Δρ. Ζαρταλούδη Αφροδίτη Λέκτορας Τμήματος Νοσηλευτικής Πανεπιστήμιο Δυτικής Αττικής

Transcript

1 Αντιμετώπιση ψυχικά ασθενών στο νοσοκομείο. Νοσηλευτική ευθύνη κατά τη Φαρμακευτική αγωγή των ψυχικά ασθενών - Θεραπευτικό περιβάλλον Ηλεκτροσπασμοθεραπεία Ψυχοθεραπεία- Ρόλος Νοσηλευτή Δρ. Ζαρταλούδη Αφροδίτη Λέκτορας Τμήματος Νοσηλευτικής Πανεπιστήμιο Δυτικής Αττικής

2 Σχιζοφρένεια: Μια σοβαρή ψυχική διαταραχή, η οποία χαρακτηρίζεται από: Παραληρητικές ιδέες (διώξεως, ελέγχου) Ψευδαισθήσεις (κυρίως ακουστικές) Παράδοξη συμπεριφορά (απομόνωση συναισθηματική απόσυρση) Ασυναρτησία στο λόγο

3 Λειτουργικότητα Συμπτώματα που απαιτούν επείγουσα παρέμβαση μπορούν να προκύψουν σε οποιαδήποτε φάση της νόσου Σημεία επείγουσας κατάστασης Κοινωνικοί παράγοντες στρες Επιδείνωση αρχικών συμπτωμάτων Άγχος Αϋπνία Φάση σταθεροποίησης Φάση συντήρησης Επίτευξη ατομικών δυνατοτήτων Πρόληψη υποτροπής Επανένταξη Αποκατάσταση Οξεία φάση Κινητοποίηση υποστήριξης Ψυχο-εκπαίδευση Αντιμετώπιση συμπτωμάτων Παρέμβαση σε κρίση Εγγύηση ασφάλειας Έλεγχος οξέων συμπτωμάτων Χρόνος Adapted from: American Psychiatric Association. Am J Psychiatry. 2004;161(suppl 2):1-56.

4 ΝΕΥΡΟΛΗΠΤΙΚΑ - ΑΝΤΙΨΥΧΩΤΙΚΑ ΣΚΟΠΟΣ Η μείωση των συμπτωμάτων στην οξεία φάση Η πρόληψη υποτροπών ΤΥΠΙΚΑ ΑΝΤΙΨΥΧΩΤΙΚΑ: Φαινοθειαζίνες π.χ. χλωροπρoμαζίνη (Largactil), λεβομεπρομαζίνη (Nozinan) θειοριζαδίνη (Melleril), τριφθοριοπεραζίνη (Stelazine), θειοπροπεραζίνη (Majeptil) Βουτυροφαινόνες π.χ. αλοπεριδόλη (Aloperidin), πιμοζίδη (Pirium), πενφλουριδόλη (Flupidol) ΑΤΥΠΑ ΑΝΤΙΨΥΧΩΤΙΚΑ (Επιδρούν στην 5-ΗΤ και λιγότερο στην DA): παρουσιάζουν μειωμένη επίπτωση εξωπυραμιδικών συμπτωμάτων στις θεραπευτικές τους δόσεις ΑΤΥΠΑ ΑΝΤΙΨΥΧΩΣΙΚΑ Βενζαμίδες π.χ. αμισουλπρίδη (Solian). Διβενζοξαζεπίνες π.χ. κλοζαπίνη (Leponex), λοξαπίνη (Adasuve) Ανταγωνιστές υποδοχέων D2 και 5HT2 π.χ. ρισπεριδόνη (Risperdal), ολανζαπίνη (Zyprexa), ζιπρασιδόνη (Geodon), αριπιπραζόλη (Abilify). Διβενζοθειαζεπίνη: κουετιαπίνη (Seroquel).

5 ΓΕΝΙΚΑ ΣΧΟΛΙΑ Σημαντικά φαρμακολογικά χαρακτηριστικά αντιψυχωσική δράση δεν είναι τοξικές δεν κάνουν ψυχική ή σωματική εξάρτηση Ελέγχουν τα συμπτώματα της σχιζοφρένειας (διαταραχές σκέψης, ψευδαισθήσεις, παραλήρημα, αλλαγές συναισθήματος, αυτισμός ιδέες επιρροής και ιδέες αναφοράς ) Στη μανία μειώνουν την ευφορία, διέγερση, ευερεθιστότητα, διαταραχή σκέψης κ.λ.π) Τα αρνητικά συμπτώματα πιθανό να απαντούν καλύτερα στα άτυπα νευροληπτικά

6 ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ Πολλές είναι παροδικές, τα μόνιμα συμπτώματα έχουν θεραπεία, αλλά ο χειρισμός είναι ευκολότερος με μείωση δόσης ή αλλαγή φαρμάκου Ta Τυπικά αντιψυχωτικά προκαλούν εξωπυραμιδικές ανεπιθύμητες ενέργειες: Παρκινσονισμό τρόμο, ακαμψία, επιβράδυνση των κινήσεων, παροδική παράλυση Δυστονία ακούσιες μυϊκές συσπάσεις Ακαθισία αδυναμία να αντισταθεί στην τάση για κίνηση Όψιμη δυσκινησία ακούσιες κινήσεις του στόματος, των χειλέων και της γλώσσας

