Εγχειρίδιο χρήσης, ανάπτυξης και διαχείρισης Δικτυακών Τόπων

Transcript

1 of /14/ :43 PM Εγχειρίδιο χρήσης, ανάπτυξης και διαχείρισης Δικτυακών Τόπων To TYPO3 είναι ένα Σύστημα Διαχείρισης Περιεχομένου Ανοικτού Κώδικα με πλήθος προχωρημένων χαρακτηριστικών. Με αυτό το εγχειρίδιο θα μάθετε πώς να εγκαταστήσετε, να αναπτύξετε και να διαχειριστείτε έναν δικτυακό τόπο. Παναγιώτης Κονταξής, Κωνσταντίνος Μερσινάς ΜΑΪΟΣ 2009

2 of /14/ :43 PM Πρόλογος Η συγγραφή αυτού του βιβλίου χορηγήθηκε από την Εταιρία Ελεύθερου Λογισμικού / Λογισμικού Ανοικτού Κώδικα (ΕΕΛ/ΛΑΚ), στα πλαίσια του διαγωνισμού Ελληνοποίησης Λογισμικών Ανοικτού Κώδικα. Θα θέλαμε να ευχαριστήσουμε όλους αυτούς που αυτά τα χρόνια υποστήριξαν έμπρακτα και μας έδωσαν την ευκαιρία να ασχοληθούμε αναπτύσσοντας λύσεις για το διαδίκτυο με χρήση Τεχνολογιών Ανοικτού Κώδικα, από τις οποίες αποκομίσαμε την εμπειρία για τη συγγραφή του παρόντος εγχειριδίου. Παναγιώτης Κονταξής Κωνσταντίνος Μερσινάς Το παρόν εγχειρίδιο διατίθεται στο κοινό με άδεια Creative Commons (Αναφορά-Παρόμοια διανομή 3.0). Περισσότερες πληροφορίες σχετικά με την άδεια αυτή μπορείτε να δείτε στο Σημείωση: Νέες εκδόσεις του συγκεκριμένου βιβλίου μπορείτε να κατεβάζετε από το δικτυακό τόπο

3 of /14/ :43 PM Περιεχόμενα 1. Κεφάλαιο 1 ο : Εισαγωγή 1.1. Τι είναι ένα σύστημα διαχείρισης περιεχομένου (CMS) 1.2. Το TYPO Επιλέγοντας ένα ΣΔΠ 2. Κεφάλαιο 2ο: Εγκατάσταση του TYPO Προαπαιτούμενα 2.2. Πως να αποκτήσετε το TYPO Προετοιμασία του διακομιστή για το TYPO Δημιουργία της δομής φακέλων του TYPO Ορισμός δικαιωμάτων πρόσβασης στους φακέλους 2.6. Δημιουργία της Βάσης Δεδομένων 2.7. Εκτέλεση του Εργαλείου Εγκατάστασης (Install Tool) στην κατάσταση Ρυθμίσεις του συστήματος Αλλαγή ρυθμίσεων στο Εργαλείο Εγκατάστασης Σύνδεση του χρήστη για πρώτη φορά Πρώτα βήματα στο Backend του TYPO Ασφάλεια στο TYPO Κωδικοί Πρόσβασης Διαχείριση Λογαριασμών Χρηστών Κλείδωμα του Εργαλείου Εγκατάστασης Δημιουργία Αντιγράφου του Δικτυακού Τόπου 3. Κεφάλαιο 3ο: To TYPO3 για χρήστες 3.1. Τι είναι frontend και backend και ποια η διαφορά τους 3.2. Εξοικείωση με τον οθόνη backend Κατανόηση των Bασικών λειτουργικών Μονάδων του backend Κατανόηση του αριστερού μενού 3.3. Πρώτες ενέργειες σε ένα νέο δικτυακό τόπο Αλλαγή κωδικού πρόσβασης στο backend (ΒΕ) Ενεργοποίηση, απενεργοποίηση και διαγραφή λογαριασμού χρήστη στο backend (BE) Επεξεργασία σταθερών δικτυακού τόπου, στη Διαμόρφωση WEC Επιλογή προτύπου δικτυακού τόπου, στη Διαμόρφωση WEC Προσθήκη και διαγραφή Επιπρόσθετων Χαρακτηριστικών WEC, στη Διαμόρφωση WEC 3.4. Διαχείριση Σελίδων Πως να αλλάξετε Τίτλο σε μια Σελίδα Απόκρυψη σελίδας και μη εμφάνιση σελίδας στο μενού

4 of /14/ :43 PM Μετακίνηση σελίδας Δημιουργία νέας σελίδας Διαγραφή σελίδας 3.5. Διαχείριση Περιεχομένου Σελίδων Επεξεργασία περιεχομένου Σελίδας Δημιουργία Περιεχομένου Σελίδας Μετακίνηση ενός στοιχείου περιεχομένου σελίδας Επαναφορά ενός μη χρησιμοποιούμενου στοιχείου σελίδας 3.6. Λειτουργική Μονάδα Λίστα Προβολή πολαπλών ιδιοτήτων εγγραφών Αντιγραφή ή αποκοπή πολλαπλών στοιχείων σελίδων χρησιμοποιώντας το πρόχειρο Επαναφορά σελίδων και περιεχομένου Αναζήτηση εγγραφών 3.7. Διαχείριση Αρχείων και εικόνων Προσθέστε μια εικόνα, με το περιεχόμενο σελίδας τύπου "Μόνο εικόνες" Προσθήκη εικόνας με επεξεργαστή εμπλουτισμένου κειμένου (Rich Text Editor RTE) Προσθήκη συνδέσμου στον επεξεργαστή εμπλουτισμένου κειμένου (Rich Text Editor RTE) Προσθήκη συνδέσμου σε εικόνα, με επεξεργαστή εμπλουτισμένου κειμένου (Rich Text Editor RTE) Επανέλεγχος του δικτυακού τόπου 3.8. Κειμενογράφος Εμπλουτισμένου Κειμένου (Rich Text Editor RTE) Μορφοποίηση κειμένου Στοίχιση κειμένου Αντιγραφή, Αποκοπή και Επικόλληση κειμένου Χρήση Αρίθμησης, Κουκκίδων και Εσοχών Πίνακες Εισαγωγή κειμένου από αρχείο τύπου Word Προβολή του κώδικα HTML 4. Κεφάλαιο 4ο: TYPO3 για διαχειριστές 4.1. Διαχείριση Backend Ομάδων & Χρηστών Δημιουργία νέας backend ομάδας χρηστών Διαχείριση Χρηστών Εναλλακτική διαχείριση backend χρηστών με τη λειτουργική Μονάδα «Εργαλεία Διαχείρισης: Διαχείριση Χρηστών» Δικαιώματα Πρόσβασης Σελίδων στους backend χρήστες 4.2. Απεριόριστες δυνατότητες παραμετροποίησης: TSconfig σελίδας και χρήστη Παράδειγμα TSconfig χρήστη ή ομάδας χρηστών 4.3. Διαχείριση Frontend Χρηστών Δημιουργία νέας ομάδας frontend χρηστών

5 of /14/ :43 PM Δημιουργία νέου frontend χρήστη Παραχώρηση Δικαιωμάτων στους frontend χρήστες Εγγραφή Frontend χρηστών στον δικτυακό τόπο Σύνδεση χρηστών στον δικτυακό τόπο 4.4. Στατιστικά και αρχείο καταγραφής Λειτουργική μονάδα Ιστός: Πληροφορίες AWStats Λειτουργική Μονάδα «Εργαλεία Διαχείρισης: Αρχείο καταγραφής» Αρχείο καταγραφής frontend χρηστών 5. Κεφάλαιο 5ο: Διαμόρφωση Δικτυακού Τόπου 5.1. Ανακοινώσεις Παράδειγμα διαχείρισης Αρχείων-Προτύπων, εφαρμογή στο σύστημα ανακοινώσεων (tt_news) 5.2. Σύστημα Wiki (DR Wiki) 5.3. Σύστημα Λήψεων Αρχείων (ab_downloads) 5.4. Σύστημα Συνδέσμων (ab_linklist) 5.5. Φόρουμ TYPO3 (mm_forum) 6. Κεφάλαιο 6ο: TypoScript 6.1. Εισαγωγή η χρησιμότητα της TypoScript: Απλός μεταγωγέας πληροφορίας η χρησιμότητα της TypoScript: Ως αντικείμενα περιεχομένου 6.2. Σταθερές 6.3. Οπτικά εργαλεία διαχείρισης της TypoScript 7. Κεφάλαιο 7 ο : Δημιουργία Εφαρμογών Επέκτασης στο TYPO Extension Kickstarter 7.2. DB Integration 7.3. Formidable 7.4. FLOW3 8. Κριτήρια Επιλογής CMS & TYPO Δυνατότητες Παραμετροποίησης Τροποποίηση του CMS στις εκάστοτε ανάγκες Εύκαμπτες Αναβαθμίσεις Φιλικό προς τον τελικό χρήστη και τον developer Δυνατότητα κλιμάκωσης Ασφάλεια 8.2. Επίλογος

6 of /14/ :43 PM 1. Κεφάλαιο 1 ο : Εισαγωγή 1.1.Τι είναι ένα σύστημα διαχείρισης περιεχομένου (CMS) Τα Συστήματα Διαχείρισης Περιεχομένου (ΣΔΠ) Content Management Systems (CMS) - είναι διαδικτυακές εφαρμογές που επιτρέπουν την online τροποποίηση του περιεχομένου ενός δικτυακού τόπου. Λειτουργούν δε σε ένα ευρύτερο πλαίσιο: 1 1 Πλαίσιο Λειτουργίας Συστήματος Διαχείρισης Περιεχομένου Οι διαχειριστές μέσω του διαδικτύου ενημερώνουν το περιεχόμενο στο ΣΔΠ, το οποίο είναι εγκατεστημένο σ' ένα διακομιστή. Οι αλλαγές αυτές γίνονται αυτόματα διαθέσιμες πάλι μέσω του διαδικτύου, σε όλους τους επισκέπτες και χρήστες του δικτυακού τόπου. Υπάρχει πλήθος ελεύθερων ΣΔΠ ανοικτού κώδικα, το καθένα με τα δικά του ιδιαίτερα χαρακτηριστικά. Μερικά από τα πιο γνωστά είναι το joomla, drupal αλλά και οι πιο απλοί μηχανισμοί ενημέρωσης περιεχομένου όπως το wordpress (ενημέρωση ιστολογίων) και τα sfm και phpbb (πίνακες συζητήσεων φόρουμ). Το κάθε ΣΔΠ όμως απευθύνεται σε συγκεκριμένες ομάδες χρηστών και έχει τα δικά του «δυνατά» και «αδύνατα» σημεία. Στο παράρτημα Α μπορείτε να βρείτε έναν εύχρηστο οδηγό επιλογής ΣΔΠ. Η ανάπτυξη των ΣΔΠ το τελευταίο διάστημα είναι μεγάλη, και αυτό έχει ως αποτέλεσμα να χρησιμοποιούνται (εκτός από το ως μηχανισμοί ενημέρωσης δικτυακών τόπων) ως πλαίσια γρήγορης ανάπτυξης εφαρμογών (RAD Rapid Application Development). 1.2.Το TYPO3 Το TYPO3 είναι ένα Σύστημα Διαχείρισης Περιεχομένου ΣΔΠ - (Content Management System CMS) ανοικτού κώδικα για εταιρικούς σκοπούς στο διαδίκτυο ή σε ενδοδίκτυο (intranet).

7 of /14/ :43 PM Προσφέρει πλήρη ευελιξία και επεκτασιμότητα καθώς παρέχει ένα ολοκληρωμένο σύνολο προκατασκευασμένων διεπαφών και λειτουργικών μονάδων. Είστε μία μεγάλη εταιρία, ένας μη κερδοσκοπικός οργανισμός, ένα πανεπιστήμιο ή μία μικρή επιχείρηση το TYPO3 μπορεί να σας παρέχει μία εταιρική υψηλού επιπέδου λύση χωρίς τα υπέρογκα κόστη ενός ιδιωτικού CMS. Η υιοθέτηση ενός επαγγελματικού ΣΔΠ ανοικτού κώδικα όπως το TYPO3, μπορεί αφενός να ελαχιστοποιήσει το αρχικό κόστος της επένδυσής σας, αφετέρου να μεγιστοποιήσει την απόδοση επί την επένδυση (ROI, Return On Investment) με την πάροδο του χρόνου. Με τους πόρους που εξοικονομούνται σε σχέση με ένα ιδιωτικό ΣΔΠ του οποίου το κόστος του ολοένα θα αυξάνεται λόγω των νέων αναγκών, μπορεί να γίνει επένδυση σε εκπαίδευση του προσωπικού και την παραμετροποίηση του λογισμικού. Αν και το TYPO3 είναι ένα αρκετά πολύπλοκο ΣΔΠ, ευτυχώς υπάρχουν διανομές του με προεγκατεστημένο υλικό για διάφορους σκοπούς, πράγμα που θα σας επιτρέπει αρχικά να στήσετε ένα λειτουργικό site σε ελάχιστο χρόνο, επωφελούμενοι όμως από τη μέγιστη δυνατότητα παραμετροποίησης του στη συνέχεια. Σε αυτό το βιβλίου θα παρουσιάσουμε και θα εξηγήσουμε το TYPO3 βασιζόμενοι στην Ελληνική Διανομή του την οποία μπορείτε να κατεβάσετε επισκεπτόμενοι τον δικτυακό τόπο Αξίζει να αναφέρουμε στη διανομή αυτή δεν έχει γίνει κάποια αλλαγή στον πηγαίο κώδικα του TYPO3. Ουσιαστικά πρόκειται για μία εγκατάσταση TYPO3 με Εγκατεστημένες και διαμορφωμένες τις πιο δημοφιλείς και χρήσιμες εφαρμογές επέκτασης (ημερολόγιο, φόρουμ, πίνακας ανακοινώσεων blog κλπ) Εγκατεστημένα 10 πρότυπα εικαστικής εμφάνισης του δικτυακού σας τόπου (templavoila) Δένδρο σελίδων με δοκιμαστικό ενδεικτικό περιεχόμενο Απεγκαθιστώντας τις πρόσθετες εφαρμογές επέκτασης και διαγράφοντας το δέντρο σελίδων μπορείτε να καταλήξετε σε μία «καθαρή εγκατάσταση» TYPO3, πράγμα που όμως δεν θα συστήναμε, γιατί η διαμόρφωση ενός δικτυακού τόπου TYPO3 από το μηδέν δεν είναι καλή ιδέα ιδίως για κάποιον αρχάριο. 1.3.Επιλέγοντας ένα ΣΔΠ Η δυναμική ανάπτυξης λογισμικού ανοικτού κώδικα είχε ως αποτέλεσμα την ανάπτυξη πληθώρας open source CMS. Γι αυτό το λόγο η επιλογή της κατάλληλης πλατφόρμας για ανάπτυξη ενός δικτυακού τόπου μπορεί να είναι μία επίπονη και χρονοβόρα διαδικασία. Σίγουρα προηγούμενη εμπειρία σε ένα ΣΔΠ μπορεί να αποτελέσει σημαντικό παράγοντα επιλογής, σαφώς όμως πρέπει να μελετηθούν διεξοδικά οι απαιτήσεις του έργου, για να φανεί αν η συγκεκριμένη πλατφόρμα καλύπτει τις ανάγκες. Συχνά μικρότεροι ή «κρυφοί» παράγοντες μπορεί αργότερα να επηρεάσουν καταλυτικά την εξέλιξη του έργου, και αυτό διότι δεν είναι εμφανής από την αρχή η σημαντικότητά τους. Τους παράγοντες αυτούς θα επιχειρήσουμε να αναλύσουμε στο κεφάλαιο Κεφάλαιο 2ο: Εγκατάσταση του TYPO3 Αυτό το κεφάλαιο ασχολείται με την εγκατάσταση του TYPO3 στο σύστημά σας. Τα προτεινόμενα θέματα του κεφαλαίου θα βοηθήσουν στο να γίνει με ορθά και με ασφάλεια η εγκατάσταση σας κάτι το οποίο βοηθάει και στο να γίνει πιο εύκολα κάποια μελλοντική αναβάθμιση. Τα παρακάτω περιγραφόμενα βήματα είναι ουσιώδη και δεν πρέπει να παραληφθούν. 2.1.Προαπαιτούμενα Για να ξεκινήσετε την εγκατάσταση του TYPO3 χρειάζεστε τα εξής: τοπική σύνδεση στο διακομιστή της εγκατάστασης ή ssh σύνδεση λογαριασμό διαχειριστή (root) ή πρόσβαση sudo στις παρακάτω εντολές:

8 of /14/ :43 PM chmod chown πρέπει να εγκαταστήσετε στο διακομιστή σας τα εξής προγράμματα: mysql tar gzip Το πακέτο GraphicsMagic ή το πακέτο ImageMagic πρέπει επίσης να εγκατασταθεί στο λειτουργικό σας σύστημα Για να κάνετε έλεγχο για το εάν είναι εγκατεστημένα τα προγράμματα (εδώ για παράδειγμα για την mysql), πληκτρολογείτε το εξής στην κονσόλα σας: which mysql εάν υπάρχει αποτέλεσμα, τότε το πρόγραμμα υπάρχει στο διακομιστή σας. 2.2.Πως να αποκτήσετε το TYPO3 Το TYPO3 είναι διαθέσιμο στη δικτυακή σελίδα όπου μπορείτε να βρείτε νέες εκδόσεις του προγράμματος. Υπάρχουν δύο μέρη διανομής του TYPO3 πηγαίο πακέτο λογισμικού δοκιμαστικό (dummy) πακέτο λογισμικού Το πρώτο περιέχει τον κυρίως κώδικα του TYPO3, τον λεγόμενο πυρήνα του TYPO3. Αυτό το κομμάτι αλλάζει όταν κάνετε αναβαθμίσεις στο δικτυακό σας τόπο. Το δεύτερο κομμάτι περιέχει αρχεία και φακέλους καθώς και τη δομή στην οποία αυτά περιέχονται και είναι ένας εύκολος τρόπος να κάνετε μια αρχή με τις εν λόγω δοκιμαστικές σελίδες. Τόσο το πηγαίο, όσο και το δοκιμαστικό πακέτο είναι διαθέσιμα στις παρακάτω δύο μορφές: tar.gz (για συστήματα όπως Unix) zip (για συστήματα Windows) Τα παραπάνω αρχεία είναι όμοια, με μόνη διαφορά ότι τα αρχεία ZIP δεν μεταχειρίζονται συμβολικούς συνδέσμους (symbolic links) και είναι προτιμότερο όταν κάνετε εγκατάσταση σε συστήματα Unix, Linux ή Mac OS X, να χρησιμοποιείται τη μορφή tar.gz. Αφού κάνετε λήψη των αρχείων, πρέπει να προετοιμάσετε τη δομή των φακέλων για την εγκατάσταση του TYPO3. Αυτό θα διευκολύνει μελλοντικές αναβαθμίσεις του συστήματός σας. Να σημειωθεί ότι υπάρχουν διανομές του TYPO3 με προεγκατεστημένο περιεχόμενο, που βοηθούν τον αρχάριο χρήστη να δημιουργήσει ένα πλήρως δικτυακό τόπο σε πολύ μικρό χρονικό διάστημα. Συστήνονται οι παρακάτω διανομές: Ελληνική διανομή TYPO3 ( WEC Package ( Οι διανομές αυτές περιέχουν αναλοίωτο τον πηγαίο κώδικα του «επίσημου» πακέτου TYPO Προετοιμασία του διακομιστή για το TYPO3 Προτού εγκαταστήσετε το TYPO3 είναι καλό να εγκαταστήσετε και να ενεργοποιείστε τις κατάλληλες λειτουργικές μονάδες του Apache. Η μοναδική μονάδα π ου απαιτείται για το TYPO3 είναι η μονάδα PHP5 ή η αντίστοιχή της σε fcgi. Η τρέχουσα έκδοση του TYPO3 λειτουργεί με την έκδοση 5.2 της PHP. Επιπρόσθετες μονάδες ενδέχεται να χρειαστούν εάν εγκαταστήσετε διάφορες εφαρμογές επέκτασης του TYPO3, πάντως για την αρχική εγκατάσταση δε χρειάζονται.

