ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΚΑΒΑΛΑΣ. Σχολή Διοίκησης και Οικονομίας. Τμήμα Λογιστικής. Θέμα πτυχιακής εργασίας

Transcript

1 ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΚΑΒΑΛΑΣ Σχολή Διοίκησης και Οικονομίας Τμήμα Λογιστικής Θέμα πτυχιακής εργασίας «Προμελέτη σκοπιμότητας επενδυτικού σχεδίου που αφορά τον εκσυγχρονισμό μονάδας του δευτερογενή/τριτογενή τομέα. Περίπτωση εφαρμογής σε συγκεκριμένη επιχείρηση του Ν. Αττικής» υποβληθείσα στον Καθηγητή: Μιχαήλ Νικολαϊδη από τον σπουδαστή: Γυπαράκη Γεώργιο Καβάλα

2 Περιεχόμενα Πρόλογος...5 Εισαγωγή... 6 Μέρος Α...7 Κεφάλαιο 1ο Αναπτυξιακός Νόμος Γενικά περί επενδύσεων και επενδυτικών σχεδίων Τύποι επενδυτικών σχεδίων Διαστάσεις των επενδυτικών σχεδίων Επιπτώσεις των επενδυτικών σχεδίων Κεφάλαιο 2ο Ανάπτυξη ενός επενδυτικού σχεδίου Προεπενδυτική φάση Μελέτες Επενδυτικής Ευκαιρίας Προμελέτη Σκοπιμότητας Μελέτες Υποστήριξης Μελέτες Σκοπιμότητας Στάδια Μελετών Σκοπιμότητας Δομή της μελέτης σκοπιμότητας Εκθέσεις Αξιολόγησης Επενδυτική και Λειτουργική Φάση Κεφάλαιο 3ο Αξιολόγηση μιας Επένδυσης Αξιολόγηση με Χρηματοοικονομικά κριτήρια Ταμειακές ροές Καθαρά παρούσα αξία (ΝΡν) και Εσωτερικός συντελεστής απόδοσης ( ί. ^. )

3 3.2.3 Περίοδος απόδοσης κεφαλαίων (payback period) και απλός συντελεστής απόδοσης κεφαλαίου Ανάλυση ευαισθησίας και νεκρού σημείου Αξιολόγηση με Κοινωνικοοικονομικά κριτήρια Μέρος Β...39 Α. ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΦΟΡΕΑ ΕΠΕΝΔΥΣΗΣ...40 Α.1 Ταυτότητα φορέα Α.2 Εργατικό Δυναμικό...47 Α.3 Μέτοχοι επιχείρησης Α.4 Μέγεθος επιχείρησης Β. ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΕΠΕΝΔΥΣΗΣ Β.1 Περιγραφή επένδυσης Β.2 Περιγραφή προϊόντων που θα παραχθούν Β.3 Πρώτες ύλες Β.4 Μηχανολογικός εξοπλισμός Β.4.1 Υπάρχον μηχανολογικός εξοπλισμός Β.4.2 Νέος μηχανολογικός εξοπλισμός Β Νέα γραμμή παραγωγής...55 Β Εκτυπωτικές Μηχανές (2) για Πλαστικά Δοχεία Β.5 Παραγωγική διαδικασία Β.6 Κτιριακές εγκαταστάσεις Β.7 Λοιπός εξοπλισμός Β.8 Κόστος επένδυσης - χρηματοδότηση...59 Β.8.1 Κόστος επένδυσης Β.8.2 Χρηματοδοτικό σχήμα της επένδυσης...60 Γ. ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΟΥ ΚΛΑΔΟΥ

4 Γ.1 Περιγραφή των κλάδων δραστηριότητας της επένδυσης και αντίστοιχοι κωδικοί κατά ΣΤΑΚΟΔ Γ.2 Διάρθρωση εγχώριου κλάδου(υφιστάμενες μονάδες, γεωγραφική κατανομή, τεχνολογικό επίπεδο) Γ.2.1 Υφιστάμενες μονάδες...63 Γ.2.2 Γεωγραφική κατανομή...65 Γ.2.3 Τεχνολογικό επίπεδο Γ.3 Κυριότεροι παραγωγοί - ανταγωνισμός Γ.4 Συγκριτικά πλεονεκτήματα εξεταζόμενης μονάδας...68 Δ. ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ ΚΕΡΔΟΦΟΡΑΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ-ΒΙΩΣΙΜΟΤΗΤΑ ΜΟΝΑΔΑΣ...68 Δ.1 Προβλέψεις για την επόμενη πενταετία...68 Δ.2 Τεκμηρίωση των παραπάνω προβλέψεων Ε. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ-ΒΑΘΜΟΛΟΓΗΣΗ ΕΠΕΝΔΥΣΗΣ...79 Παράρτημα...81 Κατάλογος πινάκων Κατάλογος εικόνων Κατάλογος εξισώσεων...82 Κατάλογος βιβλιογραφίας

5 ΠΡΟΛΟΓΟΣ Οι Οικονομοτεχνικές Μελέτες και πιο συγκεκριμένα οι μελέτες/προμελέτες σκοπιμότητας είναι σημαντικά εργαλεία για την λήψη μιας απόφασης επενδυτικού χαρακτήρα. Αναλύουν δηλαδή μια επενδυτική ιδέα και βγαίνουν συμπεράσματα σχετικά με την εφικτότητα της. Ο κλάδος της λευκοσιδηράς συσκευασίας είναι ένας από τα σημαντικά κομμάτια τις Ελληνικής Οικονομίας και εξαιτίας της εισαγωγής νέων τεχνολογιών και μεθόδων παραγωγής, πρέπει οι επιχειρήσεις του κλάδου προκειμένου να αυξήσουν την ανταγωνιστικότητα τους να είναι ενημερωμένες και να μπορούν όποτε είναι αναγκαίο να προσαρμόζονται στις αλλαγές του περιβάλλοντος τους (Δηλαδή να μπορούν αντικαθιστούν τον υπάρχον εξοπλισμό με άλλο νεότερης τεχνολογίας όποτε χρειάζεται, να ενημερώνουν σε θέματα σχετικά με την παραγωγή το εργατικό δυναμικό τους, κτλ). Η παρούσα πτυχιακή εργασία αναφέρεται σε μια προμελέτη σκοπιμότητας που αφορά τον εκσυγχρονισμό μιας επιχείρησης που δραστηριοποιείται στον κλάδο αυτό και έχει σαν σκοπό να βγουν συμπεράσματα σχετικά με όλη αυτή την ιδέα του εκσυγχρονισμού. Ακόμα με την εργασία αυτή θα μπορέσουμε να κατανοήσουμε τι είναι οι οικονομοτεχνικές μελέτες (μελέτες/προμελέτες σκοπιμότητας), σε τι αποσκοπούν κτλ. 11

6 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η παρούσα πτυχιακή εργασία θα ασχοληθεί με το θέμα των οικονομοτεχνικών μελετών και πιο συγκεκριμένα με μια προμελέτη σκοπιμότητας, η οποία αφορά συγκεκριμένη επιχείρηση που δραστηριοποιείται στον κλάδο της παραγωγής συσκευασιών από λευκοσίδηρο. Εκτός όμως από την προμελέτη σκοπιμότητας θα γίνει και αναφορά σε κάποια γενικά πράγματα τα οποία πλαισιώνουν τις προμελέτες σκοπιμότητας. Η πτυχιακή χωρίζεται σε δυο μέρη: Στο Α μέρος υπάρχουν τρία Κεφάλαια τα οποία χωρίζονται σε ενότητες. > Στο 1ο Κεφάλαιο γίνεται αναφορά στον αναπτυξιακό νόμο που ισχύει σήμερα (δηλαδή τι είναι, τι κίνητρα δίνει για επενδυτικά σχέδια, σε τι ποσοστά είναι οι χορηγήσεις του δημοσίου, ποια κριτήρια πρέπει να πληρούν οι ενδιαφερόμενοι για να ευνοηθούν από τον νόμο κτλ), στις επενδύσεις και στα επενδυτικά σχέδια (δηλαδή ορισμός επενδύσεων και επενδυτικών σχεδίων, τύποι επενδυτικών σχεδίων, τις επιπτώσεις που έχουν κτλ). > Στο 2ο Κεφάλαιο γίνεται αναφορά στην διαδικασία μέσα από την οποία γίνεται πραγματικότητα ένα επενδυτικό σχέδιο (δηλαδή γίνεται ανάλυση των φάσεων από τις οποίες περνάει ένα επενδυτικό σχέδιο). Πιο συγκεκριμένα σε αυτό το Κεφάλαιο θα γίνει αναφορά στις διάφορες μελέτες (δηλαδή ποιες είναι, τι στόχο έχουν, τα βήματα εκπόνησης τους κτλ) οι οποίες βρίσκονται στο στάδιο της προετοιμασίας της επενδυτικής ιδέας (τέτοιες είναι π.χ. οι προμελέτες σκοπιμότητας κτλ) και στις φάσεις που ακολουθούν την προετοιμασία (δηλαδή αυτή της επένδυσης και της λειτουργίας). > Στο 3ο Κεφάλαιο γίνεται αναφορά στις μεθόδους αξιολόγησης ενός επενδυτικού σχεδίου (δηλαδή ποια κριτήρια αξιολόγησης υπάρχουν, τους ορισμούς τους κτλ). Τέλος, στο Β μέρος υπάρχει η προμελέτη σκοπιμότητας της συγκεκριμένης επιχείρησης, η οποία έχει γίνει σύμφωνα με το υπόδειγμα μελετών σκοπιμότητας που συνοδεύει τον αναπτυξιακό νόμο 3299/2004 (Το υπόδειγμα βρίσκεται στο 2ο Κεφάλαιο του Α μέρους και πιο συγκεκριμένα στην ενότητα ). 12

