ΒΑΔΙΣΗ. Σοφία Α. Ξεργιά PT, MSc, PhD. Βάδιση Τμήμα Φυσικοθεραπείας

Transcript

1 ΒΑΔΙΣΗ Σοφία Α. Ξεργιά PT, MSc, PhD Βάδιση Τμήμα Φυσικοθεραπείας

2 Ο ΚΥΚΛΟΣ ΒΑ ΙΣΗΣ

3 Βάδιση Ορισμός Φυσιολογική Βάδιση= Η σειρά των σύνθετων ριθμικών κινήσεων του κορμού και των άκρων, η οποία έχει ως αποτέλεσμα την πρόσθια μμετατόπιση του κέντρου βάρους Σειρά ελεγχόμενων κινήσεων.

4 Κύκλος Βάδισης Ορισμός Κύκλος Βάδισης= Η ενιαία ακολουθία ενεργειών ενός άκρου Ξεκινά από την στιγμή της επαφή του άκρου με το έδαφος Τελειώνει με την επόμενη επαφή του εδάφους του ιδίου άκρου

5 Κύκλος Βάδισης Ορισμός Μήκος βήματος= Η απόσταση μεταξύ των διαδοχικών αντίστοιχων σημείων επαφής της φτέρνας και του αντίθετου ποδιού. ΔΕ μήκος βήματος = ΑΡ μήκος βήματος (in normal gait)

6 Κύκλος Βάδισης Ορισμός Μήκος διασκελισμού = Η απόσταση μεταξύ των διαδοχικών αντίστοιχων σημείων επαφής της φτέρνας και του ίδιου ποδιού Διπλό μήκος βήματος (in normal gait)

7 Κύκλος Βάδισης Ορισμός Διαδικασία Βάδισης Περπάτημα= Η απόσταση της μίας πλευράς με την άλλη μεταξύ της γραμμής και των δύο ποδιών Γνωστό ως «πλάτος διασκελισμού»

8 Κύκλος Βάδισης Ορισμός Ρυθμός = Ο αριθμός των βημάτων ανά μονά χρόνου Normal: steps/min Πολιτιστικές/ κοινωνικές διαφορές

9 Κύκλος Βάδισης Ορισμός Ταχύτητα = Η καλυπτόμενη απόσταση από το σώμα, στη μονάδα Συνήθως μετράται σε m/s Η στιγμιαία ταχύτητα ποικίλλει κατά τη διάρκεια του κύκλου βάδισης Μέση ταχύτητα (m/min) = μήκος βήματος (m) x ρυθμό (steps/min) Άνετη ταχύτητα βάδισης Comfortable Walking Speed (CWS) = Λιγότερο κατανάλωση ενέργειας ανά μονάδα απόστασης Average= 80 m/min (~ 5 km/h)

10 Κύκλος Βάδισης Διαχωρισμός: Φάσεις: (1) Φάση στήριξης: (2) Φάση αιώρισης: επαφή του μη επαφή του ποδιού με το έδαφος ποδιού με το έδαφος

11

12 Κύκλος Βάδισης Ορισμός Ρυθμός = Ο αριθμός των βημάτων ανά μονά χρόνου Normal: steps/min Πολιτιστικές/ κοινωνικές διαφορές

13 Κύκλος Βάδισης Ορισμός Ταχύτητα = Η καλυπτόμενη απόσταση από το σώμα, στη μονάδα Συνήθως μετράται σε m/s Η στιγμιαία ταχύτητα ποικίλλει κατά τη διάρκεια του κύκλου βάδισης Μέση ταχύτητα (m/min) = μήκος βήματος (m) x ρυθμό (steps/min) Άνετη ταχύτητα βάδισης Comfortable Walking Speed (CWS) = Λιγότερο κατανάλωση ενέργειας ανά μονάδα απόστασης Average= 80 m/min (~ 5 km/h)

14 Κύκλος Βάδισης Διαχωρισμός: Φάσεις: (1) Φάση στήριξης: (2) Φάση αιώρισης: επαφή του μη επαφή του ποδιού με το έδαφος ποδιού με το έδαφος

15 Κύκλος Βάδισης Διαχωρισμός: Στήριξη: (1) Μονή στήριξη : όταν μόνο ένα πόδι είναι σε επαφή με το έδαφος (2) Διπλή στήριξη: όταν και τα δύο πόδια είναι σε επαφή με το έδαφος

16 Κύκλος Βάδισης Διαχωρισμός: A. Φάση στήριξης: 1. Ακούμπισμα πτέρνας: «αρχική επαφή» Heel contact: Initial contact 2. Πλήρη επαφή πτέρνας : επαφή του ολόκληρου του πόδα με το έδαφος Foot flat: Loading response 3. Μέση φάση στήριξης: Midstance 4. Τι στιγμή που η πτέρνα σταματά να βρίσκεται σε επαφή με το έδαφος Heel off: Terminal stance 5.. Τι στιγμή που η τα δάχτυλα σταματούν να βρίσκονται σε επαφή με το έδαφος Toe off: Pre swing