9 of /14/ :43 PM Ο Apache πρέπει να έχει τις επιλογές Indexes και FileInfo ενεργοποιημένες στη σχετική οδηγία AllowOverride. Η PHP πρέπει να έχει εγκατεστημένες και ενεργοποιημένες τις παρακάτω επιλογές: curl filter GD2 JSON mbstring mysql pcre session SPL standard xml Επίσης είναι προτεινόμενο να ρυθμίσετε το όριο της μνήμης σε 128MB ή και περισσότερο. Η βασική βάση δεδομένων (primary DB) για το TYPO3 είναι η MySQL 5.1. Ο διακομιστής MySQL θα πρέπει να τρέχει σε MySQL συμβατή κατάσταση. Η αυστηρή κατάσταση (strict mode) μπορεί να οδηγήσει σε διάφορα προβλήματα με κάποιες εφαρμογές επέκτασης. Μπορείτε να βρείτε λεπτομερείς οδηγίες για τις διάφορες εκδόσεις στο αρχείο INSTALL.TXT, το οποίο εμπεριέχεται στο πηγαίο πακέτο του TYPO3 από την έκδοση 4.3 και μετά. Οι παλαιότερες εκδόσεις μπορούν να λειτουργήσουν και με τη διαμόρφωση της έκδοσης Δημιουργία της δομής φακέλων του TYPO3 Αυτό το κομμάτι είναι σημαντικό για να μπορέσει η εγκατάστασή σας να λειτουργήσει σωστά. Ο λόγος είναι ότι μπορεί να σας γλιτώσει από πολύ κόπο σε μελλοντικές αναβαθμίσεις. Πρώτα απ' όλα, πρέπει να αποσυμπιέσετε το δοκιμαστικό (dummy) πακέτο στον αρχικό φάκελο του δικτυακού τόπου σας. Καλύτερα να αποφύγετε την εγκατάσταση του TYPO3 σε υποφακέλους, καθώς μπορεί να δημιουργήσει πρόβλημα σε κάποιες εφαρμογές επέκτασης. Αποσυμπιέστε το δοκιμαστικό πακέτο στον αρχικό σας φάκελο. Σε συστήματα τύπου Unix πρέπει να γράψετε την παρακάτω εντολή: αυτό θα δημιουργήσει το πακέτο dummy στο φάκελό σας. Στη συνέχεια, πρέπει να μεταφέρετε όλα τα αρχεία που αποσυμπιέστηκαν, από αυτό το φάκελο στο φάκελο της εγκατάστασής σας και διαγράψτε τον κενό φάκελο dummy-x.y.z: Σε λειτουργικά συστήματα Windows, κάνετε την ίδια διεργασία, απλώς χρησιμοποιείστε το αποσυμπιεστικό ZIP του λειτουργικού συστήματος για να τοποθετήσετε τα αρχεία στο σωστό φάκελο ρίζας. Τώρα περνάτε στο στάδιο αποσυμπίεσης του πηγαίου πακέτου. Η καλύτερη τοποθεσία για να το αποσυμπιέσετε είναι εκτός του φακέλου ρίζας του δικτυακού τόπου σας. Οι λόγοι για αυτό είναι διάφοροι: πολλοί δικτυακοί τόποι μπορούν να μοιράζονται τον πυρήνα του TYPO3 και έτσι να επιτυγχάνουν εξοικονόμηση χώρου στο σκληρό δίσκο είναι πιο εύκολο να ελέγχετε την ακεραιότητα του πυρήνα εάν αυτός είναι χωριστά

10 0 of /14/ :43 PM είναι πιο εύκολη η αναβάθμιση πολλών δικτυακών τόπων μαζί Για να αποσυμπιέσετε το πηγαίο πακέτο χρησιμοποιείστε τις ίδιες εφαρμογές όπως και για το δοκιμαστικό πακέτο. Σε συστήματα τύπου Unix, εφόσον είστε στο φάκελο ρίζας, ρυθμίστε το συμβολικό σύνδεσμο να δείχνει στο πηγαίο πακέτο σας, με τις παρακάτω εντολές: Για λειτουργικά συστήματα Windows υπάρχει εξωτερική εφαρμογή που δημιουργεί αυτούς τους συνδέσμους. Η εφαρμογή αυτή λέγεται junction. Έχει δημιουργηθεί από τον Marc Russinovich και είναι διαθέσιμη στον παρακάτω σύνδεσμο: Για τα Windows Vista και νεότερες εκδόσεις των Windows, η εντολή mklink συντάσσεται ως εξής: 2.5.Ορισμός δικαιωμάτων πρόσβασης στους φακέλους Το επόμενο βήμα είναι να δώσετε τα κατάλληλα δικαιώματα σε κάθε φάκελο. Αυτό είναι πολύ σημαντικό από πλευράς ασφάλειας του δικτυακού σας τόπου. Για να ρυθμίσετε τα δικαιώματα πρόσβασης, είτε ανοίξτε το root shell είτε χρησιμοποιείστε την εντολή sudo. Εάν κανένα από αυτά τα δύο δεν είναι δυνατόν, τότε ζητήστε από τον Πάροχο Υπηρεσιών Διαδικτύου (ISP) να κάνει αυτές τις ρυθμίσεις. Τα δικαιώματα θα πρέπει να ορισθούν ως εξής: Αρχείο ή Φάκελος Αριθμητικά Χρήστης Δικαιώματα Πρόσβασης 0770 το όνομα χρήστη σας.htaccess 0644 το όνομα χρήστη σας ο πηγαίος φάκελος του TYPO το όνομα χρήστη σας Ομάδα Χρηστών το όνομα της ομάδας χρήστη του apache (συνήθως apache ή www) το όνομα της ομάδας χρηστών σας το όνομα της ομάδας χρηστών σας Εάν η εντολή sudo είναι διαθέσιμη, αλλάξτε τα δικαιώματα πρόσβασης ως εξής:

11 1 of /14/ :43 PM Η παραπάνω εντολές επιτρέπουν στον Apache να γράφει μόνο σε φακέλους που θα πρέπει να γράφει. Είναι καλό πάντα να περιορίζετε το πού υπάρχουν δικαιώματα εγγραφής, καθώς αυτό είναι ένας μεγάλος κίνδυνος για την ασφάλεια του συστήματος. Συγκεκριμένα, καλό είναι να απορρίπτετε όλες τις συμβουλές για δικαιώματα Στα συστήματα Windows, οι ρυθμίσεις των δικαιωμάτων πρόσβασης δίνονται με ανάλογο τρόπο (και πιο εύκολα) χρησιμοποιώντας τα παράθυρα ιδιοτήτων των φακέλων (properties). Ο IIS (Internet Information Server) θα πρέπει να έχει δικαιώματα εγγραφής στους παραπάνω φακέλους, ομοίως με τον Apache. 2.6.Δημιουργία της Βάσης Δεδομένων Η δημιουργία βάσεων δεδομένων πολλές φορές εγείρει θέματα ασφάλειας καθώς δεν γίνεται πάντα ο σωστός έλεγχος όλων των ρυθμίσεων της βάσης και συχνά μένουν κάποια «κενά ασφάλειας». Ένα από τα πιο σημαντικά θέματα είναι να αποφασίσετε τι σετ χαρακτήρων (character set) θα χρησιμοποιήσετε για τη βάση δεδομένων σας. Αυτό πρέπει να γίνει πριν τη δημιουργία της βάσης, καθώς η διαδικασία αλλαγής του σετ χαρακτήρων αργότερα είναι μια επίπονη διαδικασία και σπανίως λειτουργεί χωρίς λάθη! Μια πολύ καλή επιλογή για τα ελληνικά (και λατινικά φυσικά) είναι το σετ UTF-8. Αυτό προτείνεται και από τους δημιουργούς του TYPO3. Θα πρέπει να επιλέξετε το UTF-8 για την εσωτερική βάση του TYPO3 και για τα δεδομένα εξόδου στο διαδίκτυο. Το UTF-8, εκτός από τη διαβεβαίωση ότι τα δεδομένα σας θα παρουσιάζονται σωστά, έχει και άλλα πλεονεκτήματα όπως το ότι προσδίδει ταχύτητα στο φόρτωμα των σελίδων σε σχέση με άλλα σετ χαρακτήρων. Ακόμα, σας επιτρέπει να παρουσιάζετε πολλές γλώσσες στην ίδια σελίδα, κάτι ιδιαίτερα χρήσιμο για ελληνικά σε συνδυασμό με ξένη ορολογία. Τέλος, το UTF-8 περιλαμβάνει πλήθος χαρακτήρων που δε θα βρείτε σε όλα τα σετ χαρακτήρων, όπως το σύμβολο του ευρώ. Ας δούμε τώρα πως γίνεται η δημιουργία μιας βάσης δεδομένων. Εάν ο διακομιστής MySQL είναι υπό τον έλεγχό σας, είναι καλό να θέσετε στις ρυθμίσεις του το UTF-8 ως προεπιλεγμένο σετ. Δείτε ένα παράδειγμα για το πως μοιάζουν οι ρυθμίσεις του /etc/my.cnf: Παρατηρείστε ότι το όνομα του σετ δεν περιέχει την παύλα «-». Όταν αλλάξετε αυτή τη ρύθμιση, πρέπει να επανεκινήσετε το διακομίστε MySQL. Συνήθως αυτό γίνεται με την παρακάτω εντολή: Για να δημιουργήσετε μια βάση δεδομένων MySQL εκτελέστε την εφαρμογή mysql στην κονσόλα σας, ως χρήστης που έχει τέτοια δικαιώματα πρόσβασης (εγγραφή βάσης δεδομένων). Στη συνέχεια, δηλώστε τη δημιουργία της νέας βάσης και ενός νέου χρήστη. Παρακάτω παρατίθεται ένα παράδειγμα όλων αυτών των ενεργειών:

12 2 of /14/ :43 PM Εάν ο διακομιστής σας χρησιμοποιεί ήδη UTF-8, τότε δε χρειάζεται να κάνετε άλλη ρύθμιση. Παρόλα αυτά, είναι μια συνήθης καλή τακτική να είμαστε σίγουροι ότι η βάση δεδομένων έχει το σωστό σετ χαρακτήρων, έστω κι αν χρειάζεται να το επανελέγξουμε. Η πρόταση grant all privileges δημιουργεί ένα νέο χρήστη και του δίνει δικαιώματα πρόσβασης στη βάση δεδομένων. Η βάση δεδομένων έχει τώρα δημιουργηθεί. Μπορείτε να συνεχίσετε στη διαμόρφωση του TYPO Εκτέλεση του Εργαλείου Εγκατάστασης (Install Tool) στην κατάσταση Η εγκατάσταση του TYPO3 εκτελείται στη λεγόμενη κατάσταση ως προεπιλογή. Η κατάσταση απαιτεί να απαντήσετε στις λιγότερες δυνατές ερωτήσεις και δημιουργεί όλες τις απαραίτητες ρυθμίσεις ασφάλειας για να λειτουργήσει το σύστημά σας. Αυτές οι προεπιλογές είναι μεν ασφαλείς, αλλά ανάλογα με τις απαιτήσεις της εγκατάστασής σας μπορούν να αλλάξουν και να ρυθμιστούν κατάλληλα. Για να εκτελέσετε το εργαλείο εγκατάστασης σε κατάσταση 1-2-3, από το φυλλομετρητή σας περιηγηθείτε στο φάκελο ρίζας του δικτυακού σας τόπου. Τότε θα εμφανιστεί η παρακάτω φόρμα:

13 3 of /14/ :43 PM Αφού δηλώσετε το όνομα και τον κωδικό πρόσβασης της βάσης δεδομένων σας, το TYPO3 θα σας εμφανίσει ένα πλήθος διαθέσιμων βάσεων και θα σας ζητήσει να απαντήσετε σε κάποιες απλές ερωτήσεις. Με την ολοκλήρωση της κατάστασης 1-2-3, θα ερωτηθείτε για το εάν επιθυμείτε να προχωρήσετε στην πλήρη κατάσταση, όπου μπορείτε να ρυθμίσετε πλήθος επιλογών στο σύστημα ή εάν επιθυμείτε να συνδεθείτε στο backend του συστήματος. Θα συνεχίσουμε τις ρυθμίσεις του συστήματος. Κάποια βήματα είναι καλό να γίνουν πριν συνδεθείτε για πρώτη φορά στο σύστημα. 2.8.Ρυθμίσεις του συστήματος Αυτό το κεφάλαιο περιγράφει πως να ρυθμίσετε βασικές επιλογές του TYPO3, ώστε να αποφύγετε συνήθη λάθη που γίνονται κατά την εγκατάσταση και συχνά δημιουργούν κενά ασφάλειας αλλά και να βελτιώσετε όσο γίνεται την απόδοση του συστήματος Αλλαγή ρυθμίσεων στο Εργαλείο Εγκατάστασης Θα δούμε πως να αλλάζουμε κάποιες ρυθμίσεις στο Εργαλείο Εγκατάστασης. ΤΟ TYPO3 χρησιμοποιεί αρκετά το λογισμικό ImageMagic / GraphicsMagick σχετικά με τα γραφικά και την επεξεργασία εικόνων. Γι αυτό το λόγο πρέπει το TYPO3 να γνωρίζει που βρίσκεται αυτό το λογισμικό. Για να βρείτε τη διαδρομή του λογισμικού, εκτελέστε στο παράθυρο της κονσόλας σας την εξής εντολή:

14 4 of /14/ :43 PM Αυτό θα σας εμφανίσει το φάκελο όπου βρίσκεται το εν λόγω πρόγραμμα. Εισάγετε τη διαδρομή που βρήκατε στην οθόνη της «Βασικής Διαμόρφωσης». Άλλη μια βασική ρύθμιση είναι αυτή που σχετίζεται με το κλειδί κρυπτογράφησης. Το κλειδί αυτό χρησιμεύει στην κρυπτογράφηση κωδικών πρόσβασης, στη δημιουργία αποτελεσμάτων συναρτήσεων hash, και σε διάφορες άλλες λειτουργίες που σχετίζονται με την ασφάλεια του συστήματος. Είναι προφανώς πολύ σημαντικό να το δημιουργήσετε σωστά και να είναι το κλειδί αυτό μοναδικό. Για να το πετύχετε αυτό, επιλέξτε «Δημιουργία Τυχαίου Κλειδιού» δίπλα στο «Κλειδί Κρυπτογράφησης» στις επιλογές της «Βασικής Διαμόρφωσης». Οι υπόλοιπες ρυθμίσεις πρέπει να αλλάξουν στην επιλογή του μενού «Όλες οι διαμορφώσεις». Παρακάτω παρατίθενται οι προτεινόμενες τιμές των πεδίων που πρέπει να αλλαχθούν, μαζί με μια σύντομη εξήγηση αυτών: Παράμετρος Προτεινόμενη τιμή Εξήγηση Enable_typo3temp_db_tracking Επιλεγμένο Επιλέγοντας αυτή τη ρύθμιση, κάθε προσωρινό αντίγραφο εικόνας δημιουργείται μια μόνο φορά στον προσωρινό φάκελο και έτσι αποτρέπονται προβλήματα DevIPmask Εισάγετε τη διεύθυνση IP σας. Μπορείτε να βάλετε πολλές διευθύνσεις χωρισμένες με κόμμα Με τον τρόπο αυτό οι διαχειριστές του συστήματος μπορούν να βλέπουν τα μηνύματα λάθους και από που προέρχονται sqldebug Επιλεγμένο Εμφανίζει το από που προέρχονται τα λάθη στην SQL curluse Επιλεγμένο Επιβάλει τη χρήση της υπομονάδας curl της PHP σε σχέση με την κλήση των εξωτερικών URL. Είναι ρύθμιση ασφάλειας T3lib_cs_convMethod mbstring Το mbstring είναι η πιο γρήγορη μέθοδος για να διαχειρίζεστε διαφορετικά σετ χαρακτήρων T3lib_cs_utils mbstring Ομοίως με την παραπάνω επιλογή No_pconnect Επιλεγμένο Εάν επιλεγεί, οι πόροι του συστήματος ελευθερώνονται μόλις μόλις κάποιο πρόγραμμα εκτελείται

15 5 of /14/ :43 PM multiplydbfieldsize 1 Αυτή είναι μια ρύθμιση συμβατότητας. Δεν υπάρχει λόγος να είναι διαφορετική από 1, σε οποιαδήποτε εγκατάσταση SetDBinit SET NAMES utf8 SET SESSION character_set_server=utf8 Μη χρησιμοποιείτε την εντολή SET CHARACTER SET SERVER utf8, διότι δημιουργεί προβλήματα στα πεδία XML του TYPO3 displayerrors 2 Αυτή η επιλογή εμφανίζει τα μηνύματα λάθους μόνο στους χρήστες, των οποίων η διεύθυνση IP ταιριάζει με την τιμή της παραμέτρου devipmask ForceCharset Utf-8 Επιβάλει τη χρήση του UTF-8 για όλες τις λειτουργίες (καλύτερα και γρηγορότερα) compressionlevel 5 Η συμπίεση μειώνει πολύ το φόρτο κίνησης στο δίκτυο. Παρατηρείστε ότι αυτή η επιλογή μπορεί να τεθεί δύο φορές: μια για το frontend και μία για το backend Σύνδεση του χρήστη για πρώτη φορά Όταν όλες οι παραπάνω ρυθμίσεις έχουν πραγματοποιηθεί, μπορείτε να συνδεθείτε για πρώτη φορά στο TYPO3. Από προεπιλογή, το σύστημα δημιουργεί ένα χρήστη με πλήρη δικαιώματα πρόσβασης. Τέτοιοι χρήστες καλούνται «διαχειριστές». Το προεπιλεγμένο όνομα χρήστη που δημιουργείται είναι admin και ο αντίστοιχος κωδικός πρόσβασης είναι ο password. Για να συνδεθείτε στο backend για πρώτη φορά, περιηγηθείτε με το φυλλομετρητή σας στη διεύθυνση του φακέλου ρίζας (όπως κατά την εγκατάσταση) αλλά προσθέστε στη διεύθυνση URL το /typo3/. Τότε θα σας ζητηθεί να εισάγετε τον κωδικό πρόσβασής σας Πρώτα βήματα στο Backend του TYPO3 Το πρώτο πράγμα που θα πρέπει να κάνετε όντας στο backend, είναι να μετονομάσετε το όνομα του χρήστη admin και να αλλάξετε τον κωδικό πρόσβασης. Αυτό είναι ένα σημαντικό θέμα ασφάλειας και θα πρέπει να σας γίνει συνήθεια σε κάθε νέα εγκατάσταση που κάνετε. Περισσότερες λεπτομέρειες μπορείτε να βρείτε στο κεφάλαιο «Ασφάλεια στο TYPO3». Στη συνέχεια, η αναφορά ευρετηριοποίησης θα πρέπει να ενημερωθεί. Για να κάνετε αυτή την ενημέρωση, επιλέξτε τη λειτουργική μονάδα «Εργαλεία Διαχείρισης» στο αριστερό μενού. Στο «Εργαλεία Διαχείρισης» επιλέξτε «έλεγχος ΒΔ» (βάσης δεδομένων). Το TYPO3 θα εμφανίσει μια οθόνη καλωσορίσματος σ αυτή τη λειτουργική μονάδα. Χρησιμοποιείστε το μενού επιλογών για να εκτελέσετε το «Διαχείριση Αναφοράς Ευρετηρίου».