7 ΜΕΡΟΣ Α 13

8 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 Οι προμελέτες σκοπιμότητας είναι σπουδαία εργαλεία για την λήψη μιας επενδυτικής απόφασης, η οποία αφορά την υλοποίηση μιας επενδυτικής ευκαιρίας από έναν επιχειρηματικό φορέα. Πριν γίνει ανάλυση σχετικά με την προμελέτη σκοπιμότητας δηλαδή να απαντηθούν ορισμένα βασικά ερωτήματα, όπως τι είναι μια προμελέτη σκοπιμότητας, που χρησιμεύει, ποια είναι η διάθρωση της κτλ πρέπει πρώτα να γίνει αναφορά σε κάποιες βασικές έννοιες, όπως οι επενδύσεις, τα επενδυτικά σχέδια και φυσικά να γίνει συνοπτική αναφορά στον αναπτυξιακό νόμο ο οποίος είναι ο βασικός μηχανισμός προώθησης-υλοποίησης νέων επενδυτικών σχεδίων. 1.1 Αναπτυξιακός Νόμος Ο αναπτυξιακός νόμος ο οποίος ισχύει σήμερα είναι ο 3299/2004. Ο νόμος αυτός δίνει κίνητρα για την υλοποίηση νέων επενδυτικών σχεδίων. Τα κίνητρα αυτά έχουν σαν σκοπό να πραγματοποιηθούν επενδύσεις οι οποίες θα έχουν διάφορα πλεονεκτήματα τόσο στον φορέα ο οποίος τα υλοποιεί όσο και στην ίδια την χώρα στην οποία λαμβάνει τόπο η πραγματοποίηση του σχεδίου όπου τα πλεονεκτήματα θα είναι οικονομικού αλλά και κοινωνικού χαρακτήρα. Τα πλεονεκτήματα αυτά είναι τα εξής: > Αύξηση του βαθμού ανταγωνιστικότητας ανάμεσα στις διάφορες επιχειρήσεις > Αντικατάσταση παλαιάς τεχνολογίας με σύγχρονη, με αποτέλεσμα την αύξηση της παραγωγικότητας των επιχειρήσεων, τη δημιουργία προϊόντων καλύτερης ποιότητας > Την ενδυνάμωση της ανάπτυξης > Την αύξηση της απασχόλησης, δηλαδή τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας > Την ενίσχυση της επιχειρηματικότητας > Την αύξηση τις οικονομικής ανταγωνιστικότητας μέσα στην Ελλάδα. > Την εξοικονόμηση της ενέργειας με τη χρήση νέων τεχνολογιών > Την χρησιμοποίηση φιλικών προς το περιβάλλον τεχνολογιών κτλ. (Αναπτυξιακός Νόμος 3299/04, άρθρο 1, σελ. 4). Τα επενδυτικά κίνητρα του παραπάνω αναπτυξιακού νόμου έχουν τις εξής μορφές: τη μορφή των επιχορηγήσεων, των επιδοτήσεων χρηματοδοτικής μίσθωσης, φοροαπαλλαγών αλλά και των επιδοτήσεων του κόστους της δημιουργούμενης απασχόλησης. Η επιχορήγηση έχει την μορφή κάλυψης τμήματος της επένδυσης από το Δημόσιο. Η επιδότηση της χρηματοδοτικής μίσθωσης έχει την μορφή κάλυψης από το Δημόσιο των δόσεων που καταβάλλονται για χρηματοδοτική μίσθωση για την απόκτηση νέου μηχανολογικού και λοιπού εξοπλισμού. Η φορολογική απαλλαγή 14

9 έχει την μορφή απαλλαγής ενός ποσοστού ή και του συνόλου της ενισχυόμενης δαπάνης του επενδυτικού σχεδίου ή της χρηματοδοτικής του μίσθωσης για την απόκτηση νέου μηχανολογικού και λοιπού εξοπλισμού και τέλος με την επιδότηση του κόστους της δημιουργούμενης απασχόλησης έχουμε την κάλυψη από το Δημόσιο μέρος της αξίας των μισθοδοτικών καταστάσεων οι οποίες αφορούν τις νέες θέσεις απασχόλησης που προκύπτουν με την υλοποίηση του σχεδίου. Πρέπει να σημειωθεί ότι δεν είναι δυνατό να γίνεται συνδυασμός των κριτηρίων π.χ. να χρησιμοποιηθεί η επιχορήγηση αλλά και η επιδότηση του κόστους της δημιουργούμενης απασχόλησης. Τα ποσοστά των επιχορηγήσεων/επιδοτήσεων της Χρημ. Μίσθωσης /φοροαπαλλαγών/ επιδοτήσεων του κόστους απασχόλησης διαφέρουν για κάθε δικαιούχο. Ανάλογα με την γεωγραφική περιοχή και την κατηγορία όπου εντάσσεται το κάθε επενδυτικό σχέδιο καθορίζεται και το ποσοστό της επιχορήγησης που θα λαμβάνει ο δικαιούχος. Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τις γεωγραφικές περιοχές και τις κατηγορίες ένταξης των επενδυτικών σχεδίων παραπέμπουμε στον αναπτυξιακό νόμο 3299/04. Πρέπει να αναφερθεί ότι το ελάχιστο ποσοστό ίδιας συμμετοχής του επενδυτή ανέρχεται στο 25%, δηλαδή το ανώτατο ποσοστό που καλύπτει το Δημόσιο μπορεί να φθάσει σε ορισμένες περιπτώσεις στο 60% της αξίας του σχεδίου. Όσον αφορά την καταβολή των ενισχύσεων ισχύουν τα παρακάτω: > Η επιχορήγηση γίνεται σε δύο δόσεις. Στην πρώτη δόση το 50% της επιχορήγησης δίνεται είτε αφού έχει ολοκληρωθεί το 50% του σχεδίου και υπάρχει πιστοποίηση του είτε σαν εφάπαξ προκαταβολή (όπου πρέπει να προσκομιστεί ισόποση εγγυητική επιστολή προσαυξημένη κατά 10% από τράπεζα που είναι εγκατεστημένη και λειτουργεί νόμιμα στην Ελλάδα). Η δεύτερη δόση καταβάλλεται μετά την ολοκλήρωση της επένδυσης και την έναρξη της παραγωγικής λειτουργίας της επιχείρησης. > Η καταβολή της επιδότησης για χρηματοδοτική μίσθωση καταβάλλεται και αυτή σε δυο δόσεις. Στην πρώτη δόση, ποσό μέχρι το 50% της αξίας, καταβάλλεται μέχρι την ολοκλήρωση του σχεδίου ενώ η δεύτερη δόση με το υπόλοιπο 50% καταβάλετε με την πιστοποίηση της ολοκλήρωσης του σχεδίου και την έναρξη παραγωγικής λειτουργίας. > Η καταβολή του κόστους της απασχόλησης καταβάλετε μετά από ένα εξάμηνο μετά από αίτηση του επενδυτή. Αυτή η ενίσχυση αφορά δυο χρόνια και γίνεται μέσα στα πρώτα τρία χρόνια από την ολοκλήρωση του σχεδίου. (Αναπτυξιακός Νόμος 3299/04, άρθρο 8, σελ ). Πρέπει να σημειωθεί ότι ένα άλλο κριτήριο το οποίο καθορίζει το ύψος των επενδυτικών σχεδίων, τα οποία θα ενταχθούν στον αναπτυξιακό νόμο, είναι το μέγεθος της επιχείρησης δηλαδή αν είναι μεγάλη, μεσαία, μικρή. Το μέγεθος της επιχείρησης καθορίζονται με κριτήρια όπως ο ετήσιος τζίρος (κύκλος εργασιών της), 15

10 το προσωπικό που απασχολεί και το κεφάλαιο της( τα κριτήρια αυτά είναι σύμφωνα με τον Κανονισμό της Ευρωπαϊκής Επιτροπής της ). Στον παρακάτω πίνακα 1 μπορούμε να δούμε τα ελάχιστα ύψη των επενδυτικών σχεδίων που καλύπτονται από τον αναπτυξιακό νόμο ανάλογα με το είδος της επιχείρησης. Πίνακας 1: Ελάχιστο ύψος του επενδυτικού σχεδίου που καλύπτεται ανάλογα με το μέγεθος της επιχείρησης ΜΕΓΕΘΟΣ ΕΠΕΙΧΗΡΗΣΗΣ ΕΛΑΧΙΣΤΟ ΥΨΟΣ ΤΟΥ ΕΠΕΝΔΥΤΙΚΟΥ ΣΧΕΔΙΟΥ Πολύ Μικρή Επιχείρηση ,00 Μικρή Επιχείρηση ,00 Μεσαία Επιχείρηση ,00 Μεγάλη Επιχείρηση ,00 (Αναπτυξιακός Νόμος 3299/04, άρθρο 5,σελ. 20). 1.2 Γενικά περί επενδύσεων και επενδυτικών σχεδίων Επένδυση μπορεί να οριστεί η διάθεση περιουσιακών στοιχείων (συνήθως του χρήματος), με τα οποία επιδιώκεται η δημιουργία νέου παραγωγικού κεφαλαίου ή αλλιώς την δημιουργία κεφαλαίου το οποίο θα αποφέρει βραχυπρόθεσμα ή μακροπρόθεσμα οφέλη. Για να υλοποιηθεί μια επένδυση αλλά και να για αξιολογηθεί (να βγουν δηλαδή συμπεράσματα σχετικά με το εάν είναι συμφέρουσα ή όχι για τον φορέα η συγκεκριμένη επένδυση κτλ) πρέπει να υπάρχει ένα επενδυτικό σχέδιο. Επομένως Επενδυτικό σχέδιο ορίζετε μια δραστηριότητα η οποία αναλαμβάνεται από ιδιωτικό ή δημόσιο φορέα, με σκοπό τη δημιουργία νέας μονάδας (ή τον εκσυγχρονισμό, επέκταση της ήδη υπάρχουσας) ή οποία θα παράγει και θα διαθέτει προϊόντα και υπηρεσίες στο κοινό με διάφορους τρόπος με σκοπό την κάλυψη αναγκών ή και την ικανοποίηση επιθυμιών (ωφέλειες, κέρδος) με διάθεση βεβαίως πόρων (κόστος) (Δρ. Χριστίνα Διακάκη, σελ. 2 Τεχνολογική Οικονομική & Μεθοδολογία εκπόνησης Οικονομοτεχνικών Μελετών). Πρέπει να σημειωθεί ότι το επενδυτικό σχέδιο είναι μια δραστηριότητα με πολλές διαστάσεις (είναι πολυδιάστατο ως προς τη διάσταση του) και οι δραστηριότητες που απαιτούνται από αυτό πρέπει να είναι καλοσχεδιασμένες. Παρακάτω μπορούμε να δούμε συνοπτικά τα στοιχεία ενός επενδυτικού στοιχείου: > Το επενδυτικό σχέδιο είναι μια πολυδιάστατη δραστηριότητα και απαιτεί καλοσχεδιασμένες δραστηριότητες > Δημιουργεί νέα παραγωγική μονάδα ή επεκτείνει/εκσυγχρονίζει την ήδη υπάρχουσα > Η υλοποίηση του γίνεται από δημόσιο ή ιδιωτικό φορέα. Τα επενδυτικά σχέδια δημιουργούνται με μια λογική, δηλαδή έχουν σκοπό να εκπληρώσουν στόχους, αναφέρουν τις εργασίες που χρειάζονται να γίνουν πάνω 16

