ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΘΝΙΚΗΣ ΑΜΥΝΑΣ ΤΜΗΜΑ ΥΠΟΔΟΜΗΣ

Transcript

1

2

3 ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΘΝΙΚΗΣ ΑΜΥΝΑΣ ΓΕΝΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ & ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗΣ & ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗΣ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗΣ ΤΜΗΜΑ ΥΠΟΔΟΜΗΣ ΠEΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΥΠΕΘΑ ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2014

4 Σύνταξη: Επισμηναγός (ΜΑ) Νεκτάριος Αλεξανδρής, MSc Απόστολος Νικολόπουλος, Δρ. Χημικός Μηχανικός Διόρθωση Επιμέλεια: Σμήναρχος Μηχανικός Γεώργιος Δρόσος, MSc, DIC [Διευθυντής Τμήματος Υποδομής ΥΠΕΘΑ] Σχεδίαση Εξωφύλλου: Σμηναγός (ΜΕ) Έλενα Παπάζογλου Οργάνωση και Συντονισμός Έκδοσης: Τμήμα Υποδομής ΥΠΕΘΑ [της Διεύθυνσης Στρατιωτικής & Τεχνολογικής Υποστήριξης (ΔΙΣΤΥ) της Γενικής Διεύθυνσης Οικονομικού Σχεδιασμού & Υποστήριξης (ΓΔΟΣΥ) του Υπουργείου Εθνικής Άμυνας (ΥΠΕΘΑ)] Φωτογραφικό Υλικό: Γενικά Επιτελεία (ΓΕ), ΓΔΟΣΥ και Διαδίκτυο Δημιουργικό Εκτύπωση Βιβλιοδεσία: Τυπογραφείο Ελληνικού Στρατού (ΤΥΕΣ) Copyright : 2014, Τμήμα Υποδομής ΥΠΕΘΑ, ISBN: Απαγορεύεται η αναδημοσίευση ή αναπαραγωγή του παρόντος έργου στο σύνολό του ή τμημάτων του με οποιονδήποτε τρόπο, καθώς και η μετάφραση ή εκμετάλλευσή του, σύμφωνα με τις διατάξεις του N. 2121/ 1993 και τις διεθνείς συμβάσεις. Επίσης, απαγορεύεται η αναπαραγωγή της σελιδοποίησης, του εξωφύλλου και γενικά όλης της αισθητικής εμφάνισης του έργου με οποιεσδήποτε μεθόδους, σύμφωνα με το N. 2121/1993.

5 ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΘΝΙΚΗΣ ΑΜΥΝΑΣ ΠEΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΥΠΕΘΑ 2014

6

7 Π ε ρ ι ε χ ό μ ε ν α ΣΕΛΙΔΑ Πρόλογος 11 Εισαγωγή 13 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1: Γενικά 15 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2: Αντικειμενικός Σκοπός και Βασικοί Πυλώνες 17 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3: Τομείς Περιβαλλοντικού Ενδιαφέροντος Κλιματική Αλλαγή Ενέργεια Έδαφος Αέρας Θαλάσσιο Περιβάλλον Εσωτερικά Ύδατα Φύση και Βιοποικιλότητα Ακουστικός Θόρυβος - Δονήσεις Επικίνδυνες Ουσίες και Υλικά Απόβλητα Πολιτιστική Κληρονομιά Αλληλεπίδραση Περιβαλλοντικών Θεμάτων 26 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4: Αρχές Υποδειγματική Συμπεριφορά ΕΔ Πρόληψη - Δέουσα Επιμέλεια Προφύλαξη Αναλογικότητα Εγγύτητα - Καταπολέμηση στην πηγή «Ο ρυπαίνων πληρώνει» Διαφάνεια 28

8 4.8. Διακλαδικότητα - Διαλειτουργικότητα 28 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5: Μέσα Στρατηγικός Σχεδιασμός και Στοχοθεσία Ανάπτυξη Εσωτερικού Κανονιστικού Πλαισίου Εκπαίδευση - Επιμόρφωση - Ευαισθητοποίηση Προσωπικού Επίβλεψη - Παρακολούθηση Ανάλυση Κύκλου Ζωής Υλικών Δραστηριοτήτων και Έργων Αειφορική Προμήθεια Υλικών και Υπηρεσιών Χρηματοδότηση Ανάπτυξη Συνεργασιών Παροχή Κοινωνικού Έργου Ανάπτυξη Συστημάτων Περιβαλλοντικής και Ενεργειακής Διαχείρισης 33 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6: Δομή και Αρμοδιότητες Φορείς Προστασίας Περιβάλλοντος και Ενέργειας Ενσωμάτωση Προστασίας Περιβάλλοντος στην Καθηκοντολογία Προσωπικού 35 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7: Ανασκόπηση 37 Επίλογος 39

9 ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΘΝΙΚΗΣ ΑΜΥΝΑΣ (ΥΠΕΘΑ) ΠEΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΥΠΕΘΑ Φεβρουάριος 2014

10

11 Πρόλογος Αναπληρωτού Υπουργού Η παρούσα Περιβαλλοντική Πολιτική του Υπουργείου Εθνικής Άμυνας (ΥΠΕΘΑ) είναι προϊόν ενδελεχούς ανασκόπησης και αναθεώρησης της από το 2007 αρχικής έκδοσης και περιλαμβάνει το θεμελιώδες πλαίσιο για την ενσωμάτωση αρχών βιώσιμης ανάπτυξης στις δραστηριότητες του ΥΠΕΘΑ και την υιοθέτηση κατάλληλων αρχών, μέσων και δομών για συνεχή βελτίωση των τεθέντων περιβαλλοντικών δεικτών. Βασικοί πυλώνες της είναι η συμμόρφωση με την περιβαλλοντική νομοθεσία, η αναγνώριση όλων των περιβαλλοντικών πτυχών των λειτουργιών των Ενόπλων Δυνάμενων (ΕΔ), η πρόληψη στη δημιουργία ρύπανσης και η ορθολογική διαχείριση ενέργειας και φυσικών πόρων. Η δεσμευτική υλοποίηση της παρούσας αποτελεί ρητή βούληση της πολιτικής ηγεσίας του Υπουργείου, ενώ κρίσιμη παράμετρος επιτυχούς εφαρμογής της είναι η με μέριμνα των Γενικών Επιτελείων και Γενικών Διευθύνσεων του ΥΠΕΘΑ επιβαλλόμενη ενημέρωση και καθολική συμμετοχή του προσωπικού των ΕΔ, στοχεύοντας στην περιβαλλοντική ευαισθητοποίηση και ενεργό δράση, τόσο βιωματικά όσο και παραδειγματικά, όλων των στελεχών των ΕΔ σε όλα τα επίπεδα Ιεραρχίας. Φωτεινή Γεννηματά Αναπληρωτής Υπουργός Εθνικής Άμυνας 11

