Newsletter 4/2011 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Αστικό 3-124

Transcript

1

2 Newsletter 4/2011 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Αστικό [ 2 ]

3 ΝΟΜΟΛΟΓΙΑ Αδικοπραξία - Απάτη επί δικαστηρίου Αριθµός απόφασης: 991 Έτος: Απάτη επί δικαστηρίω. Ζηµιά από κοινή πράξη περισσοτέρων. Παραγραφή. Πλαστογραφία µε χρήση. Παραγραφή. - Με τη διάταξη του άρθρου 926 ΑΚ καθορίζονται, στο πλαίσιο της αδικοπρακτικής ευθύνης, οι κατηγορίες των περιπτώσεων στις οποίες αναγνωρίζεται από τον νόµο ευθύνη περισσοτέρων προσώπων. Η πρώτη κατηγορία αφορά την περίπτωση της επέλευσης της ζηµίας από κοινή πράξη περισσότερων προσώπων. Ως κοινή πράξη, κατά την έννοια της πιο πάνω διάταξης, θεωρείται κάθε µορφή συµµετοχής στην τέλεση της πράξης ή την επαγωγή της ζηµίας, αδιάφορα από το αν οι ενέργειες (πράξεις ή παραλείψεις) των περισσότερων προσώπων έγιναν ταυτόχρονα, παράλληλα ή διαδοχικά. Αρκεί κάθε ενέργεια να συνδέεται αιτιωδώς µε το αποτέλεσµα, δηλ. την επαγωγή της ζηµίας. Για την κατά συναυτουργία τέλεση απαιτείται το στοιχείο της συναπόφασης, πριν ή κατά την τέλεση της πράξης (ΟλΑΠ 50/90). Γενεσιουργό λόγο της υποχρέωσης προς αποζηµίωση κατά τα άρθρα 297, 298 και 914 Α.Κ. αποτελεί και η απάτη ενώπιον του δικαστηρίου δια της επικλήσεως και χρήσεως, εν γνώσει, νοθευµένων αποδεικτικών εγγράφων, εξ αιτίας της οποίας το δικαστήριο παραπλανήθηκε και εξέδωσε π απόφαση υπέρ του δράστη της απάτης και σε βάρος της περιουσίας τρίτου προσώπου, το οποίο και ζηµιώνεται. - Κατά τη διάταξη του άρθρου 937 του ΑΚ η απαίτηση από αδικοπραξία παραγράφεται µετά πενταετία, αφότου ο παθών έµαθε τη ζηµία και τον υπόχρεο σε αποζηµίωση, σε κάθε όµως περίπτωση η απαίτηση παραγράφεται µετά την πάροδο είκοσι ετών από την πράξη. Αν η αδικοπραξία αποτελεί συνάµα κολάσιµη πράξη που κατά τον ποινικό νόµο υπόκειται σε µακρότερη παραγραφή, αυτή ισχύει και για την απαίτηση αποζηµίωσης. - Κατά δε το άρθρο 216 ΠΚ όποιος εν γνώσει του χρησιµοποιεί πλαστό ή νοθευµένο έγγραφο µε σκοπό να παραπλανήσει µε τη χρήση του άλλον σχετικά µε γεγονός που µπορεί να έχει έννοµες συνέπειες και σκόπευε µε την πράξη του να προσπορίσει στον εαυτό του ή σε άλλον περιουσιακό όφελος βλάπτοντας τρίτον ή σκόπευε να βλάψει άλλον, τιµωρείται µε κάθειρξη µέχρι δέκα ετών, εάν το όφελος ή η βλάβη υπερβαίνουν το ποσό των δρχ. Τέλος, κατά τη διάταξη του άρθρου 111 αριθ. 2 του ΠΚ ή αµέσως ανωτέρω κακουργηµατική πράξη παραγράφεται µετά από δεκαπέντε (15) χρόνια. ΑΚ: 297, 298, 914, 926, 937, ΚΠολ : 559 αριθ. 11, 559 αριθ. 19, ΠΚ: 216, ηµοσίευση: INLAW 2010 * ΝοΒ 2010, σελίδα 2258 Αδικοπραξία - Αποζηµίωση για µελλοντική ζηµία Αριθµός απόφασης: 625 Έτος: 2010

4 - Αποζηµίωση από αδικοπραξία. Βλάβη υγείας. Αποκατάσταση µελλοντικής ζηµίας. Έλλειψη νόµιµης βάσης. Αναιρείται η προσβαλλόµενη απόφαση. - Από τις διατάξεις των άρθρων 297, 298, 928, 929 και 930 παρ 1 του ΑΚ, προκύπτει, ότι, σε περίπτωση αδικοπραξίας από την οποία προκαλείται βλάβη της υγείας ή του σώµατος του παθόντος παρέχεται η δυνατότητα στον τελευταίο να ασκήσει αναγνωριστική αγωγή για την επιδίωξη αποκατάστασης και µελλοντικής ζηµίας του, έστω και αν ακόµη δεν έχει επέλθει η τελευταία και δεν έχει πληρωθεί ο ένας από τους όρους του πραγµατικού του εφαρµοστέου κανόνα δικαίου, αρκεί να έχει τεθεί το θεµέλιο και να µην εξαρτάται παρά µόνο από περιστάσεις που µε βεβαιότητα θα προκύψουν στο µέλλον. Η κρίση για την βεβαιότητα αυτή δεν συνδέεται µε το έννοµο συµφέρον του ενάγοντος ή µε την νοµιµότητα της αγωγής, αλλά αφορά την ουσιαστική βασιµότητα της τελευταίας. Η, ως άνω, αποζηµίωση, όταν αφορά περιοδικές παροχές από την απώλεια εισοδηµάτων, καταβάλλεται σε χρηµατικές δόσεις κατά µήνα. Όταν, όµως, συντρέχει σπουδαίος λόγος η αποζηµίωση µπορεί να καταβληθεί σε κεφάλαιο εφάπαξ. Τέτοιος σπουδαίος λόγος θεωρείται, ότι υπάρχει όταν η εφάπαξ καταβολή µπορεί να εξυπηρετήσει καλλίτερα τα συµφέροντα του δικαιούχου της αποζηµιώσεως ή όταν υπάρχουν δυσµενείς προσωπικοί ή οικονοµικοί λόγοι στην πλευρά του υπόχρεου. - Κατά την έννοια της περιπτώσεως µε αριθ. 19 του άρθρου 559 ΚΠολ, ανεπαρκής ή αντιφατική αιτιολογία που έχει ως συνέπεια την αναίρεση για έλλειψη νοµίµου βάσεως υπάρχει, όταν από το αιτιολογικό της αποφάσεως δεν προκύπτουν κατά τρόπο σαφή και χωρίς αντιφάσεις τα πραγµατικά περιστατικά, τα οποία, σύµφωνα µε το νόµο, είναι αναγκαία για τη θεµελίωση του κανόνα δικαίου που εφαρµόστηκε στη συγκεκριµένη περίπτωση, όχι, όµως, και όταν υπάρχουν ελλείψεις αναγόµενες στην εκτίµηση των αποδείξεων, στην ανάλυση, στάθµιση και αιτιολόγηση του πορίσµατος που έχει εξαχθεί από αυτές, εφόσον τούτο εκτίθεται µε σαφήνεια. Ως ζητήµατα των οποίων η µη αιτιολόγηση ή η αιτιολόγηση κατά τρόπο ανεπαρκή, η αντιφατικό στερεί από την απόφαση τη νόµιµη βάση της, νοούνται, µόνο ισχυρισµοί που έχουν αυτοτελή ύπαρξη, δηλαδή εκείνοι που τείνουν στη θεµελίωση ή κατάλυση δικαιώµατος που ασκήθηκε είτε ως επιθετικό είτε ως αµυντικό µέσο, όχι, όµως, και τα απλά πραγµατικά νοµικά επιχειρήµατα, που δεν συνέχονται µε την αξιολόγηση και στάθµιση των αποδείξεων, για την οποία ή έλλειψη ειδικής και εµπεριστατωµένης αιτιολογίας δεν ιδρύει λόγο αναιρέσεως. ΑΚ: 297, 298, 928, 929, 930, ΚΠολ : 559 αριθ. 19, ηµοσίευση: INLAW 2010, σελίδα 6 * ΝοΒ 2011, σελίδα 303 Αδικοπραξία - Αρχή αναλογικότητας Αριθµός απόφασης: 904 Έτος: Αδικοπραξία. Υπολογισµός θετικής ζηµίας. Αρχή αναλογικότητας. Χρηµατική ικανοποίηση για ηθική βλάβη. Απορρόφηση εταιρείας. Ικανότητα διαδίκου. Αναιρείται η προσβαλλόµενη απόφαση. - Από τις διατάξεις των άρθρων 297, 298 και 914 ΑΚ προκύπτει ότι επί αδικοπραξίας η οφειλόµενη από τον υπόχρεο αποζηµίωση περιλαµβάνει τόσο τη θετική ζηµία όσο και το διαφυγόν κέρδος. Ως θετική περιουσιακή ζηµία νοείται η αµέσως, αιτιωδώς συνδεόµενη µε την αδικοπρακτική συµπεριφορά του υπαιτίου, προκύπτουσα διαφορά µεταξύ της περιουσιακής κατάστασης του δικαιούχου πριν την τέλεση της [4]

