ΔΙΑΓΧΓΗ ΣΗΝ ΦΤΥΟΛΟΓΙΑ

Transcript

1 ΠΤΡΟΤ Κ. ΣΗΣΗΓΚΟΤ ΗΜΔΙΧΔΙ ΣΟ ΜΑΘΗΜΑ ΔΙΑΓΧΓΗ ΣΗΝ ΦΤΥΟΛΟΓΙΑ ΑΘΗΝΑ 2014

2 ΟΙ ΚΤΡΙΟΣΔΡΟΙ ΚΛΑΓΟΙ ΣΗ ΦΤΥΟΛΟΓΙΑ ΦΤΥΟΛΟΓΗΑ ΣΟΤ ΟΜΑΛΟΤ ΦΤΥΗΚΟΤ ΒΗΟΤ (ΦΤΙΟΛΟΓΙΚΗ ΦΤΥΟΛΟΓΙΑ) ΦΤΥΟΛΟΓΙΑ ΣΟΤ ΑΣΟΜΟΤ ΦΤΥΟΛΟΓΗΑ ΣΟΤ ΑΝΘΡΧΠΟΤ ΓΔΝΗΚΖ ΦΤΥΟΛΟΓΗΑ ΔΗΓΗΚΖ ΦΤΥΟΛΟΓΗΑ ηνπ παηδηνχ (Παηδαγσγηθά Φπρνινγέα, Δμειηθηηθά Φπρνινγέα). ηεο εθπαέδεπζεο (Δθπαηδεπηηθά Φπρνινγέα). ηνπ γϋξνληα (Φπρνινγέα ηεο Σξέηεο Ζιηθέαο). ηνπ Ϊληξα. ηεο γπλαέθαο. ΦΤΥΟΛΟΓΗΑ ΣΧΝ ΑΣΟΜΗΚΧΝ ΓΗΑΦΟΡΧΝ (ΓΗΑΦΟΡΗΚΖ ΦΤΥΟΛΟΓΗΑ, ΥΑΡΑΚΣΖΡΟΛΟΓΗΑ) Φπζηνγλσκνληθά. Φξελνινγέα ά Κξαληνζθνπέα. Γξαθνινγέα. ΚΛΗΝΗΚΖ ΦΤΥΟΛΟΓΗΑ ΠΔΗΡΑΜΑΣΗΚΖ ΦΤΥΟΛΟΓΗΑ ΝΔΤΡΟΦΤΥΟΛΟΓΗΑ ΦΤΥΟΛΟΓΗΑ ΣΖ ΠΡΟΧΠΗΚΟΣΖΣΑ ΣΑΣΗΣΗΚΖ ΦΤΥΟΛΟΓΗΑ ΦΤΥΟΛΟΓΗΑ ΣΧΝ ΕΧΧΝ ΓΔΝΗΚΖ ΦΤΥΟΛΟΓΗΑ ΔΗΓΗΚΖ ΦΤΥΟΛΟΓΗΑ ΤΓΚΡΗΣΗΚΖ (Ή ΖΘΟΛΟΓΗΚΖ) ΦΤΥΟΛΟΓΗΑ (κεηαμχ αλζξψπνπ θαη δψνπ) ΦΤΥΟΛΟΓΙΑ ΣΧΝ ΟΜΑΓΧΝ ΚΟΗΝΧΝΗΚΖ ΦΤΥΟΛΟΓΗΑ ΦΤΥΟΛΟΓΗΑ ΣΧΝ ΛΑΧΝ Ή ΔΘΝΟΛΟΓΗΚΖ ΦΤΥΟΛΟΓΗΑ ΦΤΥΟΛΟΓΗΑ ΣΟΤ ΠΛΖΘΟΤ (Le Bon) ΓΔΧΦΤΥΟΛΟΓΗΑ ΔΦΖΡΜΟΜΔΝΖ Ή ΠΡΑΚΣΗΚΖ ΦΤΥΟΛΟΓΗΑ (ΦΤΥΟΣΕΥΝΙΑ) ΦΤΥΟΛΟΓΗΑ ΣΧΝ ΚΟΗΝΧΝΗΚΧΝ ΣΑΞΔΧΝ ΚΑΗ ΣΧΝ ΔΠΑΓΓΔΛΜΑΣΧΝ ΦΤΥΟΛΟΓΗΑ ΣΖ ΔΡΓΑΗΑ ΦΤΥΟΛΟΓΗΑ ΣΖ ΗΣΟΡΗΑ ΦΤΥΟΛΟΓΗΑ ΣΖ ΘΡΖΚΔΗΑ ΠΟΗΜΑΝΣΗΚΖ ΦΤΥΟΛΟΓΗΑ ΦΤΥΟΛΟΓΗΑ ΣΟΤ ΑΝΧΜΑΛΟΤ ΦΤΥΗΚΟΤ ΒΗΟΤ (ΦΤΥΟΠΑΘΟΛΟΓΙΑ) 2

3 ΟΙ ΚΤΡΙΟΣΔΡΔ ΥΟΛΔ ΣΗ ΦΤΥΟΛΟΓΙΑ ΦΗΛΟΟΦΗΚΖ ΦΤΥΟΛΟΓΗΑ ΓΔΝΙΚΑ ΟΤΗΑ / ΔΝΔΡΓΔΗΑ ΣΖ ΑΗΜΑΣΧΓΟΤ (PSYCHE) ΚΑΗ ΛΟΓΗΚΖ (SOUL) ΦΤΥΖ. ΔΓΡΑ ΣΖ ΦΤΥΖ. ΑΘΑΝΑΗΑ ΣΖ ΦΤΥΖ. ΜΔΣΑΦΤΙΚΗ ΦΤΥΟΛΟΓΙΑ ΠΛΑΣΧΝ. ΑΡΗΣΟΣΔΛΖ. ΣΧΗΚΟΗ. ΠΑΣΔΡΔ ΣΖ ΔΚΚΛΖΗΑ. DESCARTES. LEIBNIZ. ΝΗΠΣΙΚΗ ΦΤΥΟΛΟΓΙΑ (π. Η. Ρσκαλέδεο, Μεηξ. Η. ΒιΪρνο) Ζ Ρ Δ Ο Ν ΔΝΔΡΓΔΗΑ (ΠΝΔΤΜΑ Ή SOUL Ή ΝΟΤ) ΚΑΡΓΙΑ ΝΟΟΤΑ ΚΑΣΑΣΑΖ ΝΟΔΡΖ ΔΝΔΡΓΔΗΑ ΔΓΚΔ- ΦΑΛΟ ΦΑΙΝΟΜΔΝΟΛΟΓΙΚΗ Ή ΚΑΣΑΝΟΟΤΑ ΦΤΥΟΛΟΓΙΑ ΤΠΑΡΞΙΑΚΗ ΦΤΥΟΛΟΓΙΑ ΑΝΘΡΧΠΙΣΙΚΗ ΦΤΥΟΛΟΓΙΑ G. ALLPORT. K. ROGERS. A. MASLOW. V. FRANKL. R. ASSAZIOLI. H. SULLIVAN. G. KELLY. ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΚΗ ΦΤΥΟΛΟΓΙΑ GESTALT (επνπηεέα μαθληθά εθ ηνπ φινπ) ΦΤΥΟΛΟΓΙΑ ΣΗ ΓΟΜΗ Ή ΣΧΝ ΟΛΟΣΗΣΧΝ ΦΤΥΟΛΟΓΙΑ ΣΟΤ ΠΔΓΙΟΤ ΠΡΟΧΠΟΚΡΑΣΙΚΗ ΦΤΥΟΛΟΓΙΑ ΝΔΟΠΡΟΧΠΙΜΟ ΦΤΥΟΚΤΒΔΡΝΗΣΙΚΗ ΘΔΣΙΚΗ ΦΤΥΟΛΟΓΙΑ 3

4 ΝΔΤΡΟΦΤΥΟΛΟΓΙΑ ΣΟ ΝΔΤΡΙΚΟ ΤΣΗΜΑ ΓΔΝΗΚΑ ΚΔΝΣΡΗΚΟ εγθϋθαινο. - ηειηθφο (2 εκηζθαέξηα, αχιαθεο, θαηϊ νπζέα ά εγθεθαιηθφο θινηφο). - δηϊκεζνο (νπηηθνέ ζϊιακνη, ππνζϊιακνο, ππφθπζε, επηζϊιακνο ά επέθπζε ά θσλϊξηνλ). - κϋζνο (λεπξηθϋο έλεο, ηεηξϊδπκν, ζθϋιε, βξαρένλεο, πδξαγσγφο ηνπ Sylvius). - νπέζζηνο (γϋθπξα, παξεγθεθαιέδα). - Ϋζραηνο ά πξνκάθεο. λσηηαένο κπειφο. - θαηϊ νπζέα. - ιεπθά νπζέα. - θεληξηθφο λεπξηθφο ζσιάλαο. λεχξα. γϊγγιηα. ΑΤΣΟΝΟΜΟ ζπκπαζεηηθφ. παξαζπκπαζεηηθφ. ΝΔΤΡΗΚΟ ΚΤΣΣΑΡΟ ΤΣΑΣΗΚΑ ππξάλαο. θπηφζσκα. δελδξέηεο. λεπξέηεο (λεπξϊμνλαο) 4

5 ΗΓΗΟΣΖΣΔ δηεγεξζηκφηεηα. αγσγηκφηεηα. ΣΟ ΔΝΓΟΚΡΙΝΙΚΟ ΤΣΗΜΑ (ελδνθξηλεέο αδϋλεο νξκφλεο) ΤΠΟΦΤΖ (ηξνπέλεο) ΘΤΡΔΟΔΗΓΖ (ζπξνμέλε) ΔΠΗΝΔΦΡΗΓΗΑ (θνξηηδφλε, αδξελαιέλε) ΠΑΓΚΡΔΑ (ηλζνπιέλε) ΓΔΝΝΖΣΗΚΟΗ ΑΓΔΝΔ ΦΤΥΟΛΟΓΙΑ ΣΗ ΤΜΠΔΡΙΦΟΡΑ (ΤΜΠΔΡΙΦΟΡΙΜΟ BEHAVIORISMUS) ΓΝΧΙΑΚΗ ΦΤΥΟΛΟΓΙΑ (COGNITIVE PSYCHOLOGY) ΓηεξεπλΪ ηνπο ηξφπνπο επηθνηλσλέαο θαη ηνπο λφκνπο, πνπ δηϋπνπλ ηε δηαδηθαζέα ηεο αλζξψπηλεο πιεξνθφξεζεο. Ζ αλζξψπηλε κϊζεζε εέλαη ιεηηνπξγέα, πνπ εμαξηϊηαη απφ ηα «ζπκβνιηθϊ ζπζηάκαηα» θαη φρη κηα απιά αληαλαθιαζηηθά ελϋξγεηα. ν αλζξψπηλνο νξγαληζκφο δε ζεσξεέηαη παζεηηθφ πξντφλ ηνπ πεξηβϊιινληνο, αιιϊ ελεξγεηηθφ νλ, πνπ ζπκκεηϋρεη ζηελ έδηα ηνπ ηελ εμειηθηηθά πνξεέα ΦΤΥΟΛΟΓΙΑ ΣΟΤ ΒΑΘΟΤ (ΒΑΘΤΦΤΥΟΛΟΓΙΑ) ΚΑΙ ΜΔΣΑΦΡΟΫΓΙΚΟΙ ΙΣΟΡΙΑ ΣΗ ΦΤΥΑΝΑΛΤΗ Η. ΦΑΔΗ ΦΡΟΩΓΗΚΖ ΦΤΥΑΝΑΛΤΖ Ζ γελεηάζηα νξκά ηπαύμα ( ). Ζ <πξνο απηνζπληάξεζε νξκά> ( ). Ζ γϋλεζε ηεο <πξνο ζϊλαην νξκάο> ( ) επιθεηικόηηηαρ. ΔμΫιημε ηεο ζεσξέαο γηα ην Ϊγρνο θαη ηεο δηδαζθαιέαο γηα ην νηδηπφδεην ζχκπιεγκα (1939). ΗΗ. ΦΡΟΩΓΗΚΖ ΥΟΛΖ ΦΤΥΑΝΑΛΤΖ Υαξαθηεξνινγηθά ΦπραλΪιπζε K. Abraham ( ). Φπρνπαζνινγηθά ςπραλϊιπζε S. Ferenczi ( ). πκβνιηθά ςπραλϊιπζε E. Jones ( ). ΦπραλΪιπζε ηνπ παηδηνχ M. Klein ( ). Φξνυδνκαξμηζκφο W. Reich ( ) θαη H. Marcuse ( ). Γνλετθά ςπραλϊιπζε θαη ςπρν-ηζηνξέα E. Erikson (1902-). Ακπληηθά ηνπ Δγψ ςπραλϊιπζε θαη παηδνςπρηαηξηθά ςπραλϊιπζε A. Freud ( ). 5