11 στο επενδυτικό πρόγραμμα έτσι ώστε να εκπληρωθούν οι στόχοι του κτλ. Πιο συγκεκριμένα τα επενδυτικά σχέδια έχουν: > Τους τελικούς στόχους του επενδυτικού προγράμματος πάνω στο οποίο έγινε το επενδυτικό σχέδιο, οι στόχοι αυτοί είναι μεγάλης σημασίας και ονομάζονται συνολικοί στόχοι. > Εκτός από τους τελικούς στόχους ενός επενδυτικού προγράμματος υπάρχουν και ειδικοί στόχοι οι οποίοι εκπληρώνονται με το τέλος του επενδυτικού προγράμματος, οι στόχοι αυτοί είναι οι σκοποί. > Για την πραγματοποίηση ενός επενδυτικού προγράμματος πρέπει να πραγματοποιηθούν και κάποιες εργασίες οι οποίες περιέχονται στο επενδυτικό σχέδιο, οπότε οι εργασίες αυτές είναι οι δραστηριότητες. > Οι δραστηριότητες έχουν εκροές, οι οποίες εκπληρώνουν τον σκοπό του επενδυτικού σχεδίου. Οι εκροές αυτές ονομάζονται αποτελέσματα. > Για την εκπλήρωση των δραστηριοτήτων χρειάζονται πόροι (οι οποίοι είναι φυσικοί ή μη φυσικοί). Οι πόροι αυτοί είναι οι τρόποι του επενδυτικού σχεδίου.(καρβούνης Σωτήρης, 2006, σελ 27. Μεθοδολογία, Τεχνικές και Θεωρία για Οικονομοτεχνικές Μελέτες). 1.3 Τύποι επενδυτικών σχεδίων Τα επενδυτικά σχέδια διακρίνονται σε δύο τύπους > Τα επενδυτικά σχέδια με απτά προϊόντα > Τα επενδυτικά σχέδια με μη απτά προϊόντα Τα επενδυτικά σχέδια του πρώτου τύπου, περιέχουν επενδυτικά σχέδια τα οποία αποβλέπουν στην αύξηση της παραγωγής αγαθών και υπηρεσιών. Με την λέξη απτά εννοούνται τα προϊόντα τα οποία είναι συγκεκριμένα και μπορούν να μετρηθούν σε χρηματικές μονάδες. Πιο συγκεκριμένα τα προϊόντα της κατηγορίας αυτής είναι αυτά τα οποία πωλούνται ή αυτά που δεν πωλούνται αλλά υπάρχει αγορά για αυτά (π.χ. ενεργειακά προγράμματα, γεωργικά κτλ) και αυτά των οποίων η τιμή καθορίζονται δίχως εμπορικά κριτήρια (τέτοια είναι επενδυτικά σχέδια για οδική υποδομή κτλ.). Τα επενδυτικά σχέδια του άλλου τύπου περιέχουν παραγόμενα προϊόντα τα οποία είναι μη απτά δηλαδή είναι άυλα. Τα προϊόντα αυτά δεν μπορούν να αποτιμηθούν σε χρηματικές μονάδες αν δε γίνει πρώτα έρευνα η οποία να μην υπερβαίνει το κόστος του χρόνου και των πόρων που χρησιμοποιούν οι αναλυτές. (Καρβούνης Σωτήρης, 2006,30-31 Μεθοδολογία, Τεχνικές και Θεωρία για Οικονομοτεχνικές Μελέτες, σελ.30-31) Εκτός από τους παραπάνω δύο τύπους, τα επενδυτικά σχέδια μπορούν να διακριθούν και σε άλλες κατηγορίες: 17

12 > Σε αυτά που έχουν σαν κριτήριο διάκρισης την φυσική τους διάσταση δηλαδή αυτά που στοχεύουν σε δημιουργία νέας παραγωγικής μονάδας, στην επέκταση ήδη υπάρχουσας κτλ > Σε αυτά που έχουν σαν κριτήριο την ένταξη τους στους κλάδους παραγωγής δηλαδή στα αγροτικά σχέδια, βιομηχανικά κτλ > Σε αυτά που έχουν σαν κριτήριο το μέγεθος τους δηλαδή να είναι μικρά, μεσαία, μεγάλα > Σε αυτά που έχουν σαν κριτήριο τον σκοπό που επιδιώκουν, δηλαδή σε αυτά εντάσεως κεφαλαίου, εργασίας κτλ > Σε αυτά που είναι με βάση την γεωγραφική περιοχή που καλύπτουν δηλαδή στα τοπικά, περιφερειακά κτλ Και τέλος αυτά που έχουν σαν κριτήριο τον κίνδυνο που διατρέχουν δηλαδή σε αυτά χαμηλού-υψηλού κινδύνου και τα εξασφαλισμένα (Καρβούνης Σωτήρης, 2006, σελ. 33. Μεθοδολογία, Τεχνικές και Θεωρία για Οικονομοτεχνικές Μελέτες). 1.4 Διαστάσεις των επενδυτικών σχεδίων Όπως είδαμε παραπάνω στο 1.2 το επενδυτικό σχέδιο είναι μια δραστηριότητα με πολλές διαστάσεις, είναι δηλαδή πολυδιάστατο. Οι πιο σημαντικές διαστάσεις του είναι οι εξής : > Επιχειρηματική διάσταση > Τεχνική διάσταση > Οικονομική διάσταση > Χρηματοοικονομική διάσταση > Χωροταξική διάσταση > Περιβαλλοντική διάσταση > Οργανωτική διάσταση > Διοικητική διάσταση > Εργασιακή διάσταση > Η κοινωνικοπολιτική διάσταση (Δρ. Χριστίνα Διακάκη, σελ. 3 Τεχνολογική Οικονομική & Μεθοδολογία εκπόνησης Οικονομοτεχνικών Μελετών 1.5 Επιπτώσεις των επενδυτικών σχεδίων Ένα επενδυτικό σχέδιο μόλις υλοποιηθεί, θα έχει επιπτώσεις τόσο στον φορέα που το εφάρμοσε όσο και στην οικονομία και κοινωνία μιας χώρας. Κάποιες από αυτές τις επιπτώσεις θα είναι οι παρακάτω(καρβούνης Σωτήρης, 2006, σελ. 35 Μεθοδολογία, Τεχνικές και Θεωρία για Οικονομοτεχνικές Μελέτες): > Δημιουργία και προσφορά νέων ευκαιριών απασχόλησης > Αξιοποίηση των αδρανών εθνικών πόρων μιας χώρας > Επιτάχυνση της οικονομικής ανάπτυξης > Καταπολέμηση του πληθωρισμού > Προώθηση του παραγωγικού μηχανισμού της χώρας 18

13 > Προάγουν την τεχνολογική πρόοδο > Προβολή του γοήτρου της χώρας διεθνώς διότι τα επενδυτικά σχέδια αποτελούν το ισχυρότερο μέσο της ανταγωνιστικότητας της > Τα επενδυτικά σχέδια έχουν σοβαρές αναδιανεμητικές επιπτώσεις τόσο στις παραγωγικές τάξεις όσο και στις διάφορες περιοχές > Ενίσχυση της εξωτερικής οικονομικής θέσης της χώρας, υποκαθιστώντας τις εισαγωγές και διευρύνοντας τις εξαγωγές > Επέκταση του κύκλου εργασιών και επομένως δημιουργία πηγών αυξήσεως των δημόσιων εσόδων > Ενίσχυση της οικονομικής σταθερότητας σε περιόδους ύφεσης > Εδραίωση της εμπιστοσύνης στο μέλλον της χώρας με την καλλιέργεια κλίματος επιχειρηματικής δραστηριότητας ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 Στο παραπάνω κεφάλαιο έγινε αναφορά στις επενδύσεις, τα επενδυτικά σχέδια και στον ισχύον αναπτυξιακό νόμο. Είδαμε δηλαδή τα κίνητρα για να υλοποιηθούν νέες επενδυτικές ιδέες και σχέδια, ποια κριτήρια πρέπει να πληρούν οι ενδιαφερόμενοι φορείς προκειμένου να ενταχθούν και να επωφεληθούν από τον αναπτυξιακό νόμο και δόθηκε ο ορισμός της επένδυσης και του επενδυτικού σχεδίου. Ακόμα έγινε αναφορά στους τύπους του επενδυτικού σχεδίου, στις διαστάσεις του και στις επιπτώσεις που μπορεί να έχει. Σε αυτό το κεφάλαιο θα εξηγηθεί η διαδικασία μέσα από την οποία υλοποιείται ένα επενδυτικό σχέδιο, δηλαδή πως ξεκινάει και πως τελειώνει καθώς και ο ορισμός της μελέτης σκοπιμότητας. 2.1 Ανάπτυξη ενός επενδυτικού σχεδίου Από τη στιγμή της σύλληψης μιας επενδυτικής ιδέας μέχρι και την στιγμή της υλοποίησης της πρέπει να αναπτυχθεί ένα επενδυτικό σχέδιο. Μέσα δηλαδή από το επενδυτικό σχέδιο θα «γεννηθεί», θα αναπτυχθεί και θα εφαρμοστεί η επενδυτική ιδέα. Από την στιγμή που θα ξεκινήσει η ανάπτυξη της επενδυτικής ιδέας μέχρι την υλοποίηση της και της λειτουργίας του φορέα που θα την εφαρμόσει υπάρχουν τρείς φάσεις. Οι φάσεις αυτές φαίνονται παρακάτω στην εικόνα 1 και είναι οι εξής : 19