5 αδικοπραξίας και εκείνης που διαµορφώθηκε µετά την τέλεση αυτής (θεωρία της διαφοράς), ως διαφυγόν δε κέρδος, που αποτελεί µέλλουσα ζηµία, νοείται το κέρδος το οποίο ο δικαιούχος προσδοκά µε πιθανότητα σύµφωνα µε τη συνηθισµένη πορεία των πραγµάτων ή τις ειδικές συνθήκες και ιδίως τα προπαρασκευαστικά µέτρα που έχουν ληφθεί και το οποίο αυτός στερήθηκε, αποτραπείσης έτσι της αύξησης της περιουσίας του. Έτσι, επί βλάβης πράγµατος που προκλήθηκε µε αδικοπραξία, η θετική ζηµία του δικαιούχου περιλαµβάνει τόσο τις δαπάνες που απαιτούνται για την αποκατάσταση του πράγµατος, όσο και τη µετά την αποκατάσταση τυχόν προκύπτουσα µείωση της αξίας του πράγµατος, έναντι εκείνης την οποία αυτό είχε πριν τη ζηµιογόνο συµπεριφορά, αφού κατά τη µείωση αυτή υφίσταται διαφορά (παθητικό) µεταξύ της περιουσιακής κατάστασης του δικαιούχου πριν και µετά τη ζηµιογόνο συµπεριφορά. Από αυτά, σε συνδυασµό και µε τη διάταξη του άρθρου 216 ΚΠολ, συνάγεται ότι για το ορισµένο αγωγής, µε την οποία ζητείται αποζηµίωση για θετική ζηµία συνισταµένη στη διαφορά µεταξύ της αξίας του βλαβέντος πράγµατος πριν την ζηµιογόνο συµπεριφορά και εκείνης (µικρότερης) την οποία αυτό έχει µετά την αποκατάσταση των βλαβών, πρέπει να αναφέρεται στην αγωγή η αξία αυτού πριν τη ζηµιογόνο συµπεριφορά και εκείνη µετά την αποκατάσταση των βλαβών, ώστε να παρέχεται η δυνατότητα στον εναγόµενο να αµυνθεί και στο δικαστήριο να καθορίσει, µετ' εκτίµηση των αποδείξεων, το ύψος της θετικής αυτής ζηµίας. - Ο προσδιορισµός του ποσού της εύλογης χρηµατικής ικανοποιήσεως αφέθηκε στην ελεύθερη κρίση του δικαστηρίου, η οποία δεν υπόκειται στον έλεγχο του Αρείου Πάγου, αφού σχηµατίζεται από την εκτίµηση πραγµατικών γεγονότων (άρθρ. 561 παρ. 1 ΚΠολ ), χωρίς υπαγωγή του πορίσµατος σε νοµική έννοια, ώστε να µπορεί να νοηθεί εσφαλµένη εφαρµογή του νόµου είτε ευθέως είτε εκ πλαγίου ή παράβαση διδαγµάτων της κοινής πείρας. Εξ άλλου µε το άρθρο 25 παρ.1 εδ. τέταρτο του Συντάγµατος, όπως αυτό ισχύει µετά τη συνταγµατική αναθεώρηση του έτους 2001, τίθεται ο κανόνας ότι οι κάθε είδους περιορισµοί που µπορούν να επιβληθούν στα ατοµικά δικαιώµατα "πρέπει να προβλέπονται είτε απευθείας από το Σύνταγµα είτε από το νόµο, εφόσον υπάρχει επιφύλαξη υπέρ αυτού, και να σέβονται την αρχή της αναλογικότητας". Κατά την αρχή αυτή, η οποία ως γενική αρχή του δικαίου ίσχυε και προ της ρητής αποτυπώσεώς της στο Σύνταγµα κατά την προαναφερθείσα αναθεώρησή του, οι νοµίµως επιβαλλόµενοι περιορισµοί των ατοµικών δικαιωµάτων πρέπει να πληρούν τα ακόλουθα τρία κριτήρια, πρέπει δηλαδή να είναι: α) κατάλληλοι, ήτοι πρόσφοροι για την πραγµάτωση του επιδιωκόµενου σκοπού, β) αναγκαίοι, ήτοι να συνιστούν µέτρο το οποίο, σε σχέση µε άλλα δυνάµενα να ληφθούν µέτρα, επάγεται τον ελάχιστο δυνατό περιορισµό για τον ιδιώτη ή το κοινό, και τέλος γ) εν στενή εννοία αναλογικοί, να τελούν δηλαδή σε εύλογη σχέση µε τον επιδιωκόµενο σκοπό, ώστε η αναµενόµενη ωφέλεια να µην υπολείπεται της βλάβης που προκαλούν (ΟλΑΠ 43/2005). Η αρχή της αναλογικότητας, ως κανόνας δικαίου που θέτει όρια στον περιοριστικό του ατοµικού δικαιώµατος νόµο, απευθύνεται κατ' αρχήν στον νοµοθέτη. Στον χώρο του ιδιωτικού δικαίου, ήτοι στις σχέσεις µεταξύ ιδιωτών, επίκληση της αρχής της αναλογικότητας µπορεί να γίνει αν ο κοινός νοµοθέτης είτε έχει παραβιάσει την αρχή αυτή, θεσπίζοντας µε νόµο υπέρµετρους περιορισµούς ατοµικών δικαιωµάτων, οπότε ο δικαστής µπορεί, ελέγχοντας τη συνταγµατικότητα του νόµου, να µην εφαρµόσει αυτόν (άρθρο 93 παρ. 4 του Συντάγµατος), είτε έχει παραλείψει να ασκήσει τις συνταγµατικές του υποχρεώσεις, καταλείποντας κενό, οπότε η αρχή της αναλογικότητας καλείται επικουρικώς σε εφαρµογή. Στο πεδίο των αδικοπρακτικών σχέσεων (άρθρο 914 επ ΑΚ) και ειδικότερα στο ζήτηµα του µέτρου της επιδικαστέας χρηµατικής ικανοποιήσεως ο νόµος προβλέπει στο άρθρο 932 ΑΚ ότι το δικαστήριο µπορεί να επιδικάσει εύλογη [5]

6 κατά την κρίση του χρηµατική ικανοποίηση, δηλαδή χρηµατική ικανοποίηση ανάλογη µε τις περιστάσεις της συγκεκριµένης περιπτώσεως. Με τη διάταξη αυτή ο κοινός νοµοθέτης έλαβε υπόψη του την αρχή της αναλογικότητας, εξειδικεύοντάς την στο ζήτηµα του προσδιορισµού του ύψους της χρηµατικής ικανοποιήσεως. Εποµένως, σύµφωνα µε τα ανωτέρω, δεν υπάρχει έδαφος άµεσης εφαρµογής της διατάξεως του άρθρου 25 παρ. 1 εδάφιο τέταρτο του Συντάγµατος, η ευθεία δε επίκλησή της κατά τον προσδιορισµό του ύψους της χρηµατικής ικανοποιήσεως στερείται σηµασίας, αφού δεν θα οδηγούσε σε διαφορετικά σε σχέση µε τον κατ' εφαρµογή του άρθρου 932 ΑΚ προσδιορισµό αυτής, αποτελέσµατα (ΟλΑΠ 6/2009). - Από τα άρθρα 558 και 566 ΚΠολ προκύπτει ότι η αναίρεση πρέπει να απευθύνεται εναντίον του αντιδίκου του αναιρεσείοντος, αν δε αυτός έχει αποβιώσει ή προκειµένου για αντίδικο νοµικό πρόσωπο, αν αυτό έπαυσε να υπάρχει, και το γεγονός αυτό ήταν σε γνώση του αναιρεσείοντος κατά την άσκηση της αναίρεσης, αυτή (αναίρεση) πρέπει να απευθύνεται κατά των καθολικών διαδόχων ή των κληροδόχων του αποβιώσαντος, διαφορετικά απορρίπτεται ως απαράδεκτη αυτεπαγγέλτως. Περαιτέρω, κατά το άρθρο 62 του ΚΠολ, ικανός να είναι διάδικος είναι εκείνος που έχει την ικανότητα να είναι υποκείµενο δικαιωµάτων και υποχρεώσεων. Η ικανότητα αυτή, που εξετάζεται και αυτεπαγγέλτως από το δικαστήριο (αρθρ. 73 ΚΠολ ), παύει να υπάρχει µε τον θάνατο του φυσικού προσώπου (αρθρ. 35 ΑΚ), προκειµένου δε για νοµικό πρόσωπο, αφότου τούτο κατά νόµο έχει λυθεί. Από τις διατάξεις αυτές προκύπτει ότι, αν το νοµικό πρόσωπο που ήταν διάδικος λύθηκε νοµίµως, πράγµα που συµβαίνει και σε περίπτωση συγχωνεύσεως εταιρείας ή εταιρειών µε απορρόφηση, κατά την οποία µία ή περισσότερες εταιρείες (απορροφούµενες), οι οποίες λύονται χωρίς να ακολουθήσει εκκαθάριση, µεταβιβάζουν σε άλλη υφιστάµενη εταιρία (απορροφούσα) το σύνολο του ενεργητικού και παθητικού της περιουσίας τους η απορροφούσα εταιρία, υποκαθιστάµενη σε όλα τα δικαιώµατα και τις υποχρεώσεις της απορροφουµένης και εξοµοιούµενη εντεύθεν µε καθολική διάδοχο αυτής, συνεχίζει αυτοδικαίως την εκκρεµή δίκη χωρίς καµιά ειδικότερη διατύπωση εκ µέρους της για τη συνέχιση και χωρίς να επέρχεται λόγω της συγχωνεύσεως διακοπή της δίκης, ούτε απαιτείται δήλωση για την επανάληψη της, µε την προϋπόθεση ότι αποδεικνύεται ή συνοµολογείται από τον αντίδικο, έστω και σιωπηρώς λόγω µη ειδικής αµφισβήτησης η ιδιότητα της συνεχίζουσας τη δίκη ως καθολικής διαδόχου µε απορρόφηση της αρχικής διαδίκου εταιρίας, η οποία ιδιότητα, αν αµφισβητείται από τον αντίδικο, εξετάζεται από το δικαστήριο παρεµπιπτόντως. ΑΚ: 35, 297, 298, 914, ΚΠολ : 62, 73, 216, 558, 559 αριθ. 1, 566, ηµοσίευση: INLAW 2010, σελίδα 8 * ΝοΒ 2010, σελίδα 305 Αδικοπραξία - Αυτοκίνητα Αριθµός απόφασης: 468 Έτος: Αδικοπραξία. Αυτοκινητικό ατύχηµα. Χρήση οινοπνεύµατος. Μέθη. Η σχετική έκθεση εξετάσεως αίµατος του ελεγχόµενου οδηγού, παρά τη µη τήρηση των ανωτέρω διατυπώσεων, δεν είναι ούτε ανυπόστατο ούτε άκυρο αποδεικτικό µέσο. Έλλειψη νόµιµης βάσης. - Από τις διατάξεις των άρθρων 297, 298 και 914 του ΑΚ προκύπτει, ότι προϋπόθεση της ευθύνης προς αποζηµίωση για τη ζηµία, που προήλθε από παράνοµη και υπαίτια [6]

7 πράξη ή παράλειψη του υποχρέου προς αποζηµίωση, είναι η ύπαρξη αιτιώδους συνάφειας µεταξύ του ζηµιογόνου γεγονότος και του επιζηµίου αποτελέσµατος. Υπάρχει δε η αιτιώδης αυτή συνάφεια όταν, κατά τα διδάγµατα της κοινής πείρας (άρθρ. 336 παρ. 4 ΚΠολ ), η φεροµένη ως ζηµιογόνος πράξη ή παράλειψη κατά τη συνηθισµένη και κανονική πορεία των πραγµάτων ή τις ειδικές περιστάσεις της συγκεκριµένης περιπτώσεως (άρθρ. 298 ΑΚ) ήταν επαρκώς ικανή (πρόσφορη) να επιφέρει το επιζήµιο αποτέλεσµα, επέφερε δε πράγµατι τούτο στη συγκεκριµένη περίπτωση. Και η µεν κρίση (α) περί του εάν τα ανελέγκτως και κυριαρχικώς διαπιστωθέντα από το δικαστήριο της ουσίας πραγµατικά περιστατικά, γενικά και αφηρηµένα λαµβανόµενα, επιτρέπουν το συµπέρασµα, ότι η πράξη ή παράλειψη εκείνη µπορεί να θεωρηθεί αντικειµενικά ως πρόσφορη αιτία του παραχθέντος αποτελέσµατος, αφού σχηµατίζεται µε τη χρησιµοποίηση των διδαγµάτων της κοινής πείρας κατά την υπαγωγή των διαπιστωθέντων πραγµατικών περιστατικών στην αόριστη νοµική έννοια της αιτιώδους συνάφειας, υπόκειται στον έλεγχο του Αρείου Πάγου κατά τη διάταξη του άρθρου 559 αρ. 1 και 19 ΚΠολ για ευθεία ή εκ πλαγίου παραβίαση των κανόνων του ουσιαστικού δικαίου, καθώς και για παράβαση των διδαγµάτων της κοινής πείρας. Ενώ, αντιθέτως, η περαιτέρω κρίση (β) του δικαστηρίου της ουσίας, περί του ότι στη συγκεκριµένη (ένδικη) περίπτωση η πράξη ή παράλειψη εκείνη αποτέλεσε ή δεν αποτέλεσε την αιτία του επιζήµιου αποτελέσµατος περί του ότι δηλαδή το ζηµιογόνο γεγονός σε σχέση µε τη ζηµία βρίσκεται ή δεν βρίσκεται σε σχέση αιτίου και αποτελέσµατος, ως αναγόµενη σε εκτίµηση πραγµατικών γεγονότων (άρθρ. 561 πρ. 1 ΚΠολ, δεν υπόκειται σε αναιρετικό έλεγχο. - Κατά την έννοια του άρθρου 559 αρ. 19 ΚΠολ λόγος αναιρέσεως για έλλειψη νόµιµης βάσης της αποφάσεως ιδρύεται όταν δεν προκύπτουν σαφώς από το αιτιολογικό της τα περιστατικά τα αναγκαία για την κρίση στη συγκεκριµένη περίπτωση ως προς τη συνδροµή των όρων και προϋποθέσεων της διατάξεως που εφαρµόσθηκε ή για τη µη συνδροµή τους, που αποκλείει την εφαρµογή της, καθώς και όταν η απόφαση έχει ελλιπείς ή αντιφατικές αιτιολογίες στο νοµικό χαρακτηρισµό των πραγµατικών περιστατικών τα οποία έγιναν δεκτά και έχουν ουσιώδη επιρροή στην έκβαση της δίκης. Αντίθετα δεν υπάρχει έλλειψη νόµιµης βάσης όταν πρόκειται για ελλείψεις αναγόµενες στην εκτίµηση των αποδείξεων και µάλιστα στην ανάλυση, στάθµιση και αιτιολόγηση του εξαγόµενου από αυτές πορίσµατος, γιατί στην κρίση του αυτή το δικαστήριο προβαίνει ανέλεγκτα, κατά το άρθρο 561 παρ. 1 ΚΠολ, εκτός αν δεν είναι σαφές το πόρισµα και για το λόγο αυτό γίνεται αδύνατος ο αναιρετικός έλεγχος. - Κατά το άρθρο 671 παρ. 1 εδ. α' ΚΠολ που εφαρµόζεται κατ' άρθρο 681 ΚΠολ και στην ειδική διαδικασία των διαφορών για ζηµίες από αυτοκίνητο, καθώς και από τη σύµβαση της ασφάλισής του, το δικαστήριο λαµβάνει υπόψη και αποδεικτικά µέσα που δεν πληρούν τους όρους του νόµου. Περαιτέρω κατά το άρθρο 42 παρ. 1 και 5 ΚΟΚ απαγορεύεται η οδήγηση κάθε οδικού οχήµατος σε οδηγό, ο οποίος βρίσκεται υπό την επίδραση οινοπνεύµατος. Θεωρείται ότι ο οδηγός βρίσκεται υπό την επίδραση οινοπνεύµατος, όταν το ποσοστό αυτού στον οργανισµό υπερβαίνει τα 0,5 γραµµάρια ανά λίτρο αίµατος. ιά κοινών δε αποφάσεων των Υπουργών ηµοσίας Τάξεως και Συγκοινωνιών, καθορίζονται οι επιστηµονικοί τρόποι διαπιστώσεως της χρήσεως οινοπνεύµατος ή τοξικών ουσιών, ως και το ποσοστό του οινοπνεύµατος εις τον οργανισµό, για να θεωρηθεί ότι ο ελεγχόµενος οδηγός βρίσκεται υπό την επίδραση οινοπνεύµατος. Σε εκτέλεση της παραπάνω διατάξεως εκδόθηκε η Φ 70511/4δ 25/ κοινή απόφαση των Υπουργών Συγκοινωνιών και ηµόσιας Τάξεως, η οποία καθορίζει τις διατυπώσεις που πρέπει να τηρούνται κατά τη λήψη του αίµατος και τη διαδικασία ανιχνεύσεως του [7]