16 6 of /14/ :43 PM Για να εκτελεστεί η ενημέρωση του ευρετηρίου, επιλέξτε το πλήκτρο: Το επόμενο βήμα είναι να ρυθμίσετε το «Διαχείριση Εφαρμογών Επέκτασης». Για να πραγματοποιείστε αυτές τις ρυθμίσεις επιλέξτε το «Διαχείριση Εφαρμογών Επέκτασης» στο «Εργαλεία Διαχείρισης». Επιλέξτε κατόπιν στο πλαίσιο επιλογών το εξής: Και στη συνέχεια βεβαιωθείτε ότι η παρακάτω επιλογή είναι ενεργοποιημένη, όπως φαίνεται παρακάτω:

17 7 of /14/ :43 PM Τι ρίσκο υπάρχει όταν ενεργοποιείτε αυτή την επιλογή; Σχεδόν κανένα. Πολύ λίγες εφαρμογές επέκτασης έχουν διαδικασία επανεξέτασης πριν ενεργοποιηθούν και συνήθως και αυτή η διαδικασία καταργείται σε νεότερες εκδόσεις. Εάν όμως δεν επιλέξετε το σχετικό κουτάκι, τότε υπάρχει ό κίνδυνος να έχετε προβλήματα εγκατάστασης σε πολλές εφαρμογές επέκτασης. Στη συνέχεια επιλέξτε από το μενού, την παρακάτω λειτουργία: Στην παρακάτω σελίδα, πρέπει να επιλέξετε το εξής πλήκτρο, όπως φαίνεται στην παρακάτω εικόνα: Με τα παραπάνω ολοκληρώνεται η εγκατάσταση του TYPO3 και μπορείτε να συνεχίσετε στην εξερεύνηση του Συστήματος Διαχείρισης Περιεχομένου. 2.9.Ασφάλεια στο TYPO3 Αυτό το κεφάλαιο, όπως αναφέρθηκε και πιο πάνω, ασχολείται με την ασφάλεια των εγκαταστάσεων του TYPO3. Κάποια θέματα που σχετίζονται με την ασφάλεια καλύφθηκαν σε

18 8 of /14/ :43 PM προηγούμενα κεφάλαια, όπως π.χ. τα δικαιώματα πρόσβασης σε φακέλους. Θα δούμε τι άλλο χρειάζεται να κάνουμε για τη διασφάλιση του συστήματος. Έχετε υπόψιν σας, παρόλα αυτά, ότι εδώ καλύπτονται οι βασικές και προφανείς ανάγκες ασφάλειας. Και πρέπει να γίνεται αντιληπτό ότι το θέμα της ασφάλειας δεν είναι θέμα πόσο μάλλον παράλειψη του συστήματος, αλλά υποχρέωση του διαχειριστή, ο οποίος πρέπει να φροντίσει για τη διασφάλιση του δικτυακού του τόπου. Επίσης, επισημαίνουμε ότι δεν καλύπτονται θέματα ασφάλειας από την πλευρά του διακομιστή, παρά μόνο από την πλευρά του συστήματος. Η ασφάλεια είναι μια συνεχής και μεγάλη σε έκταση και εύρος κατηγορία της ορθής λειτουργίας των συστημάτων Κωδικοί Πρόσβασης Είναι πολύ σημαντικό να έχετε και να χρησιμοποιείτε ισχυρούς κωδικούς πρόσβασης. Έρευνες δείχνουν ότι το 60% των χρηστών του διαδικτύου χρησιμοποιούν κωδικούς όπως Τέτοιοι κωδικοί μπορούν να μαντευθούν ή να υποκλαπούν εύκολα από κακόβουλα άτομα και να βλάψουν το σύστημά σας. Η επιλογή ισχυρών κωδικών δεν είναι απλή υπόθεση. Υπάρχουν εφαρμογές που σας δηλώνουν την ισχύ των κωδικών σας, και κατ επέκταση πόσο δύσκολο είναι να σπάσουν. Οι χρήστες συστημάτων Windows, μπορούν να αναζητήσουν στο διαδίκτυο το λογισμικό SmrtPass.zip, το οποίο και παράγει πολύ ισχυρούς κωδικούς. Οι χρήστες των Mac OS X λειτουργικών συστημάτων μπορούν αντίστοιχα να αναζητήσουν και να χρησιμοποιήσουν το πρόγραμμα 1Password. Φυσικά υπάρχει πληθώρα εφαρμογών γι αυτά τα θέματα, και είναι στην ευχέρεια και την αντίληψη του καθενός να τα μελετήσει σε βάθος Διαχείριση Λογαριασμών Χρηστών Υπάρχουν δύο είδη λογαριασμών χρηστών στο TYPO3: οι χρήστες διαχειριστές (που έχουν απεριόριστη πρόσβαση στο σύστημα) οι κανονικοί χρήστες Οι λογαριασμοί διαχειριστών θα πρέπει να χρησιμοποιούνται μόνο για την εκτέλεση διαχειριστικών εργασιών (όπως είναι η εγκατάσταση νέων εφαρμογών επέκτασης). Όλες οι λοιπές εργασίες (όπως η δημιουργία σελίδων ή η αλλαγή περιεχομένου σελίδων) θα πρέπει να γίνονται με λογαριασμούς κανονικών χρηστών. Είναι δυνατόν, να δώσετε περιορισμένη πρόσβαση σε κανονικούς χρήστες, π.χ. να μπορούν να βλέπουν και να επεξεργάζονται μόνο ένα τμήμα του δέντρου σελίδων και όχι όλο το δικτυακό τόπο. Το ίδιο μπορεί να γίνει και στο σύστημα αρχείων, οι χρήστες δηλαδή μπορούν να έχουν πρόσβαση σε συγκεκριμένους φακέλους. Για το λόγο αυτό, υπάρχουν στο TYPO3 τα Σημεία Προσάρτησης ΒΔ και τα Σημεία Προσάρτησης Αρχείων, τα οποία είναι σημεία στην ιεραρχική δομή του TYPO3 από τα οποία και κάτω, οι χρήστες έχουν δικαιώματα. Για να αλλάξετε τα Σημεία Προσάρτησης των χρηστών, ανοίξτε τις εγγραφές των λογαριασμών των χρηστών στο «Διαχείριση Χρηστών» και επιλέξτε την καρτέλα «Σημεία Προσάρτησης και Χώροι Εργασίας».

19 9 of /14/ :43 PM Είναι επίσης δυνατόν, να αλλάξετε τα Σημεία Προσάρτησης για ομάδες χρηστών και όχι μόνο για μεμονωμένους χρήστες. Αυτό προσδίδει ευελιξία και έλεγχο στη διαχείριση του δικτυακού σας τύπου. Όταν ένας χρήστης δημιουργεί μια σελίδα, το TYPO3 καταγράφει ποιος χρήστης τη δημιούργησε και πότε και αποδίδει ανάλογα δικαιώματα πρόσβασης στις ιδιότητες της σελίδας. Με τον τρόπο αυτό, μόνο ο δημιουργός της σελίδας μπορεί να την αλλάξει. Τα δικαιώματα πρόσβασης μπορούν να ορισθούν από το αριστερό μενού, στη λειτουργική μονάδα «Πρόσβαση». Ο διαχειριστής πρέπει να μέριμνα για τα δικαιώματα πρόσβασης / εγγραφής / ανάγνωσης των διαφόρων χρηστών Κλείδωμα του Εργαλείου Εγκατάστασης Το εργαλείο εγκατάστασης αποτελεί βασικό κίνδυνο για τη λειτουργία και την ακεραιότητα του συστήματος. Προστατεύεται από έναν απλό κωδικό πρόσβασης. Εάν ο κωδικός διαρρεύσει, τότε ο επιτιθέμενος μπορεί να δημιουργήσει για τον εαυτό του ένα χρήστη διαχειριστή και να έχει στο χέρι του ολόκληρο το σύστημα! Κανονικά το εργαλείο εγκατάστασης είναι απενεργοποιημένο από προεπιλογή. Για να μπορεί να εκτελεστεί πρέπει να υπάρχει ένα αρχείο με το όνομα ENABLE_INSTALL_TOOL στο φάκελο typo3conf/. Όταν ο διαχειριστής ολοκληρώσει την εγκατάσταση με τη βοήθεια του εργαλείου, θα πρέπει να δημιουργήσει ένα (έστω κενό) αρχείο με το εν λόγω όνομα στον προαναφερόμενο φάκελο Δημιουργία Αντιγράφου του Δικτυακού Τόπου Αυτό το κεφάλαιο περιγράφει το πως μπορείτε να κρατάτε αντίγραφο όλου του δικτυακού σας τόπου, ώστε να το έχετε ως εφεδρεία για λόγους ασφάλειας. Η εξαγωγή όλου του περιεχομένου της εγκατάστασής σας είναι επίσης μια από τις πολύ εύχρηστες λειτουργίες του TYPO3, και είναι επίσης μια λειτουργία που θα πρέπει να γίνεται συνήθεια στους διαχειριστές του συστήματος. Κάθε διαχειριστής θα πρέπει σε τακτά χρονικά διαστήματα ανάλογα με την κρισιμότητα της εγκατάστασης, το μέγεθός της, του πόσο ζωτικής σημασίας είναι το περιεχόμενό της κ.λπ. να κρατά αντίγραφα ασφάλειας του TYPO3. Η εξαγωγή του περιεχομένου και της δομής του συστήματος, δηλαδή του δέντρου σελίδων και της ιεραρχίας τους, γίνεται εύκολα από το αριστερό μενού, στη λειτουργική μονάδα «Ιστός» και στην επιλογή «Σελίδα». Στη συνέχεια ο διαχειριστής μπορεί να κάνει δεξί κλικ στην αρχική σελίδα του δέντρου σελίδων, η οποία φέρει ως εικονίδιο μια υδρόγειο σφαίρα. Με το δεξί κλικ, εμφανίζεται ένα μικρό μενού το οποίο περιέχει τις επιλογές για εισαγωγή και

20 0 of /14/ :43 PM εξαγωγή των ΒΔ του συστήματος. Οι βάσεις αυτές είναι σε μορφή t3d, που είναι η στάνταρ μορφή του TYPO3. Δείτε την εικόνα παρακάτω: Εάν επιλέξετε τις παραπάνω λειτουργίες θα εμφανιστεί η φόρμα: Όπου καλό είναι να επιλέξετε το «όλοι οι πίνακες» για ένα καθολικό αντίγραφο του συστήματος. Στη συνέχεια, στη καρτέλα «Αρχείο & Προτεθειμένο Σύνολο Δεδομένων» μπορείτε να ορίσετε

21 1 of /14/ :43 PM το όνομα του αρχείου που θα εξαχθεί (και μάλιστα σας δηλώνεται ότι θα εξαχθεί στο φάκελο fileadmin/). Επίσης, θα εμφανισθεί η εξαγόμενη δομή, ώστε να έχετε εποπτική αντίληψη της λειτουργίας που εκτελείτε ή να εντοπίσετε πιθανά λάθη. Τα παραπάνω φαίνονται στην εικόνα:

22 2 of /14/ :43 PM 3. Κεφάλαιο 3ο: To TYPO3 για χρήστες 3.1.Τι είναι frontend και backend και ποια η διαφορά τους Frontend (FE) είναι οι σελίδες του δικτυακού σας τόπου που μπορεί να δει ο κάθε επισκέπτης. Για παράδειγμα: Αντίθετα, Backend (BE) είναι το «παρασκήνιο» θα λέγαμε του συστήματος, εκεί όπου γίνεται η διαχείριση, οι προσθήκη και η επεξεργασία του περιεχομένου, η διαχείριση των χρηστών, των εφαρμογών κλπ. Για να συνδεθεί κάποιος στο backend (BE) πρέπει να πληκτρολογήσει το επίθεμα /typo3/ στη διεύθυνση του δικτυακού τόπου. Για παράδειγμα για τη διαχείριση του δικτυακού τόπου πρέπει να εισάγει Απαιτείται ταυτοποίηση του χρήστη εισάγοντας όνομα χρήστη και κωδικό πρόσβασης. (o αρχικός λογαριασμός διαχειριστή είναι username: admin, password: password). Μετά την επιτυχή ταυτοποίηση του χρήστη εμφανίζεται η αρχική σελίδα του ΒΕ:

23 3 of /14/ :43 PM 3.2.Εξοικείωση με τον οθόνη backend Αριστερά υπάρχει μία λίστα Λειτουργικών Μονάδων. Επιλέγοντας κάποια από αυτές εμφανίζεται στην υπόλοιπη οθόνη η αντίστοιχη λειτουργία. Στην αρχική σελίδα του backend υπάρχει μία σύντομη περιγραφή της κάθε λειτουργίας: Κατανόηση των Bασικών λειτουργικών Μονάδων του backend

24 4 of /14/ :43 PM

25 5 of /14/ :43 PM Λανθάνουσα μνήμη: Κάθε σελίδα όταν «προσπελάζεται» από κάποιον επισκέπτη για πρώτη φορά αποθηκεύεται σε μία λανθάνουσα μνήμη ταχείας προσπέλασης, έτσι ώστε κατά την επόμενη κλήση της σελίδας να εμφανισθεί ταχύτατα. Όταν κάνετε σε κάποιες αλλαγές στον δικτυακό σας τόπο, και θέλετε να γίνουν ορατές οι αλλαγές αυτές στους επισκέπτες πρέπει να «διαγράψετε» τις προσωρινά αποθηκευμένες σελίδες από το επάνω δεξιό μενού: Αποσύνδεση χρήστη: Αφού ολοκληρώσετε τις διαδικασίες ενημέρωσης του δικτυακού σας τόπου μπορείτε να αποσυνδεθείτε: Κατανόηση του αριστερού μενού Στο backend, κάθε λειτουργική μονάδα όπως «Ιστός», «Εργαλεία Χρήστη» κ.λπ. περιέχει πλήθος υποεπιλογών. Στο αριστερό μενού περιέχονται σε ιεραρχικό διάγραμμα όλες οι λειτουργίες του δικτυακού τόπου. Πατώντας διαδοχικά τα εικονίδια που είναι μαρκαρισμένα στο παρακάτω σχήμα, το δέντρο επεκτείνεται ή συμπτύσσεται:

26 6 of /14/ :43 PM 3.3.Πρώτες ενέργειες σε ένα νέο δικτυακό τόπο Μετά την επιτυχή εγκατάσταση του δικτυακού σας τόπου πρέπει να κάνετε κάποιες βασικές αλλαγές στο BE, όπως για παράδειγμα αλλαγή των προεπιλεγμένων κωδικών Αλλαγή κωδικού πρόσβασης στο backend (ΒΕ) Εφόσον έχετε συνδεθεί στο ΒΕ, μπορείτε να επιλέξετε τη "Διαχείριση Χρηστών" στο αριστερό μενού: στη συνέχεια, επιλέξτε το πλήκτρο επεξεργασίας των χρηστών admin, basicuser, basicadmin και αλλάξτε τους κωδικούς πρόσβασής τους:

27 7 of /14/ :43 PM Ενεργοποίηση, απενεργοποίηση και διαγραφή λογαριασμού χρήστη στο backend (BE) Στο αριστερό μενού, επιλέξτε "Διαχείριση Χρηστών": Τα εικονίδια δεξιά από κάθε όνομα χρήστη είναι τα εξής: Υπάρχουν και δύο εικονίδια, που επιτρέπουν την αλλαγή σύνδεσης μεταξύ χρηστών και την προσωρινή αλλαγή σύνδεσης μεταξύ χρηστών. Με αυτή την επιλογή ο τρέχων χρήστης συνδέεται με το λογαριασμό του χρήστη που επιλέγει (για παράδειγμα για να ελέγξει τις ρυθμίσεις αυτού του χρήστη):

28 8 of /14/ :43 PM Επεξεργασία σταθερών δικτυακού τόπου, στη Διαμόρφωση WEC Επιλέξτε στο αριστερό μενού: Στη συνέχεια, επιλέξτε στο πάνω μενού " Επεξεργασία σταθερών δικτυακού τόπου": Εδώ μπορείτε να κάνετε όλες τις αλλαγές των στοιχείων του δικτυακού σας τόπου. Μπορείτε να ρυθμίσετε το όνομα, το διαχειριστή κλπ. Προσοχή στο πεδίο Site URL το οποίο πρέπει να αλλάζετε σε περίπτωση που αλλάξει η φυσική διεύθυνση του δικτυακού σας τόπου:

29 9 of /14/ :43 PM Επιλογή προτύπου δικτυακού τόπου, στη Διαμόρφωση WEC Στο επάνω μενού επιλέξτε «Επιλογή Προτύπου Δικτυακού Τόπου». Θα οδηγηθείτε στη σελίδα με όλα τα δυνατά πρότυπα σελίδων. Μπορείτε να κάνετε κλικ στο πρότυπο που επιθυμείτε και αυτό θα αλλάξει την εμφάνιση ολόκληρης της ιστοσελίδας σας. Παρατηρείστε ότι κάποια πρότυπα είναι συμβατά με το τρέχον πρότυπο της εγκατάστασής σας: Αλλάζοντας τα πρότυπα, μπορείτε γρήγορα να βλέπετε την νέα εμφάνιση του frontend, με το παρακάτω πλήκτρο: Προσθήκη και διαγραφή Επιπρόσθετων Χαρακτηριστικών WEC, στη Διαμόρφωση WEC Όπως έχει αναφερθεί η Ελληνική διανομή έρχεται με προεγκατεστημένες αρκετές εφαρμογές (φόρουμ, ημερολόγιο, blog κλπ). Την προσθαφαίρεση των χαρακτηριστικών αυτών μπορείτε να τη διαχειρίζεστε επιλέγοντας στη διαμόρφωση WEC:

30 0 of /14/ :43 PM

31 1 of /14/ :43 PM 3.4.Διαχείριση Σελίδων Επιλέγοντας στο αριστερό μενού "Σελίδα", έχετε τη δυνατότητα να επεξεργάζεστε το δέντρο σελίδων: Πως να αλλάξετε Τίτλο σε μια Σελίδα Κάντε δεξί κλικ στο εικονίδιο της σελίδας που σας ενδιαφέρει και περιμένετε να εμφανιστεί το μενού: Αφού επιλέξετε το "Επεξεργασία των ιδιοτήτων της σελίδας", θα οδηγηθείτε στην παρακάτω σελίδα: Μην ξεχνάτε ποτέ να αποθηκεύετε τις αλλαγές σας:

32 2 of /14/ :43 PM Απόκρυψη σελίδας και μη εμφάνιση σελίδας στο μενού Στη σελίδα που σας ενδιαφέρει, εάν κάνετε δεξί κλικ στο εικονίδιο της σελίδας, θα εμφανιστεί το παρακάτω μενού: Σε περίπτωση που δε θέλετε να εμφανίζεται η σελίδα στο μενού του δικτυακού τόπου, πρέπει από το παραπάνω μενού να επιλέξετε "Επεξεργασία των ιδιοτήτων της σελίδας" και στη συνέχεια «απόκρυψη από τα μενού». Η επιλογή «απόκρυψη σελίδας» θα καταστήσει τη σελίδα μη προσβάσιμη στους επισκέπτες (η επιλογή αυτή εμπεριέχει και την απόκρυψη από τα μενού): Μετακίνηση σελίδας Κάντε κλικ στο εικονίδιο της σελίδας που σας ενδιαφέρει στο μενού που εμφανίζεται επιλέξτε "Αποκοπή", ώστε η σελίδα να αποθηκευτεί στο πρόχειρο:

33 3 of /14/ :43 PM Στη συνέχεια, επιλέξτε στο δέντρο σελίδων το σημείο όπου θέλετε να μετακινήσετε τη σελίδα και κάντε κλικ στο εικονίδιο της προηγούμενης από αυτό το σημείο σελίδας: από τις δύο επιλογές η "Επικόλληση εντός" μεταφέρει την αποκομμένη σελίδα ως υποσελίδα της επιλεγμένης σελίδας, ενώ η "Επικόλληση μετά" την μεταφέρει μετά από την επιλεγμένη σελίδα Δημιουργία νέας σελίδας Κάντε δεξί κλικ στο εικονίδιο της σελίδας που θα περιέχει τη νέα σελίδα (μπορείτε να επιλέξετε και την "Αρχική" σελίδα) στο μενού που εμφανίζεται επιλέξτε "Νέο", οπότε και θα εμφανιστεί η παρακάτω οθόνη: επιλέγοντας το "Σελίδα (μέσα)" η νέα σελίδα θα δημιουργηθεί ως υποσελίδα της σελίδας που είχατε επιλέξει αρχικά, ενώ επιλέγοντας «Σελίδα (μετά)» θα έχει ως αποτέλεσμα να

34 4 of /14/ :43 PM δημιουργηθεί μετά τη συγκεκριμένη υποσελίδα. Θα οδηγηθείτε στη φόρμα δημιουργίας νέας σελίδας: Αφού εισάγετε τα στοιχεία της σελίδας αποθηκεύστε την και έτσι θα ανανεωθεί αυτόματα το δέντρο σελίδων, περιέχοντας τη νέα σελίδα Διαγραφή σελίδας Στη σελίδα που σας ενδιαφέρει, εάν κάνετε δεξί κλικ στο εικονίδιο της σελίδας, θα εμφανιστεί το μενού με επιλογές που αφορούν τη συγκεκριμένη σελίδα: όπου μπορείτε να επιλέξετε τη διαγραφή της σελίδας. Θα ακολουθήσει ένα μήνυμα επιβεβαίωσης: Εάν επιλέξετε «ΟΚ» η σελίδα θα διαγραφεί. Για ακύρωση της διαγραφής επιλέξτε «Cancel». 3.5.Διαχείριση Περιεχομένου Σελίδων Το περιεχόμενο της κάθε σελίδας οργανώνεται σε «Στοιχεία Περιεχομένου» (Content Elements). Στοιχείο περιεχομένου μπορεί να είναι μία εικόνα, ένα κείμενο, μία μικροεφαρμογή και πολλά άλλα. Για την δημιουργία μιας σελίδας «στοιβάζουμε» τέτοια στοιχειώδη κομμάτια

35 5 of /14/ :43 PM περιεχομένου μέσα σε κάθε περιοχή της σελίδας. Σχήμα 3 1: Το backend και το αντίστοιχο frontend του TYPO3 ως CMS βασισμένο σε «Στοιχεία Περιεχομένου» Επεξεργασία περιεχομένου Σελίδας Στο δέντρο σελίδων, κάντε κλικ στη σελίδα που σας ενδιαφέρει: τότε θα εμφανιστούν στο δεξί παράθυρο όλα τα στοιχεία περιεχομένου που περιέχει η σελίδα. Επιλέξτε το εικονίδιο "μολύβι" ενός στοιχείου τύπου «Κειμένου» για να το επεξεργαστείτε:

36 6 of /14/ :43 PM Στη σελίδα που ανοίγει, επιλεγμένη είναι η καρτέλα "Γενικά". Παρατηρείστε ότι η παρακάτω μορφή του στοιχείου είναι κάπως λιτή. Αρκεί να πατήσετε τα πλήκτρα που φαίνονται στην παρακάτω εικόνα για να εμφανιστούν οι επιπρόσθετες επιλογές: Οπότε και εμφανίζεται πλήθος λεπτομερειών: Οι επιλογές αυτές είναι αρχικά σε απόκρυψη γιατί δε χρησιμοποιούνται τακτικά. Στην καρτέλα "Κείμενο" υπάρχει ο κειμενογράφος εμπλουτισμένου κειμένου, ο οποίος όμως μπορεί να απενεργοποιηθεί με την επιλογή:

37 7 of /14/ :43 PM Εάν δε θέλετε να αποθηκεύσετε τις αλλαγές σας, επιλέξτε: Δημιουργία Περιεχομένου Σελίδας Εάν επιλέξετε μια σελίδα από το δέντρο σελίδων, τότε θα εμφανιστούν όλα τα στοιχεία που περιέχει αυτή η σελίδα. Για να προσθέσετε ένα νέο στοιχείο (κειμένου) επιλέξτε το πλήκτρο με το εικονίδιο (+) για να προσθέσετε ένα νέο στοιχείο περιεχομένου στο σημείο που θέλετε: Στη συνέχεια, διαλέξτε το είδος του περιεχομένου της σελίδας (στο συγκεκριμένο παράδειγμα κείμενο):

38 8 of /14/ :43 PM Αφού εισάγετε το περιεχόμενο στην καρτέλα «Κείμενο» της φόρμας που θα εμφανιστεί, πατήστε το κουμπί «Αποθήκευση και κλείσιμο» για να επιστρέψετε στην προβολή της σελίδας Μετακίνηση ενός στοιχείου περιεχομένου σελίδας Στην προβολή του περιεχομένου μιας σελίδας μπορείτε να αντιγράψετε ή να μετακινήσετε στο πρόχειρο ένα στοιχείο, επιλέγοντας τα παρακάτω εικονίδιά του: Στη συνέχεια, μπορείτε να επικολλήσετε το στοιχείο, σε οποιοδήποτε σημείο μιας οποιαδήποτε σελίδας επιλέγοντας το εικονίδιο της επικόλησης: Επαναφορά ενός μη χρησιμοποιούμενου στοιχείου σελίδας Όταν διαγράφετε ένα στοιχείο περιεχομένου από μία σελίδα αυτό δε διαγράφεται οριστικά. Έχετε τη δυνατότητα να επαναφέρετε στοιχεία περιεχομένου που έχετε διαγράψει. Θα εμφανιστούν τα διεγραμμένα στοιχεία που μπορείτε να επαναφέρετε. Αρκεί να πατήσετε το πλήκτρο επαναφοράς για το στοιχείο που θέλετε:

39 9 of /14/ :43 PM και αμέσως θα εμφανιστούν τα δυνατά σημεία επικόλλησής του: 3.6.Λειτουργική Μονάδα Λίστα Η προβολή λίστας σας επιτρέπει να επεξεργάζεστε εγγραφές της βάσης δεδομένων. Στο TYPO3, όλα τα στοιχεία περιεχομένου μπορούν να θεωρηθούν ως εγγραφές στην βάση. Άρα όλη η επεξεργασία του περιεχομένου που παρουσιάστηκε πριν με χρήση της λειτουργικής Μονάδας «Σελίδα» μπορεί να γίνει και με τη Λειτουργική Μονάδα Λίστα. Ωστόσο η επεξεργασία του περιεχομένου δεν γίνεται με τόσο φιλικό τρόπο στη προβολή Λίστας. Η ΛΜ Λίστα χρησιμοποιείται κυρίως για επεξεργασία εγγραφών όπως ανακοινώσεις, ψηφοφορίες, συμβάντα στο ημερολόγιο, λογαριασμοί χρηστών, μυνήματα φόρουμ κλπ που χρησιμοποιούνται από εφαρμογές του TYPO3 για την παρουσίασή τους στον δικτυακό τόπο. Επιλέξτε τη ΛΜ Λίστα και στη συνέχεια τη σελίδα της οποίας τις εγγραφές θέλετε να επεξεργαστείτε: Στο δεξί παράθυρο του backend (BE) θα εμφανιστούν οι εγγραφές που περιέχονται στη σελίδα:

40 0 of /14/ :43 PM Δίπλα σε κάθε εγγραφή υπάρχουν εικονίδια που επιτρέπουν τη διαχείρισή της Προβολή πολαπλών ιδιοτήτων εγγραφών Στην προβολή λίστας έχετε τη δυνατότητα να προβάλλετε συγκεκριμένες ιδιότητες κάθε τύπου εγγραφής. Οι εγγραφές εμφανίζονται κατηγοριοποιημένες με βάση τον τύπο της κάθε εγγραφής (ανακοινώσεις, δημοσκοπήσεις κλπ). Κάντε κλικ στον τίτλο του τύπου των εγγραφών που θέλετε να προβάλετε λεπτομερώς (φροντίστε να είναι ενεργοποιημένη επιλογή "Εκτεταμένη προβολή"). θα εμφανισθούν όλες οι ιδιότητες αυτού του συγκεκριμένο τύπο εγγραφών: το πλήθος των δυνατών πεδίων για το επιλέξτε ένα ή περισσότερα (κρατώντας πατημένο το Ctrl) και πιέστε το "Ορισμός πεδίων". Το πεδίο που επιλέξατε θα εμφανισθεί στην εγγραφή ως νέα στήλη: Αν κάνετε κλικ στο μολυβάκι του τίτλου της ιδιότητας μπορείτε να επεξεργαστείτε μόνο τη συγκεκριμένη ιδιότητα για πολλές εγγραφές ταυτόχρονα Αντιγραφή ή αποκοπή πολλαπλών στοιχείων σελίδων χρησιμοποιώντας το πρόχειρο Με τη χρήση του πρόχειρου μπορείτε να αντιγράφετε ή να μεταφέρετε πολλές εγγραφές/αρχεία συγχρόνως σε διάφορα σημεία. Για παράδειγμα, εάν θέλετε να αντιγράψετε πολλές εγγραφές μαζί, επιλέξτε το "Λίστα" από το αριστερό μενού, και στη συνέχεια τη σελίδα που περιέχει τις εγγραφές σας:

41 1 of /14/ :43 PM Επιλέξτε την εμφάνιση πρόχειρου και επιλέξτε κάποιο πρόχειρο (π.χ. Πρόχειρο #1): μαρκάρετε τις εγγραφές που θέλετε και πιέστε το πλήκτρο: θα δείτε τις επιλογές σας στο πρόχειρο: Μπορείτε να επικολλήσετε τα στοιχεία του πρόχειρου όπου υπάρχουν τα εικονίδια: Επαναφορά σελίδων και περιεχομένου Σε περίπτωση που έχετε διαγράψει "κατά λάθος" κάποια σελίδα ή στοιχείο, μπορείτε να το επαναφέρεται από τον Κάδο Ανακύκλωσης στο αριστερό μενού:

42 2 of /14/ :43 PM Κάθε διαγραμμένο στοιχείο ή σελίδα επαναφέρεται στη θέση που ήταν πρίν τη διαγραφή, εάν επιλέξετε το αντίστοιχο βελάκι (και στη συνέχεια επιβεβαιώσετε την επαναφορά): Αναζήτηση εγγραφών Εισάγετε το κείμενο προς εύρεση: πατήστε "enter" και τα αποτελέσματα της αναζήτησης θα εμφανισθούν: 3.7.Διαχείριση Αρχείων και εικόνων Για να τοποθετήσετε κάποιο αρχείο στο δικτυακό σας τόπο πρέπει πρώτα να το μεταφορτώσετε στον διακομιστή, χρησιμοποιώντας τη λειτουργική μονάδα «Αρχείο»:

43 3 of /14/ :43 PM Στη συνέχεια, επιλέξτε το φάκελο στον οποίο θέλετε να μεταφορτώσετε αρχεία: Επιλέξτε "Μεταφόρτωση", αναζητήστε τα αρχεία στον υπολογιστή σας και τέλος, επιβεβαιώστε τη μεταφόρτωση: Προσθέστε μια εικόνα, με το περιεχόμενο σελίδας τύπου "Μόνο εικόνες" Στη λειτουργική Μονάδα «Σελίδα» μπορείτε να επιλέξετε τη δημιουργία νέου περιεχομένου μέσα σε κάποια σελίδα:

44 4 of /14/ :43 PM Στη συνέχεια, διαλέξτε το είδος του περιεχομένου της σελίδας (Μόνο εικόνες): Επιλέξτε την εικόνα που βρίσκεται αποθηκευμένη στο διακομιστή και εισάγετε τις διαστάσεις της εικόνας: Προσθήκη εικόνας με επεξεργαστή εμπλουτισμένου κειμένου (Rich Text Editor RTE) Στη Λειτουργική Μονάδα Σελίδα, εισάγετε ένα Στοιχείο περιεχομένου τύπου «Κείμενο». Στην καρτέλα «Κείμενο», στον κειμενογράφο μπορείτε να εισάγετε κάποια εικόνα ως εξής:

45 5 of /14/ :43 PM Θα ανοίξει ένα νέο παράθυρο, για να επιλέξετε αρχικά τον φάκελο που θέλετε, και στη συνέχεια κάποια εικόνα: Προσθήκη συνδέσμου στον επεξεργαστή εμπλουτισμένου κειμένου (Rich Text Editor RTE) Για να δημιουργήσετε ένα σύνδεσμο, γράψτε κάτι στον επεξεργαστή κειμένου: Στη συνέχεια, επιλέξτε το κείμενο που γράψατε (logicomix) και πατήστε το πλήκτρο συνδέσμου, όπως φαίνεται παρακάτω: Τότε θα εμφανισθεί ένα νέο παράθυρο, στο οποίο έχετε τις εξής επιλογές:

46 6 of /14/ :43 PM Ο σύνδεσμος μπορεί να οδηγεί σε μια σελίδα του ιστοτόπου σας (και την επιλέγετε απευθείας στην καρτέλα «Σελίδα»), μπορεί να οδηγεί σε μια εξωτερική διεύθυνση URL: Και αντίστοιχα, να οδηγεί σε αποστολή ή σε κάποιο αποθηκευτικό μέσο, δηλαδή σε κάποιο αρχείο που έχετε ήδη μεταφορτώσει: ή τέλος, ο σύνδεσμος μπορεί να ανοίγει ένα αρχείο το οποίο θα μεταφορτώσετε εκείνη τη στιγμή από τον υπολογιστή σας:

47 7 of /14/ :43 PM Προσθήκη συνδέσμου σε εικόνα, με επεξεργαστή εμπλουτισμένου κειμένου (Rich Text Editor RTE) Ανοίξτε έναν επεξεργαστή κειμένου (κειμενογράφο), όπως στο [17]. Το πρώτο βήμα είναι να εισάγετε μια εικόνα στον επεξεργαστή κειμένου: Θα εμφανιστεί ένα παράθυρο μέσα από το οποίο μπορείτε να επιλέξετε το φάκελο και το αρχείο (εικόνα) που θέλετε να εισάγετε. Η εικόνα θα εμφανιστεί στον επεξεργαστή εμπλουτισμένου κειμένου:

48 8 of /14/ :43 PM Μπορείτε να επιλέξετε ήδη μεταφορτωμένες εικόνες ή να μεταφορτώσετε κάποιες εκείνη τη στιγμή Επανέλεγχος του δικτυακού τόπου Για να ελέγξετε εάν οι σελίδες σας στο frontend είναι όπως θα θέλατε, μπορείτε να τις δείτε με τους παρακάτω τρεις τρόπους: Α) εφόσον είστε στο αριστερό μενού στο «ΙΣΤΟΣ > Σελίδα» κάνετε αριστερό ή δεξί κλικ στο εικονίδιο της σελίδας, ώστε να ανοίξετε το μενού και επιλέξτε το «Προβολή»: Αμέσως ο φυλλομετρητής σας θα ανοίξει τη frontend σελίδα:

49 9 of /14/ :43 PM Β) μπορείτε να επιλέξετε τη σελίδα που θέλετε, καθώς είστε στο «ΙΣΤΟΣ > Σελίδα», και να επιλέξετε το πλήκτρο της προβολής: Οπότε και πάλι ο φυλλομετρητής σας θα ανοίξει τη frontend σελίδα. Γ) μπορείτε, τέλος, από τη λειτουργική μονάδα «ΙΣΤΟΣ > Προβολή»: Ο τρόπος [Γ] έχει το πλεονέκτημα ότι δεν εξέρχεστε από το backend. 3.8.Κειμενογράφος Εμπλουτισμένου Κειμένου (Rich Text Editor RTE) Ξεκινώντας: στο "Σελίδα" του αριστερού μενού, στο δέντρο σελίδων, κάντε κλικ στη σελίδα που σας ενδιαφέρει:

50 0 of /14/ :43 PM τότε θα εμφανιστούν στο δεξί παράθυρο τα στοιχεία που περιέχει η σελίδα. Επιλέξτε το εικονίδιο "μολύβι" για να επεξεργαστείτε ένα στοιχείο περιεχομένου τύπου «Κείμενο»: Στη σελίδα που ανοίγει, επιλέξτε την καρτέλα "Κείμενο" και πραγματοποιείστε τις αλλαγές που θέλετε στον κειμενογράφο: Παρακάτω περιγράφονται όλες οι διαθέσιμες λειτουργίες στο περιβάλλον του κειμενογράφου: Μορφοποίηση κειμένου Επιλέξτε ένα κομμάτι του κειμένου και να πατήσετε "B" ή Ctrl+b για να γίνει αυτό έντονο:

51 1 of /14/ :43 PM Επιλέξτε ένα κομμάτι του κειμένου και να πατήσετε "Ι" ή Ctrl+i για να γίνει αυτό πλάγιο: Επιλέξτε ένα κομμάτι του κειμένου και να πατήσετε "U" για να υπογραμμισθεί: Στοίχιση κειμένου Επιλέξτε ένα κομμάτι του κειμένου και να πατήσετε σε ένα από τα πλήκτρα στοίχισης. Για παράδειγμα εάν επιλέξετε τις παραπάνω γραμμές και πατήσετε τη στοίχιση στο κέντρο: Αντίστοιχα, αριστερή στοίχιση (ομοίως και οι λοιπές στοιχίσεις):

52 2 of /14/ :43 PM Αντιγραφή, Αποκοπή και Επικόλληση κειμένου Καθώς είστε στον κειμενογράφο, επιλέξτε ένα κομμάτι κειμένου και πατήστε το εικονίδιο της αντιγραφής ή τα πλήκτρα Ctrl+c, ώστε το κείμενο να αντιγραφεί στο πρόχειρο: Αντίστοιχα, για αποκοπή πληκτρολογείτε Ctrl+x ή επιλέξτε το εικονίδιο: Για επικόλληση του κειμένου πληκτρολογείστε Ctrl+v ή το εικονίδιο: Χρήση Αρίθμησης, Κουκκίδων και Εσοχών Εφόσον βρίσκεστε στο περιβάλλον του κειμενογράφου, επιλέξτε τις γραμμές του κειμένου που θέλετε και πιέστε το παρακάτω εικονίδιο, για να δημιουργηθεί αριθμημένη λίστα: αντίστοιχα, εάν θέλετε μια μη αριθμημένη λίστα με κουκκίδες, επιλέξτε το κείμενο που θέλετε και στη συνέχεια το εικονίδιο:

53 3 of /14/ :43 PM Εάν έχετε μεγάλα τμήματα κειμένου και θέλετε να αφήσετε κενά ενώ υπάρχει αρίθμηση ή κουκκίδες, τότε τοποθετήστε τον κέρσορα στο σημείο που θέλετε, κρατήστε πατημένο το Shift και πιέστε Enter δύο φορές: Για να αλλάξετε την εσοχή μιας παραγράφου κειμένου, μπορείτε να επιλέξετε ένα από τα δύο παρακάτω πλήκτρα. Η παράγραφος θα μεταφερθεί πιο αριστερά ή πιο δεξιά, ανάλογα με την επιλογή σας: Πίνακες Ενώ είστε στον κειμενογράφο, μπορείτε να εισάγετε ένα πίνακα πατώντας το πλήκτρο: Στο αναδυόμενο παράθυρο που θα εμφανιστεί πρέπει να δηλώσετε τον αριθμό των γραμμών και των στηλών του πίνακα:

54 4 of /14/ :43 PM Και ο πίνακας θα εμφανισθεί στον κειμενογράφο, αφού επιλέξετε «ΟΚ»: Μπορείτε να γράψετε σε κάθε κελί του πίνακα: Επιλέγοντας το εικονίδιο του πίνακα, μπορείτε να εμφανίζετε και να αποκρύπτετε το πλαίσιο του πίνακα: Κάνοντας δεξί κλικ σε κάποιο κελί του πίνακα εμφανίζεται ένα μενού με πλήθος λειτουργιών. Μπορείτε, για παράδειγμα, να διακρίνετε πως γίνεται εισαγωγή κελιών/γραμμών:

55 5 of /14/ :43 PM Επίσης, υπάρχουν οι επιλογές για διαγραφή κελιών/γραμμών/στηλών: Για να συνενώσετε/συγχωνεύσετε δύο ή περισσότερα κελιά, επιλέξτε τα κελιά που θέλετε και με δεξί κλικ επιλέξτε «Συγχώνευση κελιών» από το παραπάνω μενού. Οι «Ιδιότητες Πίνακα» είναι άλλη μια σημαντική επιλογή, η οποία ανοίγει ένα νέο παράθυρο με τις παρακάτω επιλογές:

56 6 of /14/ :43 PM Εισαγωγή κειμένου από αρχείο τύπου Word Σε περίπτωση που θέλετε να επικολλήσετε μορφοποιημένο κείμενο (πχ από το φυλλομετρητή σας ή κάποιον τρίτο κειμενογράφο) στον κειμενογράφο, κάνετε αντιγραφή το κείμενο που θέλετε με Ctrl+c π.χ. από το φυλλομετρητή σας: Και κάνετε επικόλληση του κειμένου με Ctrl+v στον κειμενογράφο: Όπως παρατηρείτε, το κείμενο διατηρεί τη μορφοποίηση, τους συνδέσμους κ.λπ. που είχε, την οποία εσείς μπορεί να μην επιθυμείτε. Σε αυτή την περίπτωση, επιλέξτε το πλήκτρο:

57 7 of /14/ :43 PM Τότε θα εμφανισθεί το παράθυρο στο οποίο μπορείτε να επιλέξετε τα είδη των μορφοποιήσεων που θέλετε να αφαιρέσετε: Συνήθως μας ενδιαφέρει η επιλογή για μορφοποίηση Word, αλλά μπορείτε να αφαιρέσετε όλες τις μορφοποιήσεις (και τις εικόνες): Και να χάσει κάθε μορφοποίηση το κείμενό σας:

58 8 of /14/ :43 PM Το ίδιο μπορείτε να πετύχετε εάν κάνετε επικόλληση το αρχικό κείμενο σε ένα Σημειωματάριο (Notepad): και από εκεί το αντιγράψετε ξανά και το επικολλήσετε στον κειμενογράφο. Και με τους δύο τρόπους επιτυγχάνεται ο καθαρισμός της μορφοποίησης του κειμένου Προβολή του κώδικα HTML Κάθε κείμενο, εικόνα, λίστα, σύνδεσμος ή οτιδήποτε άλλο προσθέτετε στον κειμενογράφο εμπλουτισμένου κειμένου, το σύστημα το μετατρέπει και το καταλαβαίνει σε μορφή HTML κώδικα. Εάν γνωρίζετε τη γλώσσα HTML, μπορείτε να κάνετε πιο λεπτομερείς αλλαγές στον κώδικα και να επιτυγχάνετε πιο εξεζητημένη εμφάνιση του κειμένου σας. Για να εμφανισθεί ο HTML κώδικας σε ένα κείμενο/περιεχόμενο, επιλέξτε το εικονίδιο: οπότε το κείμενο σας θα εμφανιστεί ως κώδικας: Ξαναεπιλέξτε το ίδιο εικονίδιο για να επιστρέψετε στη μορφή του κειμενογράφου

59 9 of /14/ :43 PM εμπλουτισμένου κειμένου.