14 Εικόνα 1: Φάσεις ενός επενδυτικού σχεδίου Η κάθε μία από τις παραπάνω φάσεις αποτελείται από επιμέρους φάσεις οι οποίες φαίνονται παρακάτω στην εικόνα 2: Εικόνα 2: Ανάλυση των φάσεων του επενδυτικού σχεδίου 20

15 (Δρ. Χριστίνα Διακάκη, σελ. 4, Τεχνολογική Οικονομική & Μεθοδολογία εκπόνησης Οικονομοτεχνικών Μελετών). Στις παρακάτω ενότητες θα γίνει ανάλυση των παραπάνω φάσεων. 2.2 Προεπενδυτική φάση.η προεπενδυτική φάση προηγείται από τις άλλες φάσεις και είναι και η πιο σημαντική από όλες. Είναι η πιο σημαντική επειδή σε αυτή τη φάση έχουμε την αναγνώριση των επενδυτικών ευκαιριών ή ιδεών (έχουμε δηλαδή τη «γέννηση» της ιδέας), την ανάλυση των εναλλακτικών λύσεων ( δηλαδή μελετώνται οι εναλλακτικές λύσεις του σχεδίου αν υπάρχουν), την προετοιμασία του επενδυτικού σχεδίου (δηλαδή γίνονται οι υπολογισμοί για το κόστος του επενδυτικού σχεδίου, αναφέρονται οι πηγές από τις οποίες θα αντληθούν τα ίδια κεφάλαια για την επένδυση κτλ) και τέλος έχουμε την αξιολόγηση του επενδυτικού σχεδίου και αποφασίζεται αν θα πραγματοποιηθεί η επένδυση ή όχι. Η αναγνώριση των επενδυτικών ευκαιριών ιδεών γίνεται με τις Μελέτες Επενδυτικής Ευκαιρίας οι οποίες ποσοτικοποιούν τις παραμέτρους πληροφοριών και δεδομένων που απαιτούνται για την ανάπτυξη μιας επενδυτικής ιδέας σε πρόταση. Στην φάση της προεπιλογής έχουμε την εξέταση των εναλλακτικών λύσεων. Αυτό επιτυγχάνεται με τις Προμελέτες Σκοπιμότητας. Στην φάση της προετοιμασίας έχουμε την ετοιμασία της επενδυτικής ευκαιρίαςιδέας, αυτό επιτυγχάνεται με τις Μελέτες Σκοπιμότητας και Μελέτες Υποστηρίξεως. Τέλος στη φάση αυτή έχουμε την αξιολόγηση της επενδυτικής ιδέας με τις Εκθέσεις Αξιολογήσεως. Πρέπει να αναφερθεί ότι στην φάση της Προεπένδυσης γίνεται ο διαχωρισμός στις παραπάνω φάσεις για εξεταστεί το επενδυτικό σχέδιο βήμα προς βήμα προκειμένου να υπάρχουν ακριβής πληροφορίες και να αποφασιστεί εάν είναι δυνατό να υλοποιηθεί από τον φορέα. Ακόμα εξασφαλίζεται ότι η αξιολόγηση του επενδυτικού σχεδίου θα είναι ευκολότερη επειδή θα βασίζεται σε καλά προετοιμασμένες μελέτες. Παρακάτω θα δούμε ξεχωριστά τις παραπάνω μελέτες Μελέτες Επενδυτικής Ευκαιρίας Οι μελέτες επενδυτικών ευκαιριών είναι μελέτες οι οποίες ανακαλύπτουν επενδυτικές ευκαιρίες οι οποίες θα οδηγήσουν σε βιώσιμες επενδυτικές δραστηριότητες. Για να επιτευχτεί αυτό, οι μελέτες αυτές συγκεντρώνουν δεδομένα και πληροφορίες από τις επενδυτικές ευκαιρίες που υπάρχουν. 21

16 Για να γίνει όμως η συγκέντρωση των πληροφοριών και δεδομένων θα πρέπει να γίνει προσέγγιση των υπαρχουσών επενδυτικών ευκαιριών με δύο βασικές προσεγγίσεις. Στην τομεακή και επιχειρησιακή προσέγγιση. Η τομεακή προσέγγιση στοχεύει στην ανάλυση των επενδυτικών δραστηριοτήτων μιας χώρας ή γεωγραφικής περιοχής και στον εντοπισμό των πυρήνων ανταγωνισμού της. Η επιχειρησιακή προσέγγιση στοχεύει στην γνώση των ελλείψεων σε επιχειρησιακό επίπεδο και στην προσπάθεια εντοπισμού νέων δραστηριοτήτων. Η τομεακή προσέγγιση χρησιμοποιεί γενικές μελέτες ενώ η επιχειρησιακή προσέγγιση χρησιμοποιεί ειδικές μελέτες επενδυτικών ευκαιριών. Οι γενικές μελέτες διαχωρίζονται σε (Καρβούνης Σωτήρης, 2006, σελ , Μεθοδολογία, Τεχνικές και Θεωρία για Οικονομοτεχνικές Μελέτες): > Κλαδικές μελέτες > Περιφερειακές μελέτες > Μελέτες φυσικών πόρων Οι κλαδικές μελέτες είναι σχεδιασμένες έτσι ώστε να ανακαλύπτουν επενδυτικές ευκαιρίες σε ένα βιομηχανικό κλάδο (π.χ. στη βιομηχανία τροφίμων, ποτών, μεταλλουργίας κτλ.). Πιο συγκεκριμένα οι κλαδικές μελέτες έχουν τα εξής χαρακτηριστικά ( > Εξετάζουν σημαντικούς κλάδους της οικονομίας > Προσδιορίζουν το μέγεθος της αγοράς, την εγχώρια παραγωγή, τις εισαγωγές και εξαγωγές, και τα μερίδια των κυριότερων εταιρειών > Αποτυπώνουν τα χαρακτηριστικά των καταναλωτών και τους προσδιοριστικούς παράγοντες ζήτησης > Παρουσιάζουν τις κυριότερες επιχειρήσεις του κλάδου > Αναλύουν τη δομή του κλάδου, τα οικονομικά δεδομένα των κυριότερων επιχειρήσεων, τα προβλήματα των επιχειρήσεων και τις προοπτικές εξέλιξης. Οι περιφερειακές μελέτες βρίσκουν επενδυτικές ευκαιρίες σε δεδομένη γεωγραφική περιοχή (π.χ. σε κάποιο νομό). Πιο συγκεκριμένα οι μελέτες αυτές αποτυπώνουν και αξιολογούν την υφιστάμενη κατάσταση του νομού ή της περιφέρειας, ερμηνεύουν τις μεταβολές της οικονομίας και προτείνουν μέτρα πολιτικής, που στοχεύουν στην άρση των ανισοτήτων, την αξιοποίηση των δυνατοτήτων και την οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη. Για την εκπόνησή τους χρησιμοποιούνται όλα τα διαθέσιμα στατιστικά στοιχεία που παρέχονται από εθνικούς, περιφερειακούς και τοπικούς φορείς, εφαρμόζονται οι σύγχρονες ποσοτικές μέθοδοι περιφερειακής ανάλυσης, ενώ παράλληλα καταγράφεται η πορεία των οικονομικών κλάδων της περιφέρειας με 22

17 τη διεξαγωγή πρωτογενών ερευνών στις επιχειρήσεις και τους αναπτυξιακούς φορείς. Οι μελέτες φυσικών πόρων ανακαλύπτουν επενδυτικές ευκαιρίες που σχετίζονται με την εκμετάλλευση φυσικών, αγροτικών ή βιομηχανικών πόρων.( Καρβούνης Σωτήρης, 2006, σελ. 42, Μεθοδολογία, Τεχνικές και Θεωρία για Οικονομοτεχνικές Μελέτες). Στον παρακάτω πίνακα 2 αναφέρονται τα βήματα για την εκπόνηση των κλαδικών/υποκλαδικών μελετών, περιφερειακών μελετών και μελετών φυσικών πόρων: Πίνακας 2: Βήματα για την εκπόνηση μελετών φυσικών πόρων ΒΗΜΑΤΑ ΕΚΠΟΝΗΣΗΣ ΚΛΑΔΙΚΩΝ/ΥΠΟΚΛΑΔΙΚΩΝ ΜΕΛΕΤΩΝ 1)Πρέπει να εξεταστεί ο ρόλος του κλάδου/ υποκλάδου στην βιομηχανία και γενικότερα στην οικονομία 2)Πρέπει να οριστεί το μέγεθος, η δομή και ο ρυθμός ανάπτυξης του κλάδου/ υποκλάδου 3)Να οριστεί το ποσοστιαίο μέγεθος και ρυθμός ανάπτυξης της ζήτησης για τα προϊόντα που δεν εισάγονται και για εκείνα που εισάγονται (εξ ολοκλήρου ή εν μέρει ) ΒΗΜΑΤΑ ΕΚΠΟΝΗΣΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΩΝ ΜΕΛΕΤΩΝ 1)Πρέπει να γίνει προσδιορισμός των χαρακτηριστικών της περιοχής π.χ. να προσδιοριστεί η έκταση και τα χαρακτηριστικά της όπως και να συμπεριφερθούν και χάρτες 2)Να γίνει προσδιορισμός του πληθυσμού, του κατά κεφαλήν εισόδημα, του είδος της επαγγελματικής απασχόλησης που υπάρχει στην περιοχή και να γίνει σύγκριση των στοιχείων αυτών με αυτά του συνόλου της χώρας 3)Να προσδιοριστούν οι βασικές εισαγωγές προς την περιοχή και οι εξαγωγές ΒΗΜΑΤΑ ΕΚΠΟΝΗΣΗΣ ΜΕΛΕΤΩΝ ΦΥΣΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ 1)Πρέπει να παρουσιαστούν τα χαρακτηριστικά των φυσικών πόρων, των αποθεμάτων, τα ιστορικά στοιχεία αναπτύξεως και πιθανότητες πιθανούς εξέλιξης 2)Προσδιορισμός του ρόλου του φυσικού πόρου στην εθνική οικονομία, η χρησιμοποίηση του, η ζήτηση του και οι εξαγωγές 3)Παρουσίαση των παραγωγικών μονάδων που βασίζονται σε αυτούς τους πόρους, της δομής και ανάπτυξης τους, των απασχολούμενων κεφαλαίων τους και οι θέσεις εργασίας, των κριτηρίων παραγωγικότητας και 23

