costa gavras stimulating minds through film κώστας γαβράς όταν οι ταινίες διεγείρουν το πνεύμα Constadina Zarokosta

Transcript

1 costa gavras stimulating minds through film κώστας γαβράς όταν οι ταινίες διεγείρουν το πνεύμα Constadina Zarokosta

2 Costa Gavras, director and screenwriter of the classic movie Z, provides an exclusive interview with Constadina Zarokosta, senior editor of Metohos, before the Canadian premiere of his latest film The Axe. Κώστασ Γαβράσ, σκηνοθέτησ και σεναριογράφοσ τησ κλασικήσ ταινίασ Ζ, δίνει αποκλειστική συνέντευξη στην αρχισυντάκτρια του περιοδικού μέτοχοσ, Κωνσταντίνα Ζαρόκωστα, λίγο πριν από την Καναδική πρεμιέρα τησ τελευταίασ του ταινίασ The Axe Born in 1933 as Κonstantinos Gavras in LoutraIraias, Arkadia (between Dimitsana and Olympia), what is your best memory of greece when you were young? During the German occupation, living in my father s village. We lived like peasants dealing with goats, grapes, wine, making olive oil, being in touch with nature. These are the strongest part of my memories at this time. I lived there for four years and we were quite poor, but every moment is still fresh in my mind. They are wonderful memories. Γεννηθήκατε ωσ Κωνσταντίνοσ Γαβράσ, το 1933, στα Λουτρά Ηραίασ στην αρκαδία (μεταξύ Δημητσάνασ και Ολυμπίασ). Ποια είναι η ωραιότερη ανάμνηση από την Ελλάδα την εποχή που ήσασταν νέοσ; Όταν ζούσαμε στο χωριό με τον πατέρα μου, κατά τη διάρκεια τησ Γερμανικήσ κατοχήσ. Ζούσαμε όπωσ όλοι οι χωρικοί, ασχολούμενοι με τισ γίδεσ, τα σταφύλια, την παραγωγή κρασιού, λαδιού, δεμένοι με τη φύση. Αυτά αποτελούν το πιο ζωηρό κομμάτι των αναμνήσεών μου από εκείνη την εποχή. Έμεινα εκεί για τέσσερα χρόνια και ήμαστε σχετικά φτωχοί αλλά κάθε στιγμή είναι ακόμα νωπή στο μυαλό μου. Είναι υπέροχεσ αναμνήσεισ. Do you have any siblings? Yes I have two brothers, one who is a lawyer in Athens, another one in Boston who is a doctor running an institute for cardiovascular research, he s the genius of the family. Έχετε αδέλφια; Ναι, έχω δύο αδελφούσ, από τουσ οποίουσ ο ένασ είναι δικηγόροσ στην Αθήνα και ο δεύτεροσ είναι γιατρόσ στη Βοστώνη. Διευθύνει ένα ινστιτούτο καρδιαγγειακήσ έρευνασ είναι η διάνοια τησ οικογένειασ. You all appear to be very successful. do you think it had to do with where you came from and striving to be better and having more than what you had as a child? It had no doubt to do with where I came from and also from our mother, who always told us to educate ourselves, να μαθεται γράματα. She wasn t educated herself and really pushed for it very strongly. You left for Paris at the age of 18 (1952), studied literature at the Sorbonne University before studying filmmaking at IDHEC (Institut Des Hautes Etudes Cinematographiques) in how long did it take for you to return to Greece? I didn t have the money to go back often because I was working and studying at the same time. The family didn t have money to send. I went three years later and then I had a problem with the military. They asked that I join, but I requested to finish my studies first. They told me I had to stay in Greece to protect my country. So I ran away and didn t come back until four or five years later. I escaped through Italy by boat and then train, which took me two nights and three days. Although many say your movies have an American style with a European political sensibility, how much of that political sensibility comes from your Greek background and how much came from your French