12

13 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Περιβαλλοντική Πολιτική ΥΠΕΘΑ Τα πλούτη που προσφέρει το ελληνικό έδαφος και υπέδαφος, σε συνδυασμό με την άπλετη ύπαρξη ανανεώσιμων ενεργειακών πηγών, καταδεικνύουν μια οδό που μόνο προφανή οφέλη μπορεί να προσφέρει. Με γνώμονα αυτό, όλοι οι εμπλεκόμενοι, από τη βάση της κοινωνίας μέχρι την εκάστοτε πολιτειακή ηγεσία, καλούνται να συνεισφέρουν ώστε η εκμετάλλευση των υπόψη περιβαλλοντικών συνιστωσών, οι οποίες αναμφισβήτητα αποτελούν σημαντικά συγκριτικά πλεονεκτήματα της Ελλάδας, να αποτελέσει τη βάση μιας πορείας αναγέννησης της χώρας. Το ΥΠΕΘΑ, στο πλαίσιο της εν λόγω προσπάθειας, ανέλαβε πρωτοβουλίες και προχώρησε στην ανασκόπηση και αναθεώρηση της από 2007 Περιβαλλοντικής Πολιτικής του, ενσωματώνοντας τις συνιστώσες του προ έτους εγκριθέντος ολοκληρωμένου Στρατηγικού Σχεδιασμού του τομέα Περιβάλλοντος και Ενέργειας του ΥΠΕΘΑ, με διττό σκοπό: αφενός να συνεισφέρει στην ευρύτερη προσπάθεια της χώρας για υλοποίηση των αρχών μιας βιώσιμης ανάπτυξης και αφετέρου να αυξήσει τα μέγιστα την επιχειρησιακή ετοιμότητα των Μονάδων και του προσωπικού των ΕΔ ακολουθώντας σύγχρονα δόγματα και πρακτικές επιχειρήσεων, εκπαιδεύσεων, υποστήριξης και διοικητικής μέριμνας, καθώς και τις διεθνείς τάσεις, καινοτομίες και εξελίξεις στην έρευνα και τεχνολογία. Η επικαιροποιημένη Περιβαλλοντική Πολιτική του ΥΠΕΘΑ στηρίζεται στο όραμα που επιτάσσει τη βιωσιμότητα των ελληνικών ΕΔ και συμπυκνώνεται στο τρίπτυχο «Εκπλήρωση της Αποστολής - Προστασία του Περιβάλλοντος - Σύμπνοια με την Κοινωνία», λαμβάνοντας υπόψη την ισχύουσα εθνική νομοθεσία και τις αντίστοιχες Συμμαχικές και Κοινοτικές κατευθύνσεις και πρότυπα. Αντιστοιχεί δε, εν κατακλείδι, 13

14 στο θεμέλιο λίθο ανάπτυξης ενός μοντέλου βιώσιμης μετεξέλιξης των ελληνικών ΕΔ βασιζόμενου σε συγκεκριμένο πλαίσιο παραδοχών, στόχων, αρχών και μέσων για ανάληψη κατάλληλων στοχευμένων δράσεων. Σημαντικό ρόλο στην υλοποίηση της υπόψη Περιβαλλοντικής Πολιτικής του ΥΠΕΘΑ, που αποτελεί υψηλής προτεραιότητας θεσμικό κείμενο του Υπουργείου, θα πρέπει να διαδραματίσουν όλα τα στελέχη των ΕΔ, επιδεικνύοντας αίσθημα κοινωνικής ευθύνης και συνεπή περιβαλλοντική στάση και συμπεριφορά. 14

15 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 Γενικά 1.1 Αναγνωρίζοντας την ισχυρή σύνδεση μεταξύ περιβάλλοντος και ανάπτυξης, η Παγκόσμια Επιτροπή για το Περιβάλλον και την Ανάπτυξη (World Commission on Environment and Development) του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών (ΟΗΕ), το έτος 1987 πρωτοδιατύπωσε την έννοια της «αειφόρου» ή «βιώσιμης» ανάπτυξης ( sustainable development), σύμφωνα με την οποία οι παρούσες ανάγκες θα πρέπει να ικανοποιούνται δίχως να διακυβεύεται η δυνατότητα των μελλοντικών γενεών να ικανοποιήσουν τις δίκες τους ανάγκες. Η υλοποίηση της αειφόρου (βιώσιμης) ανάπτυξης στηρίζεται στους τρεις (3) αλληλοεξαρτώμενους και αλληλοενισχυόμενους πυλώνες της οικονομικής ευημερίας, της κοινωνικής ισότητας και της περιβαλλοντικής προστασίας. 1.2 Το έτος 1992, στο Παγκόσμιο Συνέδριο του ΟΗΕ για το Περιβάλλον και την Ανάπτυξη, 172 κράτη, μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα, δεσμεύτηκαν για την υιοθέτηση 27 αρχών οι οποίες πλαισιώνουν την αειφόρο (βιώσιμη) ανάπτυξη, και την εφαρμογή αυτών σε όλα τα επίπεδα πολιτικής. 1.3 Σύμφωνα με το Σύνταγμα της Ελλάδας, η προστασία του φυσικού και πολιτιστικού περιβάλλοντος αποτελεί υποχρέωση του κράτους και δικαίωμα του κάθε πολίτη. Όλα τα ληφθέντα μέτρα προς την κατεύθυνση αυτή θα πρέπει να εντάσσονται στο πλαίσιο της αρχής της αειφορίας (βιωσιμότητας). 1.4 Κατά την εκτέλεση της αποστολής τους, οι Ένοπλες Δυνάμεις (ΕΔ) αλληλεπιδρούν με το φυσικό και ανθρωπογενές περιβάλλον. Προκειμένου να εκτελέσουν την αποστολή τους, οι ΕΔ θα πρέπει να έχουν στη διάθεσή τους φυσικούς και ενεργειακούς πόρους, οι οποίοι είναι απαραίτητοι για 15

16 επαρκή εκπαίδευση και αποτελεσματικές επιχειρήσεις επί των σύγχρονων και των αναδυόμενων απειλών αλλά και των προκλήσεων του μέλλοντος. Η εφαρμογή των αρχών της αειφόρου (βιώσιμης) ανάπτυξης παρέχει το πλαίσιο διασφάλισης των υπόψη πόρων. 1.5 Το Υπουργείο Εθνικής Άμυνας (ΥΠΕΘΑ) της Ελληνικής Δημοκρατίας: α. ως ένας από τους αποτελεσματικότερους φορείς στρατιωτικής ισχύος σε διεθνές επίπεδο, β. ως ένας από τους μεγαλύτερους κρατικούς φορείς σε εθνικό επίπεδο, γ. ως φορέας ο οποίος επηρεάζεται από περιβαλλοντική ζημία η οποία έχει προκληθεί από τρίτους, δ. ως αναπόφευκτος ρυπαντής, στο πλαίσιο εκπλήρωσης της αποστολής του και τέλος ε. ως φορέας παροχής συνδρομής για την αντιμετώπιση εκτάκτων καταστάσεων σε εθνικό και διεθνές επίπεδο, καλείται να δράσει επί των περιβαλλοντικών θεμάτων τα οποία είτε εντοπίζονται, ή λαμβάνουν χώρα, στο χώρο ευθύνης των ΕΔ, είτε δημιουργούνται ως απόρροια των διαφόρων δραστηριοτήτων των ΕΔ, τόσο σε περίοδο ειρήνης όσο και σε περίοδο κρίσης. 16

