Πώς λειτουργεί το μάτι

Transcript

1 TM ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΟ ΔΕΛΤΙΟ Πώς λειτουργεί το μάτι Κατανόηση της λειτουργίας του ματιού Όταν μαθαίνουμε για την εκφύλιση της ωχράς κηλίδας, έχει σημασία να καταλάβουμε πώς λειτουργεί το υγιές μάτι. Το οπτικό μας σύστημα αποτελείται από δύο βασικά τμήματα το μάτι και τον εγκέφαλο. Ως προς τη λειτουργία του, το μάτι μοιάζει πάρα πολύ με τη φωτογραφική μηχανή. Το μπροστινό μέρος του ματιού, που περιλαμβάνει τον κερατοειδή χιτώνα, την ίριδα, την κόρη και το φακό, εστιάζει την εικόνα επάνω στον αμφιβληστροειδή χιτώνα που καλύπτει εσωτερικά το μάτι. Ο αμφιβληστροειδής είναι ευαίσθητος στο φως και λειτουργεί όπως το φιλμ σε μια κινηματογραφική μηχανή. Καταγράφει εικόνες και τις στέλνει μέσω του οπτικού νεύρου στον εγκέφαλο, όπου γίνεται η ερμηνεία τους. Αμφιβληστροειδής χιτώνας Οπτικό νεύρο Το μάτι σας λειτουργεί όπως μια φωτογραφική μηχανή Υαλώδες σώμα Ίριδα Κερατοειδής χιτώνας Φακός Κερατοειδής χιτώνας Ο κερατοειδής χιτώνας είναι το διαφανές παράθυρο στο μπροστινό μέρος του ματιού και εμποδίζει την είσοδο μικροβίων και σκόνης στο μάτι. Επίσης ελέγχει και εστιάζει το φως επάνω στο φακό. Ίριδα Η ίριδα είναι το χρωματιστό τμήμα στο μπροστινό μέρος του ματιού. Η μαύρη κόρη στο κέντρο λειτουργεί σαν το διάφραγμα μιας φωτογραφικής μηχανής και ρυθμίζει την ποσότητα του φωτός που μπαίνει μέσα στο μάτι. Φακός Αμέσως πίσω από την κόρη βρίσκεται ο φακός. Ο φακός εστιάζει την εικόνα επάνω στον αμφιβληστροειδή. Αμφιβληστροειδής χιτώνας Ο αμφιβληστροειδής καλύπτει εσωτερικά το μάτι. Είναι σαν το φιλμ σε μια φωτογραφική μηχανή. Αυτός ο φωτοευαίσθητος ιστός καταγράφει την εικόνα. Είναι ένα περίπλοκο στρώμα το οποίο περιέχει εκατομμύρια φωτοευαίσθητα κύτταρα (φωτοϋποδοχείς) που ονομάζονται ραβδία και κωνία. Οπτικό νεύρο Η αποστολή της καταγεγραμμένης εικόνας στον εγκέφαλο γίνεται μέσω του οπτικού νεύρου. Εγκέφαλος Ο εγκέφαλος ερμηνεύει την εικόνα που λαμβάνει από το μάτι. Δεν βλέπετε με τα μάτια σας, αλλά με τον εγκέφαλό σας. Τα μάτια μας συνεργάζονται για τη συγκέντρωση πληροφοριών. Έτσι, αν χάσουμε την όραση από το ένα μάτι, είναι πιθανό να μην το αντιληφθούμε. Αν προκύψει βλάβη και στα δύο μάτια, ο εγκέφαλος θα συνθέτει συχνά τις δικές του εικόνες καθώς προσπαθεί να δώσει μια λογική ερμηνεία στην κατεστραμμένη εικόνα που λαμβάνει. Η διαδικασία αυτή ονομάζεται οπτική ψευδαίσθηση. Υαλώδες σώμα Ο βολβός του ματιού είναι γεμάτος από μια διαφανή ουσία σαν ζελέ, που λέγεται υαλώδες σώμα και βοηθά το βολβό του ματιού να πάρει το σχήμα του. Η εκφύλιση της ωχράς κηλίδας είναι ασθένεια του αμφιβληστροειδούς. Ενημερωτικό δελτίο της MDF Πώς λειτουργεί το μάτι

2 Κατανόηση της λειτουργίας του ματιού Ωχρά κηλίδα - Είναι το μικροσκοπικό σημείο ακριβώς στο κέντρο του αμφιβληστροειδούς. Εκεί είναι συγκεντρωμένα τα περισσότερα από τα κωνία μας (οι φωτοϋποδοχείς που μας δίνουν τη δυνατότητα να βλέπουμε λεπτομέρειες και χρώματα με ακρίβεια). Χοριοειδής χιτώνας Αμφιβληστροειδής χιτώνας Ωχρά κηλίδα Βοθρίο Είναι το όνομα που έχει δοθεί σ αυτό καθαυτό το κέντρο της ωχράς κηλίδας. Το βοθρίο είναι το σημείο με την υψηλότερη οπτική οξύτητα. Μελάγχρουν επιθήλιο του αμφιβληστροειδούς Ο αμφιβληστροειδής βρίσκεται στην επιφάνεια ενός στρώματος κυττάρων που λέγεται μελάγχρουν επιθήλιο του αμφιβληστροειδούς. Τα κύτταρα αυτά επιτρέπουν την ανταλλαγή θρεπτικών συστατικών και άχρηστων κυτταρικών ουσιών μεταξύ του αμφιβληστροειδούς και του χοριοειδούς. Χοριοειδής χιτώνας Πρόκειται για το αγγειακό στρώμα που είναι ο κύριος τροφοδότης του ματιού με αίμα και χωρίζεται από τον αμφιβληστροειδή μέσω του μελάγχρου επιθηλίου του αμφιβληστροειδούς. Χοριοειδής χιτώνας Στην ωχρά κηλίδα οφείλουμε ό,τι βλέπουμε όταν κοιτάμε ίσια μπροστά. Μας επιτρέπει να βλέπουμε ακριβείς και ευκρινείς λεπτομέρειες, να διαβάζουμε, να αναγνωρίζουμε πρόσωπα και