18 4)Να γίνουν προβλέψεις για την μελλοντική ζήτηση των προϊόντων αυτών 5)Να εντοπιστούν τα προϊόντα που βρίσκονται ή και θα βρίσκονται σε στενότητα σε στενότητα προσφοράς και παρουσιάζουν ανάπτυξη ή και δυνατότητες εξαγωγών 6)Να γίνει εκτίμηση των διαθέσιμων πρώτων υλών (τοπικά) 7)Με βάση τα βήματα 2,5,6 να γίνει εντοπισμός των επενδυτικών ευκαιριών που είναι ιδανικές για ανάπτυξη. Εκτός από τα βήματα αυτά παίρνονται υπόψη και άλλη παράγοντες όπως το κόστος μεταφοράς κτλ 8)Θα πρέπει να γίνει αναγνώριση των επενδυτικών στόχων και να σχεδιαστεί ανάλογη στρατηγική 4)Να προσδιοριστεί η δομή των παραγωγικών μονάδων που υπάρχουν και χρησιμοποιούν φυσικούς πόρους 5)Να επισημανθούν διάφορες διευκολύνσεις υποδομής στο πεδίο των μεταφορών και της ενέργειας 6)Να καταρτηθεί πλήρης κατάλογος με τις πιθανές παραγωγικές μονάδες που θα μπορούσαν να αναπτυχθούν με βάση τους διαθέσιμους πόρους και την υπάρχουσα υποδομή 7)Προσδιορισμός των παραγωγικών συντελεστών που υφίστανται ήδη εκμετάλλευση και άλλων που θα μπορούσαν να υποστούν εκμετάλλευση 8)Θα πρέπει να γίνει κατάρτιση καταλόγου ο οποίος να αποκλείει από της μονάδες του 7ου βήματος τις παρακάτω: Εκείνες για τις οποίες η παρούσα τοπική ζήτηση είναι πολύ μικρή και η ζήτηση υψηλή Εκείνες οι οποίες αποδόσεως τους και παρουσίαση των μελλοντικών σχεδίων τους και οι προοπτικές για ανάπτυξη τους 4)Παρουσίαση των κυριότερων εμποδίων και των συνθηκών για την ανάπτυξη των παραγωγικών μονάδων βασιζόμενων σε τέτοιους πό-ρους 5) Να γίνει υπολογισμός στη ζήτηση και των προοπτικών εξαγωγών των προϊόντων που θα μπορούσαν να χρησιμοποιήσουν τον φυσικό πόρο 6) Να γίνει εντοπισμός των επενδυτικών ευκαιριών με βάση τα βήματα 3,4,5 24

19 9)Θα πρέπει να γίνει ένας χονδρικός υπολογισμός του κεφαλαίου επένδυσης για το επιλεγμένο επενδυτικό σχέδιο έχουν ανταγωνισμό από γειτονικές περιοχές Εκείνες που μπορεί να έχουν πολλά πλεονεκτήματα αν εγκατασταθούν σε άλλες περιοχές Εκείνες που θα μπορούσαν να έχουν έντονες και μη αποδεκτές περιβαλλοντικές επιδράσεις Εκείνες που απαιτούν σημαντικές εξωτερικές αγορές Εκείνες για τις οποίες η αγορά είναι μακριά 9)Εκτίμηση της παρούσας ζητήσεως και αναγνώρισης ευκαιριών για ανάπτυξη βασιζόμενες σε άλλες μελέτες ή δευτερογενή στοιχεία τέτοια, όπως στατιστικά στοιχεία εμπορίου και φυσικά για τις επενδυτικές ευκαιρίες που έμειναν μετά την αναθεώρηση που αναφέρθηκε στο βήμα 8 10)Για κάθε επενδυτικό σχέδιο θα πρέπει να υπολογίζονται οι βασικές εισροές ώστε να δίνονται οι συνολικές απαιτήσεις για αυτές. (οι εισροές είναι οι πρώτες ύλες, εφόδια, εργατικό δυναμικό κτλ ) 11)Εκτίμηση του κόστους παραγωγής για κάθε επενδυτικό σχέδιο 12)Υπολογισμός των ετήσιων προσδοκιών από τις πωλήσεις 13)Κατάρτιση χρονοδιαγράμματος για την εκτέλεση του σχεδίου 14)Εκτίμηση του συνολικού κεφαλαίου επένδυσης 15)Εκτίμηση των προβλεπόμενων και συνιστώμενων πηγών χρηματοδότησης 16) Εκτίμηση των αναγκών σε ξένο συνάλλαγμα 17) Εκτίμηση της περιόδου επιστροφής του κεφαλαίου-ρυθμός απόδοσης του κεφαλαίου 18) Προσωρινή ανάλυση των συνολικών οικονομικών ωφελειών και ειδικά εκείνων που σχετίζονται με εθνικούς οικονομικούς στόχους τέτοιους όπως η εκτιμούμενη δημιουργία ευκαιριών απασχολήσεως κτλ 25

20 19)Να γίνει οργάνωση και διαχείριση θεμάτων σχετικά με τα επενδυτικά σχέδια που εντοπίστηκαν (Καρβούνης Σωτήρης, 2006, σελ.43-49, Μεθοδολογία, Τεχνικές και Θεωρία για Οικονομοτεχνικές Μελέτες) Προμελέτη Σκοπιμότητας Αφού εντοπιστεί η επενδυτική ιδέα, με την εκπόνηση της μελέτης επενδυτικής ευκαιρίας, θα πρέπει να γίνει μια εκτενέστερη ανάλυση της επενδυτικής ιδέας ώστε να βγουν συμπεράσματα σχετικά με την εφαρμογή (την εφικτότητα γενικά) της ιδέας, το κόστος της, τις πηγές άντλησης ίδιας συμμετοχής, την βιωσιμότητας της, τα πλεονεκτήματα που θα αποκτήσει ο φορέας υλοποιώντας την ιδέα αυτή κτλ. Η ανάλυση αυτή γίνετε με την εκπόνηση μιας μελέτης σκοπιμότητας. Επειδή όμως η εκπόνηση μιας τέτοιας μελέτης είναι αρκετά δαπανηρή και χρονοβόρα, πριν από αυτή την μελέτη γίνετε η εκπόνηση μιας προμελέτης σκοπιμότητας. Επομένως η προμελέτη σκοπιμότητας είναι μια μελέτη με τα παρακάτω στοιχεία: > Η προμελέτη σκοπιμότητας είναι μια ενδιάμεση μελέτη ανάμεσα στην μελέτη επενδυτικής ευκαιρίας και στην μελέτη σκοπιμότητας > Η προμελέτη σκοπιμότητας είναι μια μελέτη σκοπιμότητας αλλά σε πιο μικρό μέγεθος. Δηλαδή η εξέταση του σχεδίου γίνεται συνοπτικά > Η εκπόνηση της προμελέτης είναι αρκετά σημαντική επειδή μας δίνει κάποιες βασικές πληροφορίες σχετικά με την εφικτότητα της επένδυσης και ταυτόχρονα αποτρέπει την σπατάλη σημαντικών πόρων σε περίπτωση που η ιδέα δεν είναι υλοποιήσιμη > Γίνεται λεπτομερής θεώρηση των υπαρχουσών εναλλακτικών προτάσεων, αφού αυτό θα ήταν πολύ δαπανηρό και χρονοβόρο για να γίνει στο στάδιο της μελέτης σκοπιμότητας. Η προμελέτη σκοπιμότητας έχει τους εξής στόχους: 1) Να εξεταστεί κατά πόσο έχουν μελετηθεί οι εναλλακτικές περιπτώσεις 2) Να εξακριβωθεί κατά πόσο εφικτή είναι η εφαρμογή της και να εξεταστεί η βιωσιμότητα της 3) Να εξετάσει το ευρύτερο περιβαλλοντολογικό πλαίσιο στο οποίο θα εφαρμοστεί η ιδέα 4) Να εξεταστούν οι στρατηγικές του σχεδίου 5) Να προσδιοριστεί ο προϋπολογισμός και οι οικονομικές απαιτήσεις του σχεδίου 6) Να υπολογιστούν οι απαιτήσεις και ανθρώπινους πόρους και τεχνογνωσία 26