17 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 Αντικειμενικός Σκοπός και Βασικοί Πυλώνες 2.1 Αντικειμενικός σκοπός της Περιβαλλοντικής Πολιτικής του ΥΠΕΘΑ είναι η ελαχιστοποίηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων όλων των δραστηριοτήτων των ΕΔ και η εφαρμογή των αρχών της αειφόρου (βιώσιμης) ανάπτυξης. 2.2 Η προστασία του περιβάλλοντος αποτελεί παράγοντα ο οποίος πρέπει να λαμβάνεται υπ όψιν σε όλες τις φάσεις σχεδιασμού και υλοποίησης των έργων και των δραστηριοτήτων των ΕΔ. Εν τούτοις, σε περίπτωση όπου υφίσταται σύγκρουση μεταξύ τυχόν επιχειρησιακών απαιτήσεων και περιβαλλοντικών αρχών, οι επιχειρησιακές απαιτήσεις τίθενται σε απόλυτη προτεραιότητα. Ακόμα όμως και στην περίπτωση αυτή, οι ΕΔ θα πρέπει να καταβάλουν κάθε δυνατή προσπάθεια για την ελαχιστοποίηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων. 2.3 Η εισαγωγή των αρχών της αειφόρου (βιώσιμης) ανάπτυξης στις ΕΔ δεν θα πρέπει να παρεμποδίζει την υλοποίηση του επιχειρησιακού έργου τους, και, όπου είναι δυνατόν, συνεργικά να το υποστηρίζει, παρέχοντας τις ακόλουθες δυνατότητες: α. Έγκαιρη προετοιμασία για την αντιμετώπιση των προκλήσεων του μέλλοντος (κλιματική αλλαγή, διαθεσιμότητα ενεργειακών πόρων). β. Αποτελεσματικότερη και αμεσότερη διαχείριση των τρεχόντων περιβαλλοντικών, κοινωνικών και οικονομικών θεμάτων τα οποία πιθανώς περιορίζουν την επιχειρησιακή ετοιμότητα και ικανότητα των ΕΔ. 2.4 Η υλοποίηση και εφαρμογή της Περιβαλλοντικής Πολιτικής του ΥΠΕΘΑ αποτελεί δέσμευση της πολιτικής και 17

18 στρατιωτικής ηγεσίας για στήριξη των ακόλουθων πέντε (5) βασικών πυλώνων: α. Εναρμόνιση με την κοινοτική/ εθνική νομοθεσία και τις συμμαχικές συμφωνίες. Αποτελεί άμεση προτεραιότητα η τήρηση της περιβαλλοντικής κοινοτικής/ εθνικής νομοθεσίας και των αντίστοιχων συμφωνιών στο πλαίσιο του Βορειοατλαντικού Συμφώνου (ΝΑΤΟ), καθώς επίσης και των υποχρεώσεων οι οποίες απορρέουν για τις ΕΔ. Η χρήση των όποιων εξαιρέσεων προβλέπονται από την περιβαλλοντική νομοθεσία για τα έργα και τις δραστηριότητες των ΕΔ θα πρέπει να γίνεται με φειδώ και αποκλειστικά για τις περιπτώσεις όπου αντικειμενικά θα πρέπει να διαφυλάσσονται οι επιχειρησιακές απαιτήσεις και δυνατότητες. Δεν θα πρέπει να χορηγούνται εξαιρέσεις των έργων και δραστηριοτήτων των ΕΔ από την κείμενη νομοθεσία με αιτιολογία το οικονομικό κόστος. Παράλληλα, στις περιπτώσεις όπου υφίσταται σχετικό νομικό κενό, το ΥΠΕΘΑ θα πρέπει να θεσπίζει εσωτερικές διαδικασίες, με τις οποίες θα επιδιώκεται η τήρηση των γενικότερων αρχών περιβαλλοντικής προστασίας. β. Ορθολογιστική διαχείριση φυσικών πόρων και ενέργειας. Το μέγεθος του ανθρωπίνου δυναμικού, καθώς και το μέγεθος, η ποικιλία και η διασπορά εξοπλισμού και εγκαταστάσεων, επιβάλουν τη διαχείριση των φυσικών πόρων και της ενέργειας με ορθολογιστικό πνεύμα, αφενός προάγοντας την αρχή της αειφορίας (βιωσιμότητας) και αφετέρου περιστέλλοντας τις αντίστοιχες οικονομικές δαπάνες. γ. Αποφυγή στη δημιουργία ρύπανσης. Κατά τον σχεδιασμό και την εκτέλεση όλων των δραστηριοτήτων θα πρέπει να λαμβάνεται μέριμνα ώστε να εκτιμάται η πιθανότητα πρόκλησης ρύπανσης και να λαμβάνονται όλα τα ενδεικνυόμενα μέτρα για την αποφυγή της. 18

19 δ. Διαρκής βελτίωση της περιβαλλοντικής επίδοσης. Μέσω του μεθοδικού σχεδιασμού προγραμμάτων και δράσεων, της έγκαιρης υλοποίησής τους, τους διαρκούς ελέγχους και των κατά περίπτωση απαιτούμενων διορθωτικών ενεργειών, το ΥΠΕΘΑ στοχεύει στη διαρκή βελτίωση της περιβαλλοντικής επίδοσης σε όλα τα επίπεδα διοίκησης. ε. Καθολική συμμετοχή του προσωπικού. Το σύνολο του προσωπικού των ΕΔ, μόνιμο (στρατιωτικό και πολιτικό) και κληρωτό (στρατευμένο), θα πρέπει να είναι πλήρως ενήμερο για την Περιβαλλοντική Πολιτική του ΥΠΕΘΑ και για τα περιβαλλοντικά προγράμματα που βρίσκονται σε εξέλιξη. Ανάλογα με το βαθμό και τη θέση που κατέχει, το σύνολο του προσωπικού θα πρέπει: (1) να συμμετέχει ενεργά στα περιβαλλοντικά προγράμματα που το αφορούν. (2) να συμβάλει τόσο στην ανάδειξη των περιβαλλοντικών πτυχών εντός του εργασιακού του περιβάλλοντος όσο και στην επιτυχή αντιμετώπισή τους. Παράλληλα, η Περιβαλλοντική Πολιτική θα πρέπει να είναι γνωστή σε όλους τους συνεργαζόμενους με το ΥΠΕΘΑ φορείς, εγχώριους και διεθνείς, οι οποίοι θα πρέπει να εναρμονίζονται με τις γενικές αρχές της. 2.5 Η παρούσα Περιβαλλοντική Πολιτική: α. οριοθετεί το πλαίσιο θέσπισης Στρατηγικού Σχεδιασμού και Στοχοθεσίας στον τομέα της προστασίας περιβάλλοντος για το ΥΠΕΘΑ. β. καθορίζει το πλαίσιο οργανωτικής δομής για τη διαχείριση των θεμάτων προστασίας περιβάλλοντος εντός των ΕΔ. γ. θέτει το πλαίσιο απαιτήσεων προστασίας περιβάλλοντος και ενεργειακής διαχείρισης στους τομείς της καθημερινής λειτουργίας, της επιχειρησιακής λειτουργίας και του κύκλου ζωής υλικών εντός των ΕΔ. 19