8 οινοπνεύµατος, όπως περί συντάξεως πρωτοκόλλου αιµοληψίας, κοινοποιούµενου στον ελεγχθέντα οδηγό, περί λήψεως ποσότητας αίµατος 10 ΜL δια φλεβοκεντήσεως της µεσοβασιλικής φλέβας κ.λ.π. Οι διατάξεις του άρθρου 42 του Κ.Ο.Κ. και εκείνες της υπουργικής αποφάσεως προσδιορίζουν τη διαδικασία που πρέπει να τηρείται για τη διαπίστωση της µέθης όσον αφορά την ποινική δίωξη για τον ποσοτικό προσδιορισµό του οινοπνεύµατος και εφόσον είναι να ληφθεί αίµα για την εφαρµογή των διατάξεων των άρθρων 42 Κ.Ο.Κ. και 193 Π.Κ. και δεν είναι θεµελιωτικά της σχετικής αστικής αγωγής που µπορεί το επιλαµβανόµενο της αγωγής δικαστήριο να στηριχθεί και σε άλλα αποδεικτικά στοιχεία µέθης, όπως ο τρόπος οµιλίας, οσµή οινοπνεύµατος, βάδιση κ.ά., τις δε τυχόν συνταχθείσες εκθέσεις εξετάσεως αίµατος του εναγοµένου οδηγού και ανιχνεύσεως οινοπνεύµατος, παρά τη µη τήρηση των άνω διατυπώσεων, µπορεί να συνεκτιµήσει ως δικαστικά τεκµήρια. Έτσι η σχετική έκθεση εξετάσεως αίµατος του ελεγχόµενου οδηγού, παρά τη µη τήρηση των ανωτέρω διατυπώσεων, δεν είναι ούτε ανυπόστατο ούτε άκυρο αποδεικτικό µέσο, αλλά είναι έγκυρο και επιτρεπόµενο από το νόµο αποδεικτικό µέσο που εκτιµάται ελευθέρως από το δικαστήριο της ουσίας ως δικαστικό τεκµήριο κατ' άρθρο 336 ΚΠολ. ΑΚ: 297, 298, 914, ΚΠολ : 559 αριθ. 1, 559 αριθ. 19, 671, 681, ηµοσίευση: INLAW 2003 Αδικοπραξία - Αυτοκίνητα Αριθµός απόφασης: 785 Έτος: Αδικοπραξία. Αυτοκίνητα. Παράβαση διατάξεων του ΚΟΚ.Έλλειψη νόµιµης βάσης. - Από τις διατάξεις των άρθρων 297, 298, 300, 330 και 914 ΑΚ συνάγεται ότι προϋπόθεση της ευθύνης για αποζηµίωση από αδικοπραξία είναι η υπαιτιότητα του υποχρέου, η οποία υπάρχει και στην περίπτωση της αµέλειας, δηλαδή όταν δεν καταβάλλεται η επιµέλεια που απαιτείται στις συναλλαγές, η παράνοµη συµπεριφορά του υπόχρεου σε αποζηµίωση έναντι εκείνου που ζηµιώθηκε και η ύπαρξη αιτιώδους συνάφειας µεταξύ της παράνοµης συµπεριφοράς και της ζηµίας. Η παράνοµη συµπεριφορά ως όρος της αδικοπραξίας µπορεί να συνίσταται όχι µόνο σε θετική πράξη, αλλά και σε παράλειψη, εφόσον στην τελευταία αυτή περίπτωση εκείνος που υπέπεσε στην παράλειψη ήταν υποχρεωµένος σε πράξη από το νόµο ή τη δικαιοπραξία, είτε από την καλή πίστη, κατά την κρατούσα κοινωνική αντίληψη. Αιτιώδης δε συνάφεια υπάρχει, όταν η πράξη ή η παράλειψη του ευθυνόµενου προσώπου, ήταν κατά τα διδάγµατα της κοινής πείρας ικανή και µπορούσε να επιφέρει, κατά τη συνηθισµένη πορεία των πραγµάτων, το επιζήµιο αποτέλεσµα. Η κρίση του δικαστηρίου της ουσίας, ότι τα πραγµατικά περιστατικά, που δέχθηκε ως αποδειχθέντα, επιτρέπουν το συµπέρασµα να θεωρηθεί κατά τα διδάγµατα της κοινής πείρας ορισµένο γεγονός ως πρόσφορη αιτία της ζηµίας υπόκειται στον έλεγχο του Αρείου Πάγου κατά τη διάταξη του άρθρου 559 αριθ. 1 και 19 ΚΠολ, γιατί είναι κρίση νοµική, αναγόµενη στην ορθή ή µη υπαγωγή από το δικαστήριο της ουσίας των διδαγµάτων της κοινής πείρας στην αόριστη νοµική έννοια της αιτιώδους συνάφειας. Αντίθετα, η κρίση του δικαστηρίου της ουσίας, περί του ότι στη συγκεκριµένη (ένδικη) περίπτωση η πράξη ή η παράλειψη εκείνη αποτέλεσε ή δεν αποτέλεσε την αιτία του επιζήµιου αποτελέσµατος, περί του ότι δηλαδή το ζηµιογόνο γεγονός σε σχέση µε τη ζηµία βρίσκεται ή δεν βρίσκεται σε σχέση αιτίου και αποτελέσµατος, ως [8]

9 αναγόµενη σε εκτίµηση πραγµατικών γεγονότων (αρθρ. 561 παρ. 1 ΚΠολ ), δεν υπόκειται σε αναιρετικό έλεγχο. - Η παράβαση διατάξεων του ΚΟΚ δεν θεµελιώνει αυτή καθεαυτή υπαιτιότητα στην επέλευση του αυτοκινητικού ατυχήµατος, αποτελεί όµως στοιχείο, η στάθµιση του οποίου από το δικαστήριο της ουσίας θα κριθεί σε σχέση µε την ύπαρξη αιτιώδους συνδέσµου µεταξύ της συγκεκριµένης πράξης και του επελθόντος αποτελέσµατος (ΑΠ 75/1975 Ελ νη , ΑΠ 468/2003 Ελ νη ). Kαι µόνη η τήρηση των ελαχίστων υποχρεώσεων που επιβάλλει ο ΚΟΚ στους οδηγούς των οχηµάτων κατά την οδήγησή τους, δεν αίρει την υποχρέωσή τους να συµπεριφέρονται και πέραν των ορίων τούτων, όταν οι περιστάσεις το επιβάλλουν για την αποτροπή ζηµιογόνου γεγονότος ή την µείωση των επιζήµιων συνεπειών. - Kατά τη διάταξη του άρθρου 559 αριθ. 19 ΚΠολ επιτρέπεται αναίρεση για έλλειψη νόµιµης βάσης όταν δεν προκύπτουν από το αιτιολογικό της απόφασης τα περιστατικά εκείνα που είναι αναγκαία για την κρίση στη συγκεκριµένη περίπτωση της συνδροµής των νόµιµων όρων και προϋποθέσεων της διάταξης που εφαρµόστηκε ή για τη συνδροµή τους που αποκλείει την εφαρµογή της, καθώς και όταν η απόφαση δεν έχει καθόλου αιτιολογίες ή έχει αιτιολογίες ανεπαρκείς ή αντιφατικές όχι ως προς την εκτίµηση των αποδείξεων και µάλιστα στην ανάλυση, στάθµιση και αιτιολόγηση του εξαγοµένου από αυτές πορίσµατος, αλλά στο νοµικό χαρακτηρισµό των πραγµατικών περιστατικών, τα οποία έγιναν δεκτά και έχουν ουσιώδη επίδραση στην έκβαση της δίκης (ΟλΑΠ 26/2004). - Έτσι που έκρινε το Εφετείο, διέλαβε στην απόφασή του ασαφείς και ανεπαρκείς αιτιολογίες για το ζήτηµα της υπάρξεως ή µη συντρέχουσας αµέλειας του προστηθέντος στην οδήγηση του υπ' αριθ. ΧΧΧ, ΧΕ αυτοκινήτου (λεωφορείου) και τρίτου αναιρεσιβλήτου Ψ3 στην επέλευση του ατυχήµατος, και ιδίως στην έκταση των συνεπειών του, έτσι ώστε καθίσταται αδύνατος ο αναιρετικός έλεγχος ως προς την ορθότητα ή µη της εφαρµογής των ουσιαστικών διατάξεων των άρθρων 300, 330 εδ. β', 914 ΑΚ και 19 παρ. 1, 2 και 3 του ΚΟΚ. Και τούτο, γιατί παρέλειψε να εκθέσει αν ο εν λόγω προστηθείς οδηγός έλαβε ή όχι ή αν δεν µπορούσε να λάβει τα ενδεικνυόµενα µέτρα για να αποτρέψει το ατύχηµα και κυρίως τη σφοδρότητα της συγκρούσεως, εξαιτίας της οποίας καταστράφηκαν τα συγκρουσθέντα οχήµατα και τραυµατίστηκαν, πλην άλλων, ο ΑΑ και η τέταρτη αναιρεσίβλητη. Ειδικότερα: α) ενώ βεβαιώνει ότι ήταν νύχτα, έβρεχε και ότι το οδόστρωµα ήταν ολισθηρό, δέχεται ότι η ταχύτητα των 85 χλµ/ω µε την οποία οδηγούσε το λεωφορείο ήταν, υπό τις συνθήκες που επικρατούσαν, κανονική, παρότι αυτή προσήγγιζε την υπό κανονικές συνθήκες επιτρεπόµενη ανώτατη ταχύτητα των 90 χλµ/ω, β) δεν διευκρινίζει σε ποια απόσταση βρισκόταν το λεωφορείο τη στιγµή κατά την οποία ο οδηγός του ΙΧΕ αυτοκινήτου ΑΑ, κατέστησε µε τους δείκτες αλλαγής κατεύθυνσης του αυτοκινήτου του (φλας), γνωστή την πρόθεσή του ότι θα επιχειρήσει ελιγµό προς τα δεξιά, προκειµένου να εισέλθει στο χώρο του Σ.Ε.Α., καταλαµβάνοντας αρχικά την δεξιά λωρίδα κυκλοφορίας και ακολούθως την άκρα δεξιά βοηθητική λωρίδα που οδηγούσε στο Σ.Ε.Α. γ) Αν και προκύπτει από την προσβαλλόµενη απόφαση ότι ο ως άνω οδηγός εισήλθε µε το ΙΧΕ αυτοκίνητό του στην άκρα δεξιά βοηθητική λωρίδα κυκλοφορίας πριν τη σύγκρουση, δοθέντος ότι τα οχήµατα ακινητοποιήθηκαν µετά τη σύγκρουση στο χώρο του ΣΕΑ και όχι στο οδόστρωµα, δεν διευκρινίζεται γιατί ο ελιγµός που ενήργησε ο τρίτος αναιρεσίβλητος προς τα δεξιά ήταν ενδεδειγµένος, αφού µετά την τροχοπέδηση το λεωφορείο µπορούσε να συνεχίσει την πορεία του στη δεξιά λωρίδα κυκλοφορίας, όπου εκινείτο, πριν τον ως άνω ελιγµό. Εποµένως, και οι τρεις λόγοι αναιρέσεως κατά το σκέλος, που αποδίδονται µε αυτούς αιτιάσεις από το άρθρο 559 αριθ. 19 ΚΠολ, είναι βάσιµοι, κατά το µέρος που αφορούν τους δύο πρώτους αναιρεσιβλήτους (GENERAL UNION ΑΕΓΑ και Ψ2). [9]

