پذیرش: 95/9/6 دریافت: گودرزی

Transcript

1 بر خودپرداز ماشینهای بهکارگیری تأثیر بانکداری صنعت در بانکها فنی کارایی ایران 95/0/22 پذیرش: 95/9/6 دریافت: گودرزی آتوسا تهران اکو بیمه عالی آموزش مؤسسه طباطبایی عالمه دانشگاه دانشیار زبیدی حیدر اهواز اقتصاد ارشد کارشناس / فنی کارایی / خودپرداز ماشینهای / ایران بانکداری صنعت دادهها فراگیر تحلیل روش چکیده ماشینهای بهکارگیری تأثیر تبیین مقاله این اصلی هدف ایران بانکداری صنعت در بانکها فنی کارایی بر خودپرداز دولتی غیر و دولتی بانک 2 فنی کارایی منظور این به میباشد. منتشر آمار از استفاده با دادهها فراگیر تحلیل روش از استفاده با دوره برای ایران اسالمی جمهوری مرکزی بانک توسط شده گردید. محاسبه DEAP نرمافزار طریق از 390 زمانی نهاده سه گرفتن نظر در با بانکها فنی کارایی اندازهگیری و بانک( پرسنل تعداد و شعب تعداد خودپرداز ماشینهای )تعداد بانکهای مطالبات و اعطایی تسهیالت مانده )جمع ستانده یک جهت کارایی استخراج از پس است. گرفته صورت بررسی( مورد یک متغیرها سایر و خودپرداز ماشینهای بهکارگیری اثر تعیین از )Panel Data( تابلویی دادههای روش با اقتصادسنجی مدل است. شده برآورد Eviews نرمافزار طریق بطور کشور بانکداری صنعت میدهد نشان تحقیق نتایج مواجه فنی کارایی عدم با درصد 38 تقریبا میزان به میانگین مصرف است قادر بانکداری صنعت دیگر عبارت است.به بوده معادل کارایی میزان کاهش بدون را تولید عوامل کلیه از خود بعد به 39 سال از کارایی میانگین و دهد کاهش درصد شهریور و مرداد 78 شماره

2 مدل تخمین از حاصل نتایج است. نموده طی را نزولی روند تعداد که میدهد نشان تابلویی دادههای با اقتصادسنجی دارد بانکها فنی کارایی با منفی رابطه خودپرداز ماشینهای کارایی خودپرداز ماشینهای تعداد افزایش با که معنی این به رابطه دارای نیز شعب تعداد متغیر مییابد. کاهش بانکها فنی را کارایی میزان شعب تعداد افزایش و بوده کارایی با منفی رابطه دارای کارکنان تعداد متغیر مقابل در میدهد. کاهش افزایش باعث متغیر این افزایش و بوده کارایی با معنیدار مثبت کارایی با نیز بانک مالکیت نوع متغیر میگردد. کارایی میزان است آن مبین متغیر این ضریب کمیت و داشته مثبت رابطه کارایی افزایش بر قابلتوجهی تأثیر بانک بودن دولتی غیر که میگذارد. جای بر بانک و مسکن بانکهای استثنای به دولتی بانکهای در کارایی عدم سیاستهای طبق که بانکهایی در حتی و بوده شدید بانک پست استثنای به نیز شده واگذار آنها سهام اساسی قانون 44 اصل نمیدهد. نشان را قابلتوجهی بهبود کارایی ملت بانک مقدمه )ICT( ][ ارتباطات و اطالعات فناوری توسعه اخیر دهههای در مالحظه قابل تحول یك جریان در را بشر زندگی ابعاد اغلب زمینهها بقیه از بیش که حوزههایی از یکی و است داده قرار بازرگانی و تجارت حوزه گرفته قرار فناوری این تأثیر تحت تجارت ابزارهای از بهرهگیری با معامالت شتابنده رشد با است. معامالت این فرآیند در بانکها حضور ضرورت و الکترونیکی تجارت از تفکیکناپذیر بخش عنوان به الکترونیکی بانکداری تجارت الکترونیکی بانکداری بدون و شده مطرح الکترونیکی نمییابد. تحقق امکان الکترونیکی پولی بازارهای در الكترونیكی بانكداری گسترش و توسعه مزیتهای از بهرهمندی امکان مالحظه و یافته توسعه بانكی و كاهش و كارایی بهرهوری سودآوری افزایش نظیر اقتصادی تسهیل رقابت افزایش و محدودیتها شده كاهش تمام هزینه صنعت شده سبب و... دقت و كیفیت سرعت افزایش تجاری این بهكارگیری جهت اخیر سالهای در نیز كشور بانكداری شود. تشویق نوآوریها اعمال طریق از کشور بانکداری صنعت پیشرفتهای الکترونیکی بانکداری خدمات ارائه قالب در تکنولوژیکی تغییرات ]3[ شعب پایانه )ATM( ]2[ خودپرداز دستگاههای همچون اینترنتی بانکداری )POS( فروشگاهی] 4 [ پایانه )PINPAD( عنوان به صنعت این که است شده سبب و... تلفنی بانکداری سطح در تکنولوژیکی تغییرات انجام در پیشرو صنایع از یکی به نیل هدف با اصوال که تغییرات این گردد. قلمداد کشور سالهای در است گرفته صورت الکترونیکی بانکداری مزایای گسترش است بدیهی است. گرفته خود به بیشتری شتاب اخیر مفید هنگامی کشور بانكداری صنعت در الكترونیكی بانكداری بانكها جانب از شده انجام سرمایهگذاریهای كه میگردد واقع باشد. داشته پی در را صنعت این عملکرد بهبود زمینه این در گسترش زمینه در گرفته صورت اقدام جدیترین که آنجا از خودپرداز ماشینهای بهکارگیری کشور الکترونیکی بانکداری بهکارگیری تأثیر تبیین و بررسی تحقیق این هدف است بوده بانکها فنی کارایی عملکردی شاخص بر خودپرداز ماشینهای میباشد. )ATM( خودپرداز ماشینهای بهکارگیری سابقه. جهان و ایران در نیز بانک عابر یا بانک آنی عنوان به آن از که خودپرداز ماشین مشتریان به که است الکترونیکی دستگاهی میشود برده نام حسابهای بین پول انتقال ازحساب پول دریافت امکان بانکها بصورت زمان هر در را ایشان حساب گردش بررسی و بانکی بسیاری میسازد. ممکن تحویلدار به نیاز وبدون اتوماتیک چک یا پول دریافت نظیرامکان امکاناتی به دنیا در ازخودپردازها قطار و هوایی سفرهای بلیط فروش تمبر فروش طال فروش سینمایی فیلمهای بلیط فروش ورزشی مسابقات بلیط فروش هستند.] 5 [ مجهز نیز وکنسرت شعب از یکی در لندن تاون انفیلد در دنیا در خودپرداز اولین علیرغم گردید. ۱۹۶۷ نصب ژوئن ۲۷ تاریخ به بارکلی بانک وجود آمریکا در نیز دستگاه این از دیگری نمونههای که این 395 شهریور و مرداد 78 شماره 43