20 δ. αποτελεί τη βάση για την εκπόνηση θεσμικών κειμένων επί θεμάτων προστασίας περιβάλλοντος/ διαχείρισης ενέργειας, καθώς και για το σχεδιασμό και την υλοποίηση περιβαλλοντικών προγραμμάτων στους τομείς της καθημερινής λειτουργίας, της επιχειρησιακής λειτουργίας και του κύκλου ζωής υλικών εντός των ΕΔ. 20

21 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 Τομείς Περιβαλλοντικού Ενδιαφέροντος 3.1 Κλιματική Αλλαγή Η κλιματική αλλαγή εκτιμάται ότι θα επηρεάσει την καθημερινή λειτουργία των στρατιωτικών εγκαταστάσεων και τον επιχειρησιακό τρόπο λειτουργίας των ΕΔ, λόγω της αλλαγής στα φυσικά χαρακτηριστικά των θεάτρων επιχειρήσεων και του περιορισμού των διαθέσιμων ενεργειακών/ υδατικών πόρων. Το ΥΠΕΘΑ θα πρέπει να προσαρμόσει τη λειτουργία του προκειμένου να αντιμετωπίσει έγκαιρα και επιτυχώς τις παραπάνω επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, συμβάλλοντας παράλληλα στην επίτευξη των αντίστοιχων εθνικών στόχων. Στο πλαίσιο αυτό, θα πρέπει να: α. υιοθετήσει τη χρήση ουσιών οι οποίες δεν συμβάλλουν στο φαινόμενο του θερμοκηπίου. β. περιστείλει τις εκπομπές των αερίων τα οποία συμβάλλουν στο φαινόμενο του θερμοκηπίου, περιορίζοντας την εξάρτηση σε ορυκτά καύσιμα και παράλληλα ενισχύοντας τη χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. 3.2 Ενέργεια Οι ΕΔ θα πρέπει να επιδιώκουν τη μείωση του ενεργειακού αποτυπώματος από όλες τις δραστηριότητές τους (ήτοι εξοικονόμηση ενέργειας σε συνδυασμό με χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας), μέσω ευαισθητοποίησης του προσωπικού, οργανωτικών αλλαγών και υιοθέτησης νέων τεχνολογιών και διαδικασιών, προκειμένου να εξασφαλίζεται η μέγιστη δυνατή ενεργειακή αποδοτικότητα, επάρκεια και αυτονομία, με προφανή επιχειρησιακά και οικονομικά οφέλη. 3.3 Έδαφος Το έδαφος αποτελεί πολύτιμο φυσικό πόρο και 21

22 για τον λόγο αυτόν αποδίδεται υψηλή προτεραιότητα στην προστασία του. Οι πιθανές εστίες ρύπανσης εδάφους καταγράφονται και αξιολογούνται, ώστε να διενεργηθούν έργα αποκατάστασης όπου απαιτείται. 3.4 Αέρας Οι ΕΔ θα πρέπει να διατηρούν τις αέριες εκπομπές, οι οποίες περιλαμβάνουν τα προϊόντα καύσης κινητήρων οχημάτων, αεροσκαφών, πλοίων και συστημάτων θέρμανσης, καθώς και τις πτητικές ουσίες, στο χαμηλότερο δυνατό επίπεδο. Παράλληλα, το ΥΠΕΘΑ εφαρμόζει τα χρονοδιαγράμματα απόσυρσης των ουσιών οι οποίες προκαλούν το φαινόμενο της καταστροφής της στοιβάδας του στρατοσφαιρικού όζοντος. 3.5 Θαλάσσιο Περιβάλλον Η παρουσία των ναυτικών δυνάμεων θα πρέπει να γίνεται με τρόπο που να προκαλείται η ελάχιστη δυνατή επιβάρυνση στο θαλάσσιο περιβάλλον. Ομοίως, κάθε άλλη δραστηριότητα των ΕΔ, η οποία δύναται να έχει επίδραση στο θαλάσσιο περιβάλλον, θα πρέπει να υλοποιείται με τρόπο ώστε να λαμβάνονται προηγουμένως τα ενδεδειγμένα τεχνικά και οργανωτικά μέτρα για την πρόληψη και την καταπολέμηση κάθε πιθανού περιστατικού ρύπανσης. 3.6 Εσωτερικά Ύδατα Η διαχείριση των υδάτινων πόρων, επιφανειακών και υπογείων, θα πρέπει να εξασφαλίζει τη βιωσιμότητά τους από πλευράς ποιότητας και ποσότητας. Στο πλαίσιο αυτό, οι ΕΔ θα πρέπει: α. να χρησιμοποιούν ορθολογικά τους διατιθέμενους υδάτινους πόρους, αξιοποιώντας οργανωτικά και τεχνικά μέσα, στοχεύοντας κατά προτεραιότητα στην περιστολή της κατανάλωσης και στην επαναχρησιμοποίηση. 22

23 β. να μην προβαίνουν σε οποιαδήποτε πράξη ή παράλειψη η οποία δυνητικά θα οδηγήσει στην ποιοτική ή ποσοτική υποβάθμισή τους. 3.7 Φύση και Βιοποικιλότητα Η διαφύλαξη των ενδιαιτημάτων και της χλωρίδας πανίδας που αυτά φιλοξενούν αποτελεί καθολική υποχρέωση. Πέραν της προφανούς σημασίας της βιοποικιλότητας, για τις ΕΔ το φυσικό υπόβαθρο αποτελεί σημαντική παράμετρο για την εκτέλεση ασκήσεων κάτω από συνθήκες οι οποίες προσομοιάζουν κατά το δυνατόν τις πραγματικές. Επισημαίνεται ότι σε διεθνές επίπεδο αναγνωρίζεται η σημασία των πεδίων στρατιωτικών ασκήσεων ως νησίδες βιοποικιλότητας. Στο πλαίσιο αυτό, οι ΕΔ θα πρέπει να: α. μεριμνούν για την προστασία του φυσικού περιβάλλοντος, προσαρμόζοντας τις καθημερινές δραστηριότητες καθώς και σχεδιάζοντας και εκτελώντας ασκήσεις κατά τρόπο ο οποίος να μην επηρεάζει προστατευόμενες περιοχές και γενικότερα να περιορίζει πιθανές πιέσεις στο φυσικό περιβάλλον. β. συνδράμουν με προσωπικό και μέσα στην πρόληψη και στην αντιμετώπιση φυσικών καταστροφών (πυρκαγιές, πλημμύρες κ.α.) καθώς και σε δράσεις ανάπλασης του φυσικού περιβάλλοντος (αναδασώσεις, καθαρισμοί ακτών κ.α.). 3.8 Ακουστικός Θόρυβος Δονήσεις Οι ΕΔ θα πρέπει να μεριμνούν για την περιστολή του ακουστικού θορύβου και των δονήσεων που παράγονται από τις δραστηριότητές τους, κατά τρόπο οικονομικά και τεχνικά εφικτό, διατηρώντας βέβαια την απαιτούμενη επιχειρησιακή ικανότητα. Στο πλαίσιο αυτό, θα πρέπει: α. όλα τα έργα και οι δραστηριότητες να σχεδιάζονται και να εκτελούνται λαμβάνοντας υπόψη και τις χρήσεις γης των επηρεαζόμενων περιοχών, β. να εφαρμόζονται καλές οργανωτικές 23