7 Παρενέργειες που αναφέρονται στην αντιχολινεργική δράση ΚΟΙΝΕΣ: ξηροστομία, θόλωση οράσεως, δυσκοιλιότητα, ξηροφθαλμία, ερύθημα δέρματος Δυσχέρεια ούρησης, κατακράτηση ούρων, σεξουαλική δυσλειτουργία Κ.Ν.Σ. Διέγερση, αποπροσανατολισμός, σύγχυση, ψευδαισθήσεις, ανησυχία, αδυναμία, ακατάληπτος λόγος, κεφαλαλγία, διαταραχές μνήμης ΚΑΡΔΙΑΓΓΕΙΑΚΕΣ- ταχυκαρδία, αρρυθμίες ΓΑΣΤΡΕΝΤΕΡΙΚΟ ναυτία, εμετοί ΠΡΟΣΟΧΗ σε άτομα με υπερτροφία του προστάτη και γλαύκωμα

8 Παρενέργειες ΚΑΡΔΙΑΓΓΕΙΑΚΕΣ υπόταση, ταχυκαρδία, σπάνια αιφνίδιοι θάνατοι λόγω αρρυθμίας, αλλαγές στο καρδιογράφημα ΓΑΣΤΡΕΝΤΕΡΙΚΕΣ ανορεξία, δυσπεψία, δυσφαγία, δυσκοιλιότητα, σπάνια διάρροια, γλωσσίτιδα, εμετοί, σιελόρροια. ΣΕΞΟΥΑΛΙΚΕΣ - μείωση της libido, διαταραχές της στύσης, αναστολή εκσπερμάτωσης, ανοργασμία, πριαπισμός ΕΝΔΟΚΡΙΝΙΚΕΣ πιθανή αύξηση προλακτίνης, γαλακτόρροια, αμηνόρροια, ψευδώς θετική δοκιμασία κυήσεως, γλυκοζουρία, πολυδιψία, πολυουρία, υπό ή υπεργλυκαιμία, αύξηση βάρους

9 Παρενέργειες ΟΦΘΑΛΜΟΛΟΓΙΚΕΣ- η όραση συνήθως δεν παραβλάπτεται ή είναι αναστρέψιμη άν αποσυρθεί το φάρμακο, μελαγχρωστική αμφιβληστροπάθεια με μείωση της οπτικής οξύτητας που μπορεί να εξελιχθεί εως και σε τύφλωση ΑΝΤΙΔΡΑΣΕΙΣ ΥΠΕΡΕΥΑΙΣΘΗΣΙΑΣ φωτοευαισθησία, φυσαλώδης δερματίτιδα, ερύθημα, χολοστατικός ίκτερος, ακοκκιοκυτταραιμία, ηωσινοφιλία, άσθμα, κακόηθες νευροληπτικό σύνδρομο, κρυσταλλικές συσσωματώσεις στον τόπο της ενέσεως ΡΥΘΜΙΣΗ ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΑΣ αλλοιωμένη θερμορρύθμιση, παροδική αύξηση της θερμοκρασίας

10 Νοσηλ. Ευθύνες πριν την έναρξη της θεραπείας Λήψη ιστορικού φαρμακοθεραπείας και τυχόν αλλεργιών Εργαστηριακές εξετάσεις: γενική αίματος, ηπατικές δοκιμασίες κα Μέτρηση ζωτικών σημείων Διατύπωση πρωτοκόλλου για: - Εναλλακτικοί τρόποι χορήγησης - Επιτρεπόμενη αυξομείωση των δόσεων - Οδηγίες για έκτακτη χορήγηση φαρμάκων - Έκταση πληροφόρησης του αρρώστου σχετικά με τα φάρμακα

11 Νοσηλευτικές ευθύνες στη φαρμακοθεραπεία του ψυχικά πάσχοντα Γνώση των φαρμάκων, των παρενεργειών και των ανεπιθύμητων ενεργειών για κάθε ομάδα φαρμάκων των αντίστοιχων νοσημάτων Προηγούμενη και παρούσα φαρμακευτική αγωγή που έχει δοθεί με ιατρική συνταγή Προηγούμενη και παρούσα φαρμακευτική αγωγή που χρησιμοποιείται από τον άρρωστο χωρίς ιατρική συνταγή Προηγούμενη ή παρούσα χρήση ουσιών π.χ. αλκοόλ, νικοτίνη, καφεΐνη, ναρκωτικές ουσίες Αναφορά σε αλλεργίες ή ανεπιθύμητες ενέργειες αναλυτικά συνήθως με τη μορφή κλειστών ερωτήσεων Άλλες γενικές πληροφορίες π.χ. εγκυμοσύνη, ειδικό διαιτολόγιο.

12 ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΕΣ ΕΥΘΥΝΕΣ Έλεγχος της συμπεριφοράς του ασθενή πριν και κατά τη διάρκεια της θεραπείας Συστηματική παρακολούθηση για παρενέργειες Επιμόρφωση και υποστήριξη του ασθενή να ακολουθεί θετικές συμπεριφορές Παρακολούθηση του ισοζυγίου υγρών Ελέγχετε για σκληρίες όταν γίνονται depot ενέσεις Προσεκτική επίβλεψη (έλεγχος στοματικής κοιλότητας / Να χρησιμοποιηθούν για αυτοκτονία

13 ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΕΣ ΕΥΘΥΝΕΣ Συστήνεται ετήσια παθολογική, οφθαλμολογική και νευρολογική εξέταση Ενημέρωση του ασθενή για την επικινδυνότητα οδήγησης ή χρήσης μηχανημάτων Σε εξωπυραμιδικές εκδηλώσεις μειώνεται η δοσολογία ή χορηγούνται αντιπαρκινσονικά Σε ορθοστατική υπόταση, αργό σήκωμα από ύπτια ή καθιστή θέση Προσεκτική επίβλεψη (έλεγχος στοματικής κοιλότητας / Να χρησιμοποιηθούν για αυτοκτονία Σε λευκοπενία, γίνονται συχνές εξετάσεις, θερμομέτρηση για τυχόν διακοπή του φαρμάκου

