي توصيفي كه نشانگر ويژگيهاي متغيرهاي اضطراب افسردگي و تصوير ذهني از خدا مي باشد از همبستگي و تحليل رگرسيون چندگانه استفاده شده است تا متغيرهاي پيشبينيكنندۀ اضطراب افسردگي در دانشجويان مورد شناسايي قرار بگيرند. دادهها و يافتهها در اين قسمت ابتدا به گزارش دادههاي توصيفي پرداخته ميشود و پس از آن به دادههاي استنباطي كه نشاندهندۀ متغيرهاي پيشبيني كنندۀ اضطراب و افسردگي است اشاره ميشود. جدول : ميانگين و انحراف معيار اضطراب افسردگي و تصوير ذهني از خدا در دانشجويان علوم پزشكي تهران و ايران شاخص مقياسها متغيرها اضطراب گروه م م تعداد ميانگين انحراف معيار 9/84 2/9 2/2 2/05 /2 0/29 9/ 0/92 2/45 2/22 8/02 2/88 9/05 5/89 2/2 9/ افسردگي SCL-90-R

6 9/88 9/85 9/40 2/20 9/88 9/85 5/9 9/90 2/2 8/52 2/0 8/50 9/24 4/04 9/54 4/09 2/22 2/8 2/52 2/85 2/0 2/28 4/9 2/49 54/99 59/25 98/0 92/2 54/99 59/25 54/40 54/02 40/04 92/92 40/8 9/5 94/49 94/02 94/0 94/52 92/2 92/59 99/20 92/90 9/25 99/8 40/2 92/ تصوير ذهني از خدا تأثيرپذيري مشيت الهي حضور چالش پذيرش خيرخواهي م م م م م م نتايج جدول نشان ميدهد كه ميانگين اضطراب و افسردگي افراد بيشتر از افراد م است )يعني سالمت رواني افراد م بيشتر از افراد ميباشد(. عالوه بر اين تصوير ذهني از خدا در بعد خيرخواهي در افراد م بيشتر از افراد ميباشد. جدول 2: ماتريس همبستگي اضطراب با تصوير ذهني از خدا در دانشجويان دانشگاه علوم پزشكي تهران و ايران /08 مقياسها SCL-90R متغيرها اضطراب تأثيرپذيري 0/4** 0/82** 0/89** 0/9** 0/24** 0/42** 0/88** 0/20** 0/29** 0/22** 0/0-0/08 0/04-0/5** تصوير ذهني از خدا مشيتالهي حضور چالش پذيرش 0/85** 0/89** 0/95** 0/44** 0/80** خيرخواهي 0/02- نتايج جدول فوق نشان ميدهد كه بين اضطراب و تصوير ذهني توأم با پذيرش خداوند رابطۀ جدول 3 : نتايج تحليل واريانس مربوط به رگرسيون چندگانه براي پيشبيني اضطراب بر اساس تصوير ذهني از خدا معناداري وجود دارد. P < 0/0* P < 0/0** SE 8/ Adj.R 2 0/022 R 2 0/09 R 0/528 P 0/000 F 2/54 Ms 94/089 49/98 df SS 922/92 552/ /99 شاخص مدل رگرسيون باقيمانده کل

7 همانطوري كه از جدول فوق استنباط ميشود در حدود 0/09 واريانس تغييرات در اضطراب از روي متغيرهاي تصوير ذهني از خدا )پذيرش خدا و چالش با خدا( قابل تبيين است. و مقدار رگرسيون در سطح خطاي كمتر از يك صدم )0/000 >p( معنيدار شده است و همين امر نشان ميدهد كه اضطراب قابل تبيين به وسيلۀ متغيرهاي پيشبينيكننده ميباشد. در جدول بعدي مقدار ضرايب متغيرهاي وارد شده در معادلۀ رگرسيون آورده شده و معنيداري آنها مورد بررسي قرار گرفته است. جدول 4: ضرايب رگرسيون چندگانه براي پيشبيني اضطراب بر اساس تصوير ذهني از خدا P 0/002 t 5/82 Beta - SEB 4/525 B /48 شاخص متغير مقدار ثابت 0/000-4/002-0/599 0/0 پذيرش خدا 0/989-0/052 5/524 0/28 0/58 چالش با خدا 0/522 نتايج جدول فوق نشان ميدهد كه اضطراب به طور كلي از روي تصوير ذهني از خداوند قابل پيشبيني است. بدين صورت دانشجوياني كه تصوير پذيرنده و مثبتي از خدا داشتند اضطراب شان در سطح پايينتري بود. ولي دانشجوياني كه تصوير ذهني منفي و چالشگري از خدا داشتند اضطرابشان در سطح باالتري بود. جدول 5: ماتريس همبستگي افسردگي با تصوير ذهني از خدا در دانشجويان دانشگاه علوم پزشكي تهران و ايران دارد متغيرها مقياسها افسردگي SCL-90R -0/0** تأثيرپذيري 0/89** -0/00 مشيتالهي 0/95** 0/20** -0/5** حضور