Περιεχόμενα. ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 ΥΠΕΡΑΚΤΙΑ ΠΛΟΙΑ 2.1. Ιστορική Εξέλιξη Σχεδιασμός Υπεράκτια Πλοία & Κατηγορίες... 11

Transcript

1 Περιεχόμενα ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ΥΠΕΡΑΚΤΙΑ ΝΑΥΤΙΛΙΑΚΗ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ 1.1 Τμηματοποίηση Υπεράκτιες Πλατφόρμες Εξόρυξης Υπεράκτια Πλοία Υποστήριξης (Offshore Support Vessels) Υπεράκτια ναυτικά επαγγέλματα... 6 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 ΥΠΕΡΑΚΤΙΑ ΠΛΟΙΑ 2.1. Ιστορική Εξέλιξη Σχεδιασμός Υπεράκτια Πλοία & Κατηγορίες ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 ΕΝΕΡΓΙΑΚΗ ΕΞΑΡΤΗΣΗ, ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΑΠΟΘΕΜΑΤΩΝ & ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΙΜΩΝ ΤΩΝ ΟΡΥΚΤΩΝ ΚΑΥΣΙΜΩΝ 3.1 Ενεργειακή εξάρτηση Η «ασφάλεια των αποθεμάτων» Διαμόρφωση τιμών των ορυκτών καυσίμων: Προσφορά & Ζήτηση ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 ΠΛΑΤΦΟΡΜΕΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ, ΑΠΟΘΗΚΕΥΣΗΣ & ΕΚΦΟΡΤΩΣΗΣ (F.P.S.O.) 4.1 Ιστορική Εξέλιξη των FPSO FPSO: Γενική Περιγραφή FPSO: Μέρη και Λειτουργία FPSO: Πλεονεκτήματα & Μειονεκτήματα Μελέτη Περίπτωσης: FLNG Prelude Μελέτη Περίπτωσης: LPG FPSO Sanha H2/CO2 FPSO ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5 ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ 5.1 Το Μέλλον των FPSO Χρηματοδότηση για νέα FPSO ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

2 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ΥΠΕΡΑΚΤΙΑ ΝΑΥΤΙΛΙΑΚΗ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ 1.1 Τμηματοποίηση Η υπεράκτια (offshore), όπως έχει επικρατήσει να ονομάζεται, ναυτιλιακή βιομηχανία αποτελεί ένα ολοένα αυξανόμενο κλάδο των θαλάσσιων μεταφορών ο οποίος χαρακτηρίζεται από την παροχή υψηλά εξειδικευμένων και εξαιρετικά διαφοροποιημένων υπηρεσιών, γεγονός το οποίο αντικατοπτρίζεται στον μεγάλο αριθμό πλοίων ικανών να εκτελούν διαφορετικές λειτουργίες το καθένα. Οι δύο κύριοι τομείς της υπεράκτιας ναυτιλιακής βιομηχανίας τους οποίους και υποστηρίζει πληθώρα τύπου πλωτών μέσων είναι οι εξής (Εικ. 1.1α & Εικ. 1.1β): Η υπεράκτια βιομηχανία εξόρυξης πετρελαίου και φυσικού αερίου Η υπεράκτια βιομηχανία αιολικής ενέργειας (θαλάσσια αιολικά πάρκα) Εικ. 1.1α: Υπεράκτια βιομηχανία εξόρυξης πετρελαίου και φυσικού αερίου 2

3 Εικ. 1.1β: Θαλάσσιο αιολικό πάρκο Εξαιτίας της ολοένα αυξανόμενης ζήτησης πετρελαίου και αερίου σε παγκόσμια κλίμακα σήμερα, η παγκόσμια υπεράκτια ναυτιλιακή βιομηχανία αυξάνεται με γεωμετρικό ρυθμό. Το σταθεροποιημένο, σχετικά υψηλό κόστος του πετρελαίου αλλά και του φυσικού αερίου, δημιουργεί ακόμα περισσότερες προσδοκίες για τον κλάδο αυτό της παγκόσμιας ναυτιλίας για τις επόμενες δεκαετίες. Η υψηλή κερδοφορία του κλάδου δικαιολογεί την τάξη για εκσυγχρονισμό που χαρακτηρίζει την παγκόσμια ναυτιλία: όπου υπάρχει κέρδος, υπάρχει και ανάπτυξη. Οι δύο κλάδοι της παγκόσμιας υπεράκτιας ναυτιλίας, στηρίζονται σε τρεις πυλώνες: στις υπεράκτιες πλατφόρμες, στα υπεράκτια πλοία υποστήριξης και στα σχετιζόμενα ναυτικά επαγγέλματα. 3

4 1.2 Υπεράκτιες Πλατφόρμες Εξόρυξης Οι υπεράκτιες πλατφόρμες ή πλατφόρμες εξόρυξης πετρελαίου είναι γιγαντιαίων διαστάσεων κατασκευές οι οποίες χρησιμοποιούνται για τη γεώτρηση και την άντληση πετρελαίου και φυσικού αερίου από υποθαλάσσιους θύλακες κάτω από τον πυθμένα, εντός πηγαδιών τα οποία έχουν διανοιχθεί γι αυτό το σκοπό. Οι πλατφόρμες αυτές διαθέτουν εγκαταστάσεις επεξεργασίας και αποθήκευσης ενώ παρέχουν όλες τια απαραίτητες υπηρεσίες για το πολυμελές πλήρωμα το οποίο εργάζεται σε αυτές. Οι υπεράκτιες πλατφόρμες αποτελούν εξαιρετικά ανθεκτικές κατασκευές και είναι σχεδιασμένες για να λειτουργούν επί δεκαετίες σε εξαιρετικά αφιλόξενα περιβάλλοντα. Ανάλογα με τις εκάστοτε απαιτήσεις, μπορεί να είναι πλωτές (δυναμικά τοποθετημένες μέσω χρήσης GPS/DGPS και αζιμουθιακής πρόωσης για την παραμονή σε σταθερό σημείο) ή σταθερά τοποθετημένες (με τη χρήση ειδικών συρματόσχοινων) στον πυθμένα των ωκεανών (Εικ. 1.2α). Υπάρχουν διάφοροι τύποι υπεράκτιων πλατφορμών σε σχέση με τα βάθη στα οποία πρόκειται να επιχειρήσουν ξεκινώντας από τα 200 πόδια (60,96 μέτρα) έως τα πόδια (3.657,60 μέτρα). Μεταξύ των συνηθέστερων τύπων πλατφορμών που βρίσκονται σήμερα σε λειτουργία είναι οι: σταθερές εξέδρες (fixed platforms), ποντιζόμενοι πύργοι (Compliant Towers), ημι-βυθιζόμενες πλατφόρμες (Semisubmersible Platform), πλωτά συστήματα παραγωγής (Floating Production Systems), πλατφόρμες με αντηρίδες (Tension Leg Platforms), τα πλωτά γεωτρύπανα (Drillships) και πλατφόρμες με βάση από δοκούς (Spar Platforms). 4

5 Εικ. 1.2α: Υπεράκτια πλατφόρμα 1.3 Υπεράκτια Πλοία Υποστήριξης (Offshore Support Vessels) Τα υπεράκτια πλοία υποστήριξης είναι σκάφη που έχουν ειδικό σχεδιασμό με σκοπό την υποστήριξη πληθώρας εργασιών που σχετίζονται με την Υπεράκτια ναυτιλιακή βιομηχανία. Τα πλοία αυτού του τύπου αποτελούν τον πρωταρχικό τρόπο μεταφοράς αγαθών/προμηθειών και προσωπικού σε σταθμούς εξόρυξης, σε μεγάλες αποστάσεις στους ωκεανούς (Εικ. 1.3α). Τα υπεράκτια πλοία υποστήριξης μπορούν να κατηγοριοποιηθούν σε πλοία υποστήριξης πλατφορμών (Platform Supply Vessels - PSV), υπεράκτιες φορτηγίδες (offshore barges) και σε όλους τους υπόλοιπους τύπους των εξειδικευμένων πλοίων (specialised marine vessels). 5

6 Εικ. 1.3α: Υπεράκτιο πλοίο υποστήριξης 1.4 Υπεράκτια ναυτικά επαγγέλματα Η υπεράκτια βιομηχανία προσφέρει ένα ευρύ φάσμα επαγγελμάτων για μη εξειδικευμένους (με μικρή εμπειρία ή και αρχάριους - entry-level), καθώς και έμπειρους επαγγελματίες. Τα υπεράκτια επαγγέλματα είναι εξαιρετικά δύσκολες και τις περισσότερες φορές απαιτούν πολλές ώρες εργασίας σε σκληρές συνθήκες. Εξαιτίας αυτής της ιδιαιτερότητας καθώς η παροχή υποστηρικτικών υπηρεσιών εκτελείται σε 24ωρη βάση, η εργασία σε βάρδιες αποτελεί χαρακτηριστικό των υπεράκτιων επαγγελμάτων. Η συνηθέστερη μορφή βάρδιας (βαρδιοποίηση προσωπικού) είναι εκείνη η οποία χαρακτηρίζεται από δεκατέσσερις (14) ημέρες υπεράκτιας εργασίας, ακολουθούμενη από μια περίοδο επίσης δεκατεσσάρων (14) ημερών ανάπαυσης στην ξηρά. Τα υπεράκτια επαγγέλματα περιλαμβάνουν διαφορετικά επίπεδα απασχόλησης στους τομείς της παραγωγής και της διαχείρισης του πετρελαίου και του φυσικού αερίου. 6

7 Οι κύριοι τομείς των δραστηριοτήτων περιλαμβάνουν γεωτρήσεις, τοποθέτηση/συντήρηση συρματόσχοινων, επιθεωρήσεις εξοπλισμού (σωληνώσεις και αντλίες/αντλητικά συστήματα), συγκολλήσεις, καταδύσεις, έλεγχοι ποιότητας, έλεγχοι που αφορούν στην τήρηση των κανονισμών ασφαλείας και υγιεινής στο χώρο εργασίας αλλά και καθημερινές εξίσου σημαντικές εργασίες όπως η σίτιση του προσωπικού (Εικ. 1.4α). Εικ. 1.4α: Προσωπικό πλατφόρμας επιβιβάζεται στο κατάστρωμα πλοίου υποστήριξης 7

8 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 ΥΠΕΡΑΚΤΙΑ ΠΛΟΙΑ 2.1. Ιστορική Εξέλιξη Καθώς ο κόσμος γίνεται όλο και πιο εξαρτημένος από τους φυσικούς πόρους, είναι σύνηθες πλέον πολλές πετρελαϊκές εταιρείες αναζητούν εντατικότερα το υπέδαφος των ωκεανών για να ανακαλύψουν και να αποκτήσουν φυσικά ενεργειακά κοιτάσματα. Επιπλέον, καθώς ο κόσμος μας αποτελείται κατά τα ¾ από υδάτινες μάζες, είναι φυσικό οι πόροι να διαφοροποιούνται με την ελπίδα ότι κάθε πετρελαϊκός όμιλος θα είναι ο πρώτος που θα εξερευνήσει ένα βαθύ πηγάδι πετρελαίου ή να ανακαλύψει υποθαλάσσια κοιτάσματα με μεταλλικά στοιχεία. Για να αυξηθεί περαιτέρω η δυνατότητα και οι πιθανότητες ανακάλυψης αυτών των ενεργειακών αλλά και σε πολλές περιπτώσεις σπάνιων πόρων (π.χ. σπάνιες γαίες) χρειάζεται μεγάλο χρονικό διάστημα που πρέπει να αφιερωθεί στην αναζήτησή τους στους πυθμένες των ωκεανών. Η πιο λογική μέθοδος για την συνεχόμενη αναζήτηση ενεργειακών κοιτασμάτων είναι η δημιουργία και εγκατάσταση πλωτών πλατφόρμων οι οποίες επανδρώνονται για παρατεταμένες χρονικές περιόδους. Αυτές οι πλατφόρμες μπορούν να είναι είτε εξέδρες γεώτρησης ή απλά πλατφόρμες για ερευνητικούς και επιστημονικούς σκοπούς. Οι πλωτές ωκεάνιες πλατφόρμες ωστόσο ομοιάζουν με τα κινητά τροχόσπιτα: σχεδόν μόνιμες κατοικίες μεγάλων ομάδων εξειδικευμένου προσωπικού οι οποίες χρειάζονται μεγάλο όγκο προμηθειών, έχουν ιδιαίτερες ανάγκες, εμφανίζουν βλάβες που χρήζουν επισκευών, διακινούν ορυκτό φορτίο και γενικότερα αποτελούν εγκαταστάσεις με πολύπλοκη και πολύπλευρη υποστήριξη. 8