3 جدول آمار ماشینهای خودپرداز بانکهای تجاری در سال 379 ملی ایران ملت صادرات سپه رفاه کارگران تجارت ماخذ:بانک مرکزی جمهوری اسالمی ایران داشته است اما با توجه به حداقل قابلیتهای ضروری مورد فوق را میتوان به عنوان اولین مورد شناسایی و قلمداد نمود. بر این اساس دهه 960 میالدی دهه ثبت اختراع ماشین پرداخت پول بوده و دهه 970 میالدی نخستین دهه نصب نمونههای واقعی دستگاههای خودپرداز میباشد. طبق آمارهای منتشر شده توسط مرکز پژوهشهای آماری ]6[ امروزه تعداد کل خودپردازهای مورد استفاده در جهان سه میلیون دستگاه برآورد شده و روزانه حدود 280 دستگاه جدید به این مجموعه افزوده میشود. درراستای بهکارگیری این تکنولوژی جدید در صنعت بانکداری ایران بانک تهران در سال 97 میالدی برابر 350 شمسی شش دستگاه خودپرداز را وارد کشور نمود و در شعب خود در تهران نصب نمود. در ادامه این بانک تعداد دستگاهها را به 2 دستگاه در کل کشور افزایش داد. این دستگاهها در شهرهای تهران چالوس اصفهان شیراز مشهد تبریز و رشت نصب شدند. این اقدام بانک تهران همگام با بانکهای آمریکا و بانکهای اروپائی به اتمام رسید اما بدلیل محدودیتهایی همچون عدم امکان دسترسی مشتریان به حسابهای خود و اطالع از موجودی این دستگاهها با عدم استقبال عمومی مواجه گردید و تا قبل از 370 در ایران موردی از بهکارگیری ماشین خودپرداز مشاهده نگردیده است. ]7[ پس از این شروع در سال 350 دهههای 370 و 380 شمسی را میتوان دهه تالش مجدد مدیران و کارشناسان شبکه بانکی جهت بهکارگیری خودپردازها در صنعت بانکداری کشور محسوب نمود. نصب 2 دستگاه ماشین خودپرداز توسط بانک سپه در اوایل سال 37 اولین اقدام صورت گرفته در راستای حرکت صنعت بانکداری ایران بسوی بانکداری الکترونیکی میباشد. پس از آن در سال 377 بانک ملی ایران دومین بانک کشور بود که در این حوزه گام نهاد. نگاهی به آمار ماشینهای خودپرداز نصب شده توسط بانکهای تجاری کشور درجدول )( نشان میدهد که تا سال 379 مجموع دستگاههای نصب شده در کل صنعت بانکداری کشور 252 دستگاه بوده وبانک سپه با داشتن 2 دستگاه در این حوزه پیشرو بوده است ]8[. سال 384 را میتوان نقطه عطف و سال شتاب بهکارگیری ماشینهای خودپرداز در صنعت بانکداری کشور تلقی نمود به این دلیل که تنها تعداد ماشینهای خودپرداز نصب شده توسط شش بانک تجاری کشور تا پایان این سال به 378 دستگاه رسید. مزیتهای فراوانی که بهکارگیری ماشینهای خودپرداز برای بانکها به همراه داشت و شامل کاهش هزینههای پرسنلی کاهش هزینههای انجام تراکنش ارائه خدمات به صورت شبانه روزی کاهش نیاز به حضور مشتریان در شعب کاهش خطاهای انسانی سرعت بخشی کاهش زمان ارائه خدمات و گسترش محدوده ارائه خدمات می گردید سبب گسترش سریع ماشینهای مذکور شد به نحوی که تعداد کل ماشینهای خودپرداز در سطح کشور تا پایان سال 393 به 4326 رسید. ]9[ نگاه به آمارهای منتشر شده از سوی بانک مرکزی جمهوری اسالمی ایران نشان میدهد میزان بهکارگیری ماشینهای خودپرداز در صنعت بانکداری ایران در فاصله بین سالهای 384 تا 393 با شیب بسیار تندی افزایش یافته است. بنابر گزارش بانک جهانی در سال 203 جدول )2( این صنعت به لحاظ تعداد ماشینهای خودپرداز به ازای هر 00 هزار نفر فرد بالغ از جایگاه قابل قبولی در مقایسه با بعضی از کشورهای منطقه برخوردار نبوده است هرچندکه بنابر گزارش مذکور این وضعیت در فاصله سالهای تا حدودی بهبود پیدا کرده و از سال 200 به بعد از متوسط جهانی پیشی گرفته است. 44 شماره 78 مرداد و شهریور 395

4 جدول 2: تعداد ماشینهای خودپرداز به ازای هر 00 هزار نفر فرد بالغ کشور /25 63/38 58/84 52/20 46/08 42/97 37/43 33/47 30/62 ترکیه 28/50 69/79 63/9 60/69 57/64 54/08 49/62 43/29 36/04 28/28 عربستان سعودی 26/5 65/2 59/66 5/82 52/53 49/25 47/42 53/92 56/49 58/28 قطر 55/98 59/9 57/0 54/34 5/68 54/30 42/39 42/34 42/27 47/50 امارات 2/04-58/50 52/87 5/48 52/42 50/88 46/40 39/68 34/54 کویت 30/02 5/73 45/65 35/79 30/2 23/09 7/92 3/72 8/35 4/39 ایران 43/72 4/32 39/ 38/79 37/76 36/66 35/25 33/94 32/73 لبنان 3/86 32/9 30/37 29/60 28/5 26/44 25/05 22/46 اردن 33/89 32/5 30/2 28/49 28/4 26/60 25/30 8/93 5/84 جهان 8/4 ماخذ: 2. ادبیات نظری 2. مفهوم کارایی تابع تولید یک بنگاه ارتباط فنی بین عوامل تولید و محصول بهدست آمده از یک فرایند تولیدی در آن بنگاه را نشان میدهد. این تابع نشاندهنده حداکثر محصولی است که میتوان از میزان مشخصی عوامل تولید طی یک فرایند تولیدی بهدست آورد که همان تابع مرزی است. نمودار در نمودار )( منحنی OF نشاندهنده تابع مرزی است که ارتباط بین محصول Yو عامل تولید X را تبیین مینماید. این تابع مرزی حداکثر تولید قابل حصول از عامل تولید را در حالتهای مختلف نشان میدهد.بنگاههایی که بر روی این تابع مرزی تولید قرار دارند به عنوان بنگاههای کارا قلمداد میشوند )به عنوان نمونه در نقاط )B,C ولی بنگاههایی که در زیر این تابع قرار دارند )به عنوان مثال در نقطهA ( با عدم کارایی مواجه میباشند زیرا با تکنولوژی موجود میتوانند تولید خود را بدون نیاز به افزایش عامل تولید تا سطح B افزایش دهند] 0 [. اصوال اندازهگیری کارایی از طریق عملی بر اساس روش فارل] [ صورت میگیرد.وی معتقد است کارایی یک بنگاه شامل دو عنصر کارایی فنی Efficiency( )Technical و کارایی تخصیصی Efficiency( )Allocative میباشد.کارایی فنی منعکسکننده توانایی بنگاه در دستیابی به حداکثر تولید از مجموعه معین دادهها و کارایی تخصیصی منعکسکننده توانایی بنگاه در استفاده از دادهها به نسبت بهینه با توجه به قیمتهای نسبی و تکنولوژی تولید است. با ترکیب این دو کارایی معیار کلی کارایی که همان کارایی اقتصادی است محاسبه میشود.]2[ X 2 را در X و فارل بنگاهی را در نظر میگیرد که دو داده اختیار دارد و یک محصول Y را تولید میکند )نمودار 2( منحنی هم مقداری تولید بنگاههای کامال کارا به وسیله منحنی AA شماره 78 مرداد و شهریور

