Αξιολόγηση στάσης. Τυπικές στάσεις & βασικά χαρακτηριστικά αυτών

Transcript

1 Αξιολόγηση στάσης Τυπικές στάσεις & βασικά χαρακτηριστικά αυτών Εικόνα 1. Τυπικές όρθιες στάσεις. Τέλια όρθια στάση (Α), κυφω-λορφωτική στάση (Β), στάση επίπεδης ράχης (C) & χαλαρή στάση (D). Τέλεια όρθια στάση (Εικ. 1α) Η γραμμή περνάει από Ενδιάμεσο του έξω αυτιού (& έξω ακουστικού πώρου) Μέσο της γληνοβραχιόνιας διάρθρωσης Ενδιάμεσα από τα σώματα των οσφυϊκών σπονδύλων Πρόσθια (ελάχιστα) από το μέσον της άρθρωσης του γόνατος Πρόσθια (ελάχιστα) από τον έξω σφυρό 1

2 Κυφωλορδωτική & Λορδωτική στάση (Εικ. 1β) οσφυοϊερής γωνίας > 30º (γωνία μεταξύ άνω χείλους 1ου ιερού σπονδύλου & οριζόντιου επιπέδου) οσφυϊκή λόρδωση πρόσθιας κλίσης λεκάνης & κάμψης ισχίων Μπορεί να συνυπάρχει με θωρακική κύφωση (κυφολορδωτική στάση) Συνηθέστερες μυϊκές ανισορροπίες: βραχυσμένοι καμπτήρες ισχίου, διατεταμένοι /αδύναμοι κοιλιακοί & εκτείνοντες ισχίων. Επιπλέον, η θωρακική κύφωση δημιουργεί βραχυσμένους άνω κοιλιακούς, πρόσθιους θωρακικούς (π.χ. μείζων /ελάσσων θωρακικός κτλ.) & μεσοπλεύριους μύες & αδύνατους /διατεταμένους θωρακικούς εκτείνοντες & ωμοπλατιαίους μύες (π.χ. ρομβοειδείς, κάτω & μέσο τραπεζοειδή κτλ.) Στάση επίπεδης ράχης ή ευθυασμένης οσφύος (Εικ. 1c) οσφυοϊερής γωνίας οσφυϊκής λόρδωσης πρόσθιας κλίσης λεκάνης έκταση ισχίων Συνηθέστερες μυϊκές ανισορροπίες: βραχυμένοι καμπτήρες κορμού & εκτείνοντες ισχίων, διατεταμένοι /αδύναμοι οσφυϊκοί εκτείνοντες & καμπτήρες ισχίων Κρεμμάμενη ή χαλαρή ή νωθρή στάση (Εικ. 1d) πρόσθια μετατόπιση της λεκάνης πρόσθια μετατόπιση του θώρακα λόρδωσης (κάτω ΟΜΣΣ) κύφωσης κάτω θωρακικής έκταση ισχίων (?) & έκταση /υπερέκταση γονάτων Συνηθέστερες μυϊκές ανισορροπίες: βραχυσμένοι άνω κοιλιακοί & εκτείνοντες ισχίων, διατεταμένοι /αδύναμοι κάτω κοιλιακοί μύες & καμπτήρες ισχίων κτλ. Σκολιωτική στάση (Εικ. 2) Η σκολιωτική στάση (βλ. Εικόνα 2α) αναφέρεται στην οποιαδήποτε πλάγια απόκλιση της σπονδυλικής στήλης (ΣΣ) στο μετωπιαίο επίπεδο. Τα 2 βασικά είδη σκολίωσης αφορούν την οργανική & την μη οργανική (ή λειτουργική) σκολίωση. Η οργανική σκολίωση είναι μη αναστρέψιμη σκολίωση. Συνήθως σε αυτόν τον τύπο υπάρχει πλάγια απόκλιση & στροφή της ΣΣ, προεξοχή πρόσθιας επιφάνειας θώρακα & κατά την δοκιμασία κάμψης της ΣΣ (γνωστή και ως δοκιμασία επίκυψης) εμφανίζεται οπίσθιο εξόγκωμα (Εικ. 2β). Η λειτουργική σκολίωση είναι αναστρέψιμη σκολίωση, συνήθως δεν έχει στροφικές ανωμαλίες & με την δοκιμασία επίκυψης ή με κάποια αλλαγή θέσης το κύρτωμα συνήθως διορθώνεται. 2

