چكيده مقدمه دانشآموختگان دانشگاهها ميباشد( 1 ). ايجاد سرخوردگي. Downloaded from ijme.mui.ac.ir at 6: on Tuesday July 10th 2018

Transcript

1 نگرش دانشجويان رشته بهداشت محيط دانشگاه علوم پزشكي همدان نسبت به رشته تحصيلي و آينده شغلي چكيده محمدتقي صمدي جاويد تقيزاده زهرا كاشيتراش اصفهاني مجيد محمدي مقدمه: افزايش دانشآموختگان رشتههاي علوم پزشكي يكي از مساي ل مشكلآفرين درجامعه محسوب ميگردد بطوري كه نگراني در مورد رشته تحصيلي و آينده شغلي در ميان اين دانشجويان ديده ميشود. اين مطالعه با هدف تعيين نگرش دانشجويان بهداشت محيط نسبت به رشته تحصيلي و آينده شغلي خود در دانشگاه علوم پزشكي همدان اجرا گرديد. روشها: در اين تحقيق توصيفي- مقطعي كليه دانشجويان دوره روزانه شاغل به تحصيل در رشته بهداشت محيط دانشگاه علوم پزشكي همدان در نيمسال اول سال تحصيلي در سه مقطع كارداني كارشناسي و كارشناسي ارشد با روش سرشماري وارد مطالعه شدند (115=n). روش گردآوري دادهها استفاده از پرسشنامه دانشگاه مينهسوتاي آمريكا حاوي 20 سو ال با مقياس طيف ليكرت بود و دادهها با استفاده از نرمافزار SPSS و آزمون آماري t-test مورد بررسي قرار گرفتند. نتايج: از 96 پرسشنامه ميانگين و انحراف معيار نمره نگرش دانشجويان مورد مطالعه نسبت به آينده شغلي خود به ترتيب 56/6 و 11/2 به دست آمد كه با در نظر گرفتن نمره 60 به عنوان ميانگين نمره آزمون نمره به دست آمده كمتر از نمره قابل قبول است. نتيجهگيري: ميانگين نمرات نگرش افراد مورد مطالعه نسبت به آينده شغلي خود پايينتر از حد قابل قبول است كه نشانگر فقدان نگرش مطلوب نسبت به آينده شغلي در بين دانشجويان ميباشد در حالي كه اكثر دانشجويان نگرش قابل قبولي نسبت به رشته تحصيلي خود داشتند. تعديل ظرفيت پذيرش دانشجويان توزيع مناسب نيروي انساني آشنايي كاملتر دانشآموزان با رشتههاي تحصيلي دانشگاهي قبل از شركت در آزمون سراسري و حمايتهاي مالي از دانشجويان ميتواند در بهبود نگرش آنها مفيد واقع شود. واژههاي كليدي: نگرش بهداشت محيط رشته تحصيلي آينده شغلي دانشجويان. مجله ايراني آموزش در علوم پزشكي / زمستان (4): 331 تا 336. مقدمه در بيكاري نرخ درصد 20 حدود ايران مربوط به دانشآموختگان دانشگاهها ميباشد( 1 ). ايجاد سرخوردگي * نويسنده مسو ول: زهرا كاشيتراش اصفهاني (دانشجوي كارشناسي ارشد بهداشت محيط) صندوق پستي 4171 دانشكده بهداشت دانشگاه علوم پزشكي همدان همدان. kashitarash@umsha.ac.ir دكتر محمدتقي صمدي استاديار دانشكده بهداشت samadi@umsha.ac.ir) ) جاويد تقيزاده javeed_t@yahoo.com) ) و مجيد محمدي (m_mohammadi@yahoo.com) كارشناسان بهداشت محيط دانشكده بهداشت دانشگاه علوم پزشكي همدان. اين مقاله در تاريخ 87/12/26 به دفتر مجله رسيده در تاريخ 88/4/10 اصلاح شده و در تاريخ 88/6/26 پذيرش گرديده است. و بروز احساس عدم امنيت شغلي در دانشآموختگان رشتهه يا بهداشتي و درماني كه در آنها بكارگيري و وجود نيروهاي متخصص از اهميت ويژهاي برخوردار است ميتواند منجر به هدر رفتن سرمايهه يا مادي و معنوي كشور شود. رشته بهداشت محيط به عنوان يكي از شاخههاي علوم بهداشتي در ساله يا اخير شاهد افزايش بيرويه تعداد پذيرش دانشجو بوده است( 1 ). آمارهاي مركز توسعه آموزش پزشكي وزارت بهداشت نشان ميدهد كه در سال تحصيلي ظرفيت 331 مجله ايراني آموزش در علوم پزشكي / زمستان (4) /

