Επιβάρυνση του περιβάλλοντος

Transcript

1 Επιβάρυνση του περιβάλλοντος Αριθµός ανθρώπων Χ Κατά κεφαλή κατανάλωση φυσικών πόρων Χ Περιβ. επιβάρυνση ανά µονάδα φυσ. πόρου που καταναλώνεται = Συνολική περιβαλλοντική επιβάρυνση Πληθυσµός 1

2 Γιατί η αύξηση του πληθυσµού επιβαρύνει το περιβάλλον; Ο αυξανόµενος πληθυσµός οδηγεί σε αυξηµένη κατανάλωση φυσικών πόρων Οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις της κατανάλωσης φυσικών πόρων: Εξάλειψη µη ανανεώσιµων φυσικών πόρων Ρύπανση του περιβάλλοντος και κατά συνέπεια επιβάρυνση των δυνητικά ανανεώσιµων φυσ. πόρων 2

3 Πληθυσµιακή έκρηξη Σήµερα (3/2011) στη γη εκτιµάται ότι κατοικούν 7,2 δις άνθρωποι 9 δις: 2050 (Ο.Η.Ε) Millions Τάσεις στην αύξηση του πληθυσµού παγκοσµίως ,8 1,6 1,4 1,2 1 0,8 0,6 0,4 0,2 0 Percent increase per year Net population added per year Annual population growth rate Source: United Nations, World Population Prospects: The 2002 Revision (medium scenario),

4 Κλειστό σύστηµα Γεννήσεις Συνολικός Πληθυσµός Θάνατοι Ανοικτό σύστηµα Μετανάστες Γεννήσεις Συνολικός Πληθυσµός Απόδηµοι Θάνατοι 4

5 Εξίσωση πληθυσµού (ανοικτό σύστηµα) Πληθυσµός επόµενου έτους = Πληθυσµός προηγούµενου έτους + (γεννήσεις - θάνατοι) + (µετανάστευση - αποδηµία) ηµογραφικές κινητήριες δυνάµεις Γονιµότητα Θνησιµότητα Μετανάστευση οι οποίες επηρεάζουν Επίπεδο Σύνθεση Κατανοµή του παγκόσµιου πληθυσµού 5

6 Γονιµότητα Καθορίζει Το ρυθµό των γεννήσεων Το συνολικό αριθµό των γεννήσεων Επηρεάζεται από παράγοντες Οικονοµικούς Κοινωνικούς Πολιτισµικούς Υγείας του πληθυσµού Η σχετική βαρύτητα των παραγόντων διαφέρει σε κάθε κοινωνία και γι αυτό η γονιµότητα διαφέρει στα διάφορα σηµεία της υφηλίου 6

7 Χρόνος διπλασιασµού πληθυσµού Ο χρόνος που απαιτείται για να διπλασιαστεί ο πληθυσµός µιας χώρας Όσο µικρότερος είναι ο χρόνος αυτός, τόσο µεγαλύτερο είναι το ποσοστό αύξησης του πληθυσµού Θνησιµότητα ηλώνει τον αριθµό των ανθρώπων που πεθαίνουν ετησίως Επηρεάζεται από την ηλικιακή δοµή κάθε κοινωνίας 7

8 είκτες ποιότητας ζωής Προσδόκιµο ζωής Βρεφική θνησιµότητα Ρυθµός βρεφικής θνησιµότητας Ο αριθµός των θανάτων βρεφών ηλικίας µικρότερης του ενός έτους προς το συνολικό αριθµό γεννήσεων ζώντων βρεφών 8

9 Προσδόκιµο ζωής κατά τη γέννηση Ο µέσος όρος των ετών που ένα άτοµο προσδοκά να ζήσει επιπλέον εάν οι ρυθµοί θανάτου ανά ηλικιακή οµάδα κατά τη γέννησή του επικρατούσαν για όλη την υπόλοιπη ζωή του Πίνακας προσδόκιµου ζωής 9

10 Το προσδόκιµο της ζωής στη γέννηση ανά περιοχή Africa Asia Latin America/ Caribbean More Developed Regions World Source: United Nations, World Population Prospects: The 2002 Revision (medium scenario), Το προσδόκιµο της ζωής κατά τη γέννηση ( ) 64,6 74,8 65,4 48,7 World More Developed Regions Least Developed Countries Other Less Developed Countries Note: More developed regions, according to the UN Population Division, include Australia, New Zealand, Europe, North America, and Japan. Less developed regions include Africa, Asia (excluding Japan), and Latin America and the Caribbean; 49 countries within these regions are classified as least developed. Source: United Nations Population Division, World Population Prospects: The 2002 Revision Highlights, accessed online at on June 17,