6 ΗΗΗ. ΓΔΤΣΔΡΖ ΦΤΥΑΝΑΛΤΣΗΚΖ ΥΟΛΖ Αηομική Φςσολογία A. Adler ( ). Σξαχκα ηεο γϋλλεζεο ηνπ O. Rank ( ). Σν <εαπηφ> θαη ηα παζνινγηθϊ ζχλδξνκα ηνπ H. Sullivan ( ). Νενθξνυδηζκφο (επαλαμηνιφγεζε ηεο ΦπραλΪιπζεο) ηεο K. Horney ( ). Αναλςηική Φςσολογία C. Jung ( ). Νενθξνυδνκαξμηζκφο E. Fromm ( ). IV. Ζ ΣΡΗΣΖ (Ή ΝΔΑ) ΒΗΔΝΝΑΗΑ ΦΤΥΑΝΑΛΤΣΗΚΖ ΥΟΛΖ Λογοθεπαπεία V. Frankl (1905). <Ανάλςζη και ύνθεζη ηηρ ύπαπξηρ> I. Caruso (1914). Κοπποτςσολογία W. Daim. V. ΜΔΣΑΦΡΟΩΓΗΚΟΗ ΦΤΥΑΝΑΛΤΣΔ Φαηλνκελνινγηθά (θαηαλννχζα) ςπραλϊιπζε L. Binswanger (1881). Τπαξμηζηηθά ςπραλϊιπζε H. Ey (U. Sonnemann, 1954). Οιηζηηθά ςπραλϊιπζε V. Von Weizsaecker ( ). πλαληεζηαθά ςπραλϊιπζε H. Trueb (C. Seguin1965). Πεξζνλαιηζηηθά ςπραλϊιπζε P. Christian. Πνιηηηζκηθά ςπραλϊιπζε E. Michel. Σπιαδική ςπραλϊιπζε P. L. Entralgo. VΗ. ΤΓΥΡΟΝΔ ΦΤΥΑΝΑΛΤΣΗΚΔ ΣΑΔΗ ΔκβΪζπλζε ζηελ ηξηκεξά δηαέξεζε ηεο ςπράο (κεηαςπρνινγηθϋο ζεσξέεο). Θεσξέα θαη ηερληθά ηεο ςπραλϊιπζεο παηδηψλ (πξβι. V. Smirnoff, 1960). Αλζξσπηζηηθά ςπραλϊιπζε (πξβι. J. Rattner, 1967). ΔθεξκνζκΫλε ςπραλϊιπζε ζε ηνκεέο θνηλσληθψλ επηζηεκψλ (π.ρ. ςπραλαιπηηθά Αλζξσπνινγέα). ΔθεξκνζκΫλε ςπραλϊιπζε ζηε Φηινινγέα θαη Λνγνηερλέα (ςπραλαιπηηθά θαη γισζζνινγηθά εξκελεέα θπξέσο απφ ηε Γαιιηθά Φπραλαιπηηθά ρνιά). [πξβι. Σο ζηάδιο ηος καθπέθηη θαη ε εκεησηηθά ΦπραλΪιπζε ηνπ J. Lacan 1936, 1965]. ΔθεξκνζκΫλε ςπραλϊιπζε ζηε Φηινζνθέα, ζηελ Ηδενινγέα Πνιηηηθά, ζηηο ΚαιΫο ΣΫρλεο (ςπραλαιπηηθά εξκελεέα Αξρηηεθηνληθάο, Γιππηηθάο, Εσγξαθηθάο) θαη ζηε ζξεζθεέα. 6

7 Κιηληθά ΦπραλΪιπζε (Ϋκθαζε ζηα πξνβιάκαηα Ϊγρνπο, ζρηδνθξϋλεηαο, νηθνγελεηαθψλ ζρϋζεσλ, γπλαηθεέαο ζεμνπαιηθφηεηαο θαη λαξθσηηθψλ) [πξβι. R. Laing, 1960]. ΔΙΑΓΧΓΗ ΣΗΝ ΦΤΥΑΝΑΛΤΗ Ι. ΟΡΙΜΟ Σον όρο ψυχανάλυση (1890) δημιούργησε πρώτος ο S. Freud ( ). Πρβλ. Σπουδές στην υστερία Breuer (Βέρθα Πάππενχαϊμ ή Άννα, 1895, μέσω ύπνωσης). Μέθοδος θεραπευτικής αντιμετώπισης των ψυχικών διαταραχών. Προσωπικότητας θεωρία οικοδομημένη πάνω σε έννοιες όπως: ασυνείδητο, Εγώ και Τπερεγώ. Καθοδηγητική διδασκαλία και βοήθεια του ασθενή να εκφρασθεί με ελεύθερο συνειρμό, και ερμηνεία των συνειρμών και των εμποδίων που αυτός αντιμετωπίζει στην προσπάθειά του να εκφρασθεί ελεύθερα, καθώς επίσης και ερμηνεία των συναισθημάτων και στάσεων προς το θεραπευτή του. Ψυχολογικές θεωρίες προέλευσης των νευρώσεων και αργότερα της γενικής δια-νοητικής ανάπτυξης. Ψυχανάλυση = Ψυχολογία του Βάθους (Freud, Adler, Jung). ΙΙ. ΒΑΙΚΕ ΕΝΝΟΙΕ ΣΗ ΨΤΧΑΝΑΛΤΗ Ασυνείδητο (id), συνειδητό (Ego), προσυνείδητο (προ-εγώ), Τπερεγώ (Superego). Libido (κάθεξη σε ερωτογενείς ζώνες, ορμή ζωής και θανάτου), Ναρκισσισμός. Οιδιπόδειο σύμπλεγμα (ο μικρός Χανς, 3-5 ετών), πατέρας (Totem & taboo) άγχος ευνουχισμού, σύμπλεγμα Ηλέκτρας, Μωυσής και Μονοθεϊσμός (θεοποίηση του πατέρα). ύγκρουση μεταξύ της αρχής της επιθυμίας και της αρχής της πραγματικότητας. Η ΣΥΓΚΡΟΥΣΗ ΚΑΣΑ ΣΟΝ S. FREUD ΚΑΙ ΣΗΝ ΨΤΧΑΝΑΛΤΗ Κατά τήν Ψυχολογία τοῦ Βάθους, ἡ σύγκρουση ἀναφέρεται στή διέγερση δύο ή περισσοτέρων ἀντιτιθεμένων κινήτρων, τά ὁποῖα δέν μποροῦν νά ἱκανοποιηθοῦν ταυτοχρόνως. Ἡ σύγκρουση ἀρχίζει νά ὑπάρχει, ὅταν ἡ μείωση ἑνός ἐρεθίσματος σέ σχέση πρός ἕνα κίνητρο συνδέεται ἄμεσα μέ τήν αὔξηση ἑνός ἄλλου, οὕτως ὥστε νά ἀπαιτεῖται νέα διευθέτηση ἤ ρύθμιση. Ὑπάρχουν συνειδητές συγκρούσεις, ὅπως π.χ. μεταξύ δύο ἐπιθυμιῶν, ἤ μεταξύ δύο κινδύνων/ἀπειλῶν, ἤ μεταξύ μιᾶς ἀνάγκης καί 7

8 ἑνός συναισθήματος, λ.χ. τοῦ φόβου, ἀλλά ὑπάρχουν καί ἀσυνείδητες συγκρούσεις, ὅπως π.χ. μεταξύ κάποιας παρόρμησης καί μιᾶς πολιτιστικῆς ἀξίας. Μιλώντας αὐστηρῶς ψυχαναλυτικά, σύγκρουση ἐννοοῦμε τήν ὁρμική ἀπαίτηση (Libidinal-aggressive impulses) τοῦ ἀσυνειδήτου (1d) πρός τό φορτισμένο (ἀπό τό Ὑπερεγώ-UeberIch) 'Εγώ (Ich) 1. Ἡ σύγκρουση δηλ. (Ἐγώ καί Id) τοῦ πρώτου ἐπιπέδου συνεχίζεται στή σύγκρουση Ἐγώ καί Ὑπερεγώ σέ δεύτερο ἐπίπεδο. Ἐάν τό Ὑπερεγώ ἀποτελεῖται καθαρά ἀπό Θεῖα στοιχεῖα, τότε ἡ σύγκρουση μετατοπίζεται στήν πάλη Ἐγώ καί Θεοῦ. τήν κατηγορία αὐτή ὑπάγεται ἡ βασική σύγκρουση μεταξύ ἄλογης Ψυχῆς (Libido) καί ἠθικῆς συνείδησης (Superego). Ἐδῶ πρόκειται γιά τήν ἀσυνείδητη σύγκρουση μεταξύ ἀσυνείδητου θρησκευτικοῦ ἐνστίκτου καί ἀσυνείδητης <ἐγωικῆς ὁρμῆς> (Libido), ἤ μεταξύ <πνευματικοῦ ἀσυνειδήτου> καί ὁρμῶν 2. Εἶναι ἐνδιαφέρον ὅτι σύγχρονοι μεταφροϋδικοί Ψυχαναλυτές, ὅπως π.χ. ὁ I. Caruso, V. E. Frankl, M. R. Nelson κ.ἄ., ἑρμηνεύουν τήν προέλευση τῶν νευρώσεων ὄχι ἀπό τή σύγκρουση μεταξύ ὁρμῶν, ἀλλά μᾶλλον ἀπό τή σύγκρουση μεταξύ διαφόρων πνευματικῶν ἀξιῶν. Οἱ συγκρούσεις δέν εἶναι ὅλες ἐξίσου σοβαρές ἤ νευρωτικές. Ἡ σύγκρουση διακρίνεται σέ ἁπλή (φυσιολογική) 3 καί ψυχολογική (μέ ἀπώθηση, τραυματική κατάσταση καί νεύρωση) 4. Νευρωτική ἡ σύγκρουση γίνεται μόνο, ὅταν τό ἕνα ἀπό τά ἀντιτιθέμενα μέρη εἶναι ἀσυνείδητο, καί ὁ ἄνθρωπος προσπαθεῖ νά τήν ἐπιλύσει μέ κάποια μέσα, πού ἐπωνομάστηκαν "μηχανισμοί ἄμυνας" 5. Ἡ προσπάθεια ἐπίλυσης τῆς σύγκρουσης μέ τούς μηχανισμούς εἴτε τῆς 1 Βλ. Κ. Σ σ ε υ α ν ῆ, Μαθήμασα Ψτφιασπικῆρ, ς Κασά σόν S. P f e i f e r [ Faith-induced Neurosis: Myth or Reality?, JPT 2, 22 (1994) 91 ἑ ξ.] ὑπάπφοτν ἑ πσά πεπιοφέ ρ θπηςκετσικῆρ ςύγκποτςηρ: 1. γενική σάςη γιά ςτγκποτςιακή λεισοτπγί α, 2. ςτγκπούςειρ ἐ μπλεκόμενερ μέ οἰ κογενειακή νομιμόσησα, πού ὁδηγοῦν ςέ σπαῦμα ἤ ἀδικί α, 3. ςτγκπούςειρ μεσαξύ ἰ δεῶν καί ππαγμασικόσησαρ, 4. μιά βαςική σάςη γιά αὐξανόμενο ἄγφορ, 5. αἰ ςθήμασα ἐ νοφῆρ ὡρ μέ πορ σῶν ἀνθπώπινψν ςτνθηκῶν, 6. ἐ ξάπσηςη ἀπό σό Θεό ςέ ςφέ ςη μέ σή λήχη πποςψπικῆρ εὐθύνηρ, καί 7. ἀνθπώπινη νομιμόσησα ςέ ςφέ ςη μέ σή φπιςσιανική ἐ λετθεπί α. 3 Βλ. D. L a g a c h e, Ππόλογορ ςσήν "Ὁμαδική Ψτφολογί α καί ἀνάλτςη σοῦ Ἐγώ", ςσό: S. Freud, Ἅπανσα, σ. 4, ς Βλ. Φ. Κ ψ ς σ α π ᾶ, Ψτφολογί α σοῦ Ἀνθπώποτ, ς "Ἀμτνσικοί μηφανιςμοί " σοῦ 'Εγώ ὀνομάζονσαι οἱ μηφανιςμοί, σούρ ὁποί οτρ ἐ πινοεῖ σό Ἐγώ, πποκειμέ νοτ νά ἀπαλλαγεῖ ἀπό σό ἄγφορ, πού ςτνεπάγεσαι ἡ ἀδτναμί α σοτ εἴ σε νά κινησοποιήςει ἰ ςφτπή ἀνσιενςσικσική ἐ νέ πγεια, εἴ σε νά φειπιςσεῖ ἀποσελεςμασικά ὑπεπβολικέ ρ ππο-εγψσικέ ρ ἀπαισήςειρ. Ἀπό σήν ἐ ποφή σοῦ S. Freud μέ φπι ςήμεπα ἔ φοτν πεπιγπαυεῖ πενήνσα πεπί ποτ μηφανιςμοί ἄμτναρ σοῦ 'Εγώ. Ἀλλά, αὐσοί πού εἶ ναι γενικά παπαδεκσοί ἀπό σήν ὀπθόδοξη Ψτφαναλτσική Σφολή, δέ ν ὑπεπβαί νοτν σούρ 20: ἀπώθηςη, κασαπί εςη, ἐ νδοβολή, πποβολή, σατσοποί ηςη, μεσάθεςη, ἄπνηςη, μεσοτςί ψςη (ἐ ξιδανί κετςημεσαπςί ψςη), ἐ κλογί κετςη, ἀνσιςσάθμιςη (ἀναπλήπψςη), μόνψςη, παλινδπόμηςη (ἐ παναγψγή), μασαί ψαςη (ἤ ἀνασποπή), ὑπεπαναπλήπψςη, μεσασποπή, ςτμπσύκνψςη, ςτμβολοποί ηςη, διανασικοποί ηςη, ἐ κδπαμάσιςη, δημιοτπγική ἐ πεξεπγαςί α, ππόκληςη, ἀνσί ςσαςη, ςτππί κνψςη σοῦ Ἐγώ, ςφημασιςμόρ ςτμπλέ γμασορ, υανσαςί ψςη κ.ἄ. (Βλ. Κ. Σ σ ε υ α ν ῆ, Μαθήμασα Ψτφιασπικῆρ, ςς. 50, 277, 381). 8