60 0 of /14/ :43 PM 4. Κεφάλαιο 4ο: TYPO3 για διαχειριστές Από τη στιγμή που θα δημιουργηθεί ένας δικτυακός τόπος, κάποιος διαχειριστής αναλαμβάνει καθήκοντα σχετικά με τη συντήρηση του συστήματος, την παρακολούθηση και τον έλεγχο της διαδικασίας διαχείρισης και δημιουργίας του περιεχομένου του δικτυακού τόπου. Κάθε εταιρία η οργανισμός καλείται να ορίσει κάποιες διεργασίες σύμφωνα με τις οποίες θα γίνεται η δημιουργία του περιεχομένου. Καθήκον του διαχειριστή είναι με βάση αυτές τις διεργασίες να διαμορφώσει το σύστημα. Επιγραμματικά τα καθήκοντα ενός διαχειριστή συνοψίζονται στα 3 παρακάτω Διαχείριση Χρηστών και Ομάδων Χρηστών Σελίδες και δικαιώματα χρηστών για κάθε σελίδα Διαχείριση του περιβάλλοντος επεξεργασίας 4.1.Διαχείριση Backend Ομάδων & Χρηστών Backend χρήστες είναι οι χρήστες που έχουν δικαιώματα ενημέρωσης του περιεχομένου του δικτυακού τόπου και/η διαχείρισης του. Μπορούν να εκτελούν τις εργασίες αυτές στο backend περνώντας από την διαδικασία αυθεντικοποίησης εισάγοντας το URL του δικτυακού τόπου ακολουθώντας το με το επίθεμα /typo3. Στο TYPO3 τα δικαιώματα των χρηστών αντιστοιχίζονται σε ρόλους. Κάθε ρόλος έχει κάποια συγκεκριμένα δικαιώματα. Κατά τη δημιουργία λογαριασμού χρήστη του αντιστοιχίζουμε συγκεκριμένους ρόλους και ο χρήστης αποκτά απ ευθείας όλα τα δικαιώματα των ρόλων που του έχουν αντιστοιχισθεί. Με αυτόν τον τρόπο μπορούμε να διαχειριζόμαστε κεντρικά τα δικαιώματα χρηστών και να μη χρειάζεται να καθορίζουμε για κάθε χρήστη ξεχωριστά τα δικαιώματά του. Μία ομάδα χρηστών μπορεί να οργανώνεται με βάση επιμέρους υπο-ομάδες. Για παράδειγμα μπορούμε να ορίσουμε τις παρακάτω τρείς υπο-ομάδες: Δημιουργός ανακοινώσεων : Δημιουργεί και επεξεργάζεται ανακοινώσεις Δημιουργός και αποστολέας newsletter: Δημιουργεί, επεξεργάζεται και αποστέλλει ενημερωτικά δελτία Επιθεωρητής ανακοινώσεων: Εγκρίνει/απορρίπτει ανακοινώσεις που έχουν καταχωρηθεί από απλούς χρήστες Για την δημιουργία ενός διαχειριστή ανακοινώσεων αρκεί να αντιστοιχίσουμε τους παραπάνω τρεις ρόλους σε ένα νέο ρόλο χωρίς να χρειάζεται να αποδώσουμε εκ νέου δικαιώματα στο νέο αυτό ρόλο. Οργανώνοντας τα δικαιώματα των ομάδων σε επιμέρους υπο-ομάδες πετυχαίνουμε καλύτερη διαχείριση των προνομίων. Η ιεράρχιση ρόλων του παραπάνω παραδείγματος φαίνεται στο παρακάτω σχήμα: Δημιουργία νέας backend ομάδας χρηστών Για να δημιουργήσουμε νέα ομάδα χρηστών πηγαίνουμε στη λειτουργική μονάδα «Λίστα» και

61 1 of /14/ :43 PM στο δέντρο Σελίδων επιλέγουμε τη ρίζα του δικτυακού τόπου (εικονίδιο με τη γή). Στη συνέχεια επιλέγουμε «Δημιουργία νέας εγγραφής» και επιλέγουμε «Ομάδα Χρηστών backend» Εικόνα Δημιουργία νέας ομάδας χρηστών Backend Λόγω του όγκου των ρυθμίσεων τα δικαιώματα οργανώνονται σε επιμέρους καρτέλες. Θα περιγραφούν οι διαθέσιμες επιλογές κάθε καρτέλας: Καρτέλα «Λίστες Πρόσβασης» Εικόνα Καρτέλα "Γενικά" Στην καρτέλα αυτή ορίζονται τα δικαιώματα του χρήστη στο backend σε συγκεκριμένες Λειτουργικές Μονάδες (επιλογές του αριστερού μενού) και κατηγορίες περιεχομένου: Λειτουργικές Μονάδες: Επιλέγουμε σε ποιες λειτουργικές μονάδες (επιλογές στα αριστερά) θα έχει ο χρήστης πρόσβαση. Πίνακες (εμφάνιση): Κάθε είδος περιεχομένου αποθηκεύεται σε διαφορετικό πίνακα στη βάση δεδομένων. Για παράδειγμα οι ανακοινώσεις αποθηκεύονται στον πίνακα tt_news, οι σύνδεσης στον πίνακα tx_ablinks, οι λήψεις αρχείων στον πίνακα

62 2 of /14/ :43 PM tx_abdownloads. Στην ενότητα αυτή επιλέγεται ποιους πίνακες (δηλαδή ποια είδη περιεχομένου) θα μπορεί να εμφανίζει ο χρήστης Πίνακες (επεξεργασία): Ορίζει τους πίνακες (είδη περιεχομένου) που θα επιτρέπεται να επεξεργάζεται και να τροποποιεί ο χρήστης. Τύποι Σελίδων: Είδη σελίδων που επιτρέπεται να δημιουργεί. Κάθε είδος σελίδων έχει μία συγκεκριμένη χρήση. Επιτρεπόμενα Πεδία: Όπως είδαμε στην ενότητα Πίνακες (εμφάνιση) κάθε είδος περιεχομένου αποθηκεύεται σε κάποιο πίνακα. Για παράδειγμα οι ανακοινώσεις: Ανακοινώσεις Τίτλος Συγγραφέας Ημερομηνία Κείμενο Σχετικά Αρχεία Στην ενότητα αυτή επιλέγουμε τα πεδία του κάθε πίνακα στα οποία θα έχει ο χρήστης πρόσβαση. Για παράδειγμα επιλέγοντας «Ανακοινώσεις: Τίτλος» και «Ανακοινώσεις: Κείμενο» ο χρήστης θα μπορεί να επεξεργάζεται μόνο τους τίτλους και το κυρίως κείμενο των ανακοινώσεων, αλλά όχι την ημερομηνία τους, το συγγραφέα τους και τα σχετικά αρχεία. Ρητή άδεια/απαγόρευση τιμών πεδίων: Στην ενότητα αυτή ορίζουμε τα είδη περιεχομένου ή τα δικαιώματα προσθήκης εφαρμογών σε σελίδες που μπορεί να δημιουργήσει ο χρήστης με την εντολή «δημιουργία νέου περιεχομένου» Περιορισμός στις γλώσσες: Σε περίπτωση πολυγλωσικού δικτυακού τόπου, μπορούμε να περιορίσουμε τον χρήστη σε συγκεκριμένες γλώσσες. Καρτέλα «Σημεία προσάρτησης και χώροι εργασίας»: Εικόνα Καρτέλα "Σημεία Προσάρτησης και χώροι εργασίας" Σημείωση: Για να έχει πραγματικά ο χρήστης πρόσβαση στις συγκεκριμένες σελίδες, πρέπει

63 3 of /14/ :43 PM εκτός από το να τις καταχωρήσουμε στο «Σημεία προσάρτησης ΒΔ», να παραχωρήσουμε ρητή άδεια στις σελίδες όπως θα δούμε παρακάτω. Καρτέλα «Επιλογές»: Εικόνα 4 4 Καρτέλα "Επιλογές" Καρτέλα «Εκτεταμένες επιλογές»: Η καρτέλα αυτή διαμορφώνεται με βάση τις δυνατότητες διαχείρισης πρόσβασης που παρέχουν οι εφαρμογές του δικτυακού σας τόπου. Για παράδειγμα το σύστημα ανακοινώσεων προσθέτει έλεγχο δικαιωμάτων στις κατηγορίες των ανακοινώσεων, το σύστημα λήψεων αρχείων προσθέτει έλεγχο στις κατηγορίες των λήψεων αρχείων. Αναλόγως με τις εφαρμογές που έχετε εγκατεστημένες στον δικτυακό σας τόπο θα ποικίλλει και η εμφάνιση της καρτέλας αυτής.

64 4 of /14/ :43 PM Εικόνα Καρτέλα "Εκτεταμένες Επιλογές" Διαχείριση Χρηστών Εφ όσον έχουμε δημιουργήσει backend ομάδες χρηστών μπορούμε να προχωρήσουμε στην δημιουργία backend χρηστών. Τα δικαιώματα των backend χρηστών μπορούν να οριστούν είτε αντιστοιχίζοντάς τους ομάδες χρηστών στις οποίες θα ανήκουν, αποκτώντας αυτόματα όλα τα δικαιώματα των ομάδων τους, είτε παραχωρώντας ρητά προνόμια σε συγκεκριμένο χρήστη. Για να δημιουργήσουμε νέο backend διαδικασία: χρήστη αρκεί να ακολουθήσουμε τη παρακάτω Εικόνα Δημιουργία νέου χρήστη backend

65 5 of /14/ :43 PM Εικόνα 4 7 Καρτέλα "Γενικά" - Δημιουργία νέου χρήστη backend Στις επόμενες καρτέλες: «Δικαιώματα Πρόσβασης», «Σημεία προσάρτησης και χώροι εργασίας», «Επιλογές» και Εκτεταμένες επιλογές» περιέχονται παρόμοιες ρυθμίσεις με αυτές που ορίστηκαν κατά τη δημιουργία των backend ομάδων χρηστών. Οι επιλογές αυτές εφαρμόζονται συμπληρωματικά στα δικαιώματα που έχει κληρονομήσει ο χρήστης από τις ομάδες χρηστών στις οποίες ανήκει. Αν και είναι προτιμώτερο να αντιστοιχίζουμε δικαιώματα σε ομάδες χρηστών τις οποίες στη συνέχεια αντιστοιχίζουμε σε χρήστες ωστόσω η προσθήκη προνομίων απ ευθείας σε χρήστες μπορεί να είναι χρήσιμη στη περίπτωση που θέλουμε να επιτύχουμε μικρο-διαφοροποιήσεις στα δικαιώματα χρηστών ίδιων ομάδων. Τέλος στην καρτέλα «Πρόσβαση» ορίζουμε την ημερομηνία έναρξης και λήξης ισχύος του συγκεκριμένου λογαριασμού. Η επιλογή αυτή είναι χρήσιμη σε περίπτωση που θέλουμε να εφαρμόσουμε κάποια πολιτική αυτόματης λήξης λογαριασμών (για παράδειγμα μετά από ένα έτος) για λόγους ασφαλείας. Εικόνα 4 8 Καρτέλα Πρόσβαση - Δημιουργία νέου χρήστη backend Ανακεφαλαιώνοντας, οι δυνατότητες διαχείρισης προνομίων χρηστών του TYPO3 συνοψίζονται στην παρακάτων εικόνα:

66 6 of /14/ :43 PM Εικόνα 4 9 Διαχείριση Προνομίων χρηστών TYPO Εναλλακτική διαχείριση backend χρηστών με τη λειτουργική Μονάδα «Εργαλεία Διαχείρισης: Διαχείριση Χρηστών» Η Λειτουργική αυτή μονάδα αυτή παρέχει δυνατότητες επεξεργασίας των χρηστών (προσοχή όχι ομάδων χρηστών) αλλά παρέχει και κάποιες επιπλέον ευκολίες: Εικόνα 4 10 Λειτουργική Μονάδα "Εργαλεία Διαχείρισης: Διαχείριση Χρηστών" Υπάρχει δυνατότητα επιλογής κατηγοριών δικαιωμάτων έτσι ώστε να προβάλετε συγκεκριμένες κατηγορίες δικαιωμάτων σε ένα πίνακα για εύκολη σύγκριση.

67 7 of /14/ :43 PM Εικόνα 4 11 Σύγκριση Δικαιωμάτων χρηστών στη Μονάδα "Εργαλεία Διαχείρισης: Διαχείριση Χρηστών" Επίσης χρησιμοποιώντας το επάνω πλαίσιο επιλογής αυτής της λειτουργικής μονάδας μπορούμε να προβάλλουμε όλους τους χρήστες που είναι συνδεδεμένοι στο backend. Εικόνα 4 12 Προβολή των συνδεδεμένων backend χρηστών Δικαιώματα Πρόσβασης Σελίδων στους backend χρήστες Για κάθε σελίδα μπορούμε να παραχωρούμε δικαιώματα σε backend ομάδες χρηστών ή απ ευθείας σε backend χρήστες. Υπάρχουν 5 ειδών δικαιώματα που μπορούμε να παραχωρήσουμε: Εμφάνισης σελίδας Επεξεργασία/Δημιουργία περιεχομένου σελίδας Επεξεργασία ιδιοτήτων σελίδας Διαγραφή σελίδας Δημιουργία νέων υποσελίδων κάτω από τη συγκεκριμένη σελίδα Τα δικαιώματα αυτά αναπαριστάνονται με πέντε σύμβολα ***** όπου το κάθε σύμβολο αντιστοιχεί στο κάθε ένα από τα παραπάνω δικαιώματα με *=επιτρέπεται x=απαγορεύεται. Για παράδειγμα αν δώσουμε σε κάποιον χρήστη τα δικαιώματα **xxx σε μία σελίδα τότε ο χρήστης μπορεί να εμφανίζει τη σελίδα, και να δημιουργεί/επεξεργάζεται περιεχόμενο, αλλά δε μπορεί να επεξεργαστεί τις ιδιότητες της σελίδας (τίτλος, τύπος κλπ), να τη διαγράψει και να δημιουργήσει νέες υποσελίδες κάτω από αυτή. Για να προβάλλουμε τα προνόμια όλου του δένδρου σελίδων πηγαίνουμε στη Λειτουργική Μονάδα «Ιστός: Πρόσβαση» και επιλέγουμε από το δένδρο σελίδων τη σελίδα από την οποία και «κάτω» θέλουμε να προβάλουμε τα προνόμια. Επιλέγουμε τα υπο-επίπεδα ανάλυσης του δένδρου, επιλέγουμε τις ομάδες χρηστών που θέλουμε να συγκρίνουμε και κάνουμε κλικ στο «Update!». Με αυτή τη διαδικασία μας εμφανίζονται συνοπτικά όλα τα δικαιώματα των συγκεκριμένων ομάδων στις σελίδες του δικτυακού μας τόπου:

68 8 of /14/ :43 PM Για να τροποποιήσουμε τα δικαιώματα κάποιας σελίδας κάνουμε κλικ στο μολυβάκι δίπλα στον τίτλο της: Μπορούμε να παραχωρήσουμε δικαιώματα είτε σε ομάδες χρηστών είτε απ ευθείας σε χρήστες. Το TYPO3 παρέχει το μέγιστο έλεγχο των δικαιωμάτων χρηστών επιτρέποντας ορισμό δικαιωμάτων ανά σελίδα με χρήση μητρών. Για να δούμε τα δικαιώματα που έχει ο δικός μας χρήστης τη στιγμή που είμαστε συνδεδεμένοι, επιλέγουμε στον διακόπτη προβολής «Επισκόπηση Χρήστη»:

69 9 of /14/ :43 PM 4.2.Απεριόριστες δυνατότητες παραμετροποίησης: TSconfig σελίδας και χρήστη Όπως έχει ήδη αναφερθεί το TYPO3 παρέχει το μέγιστο βαθμό παραμετροποίησης. Δεν είναι δυνατό όμως όλη η παραμετροποίηση αυτή να γίνεται με χρήση διεπαφών. Αυτό θα είχε ως αποτέλεσμα μακροσκελείς διεπαφές που θα δυσχέραιναν ιδιαίτερα τη ζωή των χρηστών. Γι αυτό το λόγο για κάθε λογαριασμό χρήστη (frontend και backend) και κάθε σελίδα μπορούμε να τροποποιήσουμε εξεζητημένες (όχι καθημερινές) ιδιότητες με τη δηλωτική γλώσσα TSconfig με χρήση ελεύθερου κειμένου. Είναι καθήκον του διαχειριστή να αναζητήσει την ιδιότητα που θέλει να τροποποιήσει και να την εισάγει ως ελεύθερο κείμενο στο πεδίο TSconfig. Για να είμαστε απολύτως ορθοί σχεδόν κάθε ιδιότητα σελίδας η λογαριασμού χρήστη που έχουμε ρυθμίσει μέχρι τώρα από τις γραφικές διεπαφές, μπορεί να ρυθμιστεί και με τη χρήση της TSconfig. Όπως επίσης και κάθε ιδιότητα κειμένου που ρυθμίζεται μέσω TSconfig μπορεί να καθοριστεί προσθέτωντάς την στη γραφική διεπαφή στην καρτέλα «Εκτεταμένες Επιλογές». Είναι καθήκον του διαχειριστή να αντιληφθεί ποιες ιδιότητες σελίδας ή λογαριασμού χρηστών χρησιμοποιούνται πιο συστηματικά σε κάθε εγκατάσταση και να τις «φέρει» για ρύθμιση μέσω γραφικής διεπαφής. Παρακάτω δίνονται δύο παραδείγματα παραμετροποίησης σελίδας και λογαριασμού ομάδας χρηστών με χρήση της δηλωτικής γλώσσας TSconfig. Περισσότερες λεπτομέρειες μπορούν να βρεθούν στο εγχειρίδιο TSconfig του TYPO3, αλλά και στα εγχειρίδια των επιμέρους εφαρμογών που κάνουν χρήση της TSConfig για ρύθμιση των ιδιοτήτων και της συμπεριφοράς τους Παράδειγμα TSconfig χρήστη ή ομάδας χρηστών Θα δείξουμε με ένα παράδειγμα πώς μπορούμε να τροποποιήσουμε τον κειμενογράφο του TYPO3 για συγκεκριμένη backend ομάδα χρηστών, εισάγοντας τις ιδιότητες παραμετροποίησης ως ελεύθερο κείμενο στο πεδίο TSConfig της αντίστοιχης backend ομάδας. Το backend του TYPO3 παρέχει τον κειμενογράφο RTE HTMLArea για τη διευκόλυνση

70 0 of /14/ :43 PM δημιουργίας κειμένου σε περιβάλλον εφάμιλλο με τους επεξεργαστές κειμένου γραφείου (word κλπ): Οι διαθέσιμες επιλογές στο πάνω μέρος του κειμενογράφου αυτού μπορούν να διαφοροποιούνται για κάθε backend χρήστη ή backend ομάδα χρηστών με χρήση της παρακάτω ιδιότητας στο πεδίο «TSconfig Χρήστη» τους: options.rtekeylist = class, bold, italic, link Το συγκεκριμένο παράδειγμα θα έχει ως αποτέλεσμα έναν κειμενογράφο της μορφής: Συνεχίζοντας, αν θέλουμε σε κάποια σελίδα μπορούμε να απενεργοποιήσουμε πλήρως τον κειμενογράφο για να αντικατασταθεί από ένα απλό πεδίο κειμένου με την παρακάτω εντολή στο πεδίο «TSconfig σελίδας»: RTE.default.disabled = 1 Η δυνατότητα ρύθμισης και απλοποίησης του συστήματος με χρήση της TSconfig για συγκεκριμένες ομάδες χρηστών μπορεί να αποφέρει πολλαπλά οφέλη. Για παράδειγμα μπορεί να μειωθεί δραστικά το κόστος εκπαίδευσης των τελικών χρηστών, αφού αφαιρώντας τις περιττές επιλογές για κάθε ομάδα χρηστών δε χρειάζεται να συμπεριληφθούν και στην

71 1 of /14/ :43 PM εκπαίδευσή τους. Επεκτείνοντας τον παραπάνω συλλογισμό, η αυξημένη παραμετροποίηση του συστήματος συντελεί στη διαμόρφωση μεγαλύτερης πιθανότητας αποδοχής του συστήματος από τους τελικούς χρήστες. Σε διαφορετική περίπτωση μπορεί το σύστημα να απορριφθεί από τους χρήστες του λόγω της αυξημένης πολυπλοκότητας. 4.3.Διαχείριση Frontend Χρηστών Οι Frontend χρήστες είναι οι επισκέπτες του δικτυακού σας τόπου που αποκτούν δικαιώματα χρήσης υπηρεσιών του δικτυακού σας τόπου κατά την εγγραφή τους, ή κατά την εισαγωγή τους από κάποιον διαχειριστή. Δεν έχουν δηλαδή πρόσβαση στο Backend για δημιουργία και επεξεργασία περιεχομένου, αλλά χρησιμοποιούν τις υπηρεσίες (φόρουμ, βιβλίο επισκεπτών, πίνακες συζήτησης κλπ) του δικτυακού τόπου που έχουν δημιουργήσει γι αυτούς οι backend χρήστες. Οι frontend χρήστες οργανώνονται σε ομάδες από τις οποίες κληρονομούν τα δικαιώματα περίπου όπως οι backend χρήστες. Παρακάτω θα δούμε τη διαδικασία δημιουργίας ομάδας frontend ομάδων χρηστών και λογαριασμών χρηστών. Θα δούμε επίσης πώς μπορούμε να καταστήσουμε δυνατή την εγγραφή και την αυθεντικοποίηση των χρηστών αυτών. Κατά τη δημιουργία frontend χρηστών δε καθορίζουμε ρητά τις άδειες της κάθε ομάδας όπως γινόταν στους backend χρήστες. Αντιθέτως ορίζουμε μόνο, τις ομάδες χρηστών (την ιεράρχηση και τη μεταξύ τους σχέση). Στη συνέχεια προσδίδουμε δικαιώματα σε κάθε ομάδα σε διάφορα άλλα σημεία ρύθμισης του δικτυακού μας τόπου (για παράδειγμα για κάθε σελίδα ορίζουμε τις frontend ομάδες χρηστών στις οποίες είναι ορατή κλπ) Δημιουργία νέας ομάδας frontend χρηστών Για να δημιουργήσουμε νέα ομάδα frontend χρηστών πρέπει να δημιουργήσουμε μία σελίδα τύπου «Φάκελος Συστήματος», ή να χρησιμοποιήσουμε ένα ήδη υπάρχων. Η σελίδα αυτή μπορεί να βρίσκεται σε οποιοδήποτε σημείο του δικτυακού τόπου επιθυμούμε. Στη συνέχεια ακολουθούμε την παρακάτω διαδικασία: Και πάλι οι ρυθμίσεις οργανώνονται σε τρεις καρτέλες:

72 2 of /14/ :43 PM Όπως είδαμε και προηγουμένως στην καρτέλα «Εκτεταμένες επιλογές» περιέχονται ρυθμίσεις που έχουν να κάνουν με παραμετροποίηση του χρήστη/ομάδας για τις πρόσθετες εφαρμογές. Για παράδειγμα στη συγκεκριμένη εγκατάσταση υπάρχουν πρόσθετα (πχ φόρουμ) που μας επιτρέπουν να αντιστοιχίσουμε τη βαθμίδα χρηστών στο φόρουμ, την σελίδα ανακατεύθυνσης κατά τη σύνδεση των χρηστών που ανήκουν στη συγκεκριμένη ομάδα κλπ Δημιουργία νέου frontend χρήστη Για να δημιουργήσουμε νέο frontend χρήστη ακολουθούμε την παρακάτω διαδικασία για να τον αποθηκεύσουμε σε μία σελίδα τύπου «Φάκελος Συστήματος»:

73 3 of /14/ :43 PM Πάλι η διαχείριση του χρήστη οργανώνεται σε καρτέλες:

74 4 of /14/ :43 PM Οι υπόλοιπες καρτέλες είναι παρόμοιες με τις καρτέλες διαχείρισης ομάδας χρηστών οπότε δε θα παρουσιαστούν αναλυτικά Παραχώρηση Δικαιωμάτων στους frontend χρήστες Όπως αναφέραμε προηγούμενα, δεν γίνεται ρητή παραχώρηση προνομίων στους frontend χρήστες και τις ομάδες τους κατά τη δημιουργία τους, όπως γινόταν στους backend χρήστες. Οι άδειες των frontend χρηστών καθορίζονται παθητικά: Σε επίπεδο σελίδας (παραχώρηση ή άρνηση πρόσβασης σε συγκεκριμένες σελίδες) Σε επίπεδο στοιχείου περιεχομένου (παραχώρηση ή άρνηση πρόσβασης σε συγκεκριμένο περιεχόμενο το οποίο έχει τοποθετηθεί σε κάποια σελίδα) Σε επίπεδο εφαρμογών (παραχώρηση ή άρνηση πρόσβασης σε συγκεκριμένες λειτουργίες της εκάστοτε εφαρμογής). Θα εξετάσουμε πιο αναλυτικά την κάθε μία περίπτωση: Σε επίπεδο σελίδας: Στις ιδιότητες κάθε σελίδας μπορούμε να καθορίσουμε σε ποιες ομάδες frontend χρηστών θα είναι ορατή η σελίδα. Επεξεργαζόμενοι της ιδιότητες κάποιας σελίδας:

75 5 of /14/ :43 PM Σε επίπεδο Στοιχείου Περιεχομένου: Η διαφοροποίηση των δικαιωμάτων των frontend χρηστών μπορεί να γίνει και σε επίπεδο στοιχείο περιεχομένου. Με αυτόν τον τρόπο η ίδια σελίδα μπορεί να έχει διαφορετική εμφάνιση σε χρήστες που ανήκουν σε διαφορετική ομάδα χρηστών. Δημιουργώντας νέο στοιχείο περιεχομένου (οποιουδήποτε τύπου: κείμενο, εικόνα, εφαρμογή κλπ) στην καρτέλα «Πρόσβαση» μπορούμε να καθορίσουμε τις ομάδες χρηστών στις οποίες θα εμφανίζεται το συγκεκριμένο στοιχείο περιεχομένου: Παρακάτω φαίνεται πώς διαφοροποιείται η ίδια σελίδα που περιέχει δύο στοιχεία περιεχομένου με περιορισμό της πρόσβασης σε συγκεκριμένες ομάδες χρηστών (ένα στοιχείο περιεχομένου τύπου «Κείμενο» και ένα τύπου «Εφαρμογή Ψηφοφορίας»).

76 6 of /14/ :43 PM Ο έλεγχος πρόσβασης στα επιμέρους στοιχεία περιεχομένου αποτελεί ένα ακόμη «προχωρημένο» χαρακτηριστικό του TYPO3, που επιτρέπει τη δημιουργία πολύπλοκων προβολών της κάθε σελίδας. Σε επίπεδο εφαρμογής: Διάφορες εφαρμογές ορίζουν κάποιους λειτουργικούς ρόλους χρηστών, που χρησιμοποιούνται εσωτερικά από τις εφαρμογές αυτές. Για παράδειγμα ένα φόρουμ ορίζει τους ρόλους «Συντονιστής Φόρουμ» και «Διαχειριστής Φόρουμ». Αντίστοιχα ένα wiki μπορεί να έχει τους παρακάτω ρόλους : «Συντάκτες wiki» «Διαχειριστής wiki» Κατά την τοποθέτηση μίας εφαρμογής wiki σε μία σελίδα, στην διαμόρφωση της εφαρμογής θα κληθούμε να επιλέξουμε τις frontend ομάδες χρηστών του TYPO3 που θα αντιστοιχούν σε αυτούς τους ρόλους της εφαρμογής: Εγγραφή Frontend χρηστών στον δικτυακό τόπο Αν και μπορεί κάποιος διαχειριστής να προσθέσει ένα λογαριασμό frontend χρήστη, ωστόσο πολλές είναι επιθυμητό να μπορούν οι χρήστες να εγγραφούν αυτόματα συμπληρώνοντας μία φόρμα στον δικτυακό τόπο με τα προσωπικά τους στοιχεία και τα στοιχεία του λογαριασμού

77 7 of /14/ :43 PM τους. Γι αυτό το σκοπό μπορούμε να εγκαταστήσουμε μία εφαρμογή στο δικτυακό μας τόπο που να επιτρέπει την εγγραφή των επισκεπτών στο δικτυακό τόπο. Η πιο γνωστή τέτοια εφαρμογή με πληθώρα χαρακτηριστικών είναι η επέκταση sr_feuser_register. Αφού την εγκαταστήσουμε μέσω του «Διαχειριστή Επεκτάσεων», μπορούμε μέσα σε μία σελίδα να δημιουργήσουμε ένα στοιχείο περιεχομένου που να τρέχει την εφαρμογή αυτή: Στη συνέχεια δημιουργούμε ένα «Πρότυπο Επέκτασης» (ext template) στην ίδια σελίδα. Με χρήση της λειτουργικής μονάδας «Πρότυπο» και του διακόπτη «Constant Editor» επεξεργαζόμαστε τις σταθερές που θα καθορίσουν τη συμπεριφορά της εφαρμογής αυτής. Οι πιο σημαντικές σταθερές που πρέπει να οριστούν για τη σωστή λειτουργία της εφαρμογής είναι οι παρακάτω: User group(s) after confirmation: Ομάδα χρήστη που θα ανήκει ο χρήστης μέχρι να εκτελέσει την επιβεβαίωση του λογαριασμού του μέσω User group(s) upon registration: Ομάδα χρήστη που θα ανήκει ο χρήστης μετά την επιτυχή επιβεβαίωση του του Registration form fields: Πεδία της φόρμας που καλείται να συμπληρώσει ο χρήστης κατά την εγγραφή του Front end user records PID: Αναγνωριστικό (pid) σελίδας που αποθηκεύονται οι λογαριασμοί χρηστών. Enable md5-hashed password: Κατά την εγγραφή των χρηστών οι κωδικοί αποθηκεύονται στη βάση δεδομένων ως απλό κείμενο. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να είναι αναγνώσιμοι από κάθε έναν που θα αποκτήσει την κατάλληλη πρόσβαση στο backend ή στη βάση δεδομένων. Σε περίπτωση που επιθυμούμε την κρυπτογράφηση των κωδικών με χρήση του αλγορίθμου md5, τότε πρέπει να εγκαταστήσουμε την επέκταση md5_hash και να ενεργοποιήσουμε αυτή την επιλογή.

78 8 of /14/ :43 PM Υπάρχουν και άλλες επιλογές που επιτρέπουν την περαιτέρω παραμετροποίηση του συστήματος εγγραφής. Περισσότερες λεπτομέρειες μπορούν να βρεθούν στο εγχειρίδιο της εφαρμογής. Παρακάτω ακολουθεί ένα παράδειγμα διαμόρφωσης των σταθερών: plugin.tx_srfeuserregister_pi1 { maximages = 1 formfields = username,password,gender,first_name,last_name, ,usergroup,address,city,zone,static_info_country,zip,te pid = 31 usergroupuponregistration = 3 usergroupafterconfirmation = 2 editpid = 52 registerpid = 52 useshorturls = 1 enableautologinonconfirmation = 1 = admin@typo3.gr sitename = TYPO3 Greek Community } Σύνδεση χρηστών στον δικτυακό τόπο Μετά την εγγραφή των χρηστών στο δικτυακό τόπο χρειάζεται ένας τρόπος να συνδέονται με χρήση του ονόματος χρήστη και του κωδικού πρόσβασης τους. Για το λόγο αυτό χρησιμοποιείται η επέκταση fe_login που σε εκδόσεις του TYPO3 μεταγενέστερης της 4.2 βρίσκεται προεγγατεστημένη ως επέκταση συστήματος. Για να εισάγουμε μία φόρμα σύνδεσης σε μία σελίδα επιλέγουμε «δημιουργία νέου περιεχομένου» και στον τύπο περιεχομένου επιλέγουμε: «Φόρμα σύνδεσης»: Στη φόρμα διαμόρφωσης της εφαρμογής που εμφανίζεται στη συνέχεια οι περισσότερες επιλογές είναι εύκολα κατανοητές σχετικά με τη λειτουργία που επιτελούν, εκτός από κάποιες που χρειάζονται προσοχή:

79 9 of /14/ :43 PM Το «Σημείο εκκίνησης» πρέπει να δείχνει στη σελίδα που αποθηκεύονται οι frontend χρήστες, και πρέπει να είναι ίδιο με το φάκελο που αποθηκεύει η εφαρμογή εγγραφής χρηστών (sr_feuser_register) τους χρήστες (ιδιότητα Front end user records PID) 4.4.Στατιστικά και αρχείο καταγραφής Λειτουργική μονάδα Ιστός: Πληροφορίες Αυτή η λειτουργική μονάδα παρέχει εκτεταμένες επιλογές προβολής πληροφοριών του δικτυακού τόπου, που δίνουν μία επισκόπηση του όγκου, της χρήσης και της οργάνωσης του. Η λειτουργική αυτή μονάδα παρέχει πολλές διαφορετικές προβολές AWStats Το AWSTATS είναι ένα εξωτερικό πρόγραμμα που εγκαθίσταται στον διακομιστή που εκτελείται η εφαρμογή και συλλέγει στοιχεία επισκεψιμότητας του δικτυακού τόπου από τον apache. Υπάρχει δυνατότητα προβολής αυτών των στατιστικών στοιχείων από το backend του TYPO3 εγκαθιστώντας την επέκταση με κλειδί awstats. Για τη σωστή λειτουργία της επέκτασης πρέπει να εισαχθούν οι ακλολουθες σειρές στο κεντρικό template του δικτυακού τόπου config.stat = 1 config.stat_apache = 1 config.stat_apache_logfile = stats.log ενώ στο εργαλείο εγκατάστασης πρέπει να εισαχθεί ο φάκελος στον οποίο αποθηκεύονται τα αρχεία καταγραφής: Λειτουργική Μονάδα «Εργαλεία Διαχείρισης: Αρχείο καταγραφής» Το αρχείο καταγραφής παρέχει ένα ευρύ φάσμα πληροφοριών σχετικά με όλες τις ενέργειες που έχουν εκτελεστεί στο backend από τους backend χρήστες. Για κάθε ενέργεια καταγράφεται η ώρα εκτέλεσης, ο χρήστης που την πραγματοποίησε, το είδος της ενέργειας, αλλά και λεπτομέρειες ελεύθερου κειμένου. Λεπτομέρειες φαίνονται στην παρακάτω εικόνα:

80 0 of /14/ :43 PM Αρχείο καταγραφής frontend χρηστών Σε πολλές περιπτώσεις ενδιαφέρει η συμπεριφορά των frontend χρηστών του δικτυακού τόπου (έτσι ώστε να γνωρίζουμε ποιες σελίδες προσελκύουν περισσότερο το ενδιαφέρον των χρηστών). Το TYPO3 παρέχει ένα προχωρημένο ιχνηλάτη κινήσεων των χρηστών του. Αποθηκεύεται ξεχωριστά το κάθε κλίκ του κάθε frontend χρήση, ενώ η πληροφορία αυτή εμφανίζεται και με τη μορφή στατιστικών στοιχείων (χρόνος επίσκεψης σε κάθε σελίδα, εμφάνιση συνολικών επισκέψεων στο δικτυακό τόπο κλπ). Ο ιχνηλάτης χρηστών είναι διαθέσιμος μετά την εγκατάσταση της επέκτασης loginusertrack.

81 1 of /14/ :43 PM 5. Κεφάλαιο 5ο: Διαμόρφωση Δικτυακού Τόπου Η διαμόρφωση/ανάπτυξη του δικτυακού τόπου μπορεί να γίνει από κάποιον σχεδιαστή ιστοσελίδων που γνωρίζει καλά το TYPO3, ωστόσο στοιχειώδεις αλλαγές είναι εύκολο να εκτελέσει και ο διαχειριστής με ελάχιστες γνώσεις. Σε αυτό το κεφάλαιο θα δείξουμε πώς μπορεί να ολοκληρωθεί μία βασική διαμόρφωση του δικτυακού τόπου, χρησιμοποιώντας ευρέως γνωστές εφαρμογές για τη δημιουργία πινάκων ανακοινώσεων, wikis, ψηφοφοριών, φόρουμ, ερωτηματολογίων κλπ. Δείξαμε στο προηγούμενο κεφάλαιο πώς μπορεί να διαμορφωθεί ο δικτυακός τόπος για την εγγραφή και τη σύνδεση των επισκεπτών χρησιμοποιώντας τις εφαρμογές sr_feuser_register και fe_login. Σχεδόν όλες οι εφαρμογές που θα περιγραφούν έχουν κάποια κοινά χαρακτηριστικά: Κάθε εφαρμογή διαθέτει ένα πλήθος προβολών. Για παράδειγμα η εφαρμογή ανακοινώσεων διαθέτει τρείς προβολές: α) Προβολή λίστας ανακοινώσεων, β) Προβολή μεμονωμένης ανακοίνωσης και γ) Προβολή αρχείου ανακοινώσεων Κάθε εφαρμογή χρησιμοποιεί μία σελίδα τύπου «Φάκελος Συστήματος» για την αποθήκευση των εγγραφών της. Κάθε εφαρμογή αναλόγως με τη φύση της χρησιμοποιεί διαφορετικού είδους εγγραφές. Για παράδειγμα η Εφαρμογή ανακοινώσεων έχει εγγραφές «Ανακοινώσεις» και «Κατηγορία ανακοινώσεων», η ψηφοφορία έχει τους πίνακες «Ψηφοφορία» και «Ψήφος» κλπ. Ο «Φάκελος Συστήματος» που θα χρησιμοποιήσει κάθε εφαρμογή για την ανάγνωση και εγγραφή των εγγραφών που σχετίζονται με αυτή, περνιέται ως παράμετρος κατά την εισαγωγή ενός στιγμιότυπου της εφαρμογής σε μία σελίδα. Μπορούν να υπάρχουν πολλά στιγμιότυπα μίας εφαρμογής στο δικτυακό τόπο, με διαφορετική διαμόρφωση το καθένα. Αυτό σημαίνει ότι μπορούμε να έχουμε για παράδειγμα δύο στιγμιότυπα της εφαρμογής «Ανακοινώσεις» που να τρέχουν ανεξάρτητα (πχ να παρουσιάζουν ανακοινώσεις από διαφορετικές κατηγορίες) και με διαφορετική εμφάνιση και ρυθμίσεις το καθένα. Κατά την εισαγωγή ενός στιγμιότυπου μιας εφαρμογής σε μία σελίδα ο χρήστης καλείται να συμπληρώσει τη διαμόρφωση του συγκεκριμένου στιγμιότυπου. Κάθε εφαρμογή διαθέτει ένα η περισσότερα Αρχεία-Πρότυπα που ρυθμίζουν την εμφάνισή της. Αυτά τα αρχεία είναι απλά HTML αρχεία. Συνήθως κάθε εφαρμογή έρχεται με ένα προδιαμορφωμένο τέτοιο αρχείο το οποίο μπορεί ο χρήστης να τροποποιήσει με βάση τις εκάστοτε ανάγκες του. Όπως αναφέρθηκε και πιο πριν, δύο διαφορετικά στιγμιότυπα της κάθε εφαρμογής μπορεί να «βλέπουν» ένα διαφορετικό αρχείο-πρότυπο, έτσι ώστε να έχουν εντελώς διαφορετική εμφάνιση. 5.1.Ανακοινώσεις Το σύστημα ανακοινώσεων που θα παρουσιάσουμε εγκαθίσταται με την εφαρμογή tt_news και οργανώνεται με χρήση δύο τύπων εγγραφών: Κατηγορία Ανακοινώσεων: Κάθε κατηγορία μπορεί να είναι υποκατηγορία κάποιας άλλης κατηγορίας. Με αυτό τον τρόπο δημιουργείτε δενδροειδής δομή κατηγοριών Ανακοίνωση: Μία τέτοια εγγραφή αντιστοιχεί σε μία ανακοίνωση. Κάθε ανακοίνωση μπορεί να σχετίζεται με περισσότερες από μία κατηγορίες. Για λόγους επίδειξης της εφαρμογής μπορούμε να δημιουργήσουμε μία σελίδα «Φάκελος Συστήματος» (ή να χρησιμοποιήσουμε ένα ήδη υπάρχων) και μέσα σε αυτόν να δημιουργήσουμε (με χρήση της λειτουργικής μονάδας Ιστός: Λίστα) κάποιες εγγραφές τύπου «Κατηγορία ανακοινώσεων» και «Ανακοίνωση»:

82 2 of /14/ :43 PM Στη συνέχεια επανερχόμαστε στη λειτουργική μονάδα Ιστός: Σελίδα και αφού επιλέξουμε τη σελίδα που επιθυμούμε δημιουργούμε σε κάποιο σημείο της ένα νέο στοιχείο περιεχομένου. Στο είδος περιεχομένου επιλέγουμε: Κάνοντας κλικ εμφανίζεται η φόρμα διαμόρφωσης του συγκεκριμένου στιγμιότυπου της εφαρμογής ανακοινώσεων: Στην καρτέλα «Πρότυπο» μπορούμε να καθορίσουμε το αρχείο που ρυθμίζει την εμφάνιση της εφαρμογής ανακοινώσεων. Σε παρακάτω υποενότητα περιγράφεται η διαδικασία επεξεργασίας και διαμόρφωσης του προτύπου αυτού αρχείου.

83 3 of /14/ :43 PM Υπάρχουν και αρκετές ακόμη επιλογές των οποίων η χρησιμότητα είναι προφανής. Μία άλλη επιλογή που πρέπει να επισημανθεί είναι στην καρτέλα άλλες ρυθμίσεις: Στη καρτέλα αυτή πρέπει να επιλέξουμε τη σελίδα μεμονωμένης προβολής ανακοινώσεων (την οποία δεν έχουμε δημιουργήσει ακόμη). Η προβολή «Λίστας» που επιλέξαμε να εμφανισθεί στη σελίδα αυτή, εμφανίζει την περίληψη κάθε ανακοίνωσης αποδίδοντας τον τίτλο της ανακοίνωσης ως σύνδεσμο που θα δείχνει στη σελίδα μεμονωμένης προβολής ανακοινώσεων την οποία περνούμε ως παράμετρο στην επιλογή αυτή. Επειδή δεν έχουμε ήδη δημιουργήσει ακόμη μία τέτοια σελίδα την δημιουργούμε σε κάποιο σημείο στο δένδρο σελίδων (κατά προτίμηση μέσα στη σελίδα των ανακοινώσεων): και μέσα σε αυτή τη σελίδα τοποθετούμε την πάλι ένα στιγμιότυπο της εφαρμογής «Ανακοινώσεις» επιλέγοντας όμως τώρα στο «Τι να εμφανισθεί» την επιλογή SINGLE. Στην καρτέλα «Άλλες ρυθμίσεις» του στιγμιότυπου της «Μεμονωμένης Προβολής» επιλέγουμε τη σελίδα επιστροφής από τη μεμονωμένη προβολή στη προβολή λίστας.