5 نشان داده شده است. این منحنی ترکیبات مختلفی از عوامل تولید که سطح مشخصی از ستانده را عرضه مینماید نشان میدهد. اگر نقطه P نمایانگر یکی از این بنگاهها باشد کارایی فنی این بنگاه بصورت زیر تعریف میشود: OR TE = OP ) مقدار ناکارایی فنی بنگاه P بوسیله فاصله RP نشان داده میشود. این فاصله مبین مقداری از عوامل تولید است که با ثابت ماندن محصول قابل کاهش میباشد. فارل با در نظر گرفتن قیمت عوامل تولیدکه در نمودار بوسیله خط هزینه یکسان BB نشان داده شده است کارایی تخصیصی )کارایی قیمت( بنگاهی که در نقطه P تولید میکند را بصورت زیر تعریف مینماید: OS AE = OR ) 2 همچنین از حاصل ضرب کارایی فنی و کارایی تخصیصی کارایی اقتصادی Efficiency( )Economic به صورت زیر قابل تعریف است: OR OS OS EE = TE AE = = ) 3 OP OR OP نمودار 2 امتیاز عمده اندازهگیری کارایی به روش فارل این است که کارایی محاسبه شده مستقل از واحد اندازهگیری بوده و با تغییر در واحدهای اندازهگیری میزان کارایی تغییر نمینماید. اندازهگیری کارایی یک بنگاه میتواند بر اساس یکی از دو مدل حداقلسازی عوامل تولید یا حداکثرسازی محصول صورت پذیرد. در مدل اندازهگیری کارایی بر اساس حداقلسازی عوامل تولید مقدار ناکارایی فنی بنگاه مبین مقداری از عوامل تولید است که با ثابت ماندن محصول قابل کاهش میباشد. در مدل اندازهگیری کارایی بر مبنای حداکثرسازی محصول مقدار ناکارایی فنی مبین مقداری از محصول است که بدون نیاز به عوامل تولید بیشتر قابل افزایش است. مقدار عددی کارایی فنی بین صفر و یک میباشد. روشهای اندازهگیری کارایی بر مبنای حداقلسازی عوامل تولید و حداکثرسازی محصول در شرایط بازده ثابت نسبت به مقیاس دارای جوابهای یکسان )میزان کارایی مساوی( خواهند بود اما اگر بازده متغیر )صعودی یا نزولی( نسبت به مقیاس وجود داشته باشد جوابها یکسان نخواهند بود ]3[ اندازهگیری عملی کارایی برای سنجش کارایی بنگاهها روشهای مختلفی بکار گرفته میشود که در دو دستهی روشهای پارامتریک و غیر پارامتریک قابل طبقهبندی میباشد. پرکاربردترین روش اندازهگیری پارامتریک روش اقتصادسنجی تحلیل مرزی تصادفی ]4[ )SFA( میباشد. در این روش ابتدا تابع هزینه )تولید( تخمین زده میشود سپس با استفاده از تابع مذکور کارایی واحدها مورد اندازهگیری قرار میگیرد.از میان روشهای غیر پارامتریک روش برنامهریزی خطی تحلیل فراگیر دادهها ]5[ )DEA( بدلیل امکان اندازهگیری کارایی در شرایطی که محصوالت غیر قابل قیمت گذاری بوده و با عنایت به این که اطالعات قیمتی بندرت وجود دارد بطور چشمگیری مورد استقبال پژوهشگران بینالمللی قرار گرفته است روش تحلیل فراگیر دادهها روش تحلیل فراگیر دادهها نخستین بار توسط چارنز کوپر و رودز در سال 978 معرفی و ارائه گردید. این شیوه محاسبه کارایی از طریق جامعیت بخشی به روش فارل به گونهای که خصوصیت فرآیند تولید با چند عامل تولید و چند محصول 46 شماره 78 مرداد و شهریور 395