9 ἐξιδανίκευσης (Sublimation) 6, εἴτε τῆς ἐκλογίκευσης (rationalization) δέ συνιστᾶ νεύρωση, σύμφωνα μέ ὁρισμένους Ψυχολόγους 7. Αληέζηαζε (άμςνερ) Απώθηζη (κλάκε, α-, παξα-, ππεξ-, θξππην-, κλεζέα). IΗΗ. ΒΑΗΚΔ ΜΟΡΦΔ ΦΤΥΑΝΑΛΤΣΗΚΖ ΘΔΡΑΠΔΗΑ Α. ΔΡΜΖΝΔΗΑ (ΜΔΧ ΔΛΑΥΗΣΧΝ ΔΝΓΔΗΞΔΧΝ) [Ζ ινγηθά εμάγεζε ζεξαπεχεη] λεηξα - Mεραληζκνέ (παξακφξθσζε, ζπκπχθλσζε, κεηαηφπηζε, ζπκβνινπνηΐα, εθπιάξσζε ηεο επηζπκέαο, κεηαμέσζε ησλ αμηψλ, παιηλδξφκεζε). Διεχζεξνο ζπλεηξκφο κϋζσ χπλσζεο ά ελ εγξεγφξζεη νκηιέαο (επθπνιφγεκα, ρηνχκνξ, γισζζηθϋο παξαδξνκϋο). ΠαξαπξΪμεηο (αηπράκαηα). Λνγνηερλέα (πνηάκαηα, πεδνγξαθάκαηα). ΜνπζηθΫο ζπλζϋζεηο. Εσγξαθηθνέ πέλαθεο (Λενλ. Νηα Βέληζη) ΗρλνγξΪθεκα (θπξέσο γηα ςπραλϊιπζε παηδηψλ). Παηρλέδη θαη role play δξακαηνζεξαπεέα (θπξέσο γηα ςπραλϊιπζε παηδηψλ). ΑπηναλΪιπζε (εκεξνιφγην). Β. ΜΔΣΑΒΗΒΑΖ ην ζεξαπεπηά (ζεηηθά, αξλεηηθά αληη-κεηαβέβαζε). [δηππνθεηκεληθά θαη ελδνυπνθεηκεληθά ζρϋζε, αιιειεπηδξϊζεηο, φλεηξα, θαληαζηψζεηο, ελζπλαέζζεζε. Πξβι. E. Gilliéron, Βπασείερ τςσοθεπαπείερ και Φςσανάλςζη, 1991] ε Ϋλα αξρϋηππν (ζηξνθά πξνο ηνλ εαπηφ, Θεφ, Υξηζηφ, θνηλσληθϊ απνδεθηφ επϊγγεικα, πνιηηηζκφ, θ.ιπ.). IV. ΒΑΗΚΔ ΣΔΥΝΗΚΔ ΦΤΥΑΝΑΛΤΣΗΚΖ ΘΔΡΑΠΔΗΑ Ζ χπηηα ζϋζε ηνχ αλαιπφκελνπ. Ο ρξφλνο ηάο ςπραλϊιπζεο. ΜΗΥΑΝΙΜΟΙ ΑΜΤΝΑ Ή «ΔΓΧΘΔΜΟΙ» 6 Βλ. Γ. Κ ψ ς σ α π ᾶ, Ψτφολογἰ α σοῦ Ἀνθπώποτ, ς Βλ. Π α λ σ ά κ η, "Παιδεί α καί χτφική ὑγεί α", Γπηγόπιορ Ὁ Παλαμᾶρ 732 (1990)

10 Η. ΟΡΗΜΟ Σν ζχλνιν ησλ ππνζπλεέδεησλ ςπρνδηαλνεηηθψλ δηαδηθαζηψλ πνπ ρξεζηκνπνηεέ ην Δγψ. Ο φξνο άμςνα πξσηνδηαηππψλεηαη απφ ην S. Freud ην Αξγφηεξα αληηθαζέζηαη ν φξνο κε ηνλ φξν απώθηζη. Σν 1926 ε απώθηζη αληηπξνζσπεχεη κηα εηδηθά κφλν κϋζνδν Άκπλαο. ΗΗ. ΑΗΣΗΑ ΤΠΑΡΞΖ ΣΖ ΑΜΤΝΑ ΣΟΤ ΔΓΧ Ζ πξνζηαζέα ηνπ Δγψ (άμςνα). Ακπληηθά αληέιεςε ηνπ Δγψ. Ζ άμςνα ρξεζηκεχεη ζην Δγψ γηα λα απηνθπξηαξρεέηαη, απηνθνληξνιϊξεηαη θαη απηνθαηεπζχλεηαη, Ϋηζη ψζηε λα κελ νδεγεζεέ απφ ηηο δηϊθνξεο ελδνδπλϊκεηο ηνπ ζε ςπρηθϋο ζπγθξνπζηαθϋο θαηαζηϊζεηο θαη ζηε λεχξσζε. ΗΗΗ. ΚΗΝΖΣΡΑ ΛΔΗΣΟΤΡΓΗΑ ΣΧΝ ΑΜΤΝΣΗΚΧΝ ΜΖΥΑΝΗΜΧΝ Άγρνο νθεηιφκελν ζηελ αχμεζε ηεο ελζηηθηηθάο Ϋληαζεο. Άγρνο νθεηιφκελν ζε αλεπαξθϋο (αζζελϋο) ζςνειδηηό εμαηηέαο απεηιάο ηνπ Τπεπεγώ. Άγρνο νθεηιφκελν ζε αλεπαξθϋο (αζζελϋο) ζςνειδηηό εμαηηέαο πξαγκαηηθάο απεηιάο. ΗV. Ζ ΛΗΣΑ ΣΖ A. FREUD (1937). Σαύηηζε κε ηνλ επηηηζέκελν (identification with the aggressor). [π.ρ. Ϋλα παηδέ πξνζπνηεέηαη ην θϊληαζκα γηα λα θαηαληθάζεη ην θφβν ηνπ γηα ηα θαληϊζκαηα]. Αζθεηηζκόο (Ascetism) [παξαηεξεέηαη ζπλάζσο ζηελ εθεβεέα]. Γηαλνεηηθνπνίεζε (intellectualization) [π.ρ. αληέ ηεο επζϋσο απειεπζϋξσζεο ηεο ζεμνπαιηθάο νξκάο δηεμϊγεηαη ζπδάηεζε ζρεηηθϊ κε ηε θηιέα, ηνλ Ϋξσηα θ.ιπ. ζε αθεξεκϋλν επέπεδν]. Παιηλδξόκεζε επαλαγσγά αλαδξνκά (regression) [ζπκπεξηθνξϋο απφ ηελ παηδηθά ειηθέα εθδειψλνληαη ζε κεηαγελϋζηεξεο ειηθέεο]. Απώζεζε (repression) [π.ρ. κηα εζηθνζξεζθεπηηθϊ απαγνξεπκϋλε επηζπκέα θ ξ χ β ε η α η ζηα φλεηξα, ηηο γισζζηθϋο παξαδξνκϋο θαη ηελ απξνζϊξκνζηε γεληθϊ ζπκπεξηθνξϊ]. ρεκαηηζκόο αληίδξαζεο (reaction - formation) ά «αληηδξαζηηθνέ κεραληζκνέ» [π.ρ. ζχλδξνκν ΠηιΪηνπ, κηα θαηαπηεζκϋλε ερζξφηεηα ηεο θφξεο πξνο ηε κϊλα εθδειψλεηαη κε ζ π κ π ε ξ η θ ν ξ Ϊ ππεξιαηξεέαο ηεο θφξεο πξνο ηε κϊλα ηεο]. 10

11 Μόλωζε απνρσξηζκφο (isolation) κϋζσ ηεο ζσκαηηθάο ά ςπρηθάο (απνκφλσζε ησλ γεγνλφησλ απ ην ζπγθηλεζηαθφ ηνπο πεξηερφκελν) θςγήρ. Αθύξωζε εμνπδεηϋξσζε αλαδξνκηθά αλαέξεζε (undoing) [π.ρ. αξλνχκαη απηφ (ην παξειζφλ) πνπ κνπ εέλαη δπζϊξεζην, αληηθαζηζηψληαο ην κε θαληαζηηθϋο δηεγάζεηο ά κε ζπκπεξηθνξϊ ηϋηνηα πνπ λα δεέρλεη φηη απηφ (ην παξειζφλ) δελ ππάξμε πνηϋ]. Πξνβνιή (projection) [απνδέδνπκε ζε θϊηη ά ζε θϊπνηνλ απηφ πνπ δελ αλερφκαζηε λα εέκαζηε εκεέο. Π.ρ. δηθά καο ερζξφηεηα πξνο ηνπο Ϊιινπο εκθαλέδεηαη ζα λα καο απεηινχλ ερζξεχνληαη νη Ϊιινη]. Δλδνβνιή ελδνπξνβνιά εζσηεξέθεπζε (introjection) [ζεσξεέ θϊπνηνο δηθϋο ηνπ ηηο πξϊμεηο ηνπ Ϊιινπ. Π.ρ. ην παηδέ πνπ Ϋρεη ρεηξνπξγεζεέ παξηζηϊλεη παέδνληαο ην ρεηξνπξγφ, ην παηδέ θϊλεη ην ιχθν, ηνλ θιϋθηε, ηνλ αζηπθχιαθα, ην δϊζθαιν θ.ν.θ.]. ηξνθή ελαληίνλ ηνπ εαπηνύ εζηθφο Μαδνρηζκφο (απηνηηκσξέα) απφ ην αδηζκφ (turning against the self). Αληηζηξνθή αλαζηξνθά ά ηαπηνπνέεζε κε ην αληέζεην (reversal) [π.ρ. ε αγϊπε κ ε η α η ξ Ϋ π ε η α η ζε κέζνο, ε εδνλνβιεςέα ζε επηδεημηνκαλέα]. Δμηδαλίθεπζε κεηνπζέσζε εμαγληζκφο εμεπγεληζκφο (sublimation) κϋζσ ηεο ςπεπαναπλήπυζηρ. [ςπραλαιπηηθψο ν κφλνο ζεσξνχκελνο σο πγηάο κεραληζκφο]. [απνζεμνπαινπνέεζε θαη απνεπηζεηηθνπνέεζε. Π.ρ. ραζϊπεο ρεηξνπξγφο]. V. ΦΡΟΩΓΗΚΟΗ ΚΑΗ ΜΔΣΑΓΔΝΔΣΔΡΟΗ ΜΖΥΑΝΗΜΟΗ ρίζηκν δηαέξεζε δηραζκφο εαπηνύ (splitting) ζε θαιφ θαη θαθφ [πξβι. ζεμνπαιηθϋο δηαζηξνθϋο, ι.ρ. θεηηρηζκνχ]. Άξλεζε (ηεο αληέιεςεο) δηϊςεπζε δει. κϋζσ ςεπδαηζζάζεσλ (denial). Ακνηβή ά αληηζηάζκηζε απνδεκίωζε (compensation) [π.ρ. κηα θπζηθά καο πζηϋξεζε (ειϊηησκα) ηελ «αληαλαπιεξψλνπκε» κε δηϊθνξεο ελαιιαθηηθϋο ιχζεηο, ηερληθϋο ά θνηλσληθννηθνλνκηθνπνιηηηθϋο]. Π.ρ. θηινδνμέεο γνλϋσλ γηα θϊπνην επϊγγεικα ηνπ παηδηνχ ηνπο, πνπ νη έδηνη δελ θαηφξζσζαλ λα αζθάζνπλ. Μαηαίωζε απνγνάηεπζε (frustration) [π.ρ. κηα θπξέα πνπ άζειε λα θηηϊμεη θνπινπξϊθηα, κπαέλεη βηαζηηθϊ ζην απηνθέλεηφ ηεο λα πϊεη ζην supermarket, αιιϊ ην απηνθέλεην δελ παέξλεη κπξνο. Ϋηζη, απνζαξξχλεηαη α π ν γ ν ε η ε χ ε η α η, γηαηέ ε κ π ν δ έ ζ η ε θ ε 11

12 λα επηηχρεη ην ζθνπφ ηεο. Δλψ θπζηνινγηθϊ δε ζα Ϋπξεπε νχηε λα απνγνεηεπζεέ, νχηε λα κελ αληηδξϊζεη θαζφινπ]. Ολεηξνπόιεζε (fantasy) [π.ρ. θαηαθεχγνπκε ζε εηθφλεο απφ ηε θαληαζέα (θη φρη απ ηηο αηζζάζεηο) γηα λα μεθχγνπκε απφ κηα νδπλεξά πξαγκαηηθφηεηα]. Ναξθηζζηζκόο (narcissism) [π.ρ. Ϋλαο ππεξβνιηθφο απηνζαπκαζκφο κπνξεέ λα αλαπιεξψλεη ηε ρακειά απηνεθηέκεζά καο πνπ Ϋρνπκε γηα Ϊιιεο, πην ζεκαληηθϋο θνηλσληθϊ, επηδφζεηο θαη επηηεχγκαηϊ καο]. Δθινγίθεπζε (rationalization) [π.ρ. επηζηξαηεχεηαη κηα ππεξεπηπφιαηα (αιεζνθαλάο) δηθαηνινγέα γηα κηϊ καο απνηπρέα, παξϊβαζε παξαλνκέα, απψιεηα ά απξνζϊξκνζηε γεληθϊ ζπκπεξηθνξϊ]. Μεηαηόπηζε κεηϊζεζε (displacement) κϋζσ ηεο επένδςζηρ ζ Ϋλα θαηλνχξην αληηθεέκελν [π.ρ. ηελ νξγά πνπ Ϋρνπκε θαηϊ ηνπ πξντζηακϋλνπ καο κεηαζϋηνπκε πϊλσ ζηε γπλαέθα καο]. Σαπηνπνίεζε ηαχηηζε (identification) [ην ππνθεέκελν αθνκνηψλεη θαη πηνζεηεέ ηδηφηεηεο, ζηϊζεηο, θαλφλεο ζπκπεξηθνξϊο ελφο Ϊιινπ αηφκνπ, ι.ρ. ηνπ γνλϋα]. VI. ΔΝΝΟΗΟΛΟΓΗΚΖ ΣΑΞΗΝΟΜΖΖ ΜΖΥΑΝΗΜΧΝ ΑΜΤΝΑ Α. ΜΖΥΑΝΗΜΟΗ ΣΟΜΑΣΗΚΖ ΦΑΖ Δλδνβνιά (Introjection). Πξνβνιά (Projection). Άξλεζε (Denial). Γηαέξεζε εαπηνχ (Splitting). Β. ΜΖΥΑΝΗΜΟΗ ΠΡΧΚΣΗΚΖ ΦΑΖ Ζ ΔΜΜΟΝΟΚΑΣΟΥΖ ρεκαηηζκφο αληέδξαζεο (Reaction formation). Απν-κφλσζε (Isolation). Αθχξσζε (Undoing). ΓΝΧΣΙΚΟΝ Ή ΤΝΔΙΓΗΗ (ΚΟΙΝΑΙΘΗΙΑ) Η ΑΝΣΙΛΗΦΗ ΟΡΗΜΟ (ζπζρϋηηζε θαη νξγϊλσζε δηαθφξσλ θαη πνηθέισλ αηζζεκϊησλ) ΛΔΗΣΟΤΡΓΗΔ Ζ ΑΠΟΚΑΛΤΦΖ (ΑΝΣΗΛΖΦΖ ΠΑΡ-ΟΤΗΑ Ζ ΑΠ-ΟΤΗΑ ΔΡΔΘΗΜΑΣΟ: ΝΟΜΟΗ ΑΝΑΛΤΖ ΚΑΗ ΤΝΘΔΖ). 12