17 Κύκλος Βάδισης Διαχωρισμός: B. Φάση αιώρησης: 1. Επιτάχυνση: αρχική αιώρηση Initial swing 2. Μέση αιώρηση: το πέρασμα του αιωρούμενου άκρου από τη μέση γραμμή (το αντίστοιχο άκρο) 3. Επιβράδυνση: Τελική αιώρηση Terminal swing

18 Gait Cycle

19 Χρονοδιάγραμμα: A. Στήριξη vs. Αιώρηση: Φάση στήριξης =60% του Κύκλου Βάδισης Φάση αιώρησης=40% B. Μονή vs. Διπλή στήριξη: Μονή στήριξη =40% του Κύκλου Βάδισης Διπλή στήριξη =20%

20 Ταχύτητα κατά τη βάδιση: Φάση στήριξης: Φάση αιώρησης: Διπλή στήριξη: μείωση αύξηση μείωση Τρέξιμο: Εξ ορισμού: το περπάτημα χωρίς διπλή στήριξη Διπλή στήριξη εξαφανίζεται. «Διπλή αιώρηση» αναπτύσσεται

21 Ο ΚΥΚΛΟΣ ΒΑ ΙΣΗΣ Ο κύκλος βάδισης αποτελείται από δύο φάσεις: 1) τη φάση στήριξης και 2) τη φάση αιώρησης.

22 Η ΦΑΣΗ ΣΤΗΡΙΞΗΣ Αυτή η φάση παρέχει σταθερότητα στο άδισµα και είναι απαραίτητη για να ακολουθήσει η φάση αιώρησης. Χωρίζεται σε τρία στάδια.

23 Η ΦΑΣΗ ΣΤΗΡΙΞΗΣ Επαφή της φτέρνας. Είναι µια θέση διπλής στήριξης µε τη φτέρνα του πρώτου ποδιού και τα δάκτυλα του άλλου στο έδαφος. Στο υποστηριζόµενο µέλος το ισχίο κάµπτεται περίπου 30 35º, το γόνατο εκτείνεται µε τον άκρο πόδα σε ορθή γωνία και η φτέρνα είναι σε επαφή µε το πάτωµα. Το βάρος του σώµατος είναι πίσω από το πρώτο πόδι.

24 Στήριξη Αιώρηση Μέση στήριξη άκρου ποδός επίπεδου στο έδαφος. Το σώµα µεταφέρεται προς τα εµπρός πάνω στο υποστηριζόµενο µέλος, µε το ισχίο σε έκταση και τον άκρο πόδα σταδιακά να τοποθετείται σταθερά στο έδαφος. Το γόνατο είναι σε ελαφρά κάµψη όταν η βάδιση γίνεται σε επίπεδο έδαφος. Αυτό είναι µια σταθερή θέση.

25 Στήριξη Αιώρηση Προώθηση. Η φτέρνα σηκώνεται και καθώς το σώµα µετακινείται προς τα εµπρός στο σταθερό µέλος, το ισχίο υπερεκτείνεται µε έσω στροφή και προσαγωγή. Το γόνατο εκτείνεται. Αυτό είναι το τέλος της φάσης στήριξης και η αρχή της φάσης αιώρησης.

26 ROM Ankle Heel strike Toe off Foot flat Heel lift

27 ROM Ankle Heel strike Mid stance Foot flat Heel lift

28 Η ΦΑΣΗ ΑΙΩΡΗΣΗΣ Επιτάχυνση. Η φτέρνα µε το ταλαντευόµενο µέλος σηκώνεται ακόµη περισσότερο και υπάρχει έντονη επαφή µεταξύ των δακτύλων και ιδιαίτερα του µεγάλου δακτύλου µε το έδαφος, για να προωθηθεί το σώµα προς τα εµπρός. Η προς τα εµπρός ορµή παρέχεται από την αντίδραση του εδάφους µε την ενέργεια της ώθησης. Το ισχίο κάµπτεται και κινείται σε έξω στροφή. Αυτή η στροφή µεταφέρεται προς τα κάτω στο γόνατο και στον άκρο πόδα.

29 Η ΦΑΣΗ ΑΙΩΡΗΣΗΣ Η λεκάνη κορµός τη στιγµή που τα δάκτυλα αποµακρύνονται από το έδαφος, στρέφεται προς τα εµπρός 6 8º στο ισχίο του υποστηριζόµενου µέλους. Αυτό είναι απαραίτητο για την αποτελεσµατική επιµήκυνση του µέλους για να επιτρέψει ένα πρόσθιο βήµα να γίνει στη διεύθυνση της κίνησης. Η λεκάνη κορµός «πέφτει»γύρω στις 5º καθώς το βάρος µεταφέρεται στο αντίθετο µέλος. Η κάµψη του ισχίου και του γόνατος είναι απαραίτητη για το ταλαντευόµενο µέλος για να καλύψει έδαφος, καθώς κινείται προς τα εµπρός.

30 Η ΦΑΣΗ ΑΙΩΡΗΣΗΣ Μέση αιώρηση. Καθώς το αιωρούµενο µέλος κινείται προς τα εµπρός, ξεπερνά το στηριζόµενο µέλος.