2 نگرش دانشجويان بهداشت محيط به آينده شغلي محمدتقي صمدي و همكاران پذيرش دانشجو در رشته بهداشت محيط در مقطع كارشناسي و كارشناسي ارشد به ترتيب 1020 و 58 نفر بوده كه در مقايسه با سالهاي قبل رشد قابل ملاحظهاي يافته است( 2 ). هنگامي كه يك تخصص بيش از حد نياز در يك جامعه وجود داشته باشد موجب كاهش درآمد دانشآموختگان ميشود و به تدريج تمايل براي تحصيل و كار در آن رشته كاهش مييابد. يك مطالعه روي 578 نفر دانش- آموخته رشتههاي بهداشتي دانشكده بهداشت اصفهان نشان داد كه حدود 28 درصد از آنان در زمان مطالعه بيكار بودهاند( 3 ). همچنين نتايج مطالعه بر روي نگرش دانشجويان رشته پزشكي دانشگاه اصفهان نسبت به رشته تحصيلي و آينده شغليشان حاكي از نگرش منفي اين دانشجويان نسبت به آينده شغلي خود بوده است( 4 ). انگيزش شغلي براي اشتغال مفيد و كارآمد امري لازم و ضروري محسوب ميگردد. اگر فرد علاقمند به شغل خود نباشد ادامه اشتغال ملالتآور و حتي غير ممكن خواهد بود. بدين جهت ميتوان بين انگيزش شغلي و موفقيت شغلي رابطه متقابلي در نظر گرفت. نگرش مثبت نسبت به آينده شغلي انگيزش شغلي را به همراه خواهد داشت كه آن نيز موجب موفقيت شغلي خواهد گرديد( 4 ). با اين حال نگراني از آينده شغلي مقولهاي مختص به كشور ما نيست. در مطالعهاي در دانشگاه مينه سوتا آمريكا اكثر دانشجويان پزشكي در مورد افت موقعيت و درآمد پزشكي نگران بودهاند( 5 ). در انگليس نيز اكثر پزشكان عمومي از آينده شغلي خود اطمينان كافي نداشتهاند( 6 ) و در فرانسه 60 درصد دانشجويان پزشكي معتقد بودند كه نيروي پزشكي بيش از ميزان مورد نياز جامعه است( 7 ). پذيرش دانشجو بدون برنامهريزي علمي و توجه به ظرفيته يا شغلي در جامعه به صورت احساس سر- خوردگي و عدم انگيزش شغلي در دانشآموختگان جوان بروز خواهد نمود. بديهي است انجام مطالعات ملي و منطقهاي براي آگاهي از چگونگي نگرش دانشجويان به آينده شغلي و رشته تحصيلي خود براي پيشبيني رفتارهاي اجتماعي و همچنين براي تفسير پس از وقوع آن ميتواند مفيد باشد به گونهاي كه اطلاعات لازم را در اختيار مسو ولان قرار دهد تا با بازنگري در برنامههاي گزينشي و آموزشي كشور انگيزش شغلي را ايجاد نمايند. با توجه به عدم مشاهده مطالعهاي مشابه مطالعه كنوني در زمينه رشته بهداشت محيط بر اهميت انجام اين تحقيق افزوده مي شود. هدف از انجام اين مطالعه تعيين نگرش دانشجويان رشته بهداشت محيط دانشگاه علوم پزشكي همدان نسبت به رشته تحصيلي و آينده شغلي خود بود. روشها اين مطالعه توصيفي- مقطعي بوده كه در آن نگرش دانشجويان رشته بهداشت محيط دانشگاه علوم پزشكي همدان در نيمسال اول سال تحصيلي نسبت به آينده شغلي و رشته تحصيلي مورد بررسي قرار گرفته است. كل دانشجويان روزانه رشته بهداشت محيط دانشگاه علوم پزشكي همدان در سه مقطع كارداني كارشناسي و كارشناسي ارشد (115 نفر) به عنوان جامعه آماري مورد مطالعه قرار گرفتند كه به روش سرشماري كليه اين افراد در مطالعه وارد گرديدند. پرسشنامه پس از برگزاري جلسات توجيهي به افراد مذكور اراي ه گرديد و در نهايت با پيگيريهاي صورت گرفته 96 پرسشنامه تكميل و برگشت داده شد. ابزار پژوهش پرسشنامه رضايتمندى مورد استفاده در دانشگاه مينهسوتا آمريكا بود كه توسط پژوهشگران اين مطالعه ترجمه شد و به تا ييد رسيد و شامل دو بخش اطلاعات فردي و سو الات نگرش دانشجويان رشته بهداشت محيط نسبت به آينده شغلي و رشته تحصيلي (20 سو ال) بود( 5 ). سو الات با مقياس ليكرت مورد سنجش قرارگرفت. پرسشنامه قبل از توزيع در اختيار متخصصان رشته مربوطه قرار گرفت و از حيث روايي صوري و محتوا تا ييد گرديد. پايايي پرسشنامه نيز با استفاده از فرمول / مجله ايراني آموزش در علوم پزشكي / زمستان (4) 332