13 Ζ ΓΗΑΚΡΗΖ. Ζ ΤΝΣΑΤΣΗΖ. Ζ ΔΚΣΗΜΖΖ. (ΑΝΑΠΣΤΞΗΑΚΟΗ) ΠΑΡΑΓΟΝΣΔ ΣΖ ΑΝΣΗΛΖΦΖ ΔΡΔΘΗΜΑΣΑ Ζ ΗΚΑΝΟΣΖΣΑ ΓΔΚΣΗΚΟΣΖΣΑ (ΝΟΜΟ ΣΖ ΔΣΟΗΜΟΣΖΣΑ). ηα απνηειϋζκαηα ηνπ ζπλ-φινπ ησλ εξεζηζκψλ. ηα ηαπηφρξνλα ελδνηξνπνπνηεηηθϊ απνηειϋζκαηα. (ε αιιειεμϊξηεζε ησλ δπν αληηιάςεσλ πνπ πξνϋξρνληαη απφ ηελ έδηα νδφ: νπηηθά, αθνπζηηθά, αθάο θιπ.). ε ζηαζεξφηεηα ά ην ζρεηηθϊ ακεηϊβιεην [ηνπ αλαζηάκαηνο, ηεο κνξθάο ά ηεο Ϋληαζεο (ν λφκνο ηεο Ϋληαζεο), παξϊ ηηο πνηθηιέεο ηεο απφζηαζεο ά ηνπ πξνζαλαηνιηζκνχ]. ηα απνηειϋζκαηα ηεο αληέζεζεο (σο πξνο ην χςνο, ιακπξφηεηα, ρξψκα, Ϋληαζε γεληθϊ). νη απηαπϊηεο (ι.ρ. νπηηθνγεσκεηξηθϋο). ΣΑ ΓΗΑΓΟΥΗΚΑ ΔΝΓΟΣΡΟΠΟΠΟΗΖΣΗΚΑ ΑΠΟΣΔΛΔΜΑΣΑ. ε επηθϊιπςε (δπν νπηηθϊ εξεζέζκαηα δηαδϋρνληαη γξάγνξα ην Ϋλα ην Ϊιιν). ηα δηαδνρηθϊ κεηαθνξηθϊ απνηειϋζκαηα (ε παξαηεηακϋλε πξνζάισζε ελφο ζράκαηνο ζπλεπηθϋξεη ηξνπνπνηάζεηο ησλ ηδηνηάησλ ηνπ). ην επέπεδν ηεο πξνζαξκνγάο. ηα δηαηξνπνπνηεηηθϊ απνηειϋζκαηα (αιιειεμαξηάζεηο πνπ ππϊξρνπλ αλϊκεζα ζηηο αληηιάςεηο πνπ πξνϋξρνληαη απφ δηαθνξεηηθά θαηεχζπλζε). νη δηελϋξγεηεο φξαζε αθνά. νη αηζζεηηθν-θηλεηηθϋο δηελϋξγεηεο. Ζ ΟΛΖ ΠΡΟΧΠΗΚΟΣΖΣΑ ΜΔ ΣΖΝ ΗΣΟΡΗΑ ΣΖ (ΠΡΒΛ. TEST ΠΡΟΧΠΙΚΟΣΗΣΑ RORSCHACH). ε κφξθσζε. ε Ϊζθεζε πεέξα (ζηηο αληηιεπηηθϋο εκηιμήζειρ, ζηηο ζςνηαςηίζειρ, ζηελ ανακάλςτη). ε ειηθέα αλϊπηπμε θαη σξέκαλζε (λενγϋλλεην, 10 πξψηεο εβδνκϊδεο, 3 κάλεο, 2 εηψλ). ε δηαλνεηηθά δξαζηεξηφηεηα (ελεξγεηηθά θαη αηζζεζηνθηλεηηθά λνεκνζχλε). ηα θέλεηξα. ε δηϊζεζε ε θαηϊζηαζε ηνπ αηφκνπ (ζηϊζε, ζπκπεξηθνξϊ) θαηϊ ηε δεδνκϋλε ζηηγκά (νη αληηιεπηηθϋο επηινγϋο θαζνδεγνχληαη ζπλεηδεηϊ ά αζπλεέδεηα απφ ηνλ πξνζαλαηνιηζκφ καο πξνο Ϋλα ζθνπφ πεξηζζφηεξν ά ιηγφηεξν πξνζδηνξηζκϋλν. Δπθνιφηεξα αληηιακβαλφκαζηε ην αλακελφκελν απφ ην ακθέβνιν, απξνζδφθεην ά Ϊηνπν). ΣΑ ΑΙΘΗΜΑΣΑ ΟΡΓΑΝΑ ΣΧΝ ΑΗΘΖΔΧΝ 13

14 ΚΔΝΣΡΟΜΟΛΑ ΝΔΤΡΑ (κεηαβέβαζε εξεζηζκνχ ζην αληέζηνηρν εγθεθαιηθφ θϋληξν) ΓΗΑΗΡΔΖ ΣΧΝ ΑΗΘΖΜΑΣΧΝ ΚΑΣΑ ΠΟΗΟΝ ΑΗΘΖΜΑΣΑ ΑΠΟ ΔΞΧΣΔΡΗΚΟΤ ΔΡΔΘΗΜΟΤ: ζεξκνθξαζέαο. πέεζεο. πφλνπ. νζθξεηηθϊ. γεπζηηθϊ. αθνπζηηθϊ. νπηηθϊ (μεηείκαζμα). ΑΗΘΖΜΑΣΑ ΑΠΟ ΔΧΣΔΡΗΚΟΤ ΔΡΔΘΗΜΟΤ: νξγαληθϊ. κπτθϊ. ζηαηηθϊ. ΟΗ ΑΗΘΖΔΗ Ζ ΑΝΣΗΛΖΦΖ ΣΟΤ ΥΧΡΟΤ (ΒΑΘΟΤ) Ζ ΑΝΣΗΛΖΦΖ ΣΟΤ ΥΡΟΝΟΤ (ΓΗΑΡΚΔΗΑ) Η ΠΡΟΟΥΗ ΔΗΓΖ ΔΞΧΣΔΡΗΚΖ ΔΧΣΔΡΗΚΖ ΗΓΗΟΣΖΣΔ ΣΖ ΠΡΟΟΥΖ ΔΚΣΑΖ ΔΝΣΑΖ (ΔΝΣΟΝΖ / ΑΣΟΝΖ) ΓΗΑΡΚΔΗΑ (ΣΑΘΔΡΑ / ΑΣΑΘΖ) ΚΗΝΖΖ (ΠΡΟΑΡΜΟΓΖ ΣΖ ΠΡΟΟΥΖ) ΜΟΡΦΔ ΣΖ ΠΡΟΟΥΖ ΔΜΠΡΟΘΔΣΖ (ΔΝΔΡΓΖΣΗΚΖ Ή ΔΚΟΤΗΑ) Απφθαζε. ΔλδηαθΫξνλ. ΑΤΘΟΡΜΖΣΖ (ΠΑΘΖΣΗΚΖ Ή ΑΚΟΤΗΑ) Δμσηεξηθνέ παξϊγνληεο (επέθιζμα / επεθίζμαηα) - Ζ δχλακε ησλ εληππψζεσλ: 1. πνζνηηθά (Ϋληνλε / Ϊηνλε). 2. πνηνηηθά. 3. ην κϋγεζνο ηνπ αληηθεηκϋλνπ. - Ζ επαλϊιεςε. - Ζ αηθληδηαζηηθά εκθϊληζε κηαο αηζζεηάο κεηαβνιάο (ην θαηλνθαλϋο). - Ζ κεγϊιε αληέζεζε. Τπνθεηκεληθνέ παξϊγνληεο (ην ενδιαθέπον). ΚΑΛΛΗΔΡΓΔΗΑ ΣΖ ΠΡΟΟΥΖ ΠΑΡΑΣΑΗ / ΠΑΡΑΣΑΔΙ ΟΡΗΜΟ (ε εμ αλακλάζεσο επαλαθνξϊ ζηε ζπλεέδεζε) Ζ ΔΠΟΠΣΔΗΑ ΤΝΔΗΡΜΟ (ΤΝΔΗΡΜΗΚΖ ΦΤΥΟΛΟΓΗΑ) ΔΗΓΖ ΣΟΤ ΤΝΔΗΡΜΟΤ 14

15 Ζ ΑΝΑΠΛΑΖ ειεχζεξνο. πεξηνξηζκϋλνο. ΝΟΜΟΗ ΣΟΤ ΤΝΔΗΡΜΟΤ νκνηφηεηαο. αληέζεζεο. (ηνπηθάο) ζπλϊθεηαο (ζην ρψξν). (ρξνληθάο) αιιεινπρέαο (ζην ρξφλν). ΜΝΗΜΗ ΛΔΗΣΟΤΡΓΗΔ ΣΖ ΜΝΖΜΖ ΚΑΣΑΓΡΑΦΖ ΓΗΑΣΖΡΖΖ (απνκλεκφλεπζε) ΑΝΑΚΛΖΖ (αλϊκλεζε) ΔΗΓΖ ΜΝΖΜΖ ΜΖΥΑΝΗΚΖ ΚΡΗΣΗΚΖ ΑΓΥΗΝΟΤ ΗΓΗΟΣΖΣΔ ΣΖ ΜΝΖΜΖ Ζ ΓΤΝΑΜΖ ΣΖ ΔΝΣΤΠΧΖ Φπζηνινγηθά ζεσξέα δηαηάξεζεο ησλ εληππψζεσλ. Φπρνινγηθά ζεσξέα δηαηάξεζεο ησλ εληππψζεσλ. Κνηλσληνινγηθά ζεσξέα δηαηάξεζεο ησλ εληππψζεσλ. ΓΗΑΡΚΔΗΑ ΠΗΣΟΣΖΣΑ Ζ ΛΖΘΖ ΘΔΛΖΜΑΣΗΚΖ Ζ ΔΛΛΔΗΦΖ ΑΤΘΟΡΜΖΣΖ ΜΝΖΜΖ ΣΗΓΜΗΑΗΑ ΑΓΤΝΑΜΗΑ ΠΔΡΗΔΚΔΜΜΔΝΖ ΜΝΖΜΖ ΦΑΗΝΟΜΔΝΗΚΧ ΣΔΛΔΗΧΣΗΚΖ ΑΓΤΝΑΜΗΑ ΣΖ ΜΝΖΜΖ Η ΦΑΝΣΑΙΑ ΔΗΓΖ ΠΑΘΖΣΗΚΖ Ή ΑΤΘΟΡΜΖΣΖ ΔΝΔΡΓΖΣΗΚΖ πξνζζεηηθά. αθαηξεηηθά. ζπλδπαζηηθά. δεκηνπξγηθά. - γεληθϊ. - ηα φλεηξα (νλεηξνπνιάζεηο, νλεηξνθαληαζέα, phantasy). ΔΠΟΠΣΗΚΖ Η ΝΟΗΗ ΛΔΗΣΟΤΡΓΗΔ ΣΖ ΝΟΖΖ ΔΝΝΟΗΑ (ΚΑΣΑΚΔΤΖ ΣΧΝ ΔΝΝΟΗΧΝ) ΚΡΗΖ ζχγθξηζε. ζχλζεζε. αθαέξεζε. ΤΛΛΟΓΗΜΟ 15