14 ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΕΣ ΕΥΘΥΝΕΣ Ξηροστομία συχνή λήψη υγρών σε μικρές ποσότητες και τσίχλες χωρίς ζάχαρη, και αν είναι σοβαρού βαθμού δίνεται υποκατάστατο του σιέλου Ξηροφθαλμία χρήση τεχνητών δακρύων Φωτοευαισθησία χρήση γυαλιών ηλίου / Προστατευτικά ρούχα και αντιηλιακά παρασκευάσματα για προστασία από τις αντιδράσεις φωτοευαισθησίας Δυσκοιλιότητα λήψη υγρών, διατροφής με ίνες και χορήγηση καθαρτικού-υπακτικού Διαταραχές όρασης συνήθως μειώνονται τα συμπτώματα μόνα τους με την πάροδο 1 ή 2 εβδομάδων

15 ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΕΣ ΕΥΘΥΝΕΣ Κατακράτηση ούρων καταγραφή ούρησης, χρήση ζεστής πετσέτας, καθετηριασμός αν διαρκεί πολλές ημέρες Μειωμένη εφίδρωση αποφυγή έκθεσης του ασθενούς στη ζέστη Μυδρίαση συμβουλεύει τον ασθενή να αναφέρει άμεσα αν εμφανιστεί πόνος Δυσουρία ή κατακράτηση ούρων - συχνή υπενθύμιση στον ασθενή να πηγαίνει στην τουαλέτα, χρήση ζεστού νερού, καθετηριασμός αν κριθεί αναγκαίο, καταγραφή ισοζυγίου Αύξηση βάρους δίνεται ειδικό διαιτολόγιο / γυμναστική με στόχο την πρόληψη της αύξησης

16 Διδασκαλία του αρρώστου για φαρμακοθεραπεία Πληροφόρηση του αρρώστου και της οικογένειας του για τη φαρμακοθεραπεία Ενημέρωση σχετικά με τη δράση, τη δόση, τις ώρες χορήγησης αλλά και τις παρενέργειες Εκτιμά τις γνώσεις του κάθε αρρώστου για την αγωγή που λαμβάνει / Τι φάρμακα παίρνει/ Με ποιο τρόπο δρουν στον οργανισμό του/ Ποιες είναι οι κυριότερες παρενέργειες / Τι θα κάνει σε περίπτωση που εμφανισθεί κάποια παρενέργεια Ερωτήσεις ανοιχτού τύπου με στόχο τη διευκρίνιση των πληροφοριών που έχουν δοθεί και επίλυση τυχόν αποριών Συμβουλεύει να μην παραλείπει ή διπλασιάζει την δόση του φαρμάκου Συμβουλεύει να μην πίνει οινοπνευματώδη / Κατάχρηση φαρμάκων Συμβουλεύει την τήρηση των εξωτερικών ιατρείων / Εκτέλεση τακτικών εργαστηριακών εξετάσεων

17 Ομάδα φαρμακευτικής διδασκαλίας Να προετοιμάσει τον άρρωστο στην αυτοδιαχείριση της φαρμακευτικής λήψης μετά την έξοδο από το νοσοκομείο Να λαμβάνει τα φάρμακά του ακόμα και σε περιόδους που αισθάνεται καλά Να επικοινωνεί με το Θ.Ι στην περίπτωση που επιθυμεί να ελαττώσει ή διακόψει την αγωγή Να περιμένει ένα μικρό χρονικό διάστημα όταν ξεκινά την αγωγή γιατί οι περισσότερες παρενέργειες εξαλείφονται μέσα σε μερικές μέρες

18 ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ ΚΑΙ ΑΝΤΙΚΑΤΑΘΛΙΠΤΙΚΑ Α. ΚΥΚΛΙΚΑ ΑΝΤΙΚΑΤΑΘΛΙΠΤΙΚΑ 1. Εκλεκτικοί αναστολείς επαναπρόσληψης σεροτονίνης (SSRI s) 2. Εκλεκτικοί αναστολείς επαναπρόσληψης δοπαμίνης (SDRI s) 3. Εκλεκτικοί αναστολείς επαναπρόσληψης σεροτονίνηςνορεπινεφρίνης 4. Μη εκλεκτικοί κυκλικοί παράγοντες (μικτοί αναστολείς επαναπρόσληψης και blockers υποδοχέων) Β.ΑΝΑΣΤΟΛΕΙΣ ΤΗΣ ΜΟΝΟΑΜΙΝΟΞΕΙΔΑΣΗΣ

19 ΓΕΝΙΚΕΣ ΔΙΑΠΙΣΤΩΣΕΙΣ Τα αντικαταθλιπτικά αυξάνουν την ψυχοκινητική δραστηριότητα πριν ακόμη επιδράσουν στην κατάθλιψη. Καθώς λοιπόν η ενέργεια αυξάνει, ο κίνδυνος της αυτοκτονίας μπορεί να επιμείνει, λόγος για τον οποίο οι ασθενείς πρέπει να παρακολουθούνται από κοντά για μεγάλο χρονικό διάστημα. Ορισμένα κυκλικά αντικαταθλιπτικά και ΜΑΟ αναστολείς αντικαταθλιπτικά είναι τοξικά όταν συμβεί υπερδοσολογία. ΠΡΟΣΟΧΗ όταν υπάρχει ροπή προς αυτοκτονικές συμπεριφορές. Διάφορες ομάδες αντικαταθλιπτικών δυνατόν να συνδυαστούν, είτε με σκοπό την αύξηση της αποτελεσματικότητας τους, είτε σε περιπτώσεις ανθιστάμενες στη θεραπεία, πρέπει να δίδεται ιδιαίτερη προσοχή κυρίως στις αλληλεπιδράσεις Η προφύλαξη της κατάθλιψης είναι πλέον αποτελεσματική εάν παραμένει ο ασθενής υπό συνεχή σταθερή δοσολογία

20 ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ Καλυτέρευση του συναισθήματος Βελτίωση της ορέξεως και των ρυθμών του ύπνου Αύξηση της σωματικής δραστηριότητας Βελτίωση της διαύγειας της σκέψης Καλύτερη μνήμη Μείωση του αισθήματος ενοχής, αναξιότητας, απελπισίας, προσωπικής ανεπάρκειας Μείωση των παραληρητικών ενασχολήσεων και της αμφιθυμίας.

