ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΚΑΤΣΑΚΙΩΡΗ

Transcript

1 Διαγώνισμα στη Νεοελληνική Γλώσσα Επιμέλεια: Δ.Κατσακιώρη Α Λυκείου «Τα πρότυπα και οι νέοι» Στα μπαράκια και αλλού, όπου συχνάζει η νεολαία, ακούω τους νέους να μιλούν μόνο για χρήμα. Η ανάπτυξη προτύπων αποτελεί ιδιαίτερη ανάγκη της ανθρώπινης δραστηριότητας και αναγκαστικά αντανακλά την κοινωνική συνείδηση μιας ομάδας ή μιας εποχής. Τα πρότυπα οφείλουν την πνοή και τις μεταλλαγές τους στη δυναμική της κοινωνικής ζωής, στη διαφοροποίηση των τεχνικών μέσων, στη διαμόρφωση της κάθε νέας κουλτούρας. Δεν είναι, λοιπόν, τυχαία η σχετική απουσία προτύπων και η συμπλήρωση του κενού τους από τις λεγόμενες «ευτελείς» αξίες σήμερα όπου διανύουμε μια ομολογουμένως μεταβατική περίοδο από ένα σύνολο γκρεμισμένων αξιών σε ένα άλλο που ακόμα δεν έχει διαμορφωθεί. Δεν είναι, όμως, περίεργο ότι η νεολαία δεν ασχολείται με τα πρότυπά μας αφού δε συνδέεται με αυτά. Και πώς ν ασχοληθεί, εφόσον αυτοί που τους τα προσφέρουν έχουν ως πρώτο μέλημά τους να μην είναι ανιχνεύσιμη η προέλευση, η ανάδειξη και η σκοπιμότητά τους. Πώς λοιπόν η νεολαία να ανοιχθεί σε κάτι που εξ ορισμού υποπτεύεται; Αντιδρά στα πρότυπα που εμφανίζονται κούφια και «δημιουργεί» τα δικά της νεανικά «αντιπρότυπα». Η σύγκρουση των δύο παράγει μόνο σιωπή. Και η επίσημη άποψη: «Οι νέοι συμπεριφέρονται έτσι, γιατί δεν έχουν πρότυπα». Για ποια πρότυπα μιλάμε άραγε; Τα κίβδηλα πρότυπα που αγοράζονται φτηνά στα περίπτερα; Μα, η νεολαία αξίζει υψηλότερους στόχους και όνειρα που συνοψίζονται στις λέξεις: εντιμότητα, δημιουργικότητα, κοινωνική προσφορά. Ίδιους, βέβαια, με τους δικούς μας, αλλά από μας ποιος άραγε τους έχει διατηρήσει; Το κάθε πρότυπο κερδίζει το σεβασμό του, όταν αντικατοπτρίζει έργο και όχι κενά νοήματος ιδανικά. Η νεολαία, ασυνείδητα ίσως, το ξέρει αυτό και θα ήμουν επίορκος, αν προσπαθούσα να πείσω για το αντίθετο. Η νεολαία μας, που τρώει πολύ λιγότερο κουτόχορτο από τους μεγάλους και σίγουρα δεν το χωνεύει καθόλου, κατάλαβε γρήγορα ότι το θέαμα, με το κιλό, της τηλεόρασης δεν είναι μήνυμα, δεν είναι πρότυπο ούτε φορέας ονείρων και δημιουργίας. Στράφηκε, λοιπόν, στη μουσική, στο χορό και το τραγούδι, που έστω και για τον ακροατή δεν παύουν να είναι δημιουργία, εφόσον οδηγούν την ψυχή, το μυαλό και το σώμα σε νέα μονοπάτια κι αναζητήσεις, σνομπάροντας την τηλεόραση, προτιμώντας εαυτούς και αλλήλους. Οι νέοι κάθε εποχής πιστεύουν στην αυθεντία της λογικής και όχι στη λογική της αυθεντίας. Γι αυτό είναι νέοι και θα γεννούν πάντα. Λογική και αλήθεια. Ο νέος κάθε εποχής είναι ίδιος, επιφανειακά μόνο αλλάζει. Άλλοτε φοράει καμπάνες και έχει

