Εκπαιδευτική αξιολόγηση. Πλαίσιο μαθημάτων Α. ΓΕΝΙΚΑ

Transcript

1 Εκπαιδευτική αξιολόγηση. Πλαίσιο μαθημάτων Θάνος Βέρδης Α. ΓΕΝΙΚΑ Σκοπός του μαθήματος Το μάθημα έχει ως σκοπό να προσφέρει μια ισορροπημένη εικόνα της εκπαιδευτικής αξιολόγησης στο ιστορικό, συγκριτικό, μεθοδολογικό και επιστημολογικό της πλαίσιο. Οι σχετικές συζητήσεις θα αφορούν τρία επίπεδα: (α) το επίπεδο της αξιολόγησης των μαθητών, (β) το επίπεδο της αξιολόγησης των σχολικών μονάδων και των εκπαιδευτικών συστημάτων γενικότερα, καθώς και (γ) το επίπεδο της αξιολόγησης των εκπαιδευτικών και του έργου τους. Η συζήτηση θα επεκταθεί στα ζητήματα της τρέχουσας εκπαιδευτικής πολιτικής για την αξιολόγηση στη χώρα μας αλλά και αλλού. Μέθοδος διδασκαλίας Η μέθοδος διδασκαλίας θα είναι η διάλεξη με τη βοήθεια του Powerpoint και οι συμμετέχοντες θα μπορούν να διακόπτουν για σχόλια και παρατηρήσεις. Θα δοθεί βιβλίο και φάκελος σημειώσεων. Σχετικά κείμενα θα αναρτηθούν στον δικτυακό τόπο (e class) του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας. Αξιολόγηση Η αξιολόγηση θα είναι γραπτή χωρίς να επιτρέπεται η χρήση σημειώσεων. Β. ΠΛΑΙΣΙΟ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ 1. Σταθμοί στην εκπαιδευτική αξιολόγηση Θα δούμε την ιστορική διαδρομή και τις ανάγκες που εξυπηρέτησε η εκπαιδευτική αξιολόγηση. Η αφήγηση θα ξεκινήσει από την αξιολόγηση στο μεσαιωνικό πανεπιστήμιο και την αυτοκρατορική Κίνα και φτάσει στις μέρες μας και στο πρόγραμμα PISA. Θα σταθούμε στην αξιολόγηση των μαθητών, τα αντικειμενικά τεστ και τη δημιουργία της Educational Testing Service στις Η.Π.Α. Θα εξετάσουμε τη μετάβαση από την αξιολόγηση των μαθητών στην αξιολόγηση των αναλυτικών προγραμμάτων, καθώς και τις έρευνες του Ralf Tyler στο Σικάγο. Η 1

2 αμφισβήτηση της αξιολόγησης. Εκπαιδευτική αξιολόγηση «τέταρτης γενιάς». Βέρδης, Α. (2001) Αξιολόγηση, εκπαιδευτικό έργο, ποιότητα: αποσαφηνίσεις και συσχετίσεις», στο Γ. Μπαγάκης (Επιμ.) Αξιολόγηση εκπαιδευτικών προγραμμάτων και σχολείου, Αθήνα, Μεταίχμιο, Βασικές έννοιες Αξιολόγηση, μέτρηση, βαθμολόγηση, κλίμακες μέτρησης, εγκυρότητα, αντικειμενικότητα και αξιοπιστία. Αμφισβήτηση των βαθμών επίδοσης. Περιγραφική αξιολόγηση, αντικειμενικά τεστ επίδοσης, αντικειμενικά τεστ νόρμας. Δ,Δημητρόπουλος, Ε. (1998) Εκπαιδευτική αξιολόγηση μέρος πρώτο: Η αξιολόγηση της εκπαίδευσης και του εκπαιδευτικού έργου, Αθήνα, Γρηγόρης, 4η έκδοση. Ανδρεαδάκης, Ν., Ξανθάκου, Γ., κ. ά. (1993) Στάσεις μαθητών απέναντι στις διαδικασίες βαθμολογίας ιεράρχησης μέσα στο σχολικό μηχανισμό, στο: Η αμφισβήτηση των εξετάσεων και των βαθμών στο σχολείο: επιχειρήματα και αντεπιχειρήματα, Αθήνα, Γρηγόρης, Ευκλείδη, Α. (2002). Υποκειμενικές αξιολογήσεις και η αξιοπιστία τους: Εφαρμογή στην εκπαίδευση, στο: Μάθηση και διδασκαλία: σύγχρονες ερευνητικές προσεγγίσεις, Αθήνα, Κέντρο Εκπαιδευτικής Έρευνας, Αλεξόπουλος, Δ. (1998) Ψυχομετρία 1: σχεδιασμός τεστ και ανάλυση ερωτήσεων, Αθήνα, Ελληνικά Γράμματα. 3. Εναλλακτικές μέθοδοι αξιολόγησης των μαθητών Ποιοτική ή «κονστρακτιβιστική» αξιολόγηση. Τάσεις και επιστημολογικές θέσεις. Αξιολόγηση μέσω φακέλου εργασιών (portolio). Σύγχρονες πολιτικές στη χώρα μας. Γεωργούσης, Π. (1999). Η αξιολόγηση των μαθητών με βάση το φάκελο υλικού, Νέα Παιδεία, 92, Γιαλουρίδης, Γ. (2002). Φάκελος επιτευγμάτων: Η άλλη διάσταση της αξιολόγησης του μαθητή, Σύγχρονη Εκπαίδευση, 124, Αξιολόγηση εκπαιδευτικών συστημάτων και διεθνείς αξιολογικές μελέτες. Παρουσίαση των διεθνών μελετών για την αξιολόγηση της μαθητικής επίδοσης (PISA, IEA, IAEP, PIRLS κλπ.) και εποικοδομητική κριτική (ζητήματα μετάφρασης, ζητήματα μεθοδολογίας κλπ.). 2

