Ενημερωτικό δελτίο SBA 2014

Transcript

1 EL Επιχειρήσεις και Βιομηχανία Ενημερωτικό δελτίο SBA 2014 ΚΥΠΡΟΣ Με λίγα λόγια Το άμεσο αποτέλεσμα των δύο διαδοχικών οικονομικών κρίσεων και τα μέτρα που έχουν ληφθεί για τη σταθεροποίηση της κατάστασης οδήγησαν σε επιδείνωση της ύφεσης. Κατά τη διάρκεια της ύφεσης του 2013, σημειώθηκαν αρνητικοί ρυθμοί ανάπτυξης κυρίως στους τομείς των κατασκευών, της μεταποίησης, στον τραπεζικό τομέα, στις μεταφορές, στο εμπόριο και σε άλλους τομείς υπηρεσιών. Η ανεργία, η οποία είχε ανέλθει σε 16 % έως το τέλος του 2013, αναμένεται ότι θα εξακολουθήσει να αυξάνεται (σε σύγκριση με 7,9 % το 2011 και 11,8 % το 2012). Η αύξηση της ανεργίας συνοδεύτηκε από σοβαρές απώλειες του διαθέσιμου εισοδήματος και απότομη μείωση της αγοραστικής δύναμης των ανέργων. Αυτό οδήγησε σε δραστική μείωση του όγκου των δραστηριοτήτων των τοπικών ΜΜΕ. Η συρρίκνωση του πραγματικού ΑΕΠ αυξήθηκε σε 6 % το Το πρωταρχικό μέλημα των τοπικών ΜΜΕ ήταν συνεπώς να επιβιώσουν κατά τη διάρκεια του Η κατάσταση των ΜΜΕ στην οικονομία των επιχειρήσεων αντικατοπτρίζει αυτές τις μακροοικονομικές εξελίξεις. Η απασχόληση στις ΜΜΕ (-7 %) και η προστιθέμενη αξία τους (-9 %) μειώθηκε σημαντικά, με αποτέλεσμα η συνολική απώλεια των ΜΜΕ στην απασχόληση και στην προστιθέμενη αξία να φτάσει την περίοδο μεταξύ του 2010 και του 2013 σε -13 % και -14 % αντίστοιχα. Ως αποτέλεσμα του τι συνέβη και πέρσι, αρκετές τοπικές ΜΜΕ του κατασκευαστικού τομέα και του τομέα λιανικού εμπορίου έκλεισαν ή σημείωσαν δραστική μείωση του όγκου επιχειρηματικών δραστηριοτήτων. Πέρα από τις απώλειες θέσεων απασχόλησης κατά 29 % στον κατασκευαστικό τομέα, οι ΜΜΕ εξακολούθησαν να συσσωρεύουν απώλειες, δηλαδή συνολική μείωση κατά 59 % στην προστιθέμενη αξία τους μεταξύ του 2010 και του Σε αυτές τις δύσκολες συνθήκες, η κυβέρνηση προσπάθησε κυρίως να λάβει μέτρα που θα βοηθήσουν τις τοπικές ΜΜΕ να επιζήσουν και να προωθήσουν ένα ανταγωνιστικό επιχειρηματικό περιβάλλον. Ορισμένα από τα μέτρα που ανακοινώθηκαν σε προηγούμενα έτη καθυστέρησαν περαιτέρω για να στραφεί η προσοχή σε ζητήματα υψηλότερης προτεραιότητας. Ως εκ τούτου, τα περισσότερα από τα μέτρα που εφαρμόστηκαν το 2013, επικεντρώθηκαν στο να βοηθούν τις ΜΜΕ όσον αφορά την πρόσβασή τους σε εξωτερική χρηματοδότηση, επιδοτήσεις ή τραπεζικές εγγυήσεις. Ως προς την ανταπόκριση της δημόσιας διοίκησης και τη μείωση της γραφειοκρατίας πραγματοποιήθηκαν βελτιώσεις. Σε άλλους προβληματικούς τομείς της πρωτοβουλίας «Small Business Act» (SBA), όπως το περιβάλλον, οι κρατικές ενισχύσεις και οι δημόσιες συμβάσεις, δεν σημειώθηκε καμία πραγματική πρόοδος. Σχετικά με τα ενημερωτικά δελτία SBA 1 Η πρωτοβουλία «Small Business Act» (SBA) αποτελεί την εμβληματική πρωτοβουλία πολιτικής της ΕΕ για την υποστήριξη των μικρομεσαίων επιχειρήσεων (ΜΜΕ). Περιλαμβάνει μια σειρά μέτρων πολιτικής που διαρθρώνονται γύρω από δέκα αρχές οι οποίες κυμαίνονται από την «επιχειρηματικότητα» και τη «διοίκηση που ανταποκρίνεται» στη «διεθνοποίηση». Για να βελτιωθεί η διαχείριση της SBA, στην ανασκόπησή της πράξης για το έτος 2011 διατυπώθηκε το αίτημα για καλύτερη παρακολούθηση. Τα ενημερωτικά δελτία για τη SBA εκδίδονται σε ετήσια βάση και στόχο έχουν να συμβάλουν στην καλύτερη κατανόηση των πρόσφατων τάσεων και των εθνικών πολιτικών που επηρεάζουν τις ΜΜΕ. Επιχειρήσεις και Βιομηχανία

2 1. Οι ΜΜΕ στην Κύπρο βασικά στοιχεία 2 Αριθμός επιχειρήσεων Αριθμός εργαζομένων Προστιθέμενη αξία Κύπρος ΕΕ-28 Κύπρος ΕΕ-28 Κύπρος ΕΕ-28 Αριθμός Μερίδιο Μ ερίδιο Αριθμός Μερίδιο Μ ερίδιο Δισεκατομμύ Μερίδιο Μ ερίδιο ρια ευρώ Πολύ μικρές % 92.4% % 29.1% % 21.6% Μικρές % 6.4% % 20.6% % 18.2% Μεσαίες % 1.0% % 17.2% % 18.3% ΜΜΕ % 99.8% % 66.9% % 58.1% Μεγάλες % 0.2% % 33.1% % 41.9% Σύνολο % 100.0% % 100.0% % 100.0% Πρόκειται για εκτιμήσεις για το 2013 που παρήχθησαν από το DIW Econ, με βάση τα αριθμητικά στοιχεία για την περίοδο από τη βάση στατιστικών δεδομένων σχετικά με τη διάρθρωση των επιχειρήσεων (Eurostat). Τα στοιχεία καλύπτουν την «οικονομία των επιχειρήσεων», στην οποία περιλαμβάνονται η μεταποίηση, οι κατασκευές, το εμπόριο και οι υπηρεσίες (NACE αναθ. 2 τομείς B έως I, Λ, M και N), αλλά όχι επιχειρήσεις στους τομείς της γεωργίας, της δασοκομίας και της αλιείας καθώς και τους σε μεγάλο βαθμό μη εμπορεύσιμους τομείς υπηρεσιών όπως η εκπαίδευση και η υγεία. Το πλεονέκτημα της χρήσης δεδομένων της Eurostat είναι ότι οι στατιστικές είναι εναρμονισμένες και συγκρίσιμες μεταξύ των χωρών. Το μειονέκτημα είναι ότι για ορισμένες χώρες τα στοιχεία μπορεί να διαφέρουν από τα στοιχεία που δημοσιεύονται από τις εθνικές αρχές. Στο τέλος του 2013, η Κύπρος είχε περίπου ΜΜΕ, το 99,8 % του συνολικού αριθμού των τοπικών επιχειρήσεων, που αντιπροσωπεύουν το 81 % της συνολικής απασχόλησης και το 76 % της συνολικής προστιθέμενης αξίας. Αυτό θέτει το ποσοστό απασχόλησης στις ΜΜΕ κατά 14 % περίπου πάνω από τον μέσο όρο της ΕΕ και την προστιθέμενη αξία κατά 18 % περίπου πάνω από τον μέσο όρο της ΕΕ. Οι πλείστες ΜΜΕ της Κύπρου δραστηριοποιούνται σε τομείς του λιανικού και του χονδρικού εμπορίου (περίπου 38 %), οι οποίες αντιπροσωπεύουν το υψηλότερο ποσοστό απασχόλησης των ΜΜΕ (31 %) και προστιθέμενης αξίας (29 %). Το 12 % των ΜΜΕ δραστηριοποιούνται στους τομείς υπηρεσιών παροχής καταλύματος και εστίασης, κατασκευών, επαγγελματικών δραστηριοτήτων καθώς και στον τομέα της μεταποίησης. Στις υπηρεσίες παροχής καταλύματος και εστίασης η αναλογία αυτή είναι περίπου 42 % υψηλότερη από τον μέσο όρο της ΕΕ. Το ποσοστό της προστιθέμενης αξίας των ΜΜΕ στον τομέα αυτό, ως ποσοστό της προστιθέμενης αξίας από το σύνολο των κυπριακών ΜΜΕ, είναι 14 %. Το ποσοστό αυτό είναι σχεδόν τριπλάσιο από τον μέσο όρο της ΕΕ. Σχεδόν το 17 % όλων των εργαζομένων που εργάζονται σε ΜΜΕ, απασχολούνται στον συγκεκριμένο τομέα, ποσοστό σχεδόν διπλάσιο από τον μέσο όρο της ΕΕ. Αυτό δείχνει πόσο σημαντικό είναι για την τουριστική βιομηχανία της Κύπρου και τις κυπριακές ΜΜΕ, με αποτέλεσμα να δίνεται λιγότερη έμφαση σε άλλους τομείς που έχουν μεγαλύτερη σημασία στα περισσότερα κράτη μέλη, π.χ. στον τομέα της μεταποίησης. Ως αποτέλεσμα, το ποσοστό των ΜΜΕ που δραστηριοποιούνται στον τομέα της μεταποίησης όσον αφορά την απασχόληση και την προστιθέμενη αξία κυμαίνεται μεταξύ έξι και επτά ποσοστιαίες μονάδες κάτω από τον μέσο όρο της ΕΕ. Στο πλαίσιο της συνεχιζόμενης ύφεσης, το 2013 σημειώθηκαν αρνητικοί ρυθμοί ανάπτυξης, κυρίως στον τομέα των κατασκευών, της μεταποίησης και του εμπορίου 3. Η ανεργία, η οποία είχε φτάσει στο 16 % στο τέλος του 2013, αναμένεται ότι θα εξακολουθήσει να αυξάνεται (σε σύγκριση με το 7,9 % το 2011 και το 11,8 % το 2012) 4. Οι σοβαρές απώλειες του διαθέσιμου εισοδήματος και η απότομη μείωση της αγοραστικής δύναμης των ανέργων οδήγησαν σε δραστική μείωση του όγκου των δραστηριοτήτων των τοπικών ΜΜΕ και η συρρίκνωση του πραγματικού ΑΕγχΠ αυξήθηκε κατά 6 % 5. Η απασχόληση (-7 %) και η προστιθέμενη αξία (-9 %) στις ΜΜΕ μειώθηκαν σημαντικά το 2013, με συνολικές ζημίες ύψους 13 % στο ποσοστό απασχόλησης των ΜΜΕ και 14 % της προστιθέμενης αξίας τους, μεταξύ του 2010 και του Η προστιθέμενη αξία (-17 %) και η ανεργία (-15 %) στις πολύ μικρές επιχειρήσεις σημείωσαν τη μεγαλύτερη μείωση 28 % κάτω από τα επίπεδα του Ιδιαίτερα πλήττονται οι πολύ μικρές επιχειρήσεις διότι είναι ως επί το πλείστον οικογενειακές επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στον τομέα του λιανικού εμπορίου, το οποίο κυριαρχείται από την άφιξη νέων οικονομικά ισχυρών 2014 Ενημερωτικό δελτίο για την SBA Κύπρος 2