16 παξαγσγηθφο (γεληθφ επέ κϋξνπο). επαγσγηθφο (επέ κϋξνπο γεληθφ). αλαινγηθφο (analogia entis). Ϋκκεζνο (απφ πνιιϋο θξέζεηο πξνθχπηεη κηα λϋα θξέζε). Ϊκεζνο (κηα λϋα θξέζε ρσξέο λα πξνθιεζνχλ Ϊιιεο ζαθεέο θξέζεηο). ΝΟΖΜΟΤΝΖ / ΔΤΦΤΗΑ (κϋηξεζε, θϊκαηνο / θφπσζε θαη ππεξθφπσζε) Η ΜΑΘΗΗ ΟΡΗΜΟ (ε ηθαλφηεηα ηεο ζπλεέδεζεο λα ζρεκαηέδεη λϋεο αληηιάςεηο θαη λα ηηο ζπλδϋεη πξνο ηηο άδε ππϊξρνπζεο παξαζηϊζεηο) ΝΟΜΟΗ ΣΖ ΜΑΘΖΖ ΚΛΑΗΚΖ ΓΗ ΤΠΟΚΑΣΑΣΑΔΧ (PAVLOV) Kνπδ απιϊ πξνζϋρεη ηνλ άρν ηνπ θνπδνπληνχ ηξνθά ζηειφξξνηα / ηξψγεη ΤΝΣΔΛΔΣΗΚΖ ΓΗ ΤΠΟΚΑΣΑΣΑΔΧ (SKINNER) ΜΟΥΛΟ ΠΗΔΖ ΣΟΤ ΜΟΥΛΟΤ ΣΡΟΦΖ ΗΔΛΟΡΡΟΗΑ (ΔΡΔΘΗΜΑ 1) (ΑΝΣΗΓΡΑΖ 1) (ΔΡΔΘΗΜΑ 2) (ΑΝΣΗΓΡΑΖ 2) ΤΝΑΦΔΗΑ (ΥΡΟΝΗΚΖ Ή ΣΟΠΗΚΖ) ΦΤΥΟΛΟΓΗΚΖ ΓΗΑΘΔΖ ΣΟΤ ΔΝΓΗΑΦΔΡΟΝΣΟ ΣΖ ΔΝΔΡΓΟΤ ΤΜΜΔΣΟΥΖ ΣΟΤ ΑΠΟΣΔΛΔΜΑΣΟ (ην ηεξπλφλ κεηϊ ηνχ σθειέκνπ): επηβξϊβεπζε (Thorndike). ΣΖ ΑΚΖΖ (επαλϊιεςε ησλ πξνζπαζεηψλ) [ηνλ λφκν απηφλ αξληφηαλ ν Thorndike] ΑΦΟΜΟΗΧΖ Ή ΑΝΑΛΟΓΗΑ Ή ΜΔΣΑΒΗΒΑΖ ΣΖ ΜΑΘΖΖ (ελεξγνχκε φπσο ζε πξνεγνχκελε αληέζηνηρε πεξέπησζε) ΠΑΡΑΓΟΝΣΔ ΣΖ ΜΑΘΖΖ Ζ ΦΤΗΟΛΟΓΗΚΖ ΚΑΣΑΣΑΖ ΣΟΤ ΤΠΟΚΔΗΜΔΝΟΤ ΟΗ ΦΤΥΟΛΟΓΗΚΟΗ ΠΑΡΑΓΟΝΣΔ Ζ ΤΛΖ ΚΑΗ Ζ ΜΔΘΟΓΟ ΣΖ ΜΑΘΖΖ ΜΟΡΦΔ ΣΖ ΜΑΘΖΖ ΓΟΚΗΜΖ ΚΑΗ ΠΛΑΝΖ (Thorndike) ΜΗΜΖΖ ΑΠΟΜΝΖΜΟΝΔΤΖ ΔΝΡΑΖ ΚΑΣΑΝΟΖΖ ΤΠΟΚΑΣΑΣΑΖ ΦΤΥΟΛΟΓΗΚΟΗ ΜΖΥΑΝΗΜΟΗ ΣΖ (ΔΚ)ΜΑΘΖΖ ΜΤΨΚΔ ΑΝΣΗΓΡΑΔΗ. ΚΔΝΣΡΗΚΔ ΔΓΚΔΦΑΛΗΚΔ ΓΗΑΓΗΚΑΗΔ: πλϊςεηο κεηαμχ λεπξψλσλ (Thorndike). ΤΝΖΘΔΗΔ. 16

17 ΓΝΧΣΗΚΔ ΓΟΜΔ. ΓΟΚΗΜΖ ΚΑΗ ΠΛΑΝΖ. ΔΝΟΡΑΖ. ΤΝΔΗΡΜΟ. Ζ ΕΝΙΥΤΗ. ΤΝΑΙΘΗΣΙΚΟΝ ΣΑ ΤΝΑΙΘΗΜΑ / ΣΑ ΑΝΑΠΛΑΖ ΣΧΝ ΤΝΑΗΘΖΜΑΣΧΝ ΑΝΑΜΔΗΞΖ ΣΧΝ ΤΝΑΗΘΖΜΑΣΧΝ ΜΔΣΑΦΟΡΑ ΣΧΝ ΤΝΑΗΘΖΜΑΣΧΝ ΔΗΓΖ ΤΝΑΗΘΖΜΑΣΧΝ ΣΟΤ ΔΓΧ (ζπλαέζζεκα ηηκάο, ζεηηθφ θαη αξλεηηθφ αςηοζςναίζθημα). ΣΟΤ Τ (Ϋξσηαο, αγϊπε, θηιέα, ζπκφο, ερζξφηεηα, κέζνο, ζπκπϊζεηα, αληηπϊζεηα ά ραηξεθαθέα). ΚΟΗΝΧΝΗΚΑ (νηθνγελεηαθφ, παηξησηηθφ). ΠΝΔΤΜΑΣΗΚΑ / ΘΡΖΚΔΤΣΗΚΑ (θαηϊλπμε, ζπληξηβά, ηεξά θξηθέαζε, ζεβαζκφο, επραξηζηέα / επγλσκνζχλε, πηφηεηα / εμϊξηεζε, πέζηε / εκπηζηνζχλε, ειπέδα, αγϊπε / Θ. Ϋξσο) ΖΘΗΚΑ (ζςνειδόρ). ΚΑΛΟΛΟΓΗΚΑ Ή ΚΑΛΑΗΘΖΣΗΚΑ (επθξνζχλε, ζαπκαζκφο, απνζηξνθά, ραξηησκϋλν, ππϋξνρν, ηξαγηθφ, γεινέν, θσκηθφ). ΘΔΧΡΖΣΗΚΑ / ΓΗΑΝΟΖΣΗΚΑ (πεξηϋξγεηα, αγϊπε γηα ηε γλψζε / αιάζεηα, δάινο γηα ηα καζάκαηα, Ϋθπιεμε, πεπνέζεζε, ακθηβνιέα). ΑΗΘΖΗΑΚΑ (θφβνο, Ϊγρνο, αγσλέα, νξγά, αεδέα, ζηνξγά). ΟΙ ΑΦΙΘΤΜΙΔ (ΑΦΙΚΑΡΓΙΑ) ΤΓΚΙΝΗΔΙ (ΠΑΘΗ) ΣΑΗ ΔΜΠΡΟΘΔΣΖ (ΕΠΙΘΤΜΙΑ) ΣΟΥΟ ΚΟΠΟ. ΔΛΑΣΖΡΗΑ ΚΗΝΖΣΡΑ. ΑΝΔΤ ΠΡΟΘΔΔΧ (ΠΟΘΟ) ΟΡΜΗ (ΡΟΠΗ) ΔΝΣΗΓΜΑΣΗΚΖ ΠΑΡΟΡΜΖΣΗΚΖ (ΠΑΘΗ) ΔΝΣΙΚΣΑ ΑΤΣΟΤΝΣΖΡΖΖ ΔΠΗΒΟΛΖ ΤΠΟΣΑΓΖ ΤΜΒΗΧΖ ΒΟΤΛΗΣΙΚΟΝ 17

18 ΔΞΟΤΑΛΗΚΟ (LIBIDO) ΓΟΝΔΨΚΑ ΑΝΑΓΚΔ ΦΤΗΟΛΟΓΗΚΔ (ηξνθά, ελδπκαζέα, θαηνηθέα). ΚΟΗΝΧΝΗΚΟΦΤΥΟΛΟΓΗΚΔ (αλϊγθε γηα: απηνεθηέκεζε θαη απηνζεβαζκφ, επηδνθηκαζέα θαη αλαγλψξηζε, ειεπζεξέα θαη απηνδξαζηεξηνπνέεζε, αγϊπε / ζηνξγά θαη «αλάθεηλ», επηθνηλσλέα κε ην Θεένλ). ΔΛΔΤΘΔΡΙΑ ΒΟΤΛΗΔΧ ΟΙ ΠΡΑΞΔΙ ΔΗΓΖ ΠΡΟΑΗΡΔΖ (ΔΚΟΤΗΔ) ΟΡΜΖ (ΚΛΗΔΗ, ΠΑΘΗ) ΤΝΖΘΔΗΑ (ΔΞΖ) ΚΗΝΖΔΗ ΑΤΘΟΡΜΖΣΔ ΑΝΑΚΛΑΣΗΚΔ ΔΝΣΗΓΜΑΣΗΚΔ ΘΔΛΖΜΑΣΗΚΔ ΑΤΣΟΜΑΣΔ Δέδε: - παζεηηθά. - ελεξγεηηθά. - δεκηνπξγηθά / Ϋο. πληειεζηηθνέ παξϊγνληεο: - επαλϊιεςε. - θηλεηηθφηεηα. - ειηθέα. πλάζεηα θαη αγσγά. - θαηαζηνιά. - απφθηεζε λϋαο ζπλάζεηαο. ΑΣΟΜΙΚΟ ΑΤΝΔΙΓΗΣΟ ΓΔΝΗΚΑ ΑΤΝΔΙΓΗΣΟ (ΜΔΛΑΝΙΑ) 18

19 ΑΡΥΖ ΣΖ ΠΡΑΓΜΣΗΚΟΣΖΣΑ / ΑΡΥΖ ΣΖ ΖΓΟΝΖ ΤΜΠΛΔΓΜΑΣΑ ΔΓΧ ΠΡΟΤΝΔΗΓΖΣΟ (ΠΡΟΕΓΧ) ΤΠΔΡΔΓΧ ΗΓΔΑΣΟ Ή ΗΓΔΧΓΔ ΔΓΧ ΖΘΗΚΖ ΣΟΤ ΑΤΝΔΗΓΖΣΟΤ S. FREUD. C. JUNG. V. FRANKL. ΟΜΑΓΙΚΟ ΑΤΝΔΙΓΗΣΟ ΓΔΝΗΚΑ ΑΡΥΔΓΟΝΔ ΔΗΚΟΝΔ (ΑΡΥΕΣΤΠΟΙ) 19

20 ΥΑΡΑΚΣΗΡΑ ΚΑΙ ΠΡΟΧΠΙΚΟΣΗΣΑ ΥΑΡΑΚΣΗΡΟΛΟΓΙΑ ΓΔΝΗΚΑ ΗΓΗΟΤΓΚΡΑΗΑ ΣΤΠΟΛΟΓΗΔ ΑΗΜΑΣΧΓΖ [επζπγθέλεηνο, επκεηϊβνινο κε δηϊζεζε γηα δηαζθεδϊζεηο (Βνιηαέξνο)] ΥΟΛΔΡΗΚΟ [δηαρπηηθφο, δσεξφο, απεέζαξρνο, επαλαζηαηηθφο θαη δξαζηάξηνο (Οπγθψ)] ΜΔΛΑΓΥΟΛΗΚΟ Ή ΝΔΤΡΗΚΟ [αζηαζάο κε πινχζην εζσηεξηθφ θφζκν (L. Tolstoy, Λνχζεξνο, Βχξσλ)] ΦΛΔΓΜΑΣΗΚΟ [άξεκνο κε απηνπεηζαξρέα θαη ρσξέο ζπλαηζζεκαηηθϋο εμϊξζεηο θαη κεηαπηψζεηο (Bergson)] ΤΝΑΗΘΖΜΑΣΗΚΟ Ή ΔΤΑΗΘΖΣΟ [επηθπιαθηηθφο θαη άξεκνο κε ππϋξκεηξε φκσο επαηζζεζέα (Ρνπζζψ)] ΠΔΡΗΠΑΘΖ (ΝαπνιΫσλ) ΑΜΟΡΦΟ [καιζαθφο κε ππνηνληθϋο αληηδξϊζεηο (Λνπδνβέθνο 15 νο )] ΔΝΘΟΤΗΧΓΖ Ή ΦΛΟΓΔΡΟ ΑΠΑΘΖ [θιεηζηφο, δχζθνια εμσηεξηθεχεηαη (Λνπδνβέθνο 16 νο )] ΟΠΣΗΚΟ / ΔΗΓΖΣΗΚΟ ΑΚΟΤΣΗΚΟ ΓΔΤΣΗΚΟ ΑΠΣΗΚΟ ΚΗΝΖΣΗΚΟ ΜΗΚΣΟ ΑΡΗΘΜΟΜΝΖΜΧΝ ΜΤΘΟΜΑΝΖ (ηϊζε γηα ςϋκα) ΓΗΔΣΡΑΜΜΔΝΟ ΛΔΠΣΟΧΜΟ Ή ΥΗΕΟΘΤΜΟ / ΥΗΕΟΘΤΜΗΚΟ / ΥΗΕΟΔΗΓΖ (ππεξεπαέζζεηνο, παξϊ ηελ επηθαλεηαθά ηνπ ςπρξφηεηα) ΠΤΚΝΟΧΜΟ Ή ΚΤΚΛΟΘΤΜΟ / ΚΤΚΛΟΘΤΜΗΚΟ (κϋηξηνπ αλαζηάκαηνο, επηξαθάο, απζφξκεηνο, θνηλσληθφο) ΠΛΑΓΥΝΟΣΟΝΗΚΟ (ηνπ αξϋζεη λα θϊλεη γλσξηκέεο, δεέρλεη θαηαλφεζε θαη ζπκπϊζεηα) ΧΜΑΣΟΣΟΝΗΚΟ (αηζζϊλεηαη ηθαλνπνέεζε, φηαλ ζπλερψο ππεξληθϊ εκπφδηα) ΔΓΚΔΦΑΛΟΣΟΝΗΚΟ (ππεξεπαέζζεηνο θαη ππεξζπγθέλεηνο) ΔΝΓΟΣΡΔΦΖ / ΔΧΣΡΔΦΖ (Σεξηπιιηαλφο, Kant, Nietzsche). δηαλνεηηθφο. ζπλαηζζεκαηηθφο. αηζζεηηθφο. δηαηζζεηηθφο. ΔΞΧΣΡΔΦΖ (ΧξηγΫλεο). δηαλνεηηθφο. ζπλαηζζεκαηηθφο. αηζζεηηθφο. δηαηζζεηηθφο. 20