2 φαβορίτες, βάζει σκουλαρίκι, ακούει τζαζ ή heavy metal κτλ. Στην ουσία είναι πάντοτε ίδιος, ορμητικός, ιδεαλιστής άπειρος, ρομαντικός, αντιαυταρχικός, επαναστάτης. Αντί λοιπόν να τον παγιδεύουμε σε λαβύρινθους τυπολατρίας και να τον κουράζουμε με αμφίβολες αυθεντίες και πρότυπα, γιατί να μην του δώσουμε απλώς την ώθηση, ώστε εκείνος να έχει ελεύθερο χώρο να δώσει κι αυτός τη συμβολή του; Να τραβήξουν, λοιπόν, οι νέοι το δρόμο που νιώθουν να τους δείχνει ο ίδιος ο εαυτός τους. Τα πρότυπα πάλι που επικρατούν στο χώρο της παιδείας είναι τα πρότυπα των δυνατών, που κατέχουν και διακυβερνούν τα αγαθά. Η παιδεία προσπαθεί να μορφώσει πολίτη ικανό να συντηρεί τα καθεστώτα, όπως είπε και ο αείμνηστος Γληνός. Η αδιάκοπη, όμως δυναμική και οι πόθοι εκείνων που διψούν για γνώση οδηγεί ευτυχώς σε νέα δεδομένα ισορροπίας, σε αντίθεση με το κράτος, δηλαδή σε νέα πρότυπα. Τα νέα πρότυπα πιστεύω κι ελπίζω ότι θα δημιουργηθούν μέσα στο γενικότερο περίγραμμα ιδεών, που ανέκαθεν αποτελούσαν πρόπλασμα μιας ανθρωπιστικής ιδεολογίας και πολιτικής: η κοινωνική αλληλεγγύη, η ιδεολογία της συλλογικότητας αντί των οραμάτων του τοπικισμού η πολιτική ως συμπύκνωση κοινωνικών πρακτικών και όχι ως τέχνη διαχείρισης (το περιβόητο management), η πίστη σε έναν καλύτερο κόσμο, όπου θα πρυτανεύουν οι ανάγκες και οι αξίες χρήσης και όχι οι νόμοι της αγοράς και του ανελέητου ανταγωνισμού. Επί του παρόντος οι νέοι συνθλίβονται μέσα στην κοινωνική δυσπραγία, την ανεργία, την απαιτητική οικογένεια και κοινωνία, που ολοένα απαιτούν, αλλά δεν είναι διατεθειμένες να ακούσουν και να νιώσουν. Ας μην εκπλήσσονται, λοιπόν, όταν σπέρνοντας ανέμους θερίζουν θύελλες. Γ. Μαρκάτος, ΤΟ ΒΗΜΑ Ερωτήσεις: Α. Να γράψετε την περίληψη του κειμένου( λέξεις). (μονάδες 25) Β.1. ευτελείς, προσφέρουν, επιφανειακά, αμφίβολες, ισορροπίας: να γράψετε από μία συνώνυμη λέξη για κάθε μία από τις παραπάνω λέξεις του κειμένου. (μονάδες 5) 2. Να εξηγήσετε σε μία παράγραφο λέξεων γιατί η ανάπτυξη προτύπων αποτελεί ιδιαίτερη ανάγκη της ανθρώπινης δραστηριότητας. (μονάδες 10)

3 3. Nα βρείτε τον τρόπο/-ους ανάπτυξης στην 5 η παράγραφο του κειμένου. Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας. 4. Ποιος είναι ο τρόπος και τα μέσα πειθούς στην 3η και 6η παράγραφο; Γ.ΕΚΘΕΣΗ: (μονάδες 4) (μονάδες 6) Σε ένα άρθρο λέξεων να αναφερθείτε στη συμβολή των προτύπων στη διαμόρφωση της προσωπικότητας του ατόμου και στα πρότυπα που προωθεί η σύγχρονη κοινωνία. Καλή επιτυχία! (μονάδες 50) Ενδεικτικές απαντήσεις Α. Ο συγγραφέας πραγματεύεται τη σχέση των νέων με τα πρότυπα της εποχής. Τονίζει την ανάγκη υγιών προτύπων και επισημαίνει την απουσία τους σήμερα, πράγμα που το αντιλαμβάνονται οι σύγχρονοι νέοι και στρέφονται σε άλλους τρόπους δημιουργίας, τη μουσική και τον χορό. Παρόλο που και η παιδεία, όπως υποστηρίζει, συντηρεί τα πρότυπα των δυνατών, οι νέοι συνεχίζουν να διεκδικούν τα δικά τους είδωλα, που ανταποκρίνονται στη συλλογικότητα, την ανάγκη συμμετοχής στα κοινά και τον ανθρωπισμό. Ο συγγραφέας πιστεύει πως σε αυτήν τους την προσπάθεια οι νέοι πρέπει να ενθαρρυνθούν για να μην υπάρξουν αρνητικές κοινωνικές επιπτώσεις. Β.1. ευτελείς=χυδαίες, ανήθικες Προσφέρουν=διαθέτουν, παρέχουν, δίνουν, χαρίζουν Επιφανειακά= επιδερμικά, φαινομενικά, επιπόλαια, ρηχά Αμφίβολες=αβέβαιες, επισφαλείς, αμφισβητούμενες Ισορροπίας= αρμονίας, ομαλότητας, ισοδυναμίας, εξισορρόπησης 2. Η δημιουργία προτύπων έχει μεγάλη σημασία κυρίως για τους νέους, αλλά και για όλους τους ανθρώπους γενικότερα. Ένα υγιές πρότυπο επηρεάζει θετικά το πεδίο δράσης του ανθρώπου, τον τρόπο που σκέφτεται και αντιλαμβάνεται τα πράγματα, την κοσμοθεωρία και κοσμοαντίληψή του. Τα πρότυπα παρακινούν τον άνθρωπο στη δημιουργία, διευρύνουν τους πνευματικούς ορίζοντές του, προβάλλουν τις κατάλληλες αξίες και αρχές με τις οποίες το άτομο γίνεται ικανό να πορευτεί και να αναδειχθεί στη ζωή του. Γι αυτό, λοιπόν, συμπεραίνουμε ότι η ύπαρξη υγιών προτύπων είναι αναγκαία στη διαμόρφωση της προσωπικότητας του ατόμου.

