ΠΟΛΥΜΕΣΙΚΗ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΓΙΑ ΤΟ ΜΗΧΑΝΙΣΜΟ ΤΩΝ ΑΝΤΙΚΥΘΗΡΩΝ

Transcript

1 ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ ΤΜΗΜΑ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΣΧΕΔΙΑΣΗΣ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ ΚΑΙ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΠΜΣ: ΣΧΕΔΙΑΣΗ ΔΙΑΔΡΑΣΤΙΚΩΝ ΚΑΙ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ ΚΑΙ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΠΟΛΥΜΕΣΙΚΗ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΓΙΑ ΤΟ ΜΗΧΑΝΙΣΜΟ ΤΩΝ ΑΝΤΙΚΥΘΗΡΩΝ ΕΠΙΒΛΕΠΩΝ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΚΟΥΤΣΑΜΠΑΣΗΣ ΕΡΜΟΥΠΟΛΗ 2011 AΡΙΣΤΕΙΔΗΣ-ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΠΑΡΑΣΧΑΚΗΣ DPSDM08014

2 2 Είμαι συγγραφέας αυτής της μεταπτυχιακής διπλωματικής εργασίας και κάθε βοήθεια την οποία είχα για την προετοιμασία της είναι πλήρως αναγνωρισμένη και αναφέρεται στην εργασία. Επίσης έχω αναφέρει τις όποιες πηγές από τις οποίες έκανα χρήση δεδομένων, ιδεών ή λύσεων, είτε αυτές αναφέρονται ακριβώς είτε παραφρασμένες. Επίσης βεβαιώνω ότι αυτή η εργασία προετοιμάστηκε από εμένα προσωπικώς ειδικά για τη συγκεκριμένη μεταπτυχιακή διπλωματική εργασία την οποία και αφιερώνω στην οικογένεια μου. Θέλω να ευχαριστήσω τον επιβλέποντα μου καθηγητή-λέκτορα Παναγιώτη Κουτσαμπάση για την πολύτιμη βοήθεια που μου παρείχε για την ολοκλήρωση της διπλωματικής μου εργασίας. Τους συναδέλφους μου στο μεταπτυχιακό για τη στήριξη τη βοήθεια και τις μοναδικές στιγμές που περάσαμε σε όλη τη διάρκεια των σπουδών μας σε αυτό. Τους διδάσκοντες στο ΠΜΣ «Σχεδίαση Διαδραστικών και Βιομηχανικών Προϊόντων και Συστημάτων» για τις γνώσεις που μου μετέδωσαν. Τέλος όλους όσους βοήθησαν άμεσα ή έμμεσα για την εκπόνηση της παρούσης μελέτης και ιδιαίτερα τους: Θοδωρή Γραμμένο για τη βοήθεια στη γλωσσική επιμέλεια κειμένων της διπλωματικής και την ιστορική έρευνα αυτής, το Πάνο Πάνου για τη βοήθεια του στην έρευνα χρηστών, τους Κατερίνα Μασάκη και Μιχάλη Κοντιζά για τη διευκόλυνση που μου προσέφεραν ως εργοδότες μου και τη Δήμητρα Δριμάλα φύλακα άγγελο μου. Παρασχάκης Αριστείδης Γεώργιος

3 3 Πίνακας περιεχομένων ΕΙΣΑΓΩΓΗ... 5 Μέρος Ι O MHXANΙΣΜΟΣ ΤΩΝ ΑΝΤΙΚΥΘΗΡΩΝ... 7 ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ... 8 Μέρος ΙΙ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ Απαιτήσεις Έρευνα αγοράς/προσφορά Οι εφαρμογές Videos Αξιολόγηση Συμπεράσματα Έρευνα αγοράς /Ζήτηση Personas Απαιτήσεις χρηστών EΥΡΟΣ/SCOPE Πηγές περιεχομένου Περιεχόμενο ΔΟΜΗ Concept Model ΣΚΕΛΕΤΟΣ / SCELETON Έρευνα Wireframes ΕΠΙΦΑΝΕΙΑ / Screen design Μέρος IΙΙ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΔΙΕΠΑΦΗΣ Προφίλ αξιολογητών Αποτελέσματα αξιολόγησης ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟΥ ΔΙΟΡΘΩΣΕΙΣ ΔΙΕΠΑΦΗΣ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΑΠΟ ΧΡΗΣΤΕΣ Α Φάση Επιλογή χρηστών Αποτελέσματα Α Φάσης Β Φάση Αξιολόγηση εφαρμογής από χρήστες Αποτελέσματα Β Φάσης ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ Μέρος IV ΕΠΑΝΑΣΧΕΔΙΑΜΟΣ ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η ΕΜΠΝΕΥΣΗ WIREFRAMES ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΑΙΣΘΗΤΙΚΩΝ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΩΝ ΕΠΙΦΑΝΕΙΑ / Screen design ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ... 70

4 4 Μέρος V ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΝΕΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ: ΑΝΑΛΥΣΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ Μέρος VΙ ΕΠΙΛΟΓΟΣ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Α ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΑ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ TARGET GROUP ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΧΡΗΣΤΩΝ Ερωτηματολόγιο επιλογής χρηστών Ερωτηματολόγιο επιλεγμένων χρηστών ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΑΙΣΘΗΤΙΚΩΝ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΩΝ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Β ΚΕΙΜΕΝΑ... 98

5 5 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η παρούσα εργασία διαπραγματεύεται θεματολογία από διάφορες επιστήμες. Ο βασικός τομέας είναι η επικοινωνία ανθρώπου και υπολογιστή σε συνδυασμό με την πληροφορική,. Στην προσπάθεια κατανόησης του αντικειμένου, πιο συγκεκριμένα του υπολογιστή των Αντικυθήρων, ήρθαμε σε επαφή με αστρονομικές πληροφορίες, τεχνολογικές αναλύσεις ως προς τη δομή και τη λειτουργία του μηχανισμού, όπως επίσης μας απασχόλησε ιστορικά και αρχαιολογικά το θέμα. Το να ξεχωρίσει κάποιος τι από όσα γράφονται είναι αλήθεια και τι αποκύημα φαντασίας είναι πολύ δύσκολο, ακόμα πιο δύσκολο είναι να μπορέσει κάποιος να βρει κείμενο η οπτικοακουστικό υλικό που να μπορέσει να το κατανοήσει, ειδικά για ένα τέτοιο αντικείμενο όπως ο «Μηχανισμός των Αντικυθήρων». Ο στόχος της εργασίας είναι η σχεδίαση μιας πολυμεσικής εφαρμογής για το πιο σπουδαίο τεχνολογικό αντικείμενο των αρχαίων χρόνων, το, χρησιμοποιώντας σύγχρονες μεθόδους σχεδιαστικής έρευνας διαδραστικής σχεδίασης και αξιολόγησης. Έγινε μεγάλη προσπάθεια συλλογής πηγών σχετικά με όλες τις πλευρές του θέματος, μιας και έχουμε ανάπτυξη πολυμεσικής εφαρμογής, πράγμα που μας βοήθησε στο τέλος στο να κρίνουμε ποιες από τις πληροφορίες είναι σημαντικές και πρέπει να ενσωματωθούν στην εφαρμογή και ποιες θα απορριφθούν. Σε όλη τη διάρκεια της μελέτης υπήρχε συνεργασία με ανθρώπους των διαφόρων τομέων για την καλύτερη αξιοποίηση των πηγών. Στο πρώτο μέρος της παρούσης εργασίας γίνεται μια αναφορά στα αποτελέσματα της ιστορικής έρευνας για το. Στο δεύτερο μέρος της διπλωματικής εργασίας αναλύονται τα βήματα που ακολουθήθηκαν για τη σχεδίαση της πολυμεσικής εφαρμογής που είναι και το θέμα της παρούσης εργασίας Η προσέγγιση που ακολουθήθηκε για τη σχεδίαση είναι τα Στοιχεία της Εμπειρίας του Χρήστη (Elements of the User Experience) (Garrett, 2003) τα βήματα της οποίας από το γενικό προς το ειδικό (top-down) είναι: Στρατηγική strategy Εύρος scope Δομή structure Σκελετός skeleton Επιφάνεια Surface Έτσι η Στρατηγική (Strategy) που ακολουθήθηκε περιελάμβανε τα εξής: Σε πρώτη φάση αναζητήθηκε μελετήθηκαν άλλα παρόμοια project με την ίδια θεματολογία (Μηχανισμός Αντικυθήρων) (ανάλυση ανταγωνιστών competitor analysis). Παράλληλα με η μελέτη έγινε έρευνα των προσφερόμενων σχετικά με το project, σειρά είχε η έρευνα σχετικά με το κοινό που απευθύνεται η εφαρμογή, ώστε να καταρτιστεί η λίστα των ομάδων-χρηστών (Target Groups) και των περσόνας (Personas). Η ανάλυση των ερευνών που διενεργήθηκαν απετέλεσαν αναπόσπαστο εργαλείο για την