11 Τα θετικά του 20ου αιώνα Κατά τον 20 ο αιώνα το προσδόκιµο της ζωής υπερδιπλασιάστηκε παγκοσµίως κυρίως λόγω: Της βελτίωσης της περίθαλψης Της έρευνας για τη µελέτη των ασθενειών Τα προγράµµατα προληπτικής ιατρικής και ενηµέρωσης του πληθυσµού και τα αρνητικά Στις αναπτυσσόµενες χώρες το προσδόκιµο της ζωής είναι 49 χρόνια Στις αναπτυγµένες: 77 χρόνια Στις αναπτυσσόµενες, 1 στα 10 παιδιά που γεννιούνται δε γιορτάζουν τα πρώτα τους γενέθλια Στις αναπτυγµένες, η βρεφική θνησιµότητα είναι 6 παιδιά στα

12 Πληθυσµιακοί δείκτες Λόγος φύλου στη γέννηση: Άνδρες/Γυναίκες = 105/100 (Chahnazarian, 1988) Λόγος εξαρτώµενων ανθρώπων: (Άτοµα<15 ετών + άτοµα>64 ετών) άτοµα Πληθυσµιακοί δείκτες Ρυθµός γεννήσεων: Αριθµός γεννήσεων/σύνολο πληθυσµού Συνολικός ρυθµός γονιµότητας (TFR): τα παιδιά που γεννάει κάθε γυναίκα Για την απλή αντικατάσταση των γενεών απαιτείται TFR=2,1 τουλάχιστον 12

13 Συνολικοί ρυθµοί γονιµότητας 13

14 Παράγοντες που επηρεάζουν τα ποσοστά γεννήσεων Μέσο επίπεδο εκπαίδευσης και εισοδήµατος Η σηµασία των παιδιών ως µέρος του εργατικού δυναµικού Αστικοποίηση Κόστος ανατροφής και εκπαίδευσης των παιδιών Εκπαιδευτικές και επαγγελµατικές ευκαιρίες για τις γυναίκες Μέση ηλικία γάµου Χρήση µεθόδων αντισύλληψης 14

15 17/3/2004 TFR, Οικονοµικοί Παράγοντες 7,4 7,3 4,4 3,6 5,2 4,4 1,7 1,8 Zambia 1996 Zambia 2001 Colombia 1995 Colombia 2000 Poorest Quintile Richest Quintile Source: D.R. Gwatkin, S. Rutstein, K. Johnson, E.A. Suliman, and A. Wagstaff, Initial Country-Level Information about Socioeconomic Differences in Health, Nutrition, and Population, Volumes I and II (Washington, DC: The World Bank, November 2003). 15

16 Παγκόσµιος Χάρτης του AIDS (2001) Adults (ages 15-49) with HIV/AIDS 15.0% % 5.0% % 1.0% - 4.9% 0.5% - 0.9% 0.0% - 0.4% Not available Source: UNAIDS, A Global View of HIV Infection ( accessed July 8, 2002). Χάρτης HIV στην υποσαχάρια Αφρική Adults (ages 15-49) with HIV/AIDS 20.1% % 10.1% % 5.1% % 1.1% - 5.0% 0.0% - 1.0% Data unavailable / not in region Source: UNAIDS, A Global View of HIV Infection ( accessed July 8, 2002). 16

17 Το AIDS στην Αφρική Η πιο θανατηφόρα και ταχύτερα εξαπλούµενη ασθένεια σχετιζόµενη µε την αναπαραγωγή Αποµονώθηκε το εκ. θύµατα µέχρι σήµερα Σήµερα, έχει λάβει διατάσεις πανδηµίας 3.5 εκ. νέα κρούσµατα στην υποσαχάρια Αφρική Μεταφέρεται από τη µητέρα στο έµβρυο συµβαίνει σε 1 στις 3 µητέρες Το παράδειγµα της Ουγκάντας Millions With AIDS Without AIDS Source: U.S. Census Bureau demographic estimates and projections,

18 Μετανάστευση Χαρακτηριστικά της µετανάστευσης Επιλεκτική ορισµένοι πληθυσµοί είναι πιθανότερο να µεταναστεύσουν Αναγκαστική πόλεµος, πείνα, καταστροφές Εσωτερική - Εξωτερική 18

19 Η παγκόσµια κλιµατική αλλαγή ως αποτέλεσµα του ανθρωπογενούς φαινοµένου του θερµοκηπίου αναµένεται να αποτελέσει βασική κινητήρια δύναµη µετανάστευσης λόγω των επιπτώσεων που έχει στη χλωρίδα και την πανίδα ορισµένων περιοχών του πλανήτη Μέσος ετήσιος ρυθµός µετανάστευσης ( ) 5 4, ,1 3 Ρυθµός -0,6-1 -0,4 Βορ. Αµερική Ευρώπη Ωκεανία Αφρική Νοτ. Αµερική Ασία 19

20 Μέση ετήσια µετανάστευση ( ) Χιλιάδες κάτοικοι Βορ. Αµερική Ευρώπη Ωκεανία Αφρική Νοτ. Αµερική Ασία Πως επιδρά η µετανάστευση Μέχρι το 1960 οι περισσότεροι µετανάστες στις ΗΠΑ προέρχονταν από την Ευρώπη Σήµερα κυριαρχούν Ασιάτες και Ισπανόφωνοι Μέχρι το 2050 το µισό του αµερικάνικου πληθυσµού θα είναι Ισπανόφωνοι 20