4 3. Ο τρόπος ανάπτυξης της 5 ης παραγράφου είναι η αιτιολόγηση. Συγκεκριμένα, εξηγεί τη φράση «οι νέοι πιστεύουν στην αυθεντία της λογικής και όχι στη λογική της αυθεντίας». Η φράση γι αυτό συμβάλλει στην καλύτερη κατανόηση της αιτιολόγησης η :έχουμε επίκληση στο συναίσθημα με μέσα πειθούς τα ρητορικά ερωτήματα ( οι νέοι συμπεριφέρονται διατηρήσει;) και λέξεις συγκινησιακά φορτισμένες (κίβδηλα, εντιμότητα, δημιουργικότητα κ.α.) 6 η :έχουμε επίκληση στην αυθεντία καθώς χρησιμοποιείται η άποψη του παιδαγωγού Γληνού. Γ.ΕΚΘΕΣΗ Επικοινωνιακό πλαίσιο: είναι άρθρο, χρειάζεται τίτλο, γ πρόσωπη αφήγηση, πληροφοριακό και απρόσιτο ύφος. Πρόλογος (1 ): Ανάγκη ύπαρξης προτύπων κυρίως στους νέους Κ.θ: 1 ο ζητούμενο (2 ): Η συμβολή των προτύπων στη διαμόρφωση της προσωπικότητας του ατόμου: -διευρύνουν το πνεύμα, οξύνουν τον προβληματισμό, απελευθερώνουν το άτομο από προκαταλήψεις, στερεότυπα, δογματισμούς. -ενισχύουν την εθνική συνείδηση, καλλιεργώντας τη φιλοπατρία, αναπτύσσουν τον σεβασμό προς τη παράδοση, προφυλάσσουν από τον εθνικισμό και τον φανατισμό. -προβάλλουν ηθικές, διαχρονικές αξίες, ιδανικά, καλλιεργούν την ανιδιοτέλεια, τον ανθρωπισμό. -ενδυναμώνουν την κοινωνική συνείδηση, συντελούν στην ανάπτυξη υγιών διαπροσωπικών σχέσεων, προασπίζουν τα ανθρώπινα δικαιώματα, ωθούν στη συμμετοχή στα κοινά. -εκλεπτύνουν το αισθητικό κριτήριο, διδάσκουν και ωθούν σε μορφές γνήσιας ψυχαγωγίας. -αναπτύσσουν την αγωνιστικότητα, την αξιοπρέπεια, εμφυσούν οράματα και υψηλούς στόχους, παρακινούν στη δημιουργία, συμβάλλουν στη διάπλαση υγιούς σώματος και πνεύματος. 2 ο ζητούμενο (2 ):πρότυπα που προωθεί η σύγχρονη κοινωνία: -ο επιστήμονας που αδιαφορεί για τις ανθρωπιστικές αξίες, ο εξειδικευμένος -ο ατομικιστής, ο ιδιοτελής, που επιδιώκει την εξυπηρέτηση του προσωπικού συμφέροντος -ο οικονομικά επιτυχημένος, ο υπερκαταναλωτής -ο απαθής, αδιάφορος πολίτης που απαξιώνει την πολιτική και ρέπει προς τον φανατισμό -άτομα από τον χώρο του θεάματος και του αθλητισμού, με δόξα και γόητρο αλλά χαμηλής ποιότητας και ασιθητικής.

5 Επίλογος (1 ): Ανάγκη ανάδειξης από την κοινωνία υγιών προτύπων για τους νέους και γενικά για όλους τους ανθρώπους για να μπορεί να δομηθεί η ανθρώπινη κοινωνία σε γερές ηθικοπνευματικές βάσεις.