6 6 κάλυψη των Απαιτήσεων των Χρηστών που είναι και οι τελικοί αποδέκτες αυτού του προϊόντος. Έχοντας καταλήξει στα δεδομένα που απαιτούν οι χρήστες περάσαμε στο επόμενο βήμα του σχεδιασμού, που ήταν το Εύρος (Scope) της εφαρμογής, όπου βάση των Προδιαγραφών που τέθηκαν σύμφωνα με δεδομένα που μας έδωσε το προηγούμενο βήμα (strategy) καταλήξαμε στις πηγές Περιεχομένου (Content Inventory) απ όπου αντλήσαμε το υλικό μας. Έχοντας ως βάση πλέον τα δεδομένα από τα δύο προηγούμενα βήματα (Στρατηγική / Strategy και Εύρος / Scope) ασχοληθήκαμε με τη Δομή (Structure) της υπό σχεδίασης εφαρμογής, Έτσι οργανώθηκε το διάγραμμα της Αρχιτεκτονικής της Πληροφορίας καθώς και το Εννοιολογικό μοντέλο (Concept Model) της εφαρμογής. Στη βάση των δύο μοντέλων του προηγούμενου βήματος προχωρήσαμε στο Σκελετό (Sceleton) της εφαρμογής όπου σχεδιάστηκαν τα πρωτότυπα σε πλαίσια (Wireframes) βάσει των οποίων προχωρήσαμε στο επόμενο βήμα που είναι η Σχεδίαση Οθονών (Screen Design). Ολοκληρώνοντας την σχεδίαση της εφαρμογής ολοκληρώνεται και το δεύτερο μέρος της διπλωματικής εργασίας. Όπως απαιτείται κάθε σχεδίαση, έτσι και η σχεδίαση της εφαρμογής που πραγματεύεται η παρούσα εργασία αξιολογήθηκε αρχικά από ειδικευμένους επιστήμονες (experts), τα σχόλια και οι παρατηρήσεις των οποίων καταγράφηκαν και οδήγησαν σε επιμέρους διορθώσεις της εφαρμογής μας. Έπειτα η εφαρμογή αξιολογήθηκε από μια αντιπροσωπευτική ομάδα των τελικών χρηστών καταλήγοντας θα λέγαμε σε καταστροφικά αποτελέσματα όσον αφορά τη διεπαφή της εφαρμογής. Η μεθοδολογία που ακολουθήθηκε και το χρονικό της αξιολόγησης τόσο από τους ειδικούς (experts) όσο και από την ομάδα τελικών χρηστών παρουσιάζονται στο τρίτο μέρος της διπλωματικής. Μετά τα καταστροφικά αποτελέσματα της αξιολόγησης, αποφασίστηκε ο επανασχεδιασμός της εφαρμογής στο τέταρτο μέρος της διπλωματικής εργασίας όπου έγινε προσπάθεια να αποφευχθούν τα αποτελέσματα της αξιολόγησης που καταγράφονται στο δεύτερο μέρος. Στο τέταρτο μέρος τη Διπλωματικής εργασίας επαναξιολογήθηκε ο νέος σχεδιασμός της εφαρμογής από τους ειδικούς (experts) στη βάση των διορθώσεων που προέκυψαν από τη πρώτη αξιολόγηση και λαμβάνοντας υπόψη τις δέκα ευρετικές αρχές ευχρηστίας του Jacob Nielsen (1993).

7 7 Μέρος Ι O MHXANΙΣΜΟΣ ΤΩΝ ΑΝΤΙΚΥΘΗΡΩΝ

8 8 Though it is more than 2,000 years old, the Antikythera Mechanism represents a level that our technology did not match until the 18th century, and must therefore rank as one of the greatest basic mechanical inventions of all time Arthur C. Clarke ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ Εικόνα 1-Τα Αντικύθηρα Εκατόν δέκα χρόνια πριν, στα Αντικύθηρα, ένα μικρό νησί του Αιγαίου, ξεκίνησε ένα από τα σημαντικότερα αρχαιολογικά «ταξίδια» του 20 ου αιώνα. Μια ομάδα σφουγγαράδων-δυτών, με σκάφανδρα, κάτω από εξαιρετικά δύσκολες και επικίνδυνες συνθήκες, θα έφερνε στην επιφάνεια, κυριολεκτικά, ένα σπάνιο, ή, σωστότερα, μοναδικό εύρημα που θα απασχολούσε αρχαιολόγους και επιστήμονες για πάνω από έναν αιώνα. Ο αρχηγός των δυτών, καπετάν Δημήτριος Κοντός και οι άντρες του, ακόμα και οι αρχαιολόγοι που ήταν μαζί τους, δεν το γνωρίζανε, όμως μαζί με τα υπόλοιπο αρχαία αντικείμενα που είχαν βρει υπήρχαν διαβρωμένα μέρη ενός μηχανισμού τόσο προηγμένου τεχνολογικά, που όμοιος του δεν εμφανίστηκε στην Ευρώπη για πολλούς αιώνες. Για μήνες μετά την ανάσυρση του ο Μηχανισμός των Αντικυθήρων, όπως τελικά ονομάστηκε το πολύτιμο αυτό εύρημα, έμεινε ξεχασμένος σε ένα κιβώτιο στον Αρχαιολογικό Μουσείου Αθηνών, χωρίς να του έχει γίνει καθαρισμός ή συντήρηση (Marchant 2009, 50), υποφέροντας επιπλέον καταστροφές λόγω της επίδρασης του οξυγόνου (Marchant 2009, 50-51). Κάποια στιγμή, ένας εργάτης πρόσεξε την φθορά που υφίστατο ο μηχανισμός και ειδοποίησε τον αρχαιολόγο και διευθυντή του Μουσείου, Βαλέριο Στάη. Μελετώντας τον μηχανισμό, ο Στάης διαπίστωσε ότι είχε να κάνει με ένα όργανο που στην αρχική του μορφή ήταν εξαιρετικά πολύπλοκο, μια «μηχανική συσκευή για την εκτέλεση υπολογισμών και μετρήσεων ακριβείας» (Marchant 2009, 54). Ο μηχανισμός Εικόνα 2-Ο Μηχανισμος των Αντικυθήρων στο Αρχαιολογικό μουσείο Αθηνών ήταν κατασκευασμένος από μπρούτζο και τοποθετημένος σε ξύλινο κιβώτιο (Μουσείο Αθηνών). Στα υπολείμματά του μπορούσε να δει κανείς τέσσερεις τροχούς, υπολείμματα άλλων τροχών, εξαιρετικά μικρά πριονωτά δόντια στις άκρες, σε σχήμα τριγώνου, ένα πίρο φτιαγμένος από ξύλο, γρανάζια με δόντια, λαξευμένους ομόκεντρους κύκλους, κλίμακες, δείκτες και ένα δακτύλιο. Επιπλέον, υπήρχαν

9 9 επιγραφές όπου μπορούσε κανείς να διακρίνει ότι τα γράμματα ήταν ελληνικά, αλλά όχι και να διαβάσει λόγω φθοράς με γυμνό μάτι ολόκληρες λέξεις (ιστοσελίδα Φραγκόπουλος, Marchant 2009, 53. Συνολικά έχουν βρεθεί 82 θραύσματα του Μηχανισμού Μπιτσάκης et al, 6). Ο Μηχανισμός των Αντικυθήρων ήταν (και συνεχίζει να είναι) η μοναδική κατασκευή τέτοιας πολυπλοκότητας που έχει φτάσει μέχρι της μέρες μας, ενώ σημαντικό γεγονός είναι και το μικρό μέγεθος του, κάτι που απαιτούσε σημαντική εμπειρία και ικανότητα. Ο βαθμός πολυπλοκότητας ήταν μάλιστα τέτοιος, που τον κάνει να ξεχωρίζει και από τους μηχανισμούς της αρχαιότητας από την εποχή του Αλεξάνδρου και έπειτα, απ όσα τουλάχιστον γνωρίζουμε για αυτούς από τις γραπτές πηγές Εικόνα 3-Τα υπολείμματά του μηχανισμού (ιστοσελίδα Φραγκόπουλος, Marchant 2009, ). Κατανοώντας ο Στάης ότι χρειαζόταν βοήθεια, ζήτησε την συνδρομή του Ιωάννη Σβορώνου, αρχαιολόγου και διευθυντή του Εθνικού Νομισματικού Μουσείου, και του Αντολφ Βίλχελμ, επιγραφολόγου (Marchant 2009, 59). Ο Βίλχελμ τοποθέτησε την κατασκευή του μηχανισμού στη περίοδο ανάμεσα στο 2 ο αι π.χ. και τον 2 ο αι μ.χ, ενώ ο Σβορώνος στο 3 ο αι μ.χ(μ60). Ένας άλλος μελετητής, ο Περικλης Ρεδιάδης, ο οποίος συνεργάστηκε με τον Σβορώνο, μελετώντας τα υπολείμματα του μηχανισμού και δίνοντας έμφαση στις λέξεις που κατάφεραν να διαβάσουν ο Σβορώνος και ο Βίλχελμ, κατέληξε μαζί με το Σβορώνο στο συμπέρασμα ότι ο μηχανισμός ήταν ένα είδος αστρολάβου (Marchant 2009, 60-61). Οι αστρολάβοι ήταν όργανα που χρησιμοποιούντο «για την παρατήρηση των αστέρων και τον προσδιορισμό του ύψους τους πάνω από τον ορίζοντα» (Marchant 2009, 68). Στα χρόνια που ακολούθησαν και άλλοι μελετητές εξέτασαν τον Μηχανισμό, διαφωνώντας μεταξύ τους και για την λειτουργία και για το πότε ακριβώς είχε κατασκευαστεί. Υποστηρίχτηκε η άποψη ότι ο μηχανισμός ήταν ένα είδος πλανηταρίου, που έδειχνε τις τροχιές των γνωστών τότε πλανητών, ή ότι λειτουργούσε και ως αστρολάβος και ως όργανο πλοήγησης για το πλοίο που τον μετέφερε (Marchant 2009, 67-69). Υπήρξαν μελετητές, όπως ο Ιωάννης Θεοφανίδη και ο Αλμπερτ Ρεμ, ο οποίος μάλιστα χρημάτισε πρύτανης του Πανεπιστημίου του Μονάχου, οι οποίοι έδωσαν αρκετά χρόνια από τη ζωή τους στον Μηχανισμό ή επέστρεφαν σε αυτόν όποτε μπορούσαν. Τελικά όμως, και λόγω των συνθηκών που επικρατούσαν την δεκαετία του σαράντα και του θανάτου των δύο αυτών μελετητών, χάθηκε το ενδιαφέρον για τον Μηχανισμό, ο οποίος δεν εκτίθετο καν στο Αρχαιολογικό Μουσείο (Marchant 2009, 69-72). Το 1953, δύο από τους σημαντικότερους δύτες και υποβρύχιους εξερευνητές του 20 ου αιώνα, ο Ζακ Κουστώ και ο Φρεντερίκ Ντιμά, βρέθηκαν με το πλοίο τους, την Καλυψώ, στο χώρο του ναυαγίου. Παρά της προσπάθειες τους όμως, ουσιαστικά δεν βρήκαν τίποτα (Marchant 2009, 79-81) Ο Κουστώ θα επιστρέψει όμως τη δεκαετία του εβδομήντα και θα βρει νομίσματα από τη Πέργαμο, κοπής Π.Χ., (ιστοσελίδα Σειραδάκης). Οι επόμενες σημαντικές πληροφορίες για τον Μηχανισμό δεν επρόκειτο να έρθουν από δύτες και το βυθό της θάλασσας, αλλά από αρχαιολόγους και συγκριτική μελέτη ευρημάτων. Επιπλέον, δεν ήταν άμεσες, από τον ίδιο το μηχανισμό, αλλά έμμεσες, από άλλα αρχαία αντικείμενα που είχαν βρεθεί μαζί με το μηχανισμό. Ένα από τα ζητήματα που είχε απασχολήσει, όπως είδαμε, τους αρχαιολόγους, από την πρώτη στιγμή που βρέθηκε ο Μηχανισμός, ήταν η χρονολόγηση του. Το 1954, μια φοιτήτρια, η Μαρία Σαββατιανού, η οποία εργαζόταν σε ένα πρόγραμμα καταλογογράφησης

