Είδη δαπανών. Μιχάλης Δούμπος, Αναπλ. Καθηγητής Πολυτεχνείο Κρήτης, Σχολή Μηχανικών Παραγωγής & Διοίκησης mdoumpos@dpem.tuc.

Transcript

1 Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Εκπαίδευση και ια Βίου Μάθηση Πρόγραμμα ια Βίου Μάθησης ΑΕΙ για την Επικαιροποίηση Γνώσεων Αποφοίτων ΑΕΙ: Σύγχρονες Εξελίξεις στις Θαλάσσιες Κατασκευές Α.Π.Θ. Πολυτεχνείο Κρήτης Είδη δαπανών Μιχάλης Δούμπος, Αναπλ. Καθηγητής Πολυτεχνείο Κρήτης, Σχολή Μηχανικών Παραγωγής & Διοίκησης

2 Διαμόρφωση ταμειακών ροών Εξετάζονται Κόστος αρχικής επένδυσης & εγκατάστασης Υπολειμματική αξία επένδυσης & υπάρχοντος εξοπλισμού Κεφάλαιο κίνησης Λειτουργικά αποτελέσματα (έσοδα / έξοδα) Κόστη ευκαιρίας (opportunity costs) και συμπληρωματικά αποτελέσματα Φορολογία & αποσβέσεις Δεν εξετάζονται Μη ανακτήσιμες δαπάνες (sunk costs) Τόκοι δανείων και πληρωμές μερισμάτων

3 Το κόστος της επένδυσης Πάγια στοιχεία, Έξοδα εγκατάστασης, Κεφάλαιο κίνησης Είδη δαπανών

4 Το κόστος της επένδυσης Η ανάλυση επικεντρώνεται μόνο σε κόστη για τα οποία δεν έχουν ληφθεί αποφάσεις Κόστη τα οποία πιθανόν συνδέονται με ένα έργο, αλλά έχουν ήδη πραγματοποιηθεί (πχ. μελέτες) εξαιρούνται της ανάλυσης (sunk costs) Παράδειγμα: Μια επιχείρηση σκοπεύει να χρησιμοποιήσει ένα κτίριο που ήδη διαθέτει (αλλά δεν αξιοποιείται με κάποιο τρόπο) για την εγκατάσταση μιας μονάδας παραγωγής: το κόστος του κτιρίου δεν αποτελεί μέρος του κόστους της επένδυσης (εγκατάσταση μονάδας παραγωγής), αφού έχει ήδη πληρωθεί Εάν το κτίριο ήδη αξιοποιείται (πχ. ενοικιάζεται) ή εξετάζεται κάποια άλλη χρήση του (πχ. πώληση), τότε η χρήση του για την εγκατάσταση της μονάδας παραγωγής δημιουργεί κόστος ευκαιρίας που πρέπει να ληφθεί υπόψη Το ίδιο ισχύει και για όλα τα κόστη που απαιτούνται για τη διαμόρφωση και προετοιμασία του κτιρίου ώστε να γίνει η εγκατάσταση

5 Αποσβέσεις Οι αποσβέσεις αναφέρονται στη μείωση της αξίας εγκαταστάσεων και εξοπλισμού, λόγω χρήσης και τεχνολογικής απαξίωσης Λογιστικά καταγράφονται ως κόστος, παρότι στην πραγματικότητα δεν αντιστοιχούν σε εκροές κεφαλαίων (έξοδα) Οδηγούν σε μειωμένα καθαρά οικονομικά αποτελέσματα, άρα περιορίζουν τη φορολογική επιβάρυνση Ουσιαστικά δίνουν ένα οικονομικό κίνητρο για νέες επενδύσεις αντικατάστασης πεπαλαιωμένου εξοπλισμού Παράδειγμα: Οι ετήσιες αποσβέσεις ενός μηχανήματος τα επόμενα χρόνια είναι /έτος Η αντικατάστασή του με ένα άλλο μηχάνημα με ετήσιες αποσβέσεις /έτος αποφέρει εξοικονόμηση φόρων ύψους 2.500*ΦΣ/έτος