21 ΦΤΗΟΚΡΑΣΗΚΟ / ΖΓΟΝΗΣΖ (Πξσηαγφξαο, Γεκφθξηηνο, Αξέζηηππνο, Δπέθνπξνο). ΗΓΔΟΚΡΑΣΗΚΟ / ΗΓΔΑΛΗΣΖ (Αλαμαγφξαο, σθξϊηεο, ΠιΪησλ, ΑξηζηνηΫιεο, Cicero, Schiller). ΑΘΛΖΣΗΚΟ (ςειφζσκνο θαη ξσκαιϋνο) ΠΑΝΘΔΨΣΖ (ΞελνθΪλεο, Παξκελέδεο, ΖξΪθιεηηνο, ησηθνέ, Spinoza, Goethae, Schopenhauer, Schleirmacher). ΟΗΚΟΝΟΜΗΚΟ (HOMO ECONOMICUS) ΘΔΧΡΖΣΗΚΟ (ελδηαθϋξεηαη γηα ηε γλψζε θαη ηελ Ϋξεπλα) ΑΗΘΖΣΗΚΟ (επηδηψθεη ηελ απφιαπζε ηνπ σξαένπ ζηε Φχζε θαη ηελ ΣΫρλε) ΚΟΗΝΧΝΗΚΟ ΑΡΥΗΚΟ (ΠΟΛΗΣΗΚΟ Ή ΣΖ ΠΤΓΜΖ) ΠΑΡΑΝΟΨΚΟ (ππεξηξνθέα ηνπ Δγψ) ΘΡΖΚΔΤΣΗΚΟ (HOMO RELIGIOSUS) ΣΟ ΠΡΟΧΠΟ (ΦΤΥΟΛΟΓΗΑ ΣΖ ΠΡΟΧΠΗΚΟΣΖΣΑ) ΓΝΧΡΗΜΑΣΑ ζπλεέδεζε ηνπ εαπηνχ θαη ηνπ Ϊιινπ θφζκνπ θαη ησλ αμηψλ. ζηαζεξφηεηα. δεκηνπξγηθφηεηα. αηνκηθφηεηα. εκθϊληζε. θνηλσληθά επθπΐα. θνηλσληθφηεηα. επηβιεηηθφηεηα (επηθξϊηεζε). ζπλαηζζεκαηηθφηεηα. εζηθφηεηα (αθεξαηφηεηα). E. MOUNIER (ςπρνζσκαηηθά ελφηεηα, «ανθπυπική απσή», δηϊινγνο, ζρϋζε, Θεφο) ΣΟΙΥΔΙΑ ΚΟΙΝΧΝΙΚΗ ΦΤΥΟΛΟΓΙΑ ΟΡΗΜΟ Ζ Κ.Φ. κειεηϊ ηελ εζσηεξηθά (δηαλνεηηθά ςπρνινγηθά) θαη εμσηεξηθά (παξαηεξάζηκε) δηαδηθαζέα ηεο ζπκπεξηθνξϊο ησλ αλζξψπσλ ζε ζρϋζε κε ηνπο Ϊιινπο (ζηάζειρ) κϋζα ζην θνηλσληθφ ζχλνιν. Η ΤΜΠΔΡΙΦΟΡΑ ΠΡΟΩΠΑΡΥΟΤΑ ΔΧΣΔΡΗΚΖ ΓΗΑΓΗΚΑΗΑ ΔΧΣΔΡΗΚΟΗ (ΔΝΓΟΓΔΝΔΗ) ΠΑΡΑΓΟΝΣΔ (θιεξνλνκηθφηεηα, αηνκηθϋο δηαθνξϋο, ζπλαηζζάκαηα, θξέζε, απνθϊζεηο) 21

22 ΔΞΧΣΔΡΗΚΖ ΓΗΑΓΗΚΑΗΑ ΔΠΑΦΖ ΚΑΗ ΔΠΗΚΟΗΝΧΝΗΑ ΣΟΤ ΑΣΟΜΟΤ ΜΔ ΣΟΝ ΔΞΧ ΚΟΜΟ ΓΗΑΠΡΟΧΠΗΚΔ ΥΔΔΗ (θέινη, γλσζηνέ, ζπγγελεέο) ΡΟΛΟΙ (παηϋξαο, παηδηϊ, γπλαέθεο, Ϊλδξεο, ζπνπδαζηϋο, θαζεγεηϋο) ΔΝΧΜΑΣΧΖ (ξφινπ θαη πξνζσπηθφηεηαο) ΤΓΚΡΟΤΖ ΜΔΣΑΞΤ ΡΟΛΧΝ ΤΓΚΡΟΤΖ ΜΔΑ ΣΟ ΡΟΛΟ ΤΓΚΡΟΤΖ ΠΡΟΧΠΗΚΟΣΖΣΑ ΚΑΗ ΡΟΛΟΤ Η ΠΟΛΙΣΙΜΙΚΗ ΠΡΟΚΑΣΑΛΗΦΗ (ΣΔΡΔΟΣΤΠΑ) [ΦπρνινγηθΫο θαη θνηλσληθϋο αληηιάςεηο (πξνζδνθέεο ζπκπεξηθνξϊο) ρσξέο πξνδηαγξαθϋο. Γεληθεχνπκε δει. ηε ζπκπεξηθνξϊ ελφο ζε πνιινχο] ΟΡΗΜΟΗ «ζπζηάκαηα αλαθνξϊο» κε θνηλφ ζε κηα θνηλσληθά νκϊδα ηξφπν αληέιεςεο κηαο Ϊιιεο νκϊδαο αλζξψπσλ. «πξνθαηαζθεπαζκϋλεο» (απφ «κεραληθϋο» - ξνπηηληϊξηθεο ζπλάζεηεο θξέζεο) πεπνηζάζεηο («αληέιεςε») γηα ηϊμεηο αηφκσλ, νκϊδσλ ά αληηθεηκϋλσλ (μεπολητίερ). ην λνεηηθφ κφλν ζηνηρεέν κηαο ζηάζηρ (βι. πποκαηάλητη) [R. K. Merton]. αμηνινγηθϋο πεπνηζάζεηο κε ηζρπξφ ζπλαηζζεκαηηθφ ζπγθηλεζηαθφ ηφλν αηζζάκαηνο αξϋζθεηαο επηδνθηκαζέαο / δπζαξϋζθεηαο απνδνθηκαζέαο (G. W. Allport). Π.ρ. ν ξαηζηζκφο, νη Ηζπαλνέ εέλαη ζεξκφαηκνη, ε ηζηγγνπληϊ ησλ θνηζϋδσλ, ε θηιαξγπξέα ησλ Δβξαέσλ, ε δεηιέα θαη επζπγθηλεζέα ησλ γπλαηθψλ θ.ιπ. ΜΟΡΦΔ γλσζηηθϊ - πιεξνθνξηθϊ ζηεξεφηππα (ι.ρ. κχζνη). εζηθϊ ζηεξεφηππα (π.ρ. taboo). θνηλσληθϊ ζηεξεφηππα (π.ρ. θνηλσληθά αληέιεςε γηα πξφζσπα, κεηνδνηηθϋο νκϊδεο θαη ζεζκνχο, δηαθάκηζε θ.ιπ.). ςπρνινγηθϊ ζηεξεφηππα (γηα ζεζκνχο, νκϊδεο ά ηνπο ζπλαλζξψπνπο καο). ηδενινγηθϊ ζηεξεφηππα (π.ρ. ηδενινγέεο). θηινζνθηθϊ ζηεξεφηππα (π.ρ. ζεσξέεο). ζξεζθεπηηθϊ ζηεξεφηππα (π.ρ. θαλαηηζκφο). εζλν-πνιηηηθϊ ζηεξεφηππα (π.ρ. ππεξνρά Διιάλσλ, αληηπξνπαγϊλδα θ.ιπ.). νηθνλνκηθϊ ζηεξεφηππα (γηα πξφζσπα, νκϊδεο ά θξϊηε). 22

23 ΑΗΣΗΑ Αζπλεέδεηα: 1. λνεηηθϊ (π.ρ. ζθϊικαηα ινγηθϊ, δηαζηξεβιψζεηο, ππεξβνιϋο, απινπζηεχζεηο). 2. εζηθϊ (π.ρ. Ϋμεηο). 3. θνηλσληθϊ (π.ρ. πξνιάςεηο, ζηϊζεηο). 4. ςπρνινγηθϊ (π.ρ. απσζεκϋλα, θέλεηξα). 5. ηδενινγηθϊ (π.ρ. πξνθαηαιάςεηο). 6. θηινζνθηθϊ (π.ρ. παγησκϋλεο ζεσξέεο πεξηξξϋνπζαο αηκφζθαηξαο - πεξηβϊιινληνο). 7. ζξεζθεπηηθϊ (π.ρ. δνμαζέεο, δεηζηδαηκνλέεο). 8. εζλν-πνιηηηθϊ (π.ρ. θαηαπηϋζεηο). 9. νηθνλνκηθϊ (π.ρ. δεινθζνλέεο). πλεηδεηϊ: 1. ινγηθϊ - ινγηθνθαλά (εθινγηθεπκϋλα) αέηηα ακπληηθνέ κεραληζκνέ (π.ρ. γηα λα δηθαηψζεη ηε δηθά ηνπ θνηλσληθά ζϋζε, φπσο ι.ρ. ν ξαηζηζκφο, ε εκηκϊζεηα). 2. εζηθϊ (π.ρ. επηζπκέεο). 3. θνηλσληθϊ (π.ρ. νηθνγελεηαθά παξϊδνζε). 4. ςπρνινγηθϊ (π.ρ. κέζε θαη πϊζε). 5. ηδενινγηθϊ (π.ρ. ηδενινγηθϋο αξρϋο, ηδενινγάκαηα). 6. θηινζνθηθϊ (π.ρ. θηινζνθηθϋο ζεσξέεο). 7. ζξεζθεπηηθϊ (π.ρ. αηξϋζεηο, ζρέζκαηα, θαλαηηζκφο, Φνληακεληαιηζκφο θ.ιπ.). 8. εζλν-πνιηηηθϊ (π.ρ. θνκκαηηζκφο). 9. νηθνλνκηθϊ (π.ρ. ζπκθϋξνληα). ΓΙΟΜΑΓΙΚΔ ΥΔΔΙ (εξγϊηεο, εξγνδφηεο θιπ.) Η ΔΠΙΘΔΣΙΚΟΣΗΣΑ Ζ ΔΥΘΡΟΣΖΣΑ (παξαλντθά θαη ςπρνπαζεηηθά) ΣΟ ΔΝΣΗΚΣΟ ΣΟΤ ΘΑΝΑΣΟΤ Ζ ΑΠΟΣΔΡΖΖ ΣΑ ΠΑΘΖ (θελνδνμέα, θηιαξγπξέα, γαζηξηκαξγέα, πνξλεέα, ηχθνο). ΚΑΝΝΗΒΑΛΗΜΟ ΝΟΡΜΔ ΟΡΙΜΟ Νόπμα εέλαη Ϋλαο κηθξφο θαλφλαο δσάο ζε κηα θνηλσλέα. Πξφθεηηαη γηα ραξαθηεξηζηηθϋο ζπκπεξηθνξϋο ηάξευν, καηηγοπιών θαη ομάδυν. 23

24 ΔΞΧΣΔΡΙΚΔ ΝΟΡΜΔ (ζαθεέο θαη ζπγθεθξηκϋλνη θαλφλεο). ΔΧΣΔΡΙΚΔ ΝΟΡΜΔ (θαλφλεο πνπ ππνλννχληαη) ΓΔΝΙΚΑ Η ΠΡΟΑΡΜΟΓΗ ΒΙΟΛΟΓΙΚΔ ΔΠΙΓΡΑΔΙ ΚΔΝΣΡΗΚΟ ΝΔΤΡΗΚΟ ΤΣΖΜΑ ΚΛΖΡΟΝΟΜΗΚΟΣΖΣΑ ΝΟΟΗ ΣΡΑΤΜΑΣΑ ΚΟΙΝΧΝΙΚΟΠΟΛΙΣΙΜΙΚΔ ΔΠΙΓΡΑΔΙ ΟΗΚΟΓΔΝΔΗΑ ΦΤΛΔΣΗΚΔ ΑΞΗΔ ΘΡΖΚΔΤΣΗΚΔ ΑΞΗΔ ΜΟΡΧΖ ΚΟΗΝΧΝΗΚΔ ΑΞΗΔ ΦΤΥΟΛΟΓΙΚΔ ΔΠΙΓΡΑΔΙ ΥΔΔΗ ΜΖΣΔΡΑ ΠΑΗΓΗΟΤ ΥΔΔΗ ΜΔ ΑΓΔΛΦΗΑ ΑΦΑΛΔΗΑ ΝΟΖΜΟΤΝΖ ΤΝΑΗΘΖΜΑΣΗΚΖ ΑΝΑΠΣΤΞΖ ΣΑΤΣΟΣΖΣΑ ΡΟΛΟ ΓΔΞΗΟΣΖΣΔ ΣΑΛΔΝΣΑ ΠΡΟΑΡΜΟΣΗΚΟΣΖΣΑ ΦΤΥΗΚΑ ΣΡΑΤΜΑΣΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΣΑ ΠΡΟΑΡΜΟΓΗ ΑΠΟΣΔΡΖΖ / ΜΑΣΑΗΧΖ ΤΓΚΡΟΤΖ ΠΗΔΖ (STRESS) ΑΝΣΗΓΡΑΖ ΣΟ STRESS Δλεξγεηηθά αληηκεηψπηζε. Απφζπξζε. πκβηβαζκφο. - ζπλεηδεηνέ. - αζπλεέδεηνη (κεραληζκνέ Ϊκπλαο). 24