24 πρακτικές (αποφυγή υπερπτήσεων κατοικημένων/ τουριστικών/ προστατευόμενων περιοχών και μνημείων, θέσπιση ελάχιστων ορίων στις επιβεβλημένες υπερπτήσεις, περιστολή ωραρίου θορυβωδών εργασιών, αποφυγή χρήσης ηλεκτρομηχανών από τα πλοία εντός των λιμένων κατάπλου, κ.α.), γ. να προσδιορίζονται ο ακουστικός θόρυβος και οι δονήσεις που παράγονται από τα έργα και τις δραστηριότητες των ΕΔ, δ. να αξιοποιούνται σύγχρονα τεχνικά μέσα για μείωση στην εκπομπή και στη διάδοση του παραγόμενου θορύβου και των δονήσεων. 3.9 Επικίνδυνες Ουσίες και Υλικά Η διακίνηση, αποθήκευση και η χρήση των επικίνδυνων ουσιών και υλικών εκτελείται από κατάλληλα εκπαιδευμένο προσωπικό, σύμφωνα με την κείμενη νομοθεσία και τις καθιερωμένες καλές πρακτικές. Η χρήση των επικινδύνων ουσιών και υλικών θα πρέπει να περιορίζεται μόνο στις απολύτως απαραίτητες περιπτώσεις, για τις οποίες οι υφιστάμενες εναλλακτικές ουσίες δεν ικανοποιούν επαρκώς τον σκοπό της επιχειρησιακής χρήσης τους και σύμφωνα με τις αντίστοιχες ειδικές προβλέψεις - περιορισμούς της κοινοτικής και εθνικής νομοθεσίας Απόβλητα Οι ΕΔ ακολουθούν την σύγχρονη ιεραρχία των δράσεων της διαχείρισης αποβλήτων: Πρόληψη Επαναχρησιμοποίηση Ανακύκλωση Ανάκτηση Διάθεση. Ο κύριος στόχος είναι η μείωση της ποσότητας και της επικινδυνότητας των παραγόμενων αποβλήτων. Τα απόβλητα θα πρέπει να επαναχρησιμοποιούνται ή να υποβάλλονται σε εργασίες ανάκτησης υλικών ή/ και ενέργειας. Εάν αυτό δεν είναι τεχνικά ή οικονομικά εφικτό, τότε επιλέγεται η διάθεση με περιβαλλοντικά αποδεκτό τρόπο. 24

25 Ο διαχωρισμός των αποβλήτων θα πρέπει να εφαρμόζεται κατά το δυνατόν ενωρίτερα, δηλαδή στην πηγή της παραγωγής των αποβλήτων. Σημειώνεται ότι ιδιαίτερη βαρύτητα δίνεται στην διαχείριση των επικινδύνων αποβλήτων, τα οποία, λόγω των εγγενών χαρακτηριστικών τους, αποτελούν εν δυνάμει απειλή για το περιβάλλον και τον άνθρωπο. Για τα υπόψη ρεύματα αποβλήτων θα πρέπει να εξασφαλίζεται είτε η επεξεργασία τους εντός των Μονάδων, σύμφωνα με τις εκάστοτε βέλτιστες διαθέσιμες τεχνικές, είτε η ασφαλής προσωρινή αποθήκευση και εν συνεχεία απόδοση σε κατάλληλα αδειοδοτημένες εταιρείες, εξασφαλίζοντας την πλήρη ιχνηλασιμότητά τους από την παραγωγή έως τον τελικό προορισμό. Η βελτίωση των υφιστάμενων υποδομών καθώς και η ανάπτυξη νέων, κατάλληλων ανά περίπτωση περιβαλλοντικών υποδομών για την τήρηση της ιεράρχησης στη διαχείριση των αποβλήτων αποτελεί διαρκή επιδίωξη του ΥΠΕΘΑ Πολιτιστική Κληρονομιά Το ΥΠΕΘΑ επιδιώκει τη διαφύλαξη και την ανάδειξη του ιστορικού και πολιτιστικού περιβάλλοντος. Στο πλαίσιο αυτό θα πρέπει να: α. διασφαλίζεται η ακεραιότητα των χώρων ιστορικής και πολιτιστικής κληρονομιάς από τις στρατιωτικές δραστηριότητες. β. συνεκτιμώνται οι πιθανές επιπτώσεις σε μνημεία, κατά τη φάση σχεδιασμού και εκτέλεσης έργων και δραστηριοτήτων που εξυπηρετούν σκοπούς Εθνικής Άμυνας. γ. αναδεικνύονται, έπειτα από κατάλληλη αποκατάσταση και συντήρηση, τα μέσα, τα κτήρια και οι χώροι ιστορικού και πολιτιστικού ενδιαφέροντος κυριότητας των ΕΔ (ιστορικά πλοία αεροσκάφη και λοιπά στρατιωτικά μέσα, οχυρά, μουσεία, φάροι, κ.α.). Στην υπόψη κατεύθυνση 25

26 ενθαρρύνεται η σύναψη συνεργασιών με κρατικούς και επιστημονικούς φορείς, καθώς και με την τοπική αυτοδιοίκηση Αλληλεπίδραση Περιβαλλοντικών Θεμάτων Οι περιβαλλοντικοί τομείς διασυνδέονται μεταξύ τους μέσω πολύπλοκων μηχανισμών. Οι επιπτώσεις (θετικές ή αρνητικές) σε κάποιον εξ αυτών δύναται να επηρεάσουν και τους υπόλοιπους περιβαλλοντικούς τομείς (domino effect). Οι ΕΔ σε πρώιμο στάδιο θα πρέπει να προσδιορίζουν και να λαμβάνουν υπόψη στο σχεδιασμό και την εκτέλεση των έργων και δραστηριοτήτων τις πιθανές συνέργειες μεταξύ των περιβαλλοντικών τομέων, προς αντιμετώπιση των δυσμενών επιπτώσεων και ενίσχυση των θετικών αποτελεσμάτων. 26