9 Όλο αυτό το πλέγμα αναγκών το λαμβάνουν με τη μορφή των ολοένα και αυξανόμενων σε αριθμό αλλά και πολυτυπία πλοίων παροχής υποστήριξης, τα οποία πολλές φορές αναφέρονται και ως πλοία εφοδιασμού ανοικτής θαλάσσης, ή υπεράκτια πλοία. Έχουν πλέον καθιερωθεί να ονομάζονται (και έχουν πλέον ταξινομηθεί από τους Νηογνώμονες) ως offshore vessels ή offshore support vessels. Η ναυπήγηση των εν λόγω παράκτιων/υπεράκτιων πλοίων εφοδιασμού και υποστήριξης πλωτών πλατφορμών, κορυφώθηκε την πενταετία Μετά από αυτή την έντονη πενταετία η ναυπήγηση τέτοιων σκαφών μειώνεται καθώς μικραίνει και το κέρδος από την εξόρυξη φυσικού πλούτου από τους ωκεανούς. Ως συνέπεια, αναβάλλονται (και μετατίθενται για τις επόμενες δεκαετίες) μεγαλόπνοα σχέδια για τη δημιουργία νέων πλατφορμών εξόρυξης καθώς οι τιμές του «μαύρου χρυσού» παγκοσμίως κυμαίνονταν σε τέτοια επίπεδα που δεν δικαιολογούσαν τέτοιες επενδύσεις εντάσεως κεφαλαίου. Ωστόσο, μετά από χρόνια λιγοστών ναυπηγήσεων σκαφών του τύπου, η αναγκαιότητά τους είναι ξανά μεγάλη σήμερα. Συγκεκριμένα, η εκ νέου αναγκαιότητα ύπαρξης τέτοιων πλοίων προήλθε από την αυξανόμενη ανάγκη για φυσικούς πόρους, ιδιαίτερα μετά την έναρξη της νέας χιλιετίας όπου η κρίση των «Ασιατικών Τίγρεων» είχε κοπάσει και νέες οικονομίες αναδύονταν με κυρίαρχες την Κίνα, τη Ρωσία, την Ινδία, τη Βραζιλία και τη Νότια Αφρική (χώρες BRICS). Η «ενεργειακή δίψα» για πετρέλαιο, οδήγησε στην κατακόρυφη αύξηση της ζήτησης με αποτέλεσμα ο «μαύρος χρυσός» να ανακάμψει επί σειρά ετών σημειώνοντας ιστορικά ρεκόρ τιμών έως τα μέσα της τρέχουσας δεκαετίας. Η ανάγκη αυτή έστρεψε αναγκαστικά τις πετρελαϊκές εταιρείες στην αναζήτηση νέων ενεργειακών κοιτασμάτων ώστε να καλύψουν την παγκόσμια ζήτηση, με αποτέλεσμα τη δημιουργία νέων πλωτών πλατφορμών εξόρυξης πετρελαίου, την δημιουργία πλωτών εγκαταστάσεων διύλισης και αποθήκευσης πετρελαίου (FPSO) και άλλων υποδομών. 9

10 2.2 Σχεδιασμός Φυσικά, μετά από τόσα χρόνια σε υπηρεσία, την ατέλειωτη ανάληψη και εκτέλεση σύνθετων εργασιών σε μια ποικιλία εφαρμογών, τα υπεράκτια πλοία έχουν αλλάξει στο σχεδιασμό για την επίτευξη βέλτιστης απόδοσης. Υπάρχουν πλέον σε ευρεία ποικιλία σχεδιάσεων και μεγέθους προσφέροντας μια πληθώρα δυνατοτήτων. προσφέρει μια πληθώρα δυνατοτήτων. Η δημοτικότητά τους έχει αυξηθεί ραγδαία τα τελευταία χρόνια και δεν εμφανίζει σημάδια επιβράδυνσης. Σήμερα υπάρχουν πάνω από σαράντα ναυπηγεία σε όλο τον κόσμο που προσφέρουν μια ποικιλία από διαφορετικά σκάφη εφοδιασμού τα οποία σχεδιάζονται για ειδικούς σκοπούς, σε διαφορετικά εκτοπίσματα και εν γένει σχέδια, τα οποία πολλές φορές ακολουθούν τις ιδιαίτερες ανάγκες του εκάστοτε πελάτη, προοριζόμενα να καλύψουν συγκεκριμένες ανάγκες σε πλατφόρμες πετρελαϊκών εταιρειών, συνήθως μέσω μακροχρόνιων ναυλοσυμφώνων. Στα μάτια ενός μη γνώστη του σκοπού και των δυνατοτήτων τους, αυτά τα σκάφη ανοικτής θαλάσσης δείχνουν αρχικά περίεργα ή ξένα ως προς την αντίληψη της έννοιας «πλοίο» ενώ πολλοί τα κατατάσσουν (αυθαίρετα) στην κατηγορία των «ρυμουλκών» χωρίς φυσικά να εκτελούν αποκλειστικά τέτοια καθήκοντα. Παρόλα αυτά ο σχεδιασμός τους, ακριβώς επειδή είναι ιδιαίτερος, είναι πλήρως αποτελεσματικός και μοναδικός και το αντίστροφο. Οι ναυπηγοί που σχεδιάζουν τις νεότερες γενιές των παράκτιων/υπεράκτιων σκαφών υποστήριξης ξεκινούν πρώτα με την ιδέα του σκοπού που πρόκειται να εκπληρώσουν τα σκάφη αυτά (που δηλαδή θα χρησιμοποιηθούν) και αφήνουν την όλη εμφάνιση (design) τελευταία. Αν ένα σχεδιαστικό στοιχείο δεν εξυπηρετεί τον σκοπό, κρίνεται περιττό και παραλείπεται. Γενικότερα η φιλοσοφία είναι απλότητα σε συνδυασμό με τη λειτουργικότητα, την στιβαρότητα και την μεγάλη ισχύ (ιπποδύναμη) σε συνδυασμό με λύσεις και καινοτόμες τεχνολογικές εφαρμογές με γνώμονα την εκμετάλλευση μέχρι και του τελευταίου τετραγωνικού εκατοστού χώρου με το βέλτιστο τρόπο. 10

11 Με αυτό κατά νου, ο σχεδιασμός μιας σύγχρονης πλατφόρμας υπεράκτιου πλοίου θα πρέπει να περιλαμβάνει τις εγκαταστάσεις για το πλήρωμα (κρεβάτια και κουκέτες), κουζίνα (με όλες τις σύγχρονες ανέσεις), ντους, τουαλέτες, χώρο αναψυχής πληρώματος, φυσικά σύγχρονη γέφυρα (αίθουσα ελέγχου πλοήγησης), τον μηχανοστάσιο (αίθουσα ελέγχου προωστηρίου συστήματος), χώροι λοιπού μηχανολογικού εξοπλισμού, όλα σε μία ενιαία «μονάδα». τοποθετημένη προς την πλώρη του πλοίου. 2.3 Υπεράκτια Πλοία & Κατηγορίες Τα ονομαζόμενα «υπεράκτια πλοία» ή «πλοία υποστήριξης» όπως αναφέρονται τα offshore ships, έχουν σχεδιαστεί για να εκτελέσουν ένα ευρύ φάσμα καθηκόντων που σχετίζονται με τις υπεράκτιες θαλάσσιες εξερευνήσεις, την παραγωγή πετρελαίου και φυσικού αερίου. Πλοία αυτής της κατηγορίας αποτελούν παγκόσμια τον κύριο τρόπο μεταφοράς εξοπλισμού, αγαθών/προμηθειών καθώς και προσωπικού σε υπεράκτιες εγκαταστάσεις/πλατφόρμες που λειτουργούν βαθιά στους ωκεανούς ενώ παράλληλα ασκούν πληθώρα άλλων καθηκόντων. Μερικά από αυτά τα πλοία, όπως τα πλωτά γεωτρύπανα, μπορεί ακόμη να χρησιμοποιηθούν και ως υπεράκτιες πλατφόρμες για τις παραγωγές του πετρελαίου και του φυσικού αερίου. Όπως αναφέρθηκε ανωτέρω, η οικογένεια των υπεράκτιων πλοίων περιλαμβάνει μια ιδιαίτερη πολυτυπία, με κάθε τύπο πλοίου να χρησιμοποιείται για συγκεκριμένα καθήκοντα. Σε γενικές γραμμές, σε αυτή την κατηγορία κατατάσσονται τα πλοία υποστήριξης πλατφόρμων (Platform Support Vessels PSV), Υπεράκτιες φορτηγίδες (Offshore Barges), καθώς και όλους τους εξειδικευμένους τύπους πλοίων συμπεριλαμβανομένων εκείνων που απασχολούνται στον χειρισμό αγκυροβολίων/αγκυρών (Anchor Handling Ships), τα πλωτά γεωτρύπανα (Drillships), πλοία έρευνας/παρέμβασης υποθαλάσσιων γεωτρήσεων (Well Intervention Ships), πλοία πόντισης υποθαλάσσιων καλωδίων (Cable Laying Ships), παγοθραυστικά πλοία (Ice Breaking Ships), τα πλοία που χρησιμοποιούνται για υποθαλάσσιες σεισμικές έρευνες (Seismic Research Ships) καθώς και πυροσβεστικά πλοία (Fire Fighting Vessels) (Εικ. 2.1α). 11

12 Εικ.2.1α: Τύποι υπεράκτιων πλοίων 12

13 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 ΕΝΕΡΓΙΑΚΗ ΕΞΑΡΤΗΣΗ, ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΑΠΟΘΕΜΑΤΩΝ & ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΙΜΩΝ ΤΩΝ ΟΡΥΚΤΩΝ ΚΑΥΣΙΜΩΝ 3.1 Ενεργειακή εξάρτηση Όπως αναφέρθηκε στο προηγούμενο Κεφάλαιο, οι ολοένα αυξανόμενες ενεργειακές ανάγκες της παγκόσμιας οικονομίας σε ορυκτά καύσιμα, καθιστούν επιτακτική την απρόσκοπτη λειτουργία του συνόλου του κύκλου παραγωγής. Οι αυξανόμενες ενεργειακές ανάγκες, οι μεγάλες αυξήσεις που παρατηρούνται κατά καιρούς στις τιμές των καυσίμων και η ανησυχία για την ολοένα αυξανόμενη εξάρτηση από το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο αναδεικνύουν το θέμα στην κορυφή της παγκόσμιας ατζέντας όλων των μεγάλων παγκόσμιων συνεδρίων στα οποία συμμετέχουν οι χώρες του ανεπτυγμένου κόσμου με ομάδες όπως οι G8 και οι G20. Επί παραδείγματι, η Ευρωπαϊκή Ένωση σήμερα εξαρτάται σε ποσοστό 53% από το εισαγόμενο πετρέλαιο και το εισαγόμενο φυσικό αέριο από την Σαουδική Αραβία και τη Ρωσία για να καλύψει τις ενεργειακές της ανάγκες, ενώ οι ειδικοί οικονομικοί αναλυτές προβλέπουν πως η εξάρτηση αυτή μπορεί να φθάσει και το 70% μέχρι το 2030 (Εικ. 3.1α). Γενικά, το 90% της ενέργειας που η Ευρώπη καταναλώνει προέρχεται από πετρέλαιο, το 66% φυσικό αέριο και το 42% από στερεό καύσιμο, το κάρβουνο. Υπολογίζεται ότι το πετρέλαιο καλύπτει το 38% της κατανάλωσης, το φυσικό αέριο το 24%, τα στερεά καύσιμα το 18%, τα πυρηνικά το 14% και οι ανανεώσιμες μορφές ενέργειας το 6%. Η πυρηνική ενέργεια αποτελεί το 29% της «εγχώριας» παραγωγής, το φυσικό αέριο το 21%, τα στερεά καύσιμα το 22%, το πετρέλαιο το 16% και οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας το 12%. 13

14 Εικ.3.1α: Εισαγωγές Πετρελαίου των χωρών της Ε.Ε. από τη Ρωσία ( ) Επιβεβαιώνεται λοιπόν ότι στην περίπτωση της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η μισή και πλέον από την ενέργεια που χρειάζεται είναι εισαγόμενη. Το επίπεδο της εξάρτησης από εισαγομένη ενέργεια ποικίλει πάρα πολύ μεταξύ των κρατών μελών. Για παράδειγμα, η Δανία είναι εξολοκλήρου αυτοδύναμη, ενώ η Ισπανία και η Ιταλία στηρίζουν σε εξωτερικές προμήθειες το 80% των αναγκών τους. Η διασφάλιση του ενεργειακού εφοδιασμού σε προσιτές τιμές, η βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης και η μείωση των εκπομπών θα είναι από τα ζητήματα που απασχολούν το τελευταίο χρόνο το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Ζητήματα ενέργειας συζητούνται έντονα σε κάθε προγραμματισμένη Σύνοδο Κορυφής. Είναι χαρακτηριστικό ότι στις 28 Μαΐου 2014, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρουσίασε σχέδιο για τη μείωση της ενεργειακής εξάρτησης της Ε.Ε. που εξετάστηκε και ψηφίστηκε από το Ευρωκοινοβούλιο. 14