να οδηγούμε. Ο υπόλοιπος αμφιβληστροειδής λέγεται περιφερειακός και μας δίνει τη δυνατότητα να βλέπουμε αντικείμενα, όπως τοπία και άλλα γενικά σχήματα, με την πλευρική μας όραση. Ο περιφερειακός αμφιβληστροειδής είναι αυτός που σας επιτρέπει να δείτε το λεωφορείο που έρχεται και η υγιής ωχρά κηλίδα σάς επιτρέπει να δείτε τον αριθμό του λεωφορείου. Ένα πρακτικό παράδειγμα Κοιτάξτε το ρολόι στον καρπό του χεριού σας και δείτε την ώρα. Κοιτάξτε τώρα ένα δαχτυλίδι σε κάποιο δάχτυλό σας. Τώρα, η ωχρά κηλίδα σας, το κέντρο του αμφιβληστροειδούς σας, κοιτάζει τις λεπτομέρειες του δαχτυλιδιού. Με την άκρη του ματιού σας και μέσω της περιφερειακής σας όρασης θα συνεχίσετε να βλέπετε το ρολόι σας, αλλά δεν θα μπορείτε να πείτε τι ώρα είναι. Για να διακρίνετε τις λεπτομέρειες με ακρίβεια, θα χρειαστεί να κοιτάξετε απευθείας στο καντράν του ρολογιού με την ωχρά κηλίδα σας. Λίστα ελέγχου για την υγεία των ματιών** Μην παραλείπετε να κάνετε οφθαλμολογικές εξετάσεις και να ζητάτε εξέταση της ωχράς κηλίδας. Μην καπνίζετε. Φροντίστε να καθιερώσετε έναν υγιεινό τρόπο ζωής, να διατηρείτε το βάρος σας υπό έλεγχο και να γυμνάζεστε τακτικά. Φροντίστε να κάνετε υγιεινή, καλά ισορροπημένη διατροφή και με περιορισμένα λιπαρά. Θα πρέπει να τρώτε ψάρια δύο ή τρεις φορές την εβδομάδα, σκούρα πράσινα λαχανικά με φύλλα και φρέσκα φρούτα καθημερινά και λίγους ξηρούς καρπούς κάθε εβδομάδα. Σε συνεννόηση με το γιατρό σας, εξετάστε το ενδεχόμενο να πάρετε συμπλήρωμα αντιοξειδωτικών και ψευδαργύρου. Προστατέψτε επαρκώς τα μάτια σας από το φως του ήλιου, ειδικά σε νεαρή ηλικία. **Κάθε αλλαγή στη διατροφή ή τον τρόπο ζωής θα πρέπει να γίνεται σε συνεννόηση με το γιατρό σας. TM Για πρόσθετη υποστήριξη και βοήθεια καλέστε χωρίς χρέωση τη γραμμή βοήθειας της MD Foundation, στο ή επισκεφτείτε τον ιστότοπο ΑΠΟΠΟΙΗΣΗ ΕΥΘΥΝΗΣ: Οι πληροφορίες που περιέχει το παρόν ενημερωτικό δελτίο θεωρούνται από τη Macular Degeneration Foundation Ltd ακριβείς την εποχή της δημοσίευσης. Αν και εκπονήθηκε με ιδιαίτερη επιμέλεια, για ιατρικές συμβουλές θα πρέπει να αποταθείτε σε γιατρό. Η Macular Degeneration Foundation Ltd δεν μπορεί να αναλάβει ευθύνη για λάθη ή παραλείψεις στην παρούσα έκδοση ή για βλάβες που προέκυψαν από την προμήθεια, τις επιδόσεις ή τη χρήση του και δεν παρέχει εγγύηση, ρητή ή σιωπηρή, όσον αφορά την παρούσα έκδοση. Ενημερωτικό δελτίο της MDF Πώς λειτουργεί το μάτι

3 TM Τι είναι η εκφύλιση της ωχράς κηλίδας; ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΟ ΔΕΛΤΙΟ Τι είναι η εκφύλιση της ωχράς κηλίδας; Η ωχρά κηλίδα είναι το κεντρικό τμήμα του αμφιβληστροειδούς που είναι ο φωτοευαίσθητος ιστός στο πίσω μέρος του ματιού. Ο αμφιβληστροειδής επεξεργάζεται όλες τις οπτικές εικόνες. Φέρει την ευθύνη για την δυνατότητά μας να διαβάζουμε, να αναγνωρίζουμε πρόσωπα, να οδηγούμε και να βλέπουμε καθαρά τα χρώματα. Αυτή τη στιγμή για την ανάγνωση του ενημερωτικού δελτίου χρησιμοποιείτε την ωχρά κηλίδα σας. Η εκφύλιση της ωχράς κηλίδας προκαλεί τη σταδιακή βλάβη της και καταλήγει στην απώλεια της κεντρικής όρασης. Ευτυχώς η περιφερειακή όραση δεν επηρεάζεται σημαντικά. Η εκφύλιση της ωχράς κηλίδας μπορεί να ανιχνευτεί στα πολύ πρώιμα στάδιά της, προτού παρουσιαστούν οπτικά συμπτώματα, με ιατρική εξέταση του αμφιβληστροειδούς. Η έγκαιρη ανίχνευση οποιασδήποτε μορφής της εκφύλισης της ωχράς κηλίδας είναι καθοριστική για να σωθεί όσο το δυνατό μεγαλύτερο μέρος της όρασης. Αν περιμένετε να παρουσιαστούν τα συμπτώματα, ίσως είναι πολύ αργά. Πόσο συνηθισμένη είναι η εκφύλιση της ωχράς κηλίδας; Η εκφύλιση της ωχράς κηλίδας είναι η κύρια αιτία τύφλωσης και σοβαρής εξασθένησης της όρασης στην Αυστραλία.1 Η εκφύλιση της ωχράς κηλίδας προσβάλλει έναν στους επτά ανθρώπους πάνω από 50 χρονών και η συχνότητα των περιστατικών αυξάνεται με βάση την ηλικία.2 ανιχνευτεί έγκαιρα ή δεν αντιμετωπιστεί με θεραπεία, μπορεί