based studies at the Sorbonne? Όλοι φαίνεστε επιτυχημένοι. πιστεύετε ότι αυτό σχετίζεται με το πώσ ξεκινήσατε, με τον αγώνα σασ να γίνετε καλύτεροσ και να αποκτήσετε πιο πολλά από όσα είχατε όταν ήσαστε παιδί; Χωρίσ αμφιβολία έχει να κάνει με το πώσ ξεκίνησα, αλλά επίσησ σ αυτό συνέβαλε και η μητέρα μασ, που πάντοτε μασ παρακινούσε να μορφωθούμε: «να μάθετε γράμματα». Η ίδια δεν ήταν μορφωμένη και μασ παρότρυνε πράγματι έντονα προσ αυτή την κατεύθυνση. Φύγατε για το Παρίσι όταν ήσαστε 18 ετών (1952), σπουδάσατε λογοτεχνία στο πανεπιστήμιο τησ Σορβόννησ, και το 1955 κινηματογραφική παραγωγή στο IDHEC (Ινστιτούτο Ανωτέρων Σπουδών Κινηματογράφου). Πόσο καιρό σασ πήρε να γυρίσετε στην Ελλάδα; Δεν είχα τα χρήματα για να την επισκέπτομαι συχνά, επειδή δούλευα και σπούδαζα συγχρόνωσ. Η οικογένειά μου δεν είχε λεφτά να μου στείλει. Γύρισα μετά από 3 χρόνια και τότε είχα πρόβλημα με το στρατό. Ήθελαν να υπηρετήσω αλλά ζήτησα να τελειώσω τισ σπουδέσ μου πρώτα. Μου απάντησαν ότι έπρεπε να παραμείνω στην Ελλάδα για να υπερασπιστώ τη χώρα μου. Έτσι, έφυγα και ξαναγύρισα έπειτα από τέσσερα-πέντε χρόνια. Διέφυγα μέσω Ιταλίασ, με καράβι και μετά με τρένο, και μου πήρε δύο νύχτεσ και τρεισ ημέρεσ για να φτάσω στη Γαλλία. Αν και πολλοί λένε ότι οι ταινίεσ σασ διαθέτουν ένα «αμερικάνικο ύφοσ και συγχρόνωσ μια ευρωπαϊκή From both, the first was the Greek tradition. Greek theatre is more political and we also believe during the great period of Greek theatre, democracy was born. I m not sure which came first, democracy or Greek theatre, but they worked together and Greek theatre definitely played an important role in democracy and the study of human beings. In France, I discovered a different type of theatre, civilization and literature, also a free way of being. In the late 1940 s and early 1950 s, Greece was under a very conservative system because of the civil war πολιτική ευαισθησία», πόση από αυτή την πολιτική ευαισθησία βασίζεται στισ ελληνικέσ σασ ρίζεσ και πόση στισ σπουδέσ σασ στη Σορβόννη; Βασίζεται και στισ δύο, με πρώτη την ελληνική παράδοση. Το (αρχαίο) ελληνικό θέατρο είναι περισσότερο πολιτικό επίσησ πιστεύουμε πωσ η δημοκρατία γεννήθηκε κατά τη διάρκεια τησ ακμήσ του ελληνικού θεάτρου. Δεν είμαι σίγουροσ ποιο προηγήθηκε, η δημοκρατία ή το ελληνικό θέατρο, αλλά λειτούργησαν μαζί, και το Ελληνικό θέατρο σαφώσ έπαιξε σπουδαίο ρόλο στην καλλιέργεια Society s problems are human problems and I follow this mentality with my dual nationality being Greek, but [also] with my experience in France. Τα κοινωνικά προβλήματα είναι ανθρώπινα προβλήματα και έχω αυτή τη νοοτροπία λόγω της διπλής μου εθνικότητας, όντας Έλληνας, αλλά [επίσης] και από την εμπειρία μου στη Γαλλία. and cold war, creating much censorship. In France, I discovered freedom and the respect the state had for its citizens, which didn t exist much in Greece at that time. I discovered a new country. After I finished school I was well accepted by the profession of film and worked as an apprentice as a director s assistant with some of the major film directors at that time. I was very proud. The predominant focus in your films is on political themes, the questioning of authority, humanity and ethics. Was this influenced by the unfair treatment to you by the Greek government when they denied you entrance into the Athens University as well as your denied entry to the U.S.? This was somewhat obvious in the opening credits of your movie, Z, which stated: any resemblance