6 Συντελεστές απόσβεσης Η φορολογική νομοθεσία κάθε χώρας ορίζει τον τρόπο με τον οποίο υπολογίζονται οι αποσβέσεις Συχνά υπάρχει κάποια ευελιξία σχετικά με τη μέθοδο υπολογισμού των αποσβέσεων Στην Ελλάδα, από το 2013, εφαρμόζεται το σύστημα σταθερών αποσβέσεων Εδαφικές εκτάσεις: 0% Κτιριακές εγκαταστάσεις: 4% (πλήρης απόσβεση σε 25 χρόνια) Μηχανήματα & εξοπλισμός (εκτός ΗΥ & λογισμικό): 10% (πλήρης απόσβεση σε 10 χρόνια) Μέσα μεταφοράς ατόμων και φορτίων: 10% & 12 % (πλήρης απόσβεση σε περίπου 8 10 χρόνια) Εξοπλισμός Η/Υ, περιφερειακά, λογισμικό: 20% (πλήρης απόσβεση σε 5 χρόνια)

7 Υπολειμματική αξία και αντικατάσταση Στο τέλος της επένδυσης πιθανόν να υπάρχει η δυνατότητα πώλησης κάποιων περιουσιακών στοιχείων Στην αρχή ή κατά τη διάρκεια της επένδυσης πιθανόν να απαιτηθεί αντικατάσταση κάποιου εξοπλισμού Δημιουργία εσόδων και εξόδων που πρέπει να ληφθούν υπόψη Φορολογία Σχέση πραγματικής και λογιστικής αξίας Η λογιστική αξία ορίζεται βάσει της αρχικής επένδυσης (τιμή κτήσης του εξοπλισμού) και των αποσβέσεών του (βάσει της νομοθεσίας) Φορολογική επιβάρυνση (ελάφρυνση) εάν η πώληση του εξοπλισμού γίνει σε τιμή υψηλότερη (χαμηλότερη) της λογιστικής αξίας

8 Υπολειμματική αξία και αντικατάσταση Η επίδραση της φορολογίας Φόρος = ΦΣ * (Τιμή πώλησης λογιστική αξία) Εάν η τιμή πώλησης είναι μεγαλύτερη από τη λογιστική αξία, τότε υπάρχει φορολογική επιβάρυνση (ταμειακή εκροή) Εάν η τιμή πώλησης είναι μικρότερη από τη λογιστική αξία, τότε υπάρχει φορολογική ελάφρυνση (ταμειακή εισροή)

9 Παράδειγμα Ένα μηχάνημα αγοράστηκε προς και σήμερα έχει λογιστική αξία Ο φορολογικός συντελεστής είναι 35% Περίπτωση 1: το μηχάνημα πωλείται προς Η πώληση αποφέρει συνολικό όφελος ( )*0,35 = Περίπτωση 2: το μηχάνημα πωλείται στη λογιστική του αξία Η πώληση του μηχανήματος αποφέρει έσοδα (δεν υπάρχει φόρος) Περίπτωση 3: το μηχάνημα πωλείται προς Συνολικό όφελος συμπεριλαμβανομένης και της εξοικονόμησης φόρων ( )*0,35 = 350

10 Κεφάλαιο κίνησης Το κεφάλαιο κίνησης (ΚΚ) αντιστοιχεί στα κεφάλαια που είναι απαραίτητα για τη χρηματοδότηση των λειτουργικών αναγκών Η δομή ενός ισολογισμού Ενεργητικό (περιουσιακά στοιχεία) Πάγιο ενεργητικό (ΠΕ) Κυκλοφορούν ενεργητικό (ΚΕ) Παθητικό (κεφάλαια) Ίδια κεφάλαια (ΙΚ) Μακροπρόθεσμες υποχρεώσεις (ΜΥ) Βραχυπρόθεσμες υποχρεώσεις (ΒΥ) Κυκλοφορούν ενεργητικό Βραχυπρόθεσμα περιουσιακά στοιχεία που σχετίζονται με την καθημερινή λειτουργία μιας επιχείρησης (αποθέματα πρώτων υλών & προϊόντων, απαιτήσεις από πελάτες, ρευστά διαθέσιμα) Βραχυπρόθεσμες υποχρεώσεις Δάνεια και πιστώσεις (πχ. από προμηθευτές) διάρκειας μικρότερης του έτους