να προκύψει ταχεία και σοβαρή απώλεια της κεντρικής όρασης μέσα σε σύντομο χρονικό διάστημα. Η άμεση ιατρική αντιμετώπιση είναι απολύτως αναγκαία αν παρουσιαστούν συμπτώματα. Αν πάσχετε από εκφύλιση της ωχράς κηλίδας, θα μάθετε από το γιατρό σας: Ως πιο στάδιο έχει προχωρήσει η ασθένεια Αν είναι ΞΗΡΟΥ ή ΥΓΡΟΥ τύπου Τι είδους θεραπείες υπάρχουν στη διάθεση των ασθενών; Η εκφύλιση της ωχράς κηλίδας είναι προοδευτική ασθένεια. Οι τρέχουσες θεραπείες έχουν στόχο τη διατήρηση της καλύτερης δυνατής όρασης για όσο γίνεται περισσότερο καιρό, αν και προς το παρόν δεν είναι δυνατή η ίαση. Η MD Foundation δημοσιεύει μια χωριστή έκδοση με τίτλο «Επιλογές θεραπευτικής αγωγής για τον υγρό τύπο της εκφύλισης της ωχράς κηλίδας», που αναθεωρείται και ενημερώνεται τακτικά. Έχει ιδιαίτερη σημασία να καταλάβετε το στάδιο και τον τύπο της εκφύλισης της ωχράς κηλίδας από την οποία πάσχετε, γιατί οι εναλλακτικές λύσεις για τη θεραπευτική αγωγή εξαρτώνται από τα στοιχεία αυτά. Με την καθοδήγηση του οφθαλμιάτρου σας, μπορείτε να ενημερωθείτε για τις εναλλακτικές λύσεις θεραπευτικής αγωγής. Υπάρχουν διαφορετικοί τύποι της εκφύλισης της ωχράς κηλίδας; Ναι. Ο ΞΗΡΟΣ τύπος επιφέρει σταδιακή απώλεια της κεντρικής όρασης. Ο ΥΓΡΟΣ τύπος χαρακτηρίζεται από ξαφνική απώλεια της όρασης και προκαλείται από την ανώμαλη ανάπτυξη αιμοφόρων αγγείων μέσα στον αμφιβληστροειδή. Σε ορισμένες περιπτώσεις εκφύλισης της ωχράς κηλίδας ο ΞΗΡΟΣ τύπος εξελίσσεται σε ΥΓΡΟ τύπο. Όταν η ασθένεια δεν Αριστερά Η πιθανή εικόνα ενός κτιρίου στην πόλη με παραμόρφωση που οφείλεται στην εκφύλιση της ωχράς κηλίδας. Ενημερωτικό δελτίο της MDF - Τι είναι η εκφύλιση της ωχράς κηλίδας

4 Ποιοι είναι οι παράγοντες κινδύνου; Οι ειδικοί πιστεύουν ότι η εκφύλιση της ωχράς κηλίδας προκαλείται από ένα συνδυασμό γενετικών και περιβαλλοντικών παραγόντων. Κινδυνεύουν όσοι είναι πάνω από 50 ετών. Αν καπνίζετε3 ή έχετε οικογενειακό ιστορικό εκφύλισης της ωχράς κηλίδας4, ο κίνδυνος να προσβληθείτε από την ασθένεια είναι πολύ μεγαλύτερος. Σημάδια και συμπτώματα Η μείωση στην όραση δεν αποτελεί αναπόφευκτη συνέπεια των γηρατειών. Η ανάγκη για αυξημένο φωτισμό, η ευαισθησία στην ακτινοβολία, η μειωμένη νυχτερινή όραση και η ευαισθησία στην αναγνώριση των χρωμάτων μπορεί να σημαίνουν ότι κάτι δεν πάει καλά. Αν σας παρουσιαστούν τα παρακάτω συμπτώματα, θα πρέπει να αποταθείτε επειγόντως σε γιατρό: Δυσκολία στην ανάγνωση ή σε οποιαδήποτε άλλη δραστηριότητα που απαιτεί εξαιρετική όραση. Παραμόρφωση, όπου οι ευθείες γραμμές δείχνουν κυματοειδείς ή καμπυλωτές. Δυσκολία στην αναγνώριση προσώπων. Στο κέντρο του οπτικού σας πεδίου εμφανίζονται μαύρες λωρίδες ή κενά σημεία. Δεξιά Τα κενά σημεία στην κεντρική όραση συσχετίζονται με προχωρημένο στάδιο της εκφύλισης της ωχράς κηλίδας. 1 Mitchell P, Taylor HR, Keeffe JE, Vu H, Wang JJ, Rochtchina E, Pezzullo LM, Vision loss in Australia Medical Journal of Australia 2005v12 (11) pp VanNewkirk MR, Nanjan MD, Wang JJ, Mitchell P, Taylor MD, McCarty CA, The Prevalence of Age-related Maculopathy: The Visual Impairment Project Ophthalmology 2000 (107): Smith W, Assink J, Klein R, Mitchell P, Klaver CC, Klein BE, Hofman A, Jensen S, Wang JJ, de Jong PT. Risk factors for age-related macular degeneration: pooled findings from three continents. Ophthalmology 2001; 108(4) : Smith W, Mitchell P. Family history and age-related maculopathy: The Blue Mountains Eye Study. Australia and New Zealand Journal of Ophthalmology Aug;26(3):203-6 Σύνδρομο Charles Bonnet Μερικές φορές η εκφύλιση της ωχράς κηλίδας μπορεί να προκαλέσει οπτικές ψευδαισθήσεις, δηλαδή να βλέπετε πράγματα που δεν υπάρχουν. Μπορούμε να αποδώσουμε τις εικόνες αυτές σε κάποια παρενέργεια της εξασθένησης της όρασης. Το σύνδρομο αυτό δεν παρουσιάζεται σε όλους όσους πάσχουν από εκφύλιση της ωχράς κηλίδας. Οι εικόνες μπορεί να πάρουν πολλές