6 روش این شد.در افزوده اقتصادی ادبیات به شود شامل نیز را نسبت به تولید عوامل به محصول یک نسبت از کارایی تعریف مرزی منحنی شد. داده تعمیم محصول چند و تولید عامل چند برنامهریزی بوسیله که نقاط از مجموعهای از روش این در کارا رودز و کوپر چارنز مدل میگردد. ایجاد میشوند تعیین خطی در بنگاهها که میکند مشخص کارا مرزی منحنی تعیین از پس باید کارا مرز به رسیدن برای و دارند قرار مرز این محدوده کدام این کنند. انتخاب را تولید عوامل و محصوالت از تابلویی چه با واحد هر برای ستاندهها و نهادهها ضرایب تعیین بوسیله امر کوپر میرسد.چارنز انجام به خطی برنامهریزی روش از استفاده فرض با و تولید عوامل حداقلسازی برمبنای را خود مدل رودز و لحاظ با 984 سال نمودند.در ارائه مقیاس به نسبت ثابت بازده و چارنز بانکر توسط مقیاس به نسبت متغیر بازده فرض نمودن )DEA( دادهها فراگیر تحلیل روش به کارایی اندازهگیری کوپر تحلیل روش با کارایی اندازهگیری شیوه ادامه یافت.در گسترش وجود فرض با تولید عوامل حداقلسازی مبنای بر دادهها فراگیر مورد مقیاس به نسبت متغیر بازده و مقیاس به نسبت ثابت بازده میگیرد. قرار تحلیل و تجزیه و بررسی )CRS( مقیاس به نسبت ثابت بازدهی مدل 3 2. کدام هر برای محصول M و تولید عامل K مورد در اطالعات اگر ضرایب تعیین فرآیند باشد داشته وجود صنعت یک در بنگاه ازN میباشد: تعریف قابل زیر بصورت تولید عوامل و محصوالت باشد. یک مساوی یا کوچکتر بنگاه هر کارایی اینکه بر مشروط بهینه حل راه بیشماری تعداد فوق نسبت اینکه به توجه با یک برابر کسر مخرج مشکل این مرتفعسازی جهت دارد مدل به قید بهعنوان v'x i = محدودیت و میشود داده قرار حداکثرسازی روش یعنی 4 رابطه صورت به مدل و شده اضافه مجموع کل شدن نرمالیزه شرایط در محصول وزنهای مجموع میشود: تبدیل قیود سایر حفظ و تولید عوامل وزنهای Maxµ'y i ) 4 ν = j=,2,..n x i ì y -í x 0 i i u 0, v 0 استفاده ν و μ حروف از V و بجایU خطی تبدیل سبب به عموما خطی برنامهریزی در که این به توجه با است. شده دوگان شکل مینماید آسانتر را مساله حل کمتر قیود تحمیل میزان θ آن در که میشود ارائه رابطه 5 صورت به 4 رابطه میباشد. بنگاه هر فنی کارایی Min θ ) 5 -y i +Yλ 0 θx i -Xλ 0, λ 0 وزنهای که میباشد ثابت اعداد شامل *N بردار یک λ بنگاهها کارایی θ آمده بهدست اسکالر مقادیر مرجع مجموعه است ذکر شایان مینماید. تامین را θ شرط که بود خواهد بنگاه یک ناکارا بنگاههای از هریک برای DEA روش در منظور به مرجع بهعنوان کارا بنگاه چند یا دو از ترکیبی یا میشود. معرفی الگوبرداری برای بار وهر مرتبه N خطی برنامهریزی مدل است ضروری بنگاه هر برای θ کارایی میزان نتیجه در و شود حل بنگاهها از یکی نشاندهنده امر این باشد =θ که شرایطی آمد.در خواهد بهدست و بوده مرزی تولید تابع یا و تولید مقداری هم منحنی روی نقطهای میباشد. صددرصدی نسبی کارایی دارای بنگاه لذا uy Max vx uy vx j j i i j=,2,..n )3 u 0, v 0 محصوالت )وزنهای( ضرایب شامل *M ماتریس یک کهU تولید عوامل )وزنهای( ضرایب شامل *K بردار یک V و U بهینه مقدیر آوردن بهدست هدف )3( رابطه در میباشند. گردد حداکثر بنگاهها کارایی میزان که است گونهای به V و 395 شهریور و مرداد 78 شماره 47

7 )VRS( مقیاس به نسبت متغیر بازدهی مدل کلیه که زمانی مقیاس به نسبت ثابت بازده فرض از استفاده محاسبه مقادیر نمینمایند فعالیت بهینه مقیاس در بنگاهها و چارنز بانکر میسازد. اخالل دچار را فنی کارایی برای شده بازده که دادند بسط بهگونهای را )CCR( مدل )984( کوپر اعمال با موضوع این نماید. منعکس را مقیاس به نسبت متغیر )6( رابطه خطی برنامهریزی بر تحدب( )قید NIλ= محدودیت است. انجام قابل Min θ ) 6 -y i +Yλ 0 θx i -Xλ 0 NI'λ= λ 0 ستانده عنوان به مختلف گذاریهای سرمایه در آنها کارگیری محاسبه رویکرد این در ]7[. میشوند گرفته نظر در بانکها تعداد و استفاده مورد نهادههای تعداد مقایسه اساس بر کارایی میگیرد. صورت شده تولید ستاندههای گری واسطه یا دارایی رویکرد 2 3. نظر در مالی خدمات واسطه عنوان به بانکها رویکرد این در از خود کار نیروی و سرمایه بهکارگیری با که میشوند گرفته بهرهدار داراییهای به آنها وتبدیل سپردهها آوری جمع طریق صورت به گذاریها سرمایه سایر و بهادار اوراق وام انواع مانند نگرش این در میکنند. فعالیت واسطهای خدمات دهندگان ارائه در کشور هر پولی واحد حسب بر و مبلغ اساس بر ستاندهها بهطور رویکرد این میشوند] 8 [. منظور مدلها و محاسبات پژوهشگران توسط اقتصادی کارایی اندازهگیری برای عمده میگیرد. قرار استفاده مورد رد ستاندهها و نهادهها بهکارگیری رویکردهای 3. بانکداری صنعت رد وستاندهها دادهها بهکارگیری نحوه زمینه در کلی بهطور ]6[. دارد وجود متفاوت رویکرد دو بانکها کارایی اندازهگیری از گری واسطه یا دارایی رویکرد و خدمات ارائه یا تولید رویکرد شناسایی بانکها کارایی اندازهگیری روشهای عمدهترین جمله شدهاند. خدمات ارائه یا تولید رویکرد 3. نیز افزوده ارزش رویکرد به که خدمات ارائه یا تولید رویکرد مورد بانکها فنی کارایی تحلیل و تجزیه در است معروف استفاده با بانکها رویکرد این اساس بر میگیرد. قرار استفاده سپردهها از مختلفی انواع تولید به خود کار نیروی و سرمایه از مانند فیزیکی متغیرهای رویکرد این در میپردازند. تسهیالت و اطالعاتی سیستمهای و فضا اولیه مواد سرمایه انسانی نیروی صورت به مشتریان به شده ارائه خدمات و نهادهها عنوان به به و سپردهها انواع قالب در وجوه نگهداری و تسهیالت ارائه پژوهش پیشینه 4. یكی عنوان به الكترونیكی بانكداری جایگاه و اهمیت به توجه با به عنایت با و ارتباطات و اطالعات فناوری اصلی حوزههای از كشورهای در شده برشمرده آن برای که اقتصادی مزیتهای بر آن آثار تبیین هدف با گستردهای مطالعات صنعتی پیشرفته مطالعات است.بررسی گرفته صورت بانكها اقتصادی عملكرد جهت محققان كه که است آن مؤید كشورها سایر در شده انجام و اطالعات فناوری سیستمهای توسعه و گسترش اثرات ارزیابی شاخصهای از بانكها اقتصادی عملكرد بر الكترونیكی بانكداری استفاده سودآوری و كارآیی بهرهوری همچون متفاوتی عملكردی پژوهشهای از شماری ادامه در اساس این بر ]9[. نمودهاند ماشینهای بهکارگیری تأثیر بررسی خصوص در آمده بعمل میشود. ارائه كارآیی عملکردی شاخصهای بر )ATM( خودپرداز شبکههای "تأثیر عنوان با پژوهشی در )2004( دامار] 20 [ با ترکیه" بانکهای برکارایی شده گذاشته اشتراک به خودپرداز بهکارگیری و )DEA( دادهها پوششی تحلیل روش از استفاده تعدادکارکنان شعب تعداد خودپرداز ماشینهای تعداد متغیرهای شهریور و مرداد 78 شماره