3 Τάσεις των ΜΜΕ στην Κύπρο 10 εμπορικών κέντρων και αλυσίδων σούπερ μάρκετ κατά τη διάρκεια των τελευταίων πέντε ετών. Οι επιπτώσεις της οικονομικής ύφεσης για τα νοικοκυριά ήταν να καταστούν πολύ ευαίσθητα ως προς τις τιμές. Ο αριθμός πτωχεύσεων/εκκαθαρίσεων στις εταιρείες αυξανόταν συνεχώς μεταξύ του 2010 και του 2013, από 920 σε Ο αριθμός των εγγραφών νέων εταιρειών μειώθηκε από σε κατά την ίδια περίοδο 6. Τα στοιχεία αυτά δείχνουν πόσο σοβαρά επηρέασε η χρηματοπιστωτική και οικονομική κρίση του 2013 τον αριθμό των πτωχεύσεων/εκκαθαρίσεων (σημαντική αύξηση κατά 31 % το 2013 σε σύγκριση με το 2012) και τον αριθμό των εγγραφών νέων εταιρειών (σημαντική μείωση κατά 40 % το 2013 σε σύγκριση με το 2012). Παρά την πρόσφατη επιβράδυνση στην εγχώρια αγορά, οι εξαγωγές αυξήθηκαν κατά 10 % περίπου το 2013, πιθανώς ως αποτέλεσμα της συγκρατημένης ανάκαμψης των οικονομιών της ΕΕ. Ωστόσο, οι εισαγωγές εξακολουθούν να κυριαρχούν στην Κύπρο, με εξαιρετικά χαμηλή αναλογία εξαγωγών/εισαγωγών κατά περίπου 15 % 7. Έως το τέλος του 2013, οι προβλέψεις ήταν συγκρατημένα αισιόδοξες. Η κυπριακή οικονομία φαίνεται να προχωρά κανονικά ώστε να διαψεύσει τις προβλέψεις των διεθνών δανειστών, καθώς η επιβράδυνση της οικονομικής δραστηριότητας κατά το τέταρτο τρίμηνο του 2013 περιορίστηκε στο 5,3 % του ΑΕγχΠ 8. Υπάρχουν ενδείξεις σταθεροποίησης και του τραπεζικού τομέα. Ωστόσο, με την αύξηση της ανεργίας, τη συρρίκνωση του όγκου των δανείων στις ΜΜΕ και έναν ολοένα και αυξανόμενο αριθμό μη εξυπηρετούμενων δανείων οι προοπτικές παραμένουν δυσμενείς. Στο πλαίσιο αυτό, οι προβλέψεις του ΔΝΤ για την ανάπτυξη παραμένουν αμετάβλητες, με αναμενόμενη συρρίκνωση κατά 4,8 % το 2014 και συγκρατημένη ανάκαμψη χωρίς πιστώσεις στα μέσα του Ενημερωτικό δελτίο για την SBA Κύπρος 3

4 2. Το προφίλ της Κύπρου όσον αφορά την SBA 11 Ύστερα από διαβούλευση με τα ενδιαφερόμενα μέρη της SBA, ο κύπριος απεσταλμένος για τις ΜΜΕ έλαβε ορισμένα μέτρα με στόχο τη μείωση του διοικητικού φόρτου για τις ΜΜΕ και τη μείωση της γραφειοκρατίας με την αντικατάσταση του εγχειριδίου διαδικασιών για τις ΜΜΕ για αιτήσεις ή έρευνες με ηλεκτρονικά μέσα. Υπάρχουν επίσης δύο ελπιδοφόρες εξελίξεις. Πρώτον, σύμφωνα με την κυβερνητική απόφαση που ισχύει από τον Ιανουάριο του τρέχοντος έτους, έχει συσταθεί επιτροπή για να κατευθύνει και να παρακολουθεί την υλοποίηση της SBA και συναφή μέτρα. Δεύτερον, ο νεοδιορισμένος απεσταλμένος για τις ΜΜΕ έχει καταρτίσει κατάλογο των προτεραιοτήτων πολιτικής για το εγγύς μέλλον, που καλύπτουν τους τομείς της SBA που χρειάζονται περισσότερο την προσοχή. Με εξαίρεση το περιβάλλον και την πρόσβαση σε χρηματοδότηση, η Κύπρος κατόρθωσε να ευθυγραμμιστεί με τους ομολόγους της στην ΕΕ στο πλαίσιο του συνολικού της προφίλ όσον αφορά την SBA. Παρά τις δύσκολες οικονομικές συνθήκες, οι κυπριακές ΜΜΕ επωφελούνται από ένα περιβάλλον φιλικό προς τις επιχειρήσεις συνολικά. Η Κύπρος είναι στο ίδιο επίπεδο ή ελαφρώς άνω του μέσου όρου της ΕΕ ως προς τη διεθνοποίηση και την παροχή δεύτερης ευκαιρίας, αλλά υστερεί όσον αφορά τις κρατικές ενισχύσεις, την πρόσβαση στη χρηματοδότηση και το περιβάλλον. Το περιβάλλον, ειδικότερα, παραμένει ένας τομέας με κακές επιδόσεις και πολύ αργή πρόοδο, ακόμη και σε μακροπρόθεσμη βάση. Χρειάζονται επειγόντως μέτρα πολιτικής, έτσι ώστε η Κύπρος να αποφύγει τις καθυστερήσεις για τις οποίες θα χρειαστεί στο μέλλον να καταβάλει δυσανάλογη προσπάθεια για να τις καλύψει και να συντονιστεί με την υπόλοιπη ΕΕ. Το 2013 και στις αρχές του 2014 εφαρμόστηκαν επτά μέτρα πολιτικής. Τα μέτρα αυτά επικεντρώθηκαν κυρίως στην επιχειρηματικότητα, την πρόσβαση στη χρηματοδότηση, τη διεθνοποίηση/τόνωση της ανταγωνιστικότητας και την προώθηση καινοτόμων τρόπων σκέψης, ιδίως μεταξύ των μαθητών της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης Ενημερωτικό δελτίο για την SBA Κύπρος 4