διαφορετικές μορφές, από μοτίβα μέχρι γραμμές, ανθρώπους ή κτίρια. Με απλά ελληνικά, «σάς γελάνε» τα μάτια σας. Οι εικόνες μπορεί να παρουσιάζονται μερικές φορές το μήνα, μερικές φορές τη βδομάδα ή κάθε μέρα. Συνήθως εξαφανίζονται, όταν ο εγκέφαλος προσαρμοστεί στην απώλεια της όρασης. Αν σας ανησυχεί κάτι απ όλα αυτά, προγραμματίστε μια επίσκεψη στο γιατρό ως προληπτικό μέτρο. Λίστα ελέγχου για υγιή μάτια** Μην παραλείπετε να κάνετε οφθαλμολογικές εξετάσεις και να ζητάτε εξέταση της ωχράς κηλίδας. Μην καπνίζετε. Φροντίστε να καθιερώσετε έναν υγιεινό τρόπο ζωής, να διατηρείτε το βάρος σας υπό έλεγχο και να γυμνάζεστε τακτικά. Φροντίστε να κάνετε υγιεινή, καλά ισορροπημένη διατροφή και με περιορισμένα λιπαρά. Θα πρέπει να τρώτε ψάρια δύο ή τρεις φορές την εβδομάδα, σκούρα πράσινα λαχανικά με φύλλα και φρέσκα φρούτα καθημερινά καθώς και λίγους ξηρούς καρπούς κάθε εβδομάδα. Σε συνεννόηση με το γιατρό σας, εξετάστε το ενδεχόμενο να πάρετε συμπλήρωμα αντιοξειδωτικών και ψευδαργύρου. Προστατέψτε επαρκώς τα μάτια σας από το φως του ήλιου, ειδικά σε νεαρή ηλικία. **Κάθε αλλαγή στη διατροφή ή τον τρόπο ζωής θα πρέπει να γίνεται σε συνεννόηση με το γιατρό σας. TM Για πρόσθετη υποστήριξη και βοήθεια καλέστε χωρίς χρέωση τη γραμμή βοήθειας της MD Foundation, στο ή επισκεφτείτε τον ιστότοπο ΑΠΟΠΟΙΗΣΗ ΕΥΘΥΝΗΣ: Οι πληροφορίες που περιέχει το παρόν ενημερωτικό δελτίο θεωρούνται από τη Macular Degeneration Foundation Ltd ακριβείς την εποχή της δημοσίευσης. Αν και εκπονήθηκε με ιδιαίτερη επιμέλεια, για ιατρικές συμβουλές θα πρέπει να αποταθείτε σε γιατρό. Η Macular Degeneration Foundation Ltd δεν μπορεί να αναλάβει ευθύνη για λάθη ή παραλείψεις στην παρούσα έκδοση ή για βλάβες που προέκυψαν από την προμήθεια, τις επιδόσεις ή τη χρήση του και δεν παρέχει εγγύηση, ρητή ή σιωπηρή, όσον αφορά την παρούσα έκδοση. Ενημερωτικό δελτίο της MDF - Τι είναι η εκφύλιση της ωχράς κηλίδας

5 TM ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΟ ΔΕΛΤΙΟ Διάγνωση μέσω οφθαλμολογικής εξέτασης Η διάγνωση της εκφύλισης της ωχράς κηλίδας μπορεί να γίνει μόνο μέσω εξέτασης του αμφιβληστροειδούς. Αυτό απαιτεί συνεννόηση με κάποιον οφθαλμίατρο. Ο γιατρός θα διαστείλει (διευρύνει) τις κόρες των ματιών σας για να μπορεί να δει καλά τον αμφιβληστροειδή έτσι ώστε να διαπιστώσει αν υπάρχουν σημάδια εκφύλισης της ωχράς κηλίδας. Αυτά τα πρώιμα σημάδια εκφύλισης της ωχράς κηλίδας συχνά περνούν απαρατήρητα από το άτομο που έχει προσβληθεί από την ασθένεια, γιατί η όρασή του είναι συνήθως φυσιολογική. Ο οφθαλμίατρος θα χρησιμοποιήσει το εργαλείο που λέγεται οφθαλμοσκόπιο και του επιτρέπει να διαπιστώσει εύκολα τα πρώιμα σημάδια εκφύλισης της ωχράς κηλίδας καθώς και κάθε άλλη αλλαγή που ίσως έχει προκύψει. Στη διάρκεια μιας πλήρους εξέτασης των ματιών θα ελεγχθεί η όρασή σας με ένα πίνακα γραμμάτων που είναι γνωστός ως «πίνακας Snellen». Ο πίνακας μετρά την καθαρότητα της όρασής σας και πόσο καλά μπορείτε να δείτε σε διάφορες αποστάσεις. Ο πίνακας Snellen (στην εικόνα) αποτελείται από σειρές κεφαλαίων γραμμάτων, όπου τα γράμματα κάθε σειράς μικραίνουν όσο προχωρούμε προς το κάτω μέρος του πίνακα. Το μεγάλο γράμμα στο επάνω μέρος είναι σε τέτοιο μέγεθος ώστε όποιος έχει φυσιολογική όραση να μπορεί να το διαβάσει από απόσταση 60 μέτρων. Η εξέταση αυτή δεν γίνεται ειδικά για να υπολογιστεί το μέγεθος της ζημιάς που ίσως έγινε στον αμφιβληστροειδή αλλά για να μετρηθεί συνολικά η λειτουργία της όρασης. Πώς γίνεται η διάγνωση της εκφύλισης της ωχράς κηλίδας Διάγνωση με φλουοροαγγειογραφία Η αγγειογραφία είναι μια μελέτη των αιμοφόρων αγγείων. Η φλουορεσκεΐνη είναι ο τύπος της χρησιμοποιούμενης χρωστικής ουσίας. Πρόκειται για μια εξέταση η οποία δίνει τις πληροφορίες για την κυκλοφορία στον αμφιβληστροειδή που δεν είναι δυνατόν να παρατηρηθούν με τις συνηθισμένες εξετάσεις του ματιού. Η χρωστική ουσία