تصوير ذهني 0/82** 0/22** 0/28** 0/02 چالش از خدا 0/45** 0/82** 0/48** 0/22** -0/59** پذيرش 0/84** 0/84** 0/95** 0/42** 0/80** -0/09 خيرخواهي P < 0/0* P < 0/0** نتايج جدول فوق نشان ميدهد كه بين افسردگي و تصوير ذهني توأم با تأثيرپذيري حضور و پذيرش خداوند رابطه معناداري وجود جدول 6: نتايج تحليل واريانس مربوط به رگرسيون چندگانه براي پيشبيني افسردگي بر اساس تصوير ذهني از خدا SE /0 Adj.R 2 0/02 R 2 0/0 R 0/5 P 0/000 F 0/95 Ms 222/59 df 5 SS 990/494 شاخص مدل رگرسيون 25/ باقيمانده 022/ کل 5022/080 همانطوري كه از جدول فوق استنباط ميشود در حدود 0/0 واريانس تغييرات در افسردگي از روي متغيرهاي تصوير ذهني از خدا )پذيرش خدا و چالش با خدا( قابل تبيين است. و مقدار رگرسيون در سطح خطاي كمتر از يك صدم )0/000 < p( معنيدار شده است و همين امر نشان ميدهد كه افسردگي قابل تبيين به وسيلۀ متغيرهاي پيشبينيكننده ميباشد. در جدول بعدي مقدار ضرايب متغيرهاي

8 وارد شده در معادلۀ رگرسيون آورده شده و معنيداري آنها مورد بررسي قرار گرفته است. جدول 7: ضرايب رگرسيون چندگانه براي پيشبيني افسردگي بر اساس تصوير ذهني از خدا P 0/000 0/000 0/007 t 2/89 4/540 2/700 Beta - -0/05 0/580 SEB 5/57 0/520 0/57 B 5/555-0/559 0/45 شاخص متغير مقدار ثابت پذيرش خدا چالش با خدا نتايج جدول فوق نشان ميدهد كه افسردگي به طور كلي از روي تصوير ذهني از خداوند قابل پيشبيني است. بدين صورت دانشجوياني كه تصوير پذيرنده و مثبتي از خدا داشتند افسردگيشان در سطح كمتري بود. ولي دانشجوياني كه تصوير ذهني منفي و چالشگري از خدا داشتند افسردگيشان در سطح باالتري بود. بحث و نتيجهگيري نتايج پژوهش حاضر نشان داد كه ميانگين اضطراب و افسردگي در افراد بيشتر از افراد متا هل است. اين امر نشانگر اين است كه سالمت رواني افراد متا هل بيشتر است. بررسي نتايج همچنين نشان داد كه تصوير ذهني مثبت از خدا )پذيرش و خيرخواهي( با سالمت رواني باال و اضطراب و افسردگي پايين توا م بوده است. افرادي كه خداوند را پذيرنده و خيرخواه ميدانند افسردگي و اضطرابشان پايينتر از افراد ديگر است. بعالوه نتيجه تحقيق نشان داد كه افسردگي با تصوير ذهني مثبت حضور و نزديكي خدا در ارتباط است. دانشجوياني كه خداوند را در همه جا حاضر مي ديدند و اعتقاد داشتند كه خواست آنان ميتواند تا ثيري در تصميمات خداوند داشته باشد افسردگي شان در سطح پايينتر بوده است. پژوهش حاضر همچنين نشان داد كه افسردگي دانشجويان با توجه به نوع تصوير ذهني از خدا )تصوير پذيرندۀ خدا( قابل تبيين است. افرادي كه خداوند را پذيرنده ميدانند ميزان افسردگيشان به ميزان قابل توجهي پايين است. اما افرادي كه فكر ميكردند خداوند تشويق كنندۀ افراد به مبارزهطلبي است بيشتر نشانگان افسردگي از خود نشان ميدادند. اين يافتهها با پژوهشهاي كركپاتريك )5002( برام و همكاران )5002a( هماهنگ است. شاپ- جانكر و همكاران )5005( نيز در پژوهش خود به اين نتيجه رسيدند كه بين تصوير ذهني از خدا اضطراب و افسردگي همبستگي معناداري وجود دارد. شاپ- جانكر و همكاران )5002a( همچنين نشان دادند كه تصوير ذهني بيماران رواني در مقايسه با تصوير ذهني افراد عادي منفيتر بوده است. تيزدل و همكاران )9( همبستگي معناداري را بين پذيرش ديگران و داشتن تصوير ذهني پذيرنده از خدا پيدا نمودهاند. اين پژوهشگران همچنين نشان دادهاند كه تجربيات ناخوشايند دوران اوليه دگي مثل سوء استفادههاي ي و فيزيكي با تصوير ذهني