to real events, to persons living or dead, is not accidental. It is deliberate, but was that also your purpose in later films? Yes, I believe government is part of it, but also I believe cinema, as the good classic theatre, should always deal with society. Society s problems are human problems and I follow this mentality with my dual nationality being Greek, but [also] with my experience in France. I believe I was able to do the movies I have done because I lived in France. If I was a Greek director, or a Hollywood director, I would never have done the same movies. I did them because I lived in France, but I ve also created movies that don t look like French movies either. As of 1968, you became a French citizen. despite the injustices to you and your family by the past Greek government, is there anything that makes you proud to be Greek? Everything of course. I am what I am because I am Greek first, and French second. There were some negative adventures with my family, but Greece has changed, is still changing and keeps getting better and I m quite proud. For example, with regards to the successful Olympic games, everyone in France said Greece would never do τησ δημοκρατίασ και στη μελέτη του ανθρώπινου γένουσ. Στη Γαλλία ανακάλυψα ένα διαφορετικό τύπο θεάτρου, πολιτισμού και λογοτεχνίασ, έναν ελεύθερο τρόπο ζωήσ. Η Ελλάδα, στα τέλη τησ δεκαετίασ του 40 με αρχέσ τησ δεκαετίασ του 50, ήταν κάτω από ένα ιδιαίτερα συντηρητικό καθεστώσ, εξαιτίασ του εμφυλίου πολέμου καθώσ και του ψυχρού πολέμου, το οποίο διαμόρφωσε μια αυστηρή λογοκρισία. Στη Γαλλία ανακάλυψα την ελευθερία και το σεβασμό του κράτουσ προσ τουσ πολίτεσ του, πράγμα που δεν υπήρχε και πολύ στην Ελλάδα εκείνησ τησ εποχήσ. Ανακάλυψα μια καινούρια χώρα. Αφού τελείωσα τη σχολή, έγινα με άνεση δεκτόσ από τη βιομηχανία του κινηματογράφου και δούλεψα ωσ μαθητευόμενοσ βοηθόσ σκηνοθέτη με μερικούσ από τουσ πιο γνωστούσ δημιουργούσ ταινιών τησ εποχήσ. Ήμουν πολύ περήφανοσ. Στισ ταινίεσ σασ, πάνω από όλα, δίνετε βάροσ σε πολιτικά θέματα, στην αμφισβήτηση τησ εξουσίασ, στη φύση του ανθρώπου και στην ηθική. σασ επηρέασε η άδικη αντιμετώπισή σασ από μέρουσ τησ ελληνικήσ κυβέρνησησ όταν δεν σασ δέχτηκαν στο πανεπιστήμιο των αθηνών, όπωσ επίσησ και από την άρνηση εισόδου στισ Η.Π.Α; αυτό ήταν κάπωσ προφανέσ στο εισαγωγικό κείμενο που εμφανιζόταν στην οθόνη, στην ταινία σασ «Ζ», στο οποίο σημειωνόταν: «οποιαδήποτε ομοιότητα με αληθινά γεγονότα, με ανθρώπουσ εν ζωή ή όχι, δεν είναι τυχαία, είναι εσκεμμενη». ήταν όμωσ αυτή η επιδίωξή σασ και στισ επόμενεσ ταινίεσ; Ναι, πιστεύω ότι υπάρχει επίδραση από την κάθε κυβέρνηση, όμωσ επίσησ πιστεύω ότι ο κινηματογράφοσ, όπωσ και το καλό κλασικό θέατρο, πρέπει πάντα να ασχολείται με την κοινωνία. Τα κοινωνικά προβλήματα είναι ανθρώπινα προβλήματα και έχω αυτήν τη νοοτροπία λόγω τησ διπλήσ μου εθνικότητασ, όντασ Έλληνασ, αλλά [επίσησ] και από την εμπειρία μου στη Γαλλία. Θεωρώ ότι ήμουν σε θέση να γυρίσω τισ ταινίεσ αυτέσ επειδή ζούσα στη Γαλλία. Εάν ήμουν σκηνοθέτησ στην Ελλάδα ή στο Hollywood, δεν θα είχα κάνει ποτέ τισ ίδιεσ ταινίεσ. Τισ έκανα επειδή ζούσα στη Γαλλία, αλλά έχω γυρίσει και ταινίεσ που δε μοιάζουν με Γαλλικέσ. WWW. METOHOS. METO HOS.COM HOS. COM