84 4 of /14/ :43 PM Η διαμόρφωση της παραπάνω πλοήγησης φαίνεται στο παρακάτω σχήμα: Η παραπάνω μορφή πλοήγησης εφαρμόζεται και σε πλήθος άλλων εφαρμογών που βασίζονται στο μοτίβο «Προβολή Λίστας» - «Μεμονωμένη Προβολή Λεπτομερειών Εγγραφής». Σε αυτό το σημείο ολοκληρώθηκε η επίδειξη της εφαρμογής Ανακοινώσεων. Παρ όλαυτα η εφαρμογή αυτή είναι αρκετά πολύπλοκη και έχει πολλαπλές έφαρμογές. Το μοτίβο «Λίστα άρθρων» - «Μεμονωμένη προβολή Άρθρου» είναι θεμελιώδες δομικό στοιχείο πολλών άλλων εφαρμογών (blogs, γνωσιακές βάσεις, βιβλία επισκεπτών κλπ). Γι αυτό τον σκοπό έχουν δημιουργηθεί αρκετές άλλες επεκτάσεις οι οποίες επεκτείνουν την εφαρμογή ανακοινώσεων και της δίνουν διαφορετικό προσανατολισμό από πίνακα ανακοινώσεων. Για παράδειγμα η επέκταση wec_knowledgebase επιτρέπει τη δημιουργία μίας ολοκληρωμένης Βάσης Γνώσης με άρθρα, μαθήματα, tutorials, παρουσιάσεις flash κλπ βασιζόμενη στην εφαρμογή των ανακοινώσεων tt_news Παράδειγμα διαχείρισης Αρχείων-Προτύπων, εφαρμογή στο σύστημα ανακοινώσεων (tt_news) Όπως αναφέραμε η εμφάνιση κάθε εφαρμογής ρυθμίζεται από ένα αρχείο πρότυπο, το οποίο

85 5 of /14/ :43 PM είναι ένα HTML αρχείο, και μπορούμε να το επεξεργαστούμε με έναν κειμενογράφο HTML. Σχεδόν σε κάθε εφαρμογή υπάρχει ένα προδιαμορφωμένο αρχείο-πρότυπο το οποίο μπορεί ο χρήστης να διαμορφώσει σύμφωνα με τις εκάστοτε ανάγκες εμφάνισης του δικτυακού τόπου. Το αρχείο αυτό συνήθως βρίσκεται στον πηγαίο φάκελο της εφαρμογής δηλαδή στον /typo3conf/ext/ναμε_of_ext. Για παράδειγμα για το σύστημα ανακοινώσεων (tt_news) είναι το εξής αρχείο: /typo3conf/ext/tt_news/pi/tt_news_v2_template.html Αν επιθυμούμε αλλαγή στην εμφάνιση μίας εφαρμογής αντιγράφουμε αυτό το αρχείο κάπου μέσα στον φάκελο διαχείρισης αρχείων fileadmin, πχ στο φάκελο /fileadmin/templates και το επεξεργαζόμαστε με ένα κειμενογράφο. Μέσα στο αρχείο-πρότυπο υπάρχουν υπο-περιοχές που ρυθμίζουν την εμφάνιση της κάθε προβολής της εφαρμογής (πχ για το tt_news: SINGLE, LIST, LATEST κλπ). Ακολουθεί ως παράδειγμα μέρος του πρότυπου αρχείου που ρυθμίζει την προβολή λίστας: ###NEWS_SUBHEADER###<hr class="clearer" /> ###CATWRAP_B### ###TEXT_CAT_LATEST### ###NEWS_CATEGORY### ###NEWS_CATEGORY_IMAGE### ###CATWRAP_E### <div class="news-latest-morelink"><!--###link_item###-->###more###<!--###link_item###--></div> Κάθε συμβολοσειρά της μορφής ###STRING_XXX### κατά το χρόνο «απόδοσης» του προτύπου θα αντικατασταθεί δυναμικά με μία δυναμική τιμή. Για παράδειγμα η συμβολοσειρά ###NEWS_SUBHEADER### θα αντικατασταθεί με τον υπότιτλο της ανακοίνωσης, η ###NEWS_CATEGORY_IMAGE### θα αντικατασταθεί με την εικόνα κατηγορίας της ανακοίνωσης, ενώ η ###MORE### θα αντικατασταθεί με ένα σύνδεσμο ο οποίος «θα δείχνει» στη σελίδα μεμονωμένης προβολής ανακοινώσεων. Περιγραφή όλων των σημαδιών της μορφής ###STRING_XXX### δίνονται στην αρχή του κάθε αρχείου-προτύπου. Με παρόμοια τακτική μπορούμε να τροποποιούμε την εμφάνιση κάθε άλλης εφαρμογής. Αφού ολοκληρώσουμε την επεξεργασία του αρχείου-προτύπου το περνάμε ως παράμετρο στη διαμόρφωση του κάθε στιγμιότυπου της εφαρμογής. 5.2.Σύστημα Wiki (DR Wiki) Τα συστήματα wiki έχουν γίνει εξαιρετικά δημοφιλή τον τελευταίο καιρό, διότι επιτρέπουν σε όλους τους εγγεγραμμένους χρήστες του δικτυακού τόπου να συμβάλουν στη διαμόρφωση του περιεχομένου του. Το TYPO3 δεν μπορούσε να μη διαθέτει ένα αυτόνομο σύστημα wiki, με την ονομασία dr_wiki. Η διαμόρφωση της εφαρμογής γίνεται κατά τα γνωστά (η διαδικασία περιγράφεται αναλυτικά στο σύστημα ανακοινώσεων). Στη σελίδα που θέλουμε να δημιουργήσουμε το wiki, δημιουργούμε ένα νέο στοιχείο περιεχομένου και επιλέγουμε: Στη σελίδα διαμόρφωσης ρυθμίζουμε αρκετές παραμέτρους του συγκεκριμένου στιγμιότυπου της εφαρμογής. Οι περισσότεροι παράμετροι είναι αυτό-περιγραφικές. Αξίζει να σημειωθεί ότι πάλι μπορούμε να καθορίσουμε το «Σημείο Εκκίνησης» της εφαρμογής (δηλαδή τη σελίδα τύπου «Φάκελος Συστήματος» που αποθηκεύονται οι εγγραφές του wiki), το πρότυπο-αρχείου (εφ όσον επιθυμούμε διαφορετική εμφάνιση από την προεπιλεγμένη). Τέλος στην καρτέλα «Πρόσβαση Εγγραφής» μπορούμε να προσδώσουμε δικαιώματα σε συγκεκριμένες ομάδες χρηστών fe για το συγκεκριμένο στιγμιότυπο wiki.

86 6 of /14/ :43 PM Περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τον κώδικα wiki που χρησιμοποιείται από τους χρήστες frontend για τη συγγραφή άρθρων περιέχονται στο εγχειρίδιο της εφαρμογής, αν και είναι παρόμοιος με τον κώδικα του ευρέως χρησιμοποιούμενου mediawiki. 5.3.Σύστημα Λήψεων Αρχείων (ab_downloads) Το σύστημα Λήψεων αρχείων επιτρέπει την διαχείριση και την οργανωμένη εμφάνιση στο frontend αρχείων προς λήψη από τους επισκέπτες του δικτυακού τόπου. Πριν τη τοποθέρηση συγκεκριμένου στιγμιότυπου της εφαρμογής μπορούμε να δημιουργήσουμε τις κατηγορίες αρχείων και τα αρχεία που θα περιέχει το σύστημα αρχείων του δικτυακού μας τόπου. Με χρήση της λειτουργικής Μονάδας «Ιστός: Λίστα» δημιουργούμε μία νέα εγγραφή στον φάκελο συστήματος και επιλέγουμε τη δημιουργία είτε «κατηγοριών αρχείων», είτε «λήψεων αρχείων»: Στη συνέχεια αφού επανέλθουμε στη λειτουργική μονάδα Ιστός: Σελίδα επιλέγουμε σε μία σελίδα τη δημιουργία νέου περιεχομένου και κάνουμε κλικ στο: Κατά την εισαγωγή ενός νέου στιγμιότυπου της εφαρμογής αυτής δίνεται η δυνατότητα ρύθμισης αρκετών χαρακτηριστικών του συγκεκριμένου στιγμιότυπου της εφαρμογής: Καρτέλα «Γενικές Ρυθμίσεις»

87 7 of /14/ :43 PM Οι προβολές που παρέχει η εφαρμογή είναι οι εξής: LIST: Προβολή λίστας με όλα τα αρχεία TREE: Δενδροειδής απεικόνιση των αρχείων CATALOG: Κατάλογος κατηγοριών λήψεων αρχείων (σε στυλ google-catalog) SEARCH: Φόρμα αναζήτησης αρχείων TOP: Προβολή των «κορυφαίων» αρχείων ως προς κάποιο κριτήριο. Το κριτήριο καθορίζεται στις ρυθμίσεις TOP, και μπορεί να είναι: Πιο αξιόλογα αρχεία, πιο συχνά προσπελασμένα, πιο πρόσφατα και τυχαία. Καρτέλα «Πρότυπο» Αντιστοιχίζεται το αρχείο-πρότυπο που θα ρυθμίζει την εμφάνιση της εφαρμογής. Καρτέλα «Ρυθμίσεις ειδοποίησης» Το σύστημα Λήψεων αρχείων διαθέτει δυνατότητα αποστολής ειδοποίησης σε συγκεκριμένη διεύθυνση, κατά την εισαγωγή νέου αρχείου και κατά την αναφορά κάποιου αρχείου ως προβληματικό Τέλος υπάρχει μία λειτουργική μονάδα στο backend που επιτρέπει στους backend χρήστες με τα κατάλληλα δικαιώματα, να προβάλλουν στατιστικά των λήψεων αρχείων, να εγκρίνουν και να ελέγχουν τις προβληματικές λήψεις αρχείων κλπ.

88 8 of /14/ :43 PM 5.4.Σύστημα Συνδέσμων (ab_linklist) Το σύστημα συνδέσμων ab_linklist επιτρέπει την οργάνωση αγαπημένων συνδέσμων (web-links) ιστοσελίδων, με χρήση κατηγοριών. Στη διαμόρφωση της λίστας συνδέσμων μπορούν να συμβάλλουν όλοι οι fe χρήστες καταθέτοντας συνδέσμους. Η λειτουργικότητα αυτού του συστήματος είναι πανομοιότυπη με το σύστημα αρχείων (της προηγούμενης ενότητας), για τον λόγο αυτό δεν θα παρουσιαστεί ξεχωριστά. 5.5.Φόρουμ TYPO3 (mm_forum) Το TYPO3, διαθέτει ένα αυτόνομο σύστημα φόρουμ (πίνακας συζητήσεων) με πολλά προχωρημένα χαρακτηριστικά, που εξυπηρετούν τις ανάγκες επικοινωνίας μιας κοινότητας και ακούει στο όνομα TYPO3. Αυτή τη στιγμή χρησιμοποιείται σε αρκετούς δικτυακούς τόπους, με πίνακες συζητήσεων που φιλοξενούν πλήθος αναρτήσεων της τάξης των εκατοντάδων χιλιάδων. Αφού εγκαταστήσουμε την επέκταση mm_forum στο δικτυακό μας τόπο, πρέπει να προχωρήσουμε στη διαμόρφωσή του πριν την εισαγωγή ενός στιγμιότυπου του φόρουμ σε κάποια σελίδα. Το mm_forum, έχει αυτόνομη λειτουργική μονάδα στο backend για τη διαμόρφωσή του. Αναγκαίες για τη σωστή λειτουργία του φόρουμ είναι οι πρώτες τέσσερις επιλογές που φαίνονται παρακάτω:

89 9 of /14/ :43 PM Μπορούμε να προχωρήσουμε στη διαμόρφωση ολόκληρου του Φορουμ επιλέγοντας από το επάνω μενού την καρτέλα διαμόρφωσης. Για κάθε χαρακτηριστικό υπάρχει σύντομη περιγραφή από κάτω. Στη λειτουργική μονάδα διαχείρισης του φόρουμ μπορούμε επίσης να διαμορφώσουμε τη δομή του φόρουμ μας επιλέγοντας από το διακότη επιλογής εμφάνισης «Διαχείρισης Πίνακα» Στην ενότητα εργαλεία μπορούμε να διαμορφώσουμε τα τους κωδικούς ΒΒ, τις φατσούλες, αλλά και τους κωδικούς επισήμανσης κειμένου (πχ πλάγια γραφή, έντονη γραφή κλπ): Όπως σε κάθε φόρουμ, έτσι και στο φόρουμ του TYPO3, μπορείτε να διαμορφώνετε το προφίλ των χρηστών του, αναλόγως με τη θεματολογία του φόρουμ. Για παράδειγμα στο δικτυακό τόπο της κοινότητας του TYPO3, θα μπορούσαν να υπάρχουν δύο επιπρόσθετα γνωρίσματα στο προφίλ του κάθε χρήστη: «Εμπειρία με το TYPO3» και «Δικτυακοί τόποι που έχουν αναπτυχθεί». Επίσης κάθε χρήστης λαμβάνει μία βαθμίδα είτε αναλόγως με το πλήθος των μυνημάτων του είτε αντιστοιχίζοντας του απ ευθείας την βαθμίδα. Οι δύο αυτές δυνατότητες είναι διαθέσιμες στον διακόπτη προβολής ως «Επέκταση προφίλ χρήστη» και «Βαθμίδες χρηστών» αντίστοιχα. Αφού έχει ολοκληρωθεί η διαμόρφωση του φόρουμ, μπορείτε να προσθέσετε ένα στιγμιότυπό του σε κάποια σελίδα του δικτυακού σας τόπου. Όπως και κάθε εφαρμογή έτσι και το φόρουμ διαθέτει ένα πλήθος εναλλακτικών προβολών και φορμών για διαφορετικές χρήσεις. Κατά τη δημιουργία νέου στοιχείου περιεχομένου σε μία σελίδα θα δείτε:

90 0 of /14/ :43 PM Διαλέγοντας την πρώτη επιλογή θα μπορέσετε να επιλέξετε περαιτέρω την εμφάνισή του: 6. Κεφάλαιο 6ο: TypoScript Έχουμε δεί και σε προηγούμενα κεφάλαια το TYPO3 διαθέτει μία εσωτερική δομή για τη ρύθμιση του συστήματος που επιτρέπει τη μέγιστη δυνατή ευελιξία και παραμετροποίηση του συστήματος. Αυτή τη δομή που ονομάζεται TypoScript θα επιχειρήσουμε να ερμηνεύσουμε στην πρώτη ενότητα του κεφαλαίου αυτού. Η ανάγνωση των επόμενων τριών κεφαλαίων απαιτούν προηγούμενη βασική ενασχόληση με τον προγραμματισμό και πιο συγκεκριμένα με τη γλώσσα PHP. Αν γνωρίζετε ήδη καλά μία μοντέρνα αντικειμενοστραφή γλώσσα προγραμματισμού (Java,Python κλπ) ίσως είστε εξοικειωμένος και δε θα χρειαστείτε προηγούμενη εξοικείωση με την PHP. Σε αυτό το κεφάλαιο θα εξετάσουμε τη γλώσσα TypoScript και τις χρήσεις της ενώ στο επόμενο δείξουμε τη διαδικασία ανάπτυξης εφαρμογών επέκτασης για το TYPO Εισαγωγή Σκοπός της δηλωτικής γλώσσας TypoScript είναι να κάνει το ρόλο διαμεσολαβητή για τη μεταφορά πληροφοριών και λειτουργιών μεταξύ των συναρτήσεων του πυρήνα του TYPO3 των επεκτάσεων που είναι κωδικοποιημένες σε PHP, και του διαχειριστή του δικτυακού τόπου. Με άλλο τρόπο μπορούμε να πούμε ότι αποτελεί μία δυνατότητα επέμβασης στον PHP κώδικά σας μέσω μίας φιλικής γραφικής διεπαφής. Αυτό είναι ένα μεγάλο πλεονέκτημα, δεδομένου ότι

91 1 of /14/ :43 PM οι χρήστες που πρόκειται να χρησιμοποιήσουν το σύστημα δε χρειάζεται να μπούν στη «λογική» του κώδικά σας, παρά μόνο να ρυθμίσουν κάποιες παραμέτρους της εφαρμογής σας μέσω TypoScript. Φανταστείτε την εφαρμογή σας ως ένα μαύρο κουτί, που για να λειτουργήσει χρειάζεται την είσοδο με τη διαμόρφωση από τον χρήστη μέσω TypoScript. Η TypoScript δεν είναι μία γλώσσα προγραμματισμού. Δεν διαθέτει δομές όπως βρόγχους, συνθήκες κλπ. Μπορεί να χαρακτηρισθεί ως ένας «Μεταφορέας Πληροφοριών» που οργανώνει τις πληροφορίες αυτές με μία ιεραρχική δομή, όπως ίσως το μητρώο των windows: η χρησιμότητα της TypoScript: Απλός μεταγωγέας πληροφορίας Επεκτείνοντας τον παραπάνω συλλογισμό η TypoScript μπορεί να θεωρηθεί ως ένας PHP πίνακας απείρων διαστάσεων, του οποίου η δομή και οι τιμές μπορούν να ρυθμίζονται μέσω γραφικής διεπαφής. Για παράδειγμα ο ακόπουθος κώδικας TypoScript myobject.property1 = value_x myobject.property2 = value_y myobject.property2.property3 = value_z ισοδυναμεί με τον ακόλουθο PHP κώδικα $TS['myObject.']['property1'] = 'value_x'; $TS['myObject.']['property2'] = 'value_y'; $TS['myObject.']['property2.']['property3'] ='value_z'; ή αντίστοιχα $TS = array( 'myobject.' => array( 'property1' => 'value_x', 'property2' => 'value_y', 'property2.' => array ( 'property3' => 'value_z' ) ) ) Κατά την ανάπτυξη εφαρμογών κάθε δομή ΤypoScript μπορεί να εκτυπωθεί ως έξοδος. Για παράδειγμα η παραπάνω δομή θα εμφανιζόταν ως:

92 2 of /14/ :43 PM Οι τιμές αυτές στη συνέχεια μπορούν να περασθούν ως «είσοδος» σε κάποια συνάρτηση ή εφαρμογή η οποία αναλόγως με τις τιμές που έχουν οι μεταβλητές του πίνακα αυτού θα καθορίσουν τη συμπεριφορά της η χρησιμότητα της TypoScript: Ως αντικείμενα περιεχομένου Εκτός από την απλή μεταφορά πληροφοριών η TypoScript μπορεί να δημιουργήσει HTML έξοδο η οποία θα εκτυπωθεί στη σελίδα σας. Η Μηχανή TypoScript διαθέτει ένα πλήθος προκαθορισμένων συναρτήσεων οι οποίες δέχονται κάποιες παραμέτρους και δημιουργούν κάποια HTML έξοδο. Παραθέτουμε ως παράδειγμα την συνάρτηση του πυρήνα HRULER, η οποία δέχεται ως παραμέτρους κάποια ορίσματα και δημιουργεί ως έξοδο τον HTML κώδικα που θα εμφανίσει μία οριζόντια γραμμή με χαρακτηριστικά που στηρίζονται στις παραμέτρους εισόδου: TypoScript κώδικας: page.20 = HRULER page.20 { linethickness = 10 linecolor = #e6e6e6 spaceleft = 100 spaceright = 100 } Ο κώδικας αυτός έχει ως αποτέλεσμα να κληθεί η συνάρτηση HRULER (αρχείο class.tslib_content.php) δεχόμενη ως ορίσματα τα linethickness = 10 linecolor = #e6e6e6 spaceleft = 100 spaceright = 100 Ακολουθεί ο κώδικας της συνάρτησης: function HRULER ($conf) { $linethickness = t3lib_div::intinrange($this-> stdwrap($conf['linethickness'], $conf['linethickness.']),1,50); $linecolor = $conf['linecolor']? $conf['linecolor'] : 'black'; $spacebefore = intval($conf['spaceleft']); $spaceafter = intval($conf['spaceright']); $content = ''; $content.=' <table border="0" cellspacing="0" cellpadding="0" width="99%"><tr>'; if ($spacebefore) { $content.='<td width="1"><img src=".$globals['tsfe']-> absrefprefix.'clear.gif" width=".$spacebefore.'" height="1" alt=""/></td>'; } $content.= '<td bgcolor=".$linecolor.'"> <img src=".$globals['tsfe']-> absrefprefix.'clear.gif" width="1" height=".$linethickness.'" alt="" /></td>'; if ($spaceafter) { $content.='<td width="1"><img src=".$globals['tsfe']-> absrefprefix. 'clear.gif" width=".$spaceafter.'" height="1" alt=""/></td>'; } $content.= '</tr></table>'; $content = $this->stdwrap($content,$conf['stdwrap.']); return $content;