11 Κεφάλαιο κίνησης ΚΚ = ΚΕ ΒΥ ή ΚΚ = ΠΕ (ΙΚ + ΜΥ) Εάν ΚΚ < 0 τότε μπορεί να υπάρξει πρόβλημα ρευστότητας, γιατί η αξιοποίηση του ΚΕ δεν αρκεί για την κάλυψη των ΒΥ Οι πραγματικές ανάγκες σε ΚΚ προκύπτουν από τη χρονική διαφορά μεταξύ εισπράξεων και πληρωμών Ο λογιστικός υπολογισμός δεν αναπαριστά με ακρίβεια τις πραγματικές ανάγκες

12 Η επίδραση του ΚΚ Μια επένδυση αυξάνει το εύρος των δραστηριοτήτων, άρα και τις ανάγκες σε ΚΚ Παράδειγμα: επένδυση για την παραγωγή ενός νέου προϊόντος αύξηση πρώτων υλών, αναλωσίμων, και πιστώσεων από προμηθευτές, κά. οι νέες πωλήσεις θα αυξήσουν τις απαιτήσεις από πελάτες πιθανόν να δημιουργηθούν επιπλέον ρευστά διαθέσιμα Η αύξηση (μείωση) του ΚΚ θεωρείται ταμειακή εκροή (εισροή) Αντιστοιχεί σε ένα κόστος ευκαιρίας παρότι δεν υπάρχει πραγματική ροή κεφαλαίων (έσοδα ή έξοδα) Για παράδειγμα: η αύξηση των πρώτων υλών απαιτεί τη χρήση επιπλέον κεφαλαίων, τα οποία χωρίς την επένδυση θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν με άλλους τρόπους

13 Η επίδραση του ΚΚ Στοιχεία του ΚΚ μπορούν επίσης να χρησιμοποιηθούν για την προσαρμογή των λογιστικών αποτελεσμάτων σε πραγματικές ροές Παράδειγμα 1: επένδυση για την αύξηση του επιπέδου παραγωγής Αύξηση πωλήσεων κατά / μήνα Στους πελάτες δίνεται πίστωση ενός μήνα Η μεταβολή στην ταμειακή ροή για το επόμενο έτος είναι: Αύξηση πωλήσεων Αύξηση απαιτήσεων = * = Παράδειγμα 2: επένδυση για την αύξηση του επιπέδου παραγωγής Η αύξηση των πρώτων υλών επιφέρει κόστος / μήνα Πίστωση ενός μήνα από τους προμηθευτές Η πραγματική μεταβολή στην ταμειακή ροή είναι Επιπλέον κόστος Αύξηση πίστωσης = * =

14 Η επίδραση του ΚΚ Η μεταβολή στο κεφάλαιο κίνησης μπορεί να θεωρηθεί τμήμα του κόστους της επένδυσης ή του λειτουργικού κόστους Εάν η μεταβολή αφορά όλη τη διάρκεια της επένδυσης, τότε θεωρείται μέρος του κόστους της επένδυσης Εάν η μεταβολή οφείλεται στη λογιστική καταγραφή των εσόδων/εξόδων θα μπορούσε να θεωρηθεί μέρος του λειτουργικού κόστους Στην πραγματικότητα όμως το που εντάσσεται η μεταβολή αυτή δεν επηρεάζει τα αποτελέσματα Η συνηθισμένη πρακτική είναι οι μεταβολές στο κεφάλαιο κίνησης να θεωρούνται μέρους τους κόστους της επένδυσης