3 104 Jose Garcia plays Bruno Davent in Costa Gavras dark new move, The AXΕ. O Χοσέ Γκαρσία παίζει το ρόλο του Μπρούνο Ντάβερτ στη νέα σκοτεινή ταινία του Κώστα Γαβρά, The AXΕ. it, it will be a mess, yet when the Olympic games ended, even the President of the French Republic said we should be proud of Greece. That made me very very proud. Aside from Z, your only other Greek-based work was With Death and Light Continually, a musical show in at the Megaron in Athens and then Parthenon, a collaboration with the American Ballet and the Metropolitan Opera involving a short 3D film of the Parthenon in Why haven t you made any major films in greece? First, it s difficult for someone who has lived outside of Greece to create films there. Second, I have very strong feelings about Greece, making it difficult to find the right subject to film there. But, it s still a dream. You have received awards from your very first feature film Compartiment Tueurs (The Sleeping Car Murders), which shows that you were probably born to be a film maker, yet had you not been denied to study in Greece and the U.S., do you think you would have chosen a different career path? I don t know. My idea was always to write. I studied literature. You never know how you yourself in life can organize your future. Every situation influences it. My passion was to stay in the arts. You have worked with a number of international movies stars, always using American actors for your English films and foreign actors for your foreign films, including Yves Montand, Jacques Perrin, Irene Pappas, Jack Lemmon, Sissy Spassek, Jessica Lange, John Travolta and Dustin Hoffman. is there anyone who stands out in your mind, or any story you can relay in regards to what it was like to work with such well-known actors? Probably Yves Montand because we were also good friends. He played an important role in my life in Paris, as a friend and colleague. Another is Jacques Perrin and Jack Lemmon, I have a great relationship with Jack. These were good moments. You have been appointed a number of prestigious positions in your past: from , you were the president of the French Film Directors Society. From , you held the position of the president of La Cinematheque Francaise. In 1991, you became the President of the First Cinememoire Festival. in 1982, you were appointed the prestigious position of the President of Cinematheque Francaise (saving and restoring movies, renewing buildings and cinemas). What was it like to be in such powerful positions in the film world in a country you were not originally from, yet asked to maintain the French culture? I was asked to do it and they thought I was the right person to do the job, so I accepted. I like to participate in anything that preserves cinema and audio-visual mediums. I stay far away from political parties. In your last film, Amen, a movie that deals with the holocaust, you are quoted as saying Aπό το 1968, είστε Γάλλος υπήκοος. παρ όλες τις αδικίες εις βάρος σας και της οικογενείας σας από προγενέστερη ελληνική κυβέρνηση, υπάρχει κάτι που σας κάνει περήφανο που είστε Έλληνας; Τα πάντα, φυσικά. Είμαι ό,τι είμαι επειδή είμαι κατ αρχήν Έλληνας, και, κατά δεύτερο λόγο, Γάλλος. Η οικογένειά μου βίωσε αρκετές αρνητικές περιπέτειες αλλά η Ελλάδα έχει αλλάξει, αλλάζει ακόμα, συνεχίζει να βελτιώνεται και είμαι περήφανος. Λόγου χάρη, για την επιτυχημένη Ολυμπιάδα, όλοι στη Γαλλία έλεγαν ότι «η Ελλάδα δε θα τα καταφέρει ποτέ, θα γίνει χαμός», ωστόσο, όταν οι Ολυμπιακοί Αγώνες τελείωσαν, ακόμα και ο Πρωθυπουργός της Γαλλίας δήλωσε ότι θα έπρεπε να είμαστε περήφανοι για την Ελλάδα. Αυτό με έκανε ιδιαίτερα περήφανο. Eκτός από το «Ζ», η μοναδική άλλη δουλειά σας που να είναι βασισμένη στην ελλάδα ήταν