5 Οι επιδόσεις της Κύπρου ως προς την SBA: τρέχουσα κατάσταση και εξέλιξη κατά την περίοδο 2008 έως Αρχή της προτεραιότητας στις μικρές επιχειρήσεις Η αρχή της προτεραιότητας στις μικρές επιχειρήσεις έχει στόχο να εξασφαλίσει ότι τα ζητήματα που απασχολούν τις ΜΜΕ ενσωματώνονται στην ενωσιακή και εθνική νομοθεσία και στις πολιτικές. Οι αρμόδιοι για τη χάραξη πολιτικής σε όλα τα επίπεδα θα συμβουλευτούν τις μικρές επιχειρήσεις και θα έχουν υπόψη τους τις ανάγκες τους και τους περιορισμούς που αντιμετωπίζουν σε όλα τα στάδια των νομοθετικών και πολιτικών διαδικασιών. Ο στόχος είναι να διασφαλιστεί ότι οι κανονιστικές ρυθμίσεις δεν επιβαρύνουν περιττά ή υπερβολικά τις ΜΜΕ ούτε παρεμποδίζουν την ανταγωνιστικότητα. Η ανάλυση του πιθανού αντικτύπου της προτεινόμενης νομοθεσίας για τις ΜΜΕ (δοκιμασία για τις ΜΜΕ) αποτελεί ουσιώδες στοιχείο της αρχής «προτεραιότητα στις μικρές επιχειρήσεις». Η Κύπρος εφάρμοσε μια σειρά μέτρων για να εξισορροπήσει τον δυσανάλογο ρυθμιστικό και διοικητικό φόρτο που αντιμετωπίζουν οι ΜΜΕ σε σύγκριση με τις μεγαλύτερες επιχειρήσεις. Απλοποίησε τις εκτιμήσεις επιπτώσεων, συμπεριλαμβάνοντας ένα τυποποιημένο ερωτηματολόγιο που συνοδεύει όλες τις νομοθετικές προτάσεις. Για τη συμπλήρωση του ερωτηματολογίου πρέπει να διοργανώνεται δημόσια διαβούλευση με τα ενδιαφερόμενα μέρη. Η Κύπρος, σύμφωνα με τις αρχές της SBA, ενέκρινε έναν «χάρτη πορείας» για την εφαρμογή της δοκιμασίας για τις ΜΜΕ. Καταρτίστηκε οδηγός για τη σύνταξη νομικών κειμένων και οι δημόσιοι υπάλληλοι που συμμετέχουν στην εκπόνηση νέων νομοθετικών μέτρων εκπαιδεύονται για να βελτιώσουν και να απλοποιήσουν τη διαδικασία και 2014 Ενημερωτικό δελτίο για την SBA Κύπρος 5

6 να εξασφαλίσουν ότι θα επιτευχθούν συγκεκριμένα αποτελέσματα πολιτικής με ελάχιστο κόστος και ελάχιστη επιβάρυνση για τις επιχειρήσεις. Σχεδιάζεται καλύτερη ηλεκτρονική επικοινωνία μεταξύ επιχειρήσεων και δημόσιων αρχών μέσω μιας υπηρεσίας ενιαίας εξυπηρέτησης, με στόχο να απλουστευτούν οι πιο χρονοβόρες διαδικασίες, π.χ. η έκδοση αδειών για μονάδες παραγωγής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές. Μέχρι σήμερα η Κύπρος έχει επιτύχει τη μείωση του διοικητικού φόρτου κατά 19 % (Ιούνιος 2013). Ο απεσταλμένος για τις ΜΜΕ της χώρας έχει συστήσει μια συντονιστική επιτροπή με εκπροσώπους των ΜΜΕ για εξασφαλίσουν ότι η SBA εφαρμόζεται αποτελεσματικά και για να παρακολουθούν την εφαρμογή της. Η Επιτροπή θα πραγματοποιεί διαβουλεύσεις με τα αρμόδια υπουργεία και τις υπηρεσίες για να προσδιορίζει και να προωθεί τις περαιτέρω ενέργειες για τη στήριξη των ΜΜΕ στην Κύπρο. Επιχειρηματικότητα Απόκλιση από τον μέσο όρο της ΕΕ (υπολογιζόμενη σε τυπικές αποκλίσεις, μέσος όρος της ΕΕ=0) Βαθμός στον οποίο η σχολική εκπαίδευση συνέβαλε στην ανάπτυξη επιχειρηματικής νοοτροπίας; 2012; Κύπρος: 60; Μ.Ο. ΕΕ: Σημείωση: Οι ράβδοι δεδομένων που δείχνουν προς τα δεξιά εμφανίζουν επιδόσεις καλύτερες του μέσου όρου της ΕΕ, ενώ οι ράβδοι δεδομένων προς τα αριστερά δείχνουν ασθενέστερες επιδόσεις. Δεν υπάρχουν πλέον επικαιροποιημένα στατιστικά στοιχεία για τις επιδόσεις της Κύπρου στον τομέα αυτό, επειδή άλλαξε η πηγή των στοιχείων (από την έρευνα του Ευρωβαρομέτρου για την επιχειρηματικότητα διαθέσιμη ανά τριετία έως τις στατιστικές που παρέχονται μέσω του σχεδίου για την παγκόσμια επιχειρηματικότητα, Global Entrepreneurship project, που δημοσιεύεται ετησίως και δεν καλύπτει ακόμα την Κύπρο). Συνολικά, τα στοιχεία του Ευρωβαρομέτρου του 2012 δείχνουν έναν εύλογο όγκο επιχειρηματικής δραστηριότητας. Τέσσερις στους 10 Κύπριους (39 % έναντι 23 % στην ΕΕ) δηλώνουν ότι είχαν ιδρύσει επιχείρηση στο παρελθόν ή το κάνουν τώρα. Η επιχειρηματική δραστηριότητα ενισχύεται, παρουσιάζοντας αύξηση από το 32 % του Η εφικτότητα της αυτοαπασχόλησης σημείωσε, ωστόσο, πτώση. Ήταν ελαφρώς χαμηλότερη από τον μέσο όρο της ΕΕ το 2012: Το 27 % των Κυπρίων (37 % το 2009) δήλωσε ότι ήταν το θεωρούσαν πολύ ή αρκετά εφικτό να ιδρύσουν μια επιχείρηση στο εγγύς μέλλον, σε σύγκριση με το 30 % που είναι ο μέσος όρος της ΕΕ (31 % το 2009). Την ίδια στιγμή, το 38 % των Κυπρίων (έναντι του 12 %) πιστεύουν ότι οι οικονομικές συνθήκες δεν ήταν καλές για την ίδρυση μιας καινούργιας επιχείρησης. Όσον αφορά την ίδρυση μιας επιχείρησης, οι κύριες ανησυχίες των Κυπρίων είναι ο κίνδυνος πτώχευσης (48 % σε σύγκριση με τον μέσο όρο της ΕΕ που είναι 13 %) και η έλλειψη εγγυημένου εισοδήματος (39 % σε σύγκριση με 33 %). Μολονότι σημειώθηκε σημαντική στροφή από το 2009, πολύ περισσότεροι Κύπριοι από ό,τι άλλοι πολίτες της ΕΕ (45 % έναντι 37 %) θα προτιμούσαν να είναι αυτοαπασχολούμενοι. Αυτό δείχνει ότι η επιχειρηματική κλίση υπάρχει, αλλά έχει υπονομευτεί από τις οικονομικές συνθήκες. Ως προς την πολιτική, η επιχειρηματικότητα ήταν από τους λίγους τομείς όπου εφαρμόστηκαν νέα μέτρα και η πρόοδος θεωρείται σημαντική. Υπό την αιγίδα του σχεδίου του υπουργείου Εμπορίου, Βιομηχανίας και Τουρισμού για τη βελτίωση της επιχειρηματικότητας των νέων, τον Νοέμβριο του 2013 ξεκίνησε μια νέα πρόσκληση υποβολής προσφορών για την επόμενη φάση του προγράμματος. Το σχέδιο παρέχει οικονομική στήριξη για τους νέους επιχειρηματίες που θέλουν να ιδρύσουν μια επιχείρηση. Με την υποστήριξη του υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού, το Κέντρο Παραγωγικότητας Κύπρου (ΚΕΠΑ) και το Εκπαιδευτικό Πρόγραμμα για την Επιχειρηματικότητα διοργάνωσαν σχολικό διαγωνισμό με θέμα «Παραγωγικότητα στην εκπαίδευση». Ο 2014 Ενημερωτικό δελτίο για την SBA Κύπρος 6