15 Εκτίμηση των αναγκών σε ΚΚ Αποθέματα + Απαιτήσεις Πληρωτέοι λογαριασμοί Αποθέματα πρώτων υλών και έτοιμων προϊόντων Ετήσιες πωλήσεις * Περίοδος ανακύκλωσης αποθεμάτων / 365 Περίοδος ανακύκλωσης αποθεμάτων 4 εβδομάδες Αποθέματα αναλωσίμων Ετήσιες πωλήσεις * Περίοδος ανακύκλωσης αναλωσίμων / 365 Περίοδος ανακύκλωσης αναλωσίμων 6 εβδομάδες Απαιτήσεις από πελάτες Ετήσιες πωλήσεις * Πίστωση σε πελάτες / 365 Πίστωση σε πελάτες 4 εβδομάδες Πληρωτέοι λογαριασμοί Ετήσιο κόστος πωλήσεων * Πίστωση από προμηθευτές / 365 Πίστωση από προμηθευτές 4 εβδομάδες

16 Παράδειγμα υπολογισμού του κόστους επένδυσης Αγορά μηχανολογικού εξοπλισμού σε αντικατάσταση υπάρχοντος, με κόστος Ο παλαιός εξοπλισμός αγοράστηκε πριν 3 χρόνια προς , είχε ετήσιες αποσβέσεις και σήμερα μπορεί να πωληθεί προς Ο νέος εξοπλισμός αποσβένεται πλήρως σε 5 χρόνια Κόστος εγκατάστασης Η εκμετάλλευση του νέου εξοπλισμού απαιτεί αύξηση των αποθεμάτων πρώτων υλών κατά 500 Φορολογικός συντελεστής 35%

17 Παράδειγμα Λογιστική αξία υπάρχοντος εξοπλισμού: *3.000 = Φόρος επί του κέρδους από την πώληση του εξοπλισμού: ( )*0,35 = Αξία νέου εξοπλισμού Κόστος εγκατάστασης Αύξηση αποθεμάτων Έσοδα πώλησης Φόρος Κόστος επένδυσης

18 Λειτουργικές ταμειακές ροές Στο πρώτο έτος δεν καταγράφονται λειτουργικά έξοδα/έσοδα, αλλά μόνο οι επενδυτικές δαπάνες

19 Φορολογία Παράδειγμα 1: Μια επένδυση αυξάνει τις πωλήσεις κατά και τα έξοδα κατά Με φορολογικό συντελεστή 40%, αυτό σημαίνει αύξηση των φόρων κατά Παράδειγμα 2: Μια επένδυση αυξάνει τις πωλήσεις κατά και τα έξοδα κατά Με φορολογικό συντελεστή 40%, αυτό σημαίνει μείωση των φόρων κατά

20 Λειτουργικές ταμειακές ροές (επένδυση) Έσοδα Λειτουργικά έξοδα Αποσβέσεις Κέρδη προ φόρων (ΚΠΦ) Φόροι = ΚΠΦ*ΦΣ Κέρδη μετά φόρων + Αποσβέσεις Καθαρές λειτουργικές ταμειακές ροές Χρηματοοικονομικά έξοδα (τόκοι) δεν λαμβάνονται υπόψη στον υπολογισμό των ταμειακών ροών Ο τρόπος χρηματοδότησης του έργου λαμβάνεται υπόψη με τον ορισμό του επιτοκίου προεξόφλησης

21 Η επίδραση του πληθωρισμού Οι ονομαστικές (τρέχουσες) τιμές και επιτόκια είναι τα πραγματικά στοιχεία που καταγράφονται και χρησιμοποιούνται στην αγορά Οι πραγματικές (σταθερές) τιμές/επιτόκια είναι προσαρμοσμένα (αποπληθωρισμένα) στοιχεία ως προς τον πληθωρισμό P t,0 = S t (CPI 0 /CPI t ) P t,0 = αποπληθ. τιμή (σταθερές τιμές έτους αναφοράς 0), S t = ονομαστική τιμή Προσοχή: οι αποπληθωρισμένες αξίες δεν είναι παρούσες τιμές Παράδειγμα: η αποπληθωρισμένη αξία ενός Η/Υ μετά από πέντε χρόνια, δεν είναι η σημερινή του (πραγματική) τιμή