φλουορεσκεΐνη περνά με ένεση σε κάποια φλέβα του χεριού και χρειάζεται λίγα μόλις λεπτά για να φτάσει στο μάτι. Η χρωστική κυκλοφορεί μέσα από τον αμφιβληστροειδή και επισημαίνει κάθε ανωμαλία ή βλάβη. Τα ανώμαλα αιμοφόρα αγγεία που παρατηρούνται στον ΥΓΡΟ τύπο της εκφύλισης της ωχράς κηλίδας έχουν αδύναμα, εύθραυστα τοιχώματα και η χρωστική τα διαρρέει, σκιαγραφώντας τα με σαφήνεια. Μια κάμερα με ειδικά φίλτρα παίρνει μια σειρά από φωτογραφίες καθώς η χρωστική περνά μέσα από τον αμφιβληστροειδή. Αυτή η διαδικασία διαρκεί λίγα μόνο λεπτά. Οι φωτογραφίες που λαμβάνονται είναι απαραίτητες αν υπάρχει δυνατότητα για θεραπευτική αγωγή. Δίνουν στο γιατρό ένα χάρτη της περιοχής ώστε να μπορέσει να προγραμματίσει κάποια θεραπεία. Κάτω Η υγρού τύπου εκφύλιση της ωχράς κηλίδας, παρατηρούμενη μέσω αγγειογραφίας. Ενημερωτικό δελτίο της MDF - Πώς γίνεται η διάγνωση της εκφύλισης της ωχράς κηλίδας

6 Διάγνωση με αγγειογραφία ινδοκυανίνης (I.C.G.) Πρόκειται για την ίδια διαδικασία με τη φλουοροαγγειογραφία, αλλά με χρήση διαφορετικής χρωστικής ουσίας που είναι πράσινη και λέγεται ινδοκυανίνη (I.C.G.). Η I.C.G. έχει διαφορετικές ιδιότητες από τη φλουορεσκεΐνη και επισημαίνει τα βαθύτερα στρώματα της κυκλοφορίας στον αμφιβληστροειδή και τον χοριοειδή (την πηγή των ανώμαλων αιμοφόρων αγγείων), που συνήθως δεν είναι ορατά. Η I.C.G. παραμένει σε κυκλοφορία μέσα στον αμφιβληστροειδή πολύ περισσότερο από τη φλουορεσκεΐνη και έτσι επίσης λαμβάνονται φωτογραφίες περίπου 20 λεπτά μετά την ένεση. Δεν υπάρχουν οδηγίες για ιδιαίτερη προσοχή όσον αφορά κάποια από τις δύο εξετάσεις με τις χρωστικές ουσίες. Ωστόσο, με τη φλουορεσκεΐνη μπορεί το δέρμα και τα μάτια να κιτρινίσουν για ως και 24 ώρες ωσότου αποβληθεί η χρωστική μέσω των ούρων. Συνήθως καμία από τις δύο εξετάσεις δεν προκαλεί παρενέργειες. Ένα μικρό ποσοστό ασθενών μπορεί να παρουσιάσει αλλεργική αντίδραση στη χρωστική. Αν σας ανησυχεί κάτι τέτοιο, θα πρέπει να το συζητήσετε με το γιατρό σας. Υπάρχουν άλλες επιλεκτικές εξετάσεις που μπορεί να ζητηθούν από το γιατρό ή τον οπτικό σας ώστε να εκτιμήσει άλλες περιοχές της λειτουργίας της όρασης ή οφθαλμικές παθήσεις. Η διάγνωση της εκφύλισης της ωχράς κηλίδας γίνεται με διαστολή της κόρης και απευθείας εξέταση του αμφιβληστροειδούς. Μετά τη διάγνωση Ο πίνακας του Amsler είναι μια αυτοεξέταση για να ανιχνεύσετε αλλαγές στην όρασή σας. Οι αλλαγές αυτές ίσως περιλαμβάνουν κυματοειδείς ή καμπυλωτές γραμμές, σκοτεινές ή ελλιπείς λωρίδες και οποιαδήποτε άλλη παραμόρφωση. Θα πρέπει να αναφέρετε αμέσως στο γιατρό σας κάθε αλλαγή. Φυσιολογική όραση Παραμόρφωση Μη βασίζεστε στον πίνακα του Amsler για διάγνωση. Λίστα ελέγχου για την υγεία των ματιών** Μην παραλείπετε να κάνετε οφθαλμολογικές εξετάσεις και να ζητάτε εξέταση της ωχράς κηλίδας. Μην καπνίζετε. Φροντίστε να καθιερώσετε έναν υγιεινό τρόπο ζωής, να διατηρείτε το βάρος σας υπό έλεγχο και να γυμνάζεστε τακτικά. Φροντίστε να κάνετε υγιεινή, καλά ισορροπημένη διατροφή και με περιορισμένα λιπαρά. Θα πρέπει να τρώτε ψάρια δύο ή τρεις φορές την εβδομάδα, σκούρα πράσινα λαχανικά με φύλλα και φρέσκα φρούτα καθημερινά και λίγους ξηρούς καρπούς κάθε εβδομάδα. Σε συνεννόηση με το γιατρό σας, εξετάστε το ενδεχόμενο να πάρετε συμπλήρωμα αντιοξειδωτικών και ψευδαργύρου. Προστατέψτε επαρκώς τα μάτια σας από το φως του ήλιου, ειδικά σε νεαρή ηλικία. ** Κάθε αλλαγή στη διατροφή ή τον τρόπο ζωής θα πρέπει να γίνεται σε συνεννόηση με το γιατρό σας. TM Για πρόσθετη υποστήριξη και βοήθεια καλέστε χωρίς χρέωση τη γραμμή βοήθειας της MD Foundation, στο ή επισκεφτείτε τον ιστότοπο ΑΠΟΠΟΙΗΣΗ ΕΥΘΥΝΗΣ: Οι πληροφορίες που περιέχει το παρόν ενημερωτικό δελτίο θεωρούνται από τη Macular Degeneration Foundation Ltd ακριβείς την εποχή της δημοσίευσης. Αν και εκπονήθηκε με ιδιαίτερη επιμέλεια, για ιατρικές συμβουλές θα πρέπει να αποταθείτε σε γιατρό. Η Macular Degeneration Foundation Ltd δεν μπορεί να αναλάβει ευθύνη για λάθη ή παραλείψεις στην παρούσα έκδοση ή για βλάβες που προέκυψαν από την προμήθεια, τις επιδόσεις ή τη χρήση του και δεν παρέχει εγγύηση, ρητή ή σιωπηρή, όσον αφορά την παρούσα έκδοση. Ενημερωτικό δελτίο της MDF - Πώς γίνεται η διάγνωση της εκφύλισης της ωχράς κηλίδας