το With Death and Light Continually, ένα μουσικό show το στο μέγαρο μουσικής στην αθήνα και μετά το Parthenon, μια συνεργασία με τα αμερικανικά μπαλέτα και τη metropolitan opera, που περιείχε μια μικρού μήκους 3D ταινία για τον Παρθενώνα, το Πώς και δεν έχετε γυρίσει μεγαλύτερα έργα στην Eλλάδα; Κατ αρχήν είναι δύσκολο για κάποιον που δεν έχει ζήσει στην Ελλάδα να γυρίσει έργα εκεί. Κατά δεύτερο λόγο, τρέφω πολύ δυνατά αισθήματα για την Ελλάδα, γι αυτό δυσκολεύομαι να βρω το σωστό θέμα για μια ταινία εκεί. Παραμένει πάντως ένα όνειρο. Kερδίσατε βραβεία με το πρώτο κιόλας έργο σας Compartiment Tueurs (The Sleeping Car Murders), που δείχνει ότι γεννηθήκατε μάλλον για να γίνετε σκηνοθέτης. ωστόσο, αν δεν σας είχαν αρνηθεί να σπουδάσετε στην Ελλάδα ή στις Η.Π.Α, πιστεύετε πως θα είχατε ακολουθήσει διαφορετική σταδιοδρομία; Δεν ξέρω. Το μυαλό μου ήταν πάντα στο γράψιμο. Σπούδασα λογοτεχνία. Δεν γνωρίζεις ποτέ πώς ο εαυτός σου στη διάρκεια της ζωής θα οργανώσει το μέλλον. Όλες οι καταστάσεις το επηρεάζουν. Το πάθος μου ήταν να παραμείνω στο χώρο των τεχνών. Έχετε συνεργαστεί με αρκετούς ηθοποιούς διεθνούς φήμης, χρησιμοποιώντας πάντοτε Αμερικανούς ηθοποιούς για τις αγγλικές σας ταινίες και ξένους ηθοποιούς για τις ξένες σας ταινίες, μεταξύ των οποίων ο Yves Montand, ο Jacques Perrin, η Eιρήνη Παππά, ο Jack Lemmon, η Sissy Spassek, η Jessica Lange, ο John Travolta και ο Dustin Hoffman. κατέχει κάποιος ξεχωριστή θέση στο μυαλό σας ή υπάρχει κάποια ιστορία που θα μας έδινε να καταλάβουμε πώς ήταν η συνεργασία σας με τόσο γνωστούς ηθοποιούς; Μάλλον ο Yves Montand, γιατί ήμαστε και καλοί φίλοι. Έπαιξε σπουδαίο ρόλο στη ζωή μου στο Παρίσι, ως φίλος και συνεργάτης. Επίσης ο Jacques Perrin και ο Jack Lemmon, με τον οποίο διατηρώ πολύ καλή σχέση. Αυτοί οι άνθρωποι ήταν οι καλές στιγμές. Στο παρελθόν σας έχουν επιλέξει σε πολύ σπουδαίες θέσεις: από το 1971 ως το 1973 ήσαστε Πρόεδρος του Σωματείου Γάλλων Σκηνοθετών Κινηματογράφου. από το 1982 εώς το 1987 διατελέσατε Πρόεδρος της Γαλλικής Cinematheque. το 1991 προεδρεύατε στο πρώτο Φεστιβάλ Cinememoire. to 1982 σας διόρισαν στην πολύ σημαντική θέση του προέδρου της Γαλλικής Cinematheque (η οποία ασχολείται με τη διατήρηση και

4 CULTURE ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ Costa Gavras Κώστας Γαβράς its message asked at what moment must one become an ethical being again, which is a thought you also noted needs to be thought of every single day in our lives, despite our friendly indifference to current tragedies. Υou have so many political messages in your films, is there any message or thought you would like people to never forget or think about in their daily lives that you have not shown in any of your films? Well in that film there was one major thought, there were two main characters, Christians, one catholic, the other protestant. When they learned what happened, they risked their lives for it to stop. I think that kind of resistance is the major theme of the movie. At the same time, the Pope of that time knew everything that was going on, but didn t do anything to help. As a spiritual leader, it was important to react and scream, not just speak, in order to stop that massacre and he didn t do it. As for any types of themes people should think of on a daily basis, it would be to be free and respect people s dignity. I think what draws people to your films is that you appear to urge your audience to question everything, to search for truths and take a