Τα φυτά χρειάζονται κατάλληλο περιβάλλον για να φυτρώσουν και να μεγαλώσουν. Οι φυτεύσεις στο οικοσύστημα της Πάρνηθας αποτελούν μια ιδιαίτερη

Transcript

1 Οδηγός φυτεύσεων

2 Η Πάρνηθα καταλαμβάνει μια μεγάλη έκταση στη γεωγραφική περιοχή της Αττικής και μαζί με τα όρη Πεντέλη, Υμηττός και Αιγάλεω-Ποικίλο περικλείει την πρωτεύουσα και τα προάστια αυτής. Το 1961 ο μεγαλύτερος όγκος του βουνού ανακηρύχθηκε Εθνικός Δρυμός, με το ιδρυτικό διάταγμα ΒΔ 644/1961. Σύμφωνα με αυτό, ο Δρυμός αποτελείται από τον πυρήνα που περιλαμβάνει τον κεντρικό όγκο του βουνού (έκταση στρ.) και την περιφερειακή ζώνη (έκταση στρ.). Το μεγαλύτερο μέρος του πυρήνα (90%) καλύπτεται από Κεφαλληνιακή Ελάτη (Abies Cephalonica), ενώ η περιφερειακή ζώνη καλύπτεται ως επί το πλείστον από υψηλά δάση Χαλεπίου Πεύκης (Pinus Halepensis). Η μεγάλη πυρκαγιά στις 28/06/2007 κατέστρεψε μεγάλο μέρος του Εθνικού Δρυμού, αφανίζοντας: στρ. πευκοδάσους, στρ. ελατοδάσους και στρ. αειφύλλων- πλατυφύλλων. Ηπρωτοφανήςαυτή καταστροφή επίσπευσε την έκδοση προεδρικού διατάγματος προστασίας του ορεινού όγκου της Πάρνηθας (ΦΕΚ 336/ ) με το οποίο καθορίστηκαν 16 ζώνες προστασίας.

3 Αμέσως μετά την πυρκαγιά ξεκίνησαν τα έργα προστασίας και αποκατάστασης των καμένων εκτάσεων. Αρχικά κατασκευάστηκαν κατά το έτος 2007 σε έκταση στρ. αντιπλημμυρικά και αντιδιαβρωτικά έργα με στόχο την προστασία του εδάφους και τη μείωση του κινδύνου πλημμυρικών φαινομένων. Στη συνεχεία, από τις αρχές του 2008 ξεκίνησαν οι αναδασωτικές επεμβάσεις που προβλέπονται να ολοκληρωθούν το 2013 βάσει ενός πενταετούς σχεδιασμού για την επανασύσταση του δασικού οικοσυστήματος. Έτσι, το 2008 φυτεύτηκαν περίπου φυτάρια ελάτης στις βόρειες και πιο υγρές εκθέσεις του βουνού σε μια προσπάθεια να δημιουργηθεί απευθείας το ελατοδάσος. Το 2009 και το 2010 φυτεύτηκαν περίπου φυτά Μαύρης Πεύκης με σκοπό την δημιουργία του λεγόμενου προδάσους ώστε να δημιουργηθούν οι κατάλληλες συνθήκες σκίασης για την τελική εγκατάσταση της ελάτης. Παράλληλα, σημαντικός αριθμός φυταρίων ελάτης καλλιεργείται στο φυτώριο της Αγίας Τριάδας ώστε να υπάρχει διαθέσιμο φυτευτικό υλικό για τα προσεχή έτη. Οι σπόροι που χρησιμοποιούνται στο φυτώριο προέρχονται από την άκαυτη περιοχή της Πάρνηθας σε μια προσπάθεια διαφύλαξης του γενετικού υλικού του Εθνικού Δρυμού.