7 TM ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΟ ΔΕΛΤΙΟ Τι πρέπει να ρωτήσετε τον οφθαλμίατρό σας Όταν σας έχει γίνει διάγνωση για εκφύλιση της ωχράς κηλίδας Όταν σας έχει γίνει διάγνωση για κάποια προοδευτική ασθένεια των ματιών, έχει σημασία να μάθετε όσο γίνεται περισσότερες πληροφορίες για το θέμα αυτό. Μπορεί να ταραχτείτε αν μάθετε ότι σας έχει γίνει διάγνωση για εκφύλιση της ωχράς κηλίδας. Επομένως, η ενημέρωση για τον τύπο και το στάδιο της ασθένειάς σας θα έχει ιδιαίτερη αξία για εσάς, την οικογένειά σας ή όποιον σας φροντίζει. Επίσης θα βοηθήσει στην επαφή με οποιαδήποτε υπηρεσία υποστήριξης που ίσως χρειαστείτε τώρα ή στο μέλλον. Όταν σας γίνει διάγνωση για εκφύλιση της ωχράς κηλίδας, έχει ζωτική σημασία να συζητήσετε με το γιατρό σας για το στάδιο και τον τύπο της ασθένειας. Αν μάθετε και κατανοήσετε τις πληροφορίες αυτές, θα μπορέσετε να καταλάβετε τις εναλλακτικές λύσεις της ενδεχόμενης θεραπευτικής αγωγής και τις αλλαγές διατροφής και τρόπου ζωής που ίσως πρέπει να υιοθετήσετε. Κατά την επίσκεψη σε οφθαλμίατρο Αν έχετε απορίες για τις απαντήσεις του οφθαλμιάτρου σας, ζητήστε του να σας εξηγήσει τα πάντα ωσότου σιγουρευτείτε ότι καταλάβατε. Σημειώστε τις απαντήσεις ή ζητήστε από κάποιον φίλο ή συγγενή σας να κρατήσει σημειώσεις. Ζητήστε από τον οφθαλμίατρο να σας γράψει τις οδηγίες του. Ζητήστε από τον οφθαλμίατρο κάθε σχετικό έντυπο που έχει διαθέσιμο στο ιατρείο του. Αν συνεχίζετε να μην καταλαβαίνετε κάτι, ρωτήστε πού μπορείτε να αποταθείτε για πρόσθετες πληροφορίες ή τηλεφωνήστε στην MD Foundation. Προτεινόμενες ερωτήσεις Ακολουθεί μια λίστα με προτεινόμενες ερωτήσεις που ίσως θελήσετε να κάνετε στο οφθαλμίατρό σας: Σχετικά με τη δική σας εκφύλιση της ωχράς κηλίδας Από ποιον τύπο εκφύλισης ωχράς κηλίδας πάσχω τον ΥΓΡΟ ή τον ΞΗΡΟ; Σε ποιο στάδιο της εκφύλισης της ωχράς κηλίδας βρίσκομαι; Έχουν προσβληθεί ΚΑΙ ΤΑ ΔΥΟ μάτια και είναι στο ίδιο στάδιο; Αν έχει προσβληθεί το ΕΝΑ μάτι από εκφύλιση της ωχράς κηλίδας, υπάρχει πιθανότητα να προσβληθεί και το άλλο; Τι εναλλακτικές λύσεις θεραπείας έχω; Πρέπει να αλλάξω τη διατροφή μου; Μη διστάζετε να κάνετε ερωτήσεις! Πρέπει να πάρω κάποιο σκεύασμα με υψηλή δόση ψευδαργύρου και αντιοξειδωτικών; Ποια συμπτώματα είναι «φυσιολογικά»; Πότε πρέπει να επικοινωνώ επειγόντως με τον οφθαλμίατρο; Πώς θα επηρεάσει ο τύπος της εκφύλισης της ωχράς κηλίδας την όρασή μου τώρα και στο μέλλον; Ενημερωτικό δελτίο της MDF - Τι πρέπει να ρωτήσετε τον οφθαλμίατρό σας

8 Σχετικά με τις εναλλακτικές λύσεις θεραπευτικής αγωγής Υπάρχει θεραπευτική αγωγή για τον δικό μου τύπο εκφύλισης της ωχράς κηλίδας; Πότε θα αρχίσει η θεραπευτική αγωγή και τι περιλαμβάνει; Πόσοι κύκλοι θεραπείας μπορεί να χρειαστούν; Υπάρχουν κίνδυνοι ή παρενέργειες; Ποια είναι τα οφέλη και ποια τα ποσοστά επιτυχίας; Ποιο είναι το κόστος (σε χρόνο και χρήμα); Θα μπορέσω να πάω στο σπίτι μου μετά τη θεραπευτική αγωγή; Θα χρειάζομαι βοήθεια στο σπίτι μετά τη θεραπευτική αγωγή; Υπάρχουν μία ή περισσότερες θεραπευτικές αγωγές για τον δικό μου τύπο εκφύλισης της ωχράς κηλίδας; Ποιες διαφορές υπάρχουν ανάμεσα στις διάφορες θεραπείες; Η MD Foundation δημοσιεύει μια χωριστή έκδοση με τίτλο «Επιλογές θεραπευτικής αγωγής για τον υγρό τύπο της εκφύλισης της ωχράς κηλίδας», που αναθεωρείται και ενημερώνεται τακτικά. Η όρασή σας είναι πολύτιμη σιγουρευτείτε ότι έχετε καταλάβει τα πάντα! Σχετικά με τις εξετάσεις σας Τι είδους εξετάσεις θα χρειαστεί να κάνω; Πότε θα μάθω τα αποτελέσματα; Υπάρχει ειδική προετοιμασία; Σχετικά με