10 ΑΚ: 297, 298, 300, 330, 914, ΚΠολ : 68, 556, 558, 559 αριθ. 1, 559 αριθ. 19, ηµοσίευση: INLAW 2010 Αδικοπραξία - Γενικά Αριθµός απόφασης: 1375 Έτος: Ελαττωµατικά προϊόντα. Ευθύνη αποκλειστικού διανοµέα. - Κατά τις διατάξεις του άρθρου 6 του Ν. 2251/1994 "για την προστασία του καταναλωτή" ο παραγωγός ευθύνεται για κάθε ζηµία που οφείλεται στο ελάττωµα του προϊόντος του. Ως παραγωγός θεωρείται ο κατασκευαστής του τελικού προϊόντος καθώς και κάθε πρόσωπο που εµφανίζεται ως παραγωγός του προϊόντος, επιθέτοντας σ' αυτό την επωνυµία, το σήµα ή άλλο διακριτικό γνώρισµα. Όποιος εισάγει ένα προϊόν για πώληση στα πλαίσια της επαγγελµατικής του εµπορικής δραστηριότητας ευθύνεται όπως ο παραγωγός. Για να γεννηθεί η ευθύνη του παραγωγού ή του εισαγωγέα απαιτείται να προκληθεί στον καταναλωτή ζηµιά οφειλόµενη αιτιωδώς σε ελάττωµα του προϊόντος. Ελαττωµατικό είναι το προϊόν αν δεν παρέχει την εύλογα αναµενόµενη ασφάλεια ενόψει όλων των ειδικών συνθηκών και ιδίως της εξωτερικής εµφάνισης του, της εύλογα αναµενόµενης χρησιµοποίησής του και του χρόνου κατά τον οποίο τέθηκε σε κυκλοφορία (άρθρο 6 παρ. 5). Ο ίδιος νόµος στο άρθρο 14 παρ.5 δεν αποκλείει τα δικαιώµατα που µπορεί να έχει ο ζηµιωθείς µε βάση τις διατάξεις περί ενδοσυµβατικής ή εξωσυµβατικής ευθύνης του κοινού δικαίου (συρροή αξιώσεων). Ειδικότερα η αξίωση του τελευταίου µπορεί να θεµελιωθεί στις περί αδικοπραξιών διατάξεις, µε την προϋπόθεση της υπαίτιας παραβίασης εκ µέρους του παραγωγού της υποχρέωσης πρόνοιας ή ασφάλειας, από την οποία προέκυψε το ελάττωµα του πράγµατος που προκαλεί τη ζηµιογόνο προσβολή εννόµου αγαθού. Στο προστατευτικό πεδίο του εν λόγω νόµου όµως δεν περιλαµβάνεται και η αξίωση χρηµατικής ικανοποίησης του καταναλωτή, λόγω ηθικής του βλάβης, κατά του παραγωγού ελαττωµατικού προϊόντος, η οποία µπορεί να θεµελιωθεί µόνον επί των κοινών διατάξεων του ΑΚ για τις αδικοπραξίες (άρθρα 914, 932 αυτού) εφόσον συντρέχουν οι προϋποθέσεις εφαρµογής αυτών. Περαιτέρω σύµφωνα µε το γενικό κανόνα του άρθρου 338 παρ.1 ΚΠολ που ρυθµίζει το υποκειµενικό βάρος απόδειξης, µε βάση την αρχή ότι κάθε διάδικος οφείλει να αποδείξει τα πραγµατικά γεγονότα που είναι αναγκαία για τη θεµελίωση της αυτοτελούς αίτησης ή ανταίτησής του, επί αγωγής για επιδίκαση αποζηµίωσης και χρηµατικής ικανοποίησης για ηθική βλάβη από αδικοπραξία, ο ενάγων οφείλει κατ' αρχήν να επικαλεσθεί όλα τα στοιχεία του κανόνα δικαίου του άρθρου 914 ΑΚ δηλαδή εκτός από άλλα και την υπαιτιότητα του εναγοµένου ή των προστηθέντων του. Ειδικά όµως επί αγωγής καταναλωτή κατά του παραγωγού ελαττωµατικού προϊόντος για επιδίκαση τέτοιας ικανοποίησης ενόψει του ότι αυτός είναι ξένος προς τη διαδικασία παραγωγής του ελαττωµατικού προϊόντος και για το λόγο αυτόν, δεν είναι σε θέση να αποδείξει αιτία του ελαττώµατος, που εµπίπτει στην σφαίρα ευθύνης του παραγωγού, ο ίδιος (ο καταναλωτής) κατ' ανάλογη εφαρµογή της διάταξης του άρθρου 925 ΑΚ βαρύνεται µε την επίκληση και απόδειξη της παραβίασης της συναλλακτικής υποχρέωσης του τελευταίου δηλαδή της αντικειµενικής βλαπτικής ελαττωµατικότητας του προϊόντος, κατά το χρόνο της κατά τον προορισµό αυτού χρήσης του, της ζηµίας που επήλθε και της αιτιώδους συνάφειας µεταξύ της χρήσης αυτής και της ζηµίας, χωρίς να απαιτείται επίκληση και απόδειξη και πταίσµατος αυτού, στον παραγωγό δε [10]

11 εναπόκειται να επικαλείται και να αποδείξει προς απαλλαγή του, ότι δεν τον βαρύνει πταίσµα ως προς την παραβίαση της συναλλακτικής του υποχρέωσης, από την οποία προήλθε η ζηµιά και η ηθική βλάβη και συγκεκριµένα ότι η κατά τον παραπάνω χρόνο ελαττωµατικότητα του προϊόντος δεν οφείλεται σε πληµµελή κατασκευή ή συντήρησή του µέχρι την έξοδό του από την επιχείρηση αυτού ή ότι η τυχόν πληµµέλεια κατασκευής ή συντήρησης του δεν οφείλεται σε πταίσµα δικό του ή των προσώπων για τα οποία αυτός ευθύνεται σε όλα τα στάδια της κατασκευής (πταισµατική ευθύνη µε αντεστραµµένο το βάρος απόδειξης). Εποµένως η υπαιτιότητα (πταίσµα) του παραγωγού δεν αποτελεί σύµφωνα µε το νόµο (δηλαδή τις διατάξεις του Ν. 2251/1994, που προαναφέρθηκαν, σε συνδυασµό µε εκείνες των άρθρων 914 και 932 ΑΚ) στοιχείο της νοµικής βάσης της εν λόγω αγωγής (ΑΠ 1051/2004). - ηµιούργηµα της σύγχρονης οικονοµίας που εξυπηρετεί τις συναλλακτικές ανάγκες της διεπιχειρησιακής συνεργασίας, απόρροια δε της αρχής της ελευθερίας των συµβάσεων (ΑΚ 361) και ιδίως της ελευθερίας προσδιορισµού του περιεχοµένου τους, αποτελεί και η σύµβαση αποκλειστικής διανοµής, δηλαδή η ιδιόρρυθµη διαρκής ενοχική σύµβαση, κατά την διάρκεια της οποίας ο ένας συµβαλλόµενος (παραγωγός ή χονδρέµπορος) υποχρεούται να πωλεί αποκλειστικώς για µια ορισµένη περιοχή στον άλλο (διανοµέα) τα συµβατικά εµπορεύµατα, τα οποία στην συνέχεια ο τελευταίος µεταπωλεί σε τρίτους στο δικό του όνοµα, για δικό του λογαριασµό και µε δική του επιχειρηµατικό κίνδυνο. Έτσι ο αποκλειστικός διανοµέας συναλλάσσεται µε τους τρίτους στο όνοµα και για λογαριασµό του, αναλαµβάνει δηλαδή πλήρως τον επιχειρηµατικό κίνδυνο. Οι διανοµείς ως επαγγελµατίες στην αλυσίδα εφοδιασµού που οι δραστηριότητές τους µπορούν να επηρεάσουν τα χαρακτηριστικά ασφαλείας ενός προϊόντος που διατίθεται στην αγορά, υποχρεούνται να συµβάλλουν στην τήρηση της γενικής υποχρέωσης του άρθρου 7 του Ν. 2251/1994 και να µη προµηθεύουν το κοινό µε επικίνδυνα προϊόντα, στο βαθµό που θα έπρεπε να είχαν κρίνει, λόγω της επαγγελµατικής τους πείρας ότι τα προϊόντα δεν ανταποκρίνονται στον ορισµό τους ως ασφαλών. ΑΚ: 361, 914, 925, 932, ΚΠολ : 338, 559 αριθ. 19, Νόµοι: 2251/1994, άρθ. 6, 7, ηµοσίευση: INLAW 2010, * ηµοσίευση: ΕΕ 2011, σελίδα 338 Αδικοπραξία - Ευθύνη προστήσαντος ή προστηθέντος Αριθµός απόφασης: 9 Έτος: Αδικοπραξία. Ευθύνη προστήσαντος. Αµοιβαία Κεφάλαια. Έλλειψη νόµιµης βάσης. Πρόσθετοι λόγοι αναίρεσης. - Κατά τη διάταξη του άρθρου 922 του ΑΚ, ο κύριος ή ο προστήσας κάποιον άλλον σε µία υπηρεσία ευθύνεται για τη ζηµία που ο υπηρέτης ή ο προστηθείς προξένησε σε τρίτον παράνοµα κατά την υπηρεσία τους. Η εφαρµογή της ως άνω διάταξης προϋποθέτει: 1) σχέση πρόστησης, η οποία υπάρχει όταν ο προστήσας, που µπορεί να είναι και αντιπροσωπευόµενος σε υλικές ενέργειες, διατηρεί το δικαίωµα να δίδει οδηγίες και εντολές στον προστηθέντα αντιπρόσωπό του κατά την διενέργεια υλικών κυρίως ενεργειών σε σχέση µε τον τρόπο εκπλήρωσης της υπηρεσίας του, ή ο τελευταίος υπόκειται σε συγκεκριµένες υποχρεώσεις, 2) ενέργεια του προστηθέντος παράνοµη και υπαίτια πληρούσα τις προϋποθέσεις του άρθρου 914 του ΑΚ και 3) η [11]