10 10 αρχαίων ευρημάτων, ανακάλυψε μια φωτογραφία του 1903 η οποία αποτύπωνε αρχαίους αμφορείς που είχαν βρεθεί στο ίδιο ναυάγιο με το μηχανισμό (Marchant 2009, 81-82). Η Σαββατιανού έδειξε την φωτογραφία στην υπεύθυνη του προγράμματος, την αμερικανίδα αρχαιολόγο Βιρτζίνια Γκρέις. Με δεδομένο ότι πλέον υπήρχαν πάρα πολλά ευρήματα από ναυάγια σε σχέση με το 1903, και είχαν βελτιωθεί οι τρόποι εξέτασης τους, αποφασίστηκε να γίνει προσπάθεια χρονολόγησης του ναυαγίου, όπου βρέθηκε ο μηχανισμός, συγκριτικά με άλλα αρχαία ευρήματα (Marchant 2009, 82). Την προσπάθεια ανέλαβε μια πολυεθνική ομάδα ειδικών. Ώθηση στο εγχείρημα έδωσε η εξέταση ξύλινων σανίδων από το ναυάγιο. Με τη χρήση άνθρακα-14, το ξύλο χρονολογήθηκε στην περίοδο π.χ., - και αν και αυτή η πληροφορία δεν αποδείκνυε πότε βυθίστηκε το πλοίο, εν τούτοις, τουλάχιστον τώρα υπήρχε ένα όριο, το 260, για την κατασκευή του πλοίου (Marchant 2009, 85-87). Επιπλέον, η εξέταση των σανίδων έδειξε ότι το πλοίο ήταν ρωμαϊκής κατασκευής, μεγάλο εμπορικό πλοίο, μήκους 30-40μ και χωρητικότητας 300 (Marchant 2009, 84,88). Τελικά, η εξέταση αντικείμενων καθημερινής χρήσης από το πλοίο, και των αμφορέων που μετέφερε, έφερε καρπούς και η ομάδα μπόρεσε να χρονολογήσει το ναυάγιο στην περίοδο π. Χ. (Marchant 2009, 93-94) Το επόμενο σημαντικό βήμα ήταν η εξέταση του μηχανισμού από τον ερευνητή Ντέρεκ ντε Σόλα Πράις, ο οποίος ξεκίνησε τις μελέτες του ουσιαστικά από τα μέσα της δεκαετίας του 50, με τη βοήθεια του επιγραφολόγου Γιώργου Σταμίρη, ο οποίος κατάφερε να διαβάσει περίπου 800 χαρακτήρες από τις επιγραφές του μηχανισμού (Marchant 2009, ). Επικεντρώνοντας στη λειτουργία του Μηχανισμού, και προσπαθώντας να συνδέσει τα διάφορα τμήματά του μεταξύ τους, έτσι ώστε να βγαίνει νόημα, ο Πράις έκανε διάφορες υποθέσεις, συνδέοντας πιο στενά το μηχανισμό με αρχαία ημερολόγια και κάποιου είδους υπολογισμού του χρόνου, χωρίς όμως να μπορεί να δώσει κάποια σαφή εξήγηση (Marchant 2009, ). Παρόλα τα προβλήματα, όμως, ο Πράις, δεν τα παράτησε, και, όταν διαπίστωσε ότι η σύγχρονη τεχνολογία θα μπορούσε να βοηθήσει στην αποκρυπτογράφηση της λειτουργίας του μηχανισμού, Εικόνα 4-Ντέρεκ ντε Σόλα Πράις ήρθε στις αρχές του 70 σε επαφή με τον Χαράλαμπο Καράκαλο, διευθυντή του Δημόκριτου (Marchant 2009, ). Σκοπός του ήταν η ακτινοσκόπηση των θραυσμάτων του μηχανισμού. Χρησιμοποιώντας ακτίνες γ και χ, ο Καράκαλος κατάφερε να αποκτήσει μια πολύ καλλίτερη ιδέα από ότι προηγούμενοι ερευνητές για το εσωτερικό των θραυσμάτων και για τις μεταξύ τους σχέσεις και συνδέσεις (Marchant 2009, ). Ο Πράις, αφού μελέτησε προσεκτικά τα στοιχεία που του έδωσε ο Καράκαλος, τα συμπλήρωσε με τη φαντασία του, με όλα αυτά που ήδη γνώριζε για τον Μηχανισμό καθώς και με τις υποθέσεις βασισμένες στις τεράστιες γνώσεις του σχετικά με την ιστορία της τεχνολογίας (Marchant 2009, ). Ο Πράις δημοσίευσε τα αποτελέσματα των ερευνών του σε ένα εκτενές άρθρο το 1974, με τίτλο Gears from the Greeks (Γρανάζια από τους Έλληνες). Το άρθρο αυτό ήταν η σημαντικότερη μέχρι τότε δημοσιευμένη εργασία σχετικά με τον Μηχανισμό. Εκεί δήλωνε ότι ο Μηχανισμός ήταν η πιο περίπλοκη συσκευή που είχε ανακαλυφθεί από την αρχαιότητα, φτιαγμένος με εξαιρετική επιδεξιότητα. Έδινε επίσης έμφαση στη χρήση, κατά την άποψή του, του διαφορικού γραναζιού που χρησιμοποιούσε ο μηχανισμός, κάτι που απαιτούσε προηγμένες γνώσεις μαθηματικών, και στον αστρολογικό χαρακτήρα του μηχανισμού

11 11 (Marchant 2009 ). Το άρθρο ήταν σημαντικό και για άλλο ένα λόγο. Ενέπνευσε μια καινούργια γενιά ερευνητών. Οι επόμενοι σημαντικοί ερευνητές που ασχολήθηκαν με τον Μηχανισμό ήταν ο Μάικλ Ράιτ, ο οποίος εργαζόταν στο Μουσείο Επιστημών του Λονδίνου και ο συνεργάτης, αρχικά τουλάχιστον, του Άλαν Τζορτζ Μπρόμλι, καθηγητής αστροφυσικής του Πανεπιστημίου του Σύδνεϋ. Οι δύο ερευνητές μελέτησαν προσεκτικά τον Μηχανισμό στο Εθνικό Μουσείο το 1990, εξετάζοντας ταυτόχρονα την ακρίβεια των απόψεων του Πράις, με τον οποίο θα διαφωνούσαν σε πολλά (Marchant 2009, -190). Οι έρευνες συνεχίστηκαν για τέσσερα περίπου χρόνια, μέχρις ότου ο Μπρόμλι διέλυσε την συνεργασία τους και πήρε όλα τις ακτινογραφίες και τις φωτογραφίες του Μηχανισμού μαζί του στην Αυστραλία (Marchant 2009, 197). Για μερικά χρόνια δεν υπήρχε κάποια πρόοδος, αλλά τελικά ένας ετοιμοθάνατος Μπρόμλι παρέδωσε τα περισσότερα από τα στοιχεία που είχε στον παλιό συνεργάτη του, τον Ράιτ (Marchant 2009, ). Ο Ράιτ συνέχισε τις έρευνές του και το 2005, ύστερα από δεκαετίες απασχόλησης με τον Μηχανισμό, παρουσίασε τα αποτελέσματα του και ένα ομοίωμα του μηχανισμού σε συνέδριο στην Αθήνα (Marchant 2009, ) μοντέλο του Μηχανισμού που κατασκεύασε ο Ράιτ, με επεξήγηση της λειτουργίας του, μπορεί κανείς να το δει στο YouTube, To 2000, εκατό σχεδόν μετά την ανεύρεση του Μηχανισμού, μια συζήτηση ανάμεσα σε δύο άντρες, τον Μάικ Έντμουντς, καθηγητή αστροφυσικής στο Πανεπιστήμιο του Κάρντιφ, και του φίλου του Τόνι Φρίθ, μαθηματικού και παραγωγού και σκηνοθέτη τηλεοπτικών εκπομπών, οδήγησε στη δημιουργία μια διεθνούς ερευνητικής ομάδας για τη μελέτη του Μηχανισμού (Marchant 2009, , Antikythera Mechanism Research Project Group). Εξοπλισμένη με την τελευταία λέξη της τεχνολογίας σε θέματα Χ-Ray, η ομάδα αυτή θα προχωρούσε ακόμα περισσότερο από τον Ρἀιτ και τον Πράις (άλλα μέλη της ομάδας είναι ο Γιάννης Σειραδάκης και ο Ξενοφών Μούσσας, αστρονόμοι, ο Γιάννης Μπιτσάκης, φυσικός, ο Αγαμέμνων Τσέλικας, φιλόλογος, ενώ συνεργάστηκαν μαζί τους επιστήμονες από το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο καθώς και επιστήμονες από την Hewlett-Packard X-Tek, τις δύο εταιρίες που προσέφεραν την τεχνολογική υποστήριξη (ιστοσελίδα Antikythera Mechanism Research Project Group) Βρετανική εταιρεία X-Tek έστειλε στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο τον πρωτοποριακό τομογράφο Blade Runner, βάρους 8 τόνων(εικ.5). Είναι ένα μηχάνημα που σχεδιάστηκε και κατασκευάστηκε μόνο και μόνο για τη συγκεκριμένη έρευνα, κόστους ενός εκατομμυρίου ευρώ. Ο ιδιοκτήτης της εταιρείας παθιάστηκε με το θέμα του μηχανισμού των Αντικυθήρων και προσέφερε δωρεάν τον τομογράφο. (ιστοσελίδα. Φυσική στο δίκτυο). Εικόνα 5-Τομογράφος_Blade Runner