21 Η δομή της είναι ίδια με αυτήν της μελέτης σκοπιμότητας, δηλαδή η δομή της θα πρέπει να περιέχει τα εξής στοιχεία (Καρβούνης Σωτήρης, 2006, σελ , Μεθοδολογία, Τεχνικές και Θεωρία για Οικονομοτεχνικές Μελέτες): > Συμπεράσματα > Ιστορικό του επενδυτικού προγράμματος > Ανάλυση αγοράς και θέματα μάρκετινγκ > Πρώτες ύλες και εφόδια > Τοποθεσία > Μηχανολογικά στοιχεία επενδυτικού προγράμματος > Οργάνωση μονάδας και έξοδα > Ανθρώπινοι πόροι > Χρονοδιάγραμμα εκτελέσεως προγράμματος > Χρηματοοικονομική ανάλυση και κόστος επένδυσης Μελέτες Υποστήριξης Οι μελέτες υποστήριξης (ή οι λειτουργικές μελέτες) είναι μελέτες που καλύπτουν ειδικά θέματα του επενδυτικού σχεδίου και είναι απαραίτητες για την εκπόνηση προμελετών ή μελετών σκοπιμότητας μεγάλων επενδυτικών σχεδίων. Οι μελέτες αυτές πρέπει να περιέχουν απόλυτα τεκμηριωμένες θέσεις και να οδηγούν σε αξιόπιστα συμπεράσματα για το εξεταζόμενο σχέδιο. Το περιεχόμενο των μελετών αυτών δεν είναι κάποιο σίγουρο. Το περιεχόμενο ποικίλει αναλόγως με το είδος του επενδυτικού σχεδίου. Οι μελέτες αυτές εκπονούνται πριν η μετά της μελέτες σκοπιμότητας και στις περισσότερες περιπτώσεις είναι κομμάτι των μελετών σκοπιμότητας. Αυτό βοηθά στο να μειωθεί η έκταση της μελέτης σκοπιμότητας και αυτό συνεπάγετε τη μείωση του κόστους της. Πρέπει να επισημανθεί πως όταν υπάρχει μια σημαντική για το επενδυτικό σχέδιο εισροή η οποία θα καθορίσει τη βιωσιμότητα του τότε η μελέτη υποστηρίξεως εκπονείτε πριν την προμελέτη-μελέτη σκοπιμότητας. Όταν πρέπει να μελετηθεί ένα σοβαρό αποτέλεσμα του σχεδίου τότε η μελέτη αυτή εκπονείται ταυτόχρονα με την μελέτη/ προμελέτη σκοπιμότητας. Οι μελέτες υποστήριξης είναι οι εξής: > Μελέτες αγοράς των προϊόντων ή υπηρεσιών που πρόκειται να παραχθούν > Μελέτες που αφορούν τις πρώτες ύλες οι οποίες απαιτούνται για τις ανάγκες του επενδυτικού σχεδίου > Εργαστηριακές μελέτες > Μελέτες του τόπου εγκαταστάσεως > Μελέτες περιβαλλοντικών επιδράσεων > Μελέτες οικονομιών κλίμακας > Μελέτες που αφορούν την επιλογή του μηχανολογικού εξοπλισμού. 27

22 2.2.4 Μελέτες Σκοπιμότητας Η μελέτη σκοπιμότητας είναι η πιο σημαντική μελέτη της προ επενδυτικής φάσης. Στόχος της είναι να καθορίσει και να ποσοτικοποιήσει το κόστος (έξοδα) και τις ωφέλειες (κέρδος) του επενδυτικού προγράμματος, προκειμένου να διευκολύνει ορισμένες αποφάσεις που πρέπει να ληφθούν κατά τη διάρκεια του κύκλου ζωής του επενδυτικού προγράμματος ( content & view=article&id=103&itemid=99&lang=el). Για να γίνει πιο κατανοητό, ο στόχος της μελέτης αυτής είναι δώσει της απαιτήσεις σε κεφάλαιο της επενδυτικής ιδέας και της ωφέλειας/ κέρδος που θα αποδώσει με την εφαρμογή της. Για να επιτευχτεί ο στόχος αυτός, τα στοιχεία που θα υπάρχουν στη μελέτη αυτή θα πρέπει να είναι έγκυρα και από αξιόπιστες πηγές και να μην δέχονται καμιά αμφισβήτηση. Οι εμπορικές, τεχνικές, περιβαλλοντικές, χρηματοοικονομικές και οικονομικές απαιτήσεις του επενδυτικού σχεδίου πρέπει να καθορίζονται πλήρως και να εξετάζονται οι εναλλακτικές λύσεις που έχουν ήδη εξεταστεί κατά την προμελέτη σκοπιμότητας. Το αποτέλεσμα μιας μελέτης σκοπιμότητας θα είναι ένα επενδυτικό σχέδιο του οποίου οι βασικοί στόχοι και συνθήκες έχουν καθοριστεί με βάση το κεντρικό αντικείμενο και πιθανές στρατηγικές μάρκετινγκ, τα πιθανά μερίδια αγοράς που μπορούν να επιτευχθούν, τις αντίστοιχες παραγωγικές δυναμικότητες, την τοποθεσία εγκατάστασης της μονάδας, τις υπάρχουσες πρώτες ύλες, την κατάλληλη τεχνολογία και μηχανολογικό εξοπλισμό και (αν απαιτείται) το μέγεθος των περιβαλλοντικών επιπτώσεων. Όπως αναφέρθηκε παραπάνω στην προμελέτη σκοπιμότητας, η μελέτη σκοπιμότητας είναι μια χρονοβόρα και δαπανηρή εργασία. Τα αποτελέσματα τις εργασίας μπορεί να είναι θετικά αλλά και αρνητικά. Αν είναι θετικά τότε όπως γίνετε αντιληπτό η επενδυτική ιδέα θα μπορέσει να εφαρμοστεί από τον φορέα της. Στην άλλη περίπτωση, εάν δηλαδή είναι αρνητικά, εκτός από το ότι δε θα εφαρμοστεί η ιδέα η μελέτη θα έχει βοηθήσει στο να εξοικονομηθούν μεγάλοι πόροι τόσο για τους επενδυτές όσο και για την οικονομία στο σύνολο της Στάδια Μελετών Σκοπιμότητας Μια πλήρης μελέτη σκοπιμότητας αποτελείται από τέσσερα στάδια, τα οποία είναι τα παρακάτω: > Την έρευνα αγοράς, > Την οικονομική ανάλυση, > Την χρηματοοικονομική ανάλυση, 28

23 > Την πολιτικό-περιβαλλοντική ανάλυση. Έρευνα αγοράς: Η έρευνα αγοράς (ή Εμπορία-marketing) είναι η κυριότερη εργασία μέσα σε ένα επενδυτικό σχέδιο. Στην εργασία αυτή βασίζεται η βιωσιμότητα-επιτυχία της επένδυσης και ο προγραμματισμός της παραγωγής που θα προκύψει από την επένδυση. Η έρευνα αγοράς μελετά της συνθήκες της αγοράς, (όσον αφορά την διάθεση και προώθηση των παραγόμενων προϊόντων, δηλαδή την προσφορά-ζήτηση τους, την διακύμανση των τιμών τους και τα αίτια που την προκαλούν) αλλά και με την προώθηση (δηλαδή marketing) των προϊόντων στην αγορά ( αυτό επιτυγχάνεται με την μελέτη και την ενημέρωση για τις εξελίξεις στην τεχνολογία και παραγωγή των προϊόντων, την αντικατάσταση ή υποκατάσταση τους με άλλα ομοειδή κτλ. Οικονομική ανάλυση: Η οικονομική ανάλυση αναφέρεται στον υπολογισμό του κεφαλαίου επένδυσης αλλά και με το κόστος ενός επενδυτικού σχεδίου. Χρηματοοικονομική ανάλυση: Στην χρηματοοικονομική ανάλυση εξετάζονται η πηγές προέλευσης των αναγκαίων κεφαλαίων και το κόστος που απαιτείται προκειμένου να αποκτηθούν. Πολιτικό-περιβαλλοντική ανάλυση: Στην πολιτικό-περιβαλλοντική ανάλυση έχουμε την εξέταση των παραγόντων οι οποίοι αν και δεν είναι φανεροί επηρεάζουν την επιτυχία του σχεδίου. Δηλαδή εξετάζονται οι νόμοι κάτω από τους οποίους λειτουργεί η μονάδα που θα υλοποιήσει το επενδυτικό σχέδιο αλλά και με τις επιπτώσεις που θα έχει (ή αν υπάρχουν) το επενδυτικό σχέδιο στο περιβάλλον. (Κ. Τσακαλάκης, Αναπληρωτής Καθηγητής Ε.Μ.Π, 2005, σελ , Σημειώσεις Οικονομικής Ανάλυσης Εργοστασίων Εμπλουτισμού Και Μονάδων Παραγωγής Αδρανών Υλικών) Δομή της μελέτης σκοπιμότητας Η δομή μιας μελέτης σκοπιμότητας είναι όμοια με αυτή της προμελέτης σκοπιμότητας, δηλαδή η δομή της θα περιλαμβάνει τα εξής στοιχεία (τα οποία αναφέρονται και παραπάνω στην ενότητα 2.2.2): > Σύνοψη της μελέτης σκοπιμότητας > Ιστορικό του προγράμματος και βασική ιδέα > Ανάλυση αγοράς και θέματα μάρκετινγκ > Πρώτες ύλες και εφόδια > Τόπος εγκατάστασης και περιβάλλον > Τεχνολογία και μηχανολογία > Οργάνωση μονάδας και γενικά έξοδα > Ανθρώπινοι πόροι > Σχεδιασμός εκτέλεσης προγράμματος και προϋπολογισμός 29

24 > Χρηματοοικονομική ανάλυση και αξιολόγηση της επένδυσης Σύμφωνα με τον αναπτυξιακό νόμο 3299/04 μία μελέτη σκοπιμότητας θα πρέπει να έχει την μορφή όπως φαίνεται στον πίνακα της επόμενης σελίδας. ( 30