3 (α) (β) Εικόνα 2. Σκολιωτική στάση (α) και δοκιμασία επίκυψης (β) για έλεγχο αν η σκολίωση είναι οργανική ή όχι. Επανεκπαίδευση στάσης Το περιεχόμενο επανεκπαίδευσης στάσης για τη λορδωτική, κυφωλορδωτική, κρεμμάμενη στάση & στάση ευθυασμένης οσφύος πρέπει να περιλαμβάνει τα εξής: 1. Διορθωτικές ασκήσεις /επανεκπαίδευσης για κάθε μία από τις παραπάνω στάσεις Είναι αναγκαίο ο φυσικοθεραπευτής να προσπαθήσει να βελτιώσει την λανθασμένη όρθια στάση του ασθενή. Αυτό επιτυγχάνεται με διάφορα ερεθίσματα, συνήθως αισθητικά (μέσω δια χειρός διόρθωσης σημείων κλειδιών πάνω στο σώμα του ασθενή) και κατευθυνόμενα από τον φυσικοθεραπευτή και/ή μέσω οπτικών ερεθισμάτων (π.χ. μπροστά σε καθρέπτη) κ.α. Σε όλες όμως τις περιπτώσεις βασική προϋπόθεση είναι ο ίδιος ο ασθενής να καταλάβει ότι έχει λανθασμένη στάση και να μπορέσει από μόνος του να τη διορθώσει με την βοήθεια (αρχικά) του φυσικοθεραπευτή σε αυτό. Σημεία κλειδιά της επανεκπαίδευσης: α) διόρθωση της λεκάνης, β) διόρθωση της στάσης της ωμοπλάτης, γ) διόρθωση των κάτω άκρων (π.χ. ξεκλείδωμα γόνατος ή αύξηση της βάσης στήριξης) & δ) διόρθωση της στάσης της κεφαλής. Π.χ. σε λορδωτική στάση, ο φυσικοθεραπευτής αρχικά θα προσπαθήσει να διορθώσει την πρόσθια κλίση της λεκάνης του ασθενή (π.χ. με αισθητική τροφοδότηση στην περιοχή της λεκάνης ή με σύσπαση κάτω κοιλιακών) κ.ο.κ. Στο εργαστήριο έγινε πρακτική εξάσκηση από τους εκπαιδευτές & έπειτα τους σπουδαστές σε μικρές ομάδες, η προσπάθεια επανεκπαίδευσης (διόρθωσης) των τεσσάρων χαρακτηριστικών στάσεων (λορδωτική, κυφωλορδωτική, κρεμμάμενη & στάση ευθυασμένης οσφύος), κάνοντας χρήση των παραπάνω σημείων κλειδιών. 3