12 12 Έπειτα η Hewlett-Packard συνέβαλε στο έργο με την ειδική τεχνολογία που διαθέτει και η οποία συνίσταται στην τρισδιάστατη απεικόνιση του εξωτερικού μέρους του μηχανισμού και την ανάδειξη λεπτομερειών που μέχρι εκείνη τη στιγμή δεν ήταν ορατές. Το σύστημα της HP με την ονομασία PTM (Polynomial Texture Mapping) χρησιμοποιεί ένα συνδυασμό από ψηφιακή φωτογραφία και αλγόριθμους τρισδιάστατων γραφικών, προκειμένου να αναδείξει με πιο ανάγλυφο τρόπο τις προεξοχές ενός υλικού σώματος (εικ.6). (Macedonia Hellenic Εικόνα 6-Επεξεργασμένη εικόνα Land Ιστοσελίδα) Τα πρώτα αποτελέσματα τη ομάδας ανακοινώθηκαν στις 30 Νοεμβρίου 2006 σε ένα συνέδριο στην Aθήνα και σε δύο άρθρα στο περιοδικό NATURE 30/11 /2006 και 31/7/2008 (Freeth et al. Α 2006, Freeth et al. B 2008). Μεταξύ άλλων ο Μηχανισμός υπολόγιζε με μεγάλη ακρίβεια την κίνηση του Ήλιου και τις εκλείψεις του, τις φάσεις της και τις εκλείψεις της Σελήνης και πιθανόν την τροχιά πέντε πλανητών: του Άρη της Αφροδίτης του Ερμή του Κρόνου και του Δία. Επίσης προσδιόριζε το χρόνο τέλεσης στεφανιτών αγώνων (ΟΛΥΜΠΙΑ, ΠΥΘΙΑ, Εικόνα 7-Οι δύο όψεις του μηχανισμού ΙΣΘΜΙΑ, ΝΕΜΕΑ και ΝΑΑ). (βλ. παράρτημα, περ. Πολυμήχανο) Για την κατασκευή του έπρεπε να συνεργαστούν ένας γνώστης επιστήμης και τεχνολογίας και ένας άριστος τεχνίτης με γνώσεις μαθηματικών πιθανότατα κάτοικοι τη Ρόδου περίπου το π.χ. Στη μια πλευρά ο μηχανισμός είχε δύο ομόκεντρους κύκλους, Ο εξωτερικός ήταν χωρισμένος σε 365 τμήματα και πάνω του αναγράφονταν οι 12 μήνες του Αιγυπτιακού ημερολογίου με Ελληνικούς χαρακτήρες. Ο εσωτερικός κύκλος ήταν χωρισμένος σε 360 τμήματα και πάνω του αναγράφονταν οι 12 ζωδιακοί αστερισμοί. Στην ίδια πλευρά υπήρχαν δείκτες οι οποίοι υποδείκνυαν τις Θέσεις στο ζωδιακό κύκλο του Ήλιου της Σελήνης και τη φάση της και πιθανώς των πέντε πλανητών (Άρη, Ερμή, Αφροδίτης, Κρόνου και Δία). Στη πίσω πλευρά του Μηχανισμού υπήρχαν δύο ελικοειδείς σπείρες. Η μία σπείρα ήταν χωρισμένη σε 235 τμήματα τα οποία αντιστοιχούσαν στους 235 μήνες της περιόδου του Μέτωνα ενώ στο εσωτερικό του υπήρχε ένας κύκλος χωρισμένος σε τεταρτημόρια πάνω στα οποία αναγράφονταν τα ονόματα των στεφανιτών αγώνων ΟΛΥΜΠΙΑ, ΠΥΘΙΑ, ΙΣΘΜΙΑ, ΝΕΜΕΑ και ΝΑΑ). Η άλλη ελικοειδή σπείρα ήταν χωρισμένη σε 223 τμήματα που αντιστοιχούσαν στους 223 μήνες της περιόδου του Σάρος όπου αναγράφονταν οι εκλείψεις του Ήλιου και της σελήνης. (Σειραδάκης et al, παράρτημα β.) Για τη λειτουργία του ο χρήστης έπρεπε να περιστρέψει ένα στροφείο και επιλέγοντας μια από 365 ημέρες που αναγράφονταν στον εξωτερικό κύκλο της πρώτης επιφάνειας μπορούσε να δει τη θέση του Ήλιου της Σελήνης κα τη φάση της καθώς και τη θέση των άλλων πλανητών αλλά και μακροπρόθεσμα πόσο διάστημα απομένει για την επόμενη έκλειψη Ηλίου ή Σελήνης απέμενε. Σε αυτό το σημείο αξίζει να σημειωθεί ότι στην πρώτη επιφάνεια στον εξωτερικό κύκλο υπήρχαν εγκοπές (365) όπου ο χρήστης μπορούσε να τον μετακινήσει κατά μία οπή αποσπώντας τον, και έτσι μπορούσε να υπολογίσει και τα δίσεκτα έτη. (Σειραδάκης et al,παράρτημα B)

13 13 Μέρος ΙΙ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ

14 14 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Ο Μηχανισμός των Αντικυθήρων είναι ένα αρχαίο μηχανικό αντικείμενο που άρχισε να "αποκωδικοποιείται" επιστημονικά μόλις τα τελευταία χρόνια και το οποίο προκαλεί το διεθνές ενδιαφέρον. Εκτίθεται στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, ανασύρθηκε από το βάθος της θάλασσας των Αντικυθήρων εδώ και περισσότερο από εκατό χρόνια και κίνησε αμέσως το ενδιαφέρον κάθε είδους ερευνητών της αρχαιότητας. Πρόκειται για μηχανισμό, και μάλιστα για τον πιο σύνθετο μηχανισμό της αρχαιότητας (2ος-1ος αιώνας π.χ.), που δεν έχει όμοιό του στα χρόνια που ακολούθησαν. Είναι επίσης βέβαιο ότι σχετίζεται με ουράνια φαινόμενα και ότι αποτελεί ένα είδος πολύπλοκου μηχανικού υπολογιστή. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα όταν ακούγονται φωνές όπως: «Ένας αρχαίος ελληνικός υπολογιστής» (άρθρο για τον «Μηχανισμό των Αντικυθήρων», Scientific American, Ιούνιος 1959), «...από απόψεως ιστορικής αξίας και μοναδικότητας, ο Μηχανισμός είναι πολυτιμότερος ακόμη και από τη Μόνα Λίζα» (Μάικλ Έντμουντς, καθ. Πανεπιστημίου του Κάρντιφ μέλος της ομάδας που μελετά τον Μηχανισμό) να ακούγονται σαν μια ακόμη υπερβολή από τα στόματα των κακώς εννοούμενων αρχαιολατρών Το να ξεχωρίσει κάποιος τι από όσα γράφονται είναι αλήθεια και τι αποκύημα φαντασίας είναι πολύ δύσκολο, ακόμα πιο δύσκολο είναι να μπορέσει κάποιος να βρει κείμενο η οπτικοακουστικό υλικό που να μπορέσει να το κατανοήσει, ειδικά για ένα τέτοιο αντικείμενο όπως ο «Μηχανισμός των Αντικυθήρων». Η δημιουργία αυτής της εφαρμογής θα ένα βήμα για να είναι η εύκολη και κυρίως έγκυρη πληροφόρηση του εκάστοτε ενδιαφερόμενου για την αξία της ανακάλυψης αυτής. 1. ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ O Μηχανισμός των Αντικυθήρων είναι ένα αντικείμενο το οποίο μας παρέχει ένα πλήθος από πληροφορίες, τόσο από πλευρά αστρονομίας (για το λόγο αυτό και κατασκευάστηκε) όσο και από αρχαιολογικής, τεχνολογικής και ιστορικής πλευράς. Με δεδομένη τη πολύπλευρη αυτή πληροφόρηση που μας παρέχει ο μηχανισμός, το παρόν project έχει ως σκοπό την οργάνωση της πληροφόρησης αυτής, έτσι ώστε ο χρήστης που χρησιμοποιεί την εφαρμογή να μην αναλώσει το χρόνο του ψάχνοντας ή διαβάζοντας λεπτομέρειες που απαιτούν ιδιαίτερες γνώσεις (τεχνολογικές, αστρονομικές, αρχαιολογικές) ενώ παράλληλα να είναι σίγουρος ότι οι πληροφορίες που του παρέχονται είναι από φερέγγυες πηγές. Η πλατφόρμα διανομής του τελικού προϊόντος θα είναι εφαρμογή τέτοια που να είναι δυνατή η διάθεση του σε CD/DVD σε σχολεία, μουσεία βιβλιοπωλεία, βιβλιοθήκες. Σε αυτό τη σημείο αξίζει να σημειωθεί ότι υπήρχε η σκέψη η πλατφόρμα διανομής να είναι η ιστοσελίδα. Επειδή όμως το τελικό προϊόν θα αποτελεί εργαλείο μελέτης εν γένει, σημειολογικά θεμιτό είναι να βρίσκεται στις προθήκες βιβλιοθήκης. Με αυτό τον τρόπο ο ενδιαφερόμενος θα έχει την προδιάθεση να μελετήσει το μηχανισμό. Έτσι επικράτησε η διανομή σε CD/DVD, αυτό όμως δεν απαγορεύει στο μέλλον να σχεδιαστεί μια έκδοση σε μορφή ιστοσελίδας Απαιτήσεις Για το σχεδιασμό του παρόντος project κρίθηκε απαραίτητο να γίνει έρευνα αγοράς τόσο από επίπεδο προσφοράς, όσο και από πλευράς ζήτησης. Με ένα απλό search στο διαδίκτυο στη μηχανή αναζήτησης της Google ( ) εμφανίστηκε πλήθος από links πληροφοριών και αναφορών σχετικά με το το ίδιο ίσχυε και στην αναζήτηση videos στο You Tube ( ). Σε πρώτη φάση αναζητήθηκαν μελετήθηκαν άλλα παρόμοια project με