7 διαγωνισμός αυτός έχει στόχο να βοηθήσει τους μαθητές της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης να δημιουργήσουν δικές τους επιχειρήσεις ως μέλη μιας ομάδας. Δεύτερη ευκαιρία Απόκλιση από τον μέσο όρο της ΕΕ (υπολογιζόμενη σε τυπικές αποκλίσεις, μέσος όρος της ΕΕ=0) Χρόνος για τη διευθέτηση της αφερεγγυότητας (σε έτη); 2014; Κύπρος: 1.5; Μ.Ο. ΕΕ: 2 Κόστος διευθέτησης αφερεγγυότητας (κόστος για την ανάκτηση χρέους ως ποσοστό επί της περιουσίας του οφειλέτη); 2014; Κύπρος: 15; Μ.Ο. ΕΕ: Βαθμός υποστήριξης για την παροχή δεύτερης ευκαιρίας (%); 2012; Κύπρος: 85; Μ.Ο. ΕΕ: Σημείωση: Οι ράβδοι δεδομένων που δείχνουν προς τα δεξιά εμφανίζουν επιδόσεις καλύτερες του μέσου όρου της ΕΕ, ενώ οι ράβδοι δεδομένων προς τα αριστερά δείχνουν ασθενέστερες επιδόσεις. Οι επιδόσεις της Κύπρου στον εν λόγω τομέα παραμένουν ευθυγραμμισμένες με τον μέσο όρο της ΕΕ, παρ όλο που υπονομεύονται ελαφρώς από το κόστος της επίλυσης της αφερεγγυότητας, το οποίο είναι κατά 50 % υψηλότερο απ ό,τι στα άλλα κράτη μέλη κατά μέσο όρο. Ωστόσο, οι κύπριοι επιχειρηματίες των οποίων η επιχείρηση έχει αποτύχει και θα πρέπει, ως εκ τούτου, να δηλώσουν αφερεγγυότητα μπορούν να ολοκληρώσουν τις διαδικασίες έξι μήνες ταχύτερα από τους ομολόγους τους. Επίσης, η κοινή γνώμη στηρίζει περισσότερο τους επιχειρηματίες που έχουν μια δεύτερη ευκαιρία σε σχέση με τον μέσο όρο της ΕΕ. Στον τομέα αυτό δεν έχουν ανακοινωθεί ούτε έχουν υλοποιηθεί νέα μέτρα πολιτικής. Δεδομένου του δυσχερούς οικονομικού και επιχειρηματικού περιβάλλοντος στην Κύπρο, πρόκειται για έναν σύνθετο, ευαίσθητο τομέα που απαιτεί μια προσέγγιση διαφορετική κατά περίπτωση Ενημερωτικό δελτίο για την SBA Κύπρος 7

8 Ανταπόκριση της δημόσιας διοίκησης Χρόνος που απαιτείται για την έναρξη μιας επιχείρησης; 2013; Κύπρος: 2; Μ.Ο. ΕΕ: 4.2 Απόκλιση από τον μέσο όρο της ΕΕ (υπολογιζόμενη σε τυπικές αποκλίσεις, μέσος όρος της ΕΕ=0) Κόστος για την έναρξη μιας επιχείρησης; 2013; Κύπρος: 311; Μ.Ο. ΕΕ: 318 Ελάχιστα καταβλητέα κεφάλαια (ποσοστό του κατά κεφαλή εισοδήματος); 2014; Κύπρος: 0; Μ.Ο. ΕΕ: Χρόνος που απαιτείται για τη μεταβίβαση περιουσιακών στοιχείων (σε ημερολογιακές ημέρες); 2014; Κύπρος: 28; Μ.Ο. ΕΕ: 27.7 Κόστος που απαιτείται για τη μεταβίβαση περιουσιακών στοιχείων (ποσοστό της αξίας της περιουσίας); 2014; Κύπρος: 10.3; Μ.Ο. ΕΕ: 4.7 Αριθμός πληρωμών φόρων ανά έτος; 2014; Κύπρος: 30; Μ.Ο. ΕΕ: Χρόνος που απαιτείται για την καταβολή των φόρων (ώρες ανά έτος); 2014; Κύπρος: 147; Μ.Ο. ΕΕ: Κόστος εκτέλεσης των συμβάσεων (ποσοστό της απαίτησης); 2014; Κύπρος: 16.4; Μ.Ο. ΕΕ: Η ταχύρρυθμα μεταβαλλόμενη νομοθεσία και πολιτικές συνιστούν πρόβλημα για την επιχειρηματική δραστηριότητα (ποσοστό των ερωτηθέντων που συμφωνεί); 2013; Κύπρος: 58; Μ.Ο. ΕΕ: 70 Η πολυπλοκότητα των διοικητικών διαδικασιών συνιστά πρόβλημα για την επιχειρηματική δραστηριότητα (ποσοστό των ερωτηθέντων που συμφωνεί); 2013; Κύπρος: 57; Μ.Ο. ΕΕ: 63 ΜΜΕ που πραγματοποιούν διαδικτυακές συναλλαγές με τις δημόσιες αρχές (%); 2013; Κύπρος: 84.24; Μ.Ο. ΕΕ: Συστήματα αδειοδότησης (1 = χαμηλότερο επίπεδο πολυπλοκότητας, 26 = υψηλότερο επίπεδο πολυπλοκότητας); 2011; Κύπρος: 15.2; Μ.Ο. ΕΕ: Επιβάρυνση των κρατικών ρυθμίσεων (1=μέγιστη, 7=ελάχιστη); 2013; Κύπρος: 4.1; Μ.Ο. ΕΕ: Σημείωση: Οι ράβδοι δεδομένων που δείχνουν προς τα δεξιά εμφανίζουν επιδόσεις καλύτερες του μέσου όρου της ΕΕ, ενώ οι ράβδοι δεδομένων προς τα αριστερά δείχνουν ασθενέστερες επιδόσεις. Το προφίλ της Κύπρου για αυτόν τον τομέα πολιτικής ευθυγραμμίζεται με τον μέσο όρο της ΕΕ. Σε γενικές γραμμές, πολύ λίγα πράγματα άλλαξαν και η χώρα κατάφερε να παραμείνει στην πορεία της. Οι κυπριακές ΜΜΕ εξακολουθούν να επωφελούνται από ένα ευνοϊκό για τις επιχειρήσεις περιβάλλον, με καλές συνθήκες για την ίδρυση επιχείρησης (χρόνος, κόστος και τα αναγκαία κεφάλαια). Η κανονιστική επιβάρυνση θεωρείται πολύ λογική. Οι αλλαγές στη νομοθεσία και στις πολιτικές δεν είναι πολύ συχνές και η κανονιστική επιβάρυνση δεν θεωρείται πολύ μεγάλη. Ωστόσο, υπάρχει μεγάλο περιθώριο βελτίωσης σε ορισμένους τομείς, όπως το κόστος της μεταβίβασης περιουσίας και ο αριθμός πληρωμών φόρων, δύο τομείς που ξεπερνούν το διπλάσιο του μέσου όρου της ΕΕ. Επίσης, πρέπει να γίνουν περισσότερα για να διευκολυνθεί και να ενθαρρυνθεί η χρήση των ηλεκτρονικών υπηρεσιών και της ηλεκτρονικής επικοινωνίας μεταξύ της κυβέρνησης και των ΜΜΕ. Δεν ανακοινώθηκαν ούτε εφαρμόστηκαν νέα μέτρα στον τομέα αυτό το 2013 και η πρόοδος θεωρείται περιορισμένη. Δεν έχει ακόμη τεθεί σε εφαρμογή η πρωτοβουλία για την αποθήκευση κρατικών στοιχείων (Government Data Warehouse) που ανακοινώθηκε πρόσφατα και είχε στόχο την υλοποίηση της τεχνολογικής υποδομής για διαδικτυακές κρατικές υπηρεσίες. Ωστόσο, αναμένεται να σημειωθεί σημαντική πρόοδος 2014 Ενημερωτικό δελτίο για την SBA Κύπρος 8

9 όσον αφορά τη μείωση της γραφειοκρατίας στο εγγύς μέλλον, δεδομένου ότι η ανταπόκριση της δημόσιας διοίκησης είναι μία από τις προτεραιότητες του προσφάτως διορισθέντα απεσταλμένου για τις ΜΜΕ. Κρατικές ενισχύσεις και δημόσιες συμβάσεις Ποσοστό των ΜΜΕ στη συνολική αξία των δημόσιων συμβάσεων που ανατίθενται (%); 2013; Κύπρος: 47; Μ.Ο. ΕΕ: 29 Απόκλιση από τον μέσο όρο της ΕΕ (υπολογιζόμενη σε τυπικές αποκλίσεις, μέσος όρος της ΕΕ=0) Ποσοστό των επιχειρήσεων που συμμετέχουν σε δημόσιους διαγωνισμούς (%); 2013; Κύπρος: 12; Μ.Ο. ΕΕ: 37 Μέση καθυστέρηση πληρωμών από τις δημόσιες αρχές ( σε ημέρες); 2013; Κύπρος: 25; Μ.Ο. ΕΕ: Ποσοστό των επιχειρήσεων που υπέβαλαν προτάσεις στο πλαίσιο δημόσιου ηλεκτρονικού συστήματος υποβολής προσφορών (ηλεκτρονικές δημόσιες συμβάσεις) (%); 2013; Κύπρος: 15.66; Μ.Ο. ΕΕ: Σημείωση: Οι ράβδοι δεδομένων που δείχνουν προς τα δεξιά εμφανίζουν επιδόσεις καλύτερες του μέσου όρου της ΕΕ, ενώ οι ράβδοι δεδομένων προς τα αριστερά δείχνουν ασθενέστερες επιδόσεις. Παρ όλο που οι συνολικές επιδόσεις της Κύπρου στον τομέα αυτό παραμένουν λίγο πιο κάτω από τον μέσο όρο της ΕΕ, η χώρα έχει σημειώσει κάποια πρόοδο. Ιδιαίτερα ελπιδοφόρα είναι η αφομοίωση των ηλεκτρονικών υπηρεσιών δημόσιων συμβάσεων από τις ΜΜΕ, που τώρα βρίσκεται πάνω από τον μέσο όρο της ΕΕ. Ενώ μειώθηκε το ποσοστό της αξίας των δημόσιων συμβάσεων των ομολόγων τους στην ΕΕ, οι κυπριακές ΜΜΕ κατάφεραν να εξασφαλίσουν ένα σημαντικά υψηλότερο ποσοστό των δημόσιων συμβάσεων (47 % έναντι 29 %). Αυτό οφείλεται εν μέρει στο ότι σημειώθηκαν λιγότερες δημόσιες προσφορές, μία μόνο από τις 10 κυπριακές επιχειρήσεις μετείχαν στις εν λόγω προσφορές σε σύγκριση με τέσσερις στις 10 κατά μέσο όρο στην ΕΕ. Ο μέσος χρόνος που χρειάζονται οι κυπριακές τις δημόσιες αρχές για να πληρώνουν τους παρόχους υπηρεσιών αντιστοιχεί πλήρως στον μέσο όρο της ΕΕ. Δεν εφαρμόστηκαν ούτε ανακοινώθηκαν νέα μέτρα πολιτικής. Τα ενδιαφερόμενα μέρη θεωρούν ότι σημειώθηκε περιορισμένη πρόοδος στον τομέα αυτό και ότι το κράτος πρέπει να διασφαλίζει ότι οι συμβάσεις ανατίθενται με μεγαλύτερη διαφάνεια και να εξετάσει νέους τρόπους για τη χορήγηση κρατικών ενισχύσεων στις ΜΜΕ Ενημερωτικό δελτίο για την SBA Κύπρος 9