3 Βέρδης, Α (2006) Οι διεθνείς μελέτες για την αξιολόγηση της μαθητικής επίδοσης από άποψη ερευνητικής μεθοδολογίας και στατιστικής ανάλυσης. Στο Δ. Κακανά και Ε. Καβαλάρη (Επιμ.) Η Αξιολόγηση στην εκπαίδευση: παιδαγωγική και διδακτική διάσταση, Θεσσαλονίκη, Αφοί Κυριακίδη, Η παιδαγωγική λειτουργία της αξιολόγησης Η αυτοεκπληρούμενη προφητεία (Pygmalion Effect), η αναδραστική λειτουργία της αξιολόγησης (teaching to the test). Αρχική, διαμορφωτική, τελική αξιολόγηση. Βαλσαμίδης, Π. (1997) Ο ρόλος των προσδοκιών του δασκάλου στη σχολική απόδοση και επίδοση των μαθητών, Το Σχολείο και το Σπίτι, 1, Κασσωτάκης, Μ. (1997) Η αξιολόγηση της επιδόσεως των μαθητών, Αθήνα, Γρηγόρης, 7 η έκδοση. 6.Η αξιολόγηση του μαθητή στο ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα Νόμοι και προεδρικά διατάγματα για τους σκοπούς και τις διαδικασίες της αξιολόγησης του μαθητή ανά βαθμίδα εκπαίδευσης. Κείμενα κριτικής. Κασσωτάκης, Μ. (1995) Η αξιολόγηση των μαθητών: Ένα χρόνιο πρόβλημα της ελληνικής εκπαίδευσης, στο: Ελληνική εκπαίδευση: προοπτικές ανασυγκρότησης και εκσυγχρονισμού, Αθήνα, Σείριος, Η κοινωνική λειτουργία της εκπαιδευτικής αξιολόγησης Μαθητική επίδοση και κοινωνικοοικονομικό επίπεδο. Αξιολόγηση και κοινωνικό κεφάλαιο. Η «βάση του 10» και οι εισαγωγικές εξετάσεις στα τριτοβάθμια ιδρύματα. Καρασαββίδου, Ε. (2000) Η αξιολόγηση ως νομιμοποιητικός μηχανισμός ταξικών εκπαιδευτικών δομών και μικρο στρατηγικών, Το Σχολείο και το Σπίτι, , Κοντογιαννοπούλου Πολυδωριδη, Γ. (1996) Κοινωνιολογική ανάλυση της αξιολόγησης της επίδοσης, Αθήνα, Gutenberg. Κοντογιαννοπούλου Πολυδωριδη, Γ., Σολομών, Ι., κ. ά. (2000) Ανιχνεύοντας την επίδοση των μαθητών στην ελληνική εκπαίδευση, Αθήνα, Μεταίχμιο. Κοσσυβάκη, Φ. (1999) Σχολική αποτυχία: Μια ένδειξη της παθολογίας του συγκεντρωτικού εκπαιδευτικού συστήματος και μια δυνατότητα 3