15 15 την ίδια θεματολογία (Μηχανισμός Αντικυθήρων). Έγινε μια προσπάθεια αξιολόγησης των εφαρμογών με θέμα το και οι οποίες θα περιέχουν και εικονικό μοντέλο του. Παράλληλα με τη μελέτη των προσφερόμενων σχετικά με το «Μηχανισμό των Αντικυθήρων» project, σειρά είχε η έρευνα σχετικά με το κοινό που απευθύνεται η εφαρμογή, ώστε να καταρτιστεί η λίστα των target group. Για τo λόγο αυτό, δημιουργήθηκε ένα ερωτηματολόγιο για να καταγραφούν και να αναλυθούν οι ανάγκες των τελικών χρηστών. Απαραίτητο για να υπάρξουν τα καλύτερα δυνατά αποτελέσματα ήταν να συλλεχθεί το δυνατόν μεγαλύτερο δείγμα. Έτσι η πλατφόρμα δημιουργίας του ερωτηματολόγιου του είναι ηλεκτρονική, δημιουργήθηκε δε και διανεμήθηκε μέσω Google Docs ( To ερωτηματολόγιο δε παρατίθεται στο τέλος της παρούσης εργασίας (Παράρτημα Α) Έρευνα αγοράς/προσφορά Η δημιουργία εκπαιδευτικού λογισμικού, αποτελεί τα τελευταία χρόνια ένα σημαντικό μέρος των προϊόντων πληροφορικής. Οι εφαρμογές αυτές, στη συντριπτική τους πλειοψηφία, παράγονται είτε από εμπορικές εταιρείες, με στόχο το κέρδος είτε από ομάδες οι οποίες λειτουργούν στα πλαίσια διαφόρων κρατικών ή χρηματοδοτούμενων από το κράτος θεσμών. (Ραβάνης,1999) Οι στόχοι εδώ ποικίλουν: υλοποίηση χρηματοδοτούμενων προγραμμάτων, έκφραση ατομικών ή συλλογικών ενδιαφερόντων - αναζητήσεων και εκπόνηση εργασιών διαφόρων επιπέδων στα Πανεπιστήμια. Με αυτή τηv έρευνα προσπαθήσαμε να αναζητήσουμε και να αξιολογήσουμε εφαρμογές με θέμα το οι οποίες θα περιέχουν και τουλάχιστον ένα εικονικό μοντέλο είτε αυτό είναι δύο διαστάσεων (2D) είτε τριών διαστάσεων (3D). Iδιαίτερη βαρύτητα, θα δοθεί σε υλοποιήσεις όπου η εφαρμογή δίνει τη δυνατότητα χρήσης και αξιοποίησης της από ετερογενές κοινό, παρέχοντας πληροφόρηση τόσο κατά βάθος όσο και κατά πλάτος.

16 Οι εφαρμογές Για την έρευνα αγοράς χρησιμοποιήθηκαν οι συνδέσεις (links) που βρίσκονται στην επίσημη ιστοσελίδα της ερευνητικής ομάδας μελέτης του μηχανισμού ( Καθώς επίσης χρησιμοποιήθηκαν και links από αποτελέσματα στη μηχανές αναζήτησης Google και You Tube. Η αξιολόγηση των εφαρμογών αυτών καθώς και τα αποτελέσματα της αξιολόγησης παρουσιάζονται στα επόμενα κεφάλαια (4.3,4.4) Δρ. Μάνος Ρουμελιώτης Μία προσπάθεια έχει γίνει από το Πανεπιστήμιο Μακεδονίας από τον καθηγητή Μάνο Ρουμελιώτη Υπεύθυνος Εργαστηρίου Τεχνολογία της Εκπαίδευσης Πανεπιστημίου Μακεδονίας. που δημιούργησε μία εφαρμογή με τη χρήση της γλώσσας C++ όπου έχει περιγράψει αναλυτικά τα γρανάζια του μηχανισμού όπως επίσης και τη μηχανική λειτουργία. Έχουν σχεδιαστεί στο σύνολό τους τα γρανάζια, η μεταξύ τους συνδεσμολογία και αλληλεξάρτηση. Για την συγκεκριμένη προσπάθεια έχουμε να σημειώσουμε τα εξής Έχει προσομοίωση του μηχανισμού αλλά είναι Εικόνα 8-Εφαρμογή Ρουμελιώτη πολύπλοκη στο χειρισμό (θέλει εξάσκηση). Είναι δύσκολο να καταλάβει κανείς τι ακριβώς γίνεται αν δεν έχει γνώσεις πάνω στον μηχανισμό. Ο χρήστης μπορεί να διαδράσει με την εφαρμογή χρησιμοποιώντας το πληκτρολόγιο. Περιλαμβάνει δύο σετ κινήσεων και προσομοίωσης ως προς την περιστροφή γραναζιών. Ένα μειονέκτημα της εφαρμογής είναι ότι δεν παρέχονται πληροφορίες ως προς τις ενδείξεις που μας παρέχει ο μηχανισμός. Πιο συγκεκριμένα στο σώμα του μηχανισμού δεν έχουν αναπαραχθεί οι συμβολισμοί που θα μας έδιναν την απαιτούμενη αστρονομική πληροφόρηση. Η εφαρμογή είναι διαθέσιμη μέσω της ιστοσελίδας του εργαστηρίου Τεχνολογίας και εκπαίδευσης του πανεπιστημίου Μακεδονίας και είναι σε εκτελέσιμη μορφή για το λειτουργικό σύστημα windows. Lysozyme Προσομοίωση του Μηχανισμού των Αντικυθήρων Ένα άλλο πρότυπο από το Lysozyme που έχει πολλά κοινά στοιχεία με αυτό του κ. Μ. Ρουμελιώτη, παρέχει πολύ καλή προσομοίωση του μηχανισμού ως προς την κίνηση αλλά και την περιστροφή των γραναζιών. Δεν παρέχει στο χρήστη πολλές πληροφορίες σχετικά με τη λειτουργία και ο χρήστης θα πρέπει ήδη να διαθέτει γνώσεις σχετικά με τον μηχανισμό. Η εγκατάσταση της εφαρμογής είναι εύκολη ακόμα και για έναν απλό χρήστη Η/Υ και ο χειρισμός μπορεί να θεωρηθεί εύκολος αφού οι οδηγίες Εικόνα 9-Εφαρμογή Lysozyme χρήσης παρέχονται άμεσα στην οθόνη του υπολογιστή. Για την συγκεκριμένη προσπάθεια έχουμε να σημειώσουμε τα εξής : Πολύ καλή προσομοίωση