8 کل هزینههای عملیاتی و کل هزینههای بهره سپرده به عنوان نهاده و کل سپردهها کل وامها ارزش تراکنش ماشینهای خودپرداز و کمیسیون و درآمد بهدست آمده از خدمات ماشینهای خودپرداز به عنوان ستانده نتیجهگیری نموده که طی دوره ایجاد شبکههای مرتبط ماشینهای خودپرداز )ATM( اثر مثبتی برکارایی بانکها دارد. پسی اورس ]2[ )2008( در پژوهشی با عنوان "کارایی فنی و کارایی مقیاس بانکهای تجاری یونان" با استفاده از روش تحلیل پوششی داده ها )DEA( طی دوره نتیجه میگیرد تعداد شعب تأثیر مثبت معناداری برکارایی بانکها دارد اما تأثیر معنیدار تعداد ماشینهای خودپرداز )ATM( بر کارایی بانکها مورد تأیید قرار نگرفت. چین. اس. او. ا و همکاران ]22[ )2009( در پژوهشی با عنوان " تأثیر فراوانی ماشینهای خودپرداز بر کارایی هزینه " دادههای مربوط به 350 شعبه بانکهای تایوان را طی دوره با استفاده از برازش مدل رگرسیون مورد بررسی قرار داد. متغیرهای این مدل شامل نرخ هزینه عملیاتی و نرخ هزینه مدیریت )متغیر وابسته( و فراوانی ماشینهای خودپرداز )نسبت تعداد ماشینهای خودپرداز به تعداد کارکنان( اندازه بانک تعداد کارکنان میزان حقوق و دستمزدکارکنان نسبت وامهای غیر عملیاتی )متغیرهای مستقل( میباشند. نتایج پژوهش حاکی از آن است که فراوانی ماشینهای خودپرداز اثر مثبت بر کارایی هزینه بانکها بر جا میگذارد. ادیوای ]23[ )203( در پژوهشی با عنوان " تأثیر ماشینهای خودپرداز برکارایی هزینه بانکهای نیجریه" با بهکارگیری مدل رگرسیونی خطی و با استفاده از دادههای مربوط به بانکهای نیجریه طی دوره نتیجه میگیرد افزایش ماشینهای خودپرداز )ATM( نقش مثبتی در افزایش کارایی هزینه بانکها دارد.درمدل رگرسیونی بکار گرفته شده کارایی هزینه متغیر وابسته و تعداد ماشینهای خودپرداز اندازه بانک حقوق و دستمزد کارکنان و نسبت وامهای غیر عملیاتی متغیرهای مستقل میباشند. فلوروس و جیوردنی] 24 [ )205( در پژوهشی با عنوان "ماشینهای خودپرداز سرمایه گذاری فناوری اطالعات سودآوری بانک وکارایی در یونان" با بهکارگیری روش تحلیل پوششی دادهها )DEA( و با استفاده از دادههای بانکهای یونان طی دوره نتیجه گرفتند که تعدادماشینهای خودپرداز تأثیری منفی برکارایی بانکها دارد. در مدل بکار رفته متغیرهای کل وامها و کل اوراق بهادار بهعنوان ستانده و متغیرهای تعداد ماشینهای خودپرداز تعداد شعب و کل سپردهها بهعنوان نهاده مورد استفاده قرار گرفتهاند. فلوروس و جیوردنی علت ارتباط منفی بین تعداد ماشینهای خودپرداز و کارایی را ناشی از شدت گسترش سرمایه گذاری بانکهای یونان در این زمینه میدانند و نتیجهگیری مینمایند که الزم است دستگاههای خودپرداز به عنوان یک مکمل برای فعالیت شعب در نظر گرفته شوند و این دستگاهها به تنهایی نمیتوانند نقش معنیداری در سود آوری بانکها داشته باشند. ساتی ]25[ )206( در پژوهشی با عنوان " آیا ماشینهای خودپرداز کارایی فنی بانکها را در کشورهای در حال توسعه افزایش میدهند " ابتدا کارایی فنی بانکها را با روش تحلیل پوششی دادهها )DEA( و با استفاده از دادههای 293 بانک در کشور هندوستان طی دوره محاسبه نموده و سپس با بهکارگیری مدل رگرسیونی خطی نشان میدهد فراوانی ماشینهای خودپرداز دارای ارتباط منفی معنیدار با کارایی فنی بانکها میباشد. درمدل رگرسیونی بکار گرفته شده کارایی فنی متغیر وابسته و تعداد ماشینهای خودپرداز اندازه بانک نسبت سرمایه به ریسک داراییها مالکیت خارجی و مالکیت دولتی متغیرهای مستقل میباشند. ساتی علت ارتباط منفی بین ماشینهای خودپرداز و کارایی را ناشی از سرمایه گذاریهای وسیع بانکها در زمینه فناوری اطالعات عدم استفاده مشتریان بانکها از خدمات بانکی بدیل نظیر ماشینهای خودپرداز ادامه ارائه خدمات سنتی توسط بانکها میداند. وی بیان میکند که علیرغم سرمایه گذاری وسیع بانکها در زمینه فناوری اطالعات هزینههای مربوط به نیروی کار کاهش نیافته است. بر این اساس نتیجهگیری مینماید کشورهایی که در آنها بهکارگیری تکنولوژی به مرحله بلوغ نرسیده تأثیر تکنولوژی بالفاصله در کارایی هزینه منعکس نمیگردد و تأثیر معنیدار سایر شرایط همچنان پابرجا خواهد ماند. در زمینه پژوهشهای داخلی هر چند در زمینه تخمین شماره 78 مرداد و شهریور