3 محمدتقي صمدي و همكاران نگرش دانشجويان بهداشت محيط به آينده شغلي ضريب آلفاي كرونباخ (0/836=α) به دست آمد. براي هر گزينه بر حسب نوع پاسخ به ترتيب از كاملا مخالفم تا كاملا موافقم نمره يك تا پنج در نظر گرفته شد و نمره ساير پاسخها در محدوده بين اين دو نمره انتخاب گرديد. بر اين اساس نمره 20 نشانه كمينه گرايش و نمره 100 بيانگر بيشينه گرايش مثبت به آينده شغلي محسوب گرديد. براي ارزيابي وضعيت نگرش دانشجويان نسبت به رشته تحصيلي نيز ميانگين نمرات دانشجويان با ميانگين آزمون كه نمره 60 بوده مقايسه گرديد و نمرات كمتر از 60 به عنوان نگرش منفي و نمرات بيشتر از آن به عنوان نگرش مثبت در نظر گرفته شد. سو الات مربوط به رشته تحصيلي به صورت توزيع فراواني با آزمونهاي آماري توصيفي نظير ميانگين و انحراف معيار و براي مقايسه ميانگين نمرات دو جنس مو نث و مذكر از آزمون t-test و نرمافزار SPSS-16 استفاده شد. نتايج از 115 پرسشنامه توزيع شده 96 پرسشنامه (83/5 درصد) تكميل و ارجاع داده شد. از مجموع افراد شركت- كننده 43 نفر (44/8 درصد) مرد و 53 نفر (55/2 درصد) زن بودند. همچنين 29 نفر (30/2 درصد) در مقطع كارداني 61 نفر (63/5 درصد) در مقطع كارشناسي و 6 نفر (6/2 درصد) در مقطع كارشناسي ارشد مشغول به تحصيل بودند و در مجموع 9 نفر (9/4 درصد) شاغل در حيطه بهداشت محيط و 87 نفر (90/6 درصد) غير شاغل بودند. ميانگين و انحراف معيار نمره نگرش دانشجويان به آينده شغلي خود به ترتيب 56/6 و 11/2 محاسبه گرديد. با توجه به ميانگين نمره آزمون 60 ميانگين نمره افراد مورد مطالعه از ميانگين نمره قابل قبول آزمون كمتر ميباشد. همچنين حداقل نمره نگرش دانشجويان به آينده شغلي برابر 34 و حداكثر 89 به دست آمد. بررسي ارتباط جنسيت دانشجويان بهداشت محيط با نگرش دانشجو نسبت به آينده شغلي مشخص ساخت كه ميانگين و انحراف معيار نگرش به آينده شغلي دانشجويان مذكر به ترتيب برابر 54/6 و 10/4 و در دانشجويان مو نث برابر 58/2 و 11/7 بوده كه با توجه به آزمون t-test تفاوت معنيداري بين نگرش دانشجو در دو جنس مشاهده نگرديد ضمنا 72/92 درصد از دانشجويان در پاسخ به اين سو ال كه «من از رشته خود راضي ميباشم» نظر موافق داشتهاند و 80/21 درصد دانشجويان نيز مايل به ادامه تحصيل در اين رشته بودهاند كه در مجموع اين نتايج حكايت از نگرش مثبت اكثر دانشجويان بهداشت محيط نسبت به رشته تحصيلي خود دارد. ساير يافتهه يا مهم اين تحقيق در جدول يك اراي ه گرديده است. بحث در اين مطالعه نگرش دانشجويان رشته بهداشت محيط نسبت به رشته تحصيلي و آينده شغلي خود مورد بررسي قرار گرفت. علاقه به رشته انتخابي ميتواند موجب پيشرفت و ارتقاي علمي دانشجويان و يا برعكس منجر به دلزدگي و نااميدي و خستگي از ادامه تحصيل گردد( 8 ). يافتهها نشان داد كه ميانگين نمرات نگرش افراد مورد مطالعه نسبت به آينده شغلي خود پايينتر از حد قابل قبول بوده است يعني اكثر دانشجويان نگرش مطلوبي نسبت به آينده شغلي خود نداشتهاند. نتايج اين مطالعه با نتايج مطالعات ديگر مشابهت دارد. مطالعه روي دانشجويان پزشكي