21 ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΕΣ ΕΥΘΥΝΕΣ Η ψυχοθεραπεία είναι επίσης σημαντική κατά τη διάρκεια θεραπείας της κατάθλιψης Προσοχή στο γεγονός ότι η θεραπεία μειώνει το βαθμό κατάθλιψης και αυξάνει τη ψυχοκινητική δραστηριότητα, που μπορούν να διευκολύνουν ή να επαυξήσουν αυτοκτονικές συμπεριφορές Καταγραφή και παρακολούθηση παρενεργειών και του επιπέδου της διάθεσης και της ενεργητικότητας, καθώς αυτά μεταβάλλονται Επαύξηση προσοχής όσον αφορά την αυτοκτονική συμπεριφορά Έλεγχος για δυσκοιλιότητα, αύξηση υγρών και όγκου τροφών Έλεγχος για κατακράτηση ούρων

22 ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΕΣ ΕΥΘΥΝΕΣ Επιβεβαίωση του ασθενή ότι η υπνηλία και η ζαλάδα συνήθως εξαφανίζονται μετά από μερικές βδομάδες Αν υπάρχει ζάλη να σηκώνεται αργά από το κρεβάτι και να κινεί τα πόδια του πριν σηκωθεί Για τη ξηροστομία, στοματικές πλύσεις και τσίχλες χωρίς ζάχαρη Τεχνητά δάκρυα για τη ξηροφθαλμία

23 ΟΔΗΓΙΕΣ ΠΡΟΣ ΑΣΘΕΝΕΙΣ Μέχρι να σταθεροποιηθεί η δράση του φαρμάκου, αποφυγή οδήγησης και χρήσης μηχανημάτων Χρήση αλκοόλ και άλλων κατασταλτικών του ΚΝΣ δυνατό να επαυξήσουν την υπνηλία Αποφυγή έκθεσης σε πολύ κρύο, ζέστη και υγρασία, καθώς οι SSRI μειώνουν την ικανότητα θερμορύθμισης του σώματος Συμβουλευθείτε το γιατρό σας πριν τη λήψη άλλων φαρμάκων Πληροφορείστε τον οδοντίατρό σας για το φάρμακο που παίρνετε Το φάρμακο μπορεί να δράσει με άλλα φάρμακα που χρησιμοποιεί ο οδοντίατρος γι αυτό πρέπει να ενημερώνεται

24 ΟΔΗΓΙΕΣ ΠΡΟΣ ΑΣΘΕΝΕΙΣ Υπερτασικές κρίσεις μπορεί να συμβούν σε ασθενείς με θυρεοτοξίκωση ή φαιοχρωμοκύτωμα Προσοχή όταν συνδυάζονται με σεροτονινεργικά φάρμακα Μείωση της δόσης σε ασθενείς με ηπατική βλάβη Η επίπτωση της ορθοστατικής υπότασης είναι μεγάλη σε ηλικιωμένους και κατά την έναρξη, γι αυτό το σήκωμα από το κρεβάτι και την καρέκλα να γίνεται αργά

25 ΣΤΑΘΕΡΟΠΟΙΗΤΙΚΑ ΤΗΣ ΔΙΑΘΕΣΕΩΣ ΛΙΘΙΟ ΑΝΤΙΣΠΑΣΜΩΔΙΚΑ- ΑΝΤΙΕΠΙΛΗΠΤΙΚΑ (καρβαμαζεπίνη tegretol, κλοναζεπάμη rivotril, βαλπροικό νάτριο depakene) Στην οξεία μανία τα σταθεροποιητικά διαθέσεως είναι κατώτερα των νευροληπτικών Στη μείζονα κατάθλιψη είναι κατώτερα των αντικαταθλιπτικών ή του ECT Οι σταθεροποιητές της διάθεσης είναι η καλύτερη επιλογή για προφύλαξη σε διπολικούς

26 ΛΙΘΙΟ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΕΣ ΕΥΘΥΝΕΣ Ακριβής παρατήρηση και εκτίμηση του ασθενή πριν και μετά την έναρξη της θεραπείας Εγρήγορση εάν εμφανισθούν σημεία τοξικότητας διότι θα πρέπει να μειωθεί η δόση Έλεγχος κατανάλωσης και απέκκρισης υγρών Το λίθιο να χορηγείται κατά τα γεύματα προς αποφυγή γαστρεντερικών διαταραχών Η δόση δεν χορηγείται πριν απο τη λήψη αίματος για εξέταση των επιπέδων λιθίου

27 ΟΔΗΓΙΕΣ ΣΤΟΝ ΑΣΘΕΝΗ Αναμονή ναυτίας, πολυουρίας,δυσφορίας κυρίως τις πρώτες μέρες θεραπείας Χρειάζονται περίπου 3 εβδομάδες μέχρι να φανούν ευεργετικά αποτελέσματα Δεν χρειάζεται ειδική δίαιτα Αποφυγή οδήγησης και χρήσης μηχανημάτων τις πρώτες μέρες Προσοχή για σημεία τοξικότητας (διάρροια, εμετοί, ζάλη, μυϊκή αδυναμία) Συχνή και τακτική παρακολούθηση επιπέδων λιθίου, θυρεοειδικής και νεφρικής λειτουργίας