25 Πίνακας 3: Υπόδειγμα μελέτης σκοπιμότητας 31

26 Σύμφωνα με το υπόδειγμα της προηγούμενης σελίδας, μια μελέτη σκοπιμότητας αποτελείται από πέντε ενότητες: > Την ενότητα των στοιχείων του φορέα της επένδυσης, > Την ενότητα του προγράμματος της επένδυσης, > Την ενότητα των στοιχείων του κλάδου, > Την ενότητα των προοπτικών κερδοφόρας δραστηριότητας/βιωσιμότητας της μονάδας και > Την ενότητα της βαθμολογίας της επένδυσης. Στην Α ενότητα του υποδείγματος πρέπει να γίνεται αναφορά στα στοιχεία που αφορούν τον φορέα για τον οποίο γίνεται μελέτη σκοπιμότητας. Τα στοιχεία αυτά είναι η ταυτότητα του φορέα, (δηλαδή η επωνυμία/διακριτικός τίτλος του φορέα, το έτος ίδρυσης, ο σκοπός του και η διάρκεια λειτουργίας του), η παρουσίαση των μετόχων-εταίρων του φορέα (η παρουσίαση των μετόχων γίνετε σε πίνακα με ποσοστά συμμετοχής στον φορέα) και τέλος πρέπει να προσδιοριστεί το μέγεθος της επιχείρησης δηλαδή αν είναι μικρή, μεσαία, μεγάλη (ο καθορισμός γίνεται με βάση κριτήρια όπως το εργατικό δυναμικό που απασχολεί, τον τζίρο κτλ). Πρέπει να σημειωθεί ότι εάν ο φορέας δεν είναι νεοϊδρυόμενος τότε πρέπει να γίνεται αναφορά στο προφίλ της επιχείρησης δηλ. στις εγκαταστάσεις που διαθέτει, στις δραστηριότητες που αναπτύσσει κτλ.πιο συγκεκριμένα εάν ο φορέας έχει κλείσει τρεις τουλάχιστον διαχειριστικές χρήσεις με παραγωγική λειτουργία τότε πρέπει να δίνονται επιπλέον στοιχεία για την στελέχωση σε ανθρώπινο δυναμικό καθώς και στοιχεία για το υφιστάμενο επίπεδο οργάνωσης του φορέα. Στην Β ενότητα γίνεται παρουσίαση του προγράμματος της επένδυσης, δηλαδή δίνονται στοιχεία για την περιγραφή της επένδυσης, για τις τεχνικές απαιτήσεις του προγράμματος και τέλος γίνεται ο υπολογισμός του κόστους της επένδυσης. Για την περιγραφή της επένδυσης πρέπει γίνει αναφορά στην σκοπιμότητα της( δηλαδή εάν έχει σκοπό την αύξηση δυναμικότητας, μείωση κόστους παραγωγής κτλ), στα προϊόντα που θα παραχθούν, στην απασχόληση που υπάρχει ήδη και σε αυτήν που θα δημιουργηθεί με την εφαρμογή του προγράμματος, στον τόπο εγκατάστασης της μονάδας και να γίνει συνοπτική παρουσίαση των τεχνικών στοιχείων του προγράμματος (δηλαδή η δυναμικότητα, οι ενεργειακές επιπτώσεις, η δυναμικότητα κτλ ). Μετά την περιγραφή της επένδυσης πρέπει να γίνει αναφορά στα τεχνικά στοιχεία του προγράμματος. Δηλαδή γίνετε αναφορά στην υπάρχουσα και προβλεπόμενη παραγωγική διαδικασία, στο οικόπεδο στο οποίο βρίσκεται ο φορέας, στον υπάρχοντα και στον μελλοντικό μηχανολογικό εξοπλισμό, στις υπάρχουσες και σε αυτές που θα δημιουργηθούν κτιριακές εγκαταστάσεις, στις ειδικές εγκαταστάσεις που ήδη υπάρχουν και σε αυτές που θα δημιουργηθούν, 32

27 στις δαπάνες για την μεταφοράς και εγκατάστασης του εξοπλισμού, στην περιγραφή των νέων μεταφορικών μέσων και νέου λοιπού εξοπλισμού που πρόκειται να αποκτηθεί( πχ Η/Υ,ί8χ κτλ), στην περιγραφή των έργων του περιβαλλοντικού χώρου (πχ περίφραξη χώρου ) και των έργων υποδομής (πχ σύνδεση με δίκτυο ΔΕΗ) και τέλος αναφέρονται οι δαπάνες για την αγορά τεχνογνωσίας και μελετών. Τέλος,το μέρος του προγράμματος της επένδυσης κλείνει με τον υπολογισμό του κόστους της επένδυσης. Γίνεται ανάλυση του κόστους της επένδυσης και του χρηματοδοτικού σχήματος της επένδυσης, δηλαδή καθορίζονται οι πηγές από τις οποίες θα αντληθεί το απαιτούμενο κεφάλαιο. Στην Γ ενότητα αναφέρονται στοιχεία για τον κλάδο, δηλαδή γίνεται η περιγραφή των κλάδων στους οποίους δραστηριοποιείται ο φορέας. Ακόμα γίνεται αναφορά στην διάθρωση του εγχώριου κλάδου (πχ στις υφιστάμενες μονάδες που υπάρχουν, στη δυναμικότητα τους κτλ.), στους κυριότερους ανταγωνιστές που υπάρχουν σε πανελλαδικό αλλά και επίπεδο νομών, στις τιμές της εγχώριας και διεθνούς αγοράς. Ακόμα πρέπει να αναφερθούν οι συνθήκες που επικρατούν για την αγορά των α υλών (πχ. Αναφορά στον τόπο προέλευσης τους,στην επάρκεια τους κτλ.), οι επενδύσεις που είναι προγραμματισμένες για τον κλάδο και τέλος πρέπει να αναφερθεί η θέση της επιχείρησης πριν αλλά και μετά την επένδυση. Μετά τις προηγούμενες ενότητες ακολουθούν οι ενότητες των προβλέψεων και της αξιολόγησης της επένδυσης. Στην Δ ενότητα γίνονται προβλέψεις για τις προοπτικές βιωσιμότητας και κερδοφορίας της μονάδας. Για να γίνουν οι προβλέψεις αυτές πρέπει να χρησιμοποιηθούν πίνακες με τους λογαριασμούς εκμετάλλευσης και ροής κεφαλαίων οι οποίοι αφορούν προβλέψεις για τα επόμενα πέντε χρόνια από την υλοποίηση του σχεδίου. Οι πίνακες θα έχουν την παρακάτω μορφή όπως φαίνονται στις εικόνες 3 και 4: Εικόνα 3: Υπόδειγμα πίνακα με τις προβλέψεις για τα αποτελέσματα των επόμενων χρήσεων σε ΣΥΝΟΛΟ ΚΥΚΛΟΥ ΕΡΓΑΣΙΩΝ Μείον : Κόστος πωληθέντων ΜΙΚΤΟ ΚΕΡΔΟΣ ΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΣΗΣ Μείον : Έξοδα Διοίκησης 1ο ΕΤΟΣ 2ο ΕΤΟΣ 3ο ΕΤΟΣ 4ο ΕΤΟΣ 5ο ΕΤΟΣ 33

28 Μείον : Έξοδα διάθεσης Μείον : Φόροι & τέλη (εκτός φόρου εισοδήματος). ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ Πλέον : διάφορα έσοδα Μείον : Λοιπές δαπάνες ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΠΡΟ ΤΟΚΩΝ ΑΠΟΣΒΕΣΕΩΝ & ΦΟΡΩΝ Μείον : τόκοι υφιστάμενων μακροπρόθεσμων δανείων Μείον : τόκοι κατασκευαστικής περιόδου Μείον : τόκοι μακροπρόθεσμων δανείων επένδυσης Μείον : τόκοι βραχυπρόθεσμων δανείων επένδυσης Μείον : Δόσεις leasing ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ 34

29 (συνολικές) ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ ΠΡΟ ΦΟΡΩΝ Μείον: Φόρος εισοδήματος ΚΑΘΑΡΟ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ ( Εικόνα 4: Υπόδειγμα με τις προβλεπόμενες ροές κεφαλαίων για τις επόμενες χρήσεις σε Κύκλος εργασιών υ> π.0 3 ο Ο ΰ ο 2 8 α-ώ 2 ω χ ο ο υ* Ε ϋ Ο ^ > Γ Γ Π 1 * Ο Ο Μ 2ο ΕΤΟΣ 3ο ΕΤΟΣ 4ο ΕΤΟΣ 5ο ΕΤΟΣ 35

30 Α. Εισροές Κέρδη προ αποσβέσεων Ίδια συμμετοχή Μακροπρόθεσμα δάνεια Κεφάλαιο κίνησης Πιστώσεις προμηθευτών παγίων Ενισχύσεις Δημοσίου Πώληση παγίων Λοιπές πηγές ΣΥΝΟΛΟ Α Β. Εκροές Δαπάνες επένδυσης Λοιπές προλειτουργικές δαπάνες Τόκοι κατασκευαστικής περιόδου Συνήθεις άλλες επενδύσεις (Αναγκαίες αντικαταστάσεις, εξοπλισμού, ιματισμού κ.λ.π.) * Χρεολύσια νέου επενδυτικού δανείου Χρεολύσια παλαιών μακροπρόθεσμων δανείων Εξυπηρέτηση πιστώσεων προμηθευτών (παγίων) Φόροι εισοδήματος Μερίσματα Αμοιβές Δ.Σ. Λοιπές εκροές ΣΥΝΟΛΟ Β Μεταβολή Κεφαλαίου Κίνησης (Α-Β ) ( Αφού γίνουν οι παραπάνω προβλέψεις, τότε πρέπει να γίνει κατάρτιση του πίνακα ταμειακών ροών και ο υπολογισμός του εσωτερικού επιτοκίου αποδόσεως των ταμειακών ροών, δηλαδή ο δείκτης IRR. Εξήγηση των ταμειακών ροών καθώς του δείκτη IRR θα δοθεί στην ενότητα αξιολόγησης των επενδύσεων. 36