منفي از خدا توا م بوده است. احساس تنهايي نيز در افرادي كه تصوير ذهني منفي از خداوند دارند بيشتر است. رابطه ايمن داشتن با خدا و مذهبي بودن باور به خداوند در دسترس و اجابتكننده دعا باعث مي شود كه احساس تنهايي در افراد كاهش پيدا كند. افرادي كه خداوند را پذيرنده خيرخواه و حاضر ميدانند كمتر احساس تنهايي ميكنند )كركپاتريك شيليتو و كالس (. پينوشتها: - Ana marie Rizzuto 3- Tisdale et al. 2- Brokaw, B.F. & Edwards 4- Hoffman, L., Jones, T.T., Williams, F. & Dillard, K.S.

9 5- Cheston, S.E., Piedmont, R.L., Eanes, B. & Lavin, L.P. 7- Sorenson 9- Kirkpatrick, Shillito, & Kellas - Mc Elory 3- Greenway, P.A., Milne, L.C. & Clarke, V. 5- Self-liking 7- Bridges, R.A. & Spilka, B. 9- Influence 2- Presence 23- Acceptance 6- God concept 8- Aron, L. 0- Davis, T.L., et al. 2- Johnson, W.B. & Eastburg, M.C. 4- Eurelings Bontekoe, E.H.M., et al. 6- Rebelliousness 8- Self-regard 20- Providence 22- Choleuge 24- Benovalence منابع و مآخذ فارسي: باقري يزدي عباس بوالهري جعفر و شاه محمدي داود )999(. همهگيرشناسي اختاللهاي رواني در مناطق روستايي ميبد يزد. فصلنامۀ انديشه و رفتار سال اول شماره منابع و مآخذ خارجي: Aron, L. (2004). God s influence upon my psychoanalytic vision and values. Psychoanalytic Psychology, 2, Benson, P., & Spilka, B. (973). God image as a function of self-esteem and locus of control. Journal for the Scientific Study of Religion, 3, Benson, P., & Spilka, B. (997). God image as a function of self-esteem and locus of control. In H.N. MALONY (Ed.) Current Perspectives in the Psychology of Religion (pp ). Grand Rapids, MI: Eerdmans. Blaine, B.E., Trivedi, P., & Eshleman, A. (998). Religious belief and the self-concept: Evaluating the implication for psychology adjustment. Society for Personality and Social Psychology, 24, Braam A.W., Mooi B., Schaap Jonker J., van Tilburg W.D.J. (2008b). God image and Five-Factor Model personality characteristics in later life: A study among inhabitants of Sassenheim in The Netherlands. Mental Health, Religion & Culture.. No.6., pp Braam A.W., Hanneke Schaap-Jonker B., Bianca Mooi C., Dineke de Ritter D., Aartjan T.F., Beekman A., Dorly J.H. Deeg. (2008a). God image and mood in old age: Results from a community based pilot study in the Netherlands. Health, Religion & Culture,, 2, Bridges, R.A. & Spilka, B. (992). Religion and the mental health off emale. In J.F. SCHUMAKER (Ed.) Religion and Mental Health, (pp ). Oxford: Oxford University Press. Brokaw, B. F., & Edwards, K. J. (994). The relationship of God image to level of object relations development. Journal of Psychology and Theology, 22, Cheston, S.E., Piedmont, R.L., Eanes, B. & Lavin, L.P. (2003). Changes in clients images of God over the course of outpatient therapy. Counseling and Values, 47, Davis, T.L., Kerr, B.A., & robinson-kurpius, S.E. (2003). Meaning, purpose, and religiosity in at-risk youth: The relationship between anxiety and spirituality. Journal of Psychology and Theology, 