28 Λόγοι που οδηγούν τον ασθενή στη διακοπή της αγωγής Προσπάθεια του ασθενούς να «ελέγξει» τη θεραπεία του. Άρνηση του ασθενούς να σταματήσει συμπεριφορές που απαγορεύονται κατά τη λήψη π.χ. διακοπή του καπνίσματος. Αυτοκαταστροφική συμπεριφορά. Έλλειψη οικονομικών πόρων. Αδυναμία μετακίνησης Παρενέργειες των φαρμάκων- μη κατανόηση των οδηγιών που έχουν δοθεί Πολιτισμικά στοιχεία που απαγορεύουν τη λήψη της αγωγής ή εμπλέκονται σε θέματα π.χ. Διατροφής Στην άρνηση της οικογένειας που επηρεάζει τον ασθενή.

29 ΗΛΕΚΤΡΟΣΠΑΣΜΟΘΕΡΑΠΕΙΑ (ECT) ΟΡΙΣΜΟΣ: Η παραγωγή επιληπτικών σπασμών με την έννοια της βοήθειας ηλεκτρικού ρεύματος για τη θεραπεία ορισμένων ψυχικών διαταραχών κάτω από συνθήκες αναισθησίας και μυοχάλασης. ΚΥΡΙΑ ΕΝΔΕΙΞΗ Μείζον καταθλιπτικό επεισόδιο ιδίως όταν συνοδεύεται από υψηλό κίνδυνο αυτοκτονίας, καταθλιπτικό λήθαργο, σοβαρή κατατονία, παραληρητικές ιδέες, έλλειψη απαντητικότητας σε αντικαταθλιπτικά ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗ ΔΡΑΣΗ Σωματικά συμπτώματα της κατάθλιψης, αυπνία, κόπωση και κατατονικά συμπτώματα, έλλειψη ευχαρίστησης, βελτίωση γνωσιακών συμπτωμάτων όπως χαμηλή αυτοεκτίμηση, αίσθημα απελπισίας αυτοκτονικός ιδεασμός.

30 Ηλεκτροσπασμοθεραπεια Ο ακριβής μηχανισμός είναι άγνωστος Θεραπεία οποιασδήποτε προυπάρχουσας σωματικής νόσου η οποία μπορεί να επιπλέξει την αναισθησία Οι ασθενείς τίθενται υπό συνθήκες αναισθησίας και στη συνέχεια τους χορηγείται μια μυοχαλαρωτική ένεση. Έπειτα, προκαλούνται σπασμοί με διοχέτευση ασθενούς ηλεκτρικού ρεύματος και στις δύο κροταφικές περιοχές ή στη δεξιά κροταφική περιοχή και την κορυφή του κεφαλιού. Ένα πολύ μικρό μέρος του ρεύματος από την ηλεκτροσπασμοθεραπεία φθάνει στον εγκέφαλο.

31 Ηλεκτροσπασμοθεραπεια Το ρεύμα ενεργοποιεί τα νευρικά κύτταρα και εάν ενεργοποιηθούν επαρκώς, προκαλείται επιληπτική κρίση. Η επιληπτική κρίση είναι μια ρυθμική, ηλεκτρική δραστηριότητα στα νευρικά κύτταρα που διαρκεί από 25 έως 60 δευτερόλεπτα. Καθώς βρίσκεστε υπό αναισθησία και είστε πλήρως χαλαρωμένος, παρατηρούνται μόνο μικρές συσπάσεις στους μυς. Τα φαινόμενα που σχετίζονται με την επιληπτική κρίση είναι αυτά που έχουν την αντικαταθλιπτική επίδραση.

32 ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ Απώλεια μνήμης Θνησιμότητα 2-4 θανάτους ανά θεραπείες Σπάνια παραλήρημα μικρής διάρκειας Ταχυκαρδία και υπέρταση Βραδυκαρδία σε επίπεδο ασυστολίας Σπάνια παρατεταμένοι σπασμοί Αυτόματοι σπασμοί Κεφαλαλγία και μυαλγίες

33 ΠΡΟΦΥΛΑΞΕΙΣ Χορήγηση προθεραπευτικής αναισθησίας και/ή παθολογική εξέταση για όλους τους ασθενείς με σοβαρές προϋπάρχουσες καρδιαγγειακές παθήσεις, πιθανή γαστροισοφαγική ανάρροια, κίνδυνος απόφραξης αεραγωγών και άλλες περιπτώσεις που είναι δυνατόν να επιπλέξουν τη διαδικασία πρέπει να αντιμετωπίζονται όπως ενδείκνυται Παρακολούθηση ΗΚΓ και έντασης του σφυγμού Ασθενείς με ινσουλινοεξαρτώμενο διαβήτη πιθανό να έχουν μειωμένες ανάγκες ινσουλίνης μετά τη θεραπεία, διότι μειώνονται τα επίπεδα γλυκόζης για αρκετή ώρα

34 ΑΝΤΕΝΔΕΙΞΕΙΣ Ρευματοειδής αρθρίτιδα Πρόσφατο έμφραγμα του μυοκαρδίου Αυξημένη ενδοκράνια πίεση, εγκεφαλική αιμορραγία και ανεύρυσμα Επαπειλούμενη αποκόλληση αμφιβληστροειδούς Οποιαδήποτε πάθηση συνεπάγεται αυξημένο κίνδυνο όταν χορηγηθεί αναισθησία Σύγχρονη παρουσία τοξικότητας απο φάρμακα Κλοζαπίνη, σύγχρονη χορήγηση αναστρέψιμου ΜΑΟΙ