4 υπέρβασης του κοινωνικού αποκλεισμού στην εκπαιδευτική πράξη, στο: Σχολική αποτυχία και κοινωνικός αποκλεισμός: πρακτικά Η διεθνούς επιστημονικού συνεδρίου, Αθήνα, Ελληνικά Γράμματα, Η εκπαιδευτική αξιολόγηση σε διαφορετικά εκπαιδευτικά συστήματα Εκπαιδευτική αξιολόγηση σε επιλεγμένα αποκεντρωμένα και συγκεντρωτικά εκπαιδευτικά συστήματα (Η.Π.Α., Μεγάλη Βρετανία, Γαλλία, Ιαπωνία, Κίνα, Γερμανία). Παλαιοκρασσάς, Σ., Δημητρόπουλος, Ε., κ. ά. (1997) Αξιολόγηση της εκπαίδευσης: ευρωπαϊκές τάσεις και πρόταση για ένα πλαίσιο ελληνικής πολιτικής, Αθήνα, Ίων. 9. Η έννοια των εκπαιδευτικών στάνταρτς διεθνώς και στη χώρα μας Δείκτες, στατιστικά στοιχεία και στάνταρτς. Οι δείκτες της Ευρωπαϊκή; Ένωσης και του Ο.Ο.Σ.Α. Η λειτουργία της αξιολόγησης για την μέτρηση της ποιότητας του εκπαιδευτικού συστήματος σε επιλεγμένα εκπαιδευτικά συστήματα (Η.Π.Α., Μεγάλη Βρετανία, Γαλλία, Ιαπωνία, Κίνα, Γερμανία). 10. Αξιολόγηση εκπαιδευτικών και εκπαιδευτικού έργου Η έννοια του «εκπαιδευτικού έργου» στη χώρα μας και η επαναλαμβανόμενη απαίτηση για την αξιολόγησή του. Από τους επιθεωρητές στους σχολικούς συμβούλους. Οι προτάσεις του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου και οι πολιτικές του Υπουργείου Παιδείας. Η αξιολόγηση των εκπαιδευτικών και η «θεωρία του κορπορατισμού». Ιστορική διαδρομή, τάσεις και πολιτικές των δύο κομμάτων εξουσίας. Αθανασιάδης, Χ. (2001) Εκπαιδευτικά συνδικάτα και αξιολόγηση , στο: Αξιολόγηση εκπαιδευτικών προγραμμάτων και σχολείου, Αθήνα, Μεταίχμιο, Δούκας, Χ. (1997) Εκπαιδευτική πολιτική και εξουσία, Αθήνα, Γρηγόρης. Κασσωτάκης, Μ. (2003) Αξιολόγηση του εκπαιδευτικού έργου και των εκπαιδευτικών, Η Λέσχη των Εκπαιδευτικών, 30, 3 8. McBeath, J., (2002) Η αυτοαξιολόγηση στο σχολείο: ουτοπία και πράξη, Αθήνα, Ελληνικά Γράμματα. 11. Εφαρμοσμένες πολιτικές εκπαιδευτικής αξιολόγησης στη χώρα μας Το πρόγραμμα για την αυτοαξιολόγηση των σχολικών μονάδων του Ιωσήφ Σολομών. To διεθνές πρόγραμμα «Carpe Vitam» και η ελληνική συμμετοχή υπό τον Γιώργο Μπαγάκη. Σολομών, Ι. (1999) Εσωτερική αξιολόγηση και προγραμματισμός του 4

5 εκπαιδευτικού έργου στη σχολική μονάδα. Ένα πλαίσιο εργασίας και υποστήριξης, Αθήνα, Παιδαγωγικό Ινστιτούτο Τμήμα Αξιολόγησης. Σολομών, Ι., Τσατσαρώνη, Α., κ. ά. (1999) Εσωτερική αξιολόγηση του εκπαιδευτικού έργου: Η έννοια του εκπαιδευτικού ερευνητή, στο: Ελληνική Παιδαγωγική και Εκπαιδευτική Έρευνα: Πρακτικά 1ου Πανελληνίου Συνεδρίου, Αθήνα, Ατραπός, Κατασκευή αντικειμενικών κριτηρίων Η κλασική (clasic theory) και η νεότερη θεωρία των τεστ (item response theory). Ψυχομετρικά μοντέλα για την αξιολόγηση της μαθητικής επίδοσης. Συντελεστής συνάφειας, Μοντέλα Rasch ενός, δύο και τριών παραμέτρων. Κατασκευή τεστ. Μάντεμα σωστών απαντήσεων. Αλεξόπουλος Δ. (2004) Ψυχομετρία 2, Αθήνα, Ελληνικά Γράμματα Νικολάου, Χ, & Κωνσταντίνου, K. (2002) Ένα δοκίμιο αξιολόγησης της κατανόησης εννοιών αστρονομίας. Στα πρακτικά του 3 ου Πανελλήνιου Συνεδρίου του Εργαστηρίου Διδακτικής Θετικών Επιστημών του Παιδαγωγικού Τμήματος Δημοτικής Εκπαίδευσης του Πανεπιστημίου Κρήτης (ένα παράδειγμα στάθμισης με Rasch models). 13. Σχεδιάζοντας την εκπαιδευτική αξιολόγηση Από την αξιολόγηση του μαθητή στην αξιολόγηση των σχολείων και των εκπαιδευτικών συστημάτων. Η ποιότητα και η «αποδοτικότητα» του συστήματος, σε σχέση με την εκπαιδευτική αξιολόγηση. Στατιστικά εργαλεία για την μέτρηση της διακύμανσης σε διαφορετικά επίπεδα. Ανακεφαλαίωση και προτάσεις. 5