4 Η προοδευτικότητα της αποκατάστασης ενδεικτικά περιλαμβάνει τα εξής: διόρθωση του λανθασμένου προτύπου στάσης από τον ασθενή μόνο του & εξάσκηση σε τακτά χρονικά διαστήματα αυτών των ασκήσεων διόρθωσης, αύξηση επαναλήψεων (διορθωτικών ασκήσεων), σταδιακή αύξηση της διάρκειας της σωστής στάσης (για αντοχής), εισαγωγή της σωστής στάσης στις καθημερινές δραστηριότητες κτλ. 2. Ασκήσεις κινητικότητας (ROM) Στόχος αυτών των ασκήσεων είναι η βελτίωση της κινητικότητας σε τμήματα της ΣΣ όπου λόγω λανθασμένης στάσης φαίνεται ότι έχουν περιορισμό. Στο εργαστήριο έγινε πρακτική εξάσκηση πολλών ασκήσεων κινητικότητας που είναι κατάλληλες για τις τέσσερις χαρακτηριστικές στάσεις (λορδωτική, κυφωλορδωτική, κρεμμάμενη & στάση ευθυασμένης οσφύος). Για παράδειγμα, εφαρμόστηκαν ασκήσεις κινητικότητας για α) κάμψη κατώτερης οσφυϊκής μοίρας (για λορδωτική & κυφωλορδωτική στάση), β) έκταση ανώτερης θωρακικής μοίρας, γ) έκταση στην θωρακοσφυϊκή περιοχή (για στάση ευθυασμένης οσφύος) κ.ο.κ. Στις παρακάτω εικόνες (Εικ. 3 & 4) απεικονίζονται ορισμένες ασκήσεις κινητικότητας που ενδείκνυται να γίνουν σε κυφωλορδωτικές & λορδωτικές στάσεις. Εικόνα 3. Οπίσθια κλίση λεκάνης Εικόνα 4. Ασκήσεις κινητικότητας έκτασης της θωρακικής μοίρας 3. Ασκήσεις ελαστικότητας Στόχος αυτών των ασκήσεων είναι η βελτίωση της ελαστικότητας μυϊκών ομάδων (ή μεμονωμένων μυών) όπου λόγω λανθασμένου προτύπου στάσης φαίνεται ότι έχουν περιορισμένη ελαστικότητα. Στο εργαστήριο έγινε πρακτική εξάσκηση πολλών ασκήσεων ελαστικότητας που είναι κατάλληλες για τις τέσσερις χαρακτηριστικές στάσεις. Για παράδειγμα, εφαρμόστηκαν ασκήσεις ελαστικότητας για α) κάτω μοίρα των ιερονωτιαίων μυών (για λορδωτική & κυφωλορδωτική στάση), β) 4

5 μείζων & ελάσσων θωρακικού μυός (για κρεμμάμενη στάση), γ) ισχιοκνημιαίων (για στάση ευθυασμένης οσφύος) κ.ο.κ. Στην Εικόνα 5, απεικονίζεται η τροποποιημένη δοκιμασία Thomas όπου εφαρμόζεται για έλεγχο ελαστικότητας & ως άσκηση ελαστικότητας των καμπτήρων ισχίου (λαγονοψοϊτη, ορθό μηριαίο κτλ.) για λορδωτικές & κυφωλορδωτικές στάσεις. (α) (α) (α) (β) (β) (γ) Εικόνα 5. Έλεγχος & άσκηση ελαστικότητας των καμπτήρων του ισχίου μέσω της τροποποιημένης δοκιμασίας Thomas. Αρχικές θέσεις (α), Λαβές και σταθεροποίηση από φυσικοθεραπευτή (β), έλεγχος ελαστικότητας λαγονοψοίτη (γ). 4. Ασκήσεις ενδυνάμωσης 5. Στόχος αυτών των ασκήσεων είναι η βελτίωση της δύναμης & σταθεροποιητικής ικανότητας μυϊκών ομάδων (ή μεμονωμένων μυών) όπου λόγω λανθασμένου προτύπου στάσης φαίνεται ότι έχουν μειωμένη δύναμη (ή ενεργοποίηση). 6. Στο εργαστήριο έγινε πρακτική εξάσκηση πολλών ασκήσεων ενδυνάμωσης που είναι κατάλληλες για τις τέσσερις χαρακτηριστικές στάσεις. Για παράδειγμα, εφαρμόστηκαν ασκήσεις ενδυνάμωσης α) κάτω κοιλιακών μυών (για λορδωτική & κυφωλορδωτική στάση), β) ωμοπλατιαίων μυών & μεγάλου γλουτιαίου μυός (για κρεμμάμενη στάση), γ) ιερονωτιαίων & μεγάλου γλουτιαίου μυός (για στάση ευθυασμένης οσφύος) κ.ο.κ. 5