35 ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΕΣ ΕΥΘΥΝΕΣ ΚΑΙ ΟΔΗΓΙΕΣ Οι ασθενείς δεν λαμβάνουν τροφή και υγρά για τουλάχιστον 8 ώρες πριν από τη θεραπεία Οι τεχνητές οδοντοστοιχίες αφαιρούνται πριν από τη θεραπεία Συνεχής παρακολούθηση και καταγραφή των ζωτικών σημείων μέχρι την ανάνηψη και εγρήγορση των ασθενών Αποφεύγεται η χορήγηση βενζοδιαζεπινών και άλλων υπνωτικών και ηρεμιστικών την προηγούμενη νύκτα και το πρωί της θεραπείας Όχι λήψη υγρών και τροφής μετά τα μεσάνυκτα

36 ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑ ΓΙΑ ΤΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ Γραπτή συναίνεση παρουσία μαρτύρων μετά από λεπτομερή πληροφόρηση Φυσική εξέταση του ασθενή Έλεγχος αιμοσφαιρίνης, λευκών,γενική ούρων και έλεγχος για ηπατίτιδα Ηλεκτροκαρδιογράφημα Ακτινογραφία θώρακος Επίπεδα γλυκόζης σε άτομα με σακχαρώδη διαβήτη που παίρνουν υπογλυκαιμικές ουσίες

37 ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΚΑΙ ΝΟΣΗΛΕΙΑ: Παρέμβαση στην κρίση / Ασφαλές περιβάλλον Οι ασθενείς να εισπράττουν αποδοχή, σεβασμό, ειλικρίνεια στην ενημέρωση, διασφάλιση αξιοπρέπειας Οι σχέσεις όλων των εργαζόμενων καθορίζονται έτσι ώστε να προάγουν την φυσιολογικότητα. Η θεραπεία περιβάλλοντος (milieu therapy) αποτελεί το θεμέλιο πάνω στο οποίο δρα η φαρμακευτική αγωγή, η ατομική ή ομαδική ψυχοθεραπεία και οι υπόλοιπες παρεμβάσεις

38 ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ Το όλο δηλαδή νοσοκομειακό περιβάλλον (χώροι, διαρρύθμιση, δομημένες ημερήσιες δραστηριότητες διαβίωσης, θεραπείες, διαπροσωπικές σχέσεις) είναι με τέτοιο τρόπο σχεδιασμένο ώστε οι ασθενείς να αποκτούν πρόγραμμα ημερήσιας ζωής, αυτονομία και αυτοφροντίδα, κοινωνικότητα, ελάττωση και έλεγχος της απρόσφορης συμπεριφοράς, κοινωνικές δεξιότητες, ενίσχυση της έκφρασης του συναισθήματος κατάλληλη προετοιμασία για εξωνοσοκομειακή αποκατάσταση

39 Ομαδική θεραπεία: ο άρρωστος συμμετέχει σε ομάδα αρρώστων που στόχο έχει να ανευρεθούν και να διορθωθούν προβλήματα και ανάγκες που σχετίζονται με τις διαπροσωπικές τους σχέσεις. Ο απώτερος σκοπός είναι να προετοιμάσει τον άρρωστο για τη μετάβαση του στη ζωή εκτός νοσοκομείου.

40 ΟΜΑΔΙΚΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΝΟΣΗΛΕΥΟΜΕΝΩΝ Η ομαδική ψυχοθεραπεία μπορεί να βοηθήσει τους ασθενείς αυτούς στο να μοιραστούν τα συμπτώματά τους να βελτιώσουν την ικανότητά τους να σχετίζονται και να αλληλεπιδρούν με τους άλλους, σε μεγαλύτερο βαθμό απ` ό,τι σε άλλες θεραπείες Οι ασθενείς εντάσσονται περισσότερο κοινωνικά απ ό,τι πριν Γίνονται γνώστες του ότι δεν είναι μόνοι με το πρόβλημά τους Γίνονται πιο άνετοι με το νοσοκομειακό πλαίσιο Συνεχίζουν να συζητούν τα θέματα ο ένας με τον άλλον για κάποιες φορές μετά το πέρας της συνεδρίας. Αυτό βελτιώνει το μοντέλο αλληλεπίδρασής τους.

41 Κριτήρια επιλογής ασθενών Ικανότητα προσαρμογής στους κανόνες της ομάδας. Κινητοποίηση για αλλαγή. Γίνονται αποδεκτοί ασθενείς με σχιζοφρένεια, σχιζοσυναισθηματική διαταραχή, σχιζοφρενικόμορφη διαταραχή ή παραληρητική διαταραχή, διπολικοί Οι ασθενείς που έχουν ενεργό ψύχωση μπορούν να συμμετέχουν αρκεί να μην είναι διεγερτικοί, διασπαστικοί και, γενικά, να μην προκαλούν αναστάτωση. Eπαυξάνεται ο έλεγχος της πραγματικότητας και επιτρέπεται σε όλα τα μέλη να συζητήσουν για παρόμοια φαινόμενα και εμπειρίες και τρόπους αντιμετώπισης. Ασθενείς αποσυρμένοι και με αρνητική συμπτωματολογία μπορούν επίσης να συμπεριληφθούν στην ομάδα- αν και αυτοί δεν θα είναι ενεργά συμμετέχοντες, πολλοί θα επωφεληθούν από το πλαίσιο, όντας μαζί με άτομα που έχουν παρόμοια προβλήματα.

42 Κριτήρια αποκλεισμού ασθενών Μη συμμόρφωση με τους κανόνες της ομάδας για αποδεκτή συμπεριφορά Ανικανότητα ανοχής του ομαδικού πλαισίου Σοβαρή δυσανεξία με ένα ή περισσότερα μέλη της ομάδας Αποκλείονται ασθενείς με γνωσιακό έλλειμμα και διασπαστικοί ασθενείς, όπως, για παράδειγμα, με αντικοινωνική διαταραχή προσωπικότητας.