4 Τα φυτά χρειάζονται κατάλληλο περιβάλλον για να φυτρώσουν και να μεγαλώσουν. Οι φυτεύσεις στο οικοσύστημα της Πάρνηθας αποτελούν μια ιδιαίτερη περίπτωση, καθώς η περιοχή έχει χαρακτηριστεί Εθνικός ρυμός, ενώ ανήκει και στο Ευρωπαϊκό Οικολογικό ίκτυο «Natura 2000». Για να προστατευτεί η βιοποικιλότητα της Πάρνηθας, τα είδη που θα φυτευτούν πρέπει να είναι της φυσικής βλαστήσεως της περιοχής όπως η κεφαλληνιακή ελάτη και ο οξύκεδρος στα μεγάλα υψόμετρα, η χαλέπιος πεύκη, βαλανιδιά, η χνοώδης δρυς, η αριά και τα αείφυλλα πλατύφυλλα στα μέσα και κατώτερα υψόμετρα. Επίσης μπορεί να φυτευτεί και μαύρη πεύκη. Το είδος αυτό προτείνεται καθότι μπορεί μελλοντικά να χρησιμοποιηθεί ως προδάσος κάτω από το οποίο θα αναπτυχθεί φυσικά η ελάτη. Στις κοίτες των ρεμάτων ενδείκνυται η παραποτάμια βλάστηση με κύριο εκπρόσωπο τον πλάτανο και λιγότερο την ιτιά, τη πικροδάφνη, τη μυρτιά, τη λυγαριά, τη δάφνη και άλλα υδρόφιλα είδη. Αυτά τα είδη μπορούν να παραχθούν και με μοσχεύματα.

5 Επιλογή θέσης φύτευσης Η θέση φύτευσης επιλέγεται, με βάση τις τοπικές συνθήκες, το μέγεθος της επέμβασης και το σκοπό που θα εξυπηρετήσει. Η επιβίωση του φυτού κρίνεται απότοβάθοςτουεδάφουςστοοποίοθαφυτευτεί, το είδος του εδάφους, τη δυνατότητα συγκράτησης του νερού και την τοπική υγρασία. Επιλογή φυταρίων Η επιλογή των κατάλληλων ειδών είναι η πιο σημαντική διαδικασία την οποία πρέπει να τηρήσουμε προκειμένου να έχουμε ένα καλό αποτέλεσμα. Τα φυτά ως ζωντανοί οργανισμοί, αλληλεπιδρούν με πλήθος αβιοτικών (κλίμα, έδαφος) και βιοτικών παραγόντων (σχέσεις με άλλους οργανισμούς), με αποτέλεσμα να έχουν συγκεκριμένες περιοχές φυσικής εξάπλωσης. Προσοχή! Κάθε είδος αναπτύσσεται και αποδίδει σε συγκεκριμένο έδαφος, κλίμα, υψόμετρο υγρασία και έκθεση. Εποχή φύτευσης Η εποχή φύτευσης εξαρτάται από το τοπικό κλίμα αλλά και από το είδος του φυτού που θα φυτευτεί. Φυλλοβόλα δέντρα, όπως ο πλάτανος και η ιτιά, πρέπει ναφυτεύονται από την στιγμή που θα ρίξουν τα φύλλα τους μέχρι ένα μήνα πριν βγάλουν καινούρια, δηλαδή από το τέλος Οκτωβρίου ως το τέλος Φεβρουαρίου. Κωνοφόρα δέντρα, όπως είναι το πεύκο και το έλατο, πρέπει να φυτεύονται μετά τις φθινοπωρινές βροχές και αφού το έδαφος έχει ποτιστεί καλά, δηλαδή από το φθινόπωρο μέχρι και Φύτευση

6 τέλος Ιανουαρίου. Σταμεγάλαυψόμετραοιφυτεύσεις μπορούν να συνεχιστούν μέχρι και το Μάρτιο, εάν αναμένονται βροχές την άνοιξη και τους πρώτους μήνες του καλοκαιριού. Η φύτευση και στις δύο περιπτώσεις είναι καλό να γίνεται σε ημέρες με συννεφιά ή ομίχλη και να αποφεύγονται ημέρες ξηρές με πολύ αέρα, ή πολύ ζέστη και ήλιο. Επίσης ποτέ δεν φυτεύουμε σε έδαφος παγωμένο ή πλημμυρισμένο. Προμήθεια φυταρίων Τα φυτάρια μπορεί να είναι βωλόφυτα ή γυμνόριζα. Βωλόφυτα λέγονται τα φυτάρια που οι ρίζες τους είναι σε μπάλα χώματος μέσα σε σακούλα ή άλλη πλαστική ή χάρτινη θήκη, ενώ γυμνόριζα όταν οι ρίζες τους δεν είναι καλυμμένες. Τα φυτάρια πρέπει να προέρχονται από φυτώρια της περιοχής, ώστε να είναι συνηθισμένα στις τοπικές συνθήκες και να είναι υγιή και μικρής ηλικίας, ώστε να αυξάνονται οι πιθανότητες επιτυχίας. Κατάλληλος εξοπλισμός Τα σκαπτικά εργαλεία που χρειάζονται για τη φύτευση είναι αξίνα, τσάπα και φτυάρι. Ο απαραίτητος ατομικός εξοπλισμός είναι ένα ζευγάρι γάντια κηπουρικής, καπέλο, μποτάκια και πόσιμο νερό. Φυτευτικός σύνδεσμος Η απόσταση μεταξύ των λάκκων είναι περίπου 3m*3m είτε είναι καινούριος λάκκος φύτευσης, είτε είναι αναβλαστήσαντος θάμνος είτε είναι φυσική αναγέννηση. Μόνο στις επικλινείς θέσεις ο φυτευτικός σύνδεσμος μπορεί να μειωθεί κάτι που κρίνει ο επιβλέπων επιστήμονας.