12 ενέργεια αυτή του προστηθέντος να έγινε κατά την εκτέλεση της υπηρεσίας που του είχε ανατεθεί ακόµη και κατά κατάχρηση της υπηρεσίας του αυτής, η οποία υφίσταται όταν η ζηµιογόνος πράξη τελέσθηκε εντός των ορίων των καθηκόντων που ανατέθηκαν στον προστηθέντα, ή επ` ευκαιρία ή εξ αφορµής της υπηρεσίας, αλλά κατά παράβαση των εντολών και των οδηγιών, που δόθηκαν σ` αυτόν ή καθ` υπέρβαση των καθηκόντων του, που διέπουν τη µεταξύ τους σχέση, εφόσον µεταξύ της ζηµιογόνου ενέργειας του προστηθέντος και της υπηρεσίας που ανατέθηκε σ` αυτόν υπάρχει εσωτερική συνάφεια, υπό την έννοια ότι η αδικοπραξία δεν θα ήταν δυνατόν να υπάρξει χωρίς την ιδιαίτερη σχέση ή ότι η τελευταία υπήρξε το αναγκαίο µέσον για την τέλεση της αδικοπραξίας που κατέστη (τέλεση) δυνατή, εξαιτίας ακριβώς της θέσης, των µέσων και των ευκαιριών που χορήγησε ο αντιπρόσωπος στο πλαίσιο της ειδικής σχέσης προς τον αντιπροσωπευόµενο, και µε την χρησιµοποίησή τους για άλλον σκοπό από εκείνον για τον οποίο του ανατέθηκαν. Αντίθετα ο προστήσας δεν ενέχεται έναντι του ζηµιωθέντος προς αποζηµίωση αυτού, όταν η αδικοπραξία είναι άσχετη ή ξένη µε την υπηρεσία που είχε ανατεθεί στον προστηθέντα, αφού η ύπαρξη των λόγων αυτών διακόπτει την αιτιώδη συνάφεια ανάµεσα στη βλαπτική συµπεριφορά του προστηθέντος και την άσκηση ή κατάχρηση της υπηρεσίας του. Αυτό συµβαίνει και στην περίπτωση που υπάρχει µεν τοπικός ή χρονικός σύνδεσµος της βλαπτικής συµπεριφοράς του προστηθέντος µε την υπηρεσία του, δηλαδή η συµπεριφορά αυτή εκδηλώθηκε µε την ευκαιρία της υπηρεσίας, πλην όµως οφείλεται σε αίτια ανεξάρτητα από αυτή και συγκεκριµένα σε προσωπικό πταίσµα του προστηθέντος, τον κίνδυνο του οποίου δεν µπορεί να φέρει ο προστήσας. Από την αυτή ως άνω διάταξη (ΑΚ 922) προκύπτει επίσης ότι εάν ο προστήσας παρέσχε την εξουσία στον προστηθέντα να χρησιµοποιεί τρίτους (υποπροστηθέντες) στην διεκπεραίωση της υποθέσεώς του, αυτός (αρχικώς προστήσας) ευθύνεται και για τις αδικοπραξίες του υποπροστηθέντος, χωρίς να προσαπαιτείται να ασκεί έλεγχο ή να δίνει οδηγίες και εντολές σ` αυτόν. - Από το συνδυασµό των διατάξεων των άρθρων 17 παρ. 1, 19 παρ.2, 20 παρ. 1, 5, 21 και 30 εδ. α'- του Ν. 1969/1991, προκύπτει ότι για την απόκτηση µεριδίων αµοιβαίου κεφαλαίου, τα οποία ύστερα από άδεια συστάσεως που χορηγείται µε απόφαση της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς, καθίστανται αντικείµενο διαχείρισης Ανώνυµης Εταιρίας ιαχείρισης Αµοιβαίων Κεφαλαίων, απαιτούνται: α) γραπτή αίτηση προς την ΑΕ ιαχείρισης, β) αποδοχή του Κανονισµού του αµοιβαίου Κεφαλαίου και γ) ολοσχερής καταβολή στον θεµατοφύλακα της τιµής διάθεσης των µεριδίων σε µετρητά ή κινητές αξίες, εφόσον η ΑΕ δεχθεί τις τελευταίες. Η ΑΕ ιαχείρισης µπορεί να διαθέτει τα µερίδια του αµοιβαίου κεφαλαίου και µέσω αντιπροσώπων της, ως αντιπρόσωποι της δε µπορούν να ενεργούν µόνο Τράπεζες, Ασφαλιστικές Εταιρίες και µέλη του Χρηµατιστηρίου Αξιών Αθηνών, ενώ αποκλείεται να ενεργούν ως αντιπρόσωποι άλλα πρόσωπα. Εξετέρου κατά τη διάταξη του αρθρ. 559 αριθ. 1 του ΚΠολ αναίρεση επιτρέπεται µόνο αν παραβιάστηκε κανόνας του ουσιαστικού δικαίου στον οποίο περιλαµβάνονται και οι ερµηνευτικοί κανόνες των δικαιοπραξιών. (άρθρα 173 και 200 του ΑΚ). Ο κανόνας δικαίου παραβιάζεται, αν δεν εφαρµοστεί, ενώ συνέτρεχαν οι πραγµατικές προϋποθέσεις για την εφαρµογή του, ή αν εφαρµοστεί, ενώ δεν συνέτρεχαν οι προϋποθέσεις αυτές, καθώς και αν εφαρµοστεί εσφαλµένα, η δε παραβίαση εκδηλώνεται είτε µε ψευδή ερµηνεία, είτε µε κακή εφαρµογή, δηλαδή µε εσφαλµένη υπαγωγή (ΟλΑΠ 7/2006 και ΟλΑΠ 4/2005). Περαιτέρω κατά τη διάταξη του άρθρου 559 αριθ. 19 του ΚΠολ, αναίρεση επιτρέπεται αν η απόφαση δεν έχει νόµιµη βάση και ιδίως αν δεν έχει καθόλου αιτιολογίες, ή έχει αιτιολογίες αντιφατικές ή ανεπαρκείς σε ζητήµατα που ασκούν ουσιώδη επίδραση στην έκβαση της δίκης. Από την υπόψη διάταξη, που αποτελεί κύρωση της παράβασης του άρθρου 93 παράγραφος 3 του Συντάγµατος προκύπτει [12]

13 ότι ο προβλεπόµενος απ` αυτή λόγος αναίρεσης ιδρύεται όταν στην ελάσσονα πρόταση του νοµικού συλλογισµού δεν εκτίθενται καθόλου πραγµατικά περιστατικά (έλλειψη αιτιολογίας), ή όταν τα εκτιθέµενα δεν καλύπτουν όλα τα στοιχεία που απαιτούνται βάσει του πραγµατικού του εφαρµοστέου κανόνα δικαίου για την επέλευση της έννοµης συνέπειας που απαγγέλθηκε ή την άρνηση του (ανεπαρκής αιτιολογία), ή όταν αντιφάσκουν µεταξύ τους (αντιφατική αιτιολογία (ΟλΑΠ 1/1999). εν υπάρχει όµως ανεπάρκεια αιτιολογιών, όταν η απόφαση περιέχει συνοπτικές αλλά πλήρεις αιτιολογίες. - Το κατά νόµο αναγκαίο περιεχόµενο της ελάσσονος πρότασης προσδιορίζεται από τον εκάστοτε εφαρµοστέο κανόνα δικαίου, του οποίου το πραγµατικό πρέπει να καλύπτεται πλήρως από τις παραδοχές της απόφασης στο αποδεικτικό της πόρισµα, και να µην καταλείπονται αµφιβολίες. Ελλείψεις δε αναγόµενες µόνο στην ανάλυση και στάθµιση των αποδεικτικών µέσων και γενικότερα ως προς την αιτιολόγηση του αποδεικτικού πορίσµατος, αν αυτό διατυπώνεται σαφώς, δεν συνιστούν ανεπαρκείς αιτιολογίες (ΟλΑΠ 861/1984). ηλαδή, µόνο το τι αποδείχθηκε ή δεν αποδείχθηκε είναι ανάγκη να εκτίθεται στην απόφαση πλήρως και σαφώς, και όχι γιατί αποδείχθηκε ή δεν αποδείχθηκε. Τα επιχειρήµατα δε του δικαστηρίου, που σχετίζονται µε την εκτίµηση των αποδείξεων δεν συνιστούν παραδοχές επί τη βάσει των οποίων διαµορφώνεται το αποδεικτικό πόρισµα και ως εκ τούτου δεν αποτελούν "αιτιολογία" της απόφασης, ώστε στο πλαίσιο της ερευνώµενης διάταξης του άρθρου 559 αριθ. 19 να επιδέχεται αυτή µοµφή για αντιφατικότητα ή ανεπάρκεια, ενώ δεν δηµιουργείται ο ίδιος λόγος αναίρεσης του αριθµού 19 του άρθρου 559 του ΚΠολ ούτε εξαιτίας του ότι το δικαστήριο δεν αναλύει ιδιαιτέρως και διεξοδικά τα µη συνιστώντα αυτοτελείς ισχυρισµούς επιχειρήµατα των διαδίκων, οπότε ο σχετικός λόγος αναίρεσης απορρίπτεται ως απαράδεκτος. - Κατά το άρθρο 569 παρ. 2 ΚΠολ, οι πρόσθετοι λόγοι αναιρέσεως ασκούνται µόνον δια δικογράφου το οποίο κατατίθεται στην γραµµατεία του Αρείου Πάγου τουλάχιστον 30 ηµέρες πριν από την συζήτηση της αιτήσεως, επιδίδεται δε στον αναιρεσίβλητο και τους λοιπούς διαδίκους πριν από την ίδια προθεσµία. Από την διάταξη αυτή, συνδυαζόµενη και προς τις διατάξεις των άρθρων 568 παρ. 3 και 571 ΚΠολ, οι οποίες προβλέπουν τον προσδιορισµό δικασίµου σε χρόνο που παρέχει επαρκή προθεσµία για επίδοση και προπαρασκευή της υποθέσεως, ως και την σύνταξη εκθέσεως από τον οριζόµενο εισηγητή, προκύπτει ότι ως ηµέρα συζητήσεως για τον υπολογισµό της προθεσµίας καταθέσεως και επιδόσεως του δικογράφου των προσθέτων λόγων νοείται η ορισθείσα από τον Πρόεδρο του Αρείου Πάγου ή τον Πρόεδρον του οικείου Τµήµατος κατά το άρθρο 568 παρ. 2, όχι δε και η µεταγενέστερη µετ` αναβολή εξ αυτής ή µαταίωση προσδιορισθείσα (ΟλΑΠ 143/84, 654/84). Στην προκειµένη περίπτωση η αναιρεσείουσα άσκησε πρόσθετους λόγους αναιρέσεως µε το από δικόγραφο, το οποίο κατέθεσε στον αρµόδιο γραµµατέα του Αρείου Πάγου την , ήτοι σε χρόνο µεταγενέστερο από εκείνο της αρχικώς ορισθείσης ( ) δικασίµου. Εποµένως οι πρόσθετοι αυτοί λόγοι είναι απαράδεκτοι. ΑΚ: 173, 200, 922, ΚΠολ : 559 αριθ. 1, 559 αριθ. 19, 568, 569, 571, Νόµοι: 1969/1991, άρθ. 17, 19, 20, 21, 30, ηµοσίευση: INLAW 2011 Αδικοπραξία - Ηθική Βλάβη Αριθµός απόφασης: 352 [13]