43 ΓΕΝΙΚΕΣ ΔΙΑΠΙΣΤΩΣΕΙΣ Σημαντικό θέμα είναι η επιλογή των θεμάτων για συζήτηση. Ένας ασθενής στο ξεκίνημα της συνεδρίας εισάγει ένα θέμα, τα άλλα μέλη συνδέουν το θέμα με δικές τους καταστάσεις και κατόπιν συζητούνται οι στρατηγικές αντιμετώπισης. Μπορεί να ζητηθεί από κάθε ασθενή να σχολιάσει πάνω στο θέμα. Για ασθενείς που δεν παίρνουν από μόνοι τους την πρωτοβουλία να μιλήσουν, μπορεί να τους ζητηθεί αυτό μέσα στην ομάδα. Ενθαρρύνονται οι ασθενείς να προσέχουν ο ένας τον άλλον.

44 ΓΕΝΙΚΕΣ ΔΙΑΠΙΣΤΩΣΕΙΣ Γίνεται εστιασμός στο εδώ-και-τώρα. Ο θεραπευτής- νοσηλευτής στις παρεμβάσεις του να είναι σαφής, σταθερός, συγκεκριμένος και υποστηρικτικός. Παρακινείται κάθε μέλος με σκοπό την ενίσχυση της συνοχής και συνεκτικότητας, για να νιώσει ο κάθε ασθενής σημαντικός. Ασθενείς που είναι διστακτικοί στο να μιλήσουν δεν εξαναγκάζονται, παρά με υποστηρικτικά σχόλια παρότρυνσης, τους γίνεται γνωστό πως προσδοκάται η συμμετοχή τους. Μαθαίνουν στρατηγικές αντιμετώπισης των προβλημάτων τους μέσα από τις συζητήσεις που κάνουν με τους άλλους ασθενείς που έχουν παρόμοια προβλήματα. Επιπλέον, οι ασθενείς ασκούμενοι στις διαπροσωπικές δεξιότητες μέσα στην ομάδα, μπορούν να τις γενικεύσουν, μετά, και έξω από αυτήν.

45 ΓΕΝΙΚΕΣ ΔΙΑΠΙΣΤΩΣΕΙΣ Πάντως, η ομαδική ψυχοθεραπεία, ειδικά σε βαριές ψυχιατρικές διαταραχές, όπως είναι η σχιζοφρένεια και η διπολική διαταραχή τύπου Ι και ΙΙ, παρέχει ανάπτυξη των διαπροσωπικών παραγόντων και ευόδωση της κοινωνικοποίησης εκπαίδευση σε κοινωνικές δεξιότητες που αφορούν στη διαχείριση των συμπτωμάτων, της φαρμακοθεραπείας και της καθημερινής ζωής, και είναι σημαντικές στη λειτουργική προσαρμογή και αποκατάσταση των ατόμων με σχιζοφρένεια (βελτιώνει την ποιότητα ζωής των ασθενών και δρα αποτελεσματικά στην καταπολέμηση της κοινωνικής απομόνωσης).

46 Τα βασικά πλεονεκτήματα της ομαδικής ψυχοθεραπείας είναι τα ακόλουθα: Στην ομαδική ψυχοθεραπεία, οι επιθυμητές αλλαγές επισυμβαίνουν σε ταχύτερους ρυθμούς από ότι σε άλλες ψυχοθεραπείες Δυναμική αλληλεπίδραση μέσα στα πλαίσια μιας ομάδας / λαμβάνουν και δέχονται περισσότερα ερεθίσματα. Οι αλλαγές αυτές είναι μονιμότερες και διαρκούν περισσότερο Οι άνθρωποι που συμμετέχουν ως θεραπευόμενοι σε ομάδες βελτιώνουν σημαντικά τις διαπροσωπικές τους σχέσεις σε μεγαλύτερο βαθμό από ότι σε άλλες θεραπείες

47 Τα βασικά πλεονεκτήματα της ομαδικής ψυχοθεραπείας είναι τα ακόλουθα: Η επικοινωνία στη διάρκεια της ομαδικής ψυχοθεραπείας προσφέρει ένα γόνιμο χώρο ανταλλαγής εμπειριών, απόψεων, συναισθημάτων που βελτιώνει την κοινωνικότητα των μελών και εκπαιδεύει τα άτομα σε κοινωνικές δεξιότητες που θα τα βοηθήσει να συνδιαλλαγούν με μεγαλύτερη επιτυχία και έξω από την ομάδα. Το οικονομικό κόστος της ομαδικής θεραπείας είναι χαμηλότερο

48 Ψυχοεκπαίδευση Ενημέρωση για τη νόσο Εκπαίδευση για την απόκτηση ειδικών δεξιοτήτων αντιμετώπισης του stress, βελτίωσης της επικοινωνίας και αποτελεσματικής επίλυσης των προβλημάτων Υποστήριξη Ψυχοεκπαίδευση είναι: Εκπαίδευση και ψυχοθεραπεία Καλή πρακτική που ενδυναμώνει τον ασθενή Καλή πρακτική που ενδυναμώνει την οικογένεια

49 Η Ψυχοεκπαιδευτική προσέγγιση χρησιμοποιεί στοιχεία και τεχνικές από ποικίλες ψυχοθεραπευτικές προσεγγίσεις: Τη γνωσιακή συμπεριφορική θεραπεία Την υποστηρικτική ψυχοθεραπεία Την ψυχοδυναμική ψυχοθεραπεία Την οικογενειακή θεραπεία