7 Με την κατάλληλη ενδυμασία είμαι έτοιμος να ξεκινήσω τη φύτευση! Ακολούθησε προσεκτικά τα βήματα φύτευσης του φυλλαδίου

8 ΒΒήματαα ή μ α α φφύτευσης ύ τ ε υ σ η ς ιάνοιξη λάκκου λάκκουφύτευσης Τοποθέτηση του τουφυταρίου Προσθήκη εδαφικού υλικού υλικού ιαμόρφωση λάκκου λάκκουφύτευσης Πότισμα

9 Η απόσταση μεταξύ των λάκκων, διαφέρει ανάλογα με το είδος που θα χρησιμοποιηθεί και τις τοπικές εδαφικές συνθήκες. Για να υπάρχει καλύτερη εκμετάλλευση του φωτός από τα φυτάρια αλλά και των θρεπτικών συστατικών του εδάφους, πρέπει να τηρούνται κάποιες αποστάσεις μεταξύ των φυτεύσεων. Το σχήμα του λάκκου θα πρέπει να είναι σε σχήμα κόλουρου κώνου με τη μικρή επιφάνεια στο βάθος του λάκκου και τη μεγάλη στην επιφάνεια του εδάφους. Ο λάκκος ανοίγεται με σκαπτικό εργαλείο (αξίνα ή τσάπα) καιπρέπειναέχειβάθοςκαιπλάτοςανάλογα με τις διαστάσεις του φυταρίου που θα φυτευτεί, με ελάχιστη επιφανειακή διατομή 40εκ. και βάθος 50εκ. Το χώμα που βγάζεις δεν το σκορπάς, αλλά κάνεις δύο μικρούς σωρούς δεξιά ή αριστερά του λάκκου. Στον πρώτο σωρό βάλε το επιφανειακό χώμα (Α) και στον άλλο σωρό αυτό που βγάζεις από τα βαθύτερα στρώματα (Β). Αναμόχλευσε τον πάτο του λάκκου (σκάψε ελαφρά) για να χαλαρώσει η συνεκτικότητα του εδάφους, ώστε να βοηθηθεί η ανάπτυξης της ρίζας.

