ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ Εκπαιδευτικών - Γονιών παιδιών με Μαθησιακές Δυσκολίες. Δρ. ΣΩΤΗΡΙΑ ΤΖΙΒΙΝΙΚΟΥ

Transcript

1 ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ Εκπαιδευτικών - Γονιών παιδιών με Μαθησιακές Δυσκολίες Δρ. ΣΩΤΗΡΙΑ ΤΖΙΒΙΝΙΚΟΥ 1

2 Θετική συμβολή της Πρώιμης Παρέμβασης: ως προς τους γονείς1 Άμεση πρόσβαση σε πληροφορίες σχετικά: Με τη διάγνωση Αίτια της συγκεκριμένης αναπηρίας Πρόγνωση ως προς τη φυσιολογική ανάπτυξη Η ΠΠ δίνει δυνατότητα ενεργούς συμμετοχής στη παρεμβατική διαδικασία Αφενός ανακαλύπτουν τις δυνατότητες του παιδιού τους, αφετέρου αντιμετωπίζουν τα προβλήματά του 2

3 Θετική συμβολή της Πρώιμης Παρέμβασης: ως προς τους γονείς2 Δίνει δυνατότητα να αποδεχτούν το πρόβλημα του παιδιού τους Να αντιμετωπίσουν και να διαχειριστούν τα συναισθήματά τους σχετικά μ αυτό Ισορροπημένη συναισθηματική σχέση Οικονομική βοήθεια και υλικά εφόδια που διευκολύνουν 3

4 Αλληλεπιδραστικό μοντέλο Προωθεί τη συνεργασία Γονιών-Επαγγελματιών- ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ 4

5 Η σχέση γονιών-εκπαιδευτικών αποκτά την ποιότητα που ορίζει η Πρώιμη Παρέμβαση, όταν από την πλευρά των εκπαιδευτικών είναι γνωστό τι βιώνουν οι γονείς των παιδιών με ειδικές ανάγκες 5

6 Το ιδανικό παιδί Δεν επιθυμούμε ένα οποιοδήποτε παιδί, αλλά ένα παιδί που να ανταποκρίνεται στις προσωπικές μας προσδοκίες και στα κοινωνικά στερεότυπα Επιθυμούμε το ιδανικό παιδί Όσο μεγαλύτερη είναι η απόσταση μεταξύ του ιδανικού και του πραγματικού παιδιού τόσο πιο μεγάλη είναι η απογοήτευση και πιο δύσκολη η σχέση 6

7 Η ανακοίνωση του προβλήματος Ισχυρό σοκ Οι γονείς αισθάνονται μόνοι, αδύναμοι, απογοητευμένοι Τα προβλήματα από το μεγάλωμα αυτού του παιδιού φαντάζουν δυσεπίλυτα και η προσπάθεια άσκοπη Τα συναισθήματα προς το παιδί είναι αμφιθυμικά Η ένταση των συναισθημάτων αυτών σχετίζεται με την έκταση του προβλήματος του παιδιού 7

8 Αμφιθυμικά συναισθήματα Το παιδί βιώνεται ως ένα κομμάτι του εαυτού που πρέπει να προστατεύσουν Αλλά συγχρόνως Ένα κακέκτυπο του εαυτού που δεν θέλουν να δεχτούν και ντρέπονται να παρουσιάσουν στους άλλους 8

9 Χαρακτηριστικά συναισθήματα Απογοήτευση και θυμός Και τα δυο απευθύνονται τόσο στο παιδί όσο και στον ίδιο τον εαυτό τους Οι γονείς αισθάνονται απογοητευμένοι με τον εαυτό τους γιατί αποδείχτηκε ανίκανος να δημιουργήσει ένα φυσιολογικό παιδί και ταυτόχρονα θυμώνουν για τα αντιφατικά συναισθήματα που βιώνουν Θυμώνουν ακόμα και με το παιδί που δημιουγεί προβλήματα 9

10 θυμός Ο θυμός μπορεί να μετατεθεί σε άλλα πρόσωπα Π.χ. Ο γιατρός που δεν πρόσεξε Ο εκπαιδευτικός που δεν βοηθάει Η κοινωνία που δεν αποδέχεται Τελικά ο θυμός αυτός μετατρέπεται σε ένα αίσθημα αδικίας 10