9 مطالعات آن بر گذار اثر متغیرهای تعیین و بانکها کارایی متغیرهای تأثیر خصوص در اما است گرفته صورت فراوانی جدید بدلیل خودپرداز ماشینهای ویژه به الکترونیکی بانکداری موارد این و گرفته صورت محدودی تحقیقات موضوع بودن شکل به و اقتصادی غیر روشهای از بهرهگیری با نیز محدود دو به ادامه در اساس این بر است. پذیرفته صورت توصیفی میشود. اشاره حوزه این در شده انجام تحقیق مورد اثربخشی "بررسی مقاله در )394( جعفری] 28 [ و اسدپور هزینه- تکنیکهای از استفاده با خودپرداز دستگاههای کارایی و 22 و شعبه 33 کارایی )DEA) دادهها" پوششی تحلیل و درآمد مورد را جنوبی خراسان استان بانکهای از یکی خودپرداز دستگاه هزینه از عبارتند رفته بکار مدل نهادههای دادند. قرار بررسی رفته دست از سود هزینه شتاب مرکز هزینه ناموفق تراکنشهای هزینه تعمیرات و نگهداری هزینه رفته دست از مشتری هزینه مراجعه افزایش هزینه و سرمایه خواب هزینه دستگاه استهالک کارت تراکنش از ناشی درآمد مدل ستاندهای میباشند. شعب به تحقیق این نتایج میباشند. بانک کارمند هزینه و بانکها سایر کارایی دارای شعبه 2 بررسی مورد شعبه 33 از میدهد نشان بررسی مورد بانکداری سیستم وضعیت کل در و بوده درصد 00 میباشد. مناسب نقش "بررسی پایاننامهای در )395( ]29[ گنجینیا با ملت" بانکهای هزینه کارایی میزان بر خودپرداز دستگاههای طریق از گیالن استان ملت بانک شعبه 42 دادههای گردآوری معنیدار رابطه میگیرد نتیجه آنها تحلیل و تجزیه و پرسشنامه دارد. وجود هزینه کارایی و خودپرداز ماشینهای تعداد بین آماری آنها تحلیل و تجزیه روش و دادهها 5. با دولتی غیر و دولتی بانک 2 فنی کارایی تحقیق این در آمار بنابر )DEA( دادهها فراگیر تحلیل پارامتریک غیر روش برای ایران اسالمی جمهوری مرکزی بانک توسط شده منتشر و استخراج نرمافزارDEAP بوسیله زمانی دوره شده گرفته بکار رویکرد میگیرد. قرار تحلیل و تجزیه مورد در با بانکها فنی کارایی اندازهگیری و بوده تولیدی رویکرد شعب تعداد خودپرداز ماشینهای )تعداد نهاده سه گرفتن نظر و اعطایی تسهیالت مانده )جمع ستانده ویک پرسنل( تعداد و برای کارایی استخراج از پس است. گرفته صورت مطالبات( یک متغیرها سایر و خودپرداز ماشینهای بهکارگیری اثر تعیین از )Panel Data( تابلویی دادههای روش با اقتصادسنجی مدل میشود. برآورد Eviews نرمافزار طریق تجربی نتایج 6. اساس بر دادهها فراگیر تحلیل پارامتریک غیر روش بهکارگیری با نتایج مقیاس به نسبت متغیر بازدهی فرض با تولیدی رویکرد نشان حاصله میشود..نتایج ارائه و استخراج )4( جدول قالب در 39 سال از بانکداری صنعت فنی کارایی میانگین که میدهد صنعت شده تعیین کارایی سطح در و داشته نزولی روند بعد به عدم با درصد 38 تقریبا میزان به میانگین بطور کشور بانکداری بانکداری صنعت دیگر عبارت است.به بوده مواجه فنی کارایی میزان کاهش بدون را تولید عوامل کلیه از خود مصرف است قادر است آن مؤید نتایج دهد.همچنین کاهش درصد 38 معادل کارایی شدید کارایی عدم با سپه و ایران ملی دولتی تجاری بانکهای که روند ایران ملی بانک فنی کارایی مطالعه دوره در و بودهاند مواجه بعد به 39 سال از بانک پست ولی است نموده تجربه را نزولی تخصصی بانکهای میان است.در نموده عمل کارا نسبی بهطور بانک و کارا مطالعه دوره سالهای درتمام مسکن بانک دولتی است. بوده بهبود به رو ولی پایین کارایی میزان دارای کشاورزی اقتصاد و پارسیان بانکهای دولتی غیر تجاری بانکهای میان از بانکهای دیگر طرف بودهاند.از کارا مطالعه مورد دوره کل در نوین نمودهاند عمل کارا سالهای فاصله در ملت و پاسارگاد ذکر شایان شدهاند. مواجه کارایی کاهش با 393 سال در ولی از رفاه و تجارت صادرات نظیر دولتی غیر بانکهای سایر است برخوردارنبودهاند. بررسی مورد دوره طول در قبولی قابل کارایی و صادرات بانکهای چند هر که است آن دیگر قابلتوجه نکته 388 به سال از اساسی قانون 44 اصل اجرای راستای در تجارت واگذاری این علیرغم اما پیوستهاند دولتی غیر بانکهای جرگه بخشند. بهبود را خود کارایی نتوانستهاند تاکنون شهریور و مرداد 78 شماره

10 ردیف بانکها فنی کارایی 4 جدول بانک نام بانک نوع مسکن دولتی تخصصی 2 پارسیان غیردولتی تجاری 3 نوین اقتصاد غیردولتی تجاری 4 بانک پست دولتی تجاری 0/9 5 پاسارگاد غیردولتی تجاری 0/993 6 ملت غیردولتی تجاری 0/687 7 رفاه کارگران غیردولتی تجاری 0/450 0/379 0/403 0/467 8 کشاورزی دولتی تخصصی 0/327 0/250 0/262 0/249 9 تجارت غیردولتی تجاری 0/355 0/32 0/327 0/267 0 سپه دولتی تجاری 0/275 0/257 0/245 0/238 صادرات غیردولتی تجاری 0/85 0/82 0/65 0/62 2 ایران ملی کارایی میانگین پژوهش مأخذ:یافتههای دولتی تجاری 0/99 0/623 0/203 0/633 0/235 0/636 0/286 0/634 تعداد میان همبستگی تبیین منظور به کارایی محاسبه از پس همبستگی ضریب ابتدا بانکها وکارایی خودپرداز ماشینهای بهدست نتایج که آنجایی از اما گردید محاسبه اسپیرمن رتبهای ارائه مطالعه دوره طی متغیر دو بین همبستگی از کلی تصویر آمده تابلویی دادههای روش با اقتصادسنجی مدل یک لذا نمیدهد آن تابلویی دادههای روش مزیت گردید. برآورد و طراحی نیز بنگاههای )کارایی( نسبی عملکرد از دقیقتری ارزیابی که است بهکارگیری که است تأکید به الزم مینماید. ارائه مطالعه مورد خواهد عادی غیر مشاهدات به کمتری وزن تابلویی دادههای و وابسته متغیر عنوان به )TE( فنی کارایی مدل این در داد. تعدادکارکنان )ATM( خودپرداز ماشینهای تعداد متغیرهای در مستقل متغیرهای عنوان به )BR( شعب تعداد )EMP( بانک مالکیت نوع مجازی متغیر از مدل این شد.در گرفته نظر این است. شده استفاده مستقل متغیر یک عنوان به نیز )OWN( صفر کمیت با و دولتی غیر بانکهای برای یک مقدار با متغیر است. شده تعریف دولتی متغیرهای برای آزمونهای از تابلویی دادههای در نهایی مدل انتخاب برای مقید( )F چاو آزمون آنها میشود.رایجترین استفاده مختلفی تلفیق دادههای مدل مقابل در ثابت اثر مدل از استفاده برای ثابت اثر مدل از استفاده برای هاسمن آزمون و )POOL( شده است. تصادفی اثر مدل مقابل در از ابتدا تحقیق در رفته بکار اقتصادسنجی مدل برآورد برای این گردید.در استفاده )PLS( تابلویی مربعات حداقل روشهای واتسون دوربین- آماره ضرایب همه بودن معنیدار وجود با مدل میباشد. همبستگی خود وجود از حاکی آمده بهدست F آماره مقدار چاو آزمون از آمده بهدست نتایج اساس بر دادههای با شده آورد بر مدل بنابراین بوده 4 / 29 برابر مقید آزمون از آمده بهدست نتایج )پیوست 2 (. است نامعتبر شده تلفیق است تصادفی اثر برابر در اثرثابت تایید بیانگر نیز هاسمن ثابت اثر خطی مدلهای از یک هیچ آنکه بدلیل اما )پیوست 3 (. نهایت در نداشتهاند همراه به درستی آماری نتایج شده آورد بر مدل تخمین برای )GLM( تعمیمیافته] 30 [ خطی مدل روش از روش این با مدل برآورد )پیوست 4 (. گردید استفاده تحقیق نهایی مدل نتایج میکند] 3 [. مرتفع نیز را موجود همبستگی مشکل است. شده گزارش )5( جدول در خالصه بهطور شده برآورد مدل تخمین نتایج جدول 5 متغیر ضریب t آماره احتمال ATM -0/ / 0/0345 EMP 0/ /92 0/0000 BR -0/ /6 0/0000 OWN 0/ /66 0/0000 C / /57 0/0000 پژوهش ماخذ:یافتههای تعداد متغیر 5 جدول در شده منعکس نتایج به توجه با بدین دارد منفی رابطه فنی کارایی با خودپرداز ماشینهای مییابد. کاهش کارایی میزان آنها تعداد افزایش با که معنی گرفته صورت پژوهشهای در آمده بهدست نتایج با موضوع این و یونان بانکهای ) 205 (برای جیوردنی و فلوروس توسط دارد. مطابقت و همخوانی هند بانکهای برای )206( ساثی 395 شهریور و مرداد 78 شماره 5