31 Η ΦΑΣΗ ΑΙΩΡΗΣΗΣ Επιβράδυνση. Το ισχίο κάµπτεται περισσότερο και το γόνατο εκτείνεται. Ο άκρος πόδας είναι σε ουδέτερη θέση. Καθώς η φτέρνα αγγίζει το έδαφος, σταδιακά κινείται σε πελµατιαία κάµψη από την ελεγχόµενη ενέργεια των ραχιαίων καµπτήρων. Η όλη ενέργεια µειώνεται καθώς το µέλος κινείται ξανά στη φάση στήριξης. Έτσι, όλες οι κινήσεις της λειτουργίας του κάτω άκρου συνεργάζονται µαζί σε µια άρτια συντονισµένη κίνηση για να επιτευχθεί ένα βήµα.

32 ΒΑΔΙΣΗ Στη φυσιολογική βάδιση η λεκάνη κορµός στρέφεται προς τα εµπρός και ροκαλείται στροφή µεταξύ ωµικής ζώνης και ζώνης της λεκάνης. Η ωµική ζώνη στρέφεται σε µια αντισταθµιστική κίνηση στην αντίθετη διεύθυνση από την κίνηση της λεκάνης. Αυτή η ενέργεια κρατά το σώµα να κοιτάζει προς τα εµπρός, χωρίς να συµβαίνει κάποια κίνηση στο κεφάλι. Αυτή η «ταυτόχρονη» οριζόντια στροφή της ωµικής ζώνης και ζώνης λεκάνης στις αντίθετες διευθύνσεις, βοηθά στην παραγωγή µιας ελαφρά επαρκούς µετακίνησης του κέντρου βάρους, µέσω ενός ελεγχόµενου µηχανισµού ισορροπίας (Ρόσµπογλου Σ. 2008).

33 Μυϊκή ενεργοποίηση

34 Μετακίνηση του ΚΒ A. Κατακόρυφη μετατόπιση: Ρυθμική μετατόπιση πάνω & κάτω Υψηλότερο σημείο: μέση φάση στήριξης Χαμηλότερο σημείο: διπλή στήριξη Μέση μετατόπιση: 5cm Path: extremely smooth sinusoidal curve

35 Μετακίνηση του ΚΒ B. Πλάγια Μετατόπιση: Ρυθμική πλευρική μετακίνηνση Πλευρικό όριο: Μέση φάση επαφήςmidstance Μέσος όρος μετακίνησης: 5cm Γραμμή Μετακίνησης: εξαιρετικά ομαλή ημιτονοειδή καμπύλη

36 Μετακίνηση του ΚΒ C. Συνολική μετακίνηση: Άθροισμα των κάθετων και οριζόντιων μετατοπίσεων Horizontal plane Vertical plane

37 Παράγοντες της βάδισης: Έξι βελτιστοποιήσεις που χρησιμοποιούνται για την ελαχιστοποίηση εκδρομή του CG σε κάθετη & οριζόντια επίπεδα Reduce significantly energy consumption of ambulation Classic papers: Sanders, Inman (1953)

38 Παράγοντες βάδισης: (1) Φυσιολογική Στροφή λεκάνης:

39 Παράγοντες βάδισης: (2) Φυσιολογικές Ανασπάσεις/Κατασπάσεις (Κλίσεις) Λεκάνης

40 Παράγοντες βάδισης: (3) Φυσιολογική Κάμψη γόνατος στη φάση στήριξης

41 Παράγοντες βάδισης: (4) Φυσιολογική λειτουργία ποδοκνημικής κατά το ακούμπισμα της πτέρνας

42 Παράγοντες βάδισης: (5) Φυσιολογική λειτουργία ποδοκνημικής κατά το ξεκόλλημα των δακτύλων του άκρα πόδα

43 Παράγοντες βάδισης: (6) Φυσιολογική Πλάγια μετατόπιση ολόκληρου του σώματος:

44 Ανάλυση Βάδισης Δυνάμεις: Δυνάμεις που επηρεάζουν τη βάδιση: (1) Βαρύτητα (2) Σύσπαση μυών (3) Αδράνεια (4) Αντίδραση του εδάφους

45 Ανάλυση Βάδισης Δυνάμεις: Η δύναμη που ασκεί το πόδι στο πάτωμα μέσω βαρύτηταςαδράνειας είναι αντίθετη με τη δύναμη αντίδρασης του εδάφους Η δύναμη αντίδρασης του εδάφους (GRF) μπορεί να αναλυθεί σε οριζόντια (HF) και κάθετη (VF) συνιστώσες. Η κατανόηση της θέσης της κάθε άρθρωσης και της GRF μας οδηγεί στην κατανόηση της δράσης των μυών κατά τη βάδιση

46 Ανάλυση Βάδισης: Κατά το αρχικό ακούμπισμα της πτέρνας Κατά το ακούμπισμα της πτέρνας: Ankle: DF Knee: Quad Hip: Glut. Max &Hamstrings

47 Βάδιση

48 Βάδιση

49 Βάδιση Χαμηλή μυϊκή απαίτηση: ~ 20 25% max. Μυϊκής δύναμης