93 3 of /14/ :43 PM } Διαπιστώνουμε ότι η έξοδος αυτής της συνάρτησης θα επιστρέψει το HTML περιεχόμενο για τη σχεδίαση μιας οριζόντιας γραμμής. Στον παρακάτω πίνακα φαίνονται κάποιες βασικές συναρτήσεις και η έξοδος που δημιουργούν. Στην ορολογία του TYPO3 τα παρακάτω ονομάζονται ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟΥ (cobjects): Ονομασία Περιγραφή Παράδειγμα TEXT ΚΕΙΜΕΝΟ -Δημιουργεί απλή έξοδο κειμένου HTML HTML Δημιουργία περιεχομένου HTML COBJ_ARRAY TypoScript πίνακας περιεχομένου FILE ΑΡΧΕΙΟ Σύνδεσμος αρχείου IMAGE ΕΙΚΟΝΑ Αρχείο εικόνας που εμφανίζεται στο δικτυακό τόπο HTML έξοδος στη σελίδα page.10 = TEXT page.10.value = panagiotis Panagiotis 10 = HTML 10.value = κεφαλαίοι χαρακτήρες 10.value.case = upper ΚΕΦΑΛΑΙΟΙ ΧΑΡΑΚΤΗΡΕΣ temp.table = COBJ_ARRAY temp.table { 10 = HTML 10.value = <table border=0 cellpadding=0 cellspacing=0><tr><td> 20 = TEXT 20.value= Αυτό το κείμενο είναι μέσα σε πίνακα 30 = HTML 30.value = </tr></td></table> } <table border=0 cellpadding=0 cellspacing=0><tr><td> Αυτό το κείμενο είναι μέσα σε πίνακα </tr></td></table> page.10 = FILE page.10.file = fileadmin/gs/gs.html <a href= fileadmin/gs/gs.html > fileadmin/gs/gs.html </a> 10 = IMAGE 10.file = fileadmin/toplogo.gif 10.params = hspace=5 10.wrap = <BR/> <img src= fileadmin/toplogo.gif alt= fileadmin/toplogo.gif hspace= 5 /> <br/> Άλλα στοιχεία περιεχομένου είναι τα εξής: CONTENT RECORDS HMENU IMGTEXT ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ Εμφανίζει υπάρχων περιεχόμενο από σελίδες ΕΓΓΡΑΦΕΣ Εμφανίζει εγγραφές από τη βάση δεδομένων ΙΕΡΑΡΧΙΚΟ ΜΕΝΟΥ Δημιουργία Ιεραρχικού μενού με βάση το δέντρο σελίδων ΚΕΙΜΕΝΟ ΣΕ ΕΙΚΟΝΑ Δημιουργεί μία εικόνα με κείμενο, με επιλεγμένη μορφοποίηση και γραμματοσειρά με χρήση της βιβλιοθήκης freetype Όπως θα δούμε παρακάτω υπάρχει δυνατότητα μέσω TypoScript να κληθούν συναρτήσεις που έχει γράψει ο χρήστης, ως επεκτάσεις. Όπως και να έχει η TypoScript παρέχει τη δυνατότητα στους χρήστες να καλούν PHP κώδικα και να λαμβάνουν το αποτέλεσμά του, μεταβιβάζοντάς του τις τιμές κάποιων παραμέτρων. Επειδή η TypoScript δεν είναι μία αυστηρά ορισμένη έννοια, ενώ προσφέρει τη μέγιστη δυνατή ευελιξία, είναι λίγο δύσκολο για έναν αρχάριο χρήση να γράψει κώδικα σε αυτή χωρίς να δεί

94 4 of /14/ :43 PM κάποιο παράδειγμα. Γι αυτό θα συμβουλεύαμε τους νέους χρήστες να δούν στη βιβλιοθήκη TypoScript της ελληνικής κοινότητας που θα βρούν πλήθος παραδειγμάτων για κάθε είδους εργασία (δημιουργία μενού, διαχείριση περιεχομένου, ρύθμιση εφαρμογών κλπ.) 6.2.Σταθερές Κάθε πρότυπο μπορεί να έχει ένα πλήθος σταθερών. Οι σταθερές οργανώνονται πάλι σε δενδροειδή μορφή όπως η TypoScript αλλά για κάθε σταθερές μπορούμε να δώσουμε οδηγίες στο TYPO3 έτσι ώστε να δημιουργήσει μία κατάλληλη οπτική διεπαφή για την επεξεργασία των τιμών. Για παράδειγμα οι ακόλουθες σταθερές εμφανίζονται στον χρήστη : Για να χρησιμοποιήσετε την παραπάνω σταθερά μέσα στο πρότυπο μπορείτε να αναφέρεστε σε αυτήν με την οδηγία {$constants.wec.sitename} Για παράδειγμα Page.1=TEXT Page.1.value={$constants.wec.siteName} 6.3.Οπτικά εργαλεία διαχείρισης της TypoScript Η TypoScript μπορεί να εισαχθεί είτε ως απλό κείμενο είτε με τη χρήση οπτικών εργαλείων. Η αποθήκευση της TypoScript σε μία σελίδα προϋποθέτει την ύπαρξη ενός αντικειμένου προτύπου στη συγκεκριμένη σελίδα. Κώδικας TypoScript μπορεί να υπάρχει σε κάθε σελίδα. Ο κώδικας αυτός ισχύει για τη συγκεκριμένη σελίδα και όλες τις υποσελίδες της. Εφ όσον κάποια τιμή της TypoScript που έχει ορισθεί σε κάποια σελίδα «πατέρα», τότε στη σελίδα αυτή και όλες τις υποσελίδες της ισχύει η νέα τιμή. Όπως φαίνεται και στην παρακάτω εικόνα το πρότυπο στη σελίδα «Ανακοινώσεις» έχει ως αποτέλεσμα να υπερισχύει του προτύπου της αρχικής σελίδας (TYPO3GR) σε όλες τις υποσελίδες της σελίδας «Ανακοινώσεις».

95 5 of /14/ :43 PM Παράδειγμα Πρότυπο Σελίδας «TYPO3GR»: lib.test=root value1 lib.test2=root value2 Πρότυπο Σελίδας «Ανακοινώσεις» lib.test2=news value lib.test3=news value2 Τότε κατά την απόδοση της σελίδας «Ημερολόγιο» (υποσελίδα της σελίδας «ανακονώσεις») θα υπολογισθεί το εξής πρότυπο: lib.test=root value1 lib.test2=news value lib.test3=news value2 Η διαχείριση των TypoScript προτύπων γίνεται με χρήση της λειτουργικής μονάδας «Πρότυπο». Επιλέγοντας τη μονάδα «Πρότυπο» και στη συνέχεια κάποια σελίδα μπορούμε να επεξεργαστούμε το πρότυπο της συγκεκριμένης σελίδας. Αν δεν υπάρχει πρότυπο στη συγκεκριμένη σελίδα μπορούμε να δημιουργήσουμε ένα: Δημιουργώντας ένα πρότυπο σε μία σελίδα μπορούμε να το διαχειριστούμε με διάφρορους τρόπους. Στη σελίδα εμφανίζεται ένας διακόπτης προβολής, που αλλάζει τον τρόπο που επεξεργαζόμαστε το πρότυπο. Προβολή Info/Modify Εδώ επεξεργαζόμαστε το πρότυπο και τις σταθερές ως απλό κείμενο:

96 6 of /14/ :43 PM Προβολή Constant Editor Εδώ παρέχεται μία φιλική οπτική διεπαφή ρύθμισης των σταθερών του συγκεκριμένου προτύπου Προβολή TypoScript Object Browser Εδώ φαίνεται το αποτέλεσμα μετά την «απόδοση» του προτύπου σε δενδροειδή μορφή. Κάνοντας κλικ πάνω σε μία τιμή μπορείτε να την αλλάξετε.

97 7 of /14/ :43 PM 7. Κεφάλαιο 7 ο : Δημιουργία Εφαρμογών Επέκτασης στο TYPO3 Όπως είδαμε μέχρι τώρα στο TYPO3 μπορείτε να εγκαταστήσετε πλήθος εφαρμογών που έχουν γραφεί από προγραμματιστές σε όλο τον κόσμο. Οι εφαρμογές αυτές είναι γραμμένες σε PHP. Αμέσως γίνεται φανερό ότι το TYPO3 μπορεί να αποτελέσει ένα πλαίσιο ανάπτυξης και των δικών σας εφαρμογών στη γλώσσα προγραμματισμού PHP. Επειδή οι αρχές που διέπουν την ανάπτυξη μίας εφαρμογής μπορούν από μόνες τους να καλύψουν το περιεχόμενο ενός νέου βιβλίου, εδώ θα περιοριστούμε στην ανάπτυξη μίας απλής εφαρμογής προβολής ενός «Εξατομικευμένου» είδους περιεχομένου. Πιο συγκεκριμένα το κεφάλαιο αυτό θα παρουσιαστεί ως ένα παράδειγμα. Θα δημιουργήσουμε μία μικρή βάση δεδομένων αναφοράς με όλους τους δικτυακούς τόπους που είναι δημιουργημένοι με χρήση του TYPO3. Θα επιτρέψουμε επίσης τους επισκέπτες του δικτυακού τόπου να καταχωρήσουν τους δικούς τους δικτυακούς τόπους στη βάση μας. Για τη δημιουργία της εφαρμογής αυτής θα χρειαστεί να εγκαταστήσουμε δύο επεκτάσεις: Extension Kickstarter (ext key kickstarter): Για δημιουργία της βασικής δομής της εφαρμογής. DB Integration (ext key wfqbe): Για δημιουργία της εφαρμογής προβολής της βάσης δεδομένων στον δικτυακό τόπο. Και οι δύο εφαρμογές έχουν πλήρες εγχειρίδιο χρήσης που μπορείτε να ανατρέξετε για περισσότερες λεπτομέρειες. Αν επιθυμείτε να εμβαθύνετε στην ανάπτυξη εφαρμογών στα πλαίσια του TYPO3 θα προτείναμε το πολύ καλό βιβλίο TYPO3 Extension Development του Dmitry Dulepov, των εκδόσεων Packt. 7.1.Extension Kickstarter Όπως αναφέραμε σκοπός του kickstarter είναι η δημιουργία της βασικής δομής για την εφαρμογή μας. Η επέκταση θα δημιουργηθεί (αυτόματα με χρήση του kickstarter) στον φάκελο που αποθηκεύονται όλες οι εφαρμογές: typo3conf/ext/. Αφού εγκαταστήσουμε το kickstarter πηγαίνουμε στον Διαχειριστή Επεκτάσεων και στον διακόπτη προβολής επιλέγουμε «Δημιουργία νέας επέκτασης».

98 8 of /14/ :43 PM Στη συνέχεια κάνουμε κλικ στο + δίπλα στο New Database Tables για να δημιουργήσουμε τους πίνακές μας στη βάση δεδομένων. Δημιουργούμε πρώτα τον πίνακα της κατηγορίας: Στη συνέχεια προσθέτουμε από κάτω όλα τα πεδία του συγκεκριμένου πίνακα. Στην παρούσα περίπτωση είναι μόνο ένα πεδίο: Τίτλος Κατηγορίας. Επίσης ορίζουμε το πεδίο που θα παίζει ρόλο ετικέτας για τις εγγραφές της κατηγορίας αυτής:

99 9 of /14/ :43 PM Αφου ολοκληρώσουμε τη διαμόρφωση του πίνακα αυτού κάνουμε κλικ στο κουμπί «Update» στο κάτω μέρος της σελίδας. Έπειτα δημιουργούμε ακόμη ένα πίνακα στον οποίο θα αποθηκεύουμε τους δικτυακούς τόπους: Στον οποίο προσθέτουμε τα εξής πεδία:

100 00 of /14/ :43 PM Τέλος ορίζουμε την ετικέτα των εγγραφών αυτού του πίνακα

101 01 of /14/ :43 PM Αφού ολοκληρώσουμε τη ρύθμιση των δύο πινάκων μας, προσθέτουμε και ένα Frontend Plugin, κάνοντας κλικ στο (+). Με το Frontend Plugin δημιουργείται ένα αρχείο το οποίο αναλαμβάνει να δημιουργήσει την HTML έξοδο της εφαρμογής μας στο δικτυακό τόπο. Αφού ολοκληρώσουμε τη ρύθμιση της εφαρμογής μας κάνουμε κλικ στο «View Results» και μετά στο «Write»: Η βασική εφαρμογή μας έχει δημιουργηθεί. Μόλις ολοκληρωθεί η εγγραφή, εγκαθιστούμε τη νέα εφαρμογή: Τώρα μπορούμε να δημιουργήσουμε κατηγορίες και Δικτυακούς Τόπους TYPO3 για την

102 02 of /14/ :43 PM εφαρμογή μας. Πηγαίνουμε στη Λειτουργική Μονάδα Λίστα, επιλέγουμε μία σελίδα τύπου «Φάκελος Συστήματος», και κάνουμε κλικ για δημιουργία νέας Εγγραφής: Στη λίστα που εμφανίζεται επιλέγουμε: Καταχωρούμε τη κατηγορία του δικτυακού τόπου και πατούμε «Αποθήκευση και Κλείσιμο» Επαναλαμβάνουμε την ίδια διαδικασία για να προσθέσουμε όλες τις κατηγορίες δικτυακών τόπων που επιθυμούμε. Στη συνέχεια δημιουργούμε εγγραφές τύπου «Δικτυακοί Τόποι TYPO3»:

103 03 of /14/ :43 PM Αφού ολοκληρώσουμε τη δημιουργία των εγγραφών μας μπορούμε να τις επεξεργαζόμαστε από το backend: 7.2.DB Integration Αφού έχουμε διαμορφώσει την εφαρμογή μας και έχουμε δημιουργήσει κάποιες δοκιμαστικές εγγραφές μπορούμε να δημιουργήσουμε τους κατάλληλους μηχανισμούς για προβολή των εγγραφών στο δικτυακό μας τόπο. Για τον λόγο αυτό δημιουργούμε την εξής δομή στο δέντρο σελίδων: Ακολουθούμε τα βήματα που φαίνονται στις παρακάτω εικόνες για την δημιουργία του SQL ερωτήματος που θα εμφανίζει την προβολή λίστας:

104 04 of /14/ :43 PM

105 05 of /14/ :43 PM Εναλλακτικά δίνεται η δυνατότητα δημιουργίας του ερωτήματος μέσω γραφικής διεπαφής: Αφού ολοκληρώσαμε τη δημιουργία του ερωτήματος, μπορούμε να προχωρήσουμε στη δημιουργία ενός νέου στοιχείου περιεχομένου στη σελίδα, το οποίο αναλαμβάνει να εκτελέσει το ερώτημα που μόλις δημιουργήσαμε και να εμφανίσει τα αποτελέσματα του ερωτήματος στον δικτυακό μας τόπο:

106 06 of /14/ :43 PM Αν προβάλουμε τη σελίδα «Δικτυακοί Τόποι TYPO3» θα δούμε όλες τις εγγραφές που έχουμε δημιουργήσει στο δικτυακό μας τόπο: Θα συνεχίσουμε για να αντικαταστήσουμε τη Τρίτη στήλη (uid) με ένα σύνδεσμο που θα κατευθύνει το χρήστη στη σελίδα λεπτομερειών για το συγκεκριμένο δικτυακό τόπο. Για τον λόγο αυτό δημιουργούμε ένα πρότυπο στη σελίδα αυτή:

107 07 of /14/ :43 PM Αν ανανεώσουμε τη σελίδα στο δικτυακό μας τόπο θα δούμε ότι η Τρίτη στήλη έχει πλέον αντικατασταθεί από ένα σύνδεσμο με την επικέτα «Λεπτομέρειες» που δείχνει στη σελίδα με τη προβολή λεπτομερειών. Με την ίδια διαδικασία θα δημιουργήσουμε ένα ερώτημα στη σελίδα λεπτομερειών, και ένα στοιχείο περιεχομένου στη το οποίο θα εκτελεί το ερώτημα αυτό, για να προβάλουμε τις λεπτομέρειες του εκάστοτε δικτυακού τόπου. Αφού ολοκληρώσουμε τη διαδικασία, αν μπούμε στη σελίδα λεπτομερειών κάνοντας κλικ στο

108 08 of /14/ :43 PM σύνδεσμο «Λεπτομέρειες» της λίστας θα δούμε την εξής προβολή: Θα τροποποιήσουμε την προβολή της μεμονωμένης προβολής για να φαίνεται πιο όμορφη, επεξεργαζόμενοι το προεπιλεγμένο πρότυπο της σελίδας. Δημιουργούμε ένα html αρχείο μέσα στον φάκελο fileadmin και δημιουργούμε το πρότυπο: <!-- ###RESULT_TEMPLATE### --> <!-- ###DATA_TEMPLATE### --> </p> <table width="100%" border="0"> <tr> <td width="18%">###field_image###</td> <td width="82%"><p><strong>τίτλος:</strong> ###FIELD_title###</p> <p><strong>url:</strong> ###FIELD_url###</p> <p><strong>κατηγορία:</strong> ###FIELD_category###</p></td> </tr> <tr> <td colspan="2">###field_description###</td> </tr> </table> <!-- ###DATA_TEMPLATE### --> <!-- ###RESULT_TEMPLATE### --> Κάθε πεδίο της μορφής ###FIELD_XXX### θα αντικατασταθεί δυναμικά με το αντίστοιχο πεδίο κατά το χρόνο απόδοσης. Για να ορίσουμε το αρχείου προτύπου που δημιουργήσαμε επεξεργαζόμαστε το στοιχείο περιεχομένου που εκτελεί το αντίστοιχο ερώτημα:

109 09 of /14/ :43 PM Αν ανανεώσουμε τη σελίδα λεπτομερειών θα δούμε: Απομένει να αντικαταστήσουμε το apth.gif με την εικόνα και να εμφανίσουμε το ως σύνδεσμο. Για το λόγο αυτό δημιουργούμε ένα πρότυπο στη σελίδα των λεπτομερειών (όπως δημιουργήσαμε και πρίν στη σελίδα της λίστας): Αν ανανεώσουμε την σελίδα λεπτομερειών φαίνεται η τελική προβολή:

110 10 of /14/ :43 PM Με την ίδια διαδικασία μπορούμε να δημιουργήσουμε αρκετά πολύπλοκες εφαρμογές. Στο εγχειρίδιο της εφαρμογής wfqbe περιγράφεται αναλυτικά η διαδικασία. Τέλος απομένει να δημιουργήσουμε τη σελίδα που θα επιτρέπει στους επισκέπτες του δικτυακού τόπου να καταχωρούν τους δικτυακούς τόπους που έχουν φτιάξει στο TYPO3. Επειδή πρέπει μόνο εγγεγραμμένοι χρήστες να μπορούν να καταχωρούν δικτυακούς τόπους (και όχι κάθε επισκέπτης), επεξεργαζόμαστε τις ιδιότητες της σελίδας «Καταχώρηση Δικτυακού Τόπου» και στη καρτέλα «Πρόσβαση» επιλέγουμε τις ομάδες χρηστών που θέλουμε να καταχωρούν site. Στις υπόλοιπες ομάδες χρηστών καθώς και στους μη εγγεγραμμένους επισκέπτες η σελίδα καταχώρησης site δε θα είναι προσβάσιμη. Στη συνέχεια από τη λειτουργική μονάδα «Λίστα» δημιουργούμε ένα ερώτημα:

111 11 of /14/ :43 PM

112 12 of /14/ :43 PM

113 13 of /14/ :43 PM Αφού ολοκληρώσουμε την καταχώρηση του ερωτήματος εισαγωγής το αποθηκεύουμε και δημιουργούμε στη σελίδα ένα στοιχείο περιεχομένου που θα «εκτελεί» αυτό το ερώτημα εισαγωγής: Έτσι στη σελίδα εμφανίζεται η παρακάτω φόρμα εισαγωγής:

114 14 of /14/ :43 PM 7.3.Formidable Χρησιμοποιώντας την εφαρμογή wfqbe δημιουργήσαμε σε πολύ μικρό χρονικό διάστημα μία πλήρη εφαρμογή. Ωστόσω εφαρμογές που δημιουργούνται με αυτό τον τρόπο δε μπορούν να επαναχρησιμοποιηθούν από τρίτους χρήστες. Υπάρχει δυνατότητα κωδικοποίησης της εφαρμογής σε κώδικα PHP, έτσι ώστε να μπορεί να διανεμηθεί σε τρίτους χρήστες. Για τον λόγο αυτό μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε το πλαίσιο γρήγορης ανάπτυξης εφαρμογών Ameos Formidable, το οποίο δημιουργεί πολύ εύκολα εφαρμογές που στηρίζονται σε περιγραφές XML Αρχείων. Περισσότερες πληροφορίες και παραδείγματα μπορείτε να βρείτε στην ιστοσελίδα FLOW3 Κατά την ανάπτυξη εφαρμογών κάποιες διαδικασίες τείνουν να γίνουν ρουτίνα. Για παράδειγμα η δημιουργία και η εμφάνιση ενός πίνακα με εγγραφές από μία Βάση δεδομένων είναι πολύ συνηθισμένο σενάριο εφαρμογών. Επειδή αυτό οδηγούσε σε «επανεγγραφή» και επανάληψη του ιδίου κώδικα σε διαφορετικές εφαρμογές (πχ του κώδικα που δημιουργεί και εμφανίζει τον πίνακα αυτό) αποφασήστηκε η συγγραφή ενός πλαισίου γρήγορης ανάπτυξης εφαρμογών με την ονομασία FLOW3. Το πλαίσιο ανάπτυξης FLOW3 θα μπορεί να χρησιμοποιηθεί και ανεξάρτητα από το TYPO3, όπως τα δεκάδες άλλα γνωστά πλαίσια ανάπτυξης (frameworks) σε php (cakephp,symphony) και σε java (spring, struts κλπ). Ωστόσω ο συνδιασμός του FLOW3 με ένα ισχυρό CMS του δίνει ένα ισχυρό πλεονέκτημα, για πραγματικά γρήγορη ανάπτυξη εφαρμογών. Η πρώτη release του FLOW3 αναμένεται στο τέλος του τρέχοντος έτους. Μπορείτε να ενημερώνεστε για την πορεία του έργου στην ιστοσελίδα