دانشگاه جهرم در دو مقطع علوم پايه و باليني نشان داد كه اكثر دانشجويان نسبت به آينده شغلي خود نگران و مضطرب هستند بطوري كه اعلام كرده بودند در صورت امكان شركت مجدد در كنكور رشتهاي ديگر بجز پزشكي را انتخاب خواهند كرد( 9 ). همچنين يك مطالعه در دانشگاه علوم پزشكي اروميه نشان داد كه 55 درصد دانشجويان رشته پزشكي داراي نظر منفي نسبت به آينده شغلي خود ميباشند( 10 ). مطالعهاي در انگليس نيز نشان داد كه اكثر پزشكان عمومي از آينده شغلي خود مطمي ن نميباشند( 6 ). 333 مجله ايراني آموزش در علوم پزشكي / زمستان (4) /

4 و 4 و 1 نگرش دانشجويان بهداشت محيط به آينده شغلي محمدتقي صمدي و همكاران جدول 1: توزيع فراواني نگرش دانشجويان بهداشت محيط دانشكده بهداشت دانشگاه علوم پزشكي همدان نسبت به رشته تحصيلي و آينده شغلي سو الات رشته تحصيلي اين رشته را انتخاب كردم زيرا نمرات من فقط اجازه پذيرش در اين رشته را ميداد من از انتخاب اين رشته راضي هستم اهداف دروس اراي ه شده با نيازهاي فردي و انتظارات دانشجويان متناسب است من پس از تحصيل در اين رشته علاقه بيشتري نسبت به رشتهام پيدا كردم به نظر من رشته من در مقاطع بالاتر ارزش بيشتري پيدا ميكند به نظر من دانشجويان ديگر رشتهها نظر مناسبي نسبت به رشتهام دارند به نظر من جامعهاي كه در آن زندگي ميكنم نسبت به اين رشته ديد مثبتي دارند آينده شغلي اساتيد اين رشته باعث ترغيب دانشجويان براي پيدا كردن شغل مناسب ميشوند به نظر من مزاياي حقوقي اشتغال در اين رشته مناسب ميباشد من نسبت به بازار كار در اين رشته نگراني ندارم به نظر من وضعيت اشتغال براي مقاطع پايينتر بهتر از مقاطع بالاتر ميباشد من كار كردن در زمينه بهداشت محيط را دوست دارم كاملا موافقم 13(%13/54) موافقم 23(%23/96) نظري ندارم 22(%22/92) مخالفم 26(%27/08) كاملا مخالفم 2(%2/08) 13(%13/54) 3(%3/12) 4(%4/17) 19(%19/79) 20(%20/83) 11(%11/46) 7(%7/29) 15(%15/63) 5(%5/21) 2(%2/08) 15(%15/63) 47(%48/97) 11(%11/46) 6(%6/25) 40(%41/66) 36(%37/5) 29(%30/21) 19(%19/79) 23(%34/38) 26(%27/08) 16(%16/67) 13(%13/54) 14(%14/58) 3(%3/12) 16(%16/67) 20(%20/83) 27(%28/13) 21(%21/86) 11(%11/46) 50(%52/08) 20(%20/83) 46(%47/92) 33(%34/38) 17(%17/71) 23(%23/96) 30(%31/25) 37(%38/54) 17(%17/71) 39(%40/63) 41(%42/71) 16(%16/67) 2(%2/08) 24(%25) 50(%52/08) 4(%4/17) 5(%5/21) 6(%6/25) 6(%6/25) 10(%10/42) 4(%14/58)4 26(%27/08) در توجيه نگرش منفي دانشجويان پزشكي نسبت به آينده شغلي خود ميتوان از نظريات جامعهشناسي بلو (Blue) استفاده كرد( 11 ). بر اساس نظريه بلو دو گروه عوامل در انتخاب شغل دخالت دارند: گروه اول خصوصيات فردي از قبيل عوامل بيولوژيك و رواني و گروه دوم موقعيت اقتصادي و اجتماعي را در بر ميگيرد. از اين عوامل ميتوان موقعيت جغرافيايي منافع اجتماعي امكان تحرك شغلي و ارتقاي شرايط فرهنگي و بازار كار را نام برد كه عوامل گروه دوم نقش مهمتر و حساستر در انتخاب شغل دارند. در شرايط كنوني جامعه ما به علت پذيرش بيرويه دانشجو در رشته بهداشت محيط بخصوص عوامل مربوط به گروه دوم بطور قابل توجهي تحت تا ثير قرار گرفته به نحوي كه نگرش دانشجويان بهداشت محيط به آينده شغلي خود را بشدت مورد ترديد قرار داده است(.(11 در اين مطالعه نگرش دانشجويان رشته بهداشت محيط دانشگاه علوم پزشكي همدان نسبت به رشته تحصيليشان مثبت بود كه تنوع مطالب در رشته بهداشت محيط جاذبههاي آموزشي مناسب اين رشته دارا بودن شرايط ترقي امكان ادامه تحصيل از علل آن ميباشد( 3). از نقاط قوت اين تحقيق ميتوان به بررسي نظرات كليه دانشجويان مقاطع كارداني كارشناسي و كارشناسي ارشد رشته بهداشت محيط در دانشگاه علوم پزشكي / مجله ايراني آموزش در علوم پزشكي / زمستان (4) 334