25 Η ΤΜΜΟΡΦΧΗ (COMFORMISMUS) ΜΙΜΗΗ ΑΚΟΤΣΙΚΗ ΜΙΜΗΗ ΟΠΣΙΚΗ ΣΟ ΚΟΙΝΧΝΙΚΑ ΔΠΙΘΤΜΗΣΟ / ΑΡΔΣΟ Ο ΦΟΒΟ ΣΟΤ ΔΞΟΣΡΑΚΙΜΟΤ (ν θφβνο ηνπ λα έζα δηαθνξεηηθφο) Η ΤΠΑΚΟΗ ΟΡΙΜΟ [αιιαγϋο θϊησ απφ πέεζε (ηηκσξέα / ακνηβά)] ΜΟΡΦΔ ΤΠΑΚΟΗ ΠΑΗΓΑΓΧΓΗΚΖ (απφ: ςπρνινγηθά εμϊξηεζε, ζεβαζκφ θιπ) ΖΘΗΚΖ (απφ εζσηεξηθά ππνρξϋσζε) ΚΟΗΝΧΝΗΚΖ (απφ θνηλσληθά ππνρξϋσζε) ΠΟΛΗΣΗΚΖ (απφ: ζπκθϋξνλ, δφμα, πξνβνιά) ΣΡΑΣΗΧΣΗΚΖ (απφ: αλϊγθε, ηδηνζπγθξαζέα, ζπλάζεηα) ΘΡΖΚΔΤΣΗΚΖ (απφ: Θ. θφβν, απεηιά, Θ. Ϋξσηα) ΥΡΗΣΗΑΝΟΗ ΜΑΡΣΤΡΔ ΟΡΘΟΓΟΞΟ ΜΟΝΑΥΗΜΟ ΠΝΔΤΜΑΣΗΚΖ ΠΑΣΡΟΣΖΣΑ ΤΗΟΣΖΣΑ ΔΠΑΓΓΔΛΜΑΣΗΚΖ (απφ νηθνλνκηθά ά επαγγεικαηηθά αλϊγθε) ΔΙΓΗ ΤΠΑΚΟΗ ΛΟΓΗΚΖ ΣΤΦΛΖ (ΤΠΟΣΑΓΗ) ΓΟΤΛΟΠΡΔΠΖ ΤΠΟΚΡΗΣΗΚΖ ΚΙΝΓΤΝΟΙ ΔΚ ΣΗ ΤΠΑΚΟΗ ΑΒΟΤΛΖΗΑ (κε πξσηνβνπιέα) ΤΓΚΡΟΤΖ «ΚΑΘΖΚΟΝΣΧΝ»: «δςζί κςπίοιρ δοςλεύειν» (Μαηζ. 6, 24) Η ΟΜΑΓΑ ΥΑΡΑΚΣΗΡΙΣΙΚΑ ΣΗ ΟΜΑΓΑ ΑΛΛΖΛΔΠΗΓΡΑΖ ΑΛΛΖΛΔΞΑΡΣΖΖ ΤΝΔΗΓΖΖ ΣΟΤ ΝΑ ΔΗΑΗ ΜΔΛΟ ΠΑΡΑΓΟΥΖ ΚΑΗ ΑΠΟΓΟΖ ΣΑΤΣΟΣΖΣΑ ΜΔΛΟΤ ΟΜΑΓΑ ΑΠΟ ΣΡΗΣΟΤ (θνηλνέ ζεζκνέ, αμέεο θαη ζηϊζεηο) ΤΣΖΜΑ ΑΛΛΖΛΔΞΑΡΣΧΜΔΝΧΝ ΡΟΛΧΝ ΣΑΤΣΗΖ ΜΔΛΧΝ ΜΔ ΣΟ ΠΡΟΣΤΠΟ ΣΟΤ ΗΓΑΝΗΚΟΤ ΑΡΥΖΓΟΤ ΗΚΑΝΟΠΟΗΖΖ ΑΝΑΓΚΧΝ ΚΟΗΝΟΗ ΣΟΥΟΗ ΟΜΟΗΟΓΔΝΖ ΤΜΠΔΡΗΦΟΡΑ ΔΝΟΣΖΣΑ, ΤΜΠΝΟΗΑ, ΤΝΟΥΖ ΚΑΗ ΛΔΗΣΟΤΡΓΗΚΟΣΖΣΑ 25

26 ΦΑΔΙ ΣΗΝ ΔΞΔΛΙΞΗ ΣΗ ΟΜΑΓΑ ΦΑΖ ΠΡΟΑΝΑΣΟΛΗΜΟΤ ΦΑΖ ΤΓΚΡΟΤΖ ΦΑΖ ΤΝΘΔΖ Ο ΗΓΔΣΗ ΓΝΧΡΗΜΑΣΑ ΣΟΤ ΖΓΔΣΖ ΝΟΖΜΟΤΝΖ ΠΡΟΧΠΗΚΟΣΖΣΑ ΣΟ ΤΦΟ ΣΟΤ ΖΓΔΣΖ ΑΤΣΑΡΥΗΚΟ ΓΖΜΟΚΡΑΣΗΚΟ Ζ ΛΔΗΣΟΤΡΓΗΑ ΚΑΗ Ζ ΤΜΠΔΡΗΦΟΡΑ ΣΟΤ ΖΓΔΣΖ ΓΗΟΡΗΜΔΝΟ & ΑΝΑΓΤΟΜΔΝΟ ΖΓΔΣΖ Ο ΠΡΟΑΝΑΣΟΛΗΜΔΝΟ ΠΡΟ ΣΟ ΔΡΓΟ ΚΑΗ Ο ΠΡΟΑΝΑΣΟΛΗΜΔΝΟ ΠΡΟ ΣΟ ΚΟΗΝΧΝΗΚΟΤΝΑΗΘΖΜΑΣΗΚΟ ΚΛΗΜΑ ΖΓΔΣΖ ΓΟΜΖ ΣΖ ΟΜΑΓΑ ΚΑΗ ΔΠΗΚΟΗΝΧΝΗΑ ΣΖ ΜΔ ΣΟΝ ΖΓΔΣΖ ΤΝΧΣΗΜΟ ΦΤΥΟΛΟΓΙΑ ΣΟΤ ΑΝΧΜΑΛΟΤ ΦΤΥΙΚΟΤ ΒΙΟΤ ΦΤΥΗΚΔ ΓΗΑΣΑΡΑΥΔ ΚΑΗ ΑΝΧΜΑΛΗΔ ΦΤΙΟΛΟΓΙΚΔ ΑΝΣΙΓΡΑΔΙ ΚΑΙ ΓΙΑΣΑΡΑΥΔ Έλα θιηληθϊ αλαγλσξέζηκν πιϋγκα απφ ζπκπηψκαηα ά ζπκπεξηθνξϋο, πνπ ζπλνδεχνληαη απφ δπζθνξέα θαη λνεηηθά θαη ζπλαηζζεκαηηθά δπζιεηηνπξγέα, πνπ αθνξνχλ πϊληνηε ζην αηνκηθφ επέπεδν θαη ζπρλϊ ζην θνηλσληθφ επέπεδν. ΚΡΙΣΗΡΙΑ ΦΤΥΙΚΗ ΤΓΔΙΑ ΚΑΙ ΓΙΑΣΑΡΑΥΗ / ΝΟΟΤ ΣΑΣΗΣΗΚΟ (κϋζνο φξνο ε κϋζε ζπκπεξηθνξϊ) ΚΛΗΝΗΚΟ (φηαλ θιηληθϊ απνπζηϊδεη νπνηαδάπνηε ςπρηθά λφζνο. πξφθεηηαη φκσο γηα νξηζκφ θχθινπ) ΤΠΟΚΔΗΜΔΝΗΚΟ (ππνθεηκεληθά δπζθνξέα, απνπζηϊδεη φκσο ε απηεπέγλσζε) ΚΟΗΝΧΝΗΚΟ [Ζ θνηλσληθά απνδνρά ά κε: παξαγλσξέδεη ηηο αηνκηθϋο δηαθνξϋο θαη ηελ ππνθεηκεληθά δηϊζηαζε. παθολογικό εέλαη φ,ηη εέλαη Ϋμσ απφ ην θαηεζηεκϋλν ζχζηεκα αμηψλ (βι. θξηηηθά απφ ηνπο M. Foucault θαη S. Szasz)] ΦΤΥΟΒΗΟΛΟΓΗΚΟ (ΟΜΟΙΟΣΑΗ) ΗΚΑΝΟΣΖΣΑ ΠΡΟΑΡΜΟΓΖ αηζηνδνμέα απαηζηνδνμέα. ιάςε απνθϊζεσλ αλαπνθαζηζηηθφηεηα. νξγϊλσζε θαη ζπζηεκαηηθφηεηα / αλνξγαλσζηϊ. ΔΠΗΓΝΧΖ ΔΑΤΣΟΤ / ΠΡΟΧΠΗΚΖ ΣΑΤΣΟΣΖΣΑ (απηνεθηέκεζε ππεξ / ππν-ηέκεζε) ΔΠΗΓΝΧΖ ΚΟΠΟΤ ΣΖ ΕΧΖ (πεξηϋξγεηα / αδηαθνξέα) 26

27 ΔΠΊΓΝΧΖ ΑΝΑΓΚΧΝ ΣΟΤ ΤΝΑΝΘΡΧΠΟΤ ζπλαγσληζηηθφηεηα. εμϊξηεζε / αλεμαξηεζέα. Ηθαλφηεηα γηα νηθεέα (ζηελά) ζρϋζε (νηθεηφηεηα). ζπλεξγαηηθφηεηα. ζπκβηβαζηηθφηεηα. ΔΠΊΓΝΧΖ ΚΟΗΝΧΝΗΚΟΤ ΡΟΛΟΤ (ηαπηφηεηα θχινπ) ΑΝΣΟΥΖ ΣΗ ΦΤΥΟΠΗΔΣΗΚΔ ΤΝΘΖΚΔ ΣΟΤ ΠΔΡΗΒΑΛΛΟΝΣΟ (Ϋθθξαζε θαη Ϋιεγρνο ησλ ζπγθηλάζεσλ) ΥΔΖ ΜΔ ΣΖΝ ΔΞΟΤΗΑ ΗΚΑΝΟΠΟΗΖΖ ΚΑΗ ΑΦΑΛΔΗΑ ΑΝΑΦΑΛΔΗΑ ΟΛΗΣΗΚΟ MODEL (theologosociobiophysical) ΓΙΑΣΑΡΑΥΔ ΣΗ ΦΤΥΙΚΗ ΑΝΑΠΣΤΞΗ ΓΗΑΣΑΡΑΥΔ ΤΜΠΔΡΗΦΟΡΑ ΣΖ ΠΑΗΓΗΚΖ ΚΑΗ ΔΦΖΒΗΚΖ ΖΛΗΚΗΑ ΦΤΥΟΧΜΑΣΗΚΔ (ΟΡΓΑΝΗΚΔ) ΓΗΑΣΑΡΑΥΔ [ΦπρηθΫο δηαηαξαρϋο ζπλδεφκελεο κε δηαηαξαρϋο θπζηνινγηθψλ ιεηηνπξγηψλ (ηξνθά, χπλνο, ζεμ, θχεζε)] ΑΝΧΜΑΛΗΔ ΣΖ ΓΔΡΟΝΣΗΚΖ ΖΛΗΚΗΑ ΓΝΧΣΗΚΔ ΓΗΑΣΑΡΑΥΔ ΚΑΗ ΑΝΧΜΑΛΗΔ ΥΗΕΟΦΡΔΝΗΚΔ ΓΗΑΣΑΡΑΥΔ θαληαζέσζε. 1. fantasy (πξνζπλεηδεηά θαληαζηνπιεμέα). 2. fancy (αζπλεέδεηε θαληαζέσζε). ππεξπξνζεμέα. παξαέζζεζε (ζεσξνχκε Ϋλα αληηθεέκελν ζαλ θϊηη Ϊιιν). ςεπδαέζζεζε ά ςεπδαηζζεζέα (φξαζε κε πξαγκαηηθψλ εηθφλσλ απφ αλϊκλεζε ά θαληαζέα). ςεπδνςεπδαηζζεζέα ά λφζα ςεπδαηζζεζέα (βιϋπεη ά αθνχεη θαλεέο Ϋλα αλχπαξθην αληηθεέκελν, αιιϊ ην αλαγλσξέδεη σο κε πξαγκαηηθφ). ζπλαηζζεζέα (π.ρ. Ϋλαο αθνπζηηθφο εξεζηζκφο πξνθαιεέ επηπιϋνλ θαη Ϋλα νπηηθφ αέζζεκα). ΓΗΑΝΟΖΣΗΚΔ ΑΝΧΜΑΛΗΔ αρξσκαηνςέα. παξϊλνηα. απξνζεμέα. αθαέξεζε (αθεξεκϊδα). ακλεζέα παξακλεζέα. ππεξκλεζέα. εθκλεζέα (ην Ϊηνκν μαλαδεέ νιφθιεξεο ζθελϋο απφ ην παξειζφλ ηνπ ζαλ λα άηαλ παξνχζεο. ΓηΪθξηζε απφ λειηοςπγικό σπόνο). θξππηνκλεζέα. ΤΝΑΙΘΗΣΙΚΔ ΓΙΑΣΑΡΑΥΔ ΚΑΙ ΑΝΧΜΑΛΙΔ 27