14 Έτος: Χρηµατική ικανοποίηση λόγω ηθικής βλάβης. Μη λήψη υπόψη προταθέντων πραγµάτων. Μη λήψη υπόψη προσκοµισθέντων αποδεικτικών µέσων. - Ο προσδιορισµός, κατ' άρθρο 932 ΑΚ, του ποσού της εύλογης κατά τα ανωτέρω χρηµατικής ικανοποιήσεως επαφίεται στην ελεύθερη εκτίµηση του δικαστηρίου της ουσίας, το οποίο κρίνει αν ο αιτών υπέστη ηθική βλάβη ή ψυχική οδύνη και ποίο είναι το επιδικαστέο ποσό της χρηµατικής ικανοποιήσεως για την αποκατάσταση αυτής µε βάση τους κανόνες της κοινής πείρας και της λογικής, λαµβάνοντας ιδίως υπόψη το είδος της προσβολής, την έκταση της βλάβης, τις συνθήκες τελέσεως της αδικοπραξίας, τη βαρύτητα του πταίσµατος και την οικονοµική, κοινωνική και προσωπική κατάσταση των µερών, η δε περί αυτού κρίση του δεν υπόκειται στον έλεγχο του Αρείου Πάγου, αφού σχηµατίζεται ύστερα από την εκτίµηση των πραγµατικών γεγονότων χωρίς υπαγωγή σε νοµική έννοια, ώστε να µπορεί να νοηθεί εσφαλµένη εφαρµογή του νόµου, είτε ευθέως, είτε εκ πλαγίου. - Κατά το άρθρο 559 αριθ. 8 περ. β του ΚΠολ, ιδρύεται λόγος αναίρεσης κατά της απόφασης και αν το δικαστήριο παρά το νόµο δεν έλαβε υπόψη πράγµατα που προτάθηκαν και έχουν ουσιώδη επίδραση στην έκβαση της δίκης. Πράγµατα, κατά την έννοια της διάταξης αυτής, είναι οι αυτοτελείς ισχυρισµοί των διαδίκων που συγκροτούν την ιστορική βάση και εποµένως θεµελιώνουν το αίτηµα της αγωγής, ανταγωγής, ένστασης ή αντένστασης και όχι οι ισχυρισµοί που αποτελούν άρνηση της αγωγής ή επιχειρήµατα νοµικά ή πραγµατικά, τα οποία αντλούνται από το νόµο ή από την εκτίµηση των αποδείξεων. Πράγµα συνεπώς, υπό την έννοια αυτή, αποτελεί και ο λόγος της έφεσης που περιέχει παράπονο κατά της κρίσης του πρωτοβάθµιου δικαστηρίου, µε την οποία απορρίφθηκε ισχυρισµός του εκκαλούντος ή έγινε δεκτός ισχυρισµός του εφεσιβλήτου. εν στοιχειοθετείται όµως ο λόγος αυτός αν ο ισχυρισµός που δεν λήφθηκε υπόψη είναι µη νόµιµος και συνεπώς δε θεωρείται ουσιώδης, αφού δεν ασκεί επίδραση στην έκβαση της δίκης. Επίσης δε στοιχειοθετείται ο λόγος αυτός αναίρεσης αν το δικαστήριο έλαβε υπόψη τον ισχυρισµό που προτάθηκε και τον απέρριψε για οποιοδήποτε λόγο, τυπικό ή ουσιαστικό. - Κατά το άρθρο 559 αριθ. 11 περ. γ' ΚΠολ αναίρεση επιτρέπεται αν το δικαστήριο δεν έλαβε υπόψη αποδεικτικά µέσα που οι διάδικοι επικαλέστηκαν και προσκόµισαν. Κατά την έννοια της διάταξης για την ίδρυση του λόγου αναίρεσης αρκεί και µόνη η ύπαρξη αµφιβολιών για το αν πράγµατι λήφθηκαν υπόψη από το δικαστήριο της ουσίας τα αποδεικτικά µέσα που προσκόµισαν και επικαλέστηκαν οι διάδικοι, τα οποία το δικαστήριο έχει υποχρέωση να λαµβάνει υπόψη του, σύµφωνα µε τις διατάξεις των άρθρων 335, 338, 339, 340 και 346 ΚΠολ. Εξάλλου, δεν θεµελιώνει λόγο αναίρεσης η παράλειψη του δικαστηρίου της ουσίας να µνηµονεύσει στην απόφασή του ποια αποδεικτικά µέσα χρησιµοποιήθηκαν για άµεση και ποια για έµµεση απόδειξη ή να καθορίσει τη βαρύτητα που αποδόθηκε στο καθένα από αυτά ή τη σχέση και επιρροή του στα αποδεικτέα θέµατα. ΚΠολ : 335, , 559 αριθ. 8, 559 αριθ. 11γ, ηµοσίευση: INLAW 2010, σελίδα 6 * ΝοΒ 2010, σελίδα 2253, σχολιασµός Γιαννακόπουλος Ηλίας Αδικοπραξία - Ιατρική ευθύνη Αριθµός απόφασης: 180 Έτος: 2011 [14]

15 - Αδικοκραξία. Ιατρική ευθύνη. Ενηλικίωση προσώπου κατά την εξέλιξη της δίκης. Μη λήψη υπόψη πραγµάτων. Έλλειψη νόµιµης βάσης. - Mε όσα παραπάνω διέλαβε το Εφετείο στην προσβαλλόµενη απόφασή του, δεν παραβίασε τις ουσιαστικού δικαίου διατάξεις των άρθρ. 914 και 932 ΑΚ και ούτε στέρησε την απόφασή του νόµιµης βάσης, αφού µε σαφείς, πλήρεις και χωρίς αντιφάσεις αιτιολογίες, που καθιστούν εφικτό τον αναιρετικό έλεγχο ως προς την ορθή ή µη εξειδίκευση των αόριστων νοµικών εννοιών της αµέλειας και της πρόσφορης αιτιώδους συνάφειας µεταξύ συµπεριφοράς και ζηµίας, αφενός µεν θεµελίωσε την αµέλεια του αναιρεσείοντος για τον επισυµβάντα θάνατο της XXX, που αυτός προηγουµένως χειρούργησε, αφετέρου δε δικαιολόγησε την ύπαρξη πρόσφορης αιτιώδους συνάφειας µεταξύ του αποτελέσµατος αυτού και των παράνοµων πράξεων ή παραλείψεών του, τόσο κατά το προεγχειρητικό όσο και κατά το µετεγχειρητικό στάδιο της θανούσας. Αντίθετα δηλαδή µε όσα ο αναιρεσείων υποστηρίζει µε το δεύτερο και τρίτο λόγο της αίτησης αναίρεσης και µε το δεύτερο των πρόσθετων λόγων του, τα πραγµατικά περιστατικά που δέχθηκε η προσβαλλόµενη απόφαση αρκούν για να χαρακτηρίσουν ως αµελή τη συµπεριφορά του και να τη συνδέσουν αιτιωδώς µε το θάνατο της ΧΧΧ, στον οποίο ήταν ικανή να συµβάλει και η έλλειψη ενηµέρωσής της απ' αυτόν για τους κινδύνους από τη συνεχιζόµενη εκ µέρους της χρήση αντισυλληπτικού σκευάσµατος, ενώ η χορήγηση του σκευάσµατος αυτού κατά το µετεγχειρητικό στάδιο από τρίτο ιατρό (γυναικολόγο) και όχι από τον αναιρεσείοντα δεν είναι κρίσιµη και δεν διέκοψε τον αιτιώδη σύνδεσµο µεταξύ της συµπεριφοράς του και του θανάτου της ΧΧΧ, αφού αυτός, ως ο θεράπων ιατρός της, όφειλε πρωταρχικά και µπορούσε κατά το µετεγχειρητικό στάδιό της να την προφύλασσε µε τις κατάλληλες οδηγίες και αντιπηκτική αγωγή, την οποία, όπως ανέλεγτα δέχθηκε η προσβαλλόµενη απόφαση (σ.13, 17, 28), µε δική του οδηγία και όχι αυθαίρετα συνταγογράφησε στις ο ιατρός του ασφαλιστικού της φορέα. Αντίθετα επίσης µε όσα ο αναιρεσείων υποστηρίζει µε το δεύτερο σκέλος του πρώτου πρόσθετου λόγου στην αίτηση αναίρεσης, η προσβαλλόµενη απόφαση ρητά δέχεται (σ.26) ότι εκτός από τους ιατρούς της συνεναγόµενης µε τον αναιρεσείοντα κλινικής, που διενήργησαν στην Ά. Κ. προεγχειρητικό έλεγχο, υπεύθυνος για τη διενέργεια ασφαλούς και έγκυρου προεγχειρητικού ελέγχου ήταν και ο ίδιος ο αναιρεσείων. Εποµένως οι παραπάνω λόγοι αναίρεσης, κύριοι και πρόσθετοι, µε τους οποίους αποδίδονται στην προσβαλλόµενη απόφαση οι πληµµέλειες από τους αριθµούς 1 και 19 του άρθρ. 559 ΚΠολ, είναι στο σύνολό τους αβάσιµοι και απορριπτέοι. - Κατά το άρθρ. 127 ΑΚ, όποιος έχει συµπληρώσει το δέκατο όγδοο έτος της ηλικίας του, δηλαδή είναι ενήλικος, είναι ικανός για κάθε δικαιοπραξία, κατά δε το άρθρ. 63 παρ.1 ΚΠολ, όποιος είναι ικανός για οποιαδήποτε δικαιοπραξία µπορεί να παρίσταται στο δικαστήριο µε το δικό του όνοµα. Από τις διατάξεις αυτές σε συνδυασµό και µε εκείνη του άρθρ. 286 ΚΠολ, κατά την οποία διάταξη, που εφαρµόζεται και στην αναιρετική διαδικασία (άρθρ. 573 παρ.1 ΚΠολ ), η διακοπή της δίκης συνεπεία µεταβολής στο πρόσωπο του διαδίκου επέρχεται µόνον αν η µεταβολή αυτή συµβεί έως ότου τελειώσει η προφορική συζήτηση, µετά την οποία εκδίδεται η οριστική απόφαση, συνάγεται ότι στην περίπτωση κατά την οποία ο ανήλικος, που εκπροσωπήθηκε στην κατ' έφεση δίκη από τον ασκούντα τη γονική µέριµνα πατέρα του, ενηλικιώθηκε µετά την έκδοση της εφετειακής απόφασης, η αναίρεση κατά της τελευταίας ή ανάλογα το δικόγραφο των πρόσθετων λόγων της πρέπει να απευθύνονται προσωπικά κατ' αυτού που ήδη ενηλικιώθηκε και όχι κατά του πατέρα του, ο οποίος δεν νοµιµοποιείται πλέον παθητικά, εκτός αν ο αναιρεσείων αγνοούσε το γεγονός της ενηλικίωσής του (ΑΠ 833/2005), οπότε η αναίρεση [15]

16 παραδεκτά µεν θεωρείται ότι απευθύνθηκε κατά του πατέρα του, η συζήτησή της όµως, εφόσον γνωστοποιηθεί κατ' αυτή το γεγονός της ενηλικίωσης, θα είναι απαράδεκτη αν δεν κλητεύθηκε να παραστεί σ' αυτή ή δεν παρέστη αυτοβούλως ο διάδικος που ενηλικιώθηκε (πρβλ. ΟλΑΠ 27/1987, ΑΠ 146/2002). - Ο λόγος αναίρεσης από το άρθρ. 559 αριθ. 8 ΚΠολ, που στόχο έχει τη διασφάλιση του συζητητικού συστήµατος (άρθρ. 106 ΚΠολ ), αλλά και της αρχής της ακρόασης όλων των διαδίκων (άρθρ. 110 παρ. 2 ΚΠολ ), ιδρύεται και όταν το δικαστήριο της ουσίας έλαβε υπόψη του πράγµατα που δεν προτάθηκαν και έχουν ουσιώδη επίδραση στην έκβαση της δίκης, διαµορφώνοντας το διατακτικό της (ΟλΑΠ 13/1995), όπως είναι και οι πραγµατικοί ισχυρισµοί που απαράδεκτα (άρθρ. 224 ΚΠολ ) εισάγουν νέα ή µεταβάλλουν υπάρχουσα αγωγική βάση, οπότε κατά κανόνα θα συντρέχει και ο λόγος αναίρεσης από τον αριθµό 14 άρθρ.559 ΚΠολ (ΑΠ 352/1979). Η αµέλεια, όµως, ως αόριστη νοµική έννοια (ΑΠ 1107/2002, ΑΠ 1167/2004), παραδεκτά συγκεκριµενοποιείται µε βάση τα περιστατικά που προκύπτουν από την αποδεικτική διαδικασία, έστω και αν τα τελευταία δεν συµπίπτουν πλήρως µε τα εκτιθέµενα στην αγωγή (ΑΠ /2003), η οποία συνεπώς παραδεκτά µε τις προτάσεις µπορεί να συµπληρωθεί µε στοιχεία αµέλειας επιπλέον όσων διαλαµβάνονται σ' αυτή, αρκεί έτσι να µην µεταβάλλεται ριζικά η έννοια της αµέλειας και να προσδίδεται σ' αυτή εντελώς διαφορετικό περιεχόµενο σε σχέση µε το αντίστοιχο περιεχόµενο της αγωγής. Αόριστη νοµική έννοια είναι και αυτή της αιτιώδους συνάφειας, που πρέπει να υπάρχει µεταξύ συµπεριφοράς και ζηµίας, ώστε να θεµελιώνεται κατά τη διάταξη του άρθρ. 914 ΑΚ αδικοπρακτική ευθύνη. - Εξ άλλου κατά την έννοια του άρθρ. 559 αριθ. 19 ΚΠολ, η απόφαση δεν έχει νόµιµη βάση και ιδρύεται ο αντίστοιχος λόγος αναίρεσης, όταν από τις παραδοχές της, που περιλαµβάνονται στην ελάσσονα πρόταση του νοµικού συλλογισµού της και αποτελούν το αιτιολογικό της, δεν προκύπτουν καθόλου ή αναφέρονται ανεπαρκώς ή αντιφατικώς τα πραγµατικά περιστατικά, στα οποία το δικαστήριο της ουσίας στήριξε την κρίση του για ζήτηµα µε ουσιώδη επίδραση στην έκβαση της δίκης, µε αποτέλεσµα έτσι να µην µπορεί να ελεγχθεί αν στη συγκεκριµένη περίπτωση συνέτρεχαν οι όροι του κανόνα ουσιαστικού δικαίου που εφαρµόσθηκε ή δεν συνέτρεχαν οι όροι εκείνου που δεν εφαρµόσθηκε. (ΟλΑΠ 1/1999). Ειδικότερα ανεπάρκεια αιτιολογίας υπάρχει όταν από την απόφαση δεν προκύπτουν σαφώς τα περιστατικά που είτε είναι κατά το νόµο αναγκαία για τη στοιχειοθέτηση, στη συγκεκριµένη περίπτωση, της διάταξης ουσιαστικού δικαίου που εφαρµόσθηκε είτε αποκλείουν την εφαρµογή της,όχι δε και όταν υφίστανται ελλείψεις στην ανάλυση, στάθµιση και γενικώς στην εκτίµηση των αποδείξεων, εφόσον το πόρισµα από την εκτίµηση αυτή εκτίθεται µε σαφήνεια και πληρότητα (ΟλΑΠ 15/2006). ηλαδή δεν υπάρχει ανεπάρκεια αιτιολογίας, όταν η απόφαση περιέχει συνοπτική, αλλά πλήρη αιτιολογία, αφού αναγκαίο να εκτίθεται σαφώς στην απόφαση είναι µόνο το τι αποδείχθηκε ή δεν αποδείχθηκε και όχι ο λόγος για τον οποίο αποδείχθηκε ή δεν αποδείχθηκε. Συνακόλουθα τα επιχειρήµατα του δικαστηρίου, που σχετίζονται µε την εκτίµηση απλώς των αποδείξεων, δεν συνιστούν παραδοχές διαµορφωτικές του αποδεικτικού πορίσµατός του και εποµένως αιτιολογία της απόφασης ικανή να ελεγχθεί αναιρετικά µε τον παραπάνω λόγο για ανεπάρκεια ή αντιφατικότητα, ούτε ιδρύεται ο λόγος αυτός αναίρεσης από το άρθρ. 559 αριθ. 19 ΚΠολ, αν το δικαστήριο της ουσίας δεν ανέλυσε ιδιαιτέρως ή διεξοδικά τα επιχειρήµατα των διαδίκων που δεν συνιστούν αυτοτελείς ισχυρισµούς τους (ΑΠ 465/1988). ΑΚ: 127, ΚΠολ : 63, 286, 559 αριθ. 8, 559 αριθ. 19, [16]

17 ηµοσίευση: INLAW 2011 Αδικοπραξία - Ιατρική ευθύνη Αριθµός απόφασης: 181 Έτος: Αδικοπραξία. Ιατρική ευθύνη. Ευθύνη προστήσαντος και προστηθέντος. Ευθύνη ιατρού και κλινικής. Μη λήψη υπόψη πραγµάτων. Παραβίαση κανόνα ουσιαστικού δικαίου. Έλλειψη νόµιµης βάσης. - Από το αρθρ. 24 του ΑΝ 1565/1939 "περί κώδικος ασκήσεως του ιατρικού επαγγέλµατος", που διατηρήθηκε σε ισχύ και µετά την εισαγωγή του ΑΚ κατά το αρθρ. 47 ΕισΝΑΚ, σε συνδυασµό µε τα αρθρ. 330, 652 και 914 ΑΚ, προκύπτει ότι ο ιατρός ευθύνεται σε αποζηµίωση για τη ζηµία που έπαθε ο ασθενής πελάτης του από κάθε αµέλεια του, ακόµη και ελαφριά, αν κατά την εκτέλεση των ιατρικών του καθηκόντων παρέβη την υποχρέωση του να ενεργήσει σύµφωνα µε τις θεµελιώδεις αρχές της ιατρικής επιστήµης επιδεικνύοντας τη δέουσα επιµέλεια, δηλαδή αυτή που αναµένεται από το µέσο εκπρόσωπο του κύκλου του. Από τις παραπάνω διατάξεις, συνδυαζόµενες και µε τη διάταξη του αρθρ. 922 ΑΚ, προκύπτει ότι για να θεµελιωθεί ευθύνη από πρόστηση του επιχειρηµατία κλινικής, στην οποία ο ιατρός νοσήλευσε παθόντα πελάτη του, αρκεί και η παροχή από τον επιχειρηµατία γενικών µόνο οδηγιών ως προς τον τόπο, το χρόνο και τους όρους εργασίας του ιατρού µέσα στην κλινική. Αρκεί δηλαδή µια χαλαρή έστω εξάρτηση του ιατρού από την κλινική και δεν απαιτείται η παροχή ειδικών οδηγιών προς αυτόν κάθε φορά για την άσκηση του έργου του, αφού ο ιατρός είναι υποχρεωµένος κατά την εκτέλεση των ιατρικών του καθηκόντων να ενεργεί όχι σύµφωνα µε ενδεχόµενες οδηγίες του κλινικάρχη, αλλά σύµφωνα µε τις θεµελιώδεις αρχές της ιατρικής επιστήµης (ΑΠ 1362/2007). Στο πλαίσιο αυτό η ευθύνη του επιχειρηµατία της κλινικής από τη σχέση της πρόστησης µε συνεργαζόµενο µε την κλινική ιατρό δηµιουργείται από την αµελή συµπεριφορά του ιατρού τόσο κατά την παροχή του ιατρικού του έργου εντός της κλινικής όσο και εκτός αυτής, εφόσον πρόκειται για ιατρικές οδηγίες συναφείς και αµέσως συνεχόµενες µε επέµβαση ή θεραπεία που προηγήθηκαν στο χώρο της κλινικής, δηλαδή η ευθύνη από την πρόστηση καλύπτει και το απόλυτα αναγκαίο στάδιο της αποθεραπείας, όπως είναι και το µετεγχειρητικό στάδιο χειρουργικής επέµβασης. - Στη σχέση πρόστησης ο προστηθείς που ζηµίωσε παράνοµα και υπαίτια τρίτο, ευθύνεται προς αποζηµίωση του εις ολόκληρο µε τον προστήσαντα αυτόν στην υπηρεσία κατά την οποία ή επ' ευκαιρία ή εξ αφορµής αυτής προκλήθηκε η ζηµία και τελούν µεταξύ τους σε σχέση απλής οµοδικίας (αρθρ. 74 ΚΠολ ), αν εναχθούν από κοινού. Στην περίπτωση αυτή της κοινής εναγωγής, αν κριθεί ότι ο προστηθείς δεν ενήργησε υπαίτια και συνεπώς δεν υπέχει ευθύνη για την προκληθείσα στον τρίτο ζηµία, η απόρριψη για το λόγο αυτό της αγωγής ως προς τον προστηθέντα συµπαρασύρει αναγκαίως σε απόρριψη την αγωγή και ως προς τον προστήσαντα χωρίς περαιτέρω έρευνα, αφού η αντικειµενική ευθύνη του δεύτερου προϋποθέτει την υποκειµενική ευθύνη του πρώτου. Αντίστοιχα αν ασκηθεί από τον ενάγοντα έφεση κατά της απορριπτικής αυτής απόφασης και απευθυνθεί κατά του προστηθέντος και από κοινού µ' αυτόν και κατά του προστήσαντος, η υπόθεση µεταβιβάζεται κατά το αρθρ. 522 ΚΠολ στο σύνολο της στο Εφετείο, δηλαδή και ως προς την ευθύνη του προστήσαντος, την οποία το πρωτόδικο δικαστήριο άφησε ουσιαστικά αδίκαστη, αφού η έφεση µε λόγους που αφορούν µόνο, όπως είναι λογικό, το κεφάλαιο της ευθύνης του προστηθέντος συµπροσβάλλει αναγκαίως και το κεφάλαιο της [17]

18 εξαρτώµενης απ' αυτή ευθύνης του προστήσαντος, έστω και χωρίς επισήµανση µε λόγο έφεσης. - Ο λόγος αναίρεσης από το αρθρ. 559 αριθ. 8 ΚΠολ, που στόχο έχει τη διασφάλιση του συζητητικού συστήµατος (αρθρ. 106 ΚΠολ ), αλλά και της αρχής της ακρόασης όλων των διαδίκων (αρθρ. 110 παρ. 2 ΚΠολ ), ιδρύεται και όταν το δικαστήριο της ουσίας έλαβε υπόψη του πράγµατα που δεν προτάθηκαν και έχουν ουσιώδη επίδραση στην έκβαση της δίκης, διαµορφώνοντας το διατακτικό της απόφασης (ΟλΑΠ 13/1995), όπως είναι και οι πραγµατικοί ισχυρισµοί που απαράδεκτα (αρθρ. 224 ΚΠολ ) εισάγουν νέα ή µεταβάλλουν υπάρχουσα αγωγική βάση, οπότε κατά κανόνα θα συντρέχει και ο λόγος αναίρεσης από τον αριθµό 14 αρθρ.559 ΚΠολ (ΑΠ 352/1979). Η αµέλεια, όµως, ως αόριστη νοµική έννοια (ΑΠ 1107/2002, ΑΠ 1167/2004), παραδεκτά συγκεκριµενοποιείται µε βάση τα περιστατικά που προκύπτουν από την αποδεικτική διαδικασία, έστω και αν τα τελευταία δεν συµπίπτουν πλήρως µε τα εκτιθέµενα στην αγωγή (ΑΠ /2003), η οποία συνεπώς παραδεκτά µε τις προτάσεις µπορεί να συµπληρωθεί µε στοιχεία αµέλειας επιπλέον όσων διαλαµβάνονται σ' αυτή, αρκεί έτσι να µην µεταβάλλεται ριζικά η έννοια της αµέλειας και να προσδίδεται σ' αυτή εντελώς διαφορετικό περιεχόµενο σε σχέση µε το αντίστοιχο περιεχόµενο της αγωγής. Αόριστη νοµική έννοια είναι και αυτή της αιτιώδους συνάφειας, που πρέπει να υπάρχει µεταξύ συµπεριφοράς και ζηµίας, ώστε να θεµελιώνεται κατά τη διάταξη του αρθρ. 914 ΑΚ αδικοπρακτική ευθύνη. Συνεπώς για ευθεία ή εκ πλαγίου παράβαση της ουσιαστικής αυτής διάταξης ελέγχεται αναιρετικά η κρίση του δικαστηρίου της ουσίας που δέχθηκε ότι τα αποδειχθέντα πραγµατικά περιστατικά επιτρέπουν το συµπέρασµα να θεωρηθεί κατά τα διδάγµατα της κοινής πείρας ορισµένο γεγονός ως πρόσφορη αιτία της ζηµίας, αφού πρόκειται για κρίση νοµική, αναγόµενη στην ορθή ή µη υπαγωγή από το δικαστήριο της ουσίας των αποδειχθέντων πραγµατικών περιστατικών στην αόριστη νοµική έννοια της αιτιώδους συνάφειας (ΑΠ 1653/2001, ΑΠ 394/2002, ΑΠ 75/2005, ΑΠ 1197/2005, ΑΠ 831/2005). Αντίθετα η κρίση ότι ορισµένη συµπεριφορά αποτέλεσε αναγκαίο όρο της ζηµίας αναφέρεται σε πράγµατα και είναι ανέλεγκτη αναιρετικά (ΑΠ 1652/2006). Τέλος ο λόγος αναίρεσης από τον αριθµό 10 του αρθρ.559 ΚΠολ ιδρύεται αν το δικαστήριο της ουσίας παρά το νόµο δέχτηκε πράγµατα που έχουν ουσιώδη επίδραση στην έκβαση της δίκης ως αληθινά, χωρίς να εκθέτει, ούτε γενικώς, από ποια αποδεικτικά µέσα άντλησε την απόδειξη, δεν απαιτείται όµως να αξιολογεί ειδικώς τα επιµέρους αποδεικτικά µέσα, προσδιορίζοντας τι προκύπτει από κάθε αποδεικτικό µέσο και ποιον ισχυρισµό στηρίζει (ΑΠ 438/1993). - Κατά το αρθρ. 127 ΑΚ, όποιος έχει συµπληρώσει το δέκατο όγδοο έτος της ηλικίας του, δηλαδή είναι ενήλικος, είναι ικανός για κάθε δικαιοπραξία, κατά δε το αρθρ. 63 παρ. 1 ΚΠολ, όποιος είναι ικανός για οποιαδήποτε δικαιοπραξία µπορεί να παρίσταται στο δικαστήριο µε το δικό του όνοµα. Από τις διατάξεις αυτές σε συνδυασµό και µε εκείνη του αρθρ. 286 ΚΠολ, κατά την οποία διάταξη, που εφαρµόζεται και στην αναιρετική διαδικασία (αρθρ. 573 παρ. 1 ΚΠολ ), η διακοπή της δίκης συνεπεία µεταβολής στο πρόσωπο του διαδίκου επέρχεται µόνον αν η µεταβολή αυτή συµβεί έως ότου τελειώσει η προφορική συζήτηση, µετά την οποία εκδίδεται η οριστική απόφαση, συνάγεται ότι στην περίπτωση κατά την οποία ο ανήλικος, που εκπροσωπήθηκε στην κατ' έφεση δίκη από τον ασκούντα τη γονική µέριµνα πατέρα του, ενηλικιώθηκε µετά την έκδοση της εφετειακής απόφασης, η αναίρεση κατά της τελευταίας ή ανάλογα το δικόγραφο των πρόσθετων λόγων της πρέπει να απευθύνονται προσωπικά κατ' αυτού που ήδη ενηλικιώθηκε και όχι κατά του πατέρα του, ο οποίος δεν νοµιµοποιείται πλέον παθητικά, εκτός αν ο αναιρεσείων αγνοούσε το γεγονός της ενηλικίωσής του (ΑΠ 833/2005), οπότε η αναίρεση [18]