22 Παράδειγμα 1 Πηγή: US Energy Information Administration (

23 Παράδειγμα 2 Είδη δαπανών

24 Ονομαστικές ή πραγματικές τιμές Σε συνθήκες χαμηλού πληθωρισμού προτιμάται η χρήση ονομαστικών τιμών Αυτό απαιτεί μια εκτίμηση του πληθωρισμού για την περίοδο της ανάλυσης ώστε να ενσωματωθεί στις εκτιμήσεις του κόστους και των εσόδων Χρειάζονται προβλέψεις για την εξέλιξη του πληθωρισμού Η προσέγγιση αυτή συμβαδίζει με διάφορα άλλα στοιχεία που πρέπει να εξεταστούν και είναι διαθέσιμα μόνο σε ονομαστικούς όρους Αποσβέσεις, φόροι, αποπληρωμές δανείων, επιτόκια, άδειες χρήσης, κλπ. Σε συνθήκες υψηλού πληθωρισμού προτιμάται η χρήση πραγματικών τιμών Απαιτείται προσεκτική αναγωγή των ονομαστικών στοιχείων σε πραγματικές τιμές Σε κάθε περίπτωση οι ονομαστικές (πραγματικές) τιμές πρέπει να συνδυάζονται με ονομαστικά (πραγματικά) επιτόκια

25 Ονομαστικά & πραγματικά επιτόκια Σχέση μεταξύ ονομαστικού και πραγματικού επιτοκίου (1 + i) = (1 + r)(1 + p) i= r + p +rp r = (i p) / (1+p) i= ονομαστικό επιτόκιο, r = πραγματικό επιτόκιο, p = πληθωρισμός Όπως προαναφέρθηκε, τα διαθέσιμα επιτόκια (καταθέσεων, χορηγήσεων, ) πάντα αναφέρονται σε ονομαστικούς όρους Είδη δαπανών

26 Παράδειγμα Επένδυση για την εγκατάσταση θαλάσσιου αιολικού πάρκου Εκτιμώμενα ετήσια έσοδα παραγωγής ενέργειας: /έτος Οι λειτουργικές δαπάνες εκτιμώνται σήμερα στο 5% της επένδυσης Ετήσια αύξηση: πληθωρισμός + 1% Διάρκεια επένδυσης: 20 έτη Συντελεστής απόσβεσης: 10% Φορολογικός συντελεστής: 35% Πραγματικό επιτόκιο: 7,84% Πληθωρισμός: 2% Ονομαστικό επιτόκιο: 10%

27 Παράδειγμα Αποπληθωρισμένες τιμές Έσοδα Λειτουργ. Έξοδα Αποσβέσεις Κέρδη προ φόρων Φόρος Ταμειακές ροές , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , ,34 0, , , , , ,01 0, , , , , ,31 0, , , , , ,69 0, , , , , ,58 0, , , , , ,46 0, , , , , ,77 0, , , , , ,99 0, , , , , ,58 0, , , , , ,02 0, , , ,59

28 Παράδειγμα Ονομαστικές τιμές Έσοδα Λειτουργ. Έξοδα Αποσβέσεις Κέρδη προ φόρων Φόρος Ταμειακές ροές , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , ,34 0, , , , , ,64 0, , , , , ,01 0, , , , , ,73 0, , , , , ,54 0, , , , , ,68 0, , , , , ,85 0, , , , , ,26 0, , , , , ,65 0, , , , , ,28 0, , , ,78

29 Παράδειγμα ΚΠΑ % 19% 17% 15% 13% 11% 9% Επιτόκιο προεξόδλησης 0 7% 0% 2% 4% 6% 8% 10% 12% Πληθωρισμός ΚΠΑ (ονομ.) ΚΠΑ (πραγμ.) Επιτόκιο προεξ.