15 Βασικοί στόχοι του Σχεδίου είναι η μείωση της κατανάλωσης ενέργειας, η διεύρυνση πηγών ενέργειας και προμηθευτών, η βελτίωση της παραγωγής της καθώς και η συνεργασία των κυβερνήσεων της Ε.Ε. στον ενεργειακό τομέα με στόχο την απρόσκοπτη τροφοδότηση της αγοράς με καύσιμα σε προσιτές για τους Ευρωπαίους καταναλωτές τιμές. Νωρίτερα στις 22 Ιανουαρίου 2014 η Ευρωπαϊκή Επιτροπή είχε προτείνει νέους στόχους για το κλίμα και τη ενέργεια για την περίοδο έως το Μεταξύ άλλων έχει προτείνει μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα κατά 40%, σε σύγκριση με τα επίπεδα του 1990 και χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας τουλάχιστον στο 27% του συνόλου. Το Ευρωκοινοβούλιο από την πλευρά του ζήτησε την κατά 40% μείωση της κατανάλωσης ενέργειας και την δεσμευτική εφαρμογή των στόχων. Τέλος το Ευρωκοινοβούλιο δεν θα πάψει να πιέζει για τον περιορισμό της καλλιέργειας ενεργειακών φυτών που εκτοπίζουν τις καλλιέργειες τροφίμων, προκρίνοντας τη στροφή προς τα βιοκαύσιμα που προέρχονται από εναλλακτικές πηγές όπως τα απόβλητα. Η αυξανόμενη αυτή ανάγκη για ενέργεια δημιουργεί μια σειρά ανησυχιών, από την ασφάλεια αυτών των αποθεμάτων μέχρι την επίδραση την οποία οι ποικίλες μορφές ενέργειας έχουν στις οικονομίες και στο περιβάλλον. 15

16 3.2 Η «ασφάλεια των αποθεμάτων» Η «ασφάλεια των αποθεμάτων» αναφέρεται στην ικανότητα των χωρών να εγγυηθούν ένα σταθερό και προβλέψιμο απόθεμα ενέργειας εντός των συνόρων τους. Η αυξανόμενη εξάρτηση της παγκόσμιας οικονομίας από την εισαγομένη ενέργεια, συνδεόμενη με τις πρόσφατες διακοπές στις προμήθειες έχει προκαλέσει αυξανόμενη ανησυχία για τη μακροπρόθεσμη ασφάλεια αυτών των εισαγωγών. Τα αποθεματικά πετρελαίου και αερίου διανέμονται άνισα ανά τον κόσμο και η απαίτηση για τα αποθέματα αυτά έχει μεγαλώσει, όχι μόνο ως αποτέλεσμα της αυξανόμενης κατανάλωσης στις περισσότερες βιομηχανικές χώρες του κόσμου, αλλά επίσης και εξαιτίας της σταθερής ανάπτυξης των μεγάλων αναδυόμενων οικονομιών (με πιο αξιοσημείωτες της Βραζιλίας, της Ρωσίας, της Ινδίας, της Κίνας και της Νοτίου Αφρικής Χώρες BRICS). Επιπροσθέτως, τα μεγαλύτερα αποθέματα βρίσκονται σε πολιτικά και οικονομικά άστατες περιοχές (στη Μέση Ανατολή και στη Ρωσία). Αυτό έχει ως αποτέλεσμα διαφωνίες μεταξύ γειτόνων εντός αυτών των περιοχών, όπως την έντονη διαμάχη Ρωσίας και Ουκρανίας τον Ιανουάριο του 2006, Ρωσίας και Λευκορωσίας τον Ιανουάριο του 2007 καθώς και της πρόσφατης κρίσης στην Κριμαία, πάλι μεταξύ της Ρωσίας και της Ουκρανίας. Ίδια σχεδόν κατάσταση επικρατεί και στη Μέση Ανατολή με την άνοδο των εξτρεμιστικών, τρομοκρατικών οργανώσεων των τζιχαντιστών σε Ιράκ και Συρία. Δεν είναι καθόλου τυχαίο ότι οι τζιχαντιστές έδωσαν σκληρές μάχες για να καταλάβουν τα πλούσια κοιτάσματα πετρελαίου και φυσικού αερίου στο βόρειο Ιράκ, και ιδιαίτερα στην περιοχή της Μοσούλης, όπως επίσης και στη Συρία, όπου ελέγχουν σχεδόν το 50% της χώρας, περιοχή που περιλαμβάνει εγκαταστάσεις διύλισης και αποθήκευσης πετρελαίου (Εικ 3.2α). 16

17 Συγκεκριμένα, η εξτρεμιστική, τρομοκρατική σουνιτική οργάνωση «Ισλαμικό Κράτος» κατέλαβε στις 22 Μαϊου 2015, ολόκληρη την αρχαία πόλη της Παλμύρας στη συριακή έρημο. Οι τζιχαντιστές, οι οποίοι ήδη ελέγχουν μεγάλες εκτάσεις στη βόρεια και ανατολική Συρία, ελέγχουν πλέον δύο πεδία άντλησης φυσικού αερίου κοντά στην Παλμύρα. Η κυβέρνηση δεν ελέγχει παρά τις πετρελαιοπηγές στο Σάερ στην επαρχία Χομς, ενώ οι κουρδικές δυνάμεις κατέχουν τις πετρελαιοπηγές στο Ραμιλάν της βορειοανατολικής επαρχίας Χασάκα. Εικ.3.2α: Χάρτης απεικόνισης ενεργειακού δικτύου αγωγών της Συρίας Τέτοιες καταστάσεις οι οποίες διαμορφώνονται δυναμικά, είναι δυνατόν να διακόψουν τις εξαγωγές μέσω των αγωγών από και προς σε κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης και όχι μόνο. 17

18 3.3 Διαμόρφωση τιμών των ορυκτών καυσίμων: Προσφορά & Ζήτηση Σε αυτό ακριβώς το σημείο, υπεισέρχεται η σχέση μεταξύ της παγκόσμιας ζήτησης σε ορυκτά καύσιμα και της παγκόσμιας παραγωγής, σχέση η οποία καθορίζει τις τιμές των ορυκτών καυσίμων και φυσικά το κέρδος των πετρελαϊκών εταιρειών που εξορύσσουν, διυλίζουν και μεταπωλούν σε μεγάλη ποικιλία τα ορυκτά καύσιμα στις παγκόσμιες αγορές. Προσφορά και Ζήτηση είναι δύο ξεχωριστές δυνάμεις που η καθεμιά τους προσδιορίζεται από διαφορετικούς παράγοντες. Οι δύο αυτές δυνάμεις αλληλεπιδρούν στην αγορά όπου έρχονται σε επαφή αγοραστές και πωλητές. Σε κάθε συγκεκριμένη τιμή προϊόντος αγοραστές και πωλητές είναι διατεθειμένοι να αγοράσουν και να πουλήσουν ορισμένες ποσότητες που μπορεί να συμπίπτουν ή να διαφέρουν. Αν η τιμή είναι τέτοια ώστε η ζητούμενη ποσότητα να είναι ίση με την προσφερόμενη ποσότητα, αγοραστές και πωλητές θα μείνουν ικανοποιημένοι γιατί θα πραγματοποιήσουν τις συναλλαγές που επιθυμούν κι έτσι δε θα υπάρξει τάση αλλαγής της τιμής του προϊόντος. Στην περίπτωση αυτή θα υφίσταται ισορροπία μεταξύ της προσφοράς και της ζήτησης ή ισορροπία της αγοράς (market equilibrium) (Εικ. 3.3α). Εικ. 3.3α 18

19 Αν όμως η τιμή του προϊόντος στην αγορά είναι τέτοια ώστε η ποσότητα που οι αγοραστές επιθυμούν να αγοράσουν είναι μεγαλύτερη από εκείνην που προσφέρουν οι πωλητές στην τιμή αυτή, τότε ορισμένοι αγοραστές θα μείνουν ανικανοποίητοι, δηλαδή δε θα βρουν να αγοράσουν τις ποσότητες που επιθυμούν, θα υπάρξει έλλειμμα στην αγορά. Η ύπαρξη ανικανοποίητων αγοραστών θα δημιουργήσει αυξητικές πιέσεις στην τιμή καθώς αυτοί θα προσφέρουν περισσότερο προκειμένου να αποκτήσουν τις ποσότητες που επιθυμούν (Εικ. 3.3β). Εικ. 3.3β Αντίθετα, αν η ποσότητα που οι πωλητές προσφέρουν σε ορισμένη τιμή είναι μεγαλύτερη από εκείνη που οι αγοραστές επιθυμούν να αποκτήσουν στην τιμή αυτή, ορισμένοι πωλητές που θα μένουν με ανεπιθύμητα αποθέματα θα αρχίσουν να μειώνουν την τιμή προκειμένου να τα διαθέσουν. Έτσι θα υπάρξει μειωτική πίεση στην τιμή (Εικ. 3.3γ). 19

20 Εικ. 3.3γ Ο προσδιορισμός της τιμής ενός προϊόντος Χ φαίνεται καλύτερα με ένα υποθετικό αριθμητικό παράδειγμα για τη ζήτηση και την προσφορά: Εικ. 3.3δ Όπως φαίνεται, όταν η τιμή είναι 10 η ζητούμενη ποσότητα είναι 20 χιλιάδες τόνοι και η προσφερόμενη 52,5 χιλιάδες τόνοι. Υπάρχει επομένως πλεόνασμα 32,5 χιλιάδων τόνων, το οποίο οι πωλητές θα προσπαθήσουν να διαθέσουν μειώνοντας την τιμή. Αν μειωθεί η τιμή στα 9 ευρώ θα υπάρξει και πάλι πλεόνασμα και τάση περαιτέρω πτώσης της (Εικ. 3.3δ). 20

21 Η πτώση αυτή θα συνεχισθεί μέχρι να πέσει η τιμή στα 6 τον τόνο, οπότε ζητούμενη και προσφερόμενη ποσότητα εξισώνονται και δε θα υπάρξει άλλη τάση για αλλαγή της τιμής. Για το λόγο αυτό η τιμή αυτή θεωρείται ως τιμή ισορροπίας (equilibrium price) διότι εξασφαλίζει ισορροπία στην αγορά, δηλαδή ισορροπία μεταξύ της προσφοράς και της ζήτησης (Εικ. 3.3ε). Εικ. 3.3ε Όταν έχει επιτευχθεί ισορροπία στην αγορά ενός προϊόντος και κάποιο γεγονός μετατοπίσει μία από τις καμπύλες αυτές, η ισορροπία στην αγορά μεταβάλλεται. Η ανάλυση μιας τέτοιας μεταβολής ονομάζεται συγκριτική στατική (comparative statics), επειδή εμπεριέχει τη σύγκριση μιας παλαιάς με μια νέα κατάσταση ισορροπίας (Εικ. 3.3στ). Η ανάλυση των γεγονότων που επηρέασαν την αγορά, γίνεται σε τρία στάδια: Εξετάζεται αν το γεγονός μετατοπίζει την καμπύλη προσφοράς, την καμπύλη ζήτησης ή, σε ορισμένες περιπτώσεις, και τις δύο. Εξετάζεται αν η καμπύλη μετατοπίζεται προς τα δεξιά ή προς τα αριστερά. Χρησιμοποιείται το διάγραμμα προσφοράς και ζήτησης για να εξεταστεί πως η μετατόπιση αυτή επηρεάζει την τιμή και την ποσότητα ισορροπίας. 21

22 Εικ. 3.3στ Όταν π.χ. ο Οργανισμός Πετρελαιοπαραγωγών Κρατών (ΟΠΕΚ) αποφασίσει να υψώσει την τιμή του αργού πετρελαίου, οι πετρελαϊκές επιχειρήσεις πωλούν μεγαλύτερη ποσότητα παρ' όλο που η καμπύλη προσφοράς μένει αμετακίνητη. Στην περίπτωση αυτή, σημειώνεται αύξηση της προσφερόμενης ποσότητας, αλλά δεν μεταβάλλεται η προσφορά. Σε σχέση με την τιμή, η υπερπροσφορά οδηγεί σε μείωσή της, πολιτική που ακολουθήθηκε πρόσφατα σε σχέση και με την επιβολή οικονομικών κυρώσεων προς τη Ρωσία με αφορμή την κρίση στην Κριμαία. Προσπαθώντας να δημιουργήσουν πίεση προς την χώρα, ο ΟΠΕΚ αποφάσισε την αύξηση της παραγωγής και τη διοχέτευση μεγαλύτερων ποσοτήτων πετρελαίου, με την ίδια τιμή (Εικ. 3.3ζ). 22