11 ενοχή Οι γονείς αισθάνονται ένοχοι για το κακό που προκάλεσαν στο παιδί για τον τρόπο που διαπαιδαγωγούν το παιδί τελικά αισθάνονται ότι δεν έκαναν αρκετά ή δεν έκαναν ό,τι έπρεπε γι αυτό 11

12 ντροπή Ντρέπονται για τον εαυτό τους και θέλουν να απομονωθούν Ντρέπονται για το παιδί τους και συχνά το κρύβουν 12

13 Αμυντικοί μηχανισμοί Άρνηση του προβλήματος Άρνηση του ίδιου του παιδιού Εγκατάλειψη του παιδιού σε ίδρυμα Συνεχείς επισκέψεις σε ειδικούς επιδιώκοντας να ακούσουν την διάγνωση που επιθυμούν Αντίσταση στην αναγνώριση του προβλήματος Μετακίνηση της ευθύνης σε άλλους, γιατρό, εκπαιδευτικό ή αναζήτηση μεταφυσικών εξηγήσεων Επένδυση υπερβολικού κόπου και τιμήματος ως προσπάθεια αποενοχοποίησης 13

14 Διαδιακασία προσαρμογής Ερευνητές ταυτίζουν τη διαδικασία προσαρμογής στο γεγονός της απόκτησης ενός παιδιού με ειδικές ανάγκες με αυτή του πένθους 14

15 Στάδια προσαρμογής Σοκ και κατάσταση «ανομίας» δηλαδή αίσθημα αδυναμίας και έλλειψης νοήματος Άρνηση του προβλήματος Αποδοχή της αλήθειας θλίψη και διαπραγμάτευση Θυμός και ενοχές ως προς τα αίτια, τις δυνατότητες πρόβλεψης και αποφυγής Άγχος και κατάθλιψη Αποδοχή της πραγματικότητας και αναδιοργάνωση της ζωής 15

16 Αντιμετωπίζοντας τα προβλήματα... Οι γονείς χρειάζονται βοήθεια για να αντιμετωπίσουν τα πρακτικά προβλήματα και τη συναισθηματική φόρτιση που τους δημιουργεί η παρουσία ενός παιδιού με δυσκολίες Αν θέλουν να αναλάβουν την ευθύνη να είναι γονείς ενός τέτοιου παιδιού, τότε πρέπει να γίνουν «ενεργοί εταίροι» στη διαδικασία της παρέμβασης Οι γονείς πρέπει να έχουν ενεργό ρόλο όχι μόνο στο επίπεδο της εφαρμογής αλλά και στη λήψη των αποφάσεων Χρειάζεται η εμπλοκή και του πατέρα 16

17 Προσαρμογή των γονιών στη κατάσταση του παιδιού Ικανοποιητική προσαρμογή των γονιών σημαίνει εξισορρόπηση των συναισθημάτων και ενεργή εμπλοκή τους έτσι ώστε να διατηρηθεί μια ικανοποιητική ποιότητα ζωής τόσο για το παιδί όσο και για τους ίδιους 17

18 Δυσκολίες Προσαρμογής των γονιών στη κατάσταση του παιδιού Δυο ακραίες τάσεις αποτελούν ένδειξη της δυσκολίας να αποδεχτούν το παιδί και να προσαρμοστούν στις νέες συνθήκες απόσυρση υπεραπασχόληση 18

19 Αποτελεσματική Προσαρμογή1 Θεωρείται ότι έχει επιτευφθεί όταν: 1. Ο γονιός συζητά το πρόβλημα του παιδιού με μια σχετική ευκολία 2. Ισορροπία μεταξύ εκδηλώσεων αγάπης και ενθάρρυνσης της ανεξαρτησίας του παιδιού 3. Επιβάλλει πειθαρχία και θέτει όρια στο παιδί χωρίς ενοχές 4. Ισόρροπη - όχι υπερπροστατευτική στάση, όχι σκληρή στάση 19