28 ΔΞΑΡΖ ΑΓΥΟ / ΑΓΥΧΓΔΗ ΓΗΑΣΑΡΑΥΔ (απξνζδηφξηζηε απεηιά) ΓΔΝΗΚΔΤΜΔΝΖ ΑΓΥΧΓΖ ΓΗΑΣΑΡΑΥΖ σκαηηθϊ ζπκπηψκαηα. 1. ηαρπθαξδέα. 2. κπτθά ηϊζε. 3. ηξφκνο ρεξηψλ. 4. αζθπμέα, ππϋξπλνηα, δχζπλνηα. 5. πληγκνλά, δπζθαηαπνζέα. 6. ξαρηαιγέεο, θεθαιαιγέεο, δαιϊδεο. 7. παξαηζζεζέεο [αηκσδέεο (παξαηζζεζέα πνπ νθεέιεηαη ζε πξνζσξηλά δηαθνπά ηεο αηκϊησζεο, πξνθαιψληαο κνχδηαζκα), αέζζεκα λπγκψλ, θξπϊδεο, θνπληψκαηα] 8. εχθνιε θφπσζε. ΦπρνινγηθΪ ζπκπηψκαηα. 1. αέζζεκα επηθεέκελνπ θαθνχ. 2. απνπξνζσπνπνέεζε / αιινηνπξνζσπεέα. 3. δπζθνιέα ζπγθϋληξσζεο. 4. ζπλαηζζεκαηηθά δπζθνξέα θαη κεέσζε απνιαχζεσλ ηεο δσάο. 5. ππεξεγξάγνξζε. 6. αυπλέα. ΑΓΧΝΗΑ (αέζζεζε επηθεέκελνπ θαθνχ ά ακθηβνιέαο) ΠΑΝΗΚΟ [ηξαγφκνξθνο (< αιγίρ = δϋξκα γέδαο > Ϊγ. Αηγέδηνο) ζεφο ΠΪλαο] ΗΓΔΟΦΤΥΑΝΑΓΚΑΣΗΚΖ ΓΗΑΣΑΡΑΥΖ ΓΗΑΣΑΡΑΥΖ ΜΔΣΑΣΡΑΤΜΑΣΗΚΟΤ STRESS ΔΤΔΡΔΘΗΣΟΣΖΣΑ ΑΓΗΑΦΟΡΗΑ ΔΤΑΗΘΖΗΑ ΑΜΦΗΘΤΜΗΑ ΒΟΤΛΗΣΙΚΔ ΓΙΑΣΑΡΑΥΔ ΚΑΙ ΑΝΧΜΑΛΙΔ ΚΑΣΑΛΖΦΗΑ ΑΒΟΤΛΖΗΑ ΤΠΟΒΟΤΛΖΗΑ ΦΤΥΟΠΑΘΟΛΟΓΙΑ (ΦΤΥΙΚΔ ΝΟΟΙ) ΔΓΚΔΦΑΛΙΚΟΙ ΣΡΑΤΜΑΣΙΜΟΙ / ΑΛΛΟΙΧΔΙ ΑΝΟΙΑ (νξγαληθϋο ςπρηθϋο δηαηαξαρϋο) ΝΟΗΣΙΚΗ ΚΑΘΤΣΔΡΗΗ ΑΦΤΙΑ / ΗΛΙΘΙΟΣΗΣΑ (ΒΛΑΚΔΙΑ) ΜΧΡΙΑ ΙΓΙΧΣΔΙΑ ΠΑΡΑΦΡΟΤΝΗ ΔΠΙΛΗΠΣΟΔΙΓΔΙ ΝΟΟΙ (επηιεςέα. ΓηΪθξηζε απφ δαηκνλνκαλέα / 28

29 δαηκνλνιεςέα θαη δαηκνλνθαηνρά) ΝΔΤΡΧΔΙ (αγρψδεηο δηαηαξαρϋο) ά ΦΤΥΟΝΔΤΡΧΔΙ (λεπξαζζϋλεηα, πζηεξέα, Ϊγρνο, θαηϊζιηςε) ΑΓΥΧΓΖ ΝΔΤΡΧΖ ΤΠΔΡΔΤΑΗΘΖΗΑ ΔΠΗΡΡΔΠΔΗΑ ΓΗΑ ΑΠΟΓΟΖΣΔΤΖ ΓΗΑΣΑΡΑΥΔ ΤΠΝΟΤ ΔΝΣΑΖ ΣΧΝ ΜΤΧΝ (ΝΔΤΡΧΣΗΚΔ) ΦΟΒΗΔ (ΦΟΒΗΚΔ ΝΔΤΡΧΔΗ) ΑΚΡΟΦΟΒΗΑ ΑΓΟΡΑΦΟΒΗΑ ΜΟΝΟΦΟΒΗΑ ΚΛΔΗΣΟΦΟΒΗΑ ΝΤΚΣΟΦΟΒΗΑ ΕΧΟΦΟΒΗΑ ΜΗΚΡΟΒΗΟΦΟΒΗΑ ΠΤΡΟΦΟΒΗΑ ΤΣΔΡΗΚΖ ΝΔΤΡΧΖ Ή ΤΣΔΡΗΑ ΚΧΦΧΖ ΣΤΦΛΧΖ ΠΑΡΑΛΤΖ ΑΜΝΖΗΑ ΑΝΟΡΔΞΗΑ Α-ΤΝΔΗΓΖΣΖ ΤΜΠΔΡΗΦΟΡΑ ΗΓΔΟΛΖΠΣΗΚΖ - ΦΤΥΑΝΑΓΚΑΣΗΚΖ ΝΔΤΡΧΖ (ηξϋια ηεο ακθηβνιέαο) ΤΠΟΥΟΝΓΡΗΑΚΖ ΝΔΤΡΧΖ Ή ΤΠΟΥΟΝΓΡΗΑ (θαηϊ θαληαζέα αζζελάο) ΝΔΤΡΧΗΚΖ ΚΑΣΑΘΛΗΦΖ (ΚΑΣΑΘΛΗΠΣΗΚΖ ΝΔΤΡΧΖ) ΦΤΥΟΧΜΑΣΗΚΔ Ή ΝΔΤΡΟΦΤΣΗΚΔ ΓΗΑΣΑΡΑΥΔ (ΝΔΤΡΑΘΔΝΗΚΖ ΝΔΤΡΧΖ) ΠΟΝΟΚΔΦΑΛΟ ΣΑΥΤΠΑΛΜΗΑ ΕΑΛΖ ΥΡΟΝΗΑ ΧΜΑΣΗΚΖ ΚΟΠΧΖ ΑΘΜΑ ΤΥΝΟΟΤΡΗΑ ΔΦΗΓΡΧΖ ΓΗΑΡΡΟΗΑ ΔΠΗΓΑΣΡΗΚΟΗ ΠΟΝΟΗ (ΣΟΜΑΥΟΠΟΝΟ, ΔΛΚΟ) ΠΗΔΖ ΝΔΤΡΧΖ ΑΠΟΠΡΟΧΠΟΠΟΗΖΖ ΦΤΥΧΔΙ Οη αζζελεέο δελ παξαδϋρνληαη φηη εέλαη Ϊξξσζηνη, Ϋρνπλ δηαηαξαρϋο ζηε ζθϋςε (δνκά, νξγϊλσζε, ξνά, Ϋιεγρν, πεξηερφκελν, νκηιέα, παξαιεξεηηθϋο ηδϋεο), ζηελ αληέιεςε (ςεπδαηζζάζεηο, παξαηζζάζεηο), ζην ζπλαέζζεκα (επηπϋδσζε, κε κεηαβαιιφκελε Ϋθθξαζε, ακθηζπκέα, δπζαξκνλέα, απϊζεηα, ξερφηεηα, θαηϊζιηςε, καλέα) θαη ζηε βνχιεζε (θαηαηνλέα, εκβξνληεζέα, δηϋγεξζε). ΣΡΑΤΜΑΣΗΚΔ ΦΤΥΧΔΗ ΣΟΞΗΚΔ Ή ΑΛΚΟΟΛΗΚΔ ΦΤΥΧΔΗ (ΟΤΗΟΔΞΑΡΣΖΔΗ: αιθννιηζκφο, ηνμηθνκαλέεο) ΜΑΝΗΑ ΜΔΛΑΓΥΟΛΗΑ (ΜΑΝΗΟΚΑΣΑΘΛΗΦΖ): 29

30 ΑΜΟΚ = εέδνο θνληθάο καλέαο [amok < καιατθά (< Μαιαένη) āmoq] ΜΟΝΟΜΑΝΗΑ ΤΠΟΜΔΛΑΓΥΟΛΗΚΟΗ (ζπγθξαηεκϋλε απαηζηνδνμέα, ππεξβνιηθϊ ζνβαξνέ) ΤΠΟΜΑΝΗΑΚΟΗ (επρϊξηζηνη, ηεέλνπλ λα δεκηνπξγνχλ γξάγνξα θηιηθϋο ζρϋζεηο) ΚΑΣΑΘΛΗΦΖ / ΜΔΛΑΓΥΟΛΗΑ (βαξχηαηε κνξθά θαηϊζιηςεο) ΜΟΡΦΔ εθεβηθά. παξαιεξεηηθά. δηπνιηθά (θαηϊζιηςε καδέ κε επεηζφδηα καλέαο). ΥΑΡΑΚΣΖΡΗΣΗΚΑ δπζθνξηθφ ζπλαέζζεκα (δπζθνξέα). απψιεηα φξεμεο (αλνξεμέα) θαη βϊξνπο. δηαηαξαρϋο χπλνπ. ςπρνθηλεηηθά αλεζπρέα ά επηβξϊδπλζε. απψιεηα ελδηαθεξφλησλ ά επραξέζηεζεο. αέζζεκα θφπσζεο. αηζζάκαηα αλαμηφηεηαο θαη ελνράο. επηβξϊδπλζε ζθϋςεο, Ϋιιεηςε ζπγθϋληξσζεο θαη αλαβιεηηθφηεηα. ηδϋεο απηνκνκθάο θαη απηνθαηαζηξνθάο. δηαηαξαρϋο αληέιεςεο. ΠΑΡΑΝΟΗΑ (ΠΑΡΑΝΟΔΗΓΔΗ) ΜΔΓΑΛΟΜΑΝΗΑ ΠΑΡΑΗΘΖΔΗ ΚΑΣΑΓΗΧΞΖ (ΦΤΥΧΣΗΚΔ) ΦΟΒΗΔ ΥΗΕΟΦΡΔΝΔΗΑ ΑΠΛΖ ΖΒΖΦΡΔΝΗΚΖ ΠΑΡΑΝΟΨΚΖ (ΠΑΡΑΝΟΔΗΓΖ) ΚΑΣΑΣΟΝΗΚΖ (αθηλεζέα, ερνπξαμέα, ερνιαιηϊ) ΓΙΑΣΑΡΑΥΔ ΥΑΡΑΚΣΗΡΑ ΦΤΥΟΠΑΘΖΣΗΚΖ ΠΡΟΧΠΗΚΟΣΖΣΑ (δε ληψζεη θαλϋλα ζπλαέζζεκα ελνράο θαη κεηϊλνηαο) ΑΡΗΣΟΦΑΝΔΗΑ ΠΡΟΧΠΗΚΟΣΖΣΑ (γεινηνπνηεέ ηα πϊληα) ΝΑΡΚΗΗΣΗΚΖ ΠΡΟΧΠΗΚΟΣΖΣΑ ΔΞΟΤΑΛΗΚΑ ΓΗΔΣΡΑΜΔΝΖ ΠΡΟΧΠΗΚΟΣΖΣΑ ΔΠΗΛΖΠΣΟΔΗΓΖ ΠΡΟΧΠΗΚΟΣΖΣΑ ΑΛΚΟΟΛΗΚΖ ΠΡΟΧΠΗΚΟΣΖΣΑ ΦΑΡΜΑΚΔΤΣΗΚΑ ΔΞΑΡΣΖΜΔΝΖ ΠΡΟΧΠΗΚΟΣΖΣΑ ΚΑΣΑΝΑΓΚΑΣΗΚΖ ΠΡΟΧΠΗΚΟΣΖΣΑ (legalismus, ηππνιϊηξεο, λεπξσζηθά ππαθνά) ΤΣΔΡΗΚΖ ΠΡΟΧΠΗΚΟΣΖΣΑ ΠΑΡΑΝΟΔΗΓΖ ΠΡΟΧΠΗΚΟΣΖΣΑ ΑΝΣΗΓΡΑΣΗΚΖ ΠΡΟΧΠΗΚΟΣΖΣΑ ΚΤΚΛΟΘΤΜΗΚΖ ΠΡΟΧΠΗΚΟΣΖΣΑ 30

31 ΤΠΟΜΔΛΑΓΥΟΛΗΚΖ ΠΡΟΧΠΗΚΟΣΖΣΑ ΤΠΟΜΑΝΗΑΚΖ ΠΡΟΧΠΗΚΟΣΖΣΑ (αηζηφδνμα Ϊηνκα, πνπ ζπλϊπηνπλ γξάγνξα θηιηθϋο ζρϋζεηο) ΑΓΥΧΓΖ ΠΡΟΧΠΗΚΟΣΖΣΑ ΝΔΤΡΑΘΔΝΗΚΖ ΠΡΟΧΠΗΚΟΣΖΣΑ (ζπλερϋο αέζζεκα θνπψζεσο, αζζελάο βνχιεζε θαη αέζζεκα αληθαλνπνέεηνπ) ΜΔΗΟΝΔΚΣΗΚΖ ΠΡΟΧΠΗΚΟΣΖΣΑ (ζπλαέζζεκα κεηνλεμέαο / κεηνλεθηηθφηεηα). ΜΗΚΣΖ ΠΡΟΧΠΗΚΟΣΖΣΑ Occult. Mediums. Νννκαληεέα. ΣειεπΪζεηα. Poltergeists. ΠΑΡΑΦΤΥΟΛΟΓΙΑ 31