31 Στην τελευταία ενότητα έχουμε την βαθμολόγηση της επένδυσης. Η βαθμολόγηση επιτυγχάνεται με την αναφορά στις προηγούμενες ενότητες της μελέτης και στα υποβληθέντα επίσημα στοιχεία και δικαιολογητικά Εκθέσεις Αξιολόγησης Η έκθεση αξιολόγησης είναι το τελευταίο μέρος της προεπενδυτικής φάσης. Στην έκθεση αυτή επιβεβαιώνεται το επενδυτικό ενδιαφέρον ή συμπεραίνεται ότι είναι αδύνατη η εφαρμογή της εξεταζόμενης επενδυτικής ιδέας. Η έκθεση αυτή θεωρείται ανεξάρτητο τμήμα της προεπενδυτικής φάσης επειδή δεν επηρεάζεται από τα επιμέρους πορίσματα αλλά τα αναλύει και τα αξιολογεί. Όταν η μελέτη σκοπιμότητας είναι πλήρης και αναλυτική τότε η εκπόνηση της έκθεσης αξιολόγησης είναι ευκολότερη. Μέσα από τιε εκθέσεις αυτές γίνεται η εκτίμηση της επίδρασης της επένδυσης στο σύνολο της οικονομίας και στο κλάδο δραστηριότητας. 2.3 Επενδυτική και Λειτουργική Φάση Μετά την πραγματοποίηση της προεπενδυτικής φάσης έρχεται η επενδυτική φάση δηλαδή έρχεται η στιγμή όπου η επενδυτική ιδέα, μετά τη μελέτη της θα υλοποιηθεί. Στο στάδιο της φάσης αυτής υπάρχουν επιμέρους στάδια, τα οποία είναι τα εξής : > Σύσταση της νομικής, οικονομικής και οργανωτικής βάσεως για την εκτέλεση του επενδυτικού σχεδίου > Απόκτηση της τεχνολογίας και μεταφοράς της, συμπεριλαμβανόμενων και των βασικών μηχανολογικών > Λεπτομερής μηχανολογικός σχεδιασμός και ανάθεση του έργου, συμπεριλαμβανομένων της υποβολής προσφορών, της αξιολόγησης τους και των διαπραγματεύσεων > Απόκτηση της γης, κατασκευή του εξοπλισμού και εγκατάσταση > Προπαραγωγικό μάρκετινγκ > Πρόσληψη και εκπαίδευση προσωπικού > Απαραίτητες άδειες και έναρξη λειτουργίας της μονάδας Σε αυτή τη φάση δηλαδή γίνονται όλες οι ενέργειες προκειμένου να πραγματοποιηθεί η επενδυτική ιδέα. Οι ενέργειες αυτές είναι η διοικητική οργάνωση του φορέα, η απόκτηση και εγκατάσταση του νέου μηχανολογικού εξοπλισμού, η πρόσληψη νέου προσωπικού και η εκπαίδευση του υφιστάμενου για την χρήση της νέας τεχνολογίας, επαφές με τους προμηθευτές προκειμένου να γίνουν συμφωνίες και παραγγελίες που αφορούν εμπορεύματα-α' & β' ύλες - αναλώσιμα υλικά, να γίνουν τα απαραίτητα έργα υποδομής κτλ. Αφού ολοκληρωθεί η επενδυτική φάση ακολουθεί η φάση της λειτουργίας όπου είναι και 37

32 το τελευταίο στάδιο της επενδυτικής φάσης. Στη φάση αυτή η επένδυση έχει πραγματοποιηθεί και ο φορέας έχει ξεκινήσει τις εργασίες του. Πιο συγκεκριμένα στη λειτουργική φάση υπάρχουν δυο απόψεις, η βραχυπρόθεσμη και η μακροπρόθεσμη άποψη. Η βραχυπρόθεσμη άποψη αναφέρεται στην περίοδο αφότου έχει υλοποιηθεί το σχέδιο, δηλαδή στην περίοδο που έχουν ξεκινήσει οι παραγωγικές διαδικασίες του φορέα. Εδώ εξετάζονται διάφορα θέματα όπως η εφαρμογή των παραγωγικών τεχνικών, η λειτουργία του εξοπλισμού που αποκτήθηκε και η παραγωγικότητα της εργασίας. Σε σχέση με την βραχυπρόθεσμη άποψη η μακροπρόθεσμη άποψη «κοιτάει» πιο μακριά, δηλαδή αναφέρεται στα έξοδα της παραγωγής, των στρατηγικών, με το marketing και με τα έξοδα των πωλήσεων. Συνδέεται δηλαδή με τις προβλέψεις που έγιναν στην προεπενδυτική φάση (Καρβούνης Σωτήρης, 2006, σελ , Μεθοδολογία, Τεχνικές και Θεωρία για Οικονομοτεχνικές Μελέτες) 3.1 Αξιολόγηση μιας Επένδυσης ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 Η αξιολόγηση των επενδύσεων είναι μια σύνθετη διαδικασία η οποία απαντά σε ερωτήματα τα οποία προκύπτουν μέσα από την εξέταση ενός επενδυτικού σχεδίου. Οι απαντήσεις αυτές θα είναι σχετικές με: > Την βιωσιμότητα της επένδυσης > Το κατά πόσο θα ικανοποιηθεί ο αντικειμενικός στόχος της επιχείρησης με την εφαρμογή του εξεταζόμενου επενδυτικού σχεδίου( όπου ο αντικειμενικός στόχος είναι το κέρδος) > Το ποια εναλλακτική λύση του επενδυτικού σχεδίου είναι συμφέρουσα να εφαρμοστεί.(σημειώσεις Οικονομικής Ανάλυσης Εργοστασίων Εμπλουτισμού Και Μονάδων Παραγωγής Αδρανών Υλικών, σελ.13) Η διαδικασία της αξιολόγησης εκτός από το ότι είναι μια σύνθετη διαδικασία περιέχει σημαντικό βαθμό αβεβαιότητας και ρίσκου και πρέπει να γίνεται με προσοχή. Η αξιολόγηση γίνεται με δυο τρόπους : > Με την χρήση χρηματοοικονομικών κριτηρίων, > Με την χρήση κοινωνικοοικονομικών κριτηρίων, 3.2 Αξιολόγηση με Χρηματοοικονομικά κριτήρια 38

33 Προκειμένου να γίνει αξιολόγηση της επένδυσης με βάση χρηματοοικονομικά κριτήρια πρέπει να χρησιμοποιηθούν κάποιοι συντελεστές σαν κριτήρια αξιολόγησης, οι συντελεστές αυτοί είναι οι εξής : > Η περίοδος αποδόσεως κεφαλαίων (payback period), > O απλός συντελεστής αποδόσεως κεφαλαίου, > Η καθαρά παρούσα αξία (NPV), > Ο εσωτερικός συντελεστής αποδόσεως (IRR). (Χρηματοοικονομική Αξιολόγηση Επενδυτικών Σχεδίων, βοηθητικές σημειώσεις Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου) Για να χρησιμοποιηθούν οι παραπάνω συντελεστές σαν κριτήρια αξιολόγησης της επένδυσης θα πρέπει πρώτα να έχει δημιουργηθεί ο πίνακας με τις ταμειακές ροές. Πρέπει να σημειωθεί ότι αφού δημιουργηθεί ο πίνακας ταμειακών ροών τα πιο συνηθισμένα και σημαντικά κριτήρια είναι αυτό της καθαρά παρούσας αξίας (NPV) και του εσωτερικού συντελεστή αποδόσεως (IRR) Ταμειακές ροές Ταμειακή ροή ορίζεται ως η διαφορά δυο μεγεθών, της ταμειακής εισροής και ταμειακής εκροής όπου η διαφορά αυτή μπορεί να είναι θετική ή αρνητική. Ακόμα η ταμειακή ροή αναφέρεται σε μια συγκεκριμένη χρονική περίοδο λειτουργίας όπου συνήθως είναι ετήσια. Επομένως για ένα επενδυτικό σχέδιο καταστρώνεται ο πίνακας των ετήσιων ταμειακών ροών για την οικονομική διάρκεια της επένδυσης. Για να δημιουργηθεί ο παραπάνω πίνακας θα πρέπει να είναι γνωστά τα παρακάτω στοιχεία(δ. Καλιαμπάκος Επίκουρος Καθηγητής Ε.Μ.Π. & Δ. Δαμίγος Λέκτορας Ε.Μ.Π., 2004, σελ. 7-8 Χρηματοοικονομική Αξιολόγηση Επενδυτικών Σχεδίων, βοηθητικές σημειώσεις Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου) > Συνολικό κόστος επένδυσης, > Συνολικά ετήσια έξοδα, > Συνολικά ετήσια έσοδα, > Και οι συνολικές ετήσιες αποσβέσεις. Ο πίνακας ταμειακών ροών θα έχει την μορφή όπως φαίνεται στην εικόνα 5 της επόμενης σελίδας. Για να βρεθεί η Καθαρή Ταμειακή ροή του επενδυτικού σχεδίου πρέπει να αθροιστούν οι ροές όλων των ετών ζωής της επένδυσης. 39

34 ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΕΠΕΝΔΥΣΗ ΕΙΣΡΟΕΣ (Α1) ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΠΡΟ ΤΟΚΩΝ ΑΠΟΣΒΕΣΕΩΝ & ΦΟΡΩΝ ΕΚΡΟΕΣ (Β1) Δαπάνες επένδυσης ΠΕΡΙΟΔΟΣ Ε Τ Η Λ Ε Ι Τ Ο Υ Ρ Γ Ι Α Σ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ ο 2ο 3ο 10ο Δαπάνες κεφαλαίου κίνησης Σύνολο (Β) ΤΑΜΕΙΑΚΕΣ ΡΟΕΣ (Γ1=Α1 -Β1) ΠΡΙΝ ΤΗΝ ΕΠΕΝΔΥΣΗ ΕΙΣΡΟΕΣ (Α2) ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΠΡΟ ΤΟΚΩΝ ΑΠΟΣΒΕΣΕΩΝ & ΦΟΡΩΝ ΕΚΡΟΕΣ (Β2) Δαπάνες επένδυσης Δαπάνες κεφαλαίου κίνησης Σύνολο (Β) ΤΑΜΕΙΑΚΕΣ ΡΟΕΣ (Γ2=Α2-Β2) ΔΙΑ Φ Ο ΡΑ Γ1-Γ2 Εικόνα 5:Υπόδειγμα Ταμειακών Ροών για τις επόμενες χρήσεις ( Πρέπει να σημειωθεί ότι για να δημιουργηθεί ο παραπάνω πίνακας θα πρέπει να γίνει μια σειρά υπολογισμών, οι οποίοι παρουσιάζονται μέσα από κάποιους οικονομικούς πίνακες. Κάποιοι από τους κυριότερους πίνακες είναι οι εξής: > Κόστος επένδυσης, > Χρηματοδότηση της επένδυσης, > Προβλέψεις πωλήσεων, > Προβλέψεις Κόστους παραγωγής, > Προβλέψεις κόστους πωληθέντων, > Προβλέψεις εξόδων, 40