20 Αποτελεσματική προσαρμογή2 Φροντίζει την προσωπική του ζωή και βρίσκει εναλλακτικές πηγές ικανοποίησης, ανεξάρτητες από το παιδί ΓΟΝΙΟΥ Μπορεί να συνεργαστεί με τους ειδικούς σε βραχυχρόνια και μακροχρόνια προγράμματα Αντιμετωπίζει αποτελεσματικά τις πρακτικές δυσκολίες που προκύπτουν 20

21 Ο ρόλος των επαγγελματιών-θεραπευτών και εκπαιδευτικών Αρχικά ο ρόλος ήταν να διδάσκουν και να εκπαιδεύουν τους γονείς ώστε αυτοί να γίνουν θεραπευτές των παιδιών τους Αυτή η σχέση ήταν σχέση ανώτερου προς κατώτερο που μειώνει την εμπιστοσύνη των γονιών στο ρόλο τους ΣΗΜΕΡΑ οι γονείς αντιμετωπίζονται με σεβασμό Η σχέση βασίζεται στην αμοιβαιότητα και την αναγνώριση των ικανοτήτων των γονιών Οι αποφάσεις παίρνονται από τους γονείς με τη βοήθεια των επαγγελματιών Οι γονείς και οι επαγγελματίες αποφασίζουν από κοινού και εργάζονται με συντροφικότητα 21

22 Η συντροφικότητα αναδεικνύεται στην σύγχρονη βιβλιογραφία, ως ο σημαντικότερος παράγοντας για την ενσωμάτωση και ένταξη των παιδιών με ιδιαιτερότητες 22

23 Συντροφικότητα 1 Είναι η συνεργασία ως μια αλληλεπιδραστική διαδικασία όπου γονείς και εκπαιδευτικοί, με την ανταλλαγή πληροφοριών, συμβάλλουν στον σχεδιαμό παιδαγωγικών παρεμβάσεων, με στόχο το όφελος του παιδιού αλλά και τον σεβασμό των αναγκών και των δυνατοτήτων της οικογένειας Ισότιμη σχέση: Οι γονείς δεν είναι εξαρτημένοι, ανίσχυροι και ανεπαρκείς απέναντι στον ειδικό και τον εκπαιδευτικό που έχει την εξουσία της γνώσης και εξειδίκευσης 23

24 Συντροφικότητα 2 Είναι η Σχέση ισότητας με σεβασμό των ορίων που θέτουν οι ιδιαίτεροι ρόλοι: Οι επαγγελματίες συμβάλλουν με τις γνώσεις τους και την ελεγχόμενη συναισθηματική προσωπική τους εμπλοκή Οι γονείς συμβάλλουν με τις εμπειρίες τους από την καθημερινή επαφή με το παιδί, τη διαπίστωση των δυσκολιών και των δυνατοτήτων τόσο του παιδιού όσο και του κοινωνικού-οικογενειακού περιβάλλοντος 24

25 Συντροφικότητα = Συνεργασία Είναι ο ιδιαίτερος τρόπος δράσης που επιτρέπει να σπάσουν τα στεγανά και να ξεπεραστούν οι συγκρούσεις μεταξύ εκπαιδευτικώνγονιών 25

26 Συντροφικότητα = Συνεργασία Σημαίνει συνεργασία σε πολλά επίπεδα, συλλογικότητα και κατανόηση της αναγκαιότητας να γίνουν όλα αυτά 26

27 Συντροφικότητα = Συνεργασία Η αποδοχή της συντροφικότητας είναι λεπτή και δύσκολη διαδικασία 27

28 Κλείνοντας... Οι σχέσεις εκπαιδευτικών γονιών καλό είναι να χαρακτηρίζονται από ΕΝΣΥΝΑΙΣΘΗΣΗ όχι ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΙΚΗ ΕΜΠΛΟΚΗ 28

29 Συμβουλευτική σε γονείς Ενημέρωση-εκπαίδευση γονέων: Οι γονείς πρέπει να γνωρίζουν για όλα τα ζητήματα που σχετίζονται και οριοθετούν τη διαταραχή: αναπτυξιακά, μαθησιακά, συμπεριφορικά και συναισθηματικά. Πρέπει επίσης να παρατηρούν το παιδί σε όλες της εκδηλώσεις της ζωής του ώστε να έχουν μία όσο το δυνατό πιο ολοκληρωμένη εικόνα για τις ικανότητες και τις αδυναμίες του. 29

30 Ανεπάρκεια όχι μη-συμμόρφωση Γονείς πρέπει να κατανοήσουν ότι τα παιδιά με ειδικές μαθησιακές δυσκολίες συνήθως παρουσιάζουν, χωρίς να το επιδιώκουν, προβληματική συμπεριφορά, η οποία οφείλεται κυρίως στην αδυναμία τους να χρησιμοποιήσουν με συνέπεια εκτελεστικές δεξιότητες. Δεν προκαλούν σκόπιμα προβλήματα, όπως τα παιδιά που συνειδητά επιλέγουν να μη συμμορφωθούν με οδηγίες και κανόνες 30

31 Θετικές κατευθύνσεις προς τα παιδιά Με το να λέμε στα παιδιά τι να κάνουν, παρά τι να μην κάνουν τους δίνουμε έναυσμα και κίνητρα για δράση οι γονείς πρέπει να θέτουν κανόνες, οι οποίοι πρέπει να εφαρμόζονται με συνέπεια 31

32 Θετικές κατευθύνσεις προς τα παιδιά Συναισθηματικές αντιδράσεις των γονιών, όπως ο θυμός, η γελοιοποίηση, ή ο χλευασμός του παιδιού πρέπει να αποφεύγονται Ο γονιός δεν πρέπει να ξεχνά ότι το παιδί έχει πρόβλημα με τον έλεγχο της συμπεριφοράς του ΟΧΙ «αυτή η εργασία που σου έβαλα να κάνεις είναι πολύ εύκολη. Ο καθένας θα μπορούσε να την κάνει!» ΝΑΙ «εάν προσπαθούσες περισσότερο θα τα πήγαινες καλύτερα» 32

33 Θετικές κατευθύνσεις προς τα παιδιά Τα παιδιά με ειδικές μαθησιακές δυσκολίες χρειάζονται συχνότερη επανατροφοδότηση από τους γονείς και τους δασκάλους για τις επιδόσεις και τη συμπεριφορά τους 33

34 Οι γονείς πρέπει να «χτίζουν» τη σχέση τους με το παιδί Οι γονείς πρέπει να θυμούνται πως η σχέση τους με το παιδί μπορεί να περάσει δοκιμασίες Είναι πολύ σημαντικό να ξοδεύουν αρκετό χρόνο με το παιδί για να διατηρήσουν τη σχέση τους ζωντανή και λειτουργική. Καλό θα ήταν να βρουν μέσα από τη συζήτησή τους με το παιδί μια ευχάριστη δραστηριότητα και να αλληλεπιδρούν έτσι, τουλάχιστον μερικές φορές την εβδομάδα 34

35 Αμοιβές Τα παιδιά αυτά χρειάζονται να αμείβονται πιο συχνά, και με συνέπεια Τόσο οι κοινωνικοί ενισχυτές (επιδοκιμασία), όσο και οι υλικές αμοιβές (παιχνίδια, ιδιαίτερη μεταχείριση και προνόμια) είναι καλό να προσφέρονται σε μεγαλύτερο βαθμό κάθε φορά που το παιδί συνεργάζεται ή έχει κάποια επιτυχία Στην πραγματικότητα, τα παιδιά με ειδικές μαθησιακές δυσκολίες δέχονται συνήθως λιγότερες θετικές ενισχύσεις από ότι τα αδερφάκια τους Πρέπει, λοιπόν, οι γονείς να προσπαθούν να κρατήσουν κάποια ισορροπία 35

36 Αμοιβές Οι συνέπειες τόσο οι αμοιβές, όσο και οι τιμωρίες που τα παιδιά αποκομίζουν από τη συμπεριφορά τους πρέπει να μην απέχουν χρονικά από την συμπεριφορά και να ακολουθούν τη συμπεριφορά κάθε φορά που το παιδί ενεργεί μ αυτόν τον τρόπο (ταχύτητα & συνέπεια) 36

37 37