5 محمدتقي صمدي و همكاران نگرش دانشجويان بهداشت محيط به آينده شغلي همدان اشاره نمود. با اين وجود براي تعميم نتايج حاصل از اين پژوهش به كل دانشجويان شاغل به تحصيل در دانشگاههاي كشور در رشته مورد نظر مطالعات تكميلي در ساير دانشگاهها نياز به انجام ميباشد. همچنين بررسي نگرش دانشجويان ساير رشتههاي علوم بهداشتي نسبت به رشته تحصيلي و آينده شغلي فراهم براي ساختن امكان مقايسه نگرشها ميتواند در انجام بازنگري و برنامهريزي لازم براي پذيرش دانشجو توسط مسو ولين ذيربط مو ثر و راهگشا باشد. نتيجهگيري دانشجويان رشته بهداشت محيط دانشگاه علوم پزشكي همدان نسبت به رشته تحصيلي خود داراي نگرش مثبت ميباشند. همچنين وجود نگرش منفي در اين دانشجويان نسبت به آينده شغلي نيز در اين تحقيق مورد تا ييد قرار گرفت. توجه جديتر مسو ولين امر به ايجاد شرايط مناسب براي اشتغال دانشآموختگان اين رشته و بوجود آوردن بازار كار جديد و نيز اراي ه آگاهيهاي لازم به داوطلبان آزمونهاي ورودي دانشگاهها در خصوص وضعيت بازار كار و اشتغال در رشتههاي مختلف ميتواند ديدگاه دانشجويان را در مورد آينده شغلي بهبود بخشد. 1. Malakoutian M, Parvaresh A. [The employment situation of environmental health graduates in Iran between ]. Iranian Journal of Medical Education 2003; 3(2): [Persian] 2. Ministry of health and medical education. [Daftarche rahnemaye azmone sarasari]. Tehran: Ministry of Health and Medical Education Hamdi MR, Parvaresh A, Amin M. [Job description and educational needs of different levels of environmental health graduates]. Iranian Journal of Medical Education 2005; 2(5): [Persian] 4. Sadr Arhami N, Kalantari S, Atarod S. [Medical students attitude towards their field of study and future career]. Iranian Journal of Medical Education 2004; 1(4): [Persian] 5. Hafferty FW, Boulger JG. A look by medical students at medical practice in the future. Med Educ 1986; 61(5): Roswsell R, Morgan M, Sarangi J. General practitioner registrars views about a career in general practice. BrJ Gen Pract 1995; 45(400): Vellier C, Verbist JP. [Medical students facing their future career: a survey in Lille]. Cah Social Dmogr Med 1992; 32(1): [French] 8. Cliff May M. Cliff T. Menzie. Attitudes of medical students toward medical school and their future careers. J Med Educ 1972; 47(7): Iravani K, Amini M, Dostkam A. [Moghayeseye negareshe daneshjoyane pezeshki nesbat be reshteye tahsili va ayandeye shoghliye khod, dar do maghtae ulume paye va balini dar daneshkadeye olume pezeshkiye jahrom]. Iranian Journal of Medical Education 2002; 7: 21. [Persian] 10. Reza Pur B. [Negareshe daneshjoyane pezeshki nesbat be ayandeye shogli khod]. Research in Medical Sciences 1998; 3(Supl1): [Persian] 11. Krause KL, Hartley R, McInnis RJ, McInnis C. The first year experience in Australian Universities findings from a decade of national studies. [cited 2009 Agu 7]. Available from: منابع 335 مجله ايراني آموزش در علوم پزشكي / زمستان (4) /