10 Πρόσβαση στη χρηματοδότηση Αιτήσεις δανείων που απορρίφθηκαν και απαράδεκτες προσφορές δανείων (ποσοστό αιτήσεων δανειοδότησης που υποβλήθηκαν από ΜΜΕ); 2013; Κύπρος: 22.6; Μ.Ο. ΕΕ: 14.4 Πρόσβαση στη δημόσια χρηματοδοτική στήριξη, συμπεριλαμβανομένων των εγγυήσεων (ποσοστό όσων η απάντηση δηλώνει επιδείνωση); 2013; Κύπρος: 31.6; Μ.Ο. ΕΕ: 17.3 Προθυμία των τραπεζών να χορηγούν δάνεια (ποσοστό όσων η απάντηση δηλώνει επιδείνωση); 2013; Κύπρος: 59.8; Μ.Ο. ΕΕ: 24.6 Κόστος δανεισμού για μικρά δάνεια σε σχέση με μεγάλα δάνεια (%); 2013; Κύπρος: 11.45; Μ.Ο. ΕΕ: Συνολικός χρόνος που απαιτείται για την πληρωμή (ημέρες); 2013; Κύπρος: 77.33; Μ.Ο. ΕΕ: Απώλεια επισφαλούς απαίτησης (ποσοστό του συνολικού κύκλου εργασιών); 2013; Κύπρος: 3.6; Μ.Ο. ΕΕ: 3.83 Απόκλιση από τον μέσο όρο της ΕΕ (υπολογιζόμενη σε τυπικές αποκλίσεις, μέσος όρος της ΕΕ=0) Δείκτης ισχύος των νομικών δικαιωμάτων (0-10); 2014; Κύπρος: 9; Μ.Ο. ΕΕ: Σημείωση: Οι ράβδοι δεδομένων που δείχνουν προς τα δεξιά εμφανίζουν επιδόσεις καλύτερες του μέσου όρου της ΕΕ, ενώ οι ράβδοι δεδομένων προς τα αριστερά δείχνουν ασθενέστερες επιδόσεις. Όπως είναι αναμενόμενο, υπό τις τρέχουσες συνθήκες, οι επιδόσεις της Κύπρου στον εν λόγω τομέα εξακολουθούν να απομακρύνονται από τον μέσο όρο της ΕΕ. Το νομοθετικό πλαίσιο για τις συναλλαγές είναι επαρκώς καθορισμένο (δείκτης ισχύος νομικών δικαιωμάτων στο 9 έναντι του 6,82 κατά μέσο όρο) και οι ΜΜΕ δεν αντιμετωπίζουν δυσανάλογα επιτόκια ή υψηλότερο κόστος για μικρότερα δάνεια (το μισό του μέσου όρου της ΕΕ), αλλά αυτό δεν αρκεί για να αντισταθμιστεί η συνεχής επιδείνωση των συνθηκών χρηματοδότησης. Το 2013 οι κυπριακές ΜΜΕ δυσκολεύτηκαν πολύ να επιβιώσουν λόγω του κλεισίματος της δεύτερης μεγαλύτερης τράπεζας και του κουρέματος των καταθέσεων τον Μάρτιο. Το κούρεμα αυτό υπονόμευσε σε μεγάλο βαθμό το τραπεζικό σύστημα και το οικονομικό μοντέλο της Κύπρου. Όλες οι κυπριακές επιχειρήσεις σε όλους τους τομείς επηρεάστηκαν αρνητικά, γεγονός που καθιστά όλο και πιο δύσκολο τόσο για τις καθιερωμένες όσο και τις νέες επιχειρήσεις να παίρνουν δάνεια από τοπικές τράπεζες. Το 2013 όλο και περισσότερες ΜΜΕ και πολύ μικρές επιχειρήσεις, αντιμέτωπες με σοβαρά προβλήματα ρευστότητας, μείωσης του όγκου των επιχειρηματικών συναλλαγών και μειωμένης αποδοτικότητας, χρεοκόπησαν ή αναγκάστηκαν να κλείσουν, γεγονός που αύξησε ακόμα περισσότερο τον αριθμό των μη εξυπηρετούμενων δανείων. Το ποσοστό απορρόφησης των διαρθρωτικών ταμείων της Κύπρου παραμένει επίσης χαμηλό. Η πρόσβαση στη χρηματοδότηση παραμένει ένα από τα κύρια προβλήματα για τις επιχειρήσεις, ιδίως για τις ΜΜΕ. Δεδομένου ότι η διάσωση και οι μεγαλύτερες ανάγκες για κεφαλαιοποίηση παρεμποδίζουν την ικανότητα του τραπεζικού τομέα να χρηματοδοτεί την πραγματική οικονομία, οι επιλέξιμοι υποψήφιοι δυσκολεύονται να εξασφαλίσουν τη χρηματοδοτική τους συνεισφορά για τις επενδυτικές τους προτάσεις. Κατά συνέπεια, ακόμη και αν η χορηγία έχει εγκριθεί, δεν υλοποιούν την επενδυτική τους πρόταση. Εφαρμόστηκαν τέσσερα νέα μέτρα για τη βελτίωση της πρόσβασης των ΜΜΕ σε χρηματοδότηση. Νέα διαρθρωτική χρηματοδότηση δόθηκε στο πλαίσιο των κοινών ευρωπαϊκών πόρων για μικρομεσαίες επιχειρήσεις (Jeremie), το μέσο συγχρηματοδότησης το οποίο διαχειρίζεται η Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου. Το μέτρο αυτό συγχρηματοδοτεί δάνεια έως και ευρώ για την υποστήριξη και την ενίσχυση των μικρών και πολύ μικρών επιχειρήσεων και θα τις βοηθήσει να επεκταθούν. Περισσότερη χρηματοδότηση διατέθηκε στο σύστημα χρηματοδότησης για τις πολύ μικρές επιχειρήσεις της 2014 Ενημερωτικό δελτίο για την SBA Κύπρος 10

11 Συνεργατικής Κεντρικής Τράπεζας (το πρόγραμμα Progress), με έμφαση στις γυναίκες και τους νέους επιχειρηματίες, τους μεμονωμένους επιχειρηματίες και τις νεοσύστατες επιχειρήσεις. Η χρηματοδοτική διευκόλυνση εμπορίου αποτελεί καινοτόμο εργαλείο το οποίο θέτει σε εφαρμογή η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (ΕΤΕπ) για να βοηθήσει τις ΜΜΕ στην Κύπρο. Το Συμβούλιο των Διοικητών της ΕΤΕπ ενέκρινε χρηματοδοτική διευκόλυνση εμπορίου ύψους 150 εκατ. ευρώ για την Κύπρο. Σκοπός της διευκόλυνσης είναι να επανεργοποιήσει πιστωτικές γραμμές από διεθνείς τράπεζες και στήριξη των βραχυπρόθεσμων εμπορικών μέσων για τη διατήρηση της ικανότητας του τραπεζικού τομέα της Κύπρου να παρέχει επαρκή όγκο προϊόντων, όπως πιστωτικές επιστολές, παρά την επιδείνωση της πιστοληπτικής ικανότητας. Με την προσέλκυση κεφαλαίων, θα υποστηρίξει τις ροές εξαγωγών και εισαγωγών των ΜΜΕ ύψους 300 έως 450 εκατ. ευρώ ετησίως, δεδομένου ότι αυτές πλήττονται περισσότερο από την πιστωτική στενότητα. Μια πρώτη σύμβαση 50 εκατ. ευρώ στο πλαίσιο της χρηματοδοτικής διευκόλυνσης εμπορίου έχει ήδη υπογραφεί με την Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου. Η κυπριακή κυβέρνηση δημιουργεί επίσης το ταμείο επιχειρηματικότητας Κύπρου (CYPEF) προκειμένου να βελτιωθεί η ρευστότητα των κυπριακών ΜΜΕ. Ο προϋπολογισμός του ανέρχεται σε 100 εκατ. ευρώ και χρηματοδοτείται από τα εθνικά κονδύλια που αποκτήθηκαν μέσω δανείου από την ΕΤΕπ. Υλοποιούμενο σε συνεργασία με επιλεγμένους ενδιάμεσους φορείς χρηματοδότησης, το ταμείο θα παρέχει χρηματοδότηση για τις ΜΜΕ μέσω δανείων επιμερισμού των κινδύνων που συγχρηματοδοτούνται κατά 50 % από τους ενδιάμεσους χρηματοπιστωτικούς οργανισμούς. Τα δάνεια θα χορηγηθούν σε ΜΜΕ με καλά επιτόκια και εύλογες προθεσμίες αποπληρωμής και θα είναι διαθέσιμα μέχρι το τέλος του Έχει συσταθεί σύστημα χρηματοδότησης για να βοηθήσει να διατηρηθούν θέσεις εργασίας στον τομέα του λιανικού εμπορίου. Το μέτρο αυτό αποσκοπεί στην ελαχιστοποίηση των απολύσεων σε τοπικές πολύ μικρές επιχειρήσεις στον τομέα του λιανικού εμπορίου, οι οποίες πλήττονται σοβαρά από την τρέχουσα οικονομική κρίση. Το μέτρο ισχύει από τον Φεβρουάριο του 2014, παρέχει σταθερή επιδότηση ευρώ για κάθε πολύ μικρή επιχείρηση στον τομέα του λιανικού εμπορίου η οποία απασχολεί λιγότερα από τέσσερα άτομα. Κύριος στόχος του μέτρου είναι να βοηθήσει τις επιχειρήσεις να διατηρήσουν τους υπαλλήλους που έχουν για τουλάχιστον 12 μήνες Ενημερωτικό δελτίο για την SBA Κύπρος 11