50 Ειδικοί στόχοι της ψυχοεκπαίδευσης Να δοθεί ένα σκεπτικό για τη θεραπεία Να διευκολυνθεί η κατανόηση της νόσου, της φαρμακευτικής θεραπείας και της ψυχοκοινωνικής αντιμετώπισης. Να ενισχυθεί η αυτο-αντιμετώπιση Να βοηθηθεί ο ασθενής και η οικογένεια να αποκτήσουν ενεργητικό ρόλο στην αντιμετώπιση της ψυχικής νόσου. «Να γίνει ο ειδικός, να γίνει ο πρωταγωνιστής» Να αναπτυχθεί θεραπευτική συμμαχία Ο θεραπευτής παρουσιάζεται ως ένα υποστηρικτικό άτομο που είναι γνώστης της νόσου και της αντιμετώπισής της. «Η δύναμη της θεραπευτικής σχέσης»

51 ΟΦΕΛΗ ΨΥΧΟΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ Μείωση των συμπτωμάτων και των υποτροπών Πρόληψη των επεισοδίων Μείωση ή αποφυγή των νοσηλειών Βελτιωμένη λειτουργικότητα Καλύτερη ποιότητα ζωής Μείωση των αποπειρών αυτοκτονίας Δυνατότητα καλύτερης διαχείρισης του ασθενούς από το οικογενειακό περιβάλλον

52 Ο πιο σημαντικός παράγοντας της ψυχοθεραπείας είναι η θεραπευτική συμμαχία ανεξάρτητα από τη μορφή της ψυχοθεραπείας

53 Ψυχοθεραπείες Ψυχοθεραπεία είναι μια λεκτική συναλλαγή μεταξύ του θεραπευτή και του ασθενούς, οι οποίοι επιδιώκουν από κοινού κάποιο θεραπευτικό αποτέλεσμα. Αυτοί συνεργάζονται επάνω στα προβλήματα του ασθενούς με την ελπίδα ότι θα πετύχουν μία αλλαγή που θα ανακουφίσει από συμπτώματα ή θα επιδιορθώσει συμπεριφορές. Αλληλεπίδραση μεταξύ ανάμεσα στο θεραπευτή και τον ασθενή Σκοπεύει να οδηγήσει σε αλλαγή στις σκέψεις τα αισθήματα και τη συμπεριφορά του ασθενούς

54 Γνωστική συμπεριφορική θεραπεία Aaron T. Beck Βασίζεται στην αρχή ότι ο τρόπος με τον οποίο οι άνθρωποι σκέπτονται για τα πράγματα ή τα ερμηνεύουν (γνωσίες) καθορίζει και το πώς αυτοί αισθάνονται και συμπεριφέρονται

55 Τριάδα του Beck για την Κατάθλιψη Αρνητική άποψη για τον εαυτό ( π.χ. είμαι άχρηστος- είμαι αποτυχημένος) Αρνητική άποψη για τον κόσμο (π.χ. ο κόσμος είναι σκληρός και δεν έχει νόημα) Αρνητική άποψη για το μέλλον ( π.χ. δεν με περιμένει τίποτα για το οποίο αξίζει να ζω)

56 Αυτόματες σκέψεις-δυσλειτουργικές πεποιθήσεις Αυτόματες σκέψεις Σκέψεις που μπαίνουν στο μυαλό του ανθρώπου παρά τη θέληση του ως αντίδραση σε συγκεκριμένες καταστάσεις Δυσλειτουργικές πεποιθήσεις Μη λειτουργικοί κανόνες που ο καθένας μπορεί να έχει (π.χ. εάν δεν έρθω πρώτος είμαι τελείως άρχηστος)

57 Γνωσιακές τεχνικές Αμφισβήτηση αυτών των σκέψεων και πεποιθήσεων μέσω του γνωσιακού πειράματος και ελέγχου της πραγματικότητας Συμπεριφορική θεραπεία Αλλαγή της δυσπροσαρμοστικής συμπεριφοράς μέσω της μάθησης ανεξάρτητα από τις σκέψεις και τα συναισθήματα

58 Βασικές αρχές γνωσιακής συμπεριφορικής προσέγγισης Στηρίζεται στο θεωρητικό υπόβαθρο πως τα συναισθήματα και οι συμπεριφορές του ατόμου καθορίζονται από τον τρόπο που δομεί τον κόσμο νοητικά. Η γνωστική λειτουργία επηρεάζει τη συμπεριφορά. Η γνωστική λειτουργία μπορεί να μεταβληθεί και να ελεγχθεί. Οι επιθυμητές αλλαγές στη συμπεριφορά μπορούν να προκληθούν από γνωστικές αλλαγές. Ονομάζεται γνωσιακή γιατί διερευνά τον τρόπο σκέψης για τον εαυτό, τον κόσμο και το μέλλον αλλά και τον τρόπο που αυτές οι σκέψεις επιδρούν στα συναισθήματα και τη συμπεριφορά («συμπεριφορική»).

59 Βασικές αρχές γνωσιακής συμπεριφορικής προσέγγισης Η γνωσιακή συμπεριφορική θεραπεία μέσα από το λόγο αλλά και τις τεχνικές μπορεί να βοηθήσει να τροποποιηθούν σκέψεις και συμπεριφορές που επηρεάζουν αρνητικά την καθημερινότητα. Η αλληλεπίδραση μεταξύ σκέψης, συναισθήματος, συμπεριφοράς και σωματικών αισθήσεων είναι καίρια και συνεχής. Η γνωσιακή συμπεριφοριστική θεραπεία μπορεί να σε βοηθήσει να «σπάσεις» αυτό το φαύλο κύκλο μέσα από την τροποποίηση των σκέψεων. Τα άτομα διδάσκονται να αναγνωρίζουν, να αξιολογούν και να αντιδρούν στις δικές τους δυσλειτουργικές σκέψεις και πεποιθήσεις.