27 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 Αρχές 4.1 Υποδειγματική Συμπεριφορά ΕΔ Οι ΕΔ, ως θεσμός με τη μέγιστη αποδοχή και αναγνώριση στην κοινή γνώμη, διαθέτοντας εγκαταστάσεις σε όλη την ελληνική επικράτεια, εκπροσωπώντας τη χώρα σε διεθνείς οργανισμούς και συμμετέχοντας σε διεθνείς πρωτοβουλίες και επιχειρήσεις, οφείλουν να επιδεικνύουν υποδειγματική συμπεριφορά και σε θέματα προστασίας του περιβάλλοντος. 4.2 Πρόληψη Δέουσα Επιμέλεια Οι υπόψη αρχές αφορούν στην επίδειξη φροντίδας σε κοινώς αποδεκτό, επαρκές επίπεδο επί θεμάτων περιβαλλοντικής προστασίας και ενεργειακής διαχείρισης σε όλες τις φάσεις του κύκλου ζωής των έργων και δραστηριοτήτων που εξυπηρετούν σκοπούς εθνικής άμυνας. Προϋποθέτει: α. έμπρακτη δέσμευση όλων των επιπέδων διοίκησης και του συνόλου του προσωπικού, β. έγκαιρη και ολοκληρωμένη αναγνώριση των περιβαλλοντικών πτυχών που περικλείουν οι στρατιωτικές δραστηριότητες, γ. επαρκή γνώση της σχετικής νομοθεσίας και των βέλτιστων διαθέσιμων πρακτικών, δ. ορθολογική χρήση πρώτων υλών και υλικών, ε. άμεση και αποτελεσματική αντίδραση στην αντιμετώπιση έκτακτων καταστάσεων και ατυχημάτων. 4.3 Προφύλαξη Σύμφωνα με την αρχή της προφύλαξης, έως ότου προσδιοριστεί πλήρως το μέγεθος και οι επιπτώσεις ενός περιβαλλοντικού ατυχήματος, αυτό θα πρέπει να θεωρείται εν δυνάμει σημαντικό και να αντιμετωπίζεται με τον μεγαλύτερο δυνατό βαθμό προστασίας τόσο για το περιβάλλον όσο και για τον άνθρωπο. 27

28 4.4 Αναλογικότητα Η εξασφάλιση των καλύτερων δυνατών συνθηκών για επιτυχή έκβαση των επιχειρήσεων δεν διακυβεύεται και τίθεται σε απόλυτη προτεραιότητα. Παρ όλα ταύτα, η επιχειρησιακή αντίδραση θα πρέπει να είναι ανάλογη σε μέγεθος, ένταση και διάρκεια με την απειλή, προκειμένου οι επιπτώσεις προς το περιβάλλον να είναι οι κατά το δυνατόν ελάχιστες. 4.5 Εγγύτητα Καταπολέμηση στην πηγή Η διαχείριση των αποβλήτων και η αντιμετώπιση των περιβαλλοντικών προβλημάτων που ανακύπτουν γενικότερα, θα πρέπει κατά προτεραιότητα να εκτελείται στην περιοχή ενδιαφέροντος, έτσι ώστε: α. να αποφεύγεται ο κίνδυνος πρόκλησης ατυχημάτων κατά τη μεταφορά. β. να ελαχιστοποιείται το προκαλούμενο ενεργειακό αποτύπωμα και το συνεπαγόμενο οικονομικό κόστος από την ενδεχόμενη μεταφορά. 4.6 «Ο ρυπαίνων πληρώνει» Ο παραγωγός αποβλήτων και ο υπαίτιος για την πρόκληση ρύπανσης ή υποβάθμισης του περιβάλλοντος τίθεται υπεύθυνος για το κόστος της σύννομης διαχείρισης των αποβλήτων και της αποκατάστασης του περιβάλλοντος αντίστοιχα. 4.7 Διαφάνεια Η περιβαλλοντική πληροφορία θα πρέπει να διαχέεται προς όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη, διαφυλάσσοντας βέβαια το απόρρητο στις περιπτώσεις που αυτό επιβάλλεται από επιχειρησιακές ανάγκες. 4.8 Διακλαδικότητα Διαλειτουργικότητα Η ανάπτυξη συνεργασιών τόσο μεταξύ των Κλάδων των ΕΔ όσο και με άλλους φορείς θα πρέπει να επιδιώκεται κατά το μέγιστο δυνατό, καθώς λειτουργεί ευεργετικά στην εξεύρεση λύσεων για την αντιμετώπιση των περιβαλλοντικών πτυχών, προσδίδοντας την επιθυμητή συναίνεση μεταξύ των ενδιαφερόμενων μερών και περιορίζοντας τόσο το οικονομικό κόστος όσο και το ενεργειακό αποτύπωμα. 28

29 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5 Μέσα 5.1 Στρατηγικός Σχεδιασμός και Στοχοθεσία Με την εκπόνηση κατάλληλου ολοκληρωμένου Στρατηγικού Σχεδιασμού στον τομέα του Περιβάλλοντος, καθώς και την επακόλουθη θέσπιση αντίστοιχων ειδικών, μετρήσιμων, εκχωρημένων, εφικτών και χρονικά προσδιορισμένων στόχων (Specific, Measurable, Assignable, Realistic, Time-bound - SMART) επί των δραστηριοτήτων με σημαντικές περιβαλλοντικές πτυχές, οι ΕΔ αποβλέπουν στη διαρκή βελτίωση της περιβαλλοντικής επίδοσης, μέσω συντονισμένων δράσεων, οι οποίες πολλές φορές λειτουργούν συνεργικά. Οι επιδόσεις στην εφαρμογή της Περιβαλλοντικής Πολιτικής θα πρέπει να μετρώνται μέσω κατάλληλων Δεικτών, οι οποίοι αφορούν σε αντίστοιχες Δράσεις, σε τακτή βάση. 5.2 Ανάπτυξη Εσωτερικού Κανονιστικού Πλαισίου Στο γενικότερο πλαίσιο τυποποίησης των δραστηριοτήτων των ΕΔ, είναι απαραίτητη η ανάπτυξη ενός ολοκληρωμένου εσωτερικού κανονιστικού πλαισίου περιβαλλοντικής προστασίας, μέσω θεσμικών κειμένων (Κανονισμοί, Πάγιες Διαταγές, Σχέδια κ.α.), εγχειριδίων και διαταγών, δομημένο με τρόπο που να καλύπτει: α. Την πλήρη αναγνώριση των περιβαλλοντικών πτυχών των δραστηριοτήτων των ΕΔ, την εν συνεχεία ορθολογική αξιολόγηση και, τέλος, την επιτυχή αντιμετώπισή τους. β. Την άμεση αντίδραση και αποτελεσματική αντιμετώπιση έκτακτων καταστάσεων. 29