17 17 Εύχρηστη Δεν παρέχει πληροφορίες σχετικά με την λειτουργία του μηχανισμού Ο χρήστης θα πρέπει ήδη να γνωρίζει κάποια πράγματα για τον μηχανισμό Δρ. Διομήδης Δ.Σπινέλλης Καθηγητής στο Τμήμα Διοικητικής Επιστήμης και Τεχνολογίας στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών. Η προσομοίωση του Δρ. Διομήδη Σπινέλλη για τον μηχανισμό έχει μελετηθεί στο σύνολο η λειτουργικότητα του. Είναι μια εφαρμογή με κύριο προσανατολισμό την εκπαίδευση σε σχέση με όλους τους τομείς που ο μηχανισμός των Αντικυθήρων διαπραγματεύεται. Αξίζει να Εικόνα 10- Εφαρμογή Σπινέλλη σημειώσουμε ότι «ακολουθεί» την πορεία των ερευνών που κάνει η διεθνής ομάδα μελέτης του Μηχανισμού των Αντικυθήρων και προσαρμόζει την εφαρμογή σύμφωνα με τις τελευταίες ανακαλύψεις που κάνει η τελευταία. Έχει σχεδιαστεί στο περιβάλλον Squeak Etoys και για την εγκατάσταση και τη χρήση της εφαρμογής απαιτούνται αρκετά βήματα και εξειδικευμένες γνώσεις χειρισμού Η/Υ πράγμα που επηρεάζει αρκετά το εύρος των χρηστών που μπορούν να το χρησιμοποιήσουν. Η εφαρμογή έχει μεγάλη πολυπλοκότητα λόγω του ότι περιλαμβάνει το σύνολο των λειτουργιών των γραναζιών. Στο δεξί τμήμα της εφαρμογής είναι μαζεμένες όλες οι λειτουργίες ταξινομημένες ανά κατηγορία. Για τη χρήση του είναι απαραίτητες γνώσεις σχετικά με το μηχανισμό. Αυτό σε συνδυασμό με την πολυπλοκότητα εγκατάστασης αποτρέπει το μέσο χρήστη. Ένα άλλο στοιχείο που πρέπει να αναφερθεί η ότι η εφαρμογή είναι σχεδιασμένη στα αγγλικά, πλην όμως αναφέρεται πως θα μεταφραστεί στα ελληνικά τη στιγμή που το περιβάλλον Squeak Etoys θα υποστηρίξει την ελληνική γλώσσα εγγενώς. Παρά την πολυπλοκότητα του όλου εγχειρήματος θετικό στοιχείο αποτελεί ότι η γλώσσα προγραμματισμού είναι σε open source λογισμικό επομένως διανέμεται δωρεάν και το καθιστά πολύτιμο εργαλείο σε όποιον θέλει να ασχοληθεί με την εφαρμογή, αρκεί βέβαια αν έχει τις απαιτούμενες γνώσεις προγραμματισμού. Για την συγκεκριμένη προσπάθεια έχουμε να σημειώσουμε τα εξής Από τις πιο ενδιαφέρουσες προσομοιώσεις του μηχανισμού των Αντικυθήρων. Ουσιαστική παρουσίαση του μηχανισμού σε όλο το πλάτος της. Υπάρχει δυσκολία στην Διανομή/διάθεση για τον απλό χρήστη Απαιτούνται πολλές και εξεζητημένες ενέργειες για τη λειτουργία της προσομοίωσης. Δύσχρηστο στην προσομοίωση Δεν υπάρχει ελληνική έκδοση.

18 18 Massimo Mogi Vicentini Ο Massimo Mogi Vicentini έχει σχεδιάσει σε VRML τον μηχανισμό, τον έχει αποδώσει σε βίντεο και έχει παράξει και ένα φυσικό πρότυπο αυτού. Λόγω της μορφής του σε VRML, η υλοποίηση καθίσταται δύσχρηστη ως προς την εγκατάσταση, καθώς πρέπει αν εγκατασταθούν επεκτάσεις (plug-ins)στο φυλλομετρητή (browser). Υπάρχουν τέσσερα μοντέλα του μηχανισμού που στηρίζονται σε τέσσερις μελέτες που έχουν γίνει πάνω στο Οι τέσσερις αυτές εκδοχές είναι: Mία σύμφωνα με την έρευνα του Price (De Εικόνα 11- Εφαρμογή Vicentini Solla Price D.: Gears from the Greeks,1974) Μια σύμφωνα με την έρευνα του Bromley (Wright M.T.: The Antikythera Mechanism reconsidered, 2007 ) Mία σύμφωνα με τα αποτελέσματα της ομάδας που συστήθηκε το 2000 (Antikythera Mechanism Research Project Group) Μια τρίτη εκδοχή είναι σύμφωνα με δική του μελέτη Για το ποιά από τις τέσσερις εκδοχές είναι πλησιέστερα στη πραγματικότητα δεν μπορούμε να το κρίνουμε στη παρούσα μελέτη όπως δεν μπορούμε να κρίνουμε καμία από τις από προσπάθειες μοντελοποίησης - προσομοίωσης όσον αφορά την ταυτοποίηση της με το πρωτότυπο. Για την συγκεκριμένη προσπάθεια μπορούμε να πούμε μόνο ότι ναι μεν είναι μια αρκετά εντυπωσιακή εργασία πάνω στη μοντελοποίηση του μηχανισμού και μάλιστα με τις τέσσερις επικρατέστερες εκδοχές του πρωτότυπου, πλην ίσως του ιδίου για το λόγο ότι δεν παρουσίασε κάποια εργασία μελέτης. Οι μόνες πληροφορίες που δίνουν τα μοντέλα αυτά που εξετάζουμε είναι μόνον όσον αφορά τα γρανάζια που απαρτίζουν το μηχανισμό και πόσα δόντια έχει ο καθένας από αυτούς. Δεν υπάρχει κίνηση των γραναζιών παρά μόνο περιστροφή γύρο από το μοντέλο μεγέθυνση και σμίκρυνση, όπως και δεν υπάρχει το κάλυμμα του μηχανισμού με αποτέλεσμα ο χρήστης να μη μπορεί να καταλάβει τις ενδείξεις. Για την συγκεκριμένη προσπάθεια έχουμε να σημειώσουμε τα: Υπάρχει δυσκολία στην Διανομή/διάθεση για τον απλό χρήστη Δεν παρέχει πληροφορίες σχετικά με την λειτουργία του μηχανισμού Ο χρήστης θα πρέπει ήδη να γνωρίζει κάποια πράγματα για τον μηχανισμό Στα κεφάλαια που ακολουθούν (4.3,4.4) παρουσιάζεται η μεθοδολογία που ακολουθήθηκε Εικόνα 12- Εφαρμογή Vicentini για την αξιολόγηση των παραπάνω εφαρμογών τα αποτελέσματα καθώς συμπεράσματα που βγήκαν από αυτή. και τα

19 Videos Στην έρευνα μας συναντήσαμε πλήθος από οπτικοακουστικό υλικό, μεταξύ άλλων ξεχωρίσαμε δύο videos animations οποία παρουσιάζουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον και θεωρήθηκε ότι αξίζουν να συμπεριληφθούν στη παρούσα φάση της μελέτης. Massimo Mogi Vicentini Στην ιστοσελίδα του Massimo Mogi Vicentini υπάρχουν videos που δείχνουν δύο από τις μελέτες (Bromley και Antikythera Mechanism Research Project Group ) που μοντελοποίησε ο Vicentini σε animation. Το ενδιαφέρον σε αυτά τα videos ο τρόπος παρουσίασης των μερών του που απαρτίζουν μηχανισμό. Αυτό έγινε με ετικέτες πάνω σε κάθε μέρος που εμφανίζονταν σε πρώτο πλάνο. Με αυτό τον τρόπο μπορεί κάποιος να καταλάβει πιο παραστατικά τις ενδείξεις που έδινε ο μηχανισμός των Αντικυθήρων και τι δυνατότητες είχε ο χρήστης του. Digital Science Video παρουσιάσης του αντίγραφου του μηχανισμού των Αντικυθήρων κατασκευασμένο από κομμάτια Lego. EQMog Οι εταιρείες Small Mammal και Dan Ackerman αποφάσισαν να ένα αντίγραφο του μηχανισμού από κομμάτια και 110 γρανάζια lego και έφτιαξαν ένα βίντεο στο οποίο εξηγούν το πως λειτουργεί. (enet.gr, ). Ενδιαφέρον είχε ο τρόπος αναφοράς στις ομάδες γραναζιών και τι μαθηματικούς υπολογισμούς έκαναν. Αυτό μπορεί να βοηθήσει κάποιον να καταλάβει τον τρόπο λειτουργίας του, να πειστεί εν τέλει, για ποιο λόγο διαφέρει από τα άλλα αστρονομικά όργανα της εποχής του και γιατί χαρακτηρίζεται ως ο πρώτος αναλογικός υπολογιστής Αξιολόγηση Εικόνα 13- Αnimation Vicentini 14 Animation Digital Science Απαραίτητη προϋπόθεση για την αξιοπιστία των αποτελεσμάτων της έρευνας αυτής είναι να τεθούν κάποιοι κανόνες αξιολόγησης τόσο για τη διάδραση των μοντέλων που παρουσιάζονται όσο και για την πρόσβαση στην εφαρμογή, στη πληροφόρηση που αυτή παρέχει καθώς και την αξιοπιστία / συνέπεια της πληροφόρησης αυτής. Όσον αφορά την διάδραση των εικονικών μοντέλων (2D ή 3D) των εφαρμογών που παρουσιάσαμε παραπάνω (4.2) λάβαμε υπόψη ως δείκτες αξιολόγησης, μέρος από τους κανόνες ευχρησίας σε εικονικό περιβάλλον όπως αυτές προτείνονται στη διατριβή του ο Gabbard. Οι κανόνες ευχρηστίας που επιλέχθηκαν είναι : 1. Χρήστες, κατά πόσο δηλαδή η εφαρμογή λαμβάνει υπόψη την εμπειρία του χρήστη στα εικονικά περιβάλλοντα 2. Ενέργειες χρηστών, ποιές δυνατότητες επεξεργασίας των προβαλλόμενων αντικειμένων μπορεί να επεξεργαστεί ο χρήστης. Στη περίπτωση μας έχουμε ένα αντικείμενο το οποίο όμως αποτελείται από πολλά επιμέρους τμήματα. 3. Επιλογή αντικειμένων, εάν ο χρήστης μπορεί αν επεξεργαστεί κάποιο από τα προβαλλόμενα αντικείμενα 4. Χειρισμό αντικειμένων, εάν δίνεται η δυνατότητα στο χρήστη δηλαδή ο να επεξεργαστεί κάποια από τα αντικείμενα αυτά