23 Εικ. 3.3ζ Αν μεταβληθούν ταυτόχρονα η προσφορά και η ζήτηση, η επίδραση στην τιμή και στην ποσότητα θα εξαρτηθεί από την κατεύθυνση και το μέγεθος των μεταβολών. Αν αυξηθούν η ζήτηση και η προσφορά, η αύξηση της ζήτησης θα τείνει να αυξήσει την τιμή και την ποσότητα, ενώ η αύξηση της προσφοράς θα τείνει να μειώσει την τιμή και να αυξήσει την ποσότητα. Η μεν ποσότητα είναι βέβαιο ότι θα αυξηθεί, αλλά κατά πόσο η τιμή θα αυξηθεί ή θα μειωθεί θα εξαρτηθεί από το μέγεθος της μεταβολής της ζήτησης και της προσφοράς και από τις κλίσεις των σχετικών καμπυλών. Αντίθετα, αν μειωθούν η ζήτηση και η προσφορά, η ποσότητα θα μειωθεί αλλά η τιμή μπορεί να αυξηθεί ή να μειωθεί ανάλογα πάλι με το μέγεθος των μεταβολών και τις κλίσεις των καμπυλών. Ο πίνακας παρακάτω συνοψίζει την επίδραση των μεταβολών της ζήτησης και της προσφοράς για ένα προϊόν στην τιμή και στην ποσότητα ισορροπίας (Εικ. 3.3η). Το αποτέλεσμα μιας ταυτόχρονης μεταβολής της ζήτησης και της προσφοράς θα εξαρτηθεί από τη σχέση και το μέγεθος των επιμέρους επιδράσεων των μεταβολών αυτών καθώς και από τις κλίσεις των σχετικών καμπυλών. Εικ. 3.3η 23

24 Η καμπύλη ζήτησης μετατοπίστηκε προς τα δεξιά, και η καμπύλη προσφοράς προς τα αριστερά. Ανάλογα με το μέγεθος των μετατοπίσεων της προσφοράς και της ζήτησης δύο είναι τα αποτελέσματα που μπορούν να προκύψουν. Και στις δύο περιπτώσεις, η τιμή ισορροπίας αυξάνεται. Η ζήτηση αυξάνεται σημαντικά ενώ η προσφορά μειώνεται πολύ λίγο. Τότε αυξάνεται και η ποσότητα ισορροπίας (Εικ. 3.3θ). Εικ. 3.3θ Η προσφορά μειώνεται σημαντικά ενώ η ζήτηση αυξάνεται πολύ λίγο. Τότε η ποσότητα ισορροπίας μειώνεται (Εικ. 3.3ι). Εικ. 3.3ι 24

25 Έτσι, τα γεγονότα αυτά είναι βέβαιο ότι οδηγούν σε αύξηση της τιμής π.χ. του πετρελαίου, αλλά η επίπτωση τους στην ποσότητα του πετρελαίου που πωλείται είναι αβέβαιη. Είναι δυνατόν οι καμπύλες προσφοράς και ζήτησης να μην τέμνονται, οπότε δεν προσδιορίζεται τιμή και ποσότητα ισορροπίας. Αυτό συμβαίνει όταν: Η ποσότητα προϊόντος που υπάρχει είναι τόσο μεγάλη, ώστε και με τιμή ίση με μηδέν δεν μπορεί να διατεθεί ολόκληρη. Η τιμή που ζητάνε οι πωλητές για να προσφέρουν έστω και μικρή ποσότητα είναι μεγαλύτερη από εκείνην που είναι διατεθειμένοι να πληρώσουν οι αγοραστές (Εικ. 3.3κ). Εικ. 3.3κ 25

26 Από όλα τα παραπάνω γίνεται σαφές ότι για να ικανοποιείται η παγκόσμια ζήτηση σε ορυκτά καύσιμα σε μια επίσης ικανοποιητική για τις πετρελαϊκές εταιρείες και τους καταναλωτές σχέση ποσότητας/τιμής, θα πρέπει η αγορά να τροφοδοτείται ανάλογα. Καθώς όμως ένα πολύ μεγάλο ποσοστό ορυκτών καυσίμων προέρχεται από θαλάσσιες γεωτρήσεις, διασκορπισμένες σε πεδία εξορύξεων ανά τον κόσμο, η παραγωγή δεν μπορεί να ταυτίζεται κάθε φορά με τις αυξομειώσεις της παγκόσμιας ζητούμενης ποσότητας. Εν ολίγοις είναι ενάντια σε κάθε λογική να σταματά και να εκκινεί εκ νέου η εξορυκτική δραστηριότητα περιμένοντας τον χρόνο που η αγορά θα απορροφήσει την παραγόμενη ποσότητα ώστε να διοχετευθεί νέα. Από την άλλη, η παγκόσμια ζήτηση σε ορυκτά καύσιμα παρουσιάζει μεγάλες διακυμάνσεις, ιδιαίτερα την τρέχουσα περίοδο όπου σχεδόν το σύνολο των οικονομικών του πλανήτη διέρχεται από μια φάση ύφεσης με σημάδια πλήρους εξόδου εντός των επομένων 3-5 ετών. Στην προσπάθεια εξομάλυνσης της διαρκώς μεταβαλλόμενης σχέσης μεταξύ προσφοράς και ζήτησης ορυκτών καυσίμων, κομβικής σημασίας αναδεικνύεται ο τομέας της παγκόσμιας υπεράκτιας ναυτιλίας με την εισαγωγή σε χρήση των Πλωτών Μονάδων Παραγωγής, Αποθήκευσης και Διάθεσης (Εκφόρτωσης) Πετρελαίου (Floating Production Storage and Offloading FPSO). Η χρήση των FPSO είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την λειτουργία των πλωτών πλατφόρμων γεώτρησης, διυλίζοντας σε πρώτο στάδιο και αποθηκεύοντας την παραγόμενη ποσότητα πετρελαίου. Με αυτό τον τρόπο, τα FPSO λειτουργούν ως τεράστιες πλωτές αποθήκες πετρελαίου, διοχετεύοντας ορυκτά καύσιμα στην παγκόσμια αγορά με σταθερό ρυθμό καθώς επιχειρώντας ως feeder ships μεταφορτώνουν το πολύτιμο φορτίο τους σε μεγάλα δεξαμενόπλοια που προσεγγίζουν, ανάλογα με το πώς διαμορφώνεται η ζήτηση κάθε φορά. 26

27 Στο σημείο αυτό, εύλογα προκύπτει ένα ζήτημα που χρήζει περαιτέρω διερεύνησης, η οποία όμως είναι εκτός του σκοπού της παρούσας εργασίας αλλά και εξαιρετικά δύσκολο να διαπιστωθεί: Το ενδεχόμενο οι πετρελαϊκές εταιρείες που ελέγχουν τον στόλο των FPSO σήμερα, να αποφασίζουν για τον όγκο της ποσότητας που θα διοχετεύεται κάθε φορά στην αγορά, σε μια προσπάθεια να δημιουργούν συνθήκες τεχνητής υψηλής ζήτησης, προκαλώντας άνοδο των τιμών και αύξηση των κερδών τους. Υπό αυτό το σκεπτικό θα πρέπει να συνυπολογιστούν δύο βασικοί παράγοντες: Η παγκόσμια σταδιακή απομείωση των διαθέσιμων αποθεμάτων ορυκτών καυσίμων Η ύπαρξη εναλλακτικών (ανανεώσιμων) πηγών ενέργειας (ΑΠΕ). Η περίπτωση δηλαδή μια σταδιακή παγκόσμια στροφή σε χρήση ΑΠΕ, να κορυφωθεί σύντομα εξαιτίας και της τακτικής των πετρελαϊκών εταιρειών μαζί με τις πετρελαιοπαραγωγές χώρες, να εξακολουθήσουν να διαθέτουν λιγότερες ποσότητες ορυκτών καυσίμων στην αγορά, δημιουργώντας συνθήκες τεχνητής ζήτησης, είτε γιατί επιθυμούν την δημιουργία υπερκερδών, είτε γιατί είναι αναγκασμένες λόγω της απομείωσης των διαθέσιμων και εκμεταλλεύσιμων κοιτασμάτων. Ενδεχομένως, η στροφή μεγάλων πετρελαϊκών εταιρειών στην αξιοποίηση των ΑΠΕ και οι επενδύσεις σε «εναλλακτικά» καύσιμα ή άλλες τεχνολογίες παραγωγής ενέργειας, να αποτελούν απόδειξη της μεγάλης ενεργειακής αλλαγής την οποία αναπόφευκτα θα ζήσει ο πλανήτης και η παγκόσμια οικονομία στο μέλλον. 27

28 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 ΠΛΑΤΦΟΡΜΕΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ, ΑΠΟΘΗΚΕΥΣΗΣ & ΕΚΦΟΡΤΩΣΗΣ (F.P.S.O.) 4.1 Ιστορική Εξέλιξη των FPSO Η εξόρυξη του πετρελαίου από υπεράκτιες περιοχές, ξεκίνησε από το τέλος της δεκαετίας του Την περίοδο εκείνη, όλες οι πλατφόρμες εξόρυξης ήταν σταθερές στον βυθό, η ανάγκη όμως να μετακινηθούν σε μεγαλύτερα βάθη καθώς η εκμετάλλευση των παράκτιων πεδίων ολοκληρωνόταν, έφερε την δεκαετία του 1970 πλωτές κατασκευές που θα χρησιμοποιούνταν για την παραγωγή καθώς και για την προσωρινή αποθήκευση του πετρελαίου. Η ανάγκη αυτή προέκυψε δεδομένου ότι ήταν οικονομικά ασύμφορη και επιχειρησιακά αδύνατη η συνεχής διάθεση πετρελαιοφόρων με μοναδικό σκοπό την πρόσδεση σε υπεράκτιες πλατφόρμες άντλησης, την φόρτωση του εξορυσσόμενου αργού πετρελαίου και την επιστροφή τους για εκφόρτωση σε μονάδες διύλισης στην ξηρά. Συνεπώς, στην αλυσίδα διακίνησης του αργού πετρελαίου και του φυσικού αερίου αργότερα, δημιουργήθηκε ένας ακόμη ενδιάμεσος κρίκος: Οι Πλωτές Πλατφόρμες Παραγωγής, Αποθήκευσης και Εκφόρτωσης. Η ονομασία του τύπου, όπως έχει πλέον κατηγοριοποιηθεί από τους νηογνώμονες και χρησιμοποιείται παγκοσμίως είναι Floating Production Storage and Offloading (με συντομογραφία FPSO). 28

29 Η εποχή των πλωτών μονάδων παραγωγής γενικότερα είχε ξεκινήσει το 1975 όταν μία μετασκευασμένη ημί-βυθιζόμενη πλατφόρμα εξόρυξης, η Transworld 58 αναπτύχθηκε ως η πρώτη πλωτή μονάδα αποθήκευσης πετρελαίου (Floating Petroleum Storage FPS) στο πεδίο εξόρυξης Argyll στη Βόρεια Θάλασσα, ανοιχτά του Ηνωμένου Βασιλείου. Το πρώτο FPSO στην ιστορία, άνηκε στην Royal Dutch Shell και ονομαζόταν Shell Castellon, το οποίο είχε ναυπηγηθεί για αυτό το σκοπό στην Ισπανία το Το Shell Castellon επιχειρούσε σε βάθος 117 μέτρων, σε πεδίο εξόρυξης στα ανοιχτά της Ισπανίας, στη Μεσόγειο (Εικ. 4.1α). Έκτοτε, η έννοια της πλωτής μονάδας παραγωγής έχει εξελιχθεί, με την ενσωμάτωση στοιχείων όπως Tension Leg Platforms (TLPs) και αντενοκάταρτων τα οποία προστέθηκαν στην αρχική σχεδίαση της πλωτής ημί-βυθιζόμενης μονάδας παραγωγής (Floating Production Semi-Submersible) καθώς και στις μονάδες FPSO. Εικ.4.1α:Το πρώτο FPSO στην Ιστορία: Shell Castellon 29

30 Οι τεχνολογικές εξελίξεις που έχουν συντελεστεί από το 1977 έως σήμερα έχουν ενσωματώσει μια σειρά από επιμέρους χαρακτηριστικά όπως γεωστατικούς πυργίσκους στην πλώρη (geostationary turrets) οι οποίοι επιτρέπουν στο σκάφος να περιστρέφεται ανάλογα με τις επικρατούσες καιρικές συνθήκες. Τον Νοέμβριο του 2006, η κρατική εταιρεία πετρελαίου της Βραζιλίας, Petrobras ενέκρινε τη μεταφορά και εγκατάσταση για πρώτη φορά του FPSO BW Pioneer στο πεδίο Walker Ridge και συγκεκριμένα στην περιοχή Cascade / Chinook σε γεώτρηση βάθους μέτρων (Εικ. 4.1β). Το σχέδιο ανάπτυξης απαιτούσε την εφαρμογή μιας σειράς νέων τεχνολογιών, συμπεριλαμβανομένης της εγκατάστασης αποσυνδεόμενου πυργίσκου στην πλώρη, υποθαλάσσιων ηλεκτρικών αντλιών, υβριδικών ανυψωτών ελεύθερης κίνησης καθώς και ενός συστήματος πρόσδεσης κατασκευασμένου από πολυεστέρα. Εικ.4.1β:Το FPSO BW Pioneer 30

31 Ένα χρόνο αργότερα, το με περίπου 190 συστήματα FPSO να έχουν εγκατασταθεί σε όλο τον κόσμο και το ρόλο του FPSO να έχει πλέον εδραιωθεί στην αλυσίδα διακίνησης του πετρελαίου πραγματοποιήθηκε στο ναυπηγείο Keppel της Σιγκαπούρης η πρώτη την μετατροπή πλοίου μεταφοράς φυσικού αερίου (Liquefied Natural Gas LNG) σε πλωτή μονάδα αποθήκευσης και επαναεριοποίησης LNG, εντάσσοντας έτσι στην «οικογένεια» των FPSOs ένα νέο τύπο, εκείνο του Floating Liquefied Natural Gas ή FLNG. Πρόκειται για το πλοίο μεταφοράς LNG Golar Hilli ιδιοκτησίας της εταιρείας Golar. (Εικ. 4.1γ). Εικ.4.1γ:Το FPSO Golar Hilli Πρόσφατα, πλατφόρμες τύπου LNG-FPSO έχουν κατασκευαστεί με στόχο την παραγωγή, αποθήκευση και περιοδική εκφόρτωση Υγροποιημένου Φυσικού Αερίου (ΥΦΑ) ή συμπυκνωμένου ΥΦΑ. Η Νορβηγική εταιρεία Flex LNG παρέλαβε το 2011 τέτοιου τύπου σκάφη - κατόπιν παραγγελίας στα ναυπηγεία Samsung Heavy Industries τα οποία παράγουν υγροποιημένο φυσικό αέριο, εξοπλισμένα στο κατάστρωμα με σύστημα υγροποίησης αζώτου. 31

32 Εικ.4.1δ:Το LNG-FPSO Flex LNG Producer 32

33 Σύμφωνα με τα στοιχεία του 2014, υπάρχουν σε υπηρεσία ανά τον κόσμο 176 πλωτές πλατφόρμες παραγωγής, εκ των οποίων το 62% (109 πλοία) είναι τύπου FPSO, ενώ ο στόλος του τύπου βαίνει αυξανόμενος κατά τα τελευταία δύο έτη. Εικ.4.1ε:Ο παγκόσμιος στόλος FPSO ( ) Σύμφωνα με τον ανωτέρω Πίνακα, το 2014, 176 FPSOs ήδη επιχειρούσαν ανά τον κόσμο ενώ 43 ακόμα ήταν υπό κατασκευή και παράδοση. Είναι χαρακτηριστικό ότι εν μέσω οικονομικής κρίσης, μόνο την διετία παρατηρήθηκε οριακή αύξηση (μόλις ένα νεότευκτο FPSO) ενώ το 2013 οι ναυπηγήσεις αυξήθηκαν, δείγμα ότι η παγκόσμια ναυτιλιακή οικονομία, και ιδιαίτερα ο κλάδος του πετρελαίου, ξεπέρασε αρκετά γρήγορα την οικονομική κρίση που ξέσπασε το Οι τεχνολογικές εξελίξεις έχουν παγιώσει τη θέση των FPSO και μέχρι σήμερα παραμένουν μια ισχυρή εγγύηση για τη συνέχιση της δημοτικότητάς του στο απώτερο μέλλον. 33

34 4.2 FPSO: Γενική Περιγραφή Οι μεγάλης χωρητικότητας πλωτές μονάδες παραγωγής και αποθήκευσης πετρελαίου (καθώς και εκείνες του φυσικού αερίου), είναι πλοία ειδικών προδιαγραφών με κόστος κατασκευής ή/και μετασκευής πολλών εκατομμυρίων ευρώ. Ο τύπος υπεράκτιου σκάφους Πλατφόρμα Παραγωγής, Αποθήκευσης και Εκφόρτωσης (Floating Production, Storage & Offloading FPSO) χρησιμοποιείται κυρίως για την άμεση επεξεργασία και την αποθήκευση του πετρελαίου και του φυσικού αερίου που εξορύσσεται από την υποθαλάσσια γεώτρηση. Αποθηκεύουν το επεξεργασμένο πετρέλαιο και το φυσικό αέριο μέχρι να μεταφερθεί σε δεξαμενόπλοια ή αποστέλλεται μέσω αγωγών. Λειτουργώντας ως πλοία, έχουν τη δυνατότητα αυτόνομης κίνησης και μπορούν να προσεγγίζουν πλωτούς σταθμούς εκφόρτωσης (floating jetties). Προϋπόθεση για την μετακίνηση του FPSO είναι η αλλαγή θέσης λόγω μη περαιτέρω δυνατότητας εκμετάλλευσης της γεώτρησης (Εικ. 4.2α). Εικ. 4.1α: FPSO 34

35 Είναι χαρακτηριστικό ότι έως την σχετικά πρόσφατη (2007) παγκόσμια εδραίωσή τους, τα πλοία τύπου FPSO προέρχονταν από μετασκευασμένα δεξαμενόπλοια, οι πλοιοκτήτες των οποίων είχαν βρει την προσωρινή αλλά και πολλές φορές μόνιμη λύση στην εκμετάλλευση της πλεονάζουσας χωρητικότητας (tonnage) που κατά καιρούς είχαν, δεδομένου ότι όπως περιγράφηκε στο προηγούμενο Κεφάλαιο μια μεταβολή στη ζητούμενη ποσότητα ορυκτών καυσίμων, επιφέρει καίριο πλήγμα στον παγκόσμιο στόλο δεξαμενόπλοιων. Οι πλοιοκτήτριες εταιρείες, ιδιαίτερα κατά το παρελθόν, έρχονταν αντιμέτωπες με το δίλημμα: να πουλήσουν τα πλεονάζοντα πλοία, να τα στείλουν προς διάλυση, να τεθούν σε μακρά απόθεση (laying up) ή να τα εκμεταλλευτούν ως πλωτές αποθήκες πετρελαίου και στην καλύτερη περίπτωση να τα μετατρέψουν σε FPSO. Αξίζει να αναφερθεί ότι το μεγαλύτερο μέχρι το 2010 όταν και στάλθηκε στην Ινδία για διάλυση δεξαμενόπλοιο στον κόσμο το Mont (πρώην Seawise Giant, Happy Giant, Jahre Viking, Knock Nevis και Oppama ), είχε χρησιμοποιηθεί ως πλωτή πλατφόρμα αποθήκευσης και εκφόρτωσης (Floating Storage and Offloading FSO), αγκυροβολημένο ανοιχτά των ακτών του Κατάρ στον Περσικό Κόλπο στο πεδίο Αλ Σαχίν (Εικ 4.2β). Εικ.4.2β:Το Jahre Viking 35

36 Η διαφορά των πλοίων FPSO με τα πλοία τύπου Floating Storage and Offloading / FSO (Πλωτή Μονάδα Αποθήκευσης και Διάθεσης-Εκφόρτωσης- Πετρελαίου), είναι ότι τα πλοία FSO χρησιμοποιούνται μόνο για την αποθήκευση και διάθεση του πετρελαίου. Στην ουσία, λειτουργούν ως πλωτές δεξαμενές αποθήκευσης πετρελαίου, χωρίς ουσιαστικά να μπορούν να επεξεργαστούν το αργό πετρέλαιο. Τα υπεράκτια σκάφη τύπου FPSO, λειτουργώντας ως πλοία, στην πλειοψηφία των περιπτώσεων διατηρούν πλήρως τη δυνατότητα αυτόνομης κίνησης και μπορούν με αυτό τον τρόπο να προσεγγίζουν με ίδια μέσα (προωστήριο σύστημα μηχανές) παραπλέοντες ή βρισκόμενους σε μεγαλύτερη απόσταση, Πλωτούς Σταθμούς Εκφόρτωσης (Floating Jetties). Βασική όμως προϋπόθεση όπως αναφέρθηκε για την μετακίνηση ενός πλοίου τύπου FPSO είναι η οριστική αλλαγή της θέσης του, εξαιτίας της μη περαιτέρω δυνατότητας εκμετάλλευσης μίας ή περισσοτέρων παρακείμενων γεωτρήσεων. Θα πρέπει να τονιστεί ότι πλέον κατά την τις τελευταίες δύο δεκαετίες, ναυπηγούνται πλοία τύπου FPSO σε αντίθεση με τα τέλη της δεκαετίας του 70 και τις αρχές της δεκαετίας του 80 όπου η πλειοψηφία των FPSO και το σύνολο των FSO αποτελούνταν από μετασκευασμένα δεξαμενόπλοια τα οποία κρίθηκε συμφέρον να διατηρηθούν σε υπηρεσία για αυτό το σκοπό με μακρά ναυλοσύμφωνα μίσθωσης σε πετρελαϊκές ιδιωτικές και κρατικές εταιρείες καθώς επίσης και σε εταιρείες διαχείρισης υπεράκτιων υποθαλάσσιων ορυκτών κοιτασμάτων. 36

37 4.3 FPSO: Μέρη και Λειτουργία Τα πλοία FPSO συνεργάζονται με παρακείμενες πλατφόρμες άντλησης πετρελαίου για την επεξεργασία και διύλιση του αργού πετρελαίου που εξορύσσεται όμως αυτή η δραστηριότητα αποτελεί ουσιαστικά δευτερεύουσα επιχειρησιακή λειτουργία. Κύρια λειτουργία των FPSO είναι η απάντληση υπόγειων κοιτασμάτων πετρελαίου σε ήδη υπάρχουσες γεωτρήσεις («πηγάδια») που έχουν διανοιχθεί κατά καιρούς και βρίσκονται σε σχετικά κοντινή απόσταση το ένα από το άλλο (Εικ. 4.3α). Όταν εγκαθίσταται μια πλατφόρμα άντλησης πετρελαίου σε ένα πεδίο εξόρυξης, δεν παραμένει σταθερή στο ίδιο σημείο, εκτός και αν έχει εκτιμηθεί από τις εξονυχιστικές μελέτες που έχουν προηγηθεί, ότι το συγκεκριμένο υποθαλάσσιο πεδίο και ιδιαίτερα η μορφολογία του είναι τέτοια η οποία επιτρέπει την συνέχιση της άντλησης πετρελαίου στο διηνεκές. Στην πλειοψηφία λοιπόν των περιπτώσεων, οι πλατφόρμες εξόρυξης μετακινούνται σε παραπλήσιες θέσεις, οι οποίες έχουν εκτιμηθεί από πριν και διαρκώς επιτηρούνται ώστε αφενός να μην σταματήσει η παραγωγική διαδικασία, αφετέρου να μην χρειαστεί επιπλέον προσπάθειες γεωτρήσεων σε μεγαλύτερα βάθη, γεγονός που αυξάνει κατακόρυφα το κόστος και καθιστά την άντληση πετρελαίου οικονομικά ασύμφορη, ειδικά στην περίπτωση που περιγράφεται, όταν δηλαδή το συγκεκριμένο πεδίο έχει αποδώσει το μεγαλύτερο ποσοστό ορυκτού καυσίμου και πλέον έχει περάσει στην δεύτερη κατηγορία σε σχέση με την απόδοσή του. Όμως, και στις περιπτώσεις νέων γεωτρήσεων σε «παρθένα» πεδία με μεγάλη δυναμικότητα και προβλέψεις για μεγάλη απόδοση, χρησιμοποιούνται εντατικά μονάδες FPSO. Η πλατφόρμα εξόρυξης εκμεταλλεύεται την κύρια, «κεντρική» γεώτρηση ενώ παράλληλα, μονάδες FPSO αντλούν και αυτές από παραπλήσιες γεωτρήσεις που έχουν διανοιχθεί για αυτό το σκοπό. 37

38 Άλλες μονάδες FPSO αναλαμβάνουν να επεξεργάζονται το αντλούμενο αργό πετρέλαιο απευθείας από την πλατφόρμα εξόρυξης ενώ όλες μαζί εκφορτώνουν στα δεξαμενόπλοια που αγκυροβολούν πλησίον τους, είτε σε προκαθορισμένα σημεία (mooring points / anchoring points) είτε προσδένονται όπως και οι μονάδες FPSO σε πλωτές προβλήτες (jetties) ειδικά κατασκευασμένες για αυτό το σκοπό. Εικ.4.3α: Γενική άποψηfpso Τα FPSO χρησιμοποιόντας συστήματα DGPS (Differential Global Positioning System), τα οποία αποτελούν εξέλιξη των απλών συστημάτων GPS προσφέροντας ενισχυμένη ακρίβεια προσδιορισμού θέσης με απόκλιση έως 10 εκατοστά (το βέλτιστο) από τα 15 μέτρα του απλού GPS, μπορούν να τοποθετούνται σταθερά στην προκαθορισμένη θέση. Με αυτό τον τρόπο έτσι ένα πολύπλοκο δίκτυο από εύκαμπτους σωλήνες και οδηγούς που ξεκινούν από τις υποβρύχιες αντλίες κάθε πηγαδιού και καταλήγουν στην μονάδα FPSO για επεξεργασία, μέσω του περιστρεφόμενου πυργίσκου συγκέντρωσης των εύκαμπτων σωληνώσεων στην πλώρη, βρίσκεται πάντα στην ίδια θέση, χωρίς να προκαλούνται ατυχήματα. 38

39 Σε περίπτωση μη λειτουργίας του συστήματος DGPS υπάρχει ο κίνδυνος όλη η υποβρύχια ανεπτυγμένη υποδομή της εγκατάστασης είτε να πάθει εκτεταμένες ζημιές, είτε να καταστραφεί εντελώς με απρόβλεπτες συνέπειες για το θαλάσσιο περιβάλλον καθώς είναι σχεδόν βέβαιη η διαρροή αντλούμενου αργού πετρελαίου. Παράλληλα με το σύστημα DGPS, οι μονάδες FPSO όντας αυτόνομες σε κίνηση, χρησιμοποιούν αζιμουθιακά συστήματα πρόωσης (azimuth thrusters) με δυνατότητες μεταβλητού βήματος. Με αυτό τον τρόπο, οι μονάδες FPSO μπορούν να μεταβάλλουν εύκολα τη θέση τους, εκτελώντας ελιγμούς με μεγάλη ακρίβεια. Στόχος φυσικά η εξασφάλιση της παραμονής του FPSO στην επιθυμητή θέση. Ο συνδυασμός DGPS και Αζιμουθιακής πρόωσης, εξασφαλίζει στα FPSΟ τη μέγιστη δυνατή ακρίβεια στον προσδιορισμό της θέσης τους, διασφαλίζοντας ότι η υποθαλάσσια υποδομή δεν διατρέχει κινδύνους εξαιτίας μιας βίαιης αλλαγής θέσης ή μετατόπισης για άλλους λόγους (π.χ. αιφνίδια αλλαγή του καιρού, θαλασσοταραχή, πιθανή σύγκρουση με άλλο σκάφος κ.α.). Σχετικά με την υποθαλάσσια υποδομή η οποία τροφοδοτεί τις μονάδες FPSO με αργό πετρέλαιο από τις παρακείμενες εξορύξεις («πηγάδια») αυτή, όπως απεικονίζεται (Εικ. 4.3β (i)) είναι ιδιαίτερα περίπλοκη στην περίπτωση μάλιστα όπου μια μονάδα FPSO τροφοδοτείται από πολλά «πηγάδια» παράλληλα. Στα στόμια των πηγαδιών ( Well ) υπάρχουν τοποθετημένες υποβρύχιες αντλίες οι οποίες λειτουργούν με στόχο την απρόσκοπτη παροχή του FPSO με αργό πετρέλαιο. Οι αντλίες αυτές και κατ επέκταση κάθε «πηγάδι» ξεχωριστά είναι συνδεδεμένες με εύκαμπτους υποβρύχιους σωλήνες ( Flowlines ), υψηλής αντοχής, ο οποίοι μεταφέρουν το αργκό πετρέλαιο προς την μονάδα FPSO. 39

40 Χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή και πρόβλεψη στο σχεδιασμό, οι εύκαμπτοι σωλήνες μεταφοράς αργού πετρελαίου να μην έρχονται σε επαφή με τα πολλαπλά αγκυροβόλια ( Mooring lines ) τα οποία χρησιμοποιεί το FPSO για να διατηρεί σταθερή τη θέση του. Αυτή η εργασία γίνεται δυσκολότερη στον σχεδιασμό και στην εκτέλεσή της, ιδιαίτερα όταν καταλήγουν προς το FPSO πολλές διαφορετικές «γραμμές τροφοδοσίας» ( Flowlines ) από διαφορετικά «πηγάδια». Εικ.4.3β (i): Άποψη του εξοπλισμού στο βυθό Το σύστημα του περιστρεφόμενου κυλινδρικού πυργίσκου (Turret and Swivel Stack) επιτρέπουν στα πλοία FPSO να περιστρέφονται (βάσει των ενδείξεων του ανεμοδείκτη) ώστε να παραμένουν πάντα με την πλώρη τοποθετημένη στην κατεύθυνση του αέρα και των καιρικών συνθηκών γενικότερα (Εικ.4.3γ). Παράλληλα, ο περιστρεφόμενος κυλινδρικός πυργίσκος επιτελεί και ακόμα μία σημαντική εργασία: εντός αυτού, συγκεντρώνονται και διαμοιράζονται ανάλογα στο σύστημα σωληνώσεων επί του καταστρώματος, οι απολήξεις των εύκαμπτων σωλήνων που μεταφέρουν τα ορυκτά καύσιμα. 40

41 Εικ. 4.3β (ii):σημείο Στέψης FPSO Οι διατάξεις αυτές ποικίλουν σε μέγεθος και τρόπο εγκατάστασης. Σε πολλές μονάδες FPSO εγκαθίστανται στην πλώρη του πλοίου. Σε άλλες σχεδιάσεις (Εικ. 4.3β iii) ο περιστρεφόμενος κυλινδρικός πυργίσκος τοποθετείται στο τμήμα της πλώρης μεν αλλά όχι ακρόπρωρα. Εικ. 4.3β (iii): Statoil Asgard A FPSO 41

42 Επί παραδείγματι, στην περίπτωση του FPSO Asgard A της εταιρείας Statoil, ο περιστρεφόμενος κυλινδρικός πυργίσκος εδράζεται σε ένα κατακόρυφο άξονα ύψους 21,6 μέτρων ο οποίος διατρέχει το πλοίο, από το ύψος του καταστρώματος έως το κύτος. Οι ροές του αργού πετρελαίου που αντλείται από τα πηγάδια ( Wellstreams ) μεταφέρονται μέσω των εύκαμπτων σωλήνων τροφοδοσίας ( Flowlines ) οι οποίοι καταλήγουν σε εύκαμπτους ανυψωτικούς οδηγούς. Κάθε ανυψωτικός οδηγός που συγκρατεί από ένα εύκαμπτο σωλήνα, διέρχεται επίσης διαμέσου αντίστοιχης διάταξης («οδηγού»), ξεχωριστής για τον καθένα και εν τέλει οι εύκαμπτοι οδηγοί ουσιαστικά «κρέμονται» εκτός του FPSO στο ύψος του καταστρώματος. Μετά τη διέλευση μέσω μειωτήρων πίεσης, ώστε να μετριαστεί η υπερβολική ορμή με την οποία μεταφέρεται από το βυθό το αντλούμενο πετρέλαιο, οι ροές ( Wellstreams ) συνδυάζονται στον περιστρεφόμενο πυργίσκο πριν κατανεμηθούν σε δύο κύριες σωλήνες μεγαλύτερης διατομής. Στο Asgard A ο περιστρεφόμενος πυργίσκος έχει περίπου 15 μέτρα ύψος, ζυγίζει 125 τόνους και είναι κατασκευασμένος από χάλυβα υπέρ-υψηλής αντοχής (super duplex steel). Εντός του περιστρεφόμενου πυργίσκου στοιβάζονται οι εύκαμπτοι σωλήνες, ενώ η διάταξη δεν χρησιμοποιείται μόνο για τη μετάδοση των ροών ( Wellstreams ) από τον πυργίσκο προς το σύστημα επεξεργασίας τριών σταδίων καθώς το πλοίο περιστρέφεται, αλλά χρησιμοποιείται επίσης και για την παράλληλη μεταφορά αερίου που αντλείται μαζί με το πετρέλαιο και το οποίο εγχέεται πίσω στο υποθαλάσσιο πεδίο για να παρέχει επιπλέον πίεση στην διαδικασία άντλησης (Εικ.4.3δ). 42

43 Εικ.4.3γ: Το σύστημα του περιστρεφόμενου κυλινδρικού πυργίσκου 43

44 Εικ.4.3δ:Σύστημα μεταφοράς πετρελαίου και αερίου Αντίστοιχα αντλητικά και επιμέρους συστήματα επεξεργασίας εγκατεστημένα στο κατάστρωμα του πλοίου, εξασφαλίζουν την απρόσκοπτη ροή του αργού πετρελαίου το οποίο διοχετεύεται πλέον στην μονάδα FPSO προς επεξεργασία με τελική το στάδιο της αποθήκευσης (Εικ. 4.3ε). Εικ.4.3ε:Διάταξηεπιμέρους συστημάτων επί του καταστρώματος ενός FPSO 44

45 Όπως απεικονίζονται στην Εικ. 4.3ε, τέτοια συστήματα είναι: Η Μονάδα Αφυδάτωσης Φυσικού Αερίου (Gas Dehydration Unit) Η Κύρια Μονάδα Διαχωρισμού (Αερίου, Νερού, Πετρελαίου) (Main Separator Gas, Water, Oil) Η Μονάδα Έγχυσης Νερού (Water Injection Unit) Η Μονάδα Επεξεργασίας Θαλασσινού Νερού (Sea Water Treatment Unit) Η Μονάδα Επεξεργασίας Πετρελαίου (Oil Processing Unit) Η Μονάδα Συμπίεσης Αερίου (Gas Compression Unit) Το αργό πετρέλαιο που αντλείται στη μονάδα FPSO διέρχεται από τρία (3) στάδια επεξεργασίας. Στο πρώτο στάδιο το αργό πετρέλαιο διέρχεται από τη Μονάδα Αφυδάτωσης Φυσικού Αερίου όπου εκτελείται ο πρώτος διαχωρισμός με την αφυδάτωση του μείγματος ώστε οι προσμίξεις αερίου να συγκεντρωθούν στην αντίστοιχη μονάδα επεξεργασίας έτσι ώστε το αργό πετρέλαιο να μην διαθέτει εύφλεκτες προσμίξεις (Εικ. 4.3στ). Εικ.4.3στ: 1 ος διαχωρισμός 45

46 Στο δεύτερο στάδιο επεξεργασίας, το αργό πετρέλαιο διέρχεται από την Κύρια Μονάδα Διαχωρισμού (Αερίου, Νερού, Πετρελαίου), τη βασικότερη μονάδα διαχείρισης του αντληθέντος ορυκτού καυσίμου δεδομένου ότι σε αυτή συντελείται ο τελικός διαχωρισμός του πετρελαίου από κάθε άλλη πρόσμιξη, συμπεριλαμβανομένων του θαλάσσιου νερού καθώς και προσμίξεων αερίου που περιέχονται σε αυτό και δεν κατέστη δυνατόν να αφυγρανθούν και να απομακρυνθούν κατά το πρώτο στάδιο (Εικ 4.3ζ). Εικ.4.3ζ: 2 ος διαχωρισμός Στο τρίτο και τελευταίο στάδιο επεξεργασίας, το αργό πετρέλαιο καθαρισμένο πλέον από κάθε είδους προσμίξεις, συγκεντρώνεται στη Μονάδα Επεξεργασίας Πετρελαίου όπου και διυλίζεται σε πρώτο στάδιο και αποθηκεύεται στις δεξαμενές του FPSO εντός του κύτους, έτοιμο για να εκφορτωθεί προς τα δεξαμενόπλοια που θα προσεγγίσουν (Εικ. 4.3η). Παράλληλα με τη διαδικασία επεξεργασίας και αποθήκευσης του πετρελαίου, μια ακόμα διαδικασία βρίσκεται σε εξέλιξη. Το θαλασσινό νερό που έχει συγκεντρωθεί από τις προσμίξεις του αργού, διοχετεύεται στη Μονάδα Επεξεργασίας Θαλασσινού Νερού όπου και διυλίζεται με τη σειρά του, καθαρίζεται και διοχετεύεται εκ νέου μέσω του περιστρεφόμενου πυργίσκου προς τις υποθαλάσσιες γεωτρήσεις, υποβοηθώντας τη διαδικασία άντλησης. 46

47 Η ποσότητα του θαλασσινού νερού η οποία δεν επιδέχεται περαιτέρω επεξεργασίας καθώς οι συγκεντρώσεις προσμίξεων ανιχνεύονται σε εξαιρετικά μεγάλο ποσοστό, διοχετεύονται στις δεξαμενές καταλοίπων (slop tanks) και από εκεί σε υπαράκτια σκάφη υποστήριξης τα οποία εξυπηρετούν ανά τακτά χρονικά διαστήματα τις μονάδες FPSO, εκφορτώνοντας τα κατάλοιπα και μεταφέροντάς τα σε μονάδες στην ξηρά για περαιτέρω επεξεργασία. Εικ.4.3η: 3 ος διαχωρισμός Από τη στιγμή που το αργό πετρέλαιο έχει διέλθει από τη Μονάδα Επεξεργασίας Πετρελαίου και έχει αποθηκευθεί στις δεξαμενές της μονάδας FPSO, είναι έτοιμο για εκφόρτωση. Η συνήθης διαδικασία προβλέπει την προσέγγιση δεξαμενόπλοιων στη μονάδα FPSO και συγκεκριμένα σε σημεία προσωρινής πρόσδεσης όπου είναι εγκατεστημένες μικρές πλωτές προβλήτες (offloading jetties) στις οποίες καταλήγουν εύκαμπτοι αγωγοί οι οποίοι μεταφέρουν το αργό πετρέλαιο από τη μονάδα FPSO προς το δεξαμενόπλοιο. 47

48 Η διαδικασία εκφόρτωσης γίνεται παράλληλα όπου το αργό πετρέλαιο εκφορτώνεται από το FPSO, περνάει στο σύστημα των εύκαμπτων αγωγών και φορτώνεται στο παραπλέων δεξαμενόπλοιο ή δεξαμενόπλοια, μιας και η μονάδα FPSO έχει τη δυνατότητα να παρέχει ταυτόχρονα σε περισσότερα από ένα δεξαμενόπλοια, αργό πετρέλαιο (Tandem Offloading). Εικ.4.3θη: Εκφόρτωση από FPSO και φόρτωση σε δεξαμενόπλοιο Τέλος, αξίζει να σημειωθεί ότι αν και δεν αποτελεί νευραλγικό τμήμα του εξοπλισμού μιας μονάδας FPSO, καθοριστικό ρόλο στην εύρυθμη λειτουργία της παίζει η ύπαρξη ελικοδρομίου, συνήθως εγκατεστημένου ανάλογα με την σχεδίαση του πλοίου στο ισχυρότερο δομικά και πλέον άκαμπτο τμήμα είτε του καταστρώματος είτε, όπως συνηθίζεται κατά τα τελευταία χρόνια, έμπροσθεν και πάνω από την υπερκατασκευή (γέφυρα κόντρα γέφυρα). Μέσω του ελικοδρομίου μπορεί το πλήρωμα της μονάδας FPSO να εναλλάζεται σε τακτικά χρονικά διαστήματα καθώς οι καθημερινές απαιτήσεις του παραγόμενου έργου είναι ιδιαίτερα επιβαρυμένες, παρόλο που το πλήρωμα δεν έρχεται σε άμση επαφή με την όλη διαδικασία άντλησης-επεξεργασίας-αποθήκευσηςεκφόρτωσης η οποία είναι πλήρως αυτοματοποιημένη και ελεγχόμενη από υπολογιστές. 48

49 4.4 FPSO: Πλεονεκτήματα & Μειονεκτήματα Τα FPSO είναι αποτελεσματικά σε υπεράκτιες περιοχές που έχουν μεγάλα βάθη εξόρυξης και εκεί όπου η κατασκευή υποθαλάσσιων αγωγών μεταφοράς πετρελαίου και φυσικού αερίου δεν είναι οικονομικά ή ακόμα και τεχνικά εφικτή. Το σχετικό ρεκόρ κατέχει το FPSO BW Pioneer, το οποίο λειτουργεί η BW Offshore για λογαριασμό της Petrobras Americas INC όπως αναφέρθηκε ανωτέρω και το οποίο βρίσκεται στον Κόλπο του Μεξικό αντλώντας πετρέλαιο από γεώτρηση σε βάθος μέτρων. Εικ.4.4α:Το BW Pioneer Τα FPSO αποτελούν μία ιδανική λύση για τα σχετικά μικρά έως μέτρια σε απόθεμα κοιτάσματα πετρελαίου που μπορεί να εξαντληθούν σε πολύ μικρό χρονικό διάστημα και τα οποία δεν θα μπορούσαν να δικαιολογήσουν την τεράστια δαπάνη που προϋποθέτει η μόνιμη εγκατάσταση υποθαλάσσιων αγωγών. 49

50 Επιπλέον, τα FPSO, με την εξάντληση του κοιτάσματος πετρελαίου στην περιοχή όπου βρίσκονται μπορούν όπως αναφέρθηκε να μετακινηθούν σε άλλη περιοχή πολύ οικονομικότερα από ότι αν υπήρχαν αγωγοί, οι οποίο θα έμεναν ανενεργοί, δεν θα μπορούσαν να επαναχρησιμοποιηθούν και θα αχρηστεύονταν σταδιακά, μετατρέποντας την όποια επένδυση αυτομάτως σε οικονομική ζημία. Σε αντίθεση με άλλα πλοία του κλάδου της μεταφοράς ορυκτών καυσίμων, όπως τα πετρελαιοφόρα, οι μονάδες FPSO καθώς δεν μετακινούνται έχουν και μειωμένες ανάγκες συντήρησης, ιδιαίτερα του κύτους. Μπορεί να μείνουν ακόμα και για είκοσι (20) συναπτά έτη σε θαλάσσια υπηρεσία δίχως να έχει χρειαστεί να επισκεφθούν ναυπηγεία για επισκευές και μάλιστα βαριές, όπως συμβαίνει πολύ συχνά με πλοία κάθε τύπου. Στον αντίποδα αυτής της προοπτικής, βρίσκεται και το πρώτο σαβαρό μειονέκτημα των FPSO. Το μεγάλο τους μέγεθος, το οποίο βαίνει σταδιακά αυξανόμενο, δεν τους επιτρέπει τον δεξαμενισμό τους στην ξηρά (drydocking) για πλήρη επιθεώρηση και εκτεταμμένες επισκευές ή αλλαγές μεγάλων τμημάτων του ηλεκτρομηχανολογικού τους εξοπλισμού. Από οικονομικής πλευράς και ιδιαίτερα υπό το πρίσμα της σχέσης κόστους/απόδοσης, οι μονάδες FPSO μπορεί να είναι εξαιρετικά δαπανηρές στη λειτουργία και στη συντήρησή τους. Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση της Κύπρου και του κοιτάσματος «Λεβιάθαν» το οποίο θα διαχειρίζεται η εταιρεία Noble και για το οποίο έχει προσανατολιστεί στην αγορά μονάδας FPSO αντί για την κατασκευή αγωγού, καθώς ακόμα και σήμερα, το Ισραήλ δεν έχει διασαφηνίσει το ύψος των ποσοτήτων φυσικού αερίου που θα χρειάζεται. Η Noble είχε χαρακτηρίσει την απόφασή της ως «αναγκαίο κακό» καθώς η χρήση μονάδας FPSO γι το συγκεκριμένο κοίτασμα είχε κριθεί ιδιαίτερα ακριβή έως και οικονομικά ασύμφορη καθώς η πολιτική της εταιρείας είναι να χρησιμοποιούνται σε δύσκολες περιπτώσεις εξόρυξης ή σε περιστάσεις μεγάλης και άμεσης ανάγκης για την εκμετάλλευση ενός κοιτάσματος. 50

51 Οι εξελίξεις στο γειτονικό Ισραήλ επηρεάζουν και την Κύπρο, αφενός λόγω εγγύτητας και αφετέρου λόγω της εταιρείας Noble, με την οποία συνεργάζονται και οι δύο χώρες. Η εταιρεία που κατέχει τα δικαιώματα ερευνών και εκμετάλλευσης του οικοπέδου 12, φαίνεται πως είναι αποφασισμένη να δώσει πνοή στους ενεργειακούς σχεδιασμούς της περιοχής, παρά την αργοπορία στη λήψη αποφάσεων τόσο από πλευράς Ισραήλ λόγω πολιτικής αναβλητικότητας, όσο και από πλευράς Κύπρου, λόγω μη επαρκών μέχρι στιγμής- ποσοτήτων φυσικού αερίου. Πάντως, η λύση του FPSO που προωθεί η Noble για το οικόπεδο Λεβιάθαν του Ισραήλ πιθανόν να δώσει τη λύση μεταφοράς του πετρελαίου αλλά και του φυσικού αερίου από την κυπριακή ΑΟΖ προς τη στεριά της Κύπρου. Μεγάλο πρόβλημα της περιοχής αποτελούν τα βαθιά νερά, που δυσχεραίνουν τη μεταφορά πετρελαίου και φυσικού αερίου μέσω αγωγού. Οι πλωτές μονάδες, αν και δαπανηρές, αποτελούν πιο πρακτική λύση για τα βαθιά νερά της Μεσογείου. Εν κατακλείδι, παράγοντες όπως η δυναμικότητα ενός υποθαλάσσιου πεδίου, ο χρόνος εκμετάλλευσής του καθώς και οι επιτακτική ή μη ανάγκη για άμεση εξόρυξη και διάθεση πετρελαίου ή και φυσικού αερίου στην αγορά, αποτελούν κριτήρια για την επιλογή ή μη μονάδων FPSO ή εναλλακτικά την κατασκευή υποθαλάσσιων αγωγών μεταφοράς πετρελαίου και φυσικού αερίου. 51

52 4.5 Μελέτη Περίπτωσης: FLNG Prelude Εκτός από την σημαντική ανάπτυξη του τομέα FPSO στην παγκόσμια ενεργειακή αγορά, υπάρχει μία σταδιακή βελτίωση στην τεχνογνωσία της κατασκευής και λειτουργίας των πλοίων αυτών, η οποία οδηγεί σταδιακά στην ανάπτυξη και άλλων τύπων όπως τα FLNG Ο τύπος Floating Liquefied Natural Gas (με συντομογραφία FLNG) είναι μία Πλωτή Μονάδα Αποθήκευσης και Διάθεσης (Εκφόρτωσης) Υγροποιημένου Φυσικού Αερίου. Η συγκεκριμένη κατηγορία πλοίων διαθέτει συγκεκριμένα χαρακτηριστικά και ιδιαίτερες δυνατότητες και αναμένεται να χρησιμοποιηθεί τα αμέσως επόμενα χρόνια μαζικά από την υπεράκτια βιομηχανία εξόρυξης φυσικού αερίου. Η μονάδα FLNG μπορεί να θεωρηθεί ότι είναι αντίστοιχο της μονάδας FPSO, αλλά αντί για πετρέλαιο, προορίζεται για την παραγωγή, αποθήκευση και διάθεση (εκφόρτωση) φυσικού αερίου. Την σημαντική εξέλιξη στον κλάδο αυτό ήρθε να την επισφραγίσει η ανακοίνωση της Royal Dutch Shell στις 20 Μαΐου του 2011, με την οποία γνωστοποίησε την σχεδίαση, ανάπτυξη και κατασκευή του FLNG Prelude, της μεγαλύτερης υπεράκτιας πλωτής μονάδας που υπήρξε ποτέ (Εικ. 4.5β). Tο μήκος του είναι 488 μέτρα ενώ όταν είναι φορτωμένο το εκτόπισμα του είναι πάνω από τόνους, εκτοπίζοντας τόσο νερό όσο 6 αεροπλανοφόρα μαζί, ενώ όταν ο πλωτός γίγαντας βρίσκεται σε λειτουργία παράγει τουλάχιστον 5,3 εκατ. τόνους πετρελαίου το χρόνο. Το FLNG Prelude θα βρίσκεται στο πεδίο φυσικού αερίου σε απόσταση 200 χιλιομέτρων από τις ακτές της Αυστραλίας (Εικ. 4.5γ). 52

53 Εικ.4.5β:Το FLNG Prelude Εικ.4.5γ:Το FLNG Prelude συγκριτικά με το μέγεθος αεροπλανοφόρων 53

54 Το FLNG Prelude θα είναι αγκυροβολημένο ακριβώς επάνω από τη πηγή φυσικού αερίου και θα έχει την ικανότητα να εξορύξει, να καταψύχει (συρρικνώνοντας τον όγκο του 600 φορές), να υγροποιεί, να αποθηκεύει και εν συνεχεία να φορτώνει άλλα πλοία τα οποία θα το μεταφέρουν στα λιμάνια όλου του κόσμου. Με την ολοκλήρωσή του θα είναι μία από τις πιο σύγχρονες, πολύπλοκες και τεχνολογικά εξελιγμένες κατασκευές που υπάρχουν παγκοσμίως (Εικ 4.5δ). Εικ.4.5δ:Διαδικασία λειτουργιών που επιτελούνται στο FLNG Prelude Το FLNG Prelude ανήκει στην πετρελαϊκή Shell, το μήκος του θα είναι 488 μέτρα ενώ όταν είναι φορτωμένο το εκτόπισμα του θα είναι πάνω από τόνους. Θα είναι δε, η μεγαλύτερη σε εκτόπισμα κατασκευή που έχει υπάρξει ποτέ εκτοπίζοντας τόσο νερό όσο 6 αεροπλανοφόρα μαζί ενώ όταν ο πλωτός γίγαντας θα τεθεί σε λειτουργία θα παράγει τουλάχιστον 5,3 εκατομμύρια τόνους το χρόνο. Το FLNG Prelude είναι προγραμματισμένο να τεθεί προς επιχειρησιακή εκμετάλλευση στην πηγή φυσικού αερίου Prelude που βρίσκεται 200 χιλιόμετρα ανοιχτά από τις ακτές της Αυστραλίας. 54

55 Ο περιστρεφόμενος πύργος του FLNG Prelude θα είναι επίσης ο μεγαλύτερος που έχει φτιαχτεί ποτέ, ενώ 800 είναι οι εργαζόμενοι στο στάδιο ναυπήγησης που εργάζονται αποκλειστικά σε αυτόν. Ο περιστρεφόμενος πύργος απαρτίζεται από πέντε (5) επιμέρους τμήματα τα οποία όταν θα ενωθούν θα ζυγίζουν συνολικά 10,500 τόνους (Εικ 4.5ε). Εικ.4.5ε:Απεικόνιση περιστροφής του FLNG Prelude Το FLNG Prelude ναυπηγείται στα ναυπηγεία Samsung Heavy Industries στο νησί Geoje της Νότιας Κορέας και έχει σχεδιαστεί για να αντέχει τους πιο ισχυρούς τροπικούς κυκλώνες, ενώ θα παραμείνει αγκυροβολημένο, επιχειρώντας για περίπου χρόνια, πριν χρειαστεί να πάει στο ναυπηγείο για επιθεώρηση και τις απαραίτητες επισκευές που ενδεχομένως θα χρειαστεί (Εικ. 4.5στ & Εικ. 4.5ζ). 55

56 Εικ.4.5στ:Τμήματα υπό κατασκευή του FLNG Prelude Το FLNG Prelude θα είναι σε θέση να συμβάλλει στην κάλυψη της ζήτησης σε φυσικό αέριο στην Ασία ενώ ταυτόχρονα μειώνει τον κίνδυνο για μόλυνση στη στεριά, λόγω του ότι είναι πολύ μακριά από αυτή. 56

57 Εικ.4.5ζ: Καλλιτεχνική απεικόνιση του FLNG Prelude μετά το πέρας ναυπήγησής του 57

58 Μέχρι την ολοκλήρωση του FLNG Prelude, ένα από τα μεγαλύτερα στον κόσμο είναι το Kizomba A, με αποθηκευτική ικανότητα τα 2,2 εκ. βαρέλια. Κόστισε περισσότερο από 800 εκ. δολάρια και κατασκευάστηκε στο ναυπηγείο της Hyundai Heavy Industries στη Νότια Κορέα. Βρίσκεται 200 μίλια από της ακτές της Αγκόλα σε βάθος 1,200 μέτρα και το διαχειρίζεται η Esso Exploration Angola ( ExxonMobil ) (Εικ. 4.5η). Εικ.4.5η:Το Kizomba A 58

59 4.6 Μελέτη Περίπτωσης: LPG FPSO Sanha Τα πλοία LPG FPSO αποτελούν τις αντίστοιχες μονάδες των FLNG μόνο που προορίζονται για την παραγωγή, αποθήκευση και εκφόρτωση υγροποιημένου αερίου πετρελαίου. Το μεγαλύτερο σε χωρητικότητα πλοίο του τύπου είναι το LPG FPSO Sanha, που βρίσκεται στα ανοιχτά της Αγκόλα και το οποίο είναι το πρώτο πλοίο επεξεργασίας και διάθεσης αερίου πετρελαίου σε υγρή μορφή (Εικ. 4.6α). Εικ.4.6α:Το LPG FPSO Sanha Με αποθηκευτική χωρητικότητα LPG της τάξης των 135,000m³ σε έξι μεγάλες δεξαμενές και με μια ημερήσια ικανότητα επεξεργασίας της τάξεως των 6,000m³, το the LPG FPSO Sanha εκτός από το μεγαλύτερο έως σήμερα τέτοιου τύπου πλοίο, είναι και το πρώτο που συνδυάζει όλες τις επιμέρους διαδικασίες επεξεργασίας και εξαγωγής LPG σε μία πλωτή μονάδα. 59

60 Οι μονάδες παραγωγής LPG περιλαμβάνουν: Μονάδες Διαχωρισμού Αερίου (Gas Separators) Μονάδες Κατάψυξης Αερίου (Gas Refrigerators) Μονάδες Επανυγροποίησης (Boil-off Gas Reliquefaction Units) Υγροποιημένο αέριο πετρελαίου, το οποίο λαμβάνεται από δύο πλωτές πλατφόρμες LPG, κλασματοποιείται (κλασματική διύλιση) στη μονάδα LPG FPSO για να επιτευχθεί διαχωρισμός των προϊόντων βουτανίου και προπανίου. Κάθε προϊόν καταψύχεται για αποθήκευση σε δεξαμενές ατμοσφαιρικής πίεσης και περιοδικά μεταφέρεται σε δεξαμενόπλοια LPG για μεταφορά και διάθεση στην παγκόσμια αγορά. Ναυπηγημένο στα ναυπηγεία Mitsui και IHI για λογαριασμό της εταιρείας Sonangol, διαθέτει διπλό κύτος και έχει συνολικό μήκος 264 μέτρων, πλάτος 49 μέτρων και μέγιστο βύθισμα 29.3 μέτρων. Με βάρος (κενό φορτίου) 92,743 τόνων, είναι εξοπλισμένο με σύστημα διατήρησης ψύξης IMO Type B (μέγιστη κατάψυξη φορτίου στους -50 C / 0.45barg). Στην Ανγκόλα όπου επιχειρεί, βρίσκεται αγκυροβολημένο σε βάθος μόλις 58 μέτρων. Η διάταξη εκφόρτωσης διαθέτει δύο βραχίονες ανύψωσης LPG και έναν κατακόρυφο αγωγό αερίου. Το σύστημα μεταφοράς περιλαμβάνει δύο σπειροειδείς διατάξεις, ένα ηλεκτρικό περιστρεφόμενο πυργίσκο και ένα περιστρεφόμενο σύστημα εύκαμπτων σωλήνων. Το εισερχόμενο αέριο φορτώνεται σε ρυθμό 10mmscfd σε ονομαστική πίεση ρέοντος 605psig στους 65 F. 60

61 4.7 H2/CO2 FPSO Ο κορυφαίος Ιαπωνικός Νηογνώμονας Nippon Kaiji Kyokai, γνωστός και ως ClassNK χορήγησε στα τέλη Νοεμβρίου 2014, «Κατ Αρχήν Έγκριση» (Approval in Principle-AIP) σε ένα νέο τύπο πλοίου με την ονομασία-χαρακτηρισμό H2/CO2 FPSO, του οποίου ο σχεδιασμός αναπτύχθηκε από την Mitsubishi Heavy Industries (MHI) και την Chiyoda Corporation. Συγκεκριμένα, το τμήμα του καταστρώματος με το σύνολο του εξοπλισμού και των δαιδαλωδών σωληνώσεων με τις πολλαπλές διακλαδώσεις καθώς και το πλωτό τμήμα (κύτος) της εγκατάστασης αναπτύχθηκε από την Chiyoda και τη MHI αντίστοιχα, με την υποστήριξη του ClassNK s Joint R&D for Industry Program, του Κοινού Προγράμματος Βιομηχανικής Έρευνας & Ανάπτυξης του Ιαπωνικού Νηογνώμονα. Η Κατ Αρχήν Έγκριση» (AIP) είναι ένα απαραίτητο βήμα στη διαδικασία της ανάπτυξης σχεδιαστικών ιδεών για πρακτική εφαρμογή στη ναυτιλιακή και την υπεράκτια βιομηχανία. Ως μέρος της διαδικασίας, η ClassNK διεξήγαγε μια εκτεταμένη επισκόπηση της σχεδιαστικής ιδέας, συμπεριλαμβανομένης τόσο της εκτίμησης των κινδύνων και της ενδελεχής επανεξέτασης της δομής του πάνω μέρους του πλοίου H2/CO2 FPSO για να διασφαλίσει ότι ο σχεδιασμός πληροί τους σχετικούς διεθνείς κανονισμούς και πρότυπα. Η ClassNK έχει δεσμευθεί να χρησιμοποιεί την εκτεταμένη γνώση και εμπειρία της στην επίβλεψη της ανάπτυξης των υπεράκτιων κατασκευών και εγκαταστάσεων, υποστηρίζοντας έτσι την ανάπτυξη και τη διάδοση των νέων υπεράκτιων ενεργειακών πόρων και τεχνολογιών. Τα πλοία FPSO χρησιμοποιούνται όπως αναφέρθηκε σε υπεράκτιες επιχειρήσεις της βιομηχανίας πετρελαίου και φυσικού αερίου και για την αποθήκευση αργού πετρελαίου και υγροποιημένου φυσικού αερίου από υπεράκτιες πηγές μέχρι να μπορεί να μεταφερθεί μέσω αγωγών στην ακτή ή μέσω μεταφόρτωσης σε πλοίο (ship-to-ship). Αυτό το νέο μοντέλο πλοίου H2/CO2 FPSO, ωστόσο, εξάγει υδρογόνο (Η2) και διοξείδιο του άνθρακα (CO2) από το αντίστοιχο αέριο που παράγεται ως παραπροϊόν της πετρελαϊκής παραγωγής (Εικ. 4.7α). 61

62 Εικ.4.7α: H2/CO2 FPSO Λόγω της αναμφισβήτητης φιλικότητας προς το περιβάλλον και της εξαιρετικής διαθεσιμότητας του, υπάρχει αυξανόμενο ενδιαφέρον για τη χρήση του υδρογόνου ως καυσίμου, και σχετικές έρευνες βρίσκονται σε εξέλιξη παγκοσμίως. Η αποθήκευση και μεταφορά του υδρογόνου εξακολουθεί να παρουσιάζει μια σειρά από δύσκολες τεχνικές προκλήσεις για βιομηχανική και εμπορική χρήση. Για την αντιμετώπιση αυτών των προκλήσεων, το πλοίο H2/CO2 FPSO χρησιμοποιεί μια νέα οργανική χημική μέθοδο για τη μετατροπή του υδρογόνου στο εξαιρετικά σταθερό μεθυλοκυκλοεξάνιο (MCH), το οποίο μπορεί να αποθηκευτεί σε υγρή μορφή σε κανονική θερμοκρασία και πίεση. Καθώς το MCH μπορεί να μεταφερθεί μέσω πρότυπων δεξαμενόπλοιων μεταφοράς χημικών προϊόντων, η μετατροπή του υδρογόνου σε MCH όχι μόνο μειώνει τους κινδύνους και τις προκλήσεις που σχετίζονται με την αποθήκευση του υδρογόνου, αλλά επίσης τη βελτιστοποιεί για τις μεταφορές, χρησιμοποιώντας τα υφιστάμενα δίκτυα μεταφοράς. Το MCH που παράγεται από το Η2/CO2 FPSO θα μπορεί στη συνέχεια να μεταφερθεί με δεξαμενόπλοια μεταφοράς χημικών προϊόντων σε περιοχές ζήτησης υδρογόνου και να μετατραπεί ξανά σε υδρογόνο με τη χρήση ενός αντιδραστήρα αφυδρογόνωσης που αναπτύχθηκε από την Chiyoda. 62