close look at our society today. Would you consider yourself a modern day Socrates? The role of art in society is to question life and let the audience decide. People should feel all their emotions, love, hate laugh and cry, and not be afraid of feeling them. Those sentiments can be transcended in thoughts and decisions in life. It s the audience s responsibility, not mine. I m there to help conjure them. 106 You have won many awards from your initial film and the very start of your career, what did they mean to you? I m very proud of the first one for one reason, because I was a young unknown Greek up against major directors that were either French or AngloSaxon. As for the rest of the awards, they are not very important. They are important if you don t have them. I was more satisfied that I was able to say what I wanted through my films. What advice would you give to aspiring directors and writers who admire your work? There is only one piece of advice, and that is do not be afraid to be yourself. There are so many people in this industry now. The worst thing you can do is imitate other people. The only real thing is who you are, yourself. Accept yourself. What are your impressions of Greek populations around the world and what do you think will become of many of those who leave Greece? Do you think they have a role to play? We probably have a double role to play. The Greek image is projected on us, people criticize Greece, for good or for bad, through the Greek immigrants. That s the kind of responsibility την αποκατάσταση ταινιών, την ανακαίνιση σχετικών με τισ ταινίεσ κτιρίων και κινηματογράφων). Πώσ ήταν να βρίσκεστε σε τόσο δυναμικέσ θέσεισ στο χώρο του κινηματογράφου σε μια χώρα από την οποία δεν κατάγεστε και η οποία σασ ανέθεσε τη διατήρηση τησ Γαλλικήσ κουλτούρασ; Μου το ζήτησαν, πιστεύοντασ ότι ήμουν το σωστό άτομο γι αυτό το έργο, οπότε και δέχτηκα. Χαίρομαι να συμμετέχω σε οτιδήποτε συμβάλλει στη διαφύλαξη του κινηματογράφου και των οπτικοακουστικών μέσων. Είμαι σαφώσ αποστασιοποιημένοσ από τα πολιτικά κόμματα. Το τελευταίο σασ έργο, το Αμήν, είναι μια ταινία η οποία ασχολείται με το ολοκαύτωμα. είχατε αναφερθεί στο μήνυμα τησ ταινίασ, λέγοντασ ότι είναι το «σε ποια στιγμή πρέπει ο καθένασ μασ να ξαναγίνει ηθικό άτομο», το οποίο υπογραμμίσατε επίσησ ότι είναι και μια σκέψη που πρέπει να φέρνουμε στο νου μασ κάθε μέρα τησ ζωήσ μασ, παρά τη «φιλική αδιαφορία» μασ προσ τισ καθημερινέσ τραγωδίεσ. Έχετε πάρα πολλά πολιτικά μυνήματα στισ ταινίεσ σασ, υπάρχει όμωσ κάποιο μήνυμα ή στοχασμόσ που θα θέλατε ο κόσμοσ να μη λησμονεί ποτέ ή να το φέρνει στο νου του καθημερινά και το οποίο να μην έχετε προβάλει σε καμία από τισ ταινίεσ σασ; Λοιπόν, στο έργο αυτό υπήρχε μια σημαντική ιδέα, υπήρχαν δύο βασικοί χαρακτήρεσ, Χριστιανοί και οι δύο, ο ένασ Καθολικόσ, ο άλλοσ Διαμαρτυρόμενοσ. Όταν έμαθαν τι γινόταν, ριψοκινδύνευσαν τη ζωή τουσ προκειμένου να δοθεί ένα τέλοσ. Νομίζω πωσ αυτού του είδουσ η αντίσταση είναι το βασικό θέμα τησ ταινίασ. Την ίδια στιγμή, ο Πάπασ εκείνησ τησ εποχήσ, γνώριζε τα πάντα για τα γεγονότα αυτά αλλά δεν έκανε τίποτα για να βοηθήσει. Ωσ πνευματικόσ ηγέτησ ήταν επιβεβλημένο να αντιδράσει και να φωνάξει, όχι απλώσ να μιλήσει, ώστε να δώσει ένα τέλοσ σ αυτό το μακελειό, και δεν το έπραξε. Όσο για το τι πρέπει οι άνθρωποι να σκέφτονται σε καθημερινή βάση, αυτό θα ήταν να είναι ελεύθεροι και να σέβονται την αξιοπρέπεια των άλλων. The Greek image is projected on us, people criticize greece, for