20 20 5. Περιβάλλον σκηνικό, κατά πόσο έχουν χρησιμοποιηθεί τεχνικές απεικόνισης για καλύτερη αληθοφάνεια του χώρου και των προβαλλόμενων αντικειμένων. Αναγκαίο κρίνεται δε, όπως έχει προαναφερθεί αν προστεθούν άλλοι τρεις δείκτες αξιολόγησης. σε εμπειρική βάση τουλάχιστον, όσον αφορά τη πρόσβαση και λειτουργία της εφαρμογής γενικότερα από τους χρήστες, οι πληροφορίες που μας παρέχει γενικότερα για το μηχανισμό και τέλος οι πληροφορίες αυτές κατά πόσο αξιόπιστες είναι. Έτσι οι τρεις δείκτες που ορίστηκαν είναι: 1. Πρόσβαση : Για τη χρήση ορισμένων εφαρμογών απαραίτητη είναι εγκατάσταση στον υπολογιστή, λογισμικού είτε με τη μορφή player ώστε να γίνει εφικτή η λειτουργία της είτε με μορφή πρόσθετων λειτουργιών (plugin). Θα εξετάσουμε κατά πόσο η εκάστοτε εφαρμογή λαμβάνει υπόψη την εμπειρία του χρήστη σε αυτή τη διαδικασία. 2. Πληροφόρηση. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι, όπως ένα τεχνολογικό προϊόν που παράγεται για ιατρικούς σκοπούς αποκτά κοινοτική αξία μόνο όταν συμβάλλει στην πρόληψη ή στη θεραπεία της ασθένειας, έτσι και ένα τεχνολογικό προϊόν που δημιουργείται για εκπαιδευτικούς σκοπούς δεν είναι κυρίως τεχνικό, αλλά πρωτίστως εκπαιδευτικό (Ραβάνης 1999) 3. Αξιοπιστία-Συνέπεια : Ο Μηχανισμός των Αντικυθήρων δεν έχει αποκρυπτογραφηθεί πλήρως, συνεχώς παρουσιάζονται δεδομένα που σε μερικές περιπτώσεις μπορούν να ανατρέψουν εντελώς τα δεδομένα που μέχρι σήμερα γνωρίζουμε. Η συνέπεια στις πληροφορίες αυτές αλλά αξιοπιστία των πηγών από τις οποίες αντλούνται αυτές οι πληροφορίες Στους δείκτες αξιολόγησης που προαναφέρθηκαν ορίστηκε μια διαβάθμιση πέντε κλιμάκων «Επάρκειας» μη όπου οι εφαρμογές βαθμολογούνται ανάλογα με την κατά πόσο πληρούν τους κανόνες που ορίστηκαν. Στους πίνακες που ακολουθούν παρουσιάζονται τα αποτελέσματα της αξιολόγησης. Κανόνες Ρουμελιώτης Lysozyme Σπινέλλης Vicentini σχεδίασης Gabbard Xρήστες Ενέργειες Επιλογή Αντ Χειρισμός Αντ Περιβάλλον Μ.Ο. 2,6 2,6 3,8 2,4 Πίνακας 1 Στον παραπάνω πίνακα (1) έχουμε τα αποτελέσματα της αξιολόγησης βάση των κανόνων ευχρηστίας του Gabbard, στην πάνω σειρά έχουμε τις τέσσερις εφαρμογές που αξιολογήθηκαν και στην αριστερή στήλη τα κριτήρια της αξιολόγηση τους. Η τελευταία γραμμή περιλαμβάνει το μέσο όρο που έλαβε η κάθε εφαρμογή. Στη κλίμακα 0-5 με ο την ανεπάρκεια και 5 την επάρκεια στην πληρότητα των κριτηρίων που τέθηκαν. Στο παραπάνω πίνακα παρατηρούμε ότι η Εφαρμογή του Δρ. Σπινέλλη έλαβε την καλύτερη βαθμολογία σε Μ.Ο. συγκριτικά τις άλλες τρεις. Έχει την υψηλότερη βαθμολόγηση στις ενέργειες στην επιλογή και το χειρισμό των αντικειμένων, αλλά την χειρότερη στους χρήστες και στο περιβάλλον. Σε αντίθεση με τις άλλες εφαρμογές που κινούνται στα ίδια επίπεδα περίπου με εξαίρεση ίσως αυτή του Vicentini όπου στο περιβάλλον έχει την υψηλότερη βαθμολογία πλην όμως τη χειρότερη στις υπόλοιπες. Στο πίνακα που ακολουθεί (2) παρουσιάζονται τα αποτελέσματα από την αξιολόγηση των εφαρμογών από τους πρόσθετους κανόνες που ορίσαμε κατά τη διάρκεια εκπόνησης αυτής της διπλωματικής.

21 21 Πρόσθετοι κανόνες Ρουμελιώτης Lysozyme Σπινέλλης Vicentini Πρόσβαση Πληροφόρηση Αξιοπιστία-Συνέπεια Πίνακας 2 Μ.Ο Όπως στον πίνακα (1) αξιολόγησης βάση των κανόνων σχεδίασης του Gabbard έτσι και στο πίνακα με τους πρόσθετους κανόνες (2) παρατηρούμε ότι η εφαρμογή του Δρ. Σπινέλλη είναι πρώτη τη βαθμολόγηση λαμβάνοντας την υψηλότερη βαθμολογία τόσο στη πληροφόρηση όσο και στην αξιοπιστία συνέπεια της εφαρμογής πλην όμως έχει πολύ χαμηλή βαθμολογία στη πρόσβαση της από τους χρήστες. Ρουμελιώτης Lysozyme Σπινέλλης Vicentini Kανόνες Χρήστες ευχρηστίας Ενέργειες Επιλογή Αντ Gabbard Χειρισμός Αντ Περιβάλλον Πρόσβαση Πρόσθετοι Πληροφόρηση κανόνες Αξιοπιστία-Συνέπεια Πίνακας 3 Μ.Ο. 2,75 2,375 3,875 2,25 Στον παραπάνω πίνακα (3) τοποθετήσαμε συγκεντρωτικά και τις δυο ομάδες κανόνων αυτές του Gabbard του πρόσθετους κανόνες που δημιουργήσαμε. Αυτό έγινε για να δούμε κατά πόσο οι πρόσθετοι κανόνες που δημιουργήθηκαν επηρέασαν τα αποτελέσματα για τις εφαρμογές που εξετάστηκαν βάση των κανόνων του Gabbard. Έτσι παρατηρούμε ότι την εφαρμογή Ρουμελιώτη την επηρέασε θετικά συγκεντρώνοντας βαθμολογία 2,75 από 2,6 εξαιτίας της εύκολης πρόσβασης του χρήστη στην εφαρμογή. Αντιθέτως παρ όλο που την ίδια περίπου υψηλή βαθμολογία στη πρόσβαση πήρε και η εφαρμογή Lysozyme επηρεάστηκε αρνητικά από τους πρόσθετους κανόνες καθώς η πληροφόρηση και η αξιοπιστία / συνέπεια της εφαρμογής δεν ήταν επαρκής συγκεντρώνοντας τελικά βαθμολογία 2,375 από 2,6 που είχε. Το ίδιο αρνητικά επηρεάστηκε και η βαθμολογία που συγκέντρωσε η εφαρμογή Vicentini συγκεντρώνοντας συνολική βαθμολογία 2,25 από 2,4 που είχε αφου τόσο η πρόσβαση όσο και η και η πληροφόρηση που παρείχε ήταν κάτω από το προσδοκώμενο της εντυπωσιακή ομολογουμένως αρχικής εντύπωσης που έδινε. Τέλος η εφαρμογή Σπινέλλη σημείωσε άνοδο στη βαθμολογία της αφού τόσο από πλευράς πληροφόρησης όσο και από πλευράς αξιοπιστίας συγκέντρωσε υψηλή βαθμολογία, η συνολική βαθμολογία που θα μπορούσε να είναι ακόμα μεγαλύτερη αν η πρόσβαση του χρήστη σε αυτή ήταν ευκολότερη Συμπεράσματα Ο Μηχανισμός των Αντικυθήρων έχει μελετηθεί εκτενώς τα τελευταία χρόνια κυρίως λόγω της μοναδικότητάς του που ανατρέπει τις έως τώρα αντιλήψεις ως προς την τεχνολογία και την επιστήμη της εποχής που κατασκευάστηκε. Έχει προξενήσει το ενδιαφέρον των επιστημόνων σε όλους τους τομείς που αναφέρεται. Πολλοί από αυτούς στην προσπάθειά τους να τον αναλύσουν αναπαρήγαγαν τον μηχανισμό είτε ψηφιακά προσθέτοντάς του