19 παραδεκτά µεν θεωρείται ότι απευθύνθηκε κατά του πατέρα του, η συζήτηση της όµως, εφόσον γνωστοποιηθεί κατ' αυτή το γεγονός της ενηλικίωσης, θα είναι απαράδεκτη αν δεν κλητεύθηκε να παραστεί σ' αυτή ή δεν παρέστη αυτοβούλως ο διάδικος που ενηλικιώθηκε (πρβλ. ΟλΑΠ 27/1987, ΑΠ 146/2002). - Κατά την έννοια των αρθρ. 559 αριθ.1 και 560 αριθ.1 ΚΠολ, παράβαση κανόνα ουσιαστικού δικαίου, που ιδρύει τον αντίστοιχο λόγο αναίρεσης, υπάρχει όταν ο κανόνας δικαίου είτε ερµηνεύτηκε εσφαλµένα, δηλαδή το δικαστήριο της ουσίας προσέδωσε σ' αυτόν έννοια διαφορετική από την αληθινή, είτε δεν εφαρµόσθηκε ενώ συνέτρεχαν οι προϋποθέσεις εφαρµογής του είτε εφαρµόσθηκε ενώ αυτές δεν συνέτρεχαν ή εφαρµόσθηκε εσφαλµένα (ΟλΑΠ 4/2005, 7/2006). Συνεπώς κατά τις παραπάνω διακρίσεις η παράβαση του κανόνα ουσιαστικού δικαίου, που οδηγεί σε εσφαλµένο νοµικό συλλογισµό και κατ' επέκταση σε εσφαλµένη εφαρµογή του δικαίου, εκδηλώνεται είτε ως ψευδής ερµηνεία του κανόνα δικαίου είτε ως εσφαλµένη υπαγωγή σ' αυτόν των περιστατικών της ατοµικής περίπτωσης. Έτσι µε τον παραπάνω λόγο αναίρεσης, ο οποίος για να είναι ορισµένος πρέπει να καθορίζονται στο αναιρετήριο τόσο η διάταξη του ουσιαστικού δικαίου που παραβιάσθηκε όσο και το αποδιδόµενο στην προσβαλλόµενη απόφαση νοµικό σφάλµα (ΟλΑΠ 20/2005, ΑΠ 325/2004), ελέγχονται τα σφάλµατα του δικαστηρίου της ουσίας κατά την εκτίµηση της νοµικής βασιµότητας της αγωγής ή των ισχυρισµών (ενστάσεων) των διαδίκων, καθώς και τα νοµικά σφάλµατα κατά την έρευνα της ουσίας της διαφοράς (ΑΠ 1947/2006). - Κατά την έννοια του αρθρ. 559 αριθ. 19 ΚΠολ, η απόφαση δεν έχει νόµιµη βάση και ιδρύεται ο αντίστοιχος λόγος αναίρεσης, όταν από τις παραδοχές της, που περιλαµβάνονται στην ελάσσονα πρόταση του νοµικού συλλογισµού της και αποτελούν το αιτιολογικό της, δεν προκύπτουν καθόλου ή αναφέρονται ανεπαρκώς ή αντιφατικώς τα πραγµατικά περιστατικά, στα οποία το δικαστήριο της ουσίας στήριξε την κρίση του για ζήτηµα µε ουσιώδη επίδραση στην έκβαση της δίκης, µε αποτέλεσµα έτσι να µην µπορεί να ελεγχθεί αν στη συγκεκριµένη περίπτωση συνέτρεχαν οι όροι του κανόνα ουσιαστικού δικαίου που εφαρµόσθηκε ή δεν συνέτρεχαν οι όροι εκείνου που δεν εφαρµόσθηκε. (ΟλΑΠ 1/1999). Ειδικότερα ανεπάρκεια αιτιολογίας υπάρχει όταν από την απόφαση δεν προκύπτουν σαφώς τα περιστατικά που είτε είναι κατά το νόµο αναγκαία για τη στοιχειοθέτηση, στη συγκεκριµένη περίπτωση, της διάταξης ουσιαστικού δικαίου που εφαρµόσθηκε είτε αποκλείουν την εφαρµογή της, όχι δε και όταν υφίστανται ελλείψεις στην ανάλυση, στάθµιση και γενικώς στην εκτίµηση των αποδείξεων, εφόσον το πόρισµα από την εκτίµηση αυτή εκτίθεται µε σαφήνεια και πληρότητα (ΟλΑΠ 15/2006). ηλαδή δεν υπάρχει ανεπάρκεια αιτιολογίας, όταν η απόφαση περιέχει συνοπτική, αλλά πλήρη αιτιολογία, αφού αναγκαίο να εκτίθεται σαφώς στην απόφαση είναι µόνο το τι αποδείχθηκε ή δεν αποδείχθηκε και όχι ο λόγος για τον οποίο αποδείχθηκε ή δεν αποδείχθηκε. Συνακόλουθα τα επιχειρήµατα του δικαστηρίου, που σχετίζονται µε την εκτίµηση απλώς των αποδείξεων, δεν συνιστούν παραδοχές διαµορφωτικές του αποδεικτικού πορίσµατος του και εποµένως αιτιολογία της απόφασης ικανή να ελεγχθεί αναιρετικά µε τον παραπάνω λόγο για ανεπάρκεια ή αντιφατικότητα, ούτε ιδρύεται ο λόγος αυτός αναίρεσης από το αρθρ. 559 αριθ. 19 ΚΠολ, αν το δικαστήριο της ουσίας δεν ανέλυσε ιδιαιτέρως ή διεξοδικά τα επιχειρήµατα των διαδίκων που δεν συνιστούν αυτοτελείς ισχυρισµούς τους (ΑΠ 465/1988). ΑΚ: 127, 330, 652, 914, 922, 926, ΚΠολ : 63, 74, 286, 522, 559 αριθ. 1, 559 αριθ. 8, 559 αριθ. 14 ΕισΝΑΚ: 47, ΑΝ: 1565/1939, 24, [19]

20 ηµοσίευση: INLAW 2011 Αδικοπραξία - Συντρέχον πταίσµα Αριθµός απόφασης: 1630 Έτος: Έλλειψη συντρέχοντος πταίσµατος. Λόγος αναίρεσης για έλλειψη νοµίµου βάσεως της αποφάσεως. Λόγος αναιρέσεως για µη λήψη υπόψη αποδεικτικών µέσων. - Κατά το άρθρο 300 παρ. 1 του ΑΚ "αν εκείνος που ζηµιώθηκε συντέλεσε από δικό του πταίσµα στη ζηµία ή την έκτασή της, το δικαστήριο µπορεί να µην εκδικάσει αποζηµίωση ή να µειώσει το ποσό της. Το ίδιο ισχύει και όταν εκείνος που ζηµιώθηκε παρέλειψε να αποτρέψει ή να περιορίσει τη ζηµία...". Από τη διάταξη αυτή συνάγεται ότι προϋποθέσεις µειώσεως του ποσού της οφειλόµενης αποζηµιώσεως ή και µη επιδικάσεώς της είναι: α) Να υφίσταται συµβατική ή εξωσυµβατική υποχρέωση προς αποζηµίωση. β) Συµπεριφορά του ζηµιουµένου θετική ή αποθετική που συνέβαλε στην πρόκληση ή την έκταση της ζηµίας. γ) Πταίσµα του ζηµιωθέντος από δόλο ή αµέλεια, η οποία συνίσταται στην παράλειψη της απαιτούµενης προς περιφρούρηση των ιδίων συµφερόντων επιµέλειας, µε συµπεριφορά αντίθετη προς τον από τις περιστάσεις κοινωνικώς επιβαλλόµενο τρόπο και δ) Αιτιώδης συνάφεια µεταξύ της υπαίτιας συµπεριφοράς του ζηµιωθέντος και του ζηµιογόνου γεγονότος ή της ζηµίας του. - Κατά την έννοια του άρθρου 559 αριθ. 19 του ΚΠολ λόγος αναιρέσεως για έλλειψη νόµιµης βάσης της αποφάσεως ιδρύεται, όταν από τις αιτιολογίες της δεν προκύπτουν σαφώς τα περιστατικά που είναι αναγκαία για να κριθεί, αν στη συγκεκριµένη περίπτωση συντρέχουν οι νόµιµοι όροι της ουσιαστικής διατάξεως που εφαρµόσθηκε ή δεν συντρέχουν, ώστε να αποκλείεται η εφαρµογή της, καθώς και όταν η απόφαση έχει ανεπαρκείς ή αντιφατικές αιτιολογίες ως προς το νοµικό χαρακτηρισµό των περιστατικών που έγιναν δεκτά και έχουν ουσιώδη επίδραση στην έκβαση της δίκης. Το κατά νόµο αναγκαίο περιεχόµενο της ελάσσονος προτάσεως του νοµικού συλλογισµού προσδιορίζεται από τον εκάστοτε εφαρµοστέο κανόνα του ουσιαστικού δικαίου, του οποίου το πραγµατικό πρέπει να καλύπτεται πλήρως, έστω και µε συνοπτικές αιτιολογίες, από τις παραδοχές της αποφάσεως στο αποδεικτικό της πόρισµα και να µην καταλείπονται αµφιβολίες. εν συνιστούν ανεπαρκείς αιτιολογίες οι ελλείψεις που ανάγονται στην ανάλυση και στάθµιση των αποδεικτών µέσων και γενικότερα στην αξιολόγηση του αποδεικτικού πορίσµατος, αν αυτό διατυπώνεται σαφώς. ΚΠολ : 559 αριθ. 19, 559 αριθ. 11γ ΑΚ: 300, 288, 330, 335, 338, 340 ηµοσίευση: INLAW 2011 Αδικοπραξία - Χρηµατική ικανοποίηση σε οικογένεια θύµατος Αριθµός απόφασης: 525 Έτος: Αδικοπραξία. Θανατηφόρο αυτοκινητικό ατύχηµα. Θύµα αλλοδαπός υπήκοος. Κανόνες του ιδιωτικού διεθνούς δικαίου. Χρηµατική ικανοποίηση λόγω ψυχικής οδύνης σε οικογένεια θύµατος. Αναιρείται η προσβαλλόµενη απόφαση. [20]