21 Κατά κεφαλή κατανάλωση φυσικών πόρων Κατανάλωση Βορρά/Νότου % % ADR EDR Βορράς Νότος B/N B/N Κρέας ηµητριακά Αυτοκίνητα Ηλεκτρισµός CO Πηγή: Reid (1999) 21

22 22

23 Λόγος εισοδηµάτων του πλουσιότερου 20% σε σχέση µε το φτωχότερο 20% Έτος : : : : :1 Πηγή: UNDP 1991,1994 ο κόσµος αρχίζει να κατανοεί ότι Η προστασία του περιβάλλοντος δεν είναι εφικτή σε έναν κόσµο φτώχειας και κοινωνικών ανισοτήτων 23

24 Παραδείγµατα Οι (φτωχοί) πληθυσµοί του Αµαζονίου αποψιλώνουν το τροπικό δάσος για να φυτέψουν την πρώτη ύλη για τα βιοκαύσιµα που έχουν ανάγκη η Ευρώπη και οι Η.Π.Α. Έρευνες που έχουν γίνει στις Η.Π.Α. δείχνουν ότι δεν είναι δυνατόν να µιλήσεις σε κάποιον για προστασία του περιβάλλοντος εάν το ετήσιο εισόδηµά του δεν είναι τουλάχιστον $

25 Η κατάσταση σήµερα Τα πολυπληθέστερα κράτη Χώρα Πληθ. Χώρα Πληθ. (εκατ.) (εκατ.) 1 Κίνα 1289 Ινδία Ινδία 1069 Κίνα Η.Π.Α. 292 Η.Π.Α Ινδονησία 220 Πακιστάν Βραζιλία 176 Ινδονησία

26 Η φέρουσα ικανότητα της γης Ο µέγιστος αριθµός ανθρώπων που οι πόροι µιας περιοχής µπορούν να συντηρήσουν Η αύξηση του πληθυσµού και η φέρουσα ικανότητα εξελίσσονται παράλληλα Παράγοντες: Τεχνολογία, κοινωνικοί, πολιτικοί, οικονοµικοί θεσµοί, φυσικό περιβάλλον Η φυσική φέρουσα ικανότητα: περιορίζεται µόνο από το χώρο και τους φυσικούς πόρους Η πολιτισµική φέρουσα ικανότητα είναι πάντα µικρότερη Το µεγάλο ερώτηµα είναι πόσους ανθρώπους µπορεί να αντέξει η γη 26

27 Φέρουσα ικανότητα της γης Χώρος Ιαπωνία 331 κάτοικοι/km 2 Τροφή Ινδία: 2 φορές πιο πυκνοκατοικηµένη από Κίνα 10 φορές >> από τις ΗΠΑ 1 δις πληθυσµός το 1999 Επιβάρυνση του περιβάλλοντος Παγκόσµια - Τοπική Πυκνότητα πληθυσµού 27

28 Η εξέλιξη της κατανοµής του πληθυσµού % Β.Αµ. Ευρ+Ιαπ+Αυστρ Αφρική Ασία Νοτ.Αµ Κατανοµή του πληθυσµού 28

29 Έλεγχος παγκόσµιου πληθυσµού Στόχος: Μηδενική αύξηση πληθυσµού Η αύξηση της θνησιµότητας είναι ανήθικη Άρα: Έλεγχος των γεννήσεων Οικογενειακός προγραµµατισµός Βελτίωση της θέσης της γυναίκας Μείωση της φτώχειας Πρόβλεψη για το 2050: 8,9 δις άνθρωποι Κίνα Παραδείγµατα πολιτικών ελέγχου πληθυσµού Πολιτική 1 παιδιού από το 1979 Στόχος: 1,2 δις µέχρι το 2000 (Αποτέλεσµα: 1.3) Παιδιά ανά γυναίκα: 5 το 1970, 1,84 το 1995 Παραβίαση ανθρωπίνων δικαιωµάτων 29

30 Παρενέργειες πολιτικών ελέγχου γεννήσεων Στην Κίνα, την Ινδία, το Μπαγκλαντές, τη Νότια Κορέα (στο µισό πληθυσµό της γης δηλαδή) έχει ανατραπεί ο λόγος των φύλων Κυριαρχούν τα αγόρια, σε αφύσικα ποσοστά Μακροπρόθεσµες οι συνέπειες Π.χ. Για SRB = 1,14 αντί για 1,05 στην Κίνα το 1989 προβλέπεται 8% «περίσσευµα» ανδρών για γάµο το 2015 (Tuljapurkar et. al., 1995) Οι µετανάστες µεταφέρουν µαζί τους το παραπάνω πρόβληµα 30