11 متغیر تعداد شعب نیز دارای رابطه منفی با کارایی بوده و افزایش تعداد شعب میزان کارایی را کاهش میدهد.در مقابل متغیر تعداد کارکنان دارای رابطه مثبت معنیدار با کارایی بوده و افزایش این متغیر باعث افزایش میزان کارایی میگردد. متغیر نوع مالکیت بانک نیز با کارایی رابطه مثبت داشته و کمیت ضریب این متغیر مبین آن است که غیر دولتی بودن بانک تأثیر قابلتوجهی بر افزایش کارایی بانک بر جای میگذارد. جمعبندی و مالحظات در این پژوهش با هدف بررسی تأثیر تعداد ماشینهای خودپرداز بر میزان کارایی 5 مورد بانک دولتی و 7 نمونه از میان بانک غیر دولتی که اقدامات قابل مالحظهای را در خصوص بکارگیری ماشینهای خودپرداز - به عنوان شاخصترین نماینده فعالیت بانکهای کشور در راستای استقرار بانکداری الکترونیکی- در طول دوره زمانی مورد مطالعه انجام دادهاند انتخاب گردید. با استفاده از آمار منتشره از سوی بانک مرکزی جمهوری اسالمی ایران و با بهرهگیری از روش غیر پارامتریک تحلیل پوششی دادهها )DEA( کارایی فنی این بانکها در طول دوره زمانی محاسبه گردید.سپس یک مدل اقتصادسنجی که در آن کارایی فنی به عنوان متغیر وابسته در نظر گرفته شد و تعداد ماشینهای خودپرداز تعداد کارکنان تعداد شعب و نوع مالکیت به عنوان متغیرهای مستقل تعیین گردید تخمین زده شد.نتایج بهدست آمده نشان داد که تعداد ماشینهای خودپرداز رابطه منفی با کارایی فنی بانکها دارد بدین معنی که با افزایش تعداد ماشینهای خودپرداز کارایی فنی بانکها کاهش مییابد. اهم دالیلی که میتوانند در بروز این نتیجه اثرگذار باشند به شرح ذیل قابل طبقهبندی و ارائه هستند: - نگاه به جدول )2( نشان میدهد که میزان افزایش تعداد دستگاههای ماشینهای خودپرداز در ایران به ازای هر 00 هزار نفر جمعیت در قیاس با سایر کشورها و متوسط جهانی شیب بسیار تندی داشته بطوری که از 4/39 دستگاه در سال 2005 به 5/73 دستگاه در سال 203 افزایش یافته است. بدیهی است که این موضوع میتواند تبعاتی از قبیل تعدد دستگاهها و لذا عدم امکان استفاده مطلوب از آنها بدلیل نبود فرصت مناسب جهت فرهنگسازی و در نتیجه عدم کارایی را به همراه داشته باشد. 2- محدودیت دریافت روزانه 200 هزار تومان وجه نقد از دستگاه خودپرداز و عدم تغییر این سقف برای سالیان متمادی علیرغم کاهش شدید ارزش پول تبعات افزایش تعداد کارتها تعدد تراکنشها و در نتیجه افزایش میزان خرابی دستگاهها افزایش هزینه استهالک هزینههای بار شده به بانکها به سبب تراکنشهای ناموفق و در نتیجه کاهش کارایی را به همراه دارد. 3- استقرار بعضی از دستگاههای خودپرداز در مناطقی با تراکم جمعیتی و مالی پایین عدم کارایی این دستگاهها را به همراه دارد. برای رفع این معضل بانکها باید بررسی جامعی به منظور مکان یابی مناسب دستگاهها عدم پذیرش نصب دستگاههای جدید در مناطق کم تراکنش و یا حتی کاهش تعداد دستگاههای موجود را در دستور کار قرار دهند. 4- خدمات ارائه شده بوسیله دستگاههای خودپرداز توسط بانکها جنبه رقابتی نداشته و کلیه دستگاههای مربوط به بانکهای مختلف خدمات یکسانی ارائه مینمایند در صورتی که امروزه بانکهای پیشرفته برای افزایش رقابت عالوه بر تنوع خدمات ارائه شده شخصیسازی صفحه خودپرداز برای هر مشتری و تنظیم آن بر اساس خواسته و نیاز مشتریان )برحسب بیشترین نوع تراکنشی که معموال" انجام میدهد( را در دستور کار خود قرار دادهاند] 32 [. 5- از آنجایی که نوع مالکیت بانک مهمترین و قویترین اثر مثبت را بر کارایی بانکها دارد تداوم سیاست واگذاری سهام و در ضمن آن واگذاری مدیریت بانکها به سهامداران بخش خصوصی از جمله مهمترین شیوههای ارتقای کارایی بانکها شناسایی میشود. 6- از آنجایی که تعداد شعب با کارایی بانکها ارتباط منفی 52 شماره 78 مرداد و شهریور 395