22 22 λειτουργικότητα, είτε φυσικά. Οι εφαρμογές χρησιμοποιούνται κυρίως για εκπαιδευτικούς λόγους ως προς τον ίδιο τον μηχανισμό, αλλά βλέπουμε και διαφορετικές προσεγγίσεις όπως στην μελέτη του Δρ. Διομήδη Σπινέλλη όπου μέσω του μηχανισμού έχουν τη δυνατότητα οι χρήστες μέσω της εκπαιδευτικής εφαρμογής να αντλήσουν πληροφορίες για τομείς όπως αστρονομία, μαθηματικά, γεωμετρία, μηχανολογία, φυσική, ιστορία και αρχαιολογία και επιστήμη των υπολογιστών μια και αναφέρεται ως ο πρώτος αναλογικός υπολογιστής που κατασκευάστηκε ποτέ. (Σειραδάκης et al, παράρτημα β.) Οι υλοποιήσεις διαφέρουν μεταξύ τους ως προς το εύρος των δυνατοτήτων, την ευχρηστία και το βάθος των πληροφοριών που παρέχουν σχετικά. Ένα γενικό συμπέρασμα που αντλούμε από την ανάλυση είναι ότι η ευχρηστία της εφαρμογής σε κάθε περίπτωση ήταν αντιστρόφως ανάλογη των πληροφοριών που παρείχαν. Η εφαρμογή των Δρ. Διομήδη Σπινέλλη περιείχε συγκριτικά με τις άλλες υλοποιήσεις το πληρέστερο υλικό, υστερεί ως προς την ευχρηστία του. Αντιθέτως η εφαρμογή του Lycozyne ως προς το περιβάλλον εργασίας είναι κατανοητό από την πρώτη επαφή, διατηρούμε επιφυλάξεις κατά πόσον αυτό οφείλεται στον περιορισμένο όγκο των πληροφοριών που παρείχε. Αντίστοιχα οι εφαρμογές των Δρ. Ρουμελιώτη και Vicentiny στέκονται στο ενδιάμεσο των άλλων δύο προηγούμενων υλοποιήσεων. Χαρακτηρίζονται πιο αξιόπιστες από αυτή του Lycozyne παρέχουν όμως και αυτές μικρό πληροφοριακό υλικό, ( ελάχιστες σε σχέση με την εφαρμογή του Δρ. Διομήδη Σπινέλλη). Ο Μηχανισμός των Αντικυθήρων δεν έχει στο σύνολό του αξιοποιηθεί. Πολλές πληροφορίες μπορούν να συλλεχθούν ακόμα και να μας απαντήσουν σε ερωτήματα σχετικά με τις αστρονομικές γνώσεις της εποχής και να δοθεί η δυνατότητα να εκπαιδευτούν οι χρήστες για αυτό το μοναδικό ελληνικό φαινόμενο της αρχαιότητας. Η εφαρμογή που σχεδιάζουμε σε αυτή την μελέτη σκοπό έχει να χρησιμοποιήσει τα θετικά στοιχεία όλων των μέχρι τώρα υλοποιήσεων και να την εξελίξει προσθέτοντας επιπλέον τη δυνατότητα χρήσης και αξιοποίησης της από ετερογενές κοινό παρέχοντας πληροφόρηση κατά βάθος και κατά πλάτος Έρευνα αγοράς /Ζήτηση Στην προσπάθεια ανάλυσης των τελικών χρηστών της εφαρμογής και τον καλύτερο σχεδιασμό της, χρησιμοποιήθηκε η τεχνική των ερωτηματολογίων στους χρήστες σχετικά με: προσωπικά τους στοιχεία όπως ηλικία, μορφωτικό επίπεδο. Στη συνέχεια αναζητούνται οι εξειδικευμένες γνώσεις και δεξιότητες των χρηστών όπως γνώσεις ιστορίας και ικανότητα χρήσης ενός ηλεκτρονικού υπολογιστή οι συνήθειες τους, ο τρόπος σκέψης τους σχετικά με την αναζήτηση γνώσεων και πληροφοριών Εξετάζονται επίσης εναλλακτικές προτάσεις, όπως αν ο χρήστης θα αναζητούσε την πληροφορία του μέσω ενός βιβλίου, ενός γνωστού, διαδίκτυο, ντοκιμαντέρ ή μέσω μιας εφαρμογής πολυμέσων. Οι ίδιες εναλλακτικές προτάσεις εξετάζονται κάτω από το πρίσμα του βαθμού κατανόησης ενός θέματος, και αναζητούμε αν και κατά πόσο για την κατανόηση ενός θέματος αλλάζει το μέσο πληροφόρησης που χρησιμοποιεί ο χρήστης. Λόγω του ότι το ενδιαφέρον ενός χρήστη μπορεί να διαφοροποιείται ανάλογα την πληροφορία που δέχεται σε κάθε φάση αναζήτησης της πληροφορίας του το μέσο που χρησιμοποιεί ο χρήστης για την κατανόηση ενός θέματος αναλύεται σε δύο συνιστώσες. Απλή κατανόηση και την εις βάθος πληρέστερη κατανόησή του. Μετά τις γενικές ερωτήσεις που έχουν να κάνουν σχετικά με το χρήστη και τις γενικές συνήθειες του, ακολουθούν ερωτήσεις σχετικά με τη θεματολογία της πολυμεσικής εφαρμογής που θα σχεδιαστεί, το μηχανισμό των Αντικυθήρων. Αν και κατά πόσο γνωρίζει ο χρήστης την ύπαρξη και τη λειτουργία του, από που έχει ακούσει ή μάθει για αυτόν. Στο τέλος σχετικά με τον μηχανισμό οι χρήστες ερωτώνται για το περιεχόμενο της εφαρμογής, δηλαδή τι θα τους ενδιέφερε να περιέχει σχετικά με το θέμα. Μεθοδολογικά έχουν χρησιμοποιηθεί για τα ερωτηματολόγια τα παρακάτω στυλ ερωτήσεων: Γενικές ερωτήσεις για την εξακρίβωση του υπόβαθρου του χρήστη και σε σχέση με άλλους χρήστες,

23 23 Ερωτήσεις κλίμακας (scalar) για τις πληροφορίες γνώσεων ιστορίας, δεξιοτήτων χρήσης ηλεκτρονικού υπολογιστή και για την αναζήτηση πληροφοριών σχετικά με ένα θέμα, Ερωτήσεις πολλαπλών επιλογών (multi-choice) για το βαθμό κατανόησης του θέματος και Ανοικτές ερωτήσεις (open ended) για την πληρέστερη κατανόηση του θέματος. Ως εκ τούτου για την ανάλυση έχουμε συμπεριλάβει πολλά εναλλακτικά στυλ ερωτήσεων όπου θα μας δώσουν πληρέστερη και πολύπλευρη πληροφόρηση σχετικά με τους χρήστες. Μετά την ανάλυση των χρηστών και των χαρακτηριστικών και των συνήθειών τους, του μοντελοποιούμε με τη χρήση των personas. Έτσι θα δημιουργήσουμε τυπικούς χαρακτήρες όπου στην ουσία αντικαθιστούν τους χρήστες. Τα διαφορετικά και πολλές φορές διακριτά χαρακτηριστικά τους θα μας βοηθήσουν να αποφύγουμε ελαστικές ερμηνείες για τον τρόπο που λειτουργούν σαν ξεχωριστά δείγματα ανθρώπων. Αναλύοντας τα ερωτηματολόγια μπορούμε να εξάγουμε χρήσιμα συμπεράσματα που θα μας βοηθήσουν στις τελικές αποφάσεις για το σχεδιασμό και το περιεχόμενο της πολυμεσικής εφαρμογής. Αρχικά το δείγμα αποτελείται από 90 άτομα, το οποίο θεωρούμε πως είναι ικανοποιητικός αριθμός για τη παρούσα μελέτη, πλην όμως η αναλογία του ηλικιακά περιορίζεται κυρίως στις ηλικίες από 20 έως 40 έτη και το μορφωτικό τους επίπεδο σε μεγάλο βαθμό κυμαίνεται από αποφοίτους τριτοβάθμιας εκπαίδευσης έως και μεταπτυχιακές σπουδές κυρίως θετικής και τεχνολογικής εκπαίδευσης. Για την αναλογία ως ηλικιακό δείγμα θεωρούμε πως είναι αντίστοιχο της ηλικιακής αναλογίας χρηστών. Πιο σπάνια θα βλέπαμε έναν ηλικιωμένο να αναζητά πληροφορίες σχετικά με το θέμα μας σε μια πολυμεσική εφαρμογή σε σχέση με κάποιον από έτη. Βέβαια λόγω του μικρού δείγματος από ηλικίες 50 και άνω θα δοθεί μεγαλύτερη προσοχή σε αυτές τις απαντήσεις για να μας δώσει πληρέστερη εικόνα για το σχεδιασμό της εφαρμογής μας. Η εφαρμογή έχει έναν ιδιαίτερο χαρακτήρα. Πληροφορεί και εκπαιδεύει ένα κοινό για ένα θέμα που άπτεται πολλούς τομείς, κατευθύνσεις, ενδιαφέροντα. Διαπραγματευόμαστε έναν μηχανισμό με γρανάζια που υπολογίζει τις φάσεις και τις εκλείψεις της σελήνης, του ήλιου και την κίνηση 5 πλανητών. Το θέμα έχει ενδιαφέρον μηχανολογικό λόγω των γραναζιών, αστρονομικό λόγω των μετρήσεων που κάνει, ιστορικό και αρχαιολογικό λόγω της εποχής του. Άνθρωποι από ένα ευρύ φάσμα ενδιαφερόντων και εξειδίκευσης μπορεί να αναζητήσει πληροφορίες από αυτή την εφαρμογή Personas Από την καταγραφή και ανάλυση των target group επιλέχθηκε ένα αντιπροσωπευτικό δείγμα θα αποτελέσει την ομάδα των personas πάνω στην οποία θα στηριχθεί ο σχεδιασμός της εφαρμογής. Τα personas που ακολουθούν έδωσαν συνέντευξη, τους τέθηκαν οι ίδιες ερωτήσεις που τους έγινε στη πρώτη φάση σύστασης των target group καλώντας τους να απαντήσουν με περισσότερες λεπτομέρειες. Για την επιλογή τους έγινε προσπάθεια να καλυφθεί όλη η γκάμα των ποιοτικών και μορφωτικών χαρακτηριστικών των τελικών χρηστών της εφαρμογής. Στην ανάλυση των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών των personas θα βρούμε ανθρώπους και των δύο φύλλων. Το επίπεδο εκπαίδευσης τους κυμαίνεται από τη μέση εκπαίδευση, την ανώτατη έως και διδακτορικό. Σε όλες αυτές τις περιπτώσεις έχουμε από άριστη γνώση χρήσης ηλεκτρονικών υπολογιστών έως και μέτρια χρήση. Το παραπάνω έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον διότι μέσω της εφαρμογής ακόμα και ο ελαφρώς καταρτισμένος χρήστης υπολογιστών έχει τη δυνατότητα πρόσβασης σε υλικό και πληροφορίες με ευχέρεια που είναι ένας από τους στόχους της πτυχιακής. Στα personas περιγράφονται χαρακτήρες από όλους τους τομείς των επιστημών, από τεχνολογική κατεύθυνση έως θεωρητική. Ένα στοιχείο που είναι κοινό σε όλους τους χαρακτήρες είναι ο τρόπος ένταξής τους στις νέες τεχνολογίες. Άτομα από 35 ετών και άνω έχουν έρθει σε επαφή με τους ηλεκτρονικούς υπολογιστές