30 5.3 Εκπαίδευση Επιμόρφωση Ευαισθητοποίηση Προσωπικού Η εφαρμογή της Περιβαλλοντικής Πολιτικής του ΥΠΕΘΑ προϋποθέτει την καθολική δέσμευση και ενεργό συμμετοχή του προσωπικού, από το βαθμό και τη θέση την οποία κατέχει ο καθένας. Η ευαισθητοποίηση του συνόλου του προσωπικού και η πολυεπίπεδη και στοχευμένη, ανάλογα με την ειδικότητα και τα ασκούμενα καθήκοντα, επιμόρφωση / εκπαίδευση κρίνεται απολύτως απαραίτητη. Στο πλαίσιο αυτό έχει τεθεί από το ΥΠΕΘΑ ως υψηλής προτεραιότητας και πρωταρχικής σημασίας στόχος η συνεχής αξιολόγηση και αναβάθμιση της περιβαλλοντικής συνείδησης (γνώσης, στάσης, συμπεριφοράς) όλου του προσωπικού των ΕΔ με κατάλληλα εργαλεία. 5.4 Επίβλεψη Παρακολούθηση Μέσω τακτικών και έκτακτων επιτόπιων περιβαλλοντικών ελέγχων που διεξάγονται από εξειδικευμένα στελέχη των ΕΔ σε όλες τις εγκαταστάσεις, καθώς και μέσω συστήματος περιοδικών αναφορών, ασκείται η απαιτούμενη επίβλεψη στην υλοποίηση της Περιβαλλοντικής Πολιτικής και στην επίτευξη των επιμέρους στόχων. 5.5 Ανάλυση Κύκλου Ζωής Υλικών, Δραστηριοτήτων και Έργων Η ανάλυση κύκλου ζωής παρέχει πληροφορίες για τις εκτιμώμενες επιπτώσεις που προκύπτουν σε όλα τα στάδια του κύκλου ζωής των δραστηριοτήτων και των υλικών, δηλαδή κατά το σχεδιασμό, τη λειτουργία / χρήση, καθώς και μετά το πέρας της ωφέλιμης ζωής (παύση δραστηριότητας ή απόσυρση υλικού αντίστοιχα). Η ανάλυση του κύκλου ζωής θα πρέπει να εφαρμόζεται κατά το σχεδιασμό δραστηριοτήτων, έργων και προμηθειών στις ΕΔ, με σκοπό την εκτίμηση και εν συνεχεία αποτελεσματική αντιμετώπιση των περιβαλλοντικών πτυχών τους σε καθένα από τα προαναφερόμενα στάδια, στο πλαίσιο των αρχών πρόληψης και δέουσας επιμέλειας. 30

31 5.6 Αειφορική (Βιώσιμη) Προμήθεια Υλικών και Υπηρεσιών («Πράσινες Προμήθειες») Κατά τα πρώιμα στάδια των προγραμμάτων προμήθειας υλικών / εξοπλισμού, παροχής υπηρεσιών και εκτέλεσης έργων από τρίτους και ειδικότερα κατά τη σύνταξη των τεχνικών προδιαγραφών οι οποίες προκύπτουν με βάση τις προβαλλόμενες επιχειρησιακές απαιτήσεις, θα πρέπει να εξετάζεται και να λαμβάνεται υπόψη η περιβαλλοντική παράμετρος για όλες τις φάσεις του κύκλου ζωής των υλικών / εξοπλισμού, των υπηρεσιών και των έργων. Στο πλαίσιο αυτό, θα πρέπει να εξετάζονται, μεταξύ άλλων, η χρήση των αντίστοιχων βέλτιστων διαθέσιμων τεχνικών, η υποκατάσταση επικινδύνων ουσιών με ουσίες φιλικές προς το περιβάλλον και τον άνθρωπο, καθώς και ο περιορισμός του ενεργειακού αποτυπώματος, των αερίων εκπομπών και των παραγόμενων αποβλήτων του προς προμήθεια εξοπλισμού και των προς εκτέλεση έργων. 5.7 Χρηματοδότηση Για την υποστήριξη των περιβαλλοντικών δράσεων προς επίτευξη των θεσπισμένων περιβαλλοντικών στόχων, απαιτείται, κατά περίπτωση, η διάθεση ανάλογων χρηματικών πιστώσεων. Η κάλυψη των υπόψη απαιτήσεων θα πρέπει να είναι έγκαιρη, μέσω κατάλληλου προγραμματισμού, καθώς και επαρκής, μέσω αξιοποίησης εθνικών, κοινοτικών και συμμαχικών χρηματοδοτικών εργαλείων. Ιδιαίτερη μέριμνα θα πρέπει να δίνεται σε όλη τη δομή της ιεραρχίας των ΕΔ, από τις διοικήσεις των Μονάδων έως τα Γενικά Επιτελεία, ώστε να γίνεται η κατάλληλη προτεραιοποίηση και προγραμματισμός υλοποίησης των απαιτούμενων μελετών, προμηθειών και έργων περιβαλλοντικών ή ενεργειακών υποδομών, λαμβάνοντας υπόψη τις εκάστοτε διαθέσιμες πιστώσεις. Επίσης, από τους αρμόδιους φορείς των Γενικών Διευθύνσεων του ΥΠΕΘΑ και των Γενικών Επιτελείων θα 31

32 πρέπει να καταβάλλεται κάθε δυνατή προσπάθεια για τη βέλτιστη προώθηση των απαιτούμενων αναπτυξιακών έργων αειφόρου (βιώσιμης) ανάπτυξης των ΕΔ ή συναφών ερευνητικών προγραμμάτων, εθνικών ή συμμαχικών ή ευρωπαϊκών συγχρηματοδοτούμενων, με στόχο τη μέγιστη δυνατή απορρόφηση πιστώσεων, την ταχύτερη δυνατή υλοποίηση και το ελάχιστο δυνατό κόστος. Βασική προϋπόθεση αποτελεί η βέλτιστη διαχείριση των υφιστάμενων πόρων (ανθρώπινου δυναμικού, εξοπλισμών, πιστώσεων κλπ) των ΕΔ. Αρωγός για την παραπάνω προσπάθεια του ΥΠΕΘΑ είναι η επιδιωκόμενη συνέργεια με τους λοιπούς συναρμόδιους φορείς, τόσο σε εγχώριο επίπεδο (Υπουργεία, Τοπική Αυτοδιοίκηση κλπ) όσο και σε διεθνές (ΕΕ, ΕΟΑ, ΝΑΤΟ κλπ). 5.8 Ανάπτυξη Συνεργασιών Σε διεθνές επίπεδο, επιδιώκεται η συνεργασία με στρατιωτικούς και πολιτικούς σχηματισμούς οι οποίοι αναπτύσσουν περιβαλλοντικές και ενεργειακές πρωτοβουλίες. Σε εθνικό επίπεδο, θα πρέπει να αναπτύσσονται συνεργασίες με δημόσιους και ιδιωτικούς φορείς, την ακαδημαϊκή κοινότητα και τη βιομηχανία, με σκοπό: α. την πρόσληψη τεχνογνωσίας - εμπειρίας, β. την προώθηση δράσεων στους τομείς της περιβαλλοντικής προστασίας και της ενεργειακής διαχείρισης. γ. την ανάδειξη της ιστορικής και πολιτιστικής κληρονομιάς. 5.9 Παροχή Κοινωνικού Έργου Οι ΕΔ συνεργάζονται με φορείς σε διεθνές, εθνικό και τοπικό επίπεδο, συνδράμοντας, όταν και όσο απαιτείται, στην αντιμετώπιση κοινωνικών αναγκών και εκτάκτων καταστάσεων (αντιμετώπισης περιβαλλοντικών συμβάντων ή ατυχημάτων, φυσικών καταστροφών, κ.λπ.), τόσο εντός των 32