12 machine#uses مهنایی گودرزی و زبیدی 387 صص امیدی نژاد امامی میبدی 379 صص Farrell (957) 2. یوسفی 382 صص امامی میبدی 379 صص Stochastic Frontier Analysis 5. Data Envelopment Analysis 6. Floros,Giordani (2008), حسین زاده و همکاران 387 صص حسینی سوری گودرزی و زبیدی Damar (2004), Pasiouras (2008), Chin.S (2009), Adewoye (203), Floros, (205), Sathye.S. (206),- 28. اسدپور و جعفری گنجینیا Generalized linear model.3 گجراتی خطیبی.394 منابع اسدپور الهام. وجعفری راضیه )394(. بررسی اثربخشی و کارایی دستگاههای خودپرداز با استفاده از تکنیکهای هزینه درآمد و تحلیل پوششی دادهها. کنفرانس بینالمللی مدیریت فرهنگ و توسعه اقتصادی. مشهد. امامی میبدی علی )379(. اصول اندازهگیری کارایی و بهرهوری. تهران. انتشارات مؤسسه مطالعات و پژوهشهای بازرگانی. امیدینژاد محمد )394(. گزارش عملکرد بانکهای کشور در سال 393.موسسه عالی آموزش بانکداری ایران. حسینزاده بحرینی محمد حسین. ناجی میدانی علی اکبر. و چمانهگیر دارد میتوان کاهش تعداد شعب را به عنوان یکی از راهکارهای اصلی ارتقای کارایی فنی نظام بانکی کشور معرفی نمود. 7 -با عنایت به آنکه عدم کارایی در بانکهای بزرگ کشور نظیر بانک ملی ایران صادرات سپه و تجارت به مراتب باالتر از بانکهای با سهم بازار پایین تر نظیر پارسیان اقتصاد نوین و پاسارگاد میباشد پیشنهاد میشود بانکهای با سهم بازار باالتر در سیاستهای بانکداری الکترونیکی و مکان یابی دستگاههای خودپرداز )در راستای افزایش کارایی عملکرد ) بازبینی و تجدید نظر نمایند. 8- از آنجایی که نتایج مطالعه حاکی از آن است که صنعت بانکداری قادر است مصرف کلیه عوامل تولید را بدون آنکه از میزان کارایی کاسته شود 38 درصد کاهش دهد میتوان ضمن اطالع رسانی در مورد این امر به بانکهای با کارایی پایینتر پیشنهاد نمود با بازنگری در رویههای اجرایی و مدیریتی بدون افزایش هزینهها نسبت به افزایش سطح خدمات خود به مشتریان اقدام نمایند. 9- نتایج مؤید آن است که بانکهای صادرات و تجارت که در راستای سیاستهای اجرایی اصل 44 قانون اساسی از سال 388 به جرگه بانکهای غیر دولتی پیوستهاند نیز تاکنون نتوانستهاند کارایی خود را بهبود بخشند. بر این اساس اگر هدف ارتقای کارایی شبکه بانکی کشور به عنوان یک امر اساسی قلمداد میشود الزم است نحوه خصوصیسازی بانکهای کشور بازطراحی گردیده و مورد تجدید نظر قرار گیرد. پینوشت. Information and Communication Technology 2. Automated Teller Machines (ATMs) 3. Personal Identification Number Pad (PINPAD) 4. Point Of Sale (POS) 5. شماره 78 مرداد و شهریور

13 Issue, 2008, Floros, C. and Giodani, G. ATM and banking efficiency:the case of Greece, Global Business and Economics Review, Vol.7,No.2,205, Pasiouras, F, Estimating the technical and scale efficiency of Greek commercial banks: the impact of credit risk, off-balance sheet activities, and international operations,2008, ,Electronic copy available at: ssrn.com/abstract= Sathye,s., Sathye, M. Do ATMs Increase Technical Efficiency of Banks in a Developing Country? Evidence from Indian Banks, Australian Accounting Review No.80 Vol.27 Issue206, -. فرشته )387(. مقایسه کارایی اقتصادی بانکهای خصوصی و دولتی در ایران با استفاده از روش تحلیل پوششی )فراگیر( دادهها ) DEA (.مجله دانش و توسعه شماره 25. حسینی سید شمسالدین. و سوری امیر رضا )384(. بررسی و ارزیابی کارایی بانکهای تجاری ایران. پایاننامه كارشناسی ارشد "اقتصاد" دانشگاه آزاد اسالمی واحد علوم و تحقیقات تهران. خطیبی حمید )394(. ارائه خدمات جدید بانکداری از طریق دستگاههای خودپرداز. گجراتی دامودار )383(. مبانی اقتصادسنجی. ترجمه حمید ابریشمی دانشگاه تهران موسسه انتشارات و چاپ. گودرزی آتوسا. زبیدی حیدر )387(. بررسی تأثیر اشاعه بانکداری الکترونیکی بر سودآوری بانکهای تجاری ایران. فصلنامه پژوهشهای اقتصادی ایران شماره 35. گنجینیا )395(. بررسی نقش دستگاههای خودپرداز بر میزان کارایی هزینه بانکهای ملت. پایاننامه کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسالمی واحد رشت. فقه مجیدی علی. ابراهیمی صالح )393(. اقتصادسنجی پانل دیتا. انتشارات نور علم 393. مهنایی زینب )39(. تاریخچه ماشینهای پرداخت پول در ایران و جهان. یوسفی محمدقلی )382(. اقتصاد صنعتی. تهران. انتشارات دانشگاه عالمه طباطبایی. Adewoye, J.O. The Impact of Automatic Teller Machines On The Cost Efficiency of Nigeria, Journal of Internet Banking and Commerce, December 203, vol. 8, no.3, -2. Chin-S.Oua, Shin-Yuan Hung, David C. Yen c, Fang-Chun Liu. Impact of ATM intensity on cost efficiency: An empirical evaluation in Taiwan. Information &Management, Vol 46, 2009, Damar, H.E., The Effects of Shared ATM Networks on the Efficiency of Turkish Banks, Applied Economics, 38:6, pp , 2006 Farrel, MJ.The Measurement of Productive Efficiency, Journal of Royal Statistical Society, Series A, 20, Part3, pp8-253, 957. Floros, C. and Giodani,G. Number of ATMs, IT investments, bank profitability and efficiency in Greece, Banks and Banking Systems, vol3, 54 شماره 78 مرداد و شهریور 395

14 پیوست : نتایج بر آورد مدل باروشهای حداقل مربعات تابلویی پیوست 3: نتایج آزمون هاسمن پیوست 4: نتایج بر آورد برآورد مدل خطی تعمیمیافته پیوست 2: نتایج آزمون چاو شماره 78 مرداد و شهریور