τις υπηρεσίες υποστήριξης ατόμων με χαμηλή όραση Πότε θα πρέπει να επισκεφτώ ξανά τον οπτομέτρη μου για καινούρια γυαλιά; Ποιες υπηρεσίες για άτομα με χαμηλή όραση είναι διαθέσιμες στην περιοχή μου; Πρέπει να γίνει αξιολόγηση της χαμηλής όρασής μου; Πού μπορώ να πάω για αξιολόγηση χαμηλής όρασης; Θα με βοηθήσει η ηλεκτρονική μεγέθυνση; Ποιες μορφές τεχνολογίας έχω στη διάθεσή μου για να βοηθηθώ; Λίστα ελέγχου για την υγεία των ματιών** Μην παραλείπετε να κάνετε οφθαλμολογικές εξετάσεις και να ζητάτε εξέταση της ωχράς κηλίδας. Μην καπνίζετε. Φροντίστε να καθιερώσετε έναν υγιεινό τρόπο ζωής, να διατηρείτε το βάρος σας υπό έλεγχο και να γυμνάζεστε τακτικά. Φροντίστε να κάνετε υγιεινή, καλά ισορροπημένη διατροφή και με περιορισμένα λιπαρά. Θα πρέπει να τρώτε ψάρια δύο ή τρεις φορές την εβδομάδα, σκούρα πράσινα λαχανικά με φύλλα και φρέσκα φρούτα καθημερινά και λίγους ξηρούς καρπούς κάθε εβδομάδα. Σε συνεννόηση με το γιατρό σας, εξετάστε το ενδεχόμενο να πάρετε συμπλήρωμα αντιοξειδωτικών και ψευδαργύρου. Προστατέψτε επαρκώς τα μάτια σας από το φως του ήλιου, ειδικά σε νεαρή ηλικία. ** Κάθε αλλαγή στη διατροφή ή τον τρόπο ζωής θα πρέπει να γίνεται σε συνεννόηση με το γιατρό σας. TM Για πρόσθετη υποστήριξη και βοήθεια καλέστε χωρίς χρέωση τη γραμμή βοήθειας της MD Foundation, στο ή επισκεφτείτε τον ιστότοπο ΑΠΟΠΟΙΗΣΗ ΕΥΘΥΝΗΣ: Οι πληροφορίες που περιέχει το παρόν ενημερωτικό δελτίο θεωρούνται από τη Macular Degeneration Foundation Ltd ακριβείς την εποχή της δημοσίευσης. Αν και εκπονήθηκε με ιδιαίτερη επιμέλεια, για ιατρικές συμβουλές θα πρέπει να αποταθείτε σε γιατρό. Η Macular Degeneration Foundation Ltd δεν μπορεί να αναλάβει ευθύνη για λάθη ή παραλείψεις στην παρούσα έκδοση ή για βλάβες που προέκυψαν από την προμήθεια, τις επιδόσεις ή τη χρήση του και δεν παρέχει εγγύηση, ρητή ή σιωπηρή, όσον αφορά την παρούσα έκδοση. Ενημερωτικό δελτίο της MDF - Τι πρέπει να ρωτήσετε τον οφθαλμίατρό σας

9 TM ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΟ ΔΕΛΤΙΟ Τι μπορείτε να κάνετε Δεν είστε σε θέση να αλλάξετε την ηλικία σας ή το οικογενειακό σας ιστορικό αλλά είστε σε θέση να κάνετε θετικές αλλαγές στον τρόπο ζωής σας που: μπορούν να μειώσουν το ενδεχόμενο να προσβληθείτε από εκφύλιση της ωχράς κηλίδας ή μπορούν να μειώσουν τις πιθανότητες να φτάσετε σε σοβαρή απώλεια όρασης. Παράγοντες κινδύνου Επειδή η εκφύλιση της ωχράς κηλίδας εξαπλώνεται όλο και περισσότερο στην Αυστραλία, είναι λογικό να εξετάσουμε τους παράγοντες κινδύνου που συσχετίζονται με την εμφάνισή της. Ηλικία Αν και μερικοί τύποι της εκφύλισης της ωχράς κηλίδας μπορεί να προσβάλουν νεαρά άτομα, η συχνότητα εμφάνισής της αυξάνεται με βάση την ηλικία. Ένας στους επτά Αυστραλούς μετά τα 50 πάσχει από κάποια μορφή εκφύλισης της ωχράς κηλίδας. Οικογενειακό ιστορικό Αν έχετε οικογενειακό ιστορικό εκφύλισης της ωχράς κηλίδας, οι πιθανότητες να προσβληθείτε από την αρρώστια αυτή είναι μία προς δύο. Κάπνισμα Το κάπνισμα αυξάνει τις πιθανότητές σας να προσβληθείτε από εκφύλιση της ωχράς κηλίδας με αναλογία ένα προς τρία. Οι μελέτες επίσης έχουν δείξει ότι οι καπνιστές προσβάλλονται από την αρρώστια αυτή περίπου 10 χρόνια νωρίτερα απ ό,τι οι μη καπνιστές. Αν συνεχίσετε να καπνίζετε μετά από επιτυχημένη θεραπευτική αγωγή για τον ΥΓΡΟ τύπο της εκφύλισης ωχράς κηλίδας, υπάρχει υψηλή πιθανότητα υποτροπής. Τι μπορείτε να κάνετε για την εκφύλιση της ωχράς κηλίδας Διατροφή Κάθε αλλαγή στη διατροφή ή τον τρόπο ζωής θα πρέπει να γίνεται σε συνεννόηση με το γιατρό σας. Οι μελέτες έχουν δείξει ότι η εκφύλιση της ωχράς κηλίδας αντιδρά σε αντιοξειδωτικά, βιταμίνες, μεταλλικά άλατα και άλλα θρεπτικά συστατικά. Η λουτεΐνη είναι μια σημαντική αντιοξειδωτική ουσία, αφού είναι συγκεντρωμένη σε μεγάλες ποσότητες σε μια υγιή ωχρά κηλίδα. Τα φρέσκα φρούτα και λαχανικά είναι καλή πηγή λουτεΐνης, ειδικά τα σκούρα πράσινα λαχανικά