3, Derogatis, L.R., Lipman, R.S., & Covi, C. (973). SCL- 90: An out patient psychiatric rating scalepreliminary report. Psychoparmacology Bulletin, 9, Eurelings-Bontekoe, E.H.M., Hekman-Van Steeg, J., & Verschuur, M. (2005). The association between personality, attachment, psychological distress, church denomination and the God concept among a non-clinical sample. Mental Health, Religion and Culture, 8, Greenway, P.A, Lisa C. Milnez & Veronica Clarke (2003). Personality variables, self-esteem and depression and an individual s perception of God. Mental Health, Religion & Culture. 6,, Hoffman, L., Jones, T.T., Williams, F., & Dillard, K.S. (2004). The God image, the God concept, and

10 attachment. Paper presented at the Christian Association for Psychological Studies International Conference, St. Petersburg, FL. Jahnson, W.B., & Eastburg, M.C. (992). God, parent, and self concepts in abused and nonabused children. Journal of Psychology and Theology,, Kirkpatrick, L.A., & Shaver, P.R. (992). An attachment-theoretical approach to romantic love and religious belief. Society for Personality and Social Psychology, 8, Kirkpatrick, L.A., Shillito, D.J., & Kellas, S.L. (999). Loneliness, social support, and perceived relationships with God. Journal of Social and Personal Relationships, 6, Kirkpatrick, L.A. (2005). Attachment, evolution, and the pychology of religion. New York, The Guilford Press. Lawrence, R.T. (997). Measuring the image of God: The God image inventory and the God image scales. Journal of Psychology and Theology, 25, McElroy, Eileen Marie. (999). The effect of God image and religious coping on depression, well-being and alcohol use in college students. Dissertation Abstract International. PARGAMENT, K.I. (997). The Psychology of Religion and Coping. New York: The Guilford Press. Piedmont, R.L., Williams, J.L., & Ciarrocchi, J.W. (997). Personality correlates of one s image of Jesus: Histiographic analysis using the five-factor model of personality. Journal of Psychology and Theology, 25, Rizzuto, A.M. (979). The birth of the living God: A psychoanalytic study. Chicago: University of Chicago Press. Schap Jonker, H; Elisabeth, H.M. Eurelings-Bontekoe, Hetty Zock3, & Evert Jonker (2008). Development and validation of the Dutch Questionnaire God Image: Effects of mental health and religious culture. Mental Health, Religion & Culture.,5, Schap-Jonker, H; Elisabeth Eurelings-Bontekoe; Piet J. Verhagen; Hetty Zock. (2002). Image of God and personality pathology: an exploratory study among psychiatric patients. Mental Health Religion & Culture, 5,, pp Sorenson, R. L. (2004). Minding spirituality. Hillsdale, NJ: Analytic Press. Tisdale, T.C., Key, T. L., Edwards, K.J., Brokan. B.F., Kemperman, S R., Cloud, H., et al. (997). Impact of treatment of God image and personal adjustment. And correlations of God image to personal adjustment and object relations development. Journal Psychology and Theology, 25,