10 Αφαίρεσε Αφαίρεσε προσεκτικά την την πλαστική πλαστική σακούλα σακούλαχρησιμοποιώντας χρησιμοποιώνταςμια μιαπέτρα πέτραγια για να νατην σχίσεις σχίσειςπροσέχοντας να μην να μην διαλυθεί διαλυθεί το τοχώμα χώμα (βώλος) (βώλος) γώρω γώρωαπό απότις τις ρίζες. ρίζες. Τοποθέτησε Τοποθέτησετο το(δεντράκι) φυτάριο φυτάριο κατακόρυφα κατακόρυφαμέσα στο στολάκκο λάκκογρήγορα γρήγορα έτσι έτσι ώστε ώστεναναμην μην έρθουν έρθουν σε σεπαφή επαφήοιοι ρίζες με το ηλιακό φως, κρατώντας το με το ένα χέρι ρίζες με το ηλιακό φως, κρατώντάς το με το ένα χέρι από το σημείο μεταξύ των ριζών και του φυλλώματος από το σημείο μεταξύ των ριζών και του φυλλώματος και με το άλλο χέρι τη βάση της μπάλας χώματος. και με το άλλο χέρι τη βάση της πάλας χώματος. Ομοίως και όταν το φυτό βρίσκεται σε γλαστρίδιο. Ομοίως και όταν το φυτό βρίσκεται σε γλαστρίδιο. Με το χέρι ή και με το φτυάρι ρίξε ελαφρά και προσεκτικά το επιφανειακό χώμα Με το (Α), χέρι που ή και έχεις με το σωριάσει φτυάρι ρίξε δίπλα στο λάκκο, ελαφρά γύρω και προσεκτικά από τη μπάλα το επιφανειακό του φυτού και στησυνέχειασυμπλήρωσεμετουπόλοιπο χώμα (Α), που έχεις σωριάσει δίπλα στο χώμα λάκκο, γύρω (Β) που από τη είχες μπάλα βγάλει του φυτού από και τα βαθύτερα στησυνέχειασυμπλήρωσεμετουπόλοιπο στρώματα. Πίεσε πατώντας με τα χώμα πόδια (Β) γύρω που είχες γύρω βγάλει καλά από μέχρι τα να καθίσει. βαθύτερα Πρόσεξε στρώματα. όταν Πίεσε πατώντας με γύρω γύρω καλά τα πόδια μέχρι να καθίσει. τελειώσεις η μπάλα του χώματος να Πρόσεξε όταν τελειώσεις η μπάλα του μην φαίνεται από πάνω αλλά να έχει χώματος ιαμόρφωσε να μην το λάκκο φαίνεται ώστε απόη πάνω σκεπαστεί με χώμα. τελική του επιφάνεια να αλλά βρίσκεται να έχει 5-10 σκεπαστεί εκ. κάτωμε από χώμα. την επιφάνεια του φυσικού εδάφους και δημιουργώντας μικρό ανάχωμα προς τα ιαμόρφωσε κατάντη για τη τοσυγκράτηση λάκκο ώστετου η τελική νερούτου της επιφάνεια βροχής και να βρίσκεται του ποτίσματος Πρόσεξε εκ. κάτωνα από μην σκεπάζεται την επιφάνεια από χώμα, του φυσικού κανένα πράσινο εδάφουςμέρος, και δημιουργώντας κλαδάκι ή φύλλο. μικρό ανάχωμα προς Η φύτευση τα κατάντη τελείωσε!! για τη συγκράτηση του νερού της βροχής και του ποτίσματος.

11 Πρόσεξε να μην σκεπάζεται από χώμα, κανένα πράσινο μέρος, κλαδάκι ή φύλλο. Η φύτευση τελείωσε!! Μετά τη φύτευση ακολουθεί το πρώτο πότισμα. Μετά τη φύτευση το φυτάριο χρειάζεται: Απομάκρυνση βλαστήσεως (Βοτάνισμα Σκάλισμα) Μετά τη φύτευση, την άνοιξη (μετά από τις τελευταίες βροχές) πραγματοποιείται απομάκρυνση βλαστήσεως ήτοι βοτάνισμα και σκάλισμα της λεκάνης κάθε φυταρίου. Το έδαφος σκαλίζεται γύρω από το φυτό σε ακτίνα 30εκ. ξεκινώντας σε απόσταση 5εκ. μακριά από το φυτό για να μην τραυματιστεί το δεντράκι και σε βάθος 10εκ. Ακολούθως απομακρύνονται τα χόρτα και συμπληρώνεται η λεκάνη με χώμα αν έχει παρασυρθεί από τις χειμερινές βροχές διαμορφώνοντας τη λεκάνη ώστε να δεχθεί τόσο το νερό της βροχής όσο και των ποτισμάτων διατηρώντας τη λεκάνη του λάκκου ώστε να συνεχίζει 5 10 εκ. κάτω από την επιφάνεια του φυσικού εδάφους. Λίπανση Η λίπανση έχει σκοπό την ενδυνάμωση των φυταρίων και την αύξηση της πιθανότητας επιβίωσής των. Απαιτείται όπου τα εδάφη είναι φτωχά σε θρεπτικά συστατικά για το φυτό. Πότισμα Τα φυτάρια πρέπει να ποτίζονται την ξηρή περίοδο και τουλάχιστον για τα επόμενα δύο χρόνια, ιδιαίτερα σε περιοχές όπου δεν έχουμε συχνές βροχοπτώσεις.

12 Κατά τη φύτευση να θυμάσαι ότι η παρουσία ενός ειδικού επιστήμονα θεωρείται σημαντική!

13 Πριν φύγεις φρόντισε να μην αφήσεις σκουπίδια και να πάρεις μαζί τα εργαλεία σου γιατί θα τα χρειαστείς την επόμενη φορά.

14 Φύτευση φυταρίων κεφαλληνιακής ελάτης Φύτευση φυταρίων μαύρης πεύκης Φορέας ιαχείρισης Εθνικού ρυμού Πάρνηθας Λ. Θρακομακεδόνων 131, Αχαρνές, Τηλ , Fax: : parnitha@hol hol.gr -