με φύλλα όπως το σπανάκι, το σέσκουλο και τα πράσινα φύλλα της ρέβας. Βεβαιωθείτε ότι ο οργανισμός παίρνει αρκετά από τα απαραίτητα Ωμέγα-3 λιπαρά οξέα. Τα λιπαρά οξέα Ωμέγα-3 βρίσκονται στα ψάρια, τους ξηρούς καρπούς και τους σπόρους. Τρόπος ζωής Ορισμένοι ερευνητές πιστεύουν ότι όσοι έχουν υψηλή πίεση αίματος μπορεί να διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο να προσβληθούν από τον ΥΓΡΟ τύπο εκφύλισης της ωχράς κηλίδας. Η τακτική άσκηση και ο έλεγχος του βάρους κάνουν εν γένει καλό στην υγεία σας. Η τακτική άσκηση σάς κάνει καλό Δεν υπάρχει άρρηκτη σχέση μεταξύ της εκφύλισης της ωχράς κηλίδας και της έκθεσης στον ήλιο, αλλά συνιστάται η προστασία των ματιών σας από την υπεριώδη ακτινοβολία. Όσοι πάσχουν από εκφύλιση της ωχράς κηλίδας είναι πιο ευαίσθητοι στην ακτινοβολία. Προστατέψτε τα μάτια σας φορώντας καπέλο, γυαλιά ηλίου ή φακούς προσαρμογής όταν είστε έξω. Ενημερωτικό δελτίο της MDF Τι μπορείτε να κάνετε για την εκφύλιση της ωχράς κηλίδας

10 Χρήση του πίνακα του Amsler Αν πάσχετε από τον ΞΗΡΟ τύπο εκφύλισης της ωχράς κηλίδας, μπορεί να μετατραπεί σε ΥΓΡΟ τύπο (όπου στο πίσω μέρος του ματιού παρουσιάζεται αιμορραγία που προκαλεί την ξαφνική απώλεια της όρασης). Υπάρχουν εναλλακτικές λύσεις για τη θεραπεία του ΥΓΡΟΥ τύπου εκφύλισης της ωχράς κηλίδας αλλά μόνο αν η αρρώστια ανιχνευτεί νωρίς. Οποιαδήποτε αλλαγή στον πίνακα του Amsler θα μπορούσε να είναι ένδειξη του ΥΓΡΟΥ τύπου της εκφύλισης της ωχράς κηλίδας και θα πρέπει να την αναφέρετε αμέσως στον οφθαλμίατρό σας. Εξέταση ματιών με τον πίνακα του Amsler Περίληψη: Οδηγίες: 1. Μη βγάλετε τα γυαλιά ή τους φακούς επαφής που συνήθως φοράτε όταν διαβάζετε. 2. Σταθείτε σε απόσταση περίπου 33 εκατοστών (13 ιντσών) από τον πίνακα σε καλά φωτισμένο χώρο. 3. Καλύψτε το ένα μάτι με το χέρι σας και εστιάστε στην κεντρική κουκίδα με το ακάλυπτο μάτι. Επαναλάβετε το ίδιο και για το άλλο μάτι. 4. Αν βλέπετε κυματοειδείς, διακεκομμένες ή παραμορφωμένες γραμμές ή υπάρχουν θολά και ελλιπή σημεία στο οπτικό σας πεδίο, ίσως εμφανίζετε σημάδια εκφύλισης της ωχράς κηλίδας και πρέπει να επικοινωνήσετε αμέσως με τον οφθαλμίατρό σας. Λίστα ελέγχου για την υγεία των ματιών** Μην παραλείπετε να κάνετε οφθαλμολογικές εξετάσεις και να ζητάτε εξέταση της ωχράς κηλίδας. Μην καπνίζετε. Ο πίνακας του Amsler με φυσιολογική όραση Συμβουλευτείτε αμέσως τον οφθαλμίατρό σας αν παρουσιαστεί οποιαδήποτε αλλαγή Μη βασίζεστε στον πίνακα του Amsler για διάγνωση. Φροντίστε να καθιερώσετε έναν υγιεινό τρόπο ζωής, να διατηρείτε το βάρος σας υπό έλεγχο και να γυμνάζεστε τακτικά. Φροντίστε να κάνετε υγιεινή, καλά ισορροπημένη διατροφή και με περιορισμένα λιπαρά. Θα πρέπει να τρώτε ψάρια δύο ή τρεις φορές την εβδομάδα, σκούρα πράσινα λαχανικά με φύλλα και φρέσκα φρούτα καθημερινά και λίγους ξηρούς καρπούς κάθε εβδομάδα. Σε συνεννόηση με το γιατρό σας, εξετάστε το ενδεχόμενο να πάρετε συμπλήρωμα αντιοξειδωτικών και ψευδαργύρου. Προστατέψτε επαρκώς τα μάτια σας από το φως του ήλιου, ειδικά σε νεαρή ηλικία. ** Κάθε αλλαγή στη διατροφή ή τον τρόπο ζωής θα πρέπει να γίνεται σε συνεννόηση με το γιατρό σας. TM Για πρόσθετη υποστήριξη και βοήθεια καλέστε χωρίς χρέωση τη γραμμή βοήθειας της MD Foundation, στο ή επισκεφτείτε τον ιστότοπο ΑΠΟΠΟΙΗΣΗ ΕΥΘΥΝΗΣ: Οι πληροφορίες που περιέχει το παρόν ενημερωτικό δελτίο θεωρούνται από τη Macular Degeneration Foundation Ltd ακριβείς την εποχή της δημοσίευσης. Αν και εκπονήθηκε με ιδιαίτερη επιμέλεια, για ιατρικές συμβουλές θα πρέπει να αποταθείτε σε γιατρό. Η Macular Degeneration Foundation Ltd δεν μπορεί να αναλάβει ευθύνη για λάθη ή παραλείψεις στην παρούσα έκδοση ή για βλάβες που προέκυψαν από την προμήθεια, τις επιδόσεις ή τη χρήση του και δεν παρέχει εγγύηση, ρητή ή σιωπηρή, όσον αφορά την παρούσα έκδοση. Ενημερωτικό δελτίο της MDF Τι μπορείτε να κάνετε για την εκφύλιση της ωχράς κηλίδας