33 χώρων ευθύνης ή κυριότητας των ΕΔ όσο και εκτός αυτών, στο πλαίσιο της κοινωνικής ευθύνης του ΥΠΕΘΑ. Με τον τρόπο αυτόν συμβάλλουν στην ενίσχυση των υφιστάμενων δεσμών αμοιβαίας εμπιστοσύνης και συνεργασίας υλοποιώντας και υποστηρίζοντας δράσεις κοινωνικού χαρακτήρα. Προκειμένου να διασφαλίζεται η πρόληψη και η έγκαιρη προετοιμασία λήψης των αναγκαίων διορθωτικών μέτρων ή παρεμβάσεων για αντιμετώπιση είτε περιβαλλοντικών συμβάντων και ατυχημάτων, είτε φυσικών καταστροφών, υφίστανται και αναθεωρούνται απο τα Γενικά Επιτελεία κατάλληλα Σχέδια Εκτάκτων Αναγκών που συμπεριλαμβάνουν πρόβλεψη δράσεων συνέργειας και διαλειτουργικότητας με τους κατά περίπτωση λοιπούς συναρμόδιους φορείς Ανάπτυξη Συστημάτων Περιβαλλοντικής και Ενεργειακής Διαχείρισης Η ανάπτυξη Συστημάτων Περιβαλλοντικής και Ενεργειακής Διαχείρισης σε Μονάδες των ΕΔ αποτελεί σημαντικό εργαλείο για την επιτυχή αναγνώριση και αντιμετώπιση των περιβαλλοντικών πτυχών αυτών, για τη μείωση του περιβαλλοντικού και ενεργειακού αποτυπώματος τους, καθώς και για την εξοικονόμηση πόρων σε μεσοπρόθεσμο ορίζοντα. Τα υπόψη Συστήματα παρέχουν ολιστική προσέγγιση στην προστασία του περιβάλλοντος και στην εξοικονόμηση ενέργειας, καθώς περιλαμβάνουν την οργανωτική διάρθρωση, τις προγραμματικές δραστηριότητες, τις υπευθυνότητες, τις πρακτικές, τις διαδικασίες, τις λειτουργίες και τους απαιτούμενους πόρους για την εξέλιξη, εφαρμογή, επίτευξη, επιθεώρηση και διατήρηση της περιβαλλοντικής πολιτικής σε επίπεδο Μονάδας. 33

34 34

35 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6 Δομή και Αρμοδιότητες 6.1. Φορείς Προστασίας Περιβάλλοντος και Ενέργειας Για την υλοποίηση της Περιβαλλοντικής Πολιτικής, την αποτελεσματική αντιπροσώπευση του Υπουργείου επί θεμάτων περιβαλλοντικής προστασίας σε εθνικό, κοινοτικό και συμμαχικό επίπεδο, το συντονισμό των ενεργειών μεταξύ όλων των εμπλεκομένων και την έγκαιρη και αποτελεσματική αντιμετώπιση των περιβαλλοντικών θεμάτων που ανακύπτουν, είναι απαραίτητη η σύσταση κατάλληλης οργανωτικής δομής σε όλα τα επίπεδα Διοίκησης. Στο πλαίσιο αυτό: α. Σε επίπεδο Υπουργείου έχει προωθηθεί η σύσταση ενοποιημένου φορέα Υποδομής, Περιβάλλοντος και Ενέργειας στη ΓΔΟΣΥ μέσω ανάλογης νομοθετικής ρύθμισης. β. Σε επίπεδο Γενικών Επιτελείων και Μειζόνων Σχηματισμών υφίστανται Τμήματα Προστασίας Περιβάλλοντος. γ. Σε επίπεδο Σχηματισμών και μεγάλων Μονάδων (επιπέδου Ταξιαρχίας και άνω) με σημαντικές περιβαλλοντικές πτυχές (επί παραδείγματι: Εργοστάσια, Νοσοκομεία, ναυπηγοεπισκευαστικές Μονάδες, Αεροδρόμια, κ.α.) θεσπίζεται η θέση επιτελούς προστασίας περιβάλλοντος Ενσωμάτωση Προστασίας Περιβάλλοντος στην Καθηκοντολογία Προσωπικού Ανάλογα με τη θέση που στελεχώνει, το προσωπικό των ΕΔ, μέσω του ολοκληρωμένου εσωτερικού κανονιστικού πλαισίου περιβαλλοντικής προστασίας, θα πρέπει να επωμίζεται συγκεκριμένα καθήκοντα και αρμοδιότητες επί θεμάτων προστασίας του περιβάλλοντος και εξοικονόμησης ενέργειας. Τα υπόψη καθήκοντα θα πρέπει να είναι σαφή και αντικειμενικώς υλοποιήσιμα, και για την άσκησή τους θα πρέπει να παρέχεται η απαιτούμενη εκπαίδευση, με μέριμνα της στρατιωτικής υπηρεσίας. 35

36 36

37 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7 Ανασκόπηση 7.1. Η ανασκόπηση της παρούσας Περιβαλλοντικής Πολιτικής θα υλοποιηθεί εντός πενταετίας ακολουθώντας το εξελικτικό μοντέλο PLAN DO-CHECK-ACT, με παράλληλη ενσωμάτωση των διεθνών εξελίξεων στην έρευνα και τεχνολογία, καθώς και των αντίστοιχων πρωτοβουλιών και κατευθύνσεων στον τομέα του περιβάλλοντος και ενέργειας σε σχέση με την άμυνα. 37

38 38

39 Επίλογος Με την ενσωμάτωση στις ελληνικές ΕΔ των αρχών βιώσιμης ανάπτυξης και την πλήρη και καθολική εφαρμογή, με μέριμνα των Γενικών Επιτελείων και Γενικών Διευθύνσεων του Υπουργείου, της παρούσας Περιβαλλοντικής Πολιτικής, θα εξασφαλιστεί κατά το βέλτιστο τρόπο η υιοθέτηση βιώσιμων επιλογών, η αναβάθμιση της περιβαλλοντικής συνείδησης του προσωπικού των ΕΔ και η ελαχιστοποίηση του περιβαλλοντικού / ενεργειακού αποτυπώματος των δραστηριοτήτων των ΕΔ, επιτυγχάνοντας ως στόχο την ανάπτυξη ΕΔ βιώσιμων για το «σήμερα» αλλά και για το «αύριο», καθώς και ΕΔ ενταγμένων στο ευρύτερο πνεύμα αναπτυξιακής πολιτικής της χώρας, με παράλληλη διασφάλιση της ύψιστης επιχειρησιακής ετοιμότητας και αποτελεσματικότητας και εκτέλεσης της αποστολής τους. 39

40

41 Η ΠΑΡΟΥΣΑ ΕΚΔΟΣΗ («ΠEΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΥΠΕΘΑ») ΤΟΥ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΥ ΕΘΝΙΚΗΣ ΑΜΥΝΑΣ ΣΤΟΙΧΕΙΟΘΕΤΗΘΗΚΕ ΚΑΙ ΤΥΠΩΘΗΚΕ ΑΠΟ ΤΟ ΤΥΠΟΓΡΑΦΕΙΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΣΤΡΑΤΟΥ. ΕΚΔΟΘΗΚΕ ΑΠΟ ΤΟ ΤΜΗΜΑ ΥΠΟΔΟΜΗΣ ΥΠΕΘΑ ΚΑΙ ΚΥΚΛΟΦΟΡΗΣΕ ΣΕ ΧΙΛΙΑ ΠΕΝΤΑΚΟΣΙΑ ΑΝΤΙΤΥΠΑ ΤΟΝ ΜΑΡΤΙΟ ΤΟΥ ΔΥΟ ΧΙΛΙΑΔΕΣ ΔΕΚΑΤΕΣΣΕΡΑ.