good or for bad, through the Greek immigrants. That s the kind of responsibility we have. Η Ελληνική εικόνα προβάλλεται πάνω μας, ο κόσμος κρίνει την Ελλάδα, θετικά ή αρνητικά, μέσα από τους Έλληνες μετανάστες. Αυτού του είδους την ευθύνη έχουμε. Νομίζω πωσ αυτό που θέλγει τουσ ανθρώπουσ στισ ταινίεσ σασ είναι ότι φαίνεστε να προτρέπετε το κοινό σασ να αμφισβητεί τα πάντα, να αναζητά τισ αλήθειεσ και να εξετάζει με προσοχή τη σημερινή κοινωνία. Θα θεωρούσατε τον εαυτό σασ ένα σύγχρονο Σωκράτη; Ο ρόλοσ τησ τέχνησ είναι να εξετάζει τη ζωή και να αφήνει το κοινό να αποφασίζει. Οι άνθρωποι θα πρέπει νιώσουν όλα τα συναισθήματά τουσ, την αγάπη, το μίσοσ, το γέλιο και το κλάμα, και να μην τα φοβούνται. Αυτά τα αισθήματα μπορούν να καταλήξουν σε συλλογισμούσ και σε αποφάσεισ στη ζωή. Είναι ευθύνη του κοινού, όχι δική μου. Είμαι εκεί για να βοηθήσω να τουσ δοθεί υπόσταση. Έχετε βραβευθεί πολλέσ φορέσ για το πρώτο σασ έργο, από την αρχή κιόλασ τησ καριέρασ σασ. Τι σημασία είχαν αυτά για σασ; Είμαι ιδιαίτερα περήφανοσ για την πρώτη ταινία, γιατί ήμουν ένασ νέοσ, άγνωστοσ Έλληνασ, απέναντι σε σκηνοθέτεσ με κύροσ, Γάλλουσ ή Αγγλοσάξωνεσ. Όσο για τα υπόλοιπα βραβεία, δεν είναι τόσο σημαντικά. Είναι σημαντικά εάν δεν τα έχεισ κατακτήσει. Με ικανοποιούσε περισσότερο το ότι είχα τη δυνατότητα να πω αυτά που

5 The role of art in society is to question life and let the audience decide. Ο ρόλος της τέχνης είναι να εξετάζει τη ζωή και να αφήνει το κοινό να αποφασίζει. Awards and Honours Costa Gavras has received: 108 The Edgar Poe Award for Compartiment Tueurs, Two awards at the Cannes Film Festival for Z, The New York Critics Award for Z, two Oscars and five nominations for Z, the Best Director Award at Cannes Film Festival for Section Speciale, the Palme d or at the Cannes Film Festival for Missing, the Award for Best Actor at the Cannes Film Festival for Missing, the Writers Guild of America Award for Missing, the Oscar for Best Screenplay and four nominations for Missing, the Golden Bear Award at the 1990 Berlin Film Festival for Music Box, an Oscar nomination for Jessica Lange for the Music Box, the Best European film 2002: foreign press association award in Italy for AMEN, Best European film 2002: foreign press association awards in France for AMEN, Best Screenplay 2002: CESAR Paris for AMEN, Commandeur des Arts et Lettres, Chevailer de la Legion d Honneur, Officier du Merite National and the King of Spain golden award for Culture. Βραβεία και Τιμητικέσ Διακρίσεισ που έχουν απονεμηθεί στον Κώστα Γαβρά. Το βραβείο Edgar Poe για το Compartiment Tueurs (Διαμέρισμα δολοφόνων), δύο βραβεία στο Φεστιβάλ των Καννών για το Ζ, το βραβείο των Κριτικών τησ Νέασ Υόρκησ για το Ζ, δύο Oscar και πέντε υποψηφιότητεσ για το Ζ, το βραβείο καλύτερου σκηνοθέτη στο Φεστιβαλ Κινηματογράφου στισ Κάννεσ για το Section Speciale (Ειδικό δικαστήριο), το βραβείο του Χρυσού Φοίνικα στισ Κάννεσ για το Missing (Αγνοούμενοσ), το βραβείο του Συνδέσμου Συγγραφέων Αμερικήσ για το Missing, Oscar καλύτερου σεναρίου και 4 υποψηφιότητεσ για το Missing, το βραβείο τησ Χρυσήσ Άρκτου στο Φεστιβάλ Ταινιών στο Βερολίνο το 1990 για το Music Box (Μουσικό κουτί), υποψηφιότητα για Oscar για την Jessica Lange για το Music Box, καλύτερο Ευρωπαϊκό έργο του 2002: βραβείο συνδέσμου ξένου τύπου στην Ιταλία για το Aμήν, καλύτερο Ευρωπαϊκό έργο του 2002: βραβείο συνδέσμου ξένου τύπου στη Γαλλία για το Aμήν, καλύτερο σενάριο 2002: CESAR στο Παρίσι για το Aμήν, Επίτροποσ Τεχνών και Γραμμάτων, Ιππότησ τησ Λεγεώνασ τησ Τιμήσ, Αξιωματικόσ Εθνικήσ Αρετήσ, και το χρυσό βραβείο για τον Πολιτισμό του Βασιλιά τησ Ισπανίασ. we have. On the other hand, working in other countries, we can become part of the richness of that country, adding to their culture. I discover Greeks every day who work and do a great job. For example, when I was working in Hollywood a few years ago and I met a young director who started speaking to me in Greek. He was the Australian director that did Mad Max, and discovered Mel Gibson, George Miller, whose actual Greek name is Milaras. I was so proud to see a Greek that did such a great job for his continent and around the world. I discover these kinds of successful Greeks all the time, running big companies, working in film etc. and I m proud to meet them. I only regret one thing, it s that we are not unified. Do you believe in the Odysseas syndrome of wanting to go back home to Greece some day? Of course. We have a big example of this and that s Onassis. He was an important Greek and, like Odysseas, he came back to Greece and did important things like creating foundations and opening hospitals. This spirit is important. Would you like to retire in Greece? Retire? No I hope I never retire. I do however go to Greece every summer to our island summer home with my family. ήθελα μέσα από τισ ταινίεσ μου. Τι συμβουλή θα δίνατε σε επίδοξουσ σκηνοθέτεσ και σεναριογράφουσ που θαυμάζουν το έργο σασ; Υπάρχει μόνο μία συμβουλή και αυτή είναι να μη φοβάστε να είστε ο εαυτόσ σασ. Υπάρχει τόσοσ πολύσ κόσμοσ σε αυτόν το χώρο. Το χειρότερο που μπορείτε να κάνετε είναι να αντιγράφετε άλλουσ. Το μόνο αληθινό είναι το ποιοσ είστε εσείσ ο ίδιοσ. Δεχτείτε τον εαυτό σασ. Ποιεσ οι εντυπώσεισ σασ από τουσ Έλληνεσ ανά τον κόσμο και τι νομίζετε ότι θα απογίνουν πολλοί από αυτούσ που αφήνουν την Ελλάδα; Πιστεύετε πωσ έχουν κάποιο ρόλο να παίξουν;ν; Μάλλον έχουμε ένα διπλό ρόλο να παίξουμε. Η ελληνική εικόνα προβάλλεται πάνω μασ, ο κόσμοσ κρίνει την Ελλάδα, θετικά ή αρνητικά, μέσα από τουσ Έλληνεσ μετανάστεσ. Αυτού του είδουσ την ευθύνη έχουμε. Από την άλλη, όσο εργαζόμαστε σε άλλεσ χώρεσ, έχουμε τη δυνατότητα να συμμετέχουμε στον πλούτο τουσ, να συνεισφέρουμε στον πολιτισμό τουσ. Ανακαλύπτω καθημερινά Έλληνεσ οι οποίοι εργάζονται και κάνουν σπουδαία δουλειά, όπωσ για παράδειγμα, όταν πριν από μερικά χρόνια δούλευα στο Hollywood και γνώρισα ένα νέο σκηνοθέτη ο οποίοσ άρχισε να μου μιλάει στα ελληνικά. Ήταν ο Αυστραλόσ σκηνοθέτησ που γύρισε το Mad Max και ο οποίοσ ανακάλυψε τον Mel Gibson, ο George Miller, του οποίου το πραγματικό όνομα ήταν Μιλαράσ. Ήμουν πολύ περήφανοσ που είδα έναν Έλληνα ο οποίοσ εργάστηκε τόσο καλά για την Αυστραλία και τον υπόλοιπο κόσμο. Βρίσκω συνεχώσ επιτυχημένουσ Έλληνεσ να διευθύνουν μεγάλεσ εταιρείεσ, να δουλεύουν στον κινηματογράφο κτλ και νιώθω περήφανοσ που τουσ γνωρίζω. Ένα πράγμα με στενοχωρεί, το ότι δεν είμαστε ενωμένοι. Πιστεύετε στο σύνδρομο του Οδυσσέα, δηλαδή στο νόστο τησ επιστροφήσ στην πατρίδα, την Ελλάδα, κάποτε; Βέβαια. Έχουμε ένα μεγάλο παράδειγμα γι αυτό, τον Ωνάση. Ήταν ένασ σπουδαίοσ Έλληνασ, και όπωσ ο Οδυσσέασ, επέστρεψε στην Ελλάδα και έκανε αξιόλογα πράγματα, έφτιαξε νοσοκομεία και δημιούργησε ιδρύματα. Αυτό το πνεύμα είναι σπουδαίο. Εσείσ θα επιθυμούσατε να επιστρέψετε στην Ελλάδα όταν αποσυρθείτε; Όταν αποσυρθώ; Όχι, ελπίζω να είμαι πάντα ενεργόσ. Ωστόσο στην Ελλάδα πηγαίνω κάθε καλοκαίρι, στο εξοχικό μασ, στο νησί, με την οικογένειά μου.