6 Evaluating Environmental Health Students' Attitudes toward their Discipline and Future Career in Hamedan University of Medical Sciences in 2008 Samadi M, Taghizadeh J, Kashitarash Esfahani Z, Mohammadi M. Abstract Introduction: The raise of medical sciences graduates is counted to be on of the problems in public, as concern about the discipline and future career is evidently seen in students. This study was performed with the aim of determining environmental health students' attitude toward their discipline and future career carried out in Hamedan University of Medical Sciences in Methods: All environmental health students of Hamedan University of Medical Sciences studying morning courses of first semester of academic year in associate, BS, and MS degrees were entered into this descriptive cross sectional study through census (n=115). The data gathering tool was Minnesota University questionnaire including 20 questions based on Likert scale. Data was analyzed by SPSS software using statistical t-test. Results: Mean and standard deviation of students' attitude toward their future career attained to be 56.6 and 11.2 respectively out of 96 questionnaires. Regarding the score of 60 as the mean score of the test, the attained mean score is lower than expected. Conclusion: The mean score for attitude of population under investigation toward their future career was lower than acceptable level which demonstrates lack of desirable attitude toward future career among students. It is while they have an acceptable attitude toward their discipline. Adjusting the number of students accepted, proper distribution of human resources, informing students about university disciplines before they take the entrance examination, and supporting the students financially may prove helpful in improving their attitudes. Keywords: Attitude, Environmental health, Discipline, Future career, Students. Addresses: Corresponding Author: Zahra Kashitarash Esfahani, MS Student of Environmental Health Engineering, Hamedan University of Medical Sciences, Hamedan, Iran. Mohammad Taghi Samadi, Assistant Professor, Department of Environmental Health Engineering, School of Health, Hamedan University of Medical Sciences, Hamedan, Iran. Javid Taghizadeh, Environmental Health BS, School of Health, Hamedan University of Medical Sciences, Hamedan, Iran. Majid Mohammadi, Environmental Health BS, School of Health, Hamedan University of Medical Sciences, Hamedan, Iran. Source: Iranian Journal of Medical Education 2010 Win; 9(4): / مجله ايراني آموزش در علوم پزشكي / زمستان (4) 336