12 Ενιαία Αγορά Απόκλιση από τον μέσο όρο της ΕΕ (υπολογιζόμενη σε τυπικές αποκλίσεις, μέσος όρος της ΕΕ=0) ΜΜΕ με ενδοενωσιακές εξαγωγές αγαθών (ποσοστό των ΜΜΕ στη βιομηχανία); 2011; Κύπρος: 4.74; Μ.Ο. ΕΕ: ΜΜΕ με ενδοενωσιακές εισαγωγές αγαθών (ποσοστό των ΜΜΕ στη βιομηχανία); 2011; Κύπρος: 22.25; Μ.Ο. ΕΕ: Δημόσιες συμβάσεις που εξασφαλίζονται από ΜΜΕ στο εξωτερικό (ποσοστό της συνολικής αξίας των δημοσίων συμβάσεων); 2013; Κύπρος: 9.1; Μ.Ο. ΕΕ: 2.6 Αριθμός των οδηγιών για την ενιαία αγορά δεν έχουν μεταφερθεί ακόμη στο εθνικό δίκαιο; 2013; Κύπρος: 13; Μ.Ο. ΕΕ: 8.69 Μέση καθυστέρηση στη μεταφορά οδηγιών που εκκρεμούν (σε μήνες); 2013; Κύπρος: 6.7; Μ.Ο. ΕΕ: 8 Αριθμός των εκκρεμών διαδικασιών επί παραβάσει; 2013; Κύπρος: 12; Μ.Ο. ΕΕ: Σημείωση: Οι ράβδοι δεδομένων που δείχνουν προς τα δεξιά εμφανίζουν επιδόσεις καλύτερες του μέσου όρου της ΕΕ, ενώ οι ράβδοι δεδομένων προς τα αριστερά δείχνουν ασθενέστερες επιδόσεις. Οι επιδόσεις της Κύπρου στον τομέα αυτό βελτιώθηκαν και πλέον βρίσκονται κοντά στον μέσο όρο της ΕΕ. Οι βελτιώσεις είναι πιο εμφανείς στο μέσο χρονικό διάστημα που απαιτείται για τη μεταφορά των οδηγιών που δεν έχουν ακόμη μεταφερθεί στο εθνικό δίκαιο, που τώρα είναι περισσότερο από έναν μήνα λιγότερο από τον μέσο όρο της ΕΕ. Αυτό έχει αλυσιδωτές επιπτώσεις στον αριθμό των εκκρεμών οδηγιών για την ενιαία αγορά, ο οποίος μειώθηκε από το διπλάσιο του μέσου όρου κατά το τελευταίο έτος σε 13, σε σύγκριση με το 8,69 του μέσου όρου. Οι κυπριακές ΜΜΕ κατόρθωσαν να εξασφαλίσουν σχεδόν την τετραπλάσια αξία της σύμβασης στο εξωτερικό σε σχέση με τις ομόλογές τους στην ΕΕ. Παρ όλο που παραδοσιακά έχουν την τάση να εισάγουν περισσότερα απ όσα εξάγουν, τα πιο πρόσφατα αριθμητικά στοιχεία από εκείνα που χρησιμοποιήθηκαν για την αξιολόγηση αυτή δείχνουν σημαντική αύξηση στον αριθμό των εξαγωγών (10 % το 2013) 13. Δεδομένου ότι η αξιολόγηση καλύπτει μόνο αγαθά, τα αριθμητικά στοιχεία για τις ΜΜΕ με ενδοκοινοτικές εξαγωγές ή εισαγωγές δεν παρουσιάζουν ολόκληρη την εικόνα. Για παράδειγμα, οι στατιστικές για τις συναλλαγές στον τομέα των υπηρεσιών ανά κατηγορία μεγέθους δεν είναι διαθέσιμες. Δεν ανακοινώθηκε ούτε εφαρμόστηκε κανένα σημαντικό πολιτικό μέτρο κατά την εν λόγω περίοδο Ενημερωτικό δελτίο για την SBA Κύπρος 12

13 Δεξιότητες και καινοτομία Ποσοστό των ΜΜΕ που εισάγουν καινοτομίες σε προϊόντα ή διεργασίες; 2010; Κύπρος: 34.8; Μ.Ο. ΕΕ: Ποσοστό των ΜΜΕ που εισάγουν καινοτομίες στον τομέα του μάρκετινγκ ή της οργάνωσης ; 2010; Κύπρος: 36.99; Μ.Ο. ΕΕ: 40.3 Ποσοστό των ΜΜΕ με ενδοεπιχειρησιακές καινοτομίες; 2008; Κύπρος: 41.55; Μ.Ο. ΕΕ: Ποσοστό καινοτόμων ΜΜΕ που συνεργάζονται με άλλες; 2010; Κύπρος: 21.49; Μ.Ο. ΕΕ: Πωλήσεις καινοτομιών νέων για την αγορά και νέων για την εταιρεία (ποσοστό του κύκλου εργασιών); 2010; Κύπρος: 14.7; Μ.Ο. ΕΕ: Ποσοστό των ΜΜΕ που πραγματοποιούν ηλεκτρονικές πωλήσεις; 2013; Κύπρος: 6.88; Μ.Ο. ΕΕ: Ποσοστό των ΜΜΕ που πραγματοποιούν ηλεκτρονικές αγορές; 2013; Κύπρος: 7.55; Μ.Ο. ΕΕ: Απόκλιση από τον μέσο όρο της ΕΕ (υπολογιζόμενη σε τυπικές αποκλίσεις, μέσος όρος της ΕΕ=0) Κύκλος εργασιών από το ηλεκτρονικό εμπόριο; 2013; Κύπρος: 5.44; Μ.Ο. ΕΕ: Ποσοστό του συνόλου των επιχειρήσεων που εκπαιδεύουν τους υπαλλήλους τους; 2010; Κύπρος: 72; Μ.Ο. ΕΕ: Σημείωση: Οι ράβδοι δεδομένων που δείχνουν προς τα δεξιά εμφανίζουν επιδόσεις καλύτερες του μέσου όρου της ΕΕ, ενώ οι ράβδοι δεδομένων προς τα αριστερά δείχνουν ασθενέστερες επιδόσεις. Οι επιδόσεις της Κύπρου στον τομέα αυτό είναι σταθερές και συμβαδίζουν με τον μέσο όρο της ΕΕ, αλλά έχουν σημειώσει μικρή πρόοδο. Τα διαθέσιμα στοιχεία για τους περισσότερους δείκτες είναι παρωχημένα, πράγμα που σημαίνει ότι είναι πιο δύσκολο να εκτιμηθεί αν υπήρξε βελτίωση του αριθμού των ΜΜΕ που εισάγουν καινοτομίες στις αγορές τους ή στον αντίστοιχο κύκλο εργασιών. Ωστόσο, όταν είναι διαθέσιμα, τα πιο πρόσφατα στοιχεία δείχνουν ότι οι κυπριακές ΜΜΕ εξακολουθούν να μη γνωρίζουν επαρκώς τις ηλεκτρονικές επιχειρηματικές δραστηριότητες ή να μην τις εμπιστεύονται αρκετά ώστε να αναπτύξουν επιχειρηματικές δραστηριότητες στο διαδίκτυο. Όλοι οι δείκτες δείχνουν τιμές που στην καλύτερη περίπτωση είναι το μισό του μέσου όρου της ΕΕ. Οι ομόλογες εταιρείες στην ΕΕ ξεπερνούν τις κυπριακές ΜΜΕ που πραγματοποιούν ηλεκτρονικές αγορές σε αναλογία τρία προς ένα. Ωστόσο, αναγνωρίζεται όλο και περισσότερο η σημασία των δεξιοτήτων και της καινοτομίας για την ανταγωνιστικότητα των κυπριακών ΜΜΕ, δεδομένης ιδίως της μεγαλύτερης συμμετοχής τους στις διεθνείς οικονομικές και εμπορικές συναλλαγές. Μόνο ένα νέο μέτρο εφαρμόστηκε ωστόσο: ένα μέτρο για την παραγωγικότητα και ένα πρόγραμμα συγκριτικής αξιολόγησης που διοργάνωσε το Κέντρο Παραγωγικότητας Κύπρου. Παρέχει στις τοπικές ΜΜΕ χρήσιμες πληροφορίες σχετικά με τα στοιχεία επιδόσεων από περισσότερους από εταίρους σε ολόκληρο τον κόσμο. Τα στοιχεία καλύπτουν στόχους σχετικά με τα χρηματοοικονομικά, τους πελάτες, την επεξεργασία, τη μάθηση και την ανάπτυξη. Οι πληροφορίες επιτρέπουν στις κυπριακές ΜΜΕ να συγκρίνουν τις επιδόσεις τους με πολλούς διεθνείς εταίρους/ανταγωνιστές, και έτσι παρακινούνται να διεθνοποιηθούν με το να αυξήσουν την ανταγωνιστικότητά τους μέσω της καινοτομίας και της έρευνας Ενημερωτικό δελτίο για την SBA Κύπρος 13

14 Περιβάλλον Ποσοστό των ΜΜΕ που έχουν λάβει μέτρα αποδοτικής χρήσης των πόρων; 2013; Κύπρος: 73; Μ.Ο. ΕΕ: 95 Ποσοστό των ΜΜΕ που έχουν ωφεληθεί από μέτρα δημόσιας στήριξης για δράσεις αποδοτικής χρήσης των πόρων; 2013; Κύπρος: 52; Μ.Ο. ΕΕ: 35 Ποσοστό των ΜΜΕ που παρέχουν πράσινα προϊόντα ή υπηρεσίες; 2013; Κύπρος: 25; Μ.Ο. ΕΕ: 26 Ποσοστό των ΜΜΕ στις οποίες πάνω από το 50% του κύκλου εργασιών παράγεται από πράσινα προϊόντα ή υπηρεσίες; 2013; Κύπρος: 19; Μ.Ο. ΕΕ: 22 Ποσοστό των ΜΜΕ που έχουν ωφεληθεί από μέτρα δημόσιας στήριξης για την παραγωγή πράσινων προϊόντων; 2013; Κύπρος: 0; Μ.Ο. ΕΕ: 26 Απόκλιση από τον μέσο όρο της ΕΕ (υπολογιζόμενη σε τυπικές αποκλίσεις, μέσος όρος της ΕΕ=0) Σημείωση: Οι ράβδοι δεδομένων που δείχνουν προς τα δεξιά εμφανίζουν επιδόσεις καλύτερες του μέσου όρου της ΕΕ, ενώ οι ράβδοι δεδομένων προς τα Από τα νέα δεδομένα για τον τομέα αυτόν προκύπτει ότι η Κύπρος δεν έχει σημειώσει καμία πρόοδο. Ενώ περισσότερες ΜΜΕ σε σχέση με τον μέσο όρο της ΕΕ έχουν λάβει κρατική υποστήριξη για τη χρηματοδότηση των μέτρων για την αποδοτική χρήση των πόρων, συνολικά ο αριθμός των επιχειρήσεων που έχουν εφαρμόσει πραγματικά τέτοια μέτρα παραμένει πολύ χαμηλότερος από τον μέσο όρο της ΕΕ. Υπό τις τρέχουσες συνθήκες, τα περιβαλλοντικά ζητήματα δεν αποτελούν προτεραιότητα για τις κυπριακές ΜΜΕ ή για την κυβέρνηση. Ωστόσο, οι δείκτες για τον αριθμό των επιχειρήσεων που προσφέρουν οικολογικά προϊόντα ή υπηρεσίες ή των οποίων περισσότερο από το μισό του κύκλου εργασιών τους προέρχεται από τα εν λόγω προϊόντα ή υπηρεσίες είναι ελάχιστα μόνο χαμηλότεροι από τον μέσο όρο. Τελευταία οι ΜΜΕ δεν έχουν λάβει δημόσια στήριξη για την παραγωγή οικολογικών προϊόντων. Το γεγονός αυτό δεν εκπλήσσει, δεδομένων των σημερινών οικονομικών δυσκολιών της κυπριακής οικονομίας. Επειδή υπήρχαν υψηλότερες προτεραιότητες σε άλλους τομείς, δεν θεσπίστηκαν νέα μέτρα πολιτικής στον τομέα αυτό κατά την εν λόγω περίοδο. Διεθνοποίηση ΜΜΕ με εξαγωγές αγαθών σε χώρες εκτός ΕΕ (ποσοστό των ΜΜΕ στη βιομηχανία); 2011; Κύπρος: 4.35; Μ.Ο. ΕΕ: 9.68 ΜΜΕ με εισαγωγές αγαθών από χώρες εκτός ΕΕ (ποσοστό των ΜΜΕ στη βιομηχανία); 2011; Κύπρος: 13.96; Μ.Ο. ΕΕ: 8.18 Κόστος που απαιτείται για τις εισαγωγές (σε δολάρια ΗΠΑ); 2014; Κύπρος: 1010; Μ.Ο. ΕΕ: Χρόνος που απαιτείται για τις εισαγωγές (σε ημέρες); 2014; Κύπρος: 5; Μ.Ο. ΕΕ: Αριθμός των εγγράφων που απαιτούνται για τις εισαγωγές; 2014; Κύπρος: 7; Μ.Ο. ΕΕ: 4.68 Κόστος που απαιτείται για τις εξαγωγές (σε δολάρια ΗΠΑ); 2014; Κύπρος: 865; Μ.Ο. ΕΕ: Χρόνος που απαιτείται για τις εξαγωγές (σε ημέρες); 2014; Κύπρος: 7; Μ.Ο. ΕΕ: Αριθμός των εγγράφων που απαιτούνται για τις εξαγωγές; 2014; Κύπρος: 5; Μ.Ο. ΕΕ: 4.25 Απόκλιση από τον μέσο όρο της ΕΕ (υπολογιζόμενη σε τυπικές αποκλίσεις, μέσος όρος της ΕΕ=0) Ενημερωτικό δελτίο για την SBA Κύπρος 14

15 Συνολικά, η Κύπρος εξακολουθεί να βρίσκεται πάνω από τον μέσο όρο της ΕΕ σ αυτόν τον τομέα. Τα στοιχεία για τις εξαγωγές και τις εισαγωγές αγαθών εκτός της ΕΕ καλύπτουν μόνο τις ΜΜΕ του κλάδου και είναι παρωχημένα, γεγονός που δυσχεραίνει την αξιολόγηση της προόδου τους. Μολονότι τα αριθμητικά στοιχεία δείχνουν αύξηση των εξαγωγών κατά 10 % κατά τη διάρκεια του 2013, ο αντίκτυπος των εξαγωγικών δραστηριοτήτων παραμένει αμελητέος, διότι αντιπροσωπεύει μόνο το 5 % του ΑΕγχΠ. Παρ όλα αυτά, το κόστος εισαγωγής (που μετράται με βάση τα τέλη που εισπράττονται για ένα εμπορευματοκιβώτιο 20 ποδών, συμπεριλαμβανομένων των εγγράφων, του εκτελωνισμού, της διαχείρισης του τερματικού σταθμού κ.λπ.) και ο χρόνος που απαιτείται για την εισαγωγή ή εξαγωγή αγαθών είναι πολύ χαμηλότερα από τον μέσο όρο της ΕΕ. Ωστόσο, η διοικητική επιβάρυνση που συνδέεται με τις διεθνείς δραστηριότητες, η οποία είναι υψηλότερη από τον μέσο όρο, πρέπει να μειωθεί περαιτέρω. Δεν εφαρμόστηκαν νέα μέτρα πολιτικής το Ενημερωτικό δελτίο για την SBA Κύπρος 15

16 3. Ορθές πρακτικές Παρακάτω ακολουθεί ένα παράδειγμα ορθής πρακτικής από την Κύπρο για να παρουσιαστεί τι μπορεί να κάνει η κυβέρνηση για την υποστήριξη των ΜΜΕ: Ταμείο Επιχειρηματικότητας Κύπρου (CYPEF) Τον Δεκέμβριο του 2013 η κυβέρνηση ανακοίνωσε ότι θα συσταθεί ταμείο για τη στήριξη και ενίσχυση της επιχειρηματικότητας μέσω της βελτίωσης της πρόσβασης των ΜΜΕ στη χρηματοδότηση. Θα διατεθούν 100 εκατ. ευρώ στο ταμείο μέσω της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων. Το Ευρωπαϊκό Ταμείο Επενδύσεων (ΕΤΕ) θα διαχειρίζεται το CYPEF. Τα χρηματοπιστωτικά μέσα που καλύπτουν το κεφάλαιο κίνησης και τις επενδύσεις, θα διατεθούν στις ΜΜΕ σε χαμηλότερα επιτόκια και με λιγότερες απαιτήσεις εξασφάλισης, παρατεταμένη διάρκεια δανείων και περιόδους χάριτος. Τα 100 εκατ. ευρώ αρχικού κεφαλαίου από την ΕΤΕπ θα είναι ισοδύναμης αξίας με συνεισφορές από τους επιλεγμένους ενδιάμεσους χρηματοπιστωτικούς οργανισμούς του ΕΤΕ, που ανέρχονται συνολικά σε 200 εκατ. ευρώ για τις ΜΜΕ. Πρόσθετα ποσά ενδέχεται να διατεθούν αργότερα εάν η αγορά απορροφά ικανοποιητικά το CYPEF. Παραπομπή: Σημαντικές παρατηρήσεις Τα ενημερωτικά δελτία για την πρωτοβουλία «Small Business Act» (SBA) συντάσσονται από τη Γενική Διεύθυνση Επιχειρήσεων στο πλαίσιο της ανασκόπησης της επίδοσης των ΜΜΕ (SPR), η οποία αποτελεί το κύριο μέσο για τη διεξαγωγή μιας οικονομικής ανάλυσης των θεμάτων των ΜΜΕ. Τα εν λόγω δελτία συνδυάζουν τις πλέον πρόσφατες διαθέσιμες στατιστικές πληροφορίες και τις πληροφορίες σχετικά με τις πολιτικές και στα 28 κράτη μέλη της ΕΕ, καθώς και σε εννέα τρίτες χώρες οι οποίες συνεισφέρουν επίσης στο πρόγραμμα πλαίσιο της ΕΕ για την ανταγωνιστικότητα και την καινοτομία (CIP). Τα ενημερωτικά δελτία τα οποία εκδίδονται σε ετήσια βάση συμβάλλουν στην οργάνωση των διαθέσιμων πληροφοριών για τη διευκόλυνση της αξιολόγησης των πολιτικών για τις ΜΜΕ και την παρακολούθηση της εφαρμογής της SBA. Προβαίνουν σε απολογισμό και καταγραφή της προόδου. Δεν αποτελούν αξιολόγηση των πολιτικών των κρατών μελών, αλλά θα μπορούσαν να θεωρηθούν συμπληρωματική πηγή πληροφοριών που αποσκοπεί στη βελτίωση της χάραξης τεκμηριωμένων πολιτικών. Για παράδειγμα, τα ενημερωτικά δελτία καταγράφουν μόνο τα μέτρα πολιτικής που θεωρούνται σημαντικά από τους ειδικούς στην πολιτική για τις ΜΜΕ σε τοπικό επίπεδο. Δεν αντικατοπτρίζουν ούτε μπορούν να αντικατοπτρίζουν το σύνολο των μέτρων που λαμβάνουν οι κυβερνήσεις κατά την περίοδο αναφοράς. Περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τις πολιτικές παρέχονται στη βάση δεδομένων που είναι προσβάσιμη από τον δικτυακό τόπο της SPR. Βλ. υποσημειώσεις στη σελίδα που ακολουθεί. Περισσότερες πληροφορίες Ανασκόπηση της επίδοσης των ΜΜΕ: Πρωτοβουλία «Small Business Act» για τις μικρές επιχειρήσεις: Ενημερωτικό δελτίο για την SBA Κύπρος 16

17 Ευρωπαϊκή πύλη για τις μικρές επιχειρήσεις: 1 Το Κοινό Κέντρο Έρευνας (ΚΚΕρ) στην Ίσπρα της Ιταλίας συνέβαλε σημαντικά στα ενημερωτικά δελτία για την SBA για το Το ΚΚΕρ επέφερε σημαντικές βελτιώσεις στη μεθοδολογική προσέγγιση, στις στατιστικές εργασίες για το σύνολο των δεδομένων και στην οπτική παρουσίαση των δεδομένων αυτών. 2 Εκτός αν αναφέρεται διαφορετικά, οι αναλογίες και οι ρυθμοί αύξησης υπολογίζονται με βάση τα δεδομένα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την Κύπρο. Βλ. 3 Ανά χώρα έκθεση του ΔΝΤ αριθ. 13/374, Δεκέμβριος Βλ. 4 ό.π. 5 Υπολογίζεται με βάση τα στοιχεία από το πραγματικό ΑΕγχΠ από την ετήσια βάση μακροοικονομικών δεδομένων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής 6 Τμήμα Εφόρου Εταιρειών και Επίσημου Παραλήπτη. 7 Βασίζονται σε αριθμητικά στοιχεία που δημοσίευσε η στατιστική υπηρεσία της Κύπρου. 8 Προκαταρκτική εκτίμηση που εκδόθηκε στις 14 Φεβρουαρίου 2014 από τη Στατιστική Υπηρεσία της Κύπρου. 9 ΔΝΤ. Βλ Τα τρία διαγράμματα που ακολουθούν περιγράφουν τις διαχρονικές τάσεις των μεταβλητών. Περιέχουν τις τιμές των δεικτών για τα έτη από το 2008 έως το 2015, με έτος αναφοράς το 2008 στην τιμή του «100». Από το 2012 και μετά τα διαγράμματα δείχνουν τις εκτιμήσεις των διαχρονικών εξελίξεων, που παρήχθησαν από το DIW Econ με βάση αριθμητικά στοιχεία για την περίοδο από τη βάση δεδομένων των στατιστικών διάρθρωσης των επιχειρήσεων (Eurostat). Τα στοιχεία καλύπτουν την «οικονομία των επιχειρήσεων», στην οποία περιλαμβάνονται η μεταποίηση, οι κατασκευές, το εμπόριο και οι υπηρεσίες (NACE αναθ. 3 τομείς Β έως J, L, M και N). Δεν καλύπτουν επιχειρήσεις του χρηματοπιστωτικού τομέα, της γεωργίας, της δασοκομίας και της αλιείας ή σε μεγάλο βαθμό μη εμπορεύσιμους τομείς όπως η εκπαίδευση και η υγεία. Μπορείτε να μελετήσετε μια λεπτομερή μεθοδολογία στη διεύθυνση: 11 Τα μέτρα πολιτικής που παρουσιάζονται στο παρόν ενημερωτικό δελτίο SBA μπορεί να αποτελούν μόνο μια επιλογή μέτρων μεταξύ αυτών που έλαβε η κυβέρνηση το 2013 και το πρώτο τρίμηνο του Η επιλογή έγινε από τον εθνικό εμπειρογνώμονα σχετικά με την πολιτική για τις ΜΜΕ, στον οποίο ανέθεσε το έργο η εταιρεία CARSA Spain (ο βασικός αντισυμβαλλόμενος της ΓΔ Επιχειρήσεων και Βιομηχανίας για τα ενημερωτικά δελτία του 2014). Οι εμπειρογνώμονες κλήθηκαν να επιλέξουν μόνο τα μέτρα εκείνα που, κατά τη γνώμη τους, ήταν τα σημαντικότερα, δηλαδή εκείνα από τα οποία αναμενόταν ο μεγαλύτερος αντίκτυπος στον συγκεκριμένο τομέα της SBA. Το πλήρες φάσμα των μέτρων που κατέγραψαν οι εμπειρογνώμονες κατά την εκπόνηση των ενημερωτικών δελτίων του τρέχοντος έτους θα δημοσιευτεί μαζί με τα ενημερωτικά δελτία στον δικτυακό τόπο της ΓΔ Επιχειρήσεων και Βιομηχανίας με τη μορφή βάσης δεδομένων πολιτικής. 12 Το τετραπλό διάγραμμα συνδυάζει δύο σύνολα πληροφοριών: πρώτον, εμφανίζει την επίδοση στην τρέχουσα κατάσταση με βάση τα στοιχεία των τελευταίων διαθέσιμων ετών. Τα στοιχεία αυτά απεικονίζονται κατά μήκος του άξονα Χ υπολογιζόμενα σε τυπικές αποκλίσεις από τον απλό, μη σταθμισμένο, αριθμητικό μέσο όρο της ΕΕ-27. Δεύτερον, αποκαλύπτει τη διαχρονική πρόοδο, δηλαδή τα μέσα ετήσια ποσοστά 2014 Ενημερωτικό δελτίο για την SBA Κύπρος 17

18 ανάπτυξης για την περίοδο Τα ποσοστά ανάπτυξης υπολογίζονται σε σύγκριση με τους ατομικούς δείκτες που συνθέτουν τους μέσους όρους για κάθε τομέα της SBA. Επομένως, η τοποθέτηση του μέσου όρου για έναν τομέα της SBA σε καθένα από τα τέσσερα τμήματα του διαγράμματος, παρέχει στοιχεία της τρέχουσας κατάστασης όχι μόνον για τη θέση μιας χώρας όσον αφορά έναν τομέα της SBA σε σύγκριση με την υπόλοιπη ΕΕ σε μια δεδομένη χρονική στιγμή, αλλά επίσης και για το εύρος της προόδου που πραγματοποιήθηκε κατά